Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ LbA - PAYAN . // shrii|| strIcaritra ASA. Do200-Darpop-100-100-72-03-200-200-200 -20-3-02-0120-12-2-220-200-200-202007-12-0: HOMMENTS dvitIyabhAga lakhImapura (avadha) nivAsi jyotirvitpaNDita nArAyaNaprasAda mizralikhita jisameM pativratAstriyoM phelakSaNa tathA bhAratavarSakI vikhyAta mahArAniyoM ke pavitra caritra varNita hai / __ jisako hariprasAda bhagIrathajI . inhoMne baMbaImeM - neTivaopiniyana chApakhAnemeM chapavAyA. sana 1904-zake 1826. . JAIN P.P. Ac Gunratnasuri ni.s... Jun Gun Aaradhak Trust
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ - isa pustakakA saba hakka prasiddha kArane ... . svAdhIna rakkhA hai... P.P.Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ i bhUmikA. pragaTa hoki ati kAlase hamArA vicAra thA ki koI aisI pustaka likhI jAya, jisako paDhakara striyoMko dazA sudharai aura bhalImAMti jJAta ho jAvai ki pUrva samaya isa bhAratavarSameM kaisI kaisI pativratA aura vIra striyA utpanna ho cukI haiM, jinake dharma, karma aura vIratvako sunakara bar3e bar3e buddhivAn manuSya cakita hojAte haiM, isa kAraNa yaha pustaka manuSyako dhyAnapUrvaka dekhanA cAhiye,bhAratavarSameM vizeSakara isa madhyadezameM prAyaH striyoMkA paDhanA paDhAnA lupta hogayA haiM, daza pAMca striyAM paDhIbhI hai, to unako koI aisI pustaka nahIM milatI, jisako paDhakara ve apanI dazApara dhyAna dherai ki pUrvasamayameM hamArI kyA dazA thI, aura aba kyA hai ? . . * isa abhAvako dUra karaneke nimitta hamane atiparizramase khojakara yaha pustaka likhI haiM, yadi isa pustakase striyoM kA kuchabhI upakAra hogA, to hama abakI vAra kanyA subodhinI jisameM kanyAoMke sudhAra nimitta zikSA, .P.P.AC.Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ vidyAbhyAsa, yogyAtAse gharakA saba kAma kAja karanA. jaise sInA, vyaMjana banAnA, sabase yathocita vartAva karanA likheMge, aura strI prabodhinI athavA strI sukhabodhinI jisameM striyoMke upakAra nimitta pUrNa rItise upadeza likheMge. __ nizcaya hai ki uparokta pustakoMse sabako atilAbha hogA kyoMki zikSAkA prabhAva jaba manuSyake hRdayameM bhAsita hojAtA haiM, tabhI buddhikI vRddhi hotI hai, aura buddhikI vRddhI honese manuSyakI dazA sudhara jAtI hai, jisake sudharanese aneka lAbha honese sukha prApta hotA hai. ___isa pustakakA sarvAdhikAra paM. hariprasAda bhagIrathajI pustakAlaya adhyakSa paM. vrajavallabhajIko diyA hai. kimadhikamityalamcaitrakRSNazukra- jagaddhitekSu-. vArasamvat 1960 paMDita nArayaNaprasAda sItArAmajI RP.AC. Ginratnasuri M:S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ TATTA jAhira khavara lAvaNyavatIsudarzananATaka. yaha grantha murAdAvAdanivAsI zAligrAma vaizyane racAhai ki jisameM rAjakumArI lAvaNyavatI, aura isakI sakhiyAM sarojinI, svarNalatA, premalatA aura rAjakumAra sudarzana tathA isake parama mitra sulocana ityAdikoMkA anyonya nATakakI rItise aisA viyogAnta pUrA prema jhalakAyA hai ki jisake bAMcate 2 manaharaNa hotA hai. vahI hamaneM bar3e parizramase zuddha karAke uttama TAIpame acche jikane puSTa kAgaja pai chapavAyake prasiddha kiyA hai. kI. 12 A. Ta. 2 AnA rAjA duSyanta va zakuntalA caritra. prakaTa ho ki isa asAra saMsArameM kaise 2 mahAtmA loga buddhimAn hogaye haiM aura hote cale jAte haiM ki jinhoMne aneka prakArake grantha racakara saMskRta aura bhApAmeM banAye haiM ki jinake dekhanese mana saMsArI kAmya P.P. Ac. Cunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ karmase nivRtta hokara zrIkRSNacandra Anandakandake cara NAravindameM malinda (bhramara) kI taraha laga jAtA haiM. - aura mokSa padako prApta hote haiM dekho ! kaviyoMke mukuTamaNi kAlidAsajInebhI "zakuMtalA nATaka' Adi aneka grantha banAye haiM paraMtu ve saba saMskRtameM hai aura vartamAnakAlameM saMskRtake vidvAn bahuta kama haiM, aura bhASAke jJAtA dinaprati jyAdA hote jAte haiM, yaha vicArakara maiMne baMgA lIlAla paramAnanda suhAnese sarala hindI bhASAmeM racavAya kara yaha grantha zuddha karavAya uttama kAgajapara TAipake akSaroMmeM chapavAyA hai. kI. 3 A. Ta. 1 A. AtmapurANa. svAmI zrIciddhanAnaMdajIkRta hiM bhASATIkA saha atiuttama kAgajapara bar3e TAIpakI chapIhuI taiyAra hai kImata ru. 1580 1 ru.0 10 A0 _ hariprasAda bhagIrathajIkApustakAlaya--kAlakAdevIror3a rAmavAr3I-mumbaI. .....P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak T
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ / strIcaritra dvitIyabhAgakI anukramaNikA. viSaya maGgalAcaraNa _ 1 anasUyA graMthArambha 3 citrarekhA atha pativratA mAhAtmya 4 lIlAvatI pativratAdharmavarNana 6 mAlatI strIzikSA viSayaka vyA- strIbuddhiprazaMsA khyAna 9pativratA mAhAtmya maMdodarI 18 vIratA cUDAlA 19 satIsamvAda madAlasA 21 strIcaritra dvitIyabhAga dRSTAnta 22 pUrvakhaNDa samAptam. sItA 23 atha uttarakhaNDa prArambhaH putra aura kanyAkIsa- vIra rAnI .. 28 nIladevI... zakuntalA ..36 / saMyogatA ( padmanI) 110 101 P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust,
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya kUrmadevI padmAvatI mIrAbAI tArAbAI rUpamatI durgAvatI cAMda vIvI jodhAbAI vIranArI.. mRganayanI rAjakumArI indumatI pRSTha | viSaya pRSTha. - 145 gunnIrakI rAnI ahalyAbAI kRSNakumArI . 153 vaijAbAI | rAnIcandA 159 lakSmIbAI . 164 mAhArANI svarNamayI 218 165 rAjarAjezvarI vikTo168 . riyA 222 183 / strIcaritra dvitIyabhAga 186 : samAptam / P.P.AC.Gunratnasuri.in Jurr Gun Aaradhak Trust
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ Bhar 2113/ 14...-41212 a tmaramapungapna ||shriiH|| strIcaritra bhASATIkA. dvitIyabhAga- pUrvakhaNDa. AryA.. manamataM gajavadanaM sAdita vidyaavliisdnm| gaurIharayostokaM paalitlokNhRdaalmve||1|| // maMgalAcaraNam // dohA. zaraNAgata ArataharaNa,zrIguruvara ura dhyaay| strIcaritrabhASA likhata,nArAyaNa manalAya 1 .P.P.AC.Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust :
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ strIcaritra. kavitta-ghanAkSarI. karakara bAlapara candakhaNDa bhAlapara locana vizAlapara sarasa smaagyo| gore gore gAlapara adhara sulAlapara daMtadyuti jAlapara bhaMvara bhulA gyo|| kucaphala lAlapara dobhuja mRNAlapara jhInIroma mAlapara zrIpati ncaagyo| nIkI nAma lAlapara nUpura rasAlapara manda manda cAlapara momana vikaagyo||2|| aMga raMga sArapara zobhAkI bahArapara chaTe chaTe bArapara citta urajhA gyo| gore bhuja golapara sundara kapAlapara adhara amola para citta lalacA gayo / mRdu musakAnapara hagana milAnapara lalita lajAnapara sumati lubhaagyo| PP.AC. GunratnasuriM.S. ... Jun Gun Aaradhak Trust
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. kaTi ati chInapara nAgara pravInapara yovana navInapara mo mana vikaagyo||3|| dohA. premasahita bandana karauM, zrI rAdhA vrshyaam| likhihauM bhAga dvitIya yaha, janahita ati abhirAma // 4 // // atha granthArambhaH // isa strIcaritra nAmaka grantha ke dvitIyabhAgakA pUrva khaNDa kucha pativratA striyoMke saccaritroMse suzobhita kiyA gayA haiM. aura uttarakhaNDa kucha vIra mahArAniyoMke saccaritroMse suzobhita kiyA gayA hai. isa prakAra yaha dvitIya bhAga pUrNa kiyA hai. tahAM prathama striyoMkI zikSAke viSaya meM kucha lekha likhA jAtA hai // kavitta--savaiyA.. - jIva vinA jasa deha malina ke nIra T AITRITES P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Gun Aaradhak Trust
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ -strIcaritra. vinA sari sUkhata baise |jnyaan vihIna yatI kSitimeM haribhakta vinA nararUpa anaise| canda malIna piyUSa vinA brahmajJAna vinA kula brAhmaNa kaise| nAri viraMji vicAri kahai priya bhakti vinA tiya soha na taise||5|| tIratha nemakarai saba bhAMti ujAgari saMtana sAdhu prviinii| lakSaNarUpa sarAho kahAM mukha pUrNa candrakalA janu kInI / loka ki rIti lakhai saba bhA~ti bhalI. kula uttama baisa nviinii| nAri viraMji vicAri kahe piya bhaktivinA saba bhA~ti mliinii||6|| athapativratAmAhAtmya-chappaya. 1. pati pada rati jehiM hoya tAhi yama dekhata kampai / surapati rahai sakAta teja. ravi zazi dyuti kaMpai // hari hari vidhi in Gun-Aaradhak.Trust. . P.P.:Ac. Gunratnasuri M.S.
