________________
प्रवृत्ति नैव बन्धाय, सम्यग्द्रष्टिमनीषिणाम् । आस्त्रवस्यापि यो हेतु:, संवरायैव जायते ॥ १४॥
જીવનમાં સમ્યદ્રષ્ટિ કેટલી મહત્ત્વની છે, એ વાત અહીં સુપેરે કહેવાઈ છે. પ્રવૃત્તિને કારણે જીવનમાં અનેક સમસ્યાઓ છે. અનેક પ્રકારની ગૂંચો છે.
જાત જાતના પ્રશ્નાર્થ ચિહ્નો આ જીવનમાં ઊભા થાય છે. વિવિધ પ્રશ્નોને કારણે માનવજીવન પીડાય છે. માણસ એમાંથી છુટકારો મેળવવા માટે ઉપાયો શોધે છે, ચાવીઓ શોધે છે ને જ્યાં પ્રશ્નો છે તો ઉત્તરો પણ છે.
માણસ તેનો ઉકેલ, તેની ચાવી શોધે છે.
ને જીવનના તમામ ગૂંચોને ઉકેલવાની ચાવી છે સમ્યક્ દ્રષ્ટિ. સારાપણાને જોવું. સારાપણાને વિચારવું. સારાપણાને આચરણમાં મૂકવું.
આત્માભિમુખ દ્રષ્ટિ. મોક્ષાભિમુખ દ્રષ્ટિ. જેવી દ્રષ્ટિ એવી સૃષ્ટિ. કાળા રંગના કાચવાળાં ચશ્મા પહેરીને જોવાથી બધું જ કાળું દેખાય છે, તો પછી જેનાથી બધું જ સુંદર દેખાય એવા કાચનાં ચશ્માં કેમ ન પહેરવાં?
શુભદ્રષ્ટિ વડે બધું જ શુભ દેખાય. અશુભદ્રષ્ટિ વડે અશુભ દેખાય.
શુભદ્રષ્ટિ સામેની વસ્તુમાં સારું શું છે એ શોધે. અશુભદ્રષ્ટિ ‘ખરાબ’ ને શોધી કાઢે. સમ્યગ્દષ્ટ બહેતર જીવવાની શૈલી છે.
સમ્યચ્છિષ્ટ અપનાવનાર કદી અશુભ કર્મ કરવા પ્રેરિત થતો નથી. આવા સમ્યદ્રષ્ટિવાળા મનીષિ બુદ્ધિવંતોને પ્રવૃત્તિ કર્મના બંધ માટે થતી નથી, કારણ કે આસ્રવ કર્મબંધનો જે હેતુ છે, તે સંવર માટે થાય છે. निरासक्त्या भवन्नैव, कर्मबन्धोऽन्तराऽऽत्मनाम् । આપત્તિ: ર્મવન્યાય, નાયતે સર્વ મોહિનામ્ ॥ ॥ આસક્તિને કારણે જ કર્મ બંધ થાય છે.
માનવીનું મન આસક્તિથી બંધાય છે, ત્યારે મોહનું અંધત્વ તેને ઘેરી વળે છે. મોહના કારણે જે પ્રવૃત્તિ થાય છે, તેનાથી કર્મબંધ થાય છે. આસક્તિને ત્યજવી કઠિન છે. આસક્તિ ચંચળ મનનો સ્વભાવ
છે.
૧૫