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ - / bhASATIkAsahita. nija tIyana tAsukI kIrti sunAvai / tehI darzana hita heta tahAM nitya prati cali Avai // sakala tIrtha icchA kareM yaha DArai mama udara pg| dhanya nAri vaha pativratA zuddha hota tehi magana maga // 7 // dhanya tAta vai mAtu dhanya jAko tiya vyAhI / dhanya zvasura arusAsu dhanyakula vimala sraahiiN|| dhanya nagara gRha gAMva dhanya jo vasata prosii| dhanya TahaluI tAsu sadA nijakara jina posI // ite dhanya saba jagatameM tAsu pApanahIM yamasune / pativratAke vacana dhruva-dharma amitamanameM gune // 8 // nara vara japa tapa karahiM niyama vrata saMdhyA sAdhahi / yatnayoga vijJAna mohi mAyA tehi vAdhahiM // jabahiM nAri haribhakti tAhiM ko dhAraNa ...... . P.P.AC.Gunratnasuri M.S... Jun Gun Aaradhak, Trust
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ strIcaritraH kariye / vinu prayAsa nistAra harSi bhavasA gara tariye // taba nahiM tehi mAyA chalai a-cala pativrata. bhakti hai / vahu anaMda tehi -jagatameM kara jAra tehi mukti hai // 9 // atha saMkSepataH pAtivratadharmavarNana-caupAI. / nAri pativratadharma vkhaanauN| ati saMkSepa rIti ura AnauM / prAtadhame yaha nArina kraa| pIya mukha lakhi taba uThahi saverA // patike caraNa zIza tavadeI / / mukhadhovana hita jalakara leii|| tava mukhadhoI deI kara darpana / karai deva ajapAkara arpana // bahu anaMdate patihi rijhaaii| apano gRha kAraja kara jAI // 2. Jun Gun. Aaradhak Trust P.P.AC. Gunratnasuri M.S...
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASAThIkAsahita. kari snAna vastra zucidhArana / zira seMdurakI tilaka saMbhArana // . dRga aMjana dai bhUSaNa krii|... patikara dhyAna hRdaya mahaMdharaI // tava piya ruci jyaunAra bnaaii| azana dekhi asa kona lubhAI // tAhi siddha kari piyahi jimaaii| sevAkarahi bhakti manalAI // tehi pAche triya bhojana krii| vinu prayAsa bhava sAgara taraI // 10 // ThAkuradvAre hari azana, sAdhu na karahiM vivek| tyoM jAnai piyjuutthnaahi,raakhipriyaamtiek|| - caupAI... jaise harihibhajatahai saadhuu|| surati na TAri sakahi pala AdhU // P anaman . P.P.AC.GunratnasuriM.S.. ___ Jun Gun Aaradhak Trust :
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ strocaritra. taise piyapada surati lgaavai| ma aMtakAlaso haripura jAvai // hari jana nAmabhajahiM kripremaa| tyauM rAkhai triya priya snnemaa|| saMtamajahi harilajjA khoii| tyauM patimajai doSa nahiM koI // suta vita nAri bhavana saba tyaagii| bhajahi nAma hari jana anuraagii|| tyauM triyabhajai piyahi manalAI / hita kuTuMba taji sakhI suhaaii|| kareM satyapati pada kara pUjA / tIni loka tehi sama nahiM dUjA // brahma rudra harideva muaaraa| pativratAke AjJAkArA // 12 // * sakala deva rakSAkarai, patisevai jo naari| P.P. Ac. Gunratnasuri M.S; Jun Gun Aaradhak Trust
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita aMtakAlaharilokatehi,yazagAvaizruticAri13 piya AjJA vina nArijo, pUjai deva vidhaan| tau tehi patiAyU ghaTai,tAko naraka nidaan|| varatakarai tIrathakarai, daandhrmjpyog| svAmIbhakti vihIna tiya, pAvai ympurbhog| eka tapasyA eka bala, eka Aza vishvaas| manasA vAcA karmaNA, ptipdprmhulaas| atha strIzikSAviSayaka vyAkhyA.. bahuta dinose bhAratavarSIya logoneM striyAM nahIM paDhatI aura na unake paripAlako dvArA paDhAnekA upadeza kiyA jAtA hai striyoMke na paDhanese baDe baDe anartha phailagaye hai / yAvannasAkSarAmAtA, taavtthaalbaalikaa| nirakSarAhitiSThati vinopAyasahasrakaiH // 16 . artha-jaba taka mAtA nahIM paDhI hotI tabataka usake bAlaka, bAlikA vinA par3he huyehI rahate hai, cAhe hajAroM upAya kyoM na kiye jAya tathA jabataka dharmazAstra ke dvArA puNya pApako na jAne, tabataka puNya karanA, - - - - - P.P. Ac: Gunratnasuri M.S.. P.P. Yun Gun Aaradhak Trust
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ strIcaritra. aura pApase bacanA kyoMki jaise strI zAstra paDhakara bure kAmoMse baca sakatI hai| vaise tADanA karane, aura gharameM rokanese nahIM bacatI manusmRtimeM likhAhai // 16 // / arakSitA gRhe ruDAH puruSairAptakAribhiH // AtmAnamAtmanAyAstu rksseyustaaHsurkssitaa|| - artha-acche acche puruSa striyoMko baDe prayatnase gharameM roke to bhI arakSita hai, aura jo strI apane Apa bure kAmoMse bacegI sohI surakSita arthAt rakSA karIhuI hogii| aba vicAra karanA cAhiye ki jaba strI rokanese pApako tyAga sakatI aura apane Apase baca sakatI hai, to unako paDhAnA avazya ucita hai, ki jisse striyAM pApako jAnakara bure kAmoMse baceM, yahAM eka ha. zAnta hai, ki jaise kisI corI karanevAleko upadeza kiyA jAya ki tuma corI karanA choDa do yaha kAma bahutahI burA hai. to vaha cora corI karanA kabhI nahIM tyAgaigA. paraMtu jaba pakaDA jAkara kaidI kiyA jAya to kaidake duHkhase corIko burA samajhakara usase vilkula hAtha uThA C. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradnak Trust
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. vaigaa| Ajakala isa bhArata varSameM striyoMkA na paDhAnA aisA pracalita hogayA hai, ki mAnoM yahAMkI striyoMko paDhanekA adhikArahI nahIM hai pUrva samayameM striyoMkA paDhanA | parama jJAnavatI honeke dRSTAMta sunoM jo itihAsa graMthomeM | likhe hai / .. ..... . sItA sumati suzIlatA,savajagameM vikhyaat| |jihi caritra upamA likhata, kavijana manasakucAta // 18 // devahutI vidyAdharI, anasUyA guNageha / pativrata dharma sikhAvatI, vidyA sahita saneha // 19||naamgaargii jagavidita, ati virakta saMsAra / brahmacAriNI paramadRDha, vidyAsiMdhu apAra // 20 // sabhAbIca garjatarahI, vedazAstra mukhdvaar| mAnI paNDita jayakiye, rahe sabI manamAra // 21 // jJAnavatI sumadAlasA, paramazIla saMtoSa / P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Gun Aaradhak Trust
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1. strIcaritra vidyAbuddhi susabhyatA, dharma dhairya dhana koss|| // 22 // gAndhArI zubha kulavatI, pativrata dharmAgAra / sukhameM sukha dukhameM dukhI, rahI svapati anusAra // 23 // zrIpaTarANI rukmiNI, pativrata dharmaniketa / tanamana dhana arpaNakiyo, kaMta premake het||24|| pArvatI zubha guNavatI, kaMtaprema AdhAra / jihi guNa suna zikSA lahai, saba kulavaMtI nAra // 25 // vidyAnidhi lIlAvatI,bhArata jIvana praann| tAsu racita pustaka subhaga, mAnata sabI pramANa // 26 // damayaMtAka carita suni, vahata nayanase nIra / jihi na hoya romAMca naraM, ko jagameM asa dhIra / // 27 // kSatriya sutA zakuMtalA, sattyazIla muvivek| lAkhana saMkaTa nava sahe,eka dharma ~ .P.P. Ac. GunratnasuriM.S. .. ... . Jun Gun Aaradhak Trust
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. kI ttek||28|| pativratA koTinabhaI, ginai sabana asa kaun| jina caritra suni dharatahai, sabI kavIzvara mauna // 29 // pahale bAlA jo bhaI, saba vidyAkI khAni / hAya aja akSara paDhata, abalA karata galAni // 30 // | eka divasa bhArata huto, sukha sampati bhrpuur| bhaI nAri vidyA rahita, kIno cakanAcUra 31 draupadI / zrImadbhAgavatake pahale skandha adhyAyasAtave meM draupadIjIkI vidyA aura buddhiko dekho ki jisa samaya draupadoke pAMcau putroM kA zira kATakara azvatthAmAjI apane prANa.bacAneko bhAge. taba arjunane draupadIko samujhAya bujhAya azvatthAmAkA pIchA kiyA aura bAMdhakara draupadIke sanmukha lAya khaDA kiyA, taba mU-tathAhRtaM pazuvatpAzabaddhamavAGmukha ..P.R.AC. Gunratnasuri M.S. Jun-Gun Aaradhak Trust
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ strIcaritra. karma jugupsitena ||niriikssykRssnnaa'pkRtN - guroH kRtaM vAmasvabhAvA kRpayA na nAma ca // 32 // uvAca cAsaha tyasya baMdhanAnayanaM satI / mucyatAM mucyatAmeSA brAhmaNo nitarAM guruH // 33 // artha-pazuke sAmAna rassIse bAMdhakara lAyehuye, bAlahatyArUpa duSkarma karanese nIcAmukha kiyehaye mahArathI usa guruputra (azvatthAmA) ko dekhakara, suzIlA draupadIko dayA AgaI, aura tatkAla usako praNAma kiyA 32 // tathA tisake baMdhakara Aneko na sahanevAlI para tivratA draupadI zIghratAse kahane lagI, ki isako abhI isIsamaya choDo, choDo, yaha brAhmaNa tuhmArA sA. kSAta guruhai|| 33 // mU-sarahasyo dhanurvedaH savisargopasaMyamaH / astragrAmazca bhavatA zikSito yadanugrahAt34 .. P.P.AC.Gunratnasuri M.S... Jun Gun Aaradhak Trust
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. sa eSa bhagavAn droNaH prajArUpeNa vartate / tasyAtmano'rdhapatnyAstenAnvagAhIrasUkRpI tadharmajJamahAbhAga bhavadbhiauravaM kulaM // brajinaMnAhatiprAptuMpUjyaM vaMdyamabhIkSNazaH36 . artha-kyoMki gupta maMtroM sahita dhanurveda aura choDanA tathA lauTAnA ina rItiyoM sahita sakala astra tumane jinakI kRpAse sIkhe // 34 // vahahI yaha bhagavAn droNAcArya putra rUpase vidyAmAna haiM (anyatrabhI likhAhai, "AtmAvaijAyateputraH ' putraapanI AtmA hotA hai) aura tina droNAcAryake zarIrakA AdhAbhAgarUpa 'kRpI' nAmA unakI strIbho abhI jIvita, vahavIra mAtA honeke kAraNa patike sAtha paralokako nahIM gaI, (putravAlI strIko zAstrameM satI honekA adhikAra nahIM hai)||35||f sase he dharmajJa ! he mahAbhAga! tumhAre vAraMvAra pUjane aura vandanA karane yogya jo guru kulA, vaha tumase duHkha pAneke yogya nahIM haiM // 36 // P.P.AC. Gunratnasuri M.S Gun Aaradhak Trust.
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 16 strIcaritra. mU0-mA rodIyasya jananI gautamI pati devatA // yathA'haMmRtavatsAoM rodimyazrumukhI muhuH // 37 // yaiH kopitaMbrahmakulaM rAja nyai rkRtaatmbhiH||ttkulN pradarhatyAroM sAnuvandha zucArpitam ||38||dhyN nyAyyaM sakaruNaM niyaMlIkaM sanaM mahat ||raajaa dharmasuto rAjyAH pratyanaMdahaco hijaaH|| 39||nkulH sahadevazca yuyudhAno dhanaMjayaH ||bhgvaa ndevakIputro ye cAnye yAzca yossitH||40|| - artha-hAya! jaise maiM apane mare huye bAlakoMke duHkhase duHkhita hokara vAraMvAra mukhapara azrudhArA vahAtIhuI rudana karatI hUM taise azvatthAmAko mAtA (gautamAkI putrI) pativratApI rudana na karai // 37 // indriyoMko vazameM na rakhanevAle jina kSatriyoMne brAhmaNakulako kupita kiyA, to zokase duHkha pAnevAlA vaha brAhmaNakula, tina P.P.AC.Gunrathasuri M.S., Jun Gun Aaradhak Trust
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita... 17 rAjAoMke kulako parivArasahita samUla bhasma karadetA hai // 38 // isa prakAra dharmayukta nItike anukUla, karuNA bhare, kapaTa rahita, samAna aura ati uttama draupadIke vacanakI dharmarAja yudhiSThirane sarAhanA karI // 39 // aura nakula, sahadeva, sAtyaki, arjuna, devakIsuta bhagavAna zrIkRSNa tathA anya upasthita puruSa evaM striyoMnebhI draupadIke kathanakI sarAhanakarI tathA mahAbhAratameM likhA hai ki jisasamaya dharmarAja yudhiSThirane juvAM meM draupadIko "hAra diyA usa samaya duryodhanane cAhA ki draupadIko nama karUM, taba draupadIne bharI sabhAke bIca bhIsmaAdi mhaa| vIroMke sanmukha kahA ki merA pati mujhako kisaprakAra hArai gA, kyoMki maiM AdhA aMgahUM, svAmIne yadi apane aMgako hAradiyA, to mujhako dAvapara kisanerakarakhA vA kyoMki ve to hArehI gaye aba vicAra karanA cAhiye ki kyA vinA vidyA paDhe aisI bAtoMkA jJAna hosakatA hai // 40 // . P.P.Ac. Gunratnasuxi.M.S. Sun Aaradhak Trust
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ strIcaritra. mandodarI. *. evaM mandodarIkA caritra dekhanase pratIta hotA hai, ki vaha bhI paDhIhuI thI, usane apane pati rAvaNako bahutase nItiyukta vacanoMse samujhAyA, vAlmIkIya rAmAyaNake laMkAkANDa sarga 59 meM likhA hai, ki jisasamaya prahastarAkSasa yuddhameM mArAgayA, usa samaya mandodarIne sabhAmeM Akara rAvaNase yaha kahA ki, pitAke vacanase zrIrAmacandra choTe bhAI lakSmaNa sahita daNDakavanameM Aye haiM, aura bramhacaryayukta hokara banameM rahate haiM, unakI strIko banase tuma hara lAye vinA aparAdha aisA karanese mahApApa hotA hai, kyoMki pativratAke rokanese baDA doSa hai, hamArI isa bAtameM Apake maMtriyoMkIbhI sammati hai ki rAmacandrakI bhAryA rAmacandrako de dIjAya, yahI mahAtmA bibhISaNanebhI Apase kahA thA ki rAmacandrajI strI unako de dIjAya, hamArA kahanA mAno aura rAmacandrako vastra aura ratnasahita sItAjIko dekara vArtA zubhake denevAlI haiM aura azubha saMzayako prApta hokara jo jaya prApta hotI hai P.P.AC. Gunratnasiri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ ___ bhASATIkAsahita. usase kyA kAroge. kyoMki yuddhakI siddhi caMcala hai, kabhI Apa auroMko mAratA hai kabhI ApahI mArA jAtAhai isa kAraNa yuddha mujhako acchA nahIM lAgatA aba he prANa priyA, milApa karo, yahAM vicAra karanekI bAta hai, ki mandodarIko vinA vidyA paDhe aisI nIti AsakatI hai rAvaNa sarIkhe paMDitako isaprakAra samajhAnA koI sahajabAta nahIM hai. cUDAlA. phira dekho cUDAlA rAnI kaisI vidyAvatI thI ki jisane apane pati rAjA zikhidhvajako brahmajJAnakA upadeza kiyA, usa brahmajJAnako vinA samajhe jisa samaya rAjA zikhidhvaja rAjya choDa banako calAgayA taba usakI rAnIne dUsarI strIkA rUpa dhAraNa karake banameM jAya apane patiko samajhAyA ki terI rAnIne jo tujhako jJAnakA upadeza kiyA hai so ThIka hai terI rAnI baDI brahmajJAnavAlI hai, tumane usake upadezako ulaTA P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 . - strIcaritra. samajhA rAjyako choDakara banameM rahanA anucita hai bhAgavatameM likhA hai, ki jisasamaya rAjA priyavrata rAjyako choDakara vanako calegaye the usa samaya bramhAjIne upadeza kiyA ki manasahita cakSurAdika indriya apane zatru haiM tinake jItanekI icchA karanevAlA pahale gRhastha AzramameM rahakara jItai, yahI upAya jItanekA acchA hai jisa prakAra kilekA baiThanevAlA rAjA apane zatruko ki jisakI senA bAhara khaDI hai, jIta letA hai kyoMki kilevAlekI topakA golA zatruke manuSyopara par3atA hai aura zatrukA prakAra usake kilekI saphIlameM lagatA hai isa rItise jaba bAhara vAlA nirbala hojAtA hai taba kile- vAlA jahAM cAhai vahAM phira sakatA hai aura jo mUrkha rAjA kilemeM rahaneparabhI hArajAtA hai, so maidAnako laDAI kaise -jItasakatA hai, so tumabhI vaisehIho kyoMki jina indriya rUpI zatruoMke bhayase gRhasthIrUpI kileko choDakara - banameM Aye ho, to tumAre pIche yahAMbhI lagehuye haiM aura jo unako jItalevai taba ghara aura bana ekahI hai,gRhasthIka' AC.GunratnasuriN
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. tyAgakaradenA IzvarakI icchAke viparItakAma karanA hai kyoM ki IzvarakA priya kAma vahI hai, ki usane sabake pIche lagAdiyA hai, usakA pratipAlana karanA yahI usakI upAsanA hai aura rAjyako choDakara alaga baiThanA to laMgaDeThUloMkA kAma hai, so tuma calakara rAjya karo kyoMki jJAnameM kisIkA tyAga vA grahaNa nahIM hai jo IzvarakA nizcita kArya hai usakA pAlana karanA avazya hai, isa prakAra samujhAya bujhAya rAnI apane patiko le AI yogavAziSTake nivAraNa prakaraNake pUrvArddhameM bhI yaha kathA likhI hai|| madAlasA. - yogavAziSTahImeM madAlasA rAnIkI kathA isa prakAra likhI hai, ki rAno madAlasAke patine kahA ki, hama santAna utpanna nahIM kareMge kyoMki hamAre putra kadAcit ajJAnIhaye to ve narkameM jAyage aura una samate hamako tumakobhI naraka prApta hogA, so aisI ajJAnatAse kAma kyoM kareM yaha sunakara madAlasAne jabAba diyA ki he mahArAja / aisA vicAra Apa na kare merI kukSise jo P.P.AC.Gunratnasuri.M.S.. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 strIcaritra-putra utpanna hogA, so vobhI AjJAnI nahIM hogA maiM usako jJAna upadeza kara dUMgI, so jaba putra utpanna huye unako pAlanemeM jhulAte samaya, jo jJAnopadeza madAlasAne kiyA vaha yaha hai| / zuddhosI buddhosI niraMjanosi saMsAra mAyAparI varjitosi // saMsAra svapnaM tyajamoha nidrAM madAlasA vAkyamuvAca putram // 41 // artha-he putra! tU zuddha hai, aura jJAnI hai, aura saMsAkI mAyAse rahita hai, yaha saMsAra svama hai, isameM moharUpI nidrA hai, isakA parityAga karo, // 41 // yahAM eka dRSTAnta hai,| dRSTAnta. eka daridrI manuSya lakaDiyoMkA bojhA lekara calA. aura bojhese thakakara pyAsA huvA aura vahIM vanameM kuvA~ _ DhUDhane lagA, jaba eka vRkSake nIce kuveMko pAyA taba P.P. .GunrathasuriN hak
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. usameM se jala bharakara piyA aura usakI manapara vRkSako chAyAmeM so rahA, itanemeM usane eka svapna dekhA ki eka rAjAkI beTI mahAsuMdarI hai, usake sAtha apanA vivAha huvA hai, usako vidA karAya mAnoM apane ghara lAye hai, usase suputramI uptanna huA hai, so daridrI manuSya dekhatA hai ki mAnoM vaha putra bIcameM sotA hai, usake idhara udhara ekahI khATapara strI puruSa donoM soye hai, itanemeM phira kyA dekhatA hai, ki strIne kahA, Apa alagako haTa jAo kyoMki bIcameM laDakA hai, pica na jAya, so yaha bAta sunate hI, laDakeko dabanake bhayase jo eka orako haTA turanta kuyeMmeM jAya girA aura DUbakara maragayA, dekho rAjAkI beTIke sAtha vivAha Adi honA, aura laDakekA honA, tathA eka khATapara sonA usane dekhA so saba bAta jhUThI hogaI aura kumeM girakara DUba jAnA saca hogayA, isIprakAra yaha saMsAra saba jhUThA hai isase isa svAmake sa mAna manameM jhUThA jAno, yahI isakA tyAga hai, aise upa-deza karake madAlasAne apane putroMko upadeza karake jJAnI AC-Gahiratnasurnm Jun Gun Aaradnak Trust
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ strIcaritra. banAdiyA, vicAra karanA cAhiye ki rAnI madAlasA kaisI vidyAvatI aura jJAnavatI thii| sItA.. - zrIsItAjIke vidyAvatI honemeM pramANa suno ki jaba sItAjI laMkAkI azokavATikAmeM thIM taba eka sa___maya sItAjIke samIpa rAvaNaM AyA aura yaha vacana bolA ki| mU-bhavitrI rambhoru tridazavadana glAniradhikA saterAmaH sthAtA na yudhi purato lakSmaNa sakhaH // iyaMyAsyatyucairvipada madhunA vAnaracamUrladhiSTedaMSaSTAkSara para vilopAtpaTha punH||42|| .. itihanumannATake... artha-he rambhoru ! (sIte) tridazoM (devatAoM) ke vadana (mukha) para glAni hogI arthAt mere sAtha yuddha hone meM devatAoMke mukha sUkha jAyage, aura tumAre pati P.P. Ac, Gunratnasuri M.S: Gun Aaradhak Trust
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. rAma aura usake bhrAtA lakSmaNabhI mere sanmukha yuddhameM nahI TikeMge tathA yaha jo vAnaroMkI senA hai sobhI zIghrahI vipattiko prApta hogI yaha vacana rAvaNakA sunakara sItAjIne uttara diyA ki he lAghiSTa, arthAt he patinIca ! isa Apane paDhe huye lokake pratyeka padake sAtaveM akSarakA lopa karake paDha // 42 // so dekho, sItAjIne tInoM bAtoMkA jabAba ekahI vacanameM aisA diyA ki rAvaNako cupa honA par3A, kyoMki tInoM bAteM jo ki rAvaNane rAmacandrakI nindA kI kahI thIM unameM rAvaNahIkI niMdA huI so isaprakAra ki zlokake pahale padameM sAtavAM tri' akSara hai tisakA lopa karanese dazavadanaglAni' aisA zeSa rahA so dazavadananAma rAva__zahIkA hai usIko glAni hogI, aura dUsare padameM ni TodhakA vAcaka na akSara sAtavAM hai usake dUra karanese yaha artha AyA ki rAmacandra aura unake bhrAtA lakSmaNa yuddhameM TikeMge aura tU hI bhAgaigA yA mArA jAyagA, tathA tIsare padameM 'vi' ajJara sAtavAM hai use dUra karanese P.P.Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ strIcaritra vipattikA artha dUra hokara acche padakA artha AyA arthAt vAnaroMkI senA tujhako acche padako jAnegI aba bicAra karanA cAhiye ki aise bar3e bhArI paMDita rAvaNako eka bAtameM sItAjIne niruttara kiyA, aisA uttara kyA vinA paDhe diyA jAsakAtA haiM evaM jisa samaya rAvaNane sItAjIse kahA ki, mU-mugdhe maithili caMdra suMdara mukhi prANa prayANauSadhi / prANAn rakSa mRgAkSi mnm| thanAdiprANezvari trAhimAm ||raamshcumbti te mukhaM ca sumukhe naike na cAhaM punazcumbiSyAmi tavAnanaM vahuvidhairmuJcAgrahaM mAnini // 43 // artha-he maithili ( sIte) he candra samAna sundara mukhavAlI! he nikalatehuye prANoMkI auSadhi! tU mere prANoM kI rakSA kara he mRganayanI ! he madanakI nadI he jIviteze! tU merI rakSA kara he mAnavatI ! rAmacandra to
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. tere mukhako ekahI Apane sundara mukhase cumbana karate haiM, aura maiM tere mukhakA apane dazamukhoMse bahutaprakArake . cumbanoM karake cumbana karUMgA isa prakAra tU agraha a.. rthAt haThako choDa de // 43 // rAvaNakI yaha anucita bAta sunakara jAnakIjIne uttara diyA ki / mU-virama virama rakSaH kiM vRthA jalpitena sTazati na hi madIyaM kaMThasImAnamanyAH // raghupati bhujadaMDAdutpalazyAma kAMte .. dazamukha bhavadIyo niSkRpovA kRpaannH||44|| ... artha-are rAkSasa mere kaNThakI sImAko nIla kamala mAna kAntivAle rAmacandrajIke bhujadaNDoMke vinA athavA terI kaThora talavArake vinA aura dUsarA sparza nahIM kara sakatA isa kAraNa tU zAMta ho jAya, zAMta ho jA, tU vRthA bakavAdaM karanese kyA prayojana hai // 44 // tulasIkRta rAmAyaNameM yahI vacana hai ki, P.AC.Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ strIcaritra ..... caupAI. zyAmasaroja dAsasama sundr| prabhubhuja kari karasama dazakaMdhara // so bhujakaMTha ki taba asi ghoraa| sunu zaTha asa pramANa praNa morA // - putraaura kanyAkI samAnatA. manusmRti (dharmazAstra ) meM putra aura kanyA barAbA mAnane yogya likhe hai, . - adhyAya 8 zloka 130 meM dekhoH mU0-yathaivAtmA tathA putraH putreNa duH hitA smaa|| tasyAmAtmani tiSTantyAM katha sanyo dhanaM haret // 45 // . artha-AtmA kA sthAnI putra hai arthAt jo AtmA hai so putra hai, aura putra ke samAna putrI hai, arthAt usIke aMgose uptanna honeke kAraNA kanyAbhI putrake samAnahI P.P. Ac Gunrakasur M.S: Gun Aaradhak Trust
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. . hai, isIse pitAke AtmasvarUpa usa kanyAke vidyamAna honepara putra rahita marehuye pitAkA dhana putrikAse bhinna dUsarA kaise levai // 45 // ... aba vicAranA cAhiye ki, jaba putra aura kanyA barAbara hai to jisaprakAra putrako paDhAte hai usI prakAra putrIkobhI paDhAnA cAhiye / evaM putra aura putrIke barAbara honekA anyabhI pramANa suno, ki beTekA beTA arthAt potA jisaprakAra paralokameM upakAra karatA hai usI prakAra beTI kA beTAbhI upakAra karatA hai, yathoktaM zloka 133 // ___mUla-pautradauhitrayoloMke na viSo'sti dhrmtH|| jayorhimAtApitarau sambhUtau tasya dehataH // 46 // artha-dharmase dekho to isa saMsArameM pote aura dhevatemeM kucha bheda nahIM hai, kyoMki una donoM meM ekakA pitA aura dUsarekI mAtA ekahIke dehase uptanna hai, so isa kAraNasebhI putra aura putrI eka samAna huye, to putrakesa: P.P.AC.Gunratnasuri M.S Jun Gun Aaradhak Trust
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ stricaritra mAna putrIkobhI paDhAnA ucita hai // 16 // tathA "vRhatsmRtisArasaMgraha " nAmaka dharmazAstrameM likhA hai ki, mAtA pitA jaise putrako paDhAvai vaisehI putrIkobhI pddhaave,|| mU-gRhasthaH pAlayedArAn vidyAmabhyAsayetsutAn / gopAyetsvajanAnbandhUna eSa dharmaH snaatnH||47|| kanyApyevaM pA. lanIya zikSaNIya prayatnataH // deyA varAyaH vidvaSe dhanaratnasamanvitA // 48 // . artha-gRhasthajana apanI striyoMkI rakSA karai, aura putroMko vidyAkA abhyAsa karAvai, aura apane svajana bandhuoMkA pAlana poSaNa karai yahI gRhasthiyoMkA sanAtana dharma hai, // 47 // isIprakAra pitA kanyA kA bhI pAlana kara, aura bar3e yatnase putrakI taraha vidyAkA abhyAsa karAve, aura dhana ratna sahita uttama vidvAn puruSake sAtha usakA vivAha karai // 48 // P.P:Ac.'Gunratnasuri M.S... - Jun Gun Aaradhak Trust . .
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita tathAca // mU-ajJAtapatimaryAdAmajJAtapatisevanam // nohAhayetpitA bAlAmajJAta dharma zAsanAm // 49 // - artha-kanyA jaba taka patikI maryAdAko na jAne aura patikI sevA ko nahIM jAne tathA dharmakI AjJAko nahIM -jAne, tabataka pitA usa kanyAkA vivAha nahIM karai // 49 // aba vicAranA cAhiye ki patikI maryAdAko aura patikIsevA va dharmazAstrakI AjJAko kyA paDhe likhe vinA kanyA jAna sakatI hai, / aura bhI vicArane yogya hai ki vivAha paddhatikI vyAkhyA brAhmaNa sarvasvameM Rgveda aura yajurvedakI RcA hai so usameM tIna maMtra vivAhameM khIloMse havana karaneke samaya kanyA paDhatI hai, unase kanyAkA paDhanA avazya - pAyA jAtA hai, / ve maMtra ye hai,| - aryamNaM devaM kanyAgni myksst| sano .P.P.AC. Gunratnasuri M.S Jun Gun Aaradhak Trust
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ / 32 strIcaritra aryamA devaH preto muMcatu mApateH svaahaa||3|| .. artha-amisvarUpa aryamAdeva ( sUryadeva ) ko yaha kanyA pUjanI hai, isa kAraNa ki vaha aryamAdeva mujhako patike pAsase mata chuTAo arthAt dUra na karo, sadA pa. tikesAtha rahU // 1 // dUsarA maMtra yaha haiM ki... iyaMnAryupatelAjAnavipAtakA / Ayu. SmAnastu me patiredhantAjJAyo mama svAhA 2 _ artha yaha nArI lAjoM animeM (AvapaMtikA )ke katI huI yaha kahatI hai ki merA pati bar3I AyuvAlA ho, aura merI jJAtivAlebhI baDhe, // 2 // tIsarA maMtra yaha hai ki. imAllAjAnAvapAmyagnau samRdhdikaraNaM tava / mama tubhyaM ca saMvananaM tadagniranumanya tAbhiyaM svAhA // 3 // P.P.AC. GuhratnasuriM.S..... Gun Aaradhak Trust
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahitaM. - artha kanyA apane patise kahatI hai ki, he pate, tujhArI vRddhi ke liye aura tumako apane vaza karaneke liye maiM agnimeM ina khiloM kA havana karatI hUM, ina donoM mere manorathoMko Ami devatA saphala karo // 3 // - jaba ina maMtroMko kanyA vivAhake samaya kahatI hai to kanyAkA paDhanA vivAhase pahale siddha huA. aurabhI dekho daza upaniSada vedakA brahmabhAga hai so bRhadAraNya upaniSadmeM yAjJavalkya aura unakI strI maitreyIkA aisA saMvAda hai ki, yAjJavalkyajI apanI strI maitreyise bole he maitreyi ! isa gRhasthAzramako choDakara merI icchA sanyAsa lenekI hai isa kAraNa maiM terA aura dUsarI strI jo kAtyAyanI hai, donoMke bIca pRthak pRthak dhanakA vibhAga karatA hUM, jisase ki tuma donoMmeM vivAda na hoya, yaha suna maitreyone kahA, he bhagavAna! jo yaha saba pRthivI merepAsa dhanase paripUrNa hoya to kyA maiM amara hojAUMgI, taba yAjJavalkyajIne uttara diyA ki yaha bAta to dhanase P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. . . Jun Gun Aaradhak Trust
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ - strIcaritra. nahIM hosakatI, jaisA ki dhanavAloMkA jIvana hotA hai| vaisAhI tumhArAbhI jIvana hogA, amara honekI AzA to dhanase nahIM hai, yaha suna maitreyI bolI, he mahAtman jisase maiM amara nahIM hUMgI to usase merA kyA prayojana nikalegA ? jo amara honekA upAya Apa jAnate ho to vahI mujhase kahiye, yAjJavalkyajI bole, he priye ! tuma pahalehI mujhako bahuta pyArI thI. aura aba to bahutahI pyArI vArtA mujhase pUchatI ho, isase merA citta tumase bahutahI prasanna hai, mere samIpa Akara baiTho tumase amara honekA upAya kahatAhUM sAvadhAna manase mere vacanoMko hRdayameM dhAraNa karo, maitreyIne kahA, Apa kahiye meM dhyAna pUrvaka zravaNa karatI hUM yAjJavalyajI kahate haiM, he maitreyi! jo strI apane patimeM prema rakhatI hai so patike prayojanase nahIM kevala apanehI prayojanase patimeM prema rakhatI hai kyoMki daridrI aura mUrkha patimeM vaisA prema nahIM karatI jaisA ki kamAU aura buddhimAna tathA nirogapatimeM prema rakhatI hai aura puruSabhI strImeM apanehI liye prema P.P.AC. Gunratnasuri M.S.. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. karatAhai, strIke liye strImeM prema nahIM karatA ! evaM putroM meM pitA apane Anandake liye prema karatA hai putroMke liye putroM meM prema nahIM karatA kyoMki AjJA bhaMga karanevAle aura duSTa putroMmeM koI prema nahIM karatA, isa kAraNa ye jhUThe aura kSaNabhaMgura hai, ina saboMmeM prayojanakI mitrAI hai, vAstavika prema to AtmAhImeM hai ataH vaha satya haiM aura apanemeM sadaiva prema rakhatA hai, jaise pakSI apane baccoMko apane paMkhoMke nIce dabAkara sotA haiM aura puSTa karatA hai aisehI vaha paramAtmA sarvadA apanI rakSA karatA hai, isase usImeM prema karo kyoMki vaha paramAtmA avi- nAzI aura sadaiva tumhArA sAthI hai. - zruti. AtmAvAre dRSTavyaH zrotavyo maMtavyo nididhyAsitavyazceti // artha-he maitreyi ! vaha paramAtmAhI sunaneke aura vicAraneke aura manameM dhAraNa karane, aura hRdayameM sAkSAta P.P. Ac. Gunratnasuri'M. Jun Gun Aaradhak Trust .
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ - . strIcaritra.. dekhanake yogya hai; he maitreyi ! jo tuma amara honA cAhatI ho to usI paramAtmAkA zravaNa aura vicAra dhyAna aura apane hRdayameM darzana karo, iti / : veda vedAMga smRti zAstraH purANa AdikoMse striyoMkA paDhA honA sUcita hotA hai striyoMko paDhanA paramAvazyaka hai tathApi bhAratavarSa striyoMko paDhAnekI prathA lupta hogaI hai, puruSakA AdhA aMga strI hai, strIkA na paDhAnA aisA hai| mAnoM AdhA aMga suzobhita hai aura AdhA aMga dIna aura malIna hai.... . , zakuntalA........... mahAkavi kAlidAsakRta zakuntalA nATakameM kaca mu. nikI kanyA zakuntalAne aneka zAstra paDhe aura mahArAja duSyantakI dI huI aMgUThImeM jo nAma khudA huvA thA, usako paDha usako arthako apanI sahelI anasUyA aura priyambadAko samajhAyA thA....... .. anasUyA... brahmaputra mahAmuni atrijIkI strI pativratA anasUyAne P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. 37 aneka zAstra paDhake vidyAvatI ho logoMko aneka zAstra paDhAye.. - citrarekhA........ .. rAjA balikA jyeSTha putra bANAsura thA, usa bANAsurake pradhAnamaMtrI kUSmAMDakI beTI citrarekhA thI jisake samAna zAstra jJAna aura zilpa vidyA tathA citra khIMcaneMmeM usa samayaM koI nahIM thA, zrImadbhAgavata dazamaskandhake adhyAya 63 meM likhA hai ki UpAne jisasamaya svapnameM aniruddhajIko dekhA aura vyAkula huI, usasamaya apanI sakhI USAkI svapna vyathA dUra karaneke liye aneka citra khIMcakara citrarekhAne dikhalAye jaba aniruddhakA citra khIMcakara citrarekhAne dikhalAyA usa samaya UpAne kahA ki sakhI, yahI mere cittacora hai, rAta maiMne isI priyatamako svapameM dekhA thA, yaha suna citrarekhAne paramabhakta vaiSNavakA veSa banAya dvArakApurIse aniruddhajIko palaMgasameta lAkara UpAke pAsa rakhadiyA, yaha caritra dekha USA bahuta prasanna huI aura citrarekhAse vinayapUrvaka kahane lagI ki P.P.AC. Guntatnasuri.MS.: Jun Gun Aaradhak. Trust
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ strIcaritra, sakhI ! tumane mereliye bar3A kaSTa pAyA, isakA palaTA maiM tumhai kabhI nahIM de sakatI, citrarekhA bolI sakhI! saMsArameM sabase baDhakara sukha yahI hai ki jo dUsareko sukha dIjai yaha zarIra kisI kAmakA nahIM hai isase kisIkA kAma hosakai to yahI parama lAbha hai isameM 1) svArtha paramArtha donoM hote haiN| lIlAvatI. lIlAvatIko koI bhAskarAcAryajIkI strI kahate haiM koI bhAskarAcAryajIkI guruputrI batalAte haiM, lIlAvatI paramaguNavatI thI, jisake nAmase lIlAvatI nAmaka gaNitagraMtha jyotiSazAstrameM paramavikhyAta hai. .. mAlatI.. mAlatInebhI pAThazAlAmeM rahakara aneka vidyAoMmeM vicArapUrvaka abhyAsa kiyA thA mAlatIke vidyAvatI aura guNavatI honekA vRttAMta mAlatI mAdhava nAmaka nATakameM likhA hai. Jun-Gun Aaradhak Trust DuTPSuri
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. striivddhiprshNsaaH| koI koI puruSa yaha kahate haiM, ki striyoMkI buddhi tuccha hotI hai, unakA abhyAsa zAstrameM nahIM hosakatA, tahA nItizAstrameM likhA hai ki, dohA. . puruSana te dUnI kSudhA, budhdi cauguNI hoy| moha ATha sAhasa cha guNa, yA vidhi tiya saba koya // 1 // - dekhiye vinA sikhAye paDhAye kevala dekhanehI mAtrase aneka vela, vUTe aura bhA~ti bhA~tike vyaMjana tathA citraAdi aneka vastuyeM buddhivAnIkI banAtI hai ki, jo puruSoMko sikhAneparabhI kaThinatAse AtI haiM, isase ni- zcaya hotA hai ki striyoMko vidyAmeM zIghra abhyAra hojAtA hai. - kvitt-ghnaakssrii| strIko svataMtratA na ucita ucArI veda P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ strIcaritra.. cAlaka pana mAhiM pitA pU~chi kIjai kou kAja / svAmI pUMcha kIjai kAma kiMcitta vivAha pAchai svAmI na hoya putra pUchi saba sAjai sAja // putrahU na hoya pati pakSa pUchi kIjai pati pakSa na hoya pitu pUchi rAkhe laaj| dou pakSa rahita kadApi koU kAja hoya sammati sadaiva hita pUMchipAmAdhIzarAja // 1 // bhAvArtha yaha ki strIko svataMtra honA kabhI nahIM cAhiye tulasIdAsajIne rAmAyaNa meM likhA hai ki caupAI. mahAdRSTi bhai phuuttikiyaarii| jimi svataMtra hui vigarai naarii||: :: vinA paDhI huI strI murkhatAke kAraNa svataMtratAse rahanA ucita samajhatI hai, strIko sarvadA parAdhIna rahanA zAstrameM likhA hai, jaisA ki pUrva kavittameM likhA hai, ... .. PAC. GunratnasuriM.S.... Jun Gun Aaradhak Trust
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. pUrva samayameM saba rAjAloga apanI striyoMko sAtha lekara sabhAmeM virAjamAna hote the, vahI cAla. ababhI mahArASTra drAviDa tailaMga Adi dezoMmeM pAI jAtI hai paraMtu gaur3a aura bharatakhaMDake kucha dezoMmeM bahuta dinoMse yaha cAla baMda hogaI hai, vinA padehuye kisIkI krUratA nahIM jAtI paDhanese krUratA vinaSTa hojAtI hai, isa kAraNa vidyAkA paDhanA paDhAnA paramAvazyaka hai, dekho maMDanakI strI vidyAdharI zaMkarAcAryake zAstrArthameM madhyastha thii|| ........ pativratAmAhAtmya.. zrImahAbhAratameM pativratAmAhAtmya likhA hai usako hama yahAM saMkSepa rItise bhASAmeM likhate haiM mAhArAjA yudhiSTirajIne parama tejasvI mArkaNDeyamunise yaha dharmaprazna kiyA, he bhagavan ! hama Apake mukhAraviMdase striyoMkA uttama mAhAlya aura sUkSma dharma tattvapUrvaka sunanA cAhate haiM, isa jagatameM sUrya, candramA, vAyu, pRthvI aura ami ye devatA pratyakSa dekha paDate haiM, he bhRgunandana, pitA, mAtA, bhagavAn guru aura devatAoMke race huye padArtha jo .. .P.AC.Gunratnasuri M.S.. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ strIcaritraH - dokha paDate haiM, ye saba jaise mAnanIya haiM. vaisehI paka pativAlI striyAMbhI mAnanIya haiM. he mahAmuni, Apa hamase pativratA striyoMkA mAhAtmya varNana kIjiye dekho pativratA strI apane mana aura indriyoMko rokakara patiko devatAke samAna mAnakara dhyAna karatI haiM hamako yaha unakA karma bahuta kaThina jAnapaDatA hai, manuSyako mAtA pitAkI sevA aura striyoMko patikI sevA karanA ucita hai, pativratA strI eka patikIhI strI hokara rahatI hai satya bolatI hai, daza mahIne taka apanI kukSimeM garbha dhAraNa karatI hai, phira prasUtike samayameM baDe prANa saMzayakA tathA atula vedanAko prApta hotI hai. he dvijavara, anantara bar3e kaSTase putroMko utpannakara baDe snehase pAlana karatI hai. yaha sunakara mArkaNDeyamuni bole, he rAjan , tumhAre ina praznokA uttara maiM kahatA hUM, sAvadhAna hokara sunA koI manuSya mAtAko mAnatA hai, koI pitAko adhika mAnatA hai, parantu donoMko eka samAnahI mAnanA ucita haiM, kyoMki jisaprakAra mAtA baDe kaSTase putrako pAlatI ak P.P. Ac. Gunratnasuri M.S.
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. hai usIprakAra pitAbhI taba devatAoMkI pUjA aura vandana, kSamA, anuSThAna Adi aneka upAyoMse putrakA kalyANa cAhate rahate haiM, he yudhiSTira, evaM mAtA pitA donoM yaha putra kaisA hogA aisI cintA sadA karate haiM, tathA putrake maMgalakI icchA karatehuye mAtApitA sarvadA apanI AzAko saphala honekI AkAMkSAse apane manako putrahImeM lagAye rahate hai, jo putra mAtApitAko AzAko saphala karatA hai, aura jisake Upara pitA mAtA sadaiva prasanna rahate haiM, usIko dharmakA jAnanevAlA samajhanA cAhiye, vahI putra isa jagatameM kIrtivAlA aura dharmiSTa kahA jAtA hai, tathA jo apane mAtApitAkI sevA nahIM karatA, vaha yajJAdi karma karatAhuAbhI kucha phalako prApta nahIM hotA, evaM jo strI apane patikI sevA karatI hai vaha svargako jIta letI hai, he yudhiSTira yahAM eka itihAsa suno, koI eka kauzika nAmaka tapasvI brAhmaNa thA, vaha aMgoM sahita upaniSada aura vedoMkA adhyayana karatA thA, eka dina vaha brAmhaNa kisI vRkSa kI jaDake ... P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust.
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ strIcaritra samIpa baiThA veda pATha karatA thA, usI vRkSake Upara eka bagulI chipake baiThI thI, usane brAmhaNake Upara bIukA dI taba usa brAmhaNane mahAkoSadRSTise usa pakSIko ora dekhA, to vaha bagulI prANa rahita hokara vRkSaparase girapaDI usa bagulIko aceta paDIhuI dekhaka brAmhaNane bahuta zoka kiyA ki, maiMne krodhake vaza hokara yaha ayogya kAma karaDAlA, anantara - vaha vidvAn brAhmaNa vahAMse uThakara bhikSAke nimitta gAMvameM gayA. vahAM kaI eka pavitra gRhasthiyoMke dvArapara bhramaNa karate karate eka gRhasthake dvArapara gayA, jisa ghara pahalebhI kabhI bhikSA milIthI, vahAM jAkara bhikSAko yAcanA kI. bhItarase eka strIne usako uttara diyA, he brAhmaNa ! khaDe raho, anantara vaha strI pAtrokA zuddha karane lagI, itanehImeM usa strIkA pati kSudhAsa pIDita akasmAt bAharase AyA, taba vaha pativratA strI apane patiko dekhakara patisevAmeM lagagaI usa brAhmaNako bhikSA denA bhUlagaI, vaha strI apane pati P.P. Ac. Gunratnasuri M.S Gun Aaradhak Thust'.
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. kohI sAkSAt devatA mAnatI thI, sAsa, zvasura AdikIbhI yathocita sevA karatI thI, aura devatA, atithikAbhI yathAzakti satkAra karatI thI, sabake bhojana karane pazcAt Apa bhojana kiyA karatI thI, aura indriyoMko sarva to bhAvase apane vazameM rakhatI thI, jaba saba kAmase nizcita huI, taba vaha strI bhikSAke nimitta dvArapara sthita huye brAhmaNakA smaraNa AjAnese bhikSA lekara gaI, aura usako dekhakara bahuta lajita duI, brAhmaNane usa strIko dekhakara kahA ki, itanI dera mujhako bhikSA deneke artha kyoM kI yaha kaha krodhadRSTise dekhane lagA, taba vaha strI brAmhaNase bolI ki, maiM apane patiko sabase baDhakara devatA mAnatIhUM, isa samaya merA pati bAharase bhUkhA aura thakA AyA thA, usakI sevA karanemeM lagagaI, isa kAraNa Apako bhikSA deneko na AsakI. ... - yaha suna brAmhaNa bolA, tU apane patiko brAhmaNasebhI zreSTha mAnatI hai, aura gRhasthadharmameM rahakarabhI P.P. Ac. Guhratnasuri M.S. Jun Gun, Aaradhak. Trust
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ strIcaritra. brAmhaNoMkA apamAna karatI hai, he garvavAlI, tU nahIM jAnatI ki brAhmaNoMko indrAdika devatAbhI praNAma karate hai, pRthivIpara rahanevAle manuSyoMkI kyA ginatI hai, kyA tUne vRddha logoMse upadeza nahIM pAyA, agnive samAna brAhmaNa apane tejase isa pRthvIkobhI bhasma karasakate haiM, yaha sunakara vaha strI bolI, he tapodhana maiM vaha bagulI nahI hUM, jisako tumane kodhadRSTise mA diyA thA, Apa krodhako tyAga do, koSadRSTise dekhakA tuma merA kucha nahIM karasakoge, brAhmaNaloga zAnta svabhAvavAle devatAke samAna hote haiM. unakA apamAna maiM nahIM karatI hUM, he vipra, tuma merA aparAdha kSama karo, maiM brAmhaNoMke mAhAtmyako bhalIbhAMti jAnatI hUM, mahAtapasvI brAhmaNoMkehI krodhase samudra khAra kiyA gayA hai, brAmhaNoMkA krodhAmi daMDakavanameM abataka zAnta nahIM huvA hai, mahAtmA brAhmaNoMke baDe 2 prabhA sunanemeM Ate haiM, he dvijavara, patikI sevA karanAI strIkA paramadharma hai, usake phalako tumane pratyakSa dekhA P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Gun Aaradhak Trust
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. ki tumhArA vagulIkA hatyArUpa karma hamane jAna liyA he brAmhaNottama, yaha krodha manuSyoMke zarIrameM rahanevAlA zatru hai, jo krodha aura mohako tyAga karatA hai, satya bolatA hai, tathA guruko prasanna rakhatA hai, usIko devatAloka uttama brAmhaNa mAnate haiM, tathA jo hiMsA nahIM karatA, jiteMdriya rahatA, aura pavitra rahatA kAmako jIta letA saba jIvoMko samAna dRSTiseM dekhatA, vedoMko paDha dUsaroMko paDhAtA hai, svayaM yajJa karatA, aura dUsaroMko karAtA hai, aura jo yathA zakti dAnabhI karatA hai, usIko brAmhaNa kahate haiM, he brAmhaNa dharma bahutahI sUkSma hai, isIse yadyapi tuma dharmake jAnanevAle veda pAThI aura pavitra rahanevAle ho tathApi tuma dharmako tattvapUrvaka nahIM jAnate ho, aisA mujhako jAna paDatA hai, yadi tuma sacamuca dharmako bhalIbhAMti nahIM jAnate ho to mithilA purImeM dharmavyAdhake pAsa jAvo, vaha apane mAtApitAkI sevA karatA huA, satyavAdI aura indriyoMko vazameM rakhanevAlA hai, usake pAsa tuma jAvo tuhmArA kalyANa . P.P.Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 strIcaritra... hAvegA. yaha suna vaha brAmhaNa volA, he zobhane, meM tujhapara bahuta prasanna huvA, terA kalyANa ho. maiM apanA kArya sAdhana karaneko tere kathanAnusAra jAtAhUM, yaha kaha mithilApurIko dharmavyAdhake pAsa apane ghara hokara vaha brAhmaNa gayA, vahAM kasAI maMDImeM dharmavyAdhako mAMsa vecate dekhakara ekAntameM khaDA hogayA, taba dharmavyAdha brAmhaNa abhyAgata samajha zIghra usake pAsa AyA, aura bolA, Apa brAmhaNa ho merA praNAma svIkAra kIjiye, ApakA kalyANa ho, jo AjJA ho vaha maiM karaneko Apake sanmukha upasthita ho, Apako pativratA strIne yahAM mere samIpa bhejA hai, so vRttAnta meM jAnatA hUM. yaha sunakara vaha brAhmaNa jaise usa strIke vacanako suH nakara vismita huvAthA vaisehI dharmavyAdhake vacanako suna kara vismaya yukta hogayA, aura usa. vyAdhakobhI pativratA strIke samAna trikAladarzI jAnA. vyAdhane kahA, he. brAmhaNadevatA ? yaha sthAna Apake rahane yogya nahIM hai, kRpA karake Apa mere gharapara caliye, brAhmaNane kahA, P.P.Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. bahuta acchA, taba vaha vyAdha brAhmaNako apane ghara livA legayA, aura usa sundara bhavanameM uttama Asanapara biThAya arghapAdyAdise yathocita pUjana kiyA. anantara jaba vaha brAmhaNa sukhapUrvaka baiThA, taba usa vyAdhase bolA, he vyAdha , yaha karma Apake yogya nahIM hai aisA - mujhe jAna paDatA hai, Apake isa ghora karmako dekha mujhe - baDA kheda hotA hai, yaha sunakara vyAdha bolA. he vipra ? yaha kulocita dharma hamAre pitA, pitAmahAdikoMkA kiyA huA hai, usImeM maiM bhI pravRtta hUM, Apa isameM kheda na kIjiye, vidhAtAne jo karma pUrvakAlase hamAre liye racA hai usa karmako maiM karatA hUM aura baDe yatnase vRddha mAtApitAkI sevAbhI karatA hUM. maiM satya bolatA hUM, kisIke guNoMmeM doSa nahIM lagAtA hUM. yathAzakti devatA, atithi, sevakoM dAnabhI karatA hUM, aura zeSa annase apanI jIvikA karatA hUM, kisIko doSa nahIM lagAtA hUM. kisIkI nindA nahIM karatA hUM, isa saMsArameM khetI, gArekSA, vANijya, daMDa nIti, trayIvidyA; ye jIvikAke P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust.
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ strIcaritra, sAdhana haiM, so saba vargoM ke manuSya apane apane varNAnusAra - karma karake jIvikA karatehaiM, zUdrake sevA, vaizyake khetI, kSatriyako saMgrAma; aura brAhmaNako brahmacarya, tapa, maMtra tathA satyavAdI honA yogya haiM, rAjAke apadharmase prajAmeM aneka upadrava hote haiM, prajAmeM se koI lUlA, koI laMgaDA, koI aMdhA, koI bahirA,koI aMgahIna hotA hai. rAjAke dharmavAn honese prajAko sukha milatAhai,nirantara prajA sukhI rahatI hai. hamArA rAjA janaka baDA dharmAtmA hai, usake rAjya meM sadA dharmakI vRddhi hotI hai, apane dharmameM sadA rata raha prajA para sadA anugraha karatA hai, aura daMDake yogyapuruSako daMDa detA haiM, cAhe vaha apanA kuTumbIhI kyoM na ho. - gupta dUtoM dvArA rAjA janaka apanI prajAke dharmako nirantara - dekhatA rahatA hai. isIse mahArAjA janakake rAjyameM cAroM vargoM ke manuSya apane apane karmameM nirantara rata rahate haiM, yahAM viparIta karma karanevAlA koIbhI nahIM dekhapaDatA hai, yaha mahArAjA janakake dharmAtmA honehIke kAraNa saba kucha Ananda va dharma dIkha paDatA hai, jo rAjA adharmI hotA hai P.P. Ac. Gunratnasu Guh Aaradhakrust
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita.. 51 usake rAjyameM dharmakA aura varNokA saMkara hokara jidhara dekho udhara adharmahI hone lagatA hai, jabataka durbhikSa (akAla) paDatA hai, nItimeM likhA hai, yathA rAjA tathA prajA, yadi rAjA dharmAtmA hotA hai to usakI prajAbhI dharmAtmA hotI hai, aura jo rAjA adharmI hotA hai, to usako prajAbhI adharmI hojAtI hai... / vyAdha kahatA haiM. he dvijavara ! anya janoM karake mAre. hue jIvoMke mAMsako maiM sadA becAkaratA unako kucha maiM apane hAthase nahIM mAratA hUM, aura mAMsa nahIM khAtA hUM dinabhara upavAsa karake, rAtrimeM bhojana karatA hUM, Rtu kAlameM hI strIgamana karatA hUM isIse trikAlakI bAtako jAnatA hUM, yadi isIprakAra ApabhI dharmapUrvaka vartAva karatehuye apane mAtApitAkI sevA karoge to Apa trikAladarzI hojAoge, dharmapUrvaka bartAva karaneke liye aMtaHkaraNa zuddhikI parama AvazyakatA hai, apanI prazaMsA na karanevAlA, dUsarekI nindA na karanevAlA, guNasampanna aisA manuSya prAyaH jagatbharameM nahIM dIkha paDatA.. P.P.AC. Gunratnastri.M.S. .Gun Aaradhak Trust .
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ . strIcaritra. mU-vikarmaNAM tapyamAnaH pApAdvipari mucyte| na tatkuryA punariti dvitIyAtpari - mucyate // 1 // pApAnyabudgahe purAkRtAni -prAradharmazIlo vihanti pazcAt // dharmorA jannudate puruSANAM yatkurvate pApamihapramA - dAt // 2 // - artha-bhUlase pApa hojAnepara jo manuSya pIchese manameM santApa kare to vaha kiyAhuA pApa dUra hojAtAhai aba maiM pApa nahIM karUMgA aisA nizcaya karanevAlA phira dUsare pApase mukta hojAtAhai, aura pApa nahIM karatAhai // 1 // mArkaNDeyajI rAjA yudhiSThirase kahate hai he rA. jan , dhArmika manuSya ajJAnase jo hiMsA Adi pApa karmakaratA hai, usa pApako vaha pazcAttApa karake nAza karatA hai, aura jo pApa pramAdase kiyA jAtA hai, vaha pApa usa manuSyakA dharma naSTa karatA hai // 2 // mU-yajJo dAnaM tapo vedAH satyaM ca dvija P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Gun Aaladnak
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. 53 sattama / paJcaitAni pavitrANi ziSTAcAreSu nityadA // 3 // artha--dharma vyAdha kahatA hai he dvijottama ! yajJa, dAna, tapa, veda, sattya, ye pAMca karma pavitra hai sadA ziSTAcArameM gine jAte hai, arthAt ziSTAcAroMmeM inakI gaNanA haiM // 3 // sarvato bhAvase ziSTAcArameM pravRtta rahanevAlA puruSa jisa vRttiko karatA hai, vaha sarvadA sukhI rahatA hai. ve. dakA sAra satya haiM, satyakA sAra dama (indriyoMko viSa yoMse rokatAha) damakA sAra tyAga arthAt dAna haiM, jisa manuSyakA jaisA svabhAva hotA hai, vaha apane svabhAvake / anusAra vaisAhI rahatA hai, jisakA mana vazameM nahI hai / vaha pApAtmA, krodha, kAma, Adi doSoMko grahaNa karaletA hai, jo manuSya Astika, vedamArgapara calanevAle, brAmhaNoMko mAnanevAle aura sadAcArasampanna hai, vehI svargavAsI hote hai. mU-anyohi nAznati kRtaM hi karma P.P.AC.Gunratnasuri M.S.: Jun Gun Aaradhak Trust
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ - strIcaritra manuSya loke manujasya kazcit // yattena ki ciMbikRtaM hi karma tadasyate nAsti kRtasya naashH||4|| ... artha-isa manuSyalokameM ekake kiyehuye karmakA phala dUsarA koI nahIM bhogatA hai, kintu jisane jo kucha karma kiyA hai usakA phala vahI bhogatA hai kyoMki karmakA nAza kabhI nahIM hotA hai // 4 // isaprakAra aneka zubha vacana dharmasambandhI sunAkA dharma vyAdha usa brAmhaNako apane gharake bhItara livA le gayA jahAM usake vRddha mAtA, pitA prasannamana sundA Asanapara baiThe the, dharma vyAdhane jAtehI una donoMka praNAma kiyA, unhoMne AzIrvAda diyA aura brAmhaNakA dekhakara praNAmapUrvaka satkAra kiyA, anantara dharmavyAdhasa brAhmaNase kahA ki.. mU-pitA mAtA ca bhagavannetau maddevata mparam // yaddevatebhyaH kartavyaM tadetAbhyAM ka Ac:Gunratnasure
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ - bhASATIkAsahita. 55 romyaham ||5||trystriNshdythaadevaaH sarve za-: RpurogmaaH|| sampUjya sarvalokasya tathA vRddha vimaumam // 6 // . ___artha- he bhagavan ? ye mere pitA aura mAtA haiM so mere paramadevatA hai,jo pUjana devatAoMke nimitta yogya hai vahI maiM inakI karatA hUM, // 5 // jisaprakAra indrAdika teMtIsa devatA sabalokoMko pUjanIya haiM usIprakAra ye vRddha mAtA pitA mujhe pUjya haiN||6|| inhIM donauMko meM agni, yajJa, cArA veda, aura saba samajhatA hUM. mere prANa, dhana,strI, putra, muhRda aurabhI jo kucha mere pAsa hai, so saba inhIMke nimitta hai, inakI pUjA maiM nitya strI putroMsahita karatA hUM, apanehI hAthase inako pratidina snAna karAtA, pAdaprakSAlana karatA, aura bhojana khilAtAhUM, inakA kAma kaisAbhI ho maiM usako dharma samajhakara karatAhUM, inakI sevA maiM Alasya choDakara karatAhUM,aizvaryakI icchA karanevAle manuSyake mAnanIya guru, pAMca haiM. 1 pitA, 2 mAtA, 3 ani, 4 AtmA, guru, jo / P.P. Ac. Gunratnasyri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust..
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ strIcaritra. koI ina pAcauMkoM bhalIbhAMti mAnatA hai, vahI dharmAtmA mAnAjAtA hai, he vipra, Apase, usa pativratA satyazIla strIne jo hamAre pAsa bhejA so ApakA saMba vRttAnta jJAnadRSTi se hamane dekhaliyA, yaha saba prabhAva ina mAtApitAkI sevArUpI tapahIkA phala hai,aba maiM Apake hitakI eka bAta kahatAhUM, so suniye,Apane yaha anucita karma kiyA hai. ki jo apane mAtA pitAkA apamAna karake unakI vinA AjJAliye veda paDhaneke artha gharase cale Aye ho, Apake zokase ve donoM andhe hogaye haiN| isa kAraNa aba Apa zIghra apane ghara jAkara apanI se vAse unako prasanna karo, Apa tapasvI mahAtmA ho dharmakA ullaghanakaranA Apako ucita nahIM, vinA mAtApitAkA prasanna kiye tuhmArA saba karma karanA vRthA hai, isase he vipra, tuma hamArA vacana mAnakara apane ghara jAo, aura tana manase mAtApitAkI sevA karo, maiM tumAre kalyANAko bAta kahatAhUM; yaha suna vaha brAmhaNa usa dharmavyAdhakA -- bahutA prazaMsA karake apane ghara gayA, aura apane mAtA .P.P.AC.GunratnasurrM.S..
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 57 bhASATIkAsahita. pitAkI sevA tana mana dhanase karane lagA, yaha AkhyAna mahAbhAratameM savistAra hai. mU0 sutaM patantaM prasamIkSya pAvake na bodhayAmAsa patiM pativratA // abhUttadAnI vrata bhaMga zaMkayA hutaashnshcndnpngkshiitlH||1|| artha-eka pativratA strIkA pati apanI strIke ghuTanepara ziradhare so rahAthA, itane meM usakA bAlaka khelatA huA AgnikuMDameM jAya girA, pativratAne patikI nIMda bhaMga hojAneke kAraNa agnimeM bAlakako girate huye dekha karakebhI patiko nahIM jagAyA, pativratabhaMga na hojAya isa AzaMkAse agni candanakI kIcake samAna zItala hogaI, aisA pativratadharmakA mAhAtmya hai. .. bhArata mAtA.... kucha nidrita aura kucha jAgRtabhAvavAlI bhArata mAtAke pati bhAratadurgAkI holI P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. . Gun Aaradhak Trust
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ strIcaritra holI. _bhAratameM macI hai horii| ...ika aura bhAga abhAga eka dizi hoya rahI jhakajhorI / apanI apanI jaya saba cAhata hoMDa paDI duhu~ orI / inda sakhi bahuta baTorI ||1||dhuur uData soDa abira uDAvata sabako nayana bhrorii| dIna dazA - asuvana picakArina saba khilAra bhija yo rI / bhIji rahe bhUmilaTorI // 2 // bhai patajhAra tatva kahu~ nAhIM soi vasanta prgttorii| pIre mukhabhaDa prajAdIna vhai soi phUlI sarasorI / zizirako anta bhayorI // 3 // baurAne saba loga na sUjhata Ama soI vaurayorI / kuhU kahata koyala tAhIta mahA a~dhera chayorI / rUpa nahi kAhU la M.P.P.AC.Guirathasuri vios.
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita.. . 59 khyorI // 4 // hArayo bhAga abhAga jIta lakhi vijaya nisAna hayorI / tava uchAha zrIdhanabudhi valasaba phaguA mAhi lyorii| zeSa kachu rahi na gayorI ||5||khaan piyana arU likhana paDhanasoM kAma na kachu calorI / Alasa choDi eka mata huikai sAcI vRddhi karorI / samaya nahiM neka vcorii||6|| AlasameM kachu kAma na cali hai saba kachu to vinshorii| kita gayo dhana bala kala viveka ava koro nAma vacorI / taU nahIM surata karorI // 7 // kokila yahi vidhi bahu vaki hAsyo kAhU nAhIM sunorii| meTI sakala kumeTI thothI pothI paDhata marorI / kAja nAhaM tanika sarorI // 8 // Alasa dina imi khelata vIte khela nahIM nipttorii| P.P.AC.Gunrathasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ . strocaritra. bhayo paMka atiraMkako tAmai gajako jUtha phasorI / na kouvidhi niksiskorii||9|| kaMkana bA~dhau karameM savare cUrI DArahu torii| eka mato kari dRDha vhai savare Agehi carana dharorI / macAvahu gahirI horI // 10 // avalanasoM jina Darahu dhAi dRDha karike kaH rana gahorI nipaTa nilaja karike jhaka jho rahu aruna raMgameM vorii| chabI lina raMgana raMgorI ||11||horii saba ThAvana lai rAkhI pUjana lai lai rorii| gharake kATha DAri saba dIne gAvata gItana gorI / jhumakAmi rahorI // 12 // phera dhuraharI bhaI dUsare dina jaba agina bujhorI // saba kachu jari gayo hA~ rImeM taba dhUrahi dhUra bacorI nAmayamaghaMTa parorI // 13 // phaeNkyo saba kacha bhAratana P.P:AC.Gunratnasurr M.S: UN A nak
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. kA hAtha na hAya rhorii| taba roana misa ghATo gAI bhalIbhaI yaha horii| bhalo tyauhAra bhayorI // 14 // __ bhAratamAtAke prati bhAratalakSmIkA gIta.. malAra. lakhau kina bhAratavAsinakI gati / madirA mattabhayese sovata vhai aceta tajisava mati ||dhn garajai jala varasai inapara vipati parai kina aaii| e vaja mAre tanika na caukata aisI jaDatA chAI // bhayo ghora a~dhiyAra cahU~ dizitAmaha~ vadana chipaaye|nirljjpre sAi Apana pau jAgatahUna jagAye ||khaa kareM itarahike ava jiya tAsoM yahai vicaaraa| choDi mUDha ina kaha aceta hama jaladhike pArA // 15 // ....... P.P.AC. Gunrathasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ strIcaritra - bhAratamAtA saceta hoke apane putrako jagAtI hai. pRthvIrAjajayacandakalaha kariyavana vulaayo| timiraliMga caMgeja Adi bahu narana kttaayo|| allAdIna auraMgajeba mili dharma nazAyo / viSaya vAsanA dusaha mahammadazaha phailaayo|| tabalauM soye bahu vatsa tuma jAge nahiM koU jatana / hai. mahArAja yaDavarDa aba jAgahuH suta bhaya choDi mana // 16 // . tathA kaha gaye vikrama bhojarAma bali karNA ___ yudhiSThira / candragupta cANakya kahA~ nAze karike thira // kaha~ kSatrI saba mare vinazi saba gaye kitai gira / kahA~ rAjako tAna sAja jehi jAgata he cira // kaha~ durga saina P.P: Ac. Gunratnasuri M Jun Gun Aaradtak
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. dhana vala gayo dhUrahi dhUra dikhAta jaga / uThi aMjauM na mere vatsagana rakSahiM apano Arya maga // 17 // dohA. jA vAlI jaimini garaga pAtaMjali zuka deva / rahe hamArehi aMkameM kahahiM savai bhuvadeva // 18 // yAhI mere aMkameM rahe kRSNa muni vyAsa // jinake bhArata mAnasoM bhArata vadana prakAsa // 19 // yAhI mere aMkameM kapila sUta karpAsa / yAhI mere aMkameM zAkya siMha sanyAsa // 20 // yAhI mere aMkameM manu bhRgu Adika hoya / tava to tinako karata ho Adara jaga saba koya21 kI prArthanA-chanda. 'taji mUrkhatA unnati karahiM nijadezameM . P.R.AC.Gunratnasuri-M.S. . Jun Gun Aaradhak Trust
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ - strIcaritra zubha mati rahai / samucita vivAha pracArahI kula nArigaNaAnaMda lhai| phaile suvidyAdeH zamai gRha kalaha mithyAlasa vhai| yaha dAsapana AdhInatA tuma kRpAte chinameM dahai 22 vIratA. . prasaMgavaza yahAM eka bhAratavIrakI vIratAkA varNana karate haiM. cittaura mevADake adhipati mahArANA udayasiMha bAdazAha akabarake samayameM the, unake jyeSThaputra mahArANA pratApasiMhajI vikrama samvat 1618 meM gAMva godhUdemeM gaddIpara baiThe the parantu mahArANA pratApasiMhajIke pAsa kucha vizeSa rAjasIThATha va koI dRDha killA nahIM thA, kyoMki cittauragaDhako akabarane pahalehI apane vazameM karaliyA thA, aura unake jAti, bhAI, tathA sambadhIgaNa akabarake sAthI ho rahe the, mAravADa, bIkAnera, Amera aura vRMdI jo ki pahale pratApasiMhajIke sAthI the ve akabarake pakSapAtI huye yahAM takakI pratApasiMhajIkA saMgA - P.P.AC.Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaraghak Trust
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ .. bhASATIkAsahita. choTAbhAI saktAbhI unako choDakara bAdazAhase jA milA, isake badalemeM usako usake pUrvajoMkI rAjadhAnI cittauragaDha diyA gayA aura rANAko padavI dIgaI. __ itanA honeparabhI vIra pratApasiMha mahArANAkA utsAha __ aura sAhasa baDhatAhI rahA, akele niHsahAya pratApasiMha pacIsa varSa taka aise prabala zatruke sAtha laDate rahe, antameM. eka prakAra saphala manorathabhI huye. __eka dina udayapurake rAjyadarimeM baiThe mahArANA - pratApasiMhajI bhImAzA maMtrI aura kRSNasiMha Adi saradAra gaNa rAjyakI vartamAna dazApara vicAra kara rahe the, itanemeM kavirAjAjI Aya virAje, aura sabako icchA pAya pratApasiMhajIke pUrva puruSoMkI kortikA varNana ka sne lagA. sUryavaMza ikSvAku jagatameM kIrati chaaii| pragaTe pUrana brahma rAma rAvaNahiM nazAI // tinake laka suta bhayezatruhati kiirtithaapii| UP.P. Ac. Gunratnasuri M.S Jun Gun Aaradhak Trust
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ strIcaritra. bApA tinake vaMza jAsubhaya pRthvI kaoNpI // janmeM jaMgala mAhiM Aya cittaurahi chiinyo| mori vaMza paramAra mAra mevArahiM liinyo| hindUpati hindUkula sUraja nAma dhaarike| hindU yazakI dhvajA uDAI gagana phArikai // na vayeM bhaye khumAna parAkrama jagameM chaayo| kAbulalauM karivijaya muhammada kaida bnaayo|| samarasiMha bhaye samarasiMha bhArata rkhvaare| -pRthIrAjasaMga yavana jUjhisurapurI sidhAre // karma devi pati rAjyaputrasaha rakSana kiino| kutubuddinahiM harAi yavana masiTIkA diino|| - karaNasiMha taba yathAsamaya nijarAja saMbhArayo tAsuta rAvala mahapatinahiM jhAlore maaryo|| mahapasiMha jhAlora mArinijarAjahi thaapyo|
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. ratana sena yA vaMza Apa saMbhramarhi vddhaayo| alAdIna ke dAMta toDi nijadharma vcaayo|| gyAraha putra kaTAya vAraheM ajaya vcaayo| ThAni jahara vratanAridharma kuladharma rkhaayo||, ajayasiMha karivijaya kelavADA vaza kIno muMja acAnaka ajaya zIzameM ghaavjudiino| soi jolAvai muMjazIza yuvarAja hmaaro| tava putrana prati yaha AjJA maharAja prcaaro| nijapitu zatru harAi muMjazira hammira kaatte| baiThe taba hammIra kelavADAke paatte|| muhammadazaha karikaida citaurahiM pherivsaayo| yavana darpakariAryadhvajA aakaashuddaayo| pravala parAkrama khetasiMha javagAdI paayaa| yavana mAriajamera jiitinijraajmilaayo| jahAja pura dakSiNalauM jayakAri rAja vddhaayo| P.P. Ac. Gunratnasuri M.S Jun Gun Aaradhak Trust
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ .. strIcaritra. yavana zIza pagadhari vaira apano plttaayo| lakkho rANAzIza rAjalakSmI taba aaii| lakSmI cAro ora manahaM chAI chitraaii|| kiye pahADI prAnta Apa vasa rtnkhaanish| sonA cAMdI ratna amolaka baDe mahala mh|| kile mahala bahu bane rAjazrIcahadizi raaje| phIke zatruhiM kiye aTala zirachatra diraaje|| prabala parAkrama sAtha pautra kuMbhA jaba baitthe| zatru hRdaya dalamale kUra kAyara ghara paitthe|| kavikulamukuTa kahAi nAmathira jgmeNthaape| vijayakiyo gujarAta yvnhiybhysoNkaaNpe| yAhI kularAnI mIra jaga kIrati chaaii| giridhara lAla rijhAI bahuta vidhilaaddlddaaii| rANA sAMgA kIrati jagameMko nahiM jaane| jAke asiko teja zatrujiya sahajahiM maane|
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2SAL VAS bhASATIkAsahita. vAvarako vAvaro kiyo raNasvAda ckhaaii| kiteka rAjArAvala rAvata zirahiM navAI / / ratnasiMha mevADa ratna niHshNksdaaii| purake phATaka rAtadivasa rAkhe khlvaaii|| nija bhujabalanahiM ghusndiyeyvnrjdhaanii| jinake yazakI sadA jagatameM calI khaanii| vigata nizAmaye udaya bhaanukhllNpttlaaje| cahuMdizichAyo pratApasiMha lkhigiidddmaaje| abu socanakI kauna bAta hai zUravIragana / uThau uThaukaTikasauyAdakarinijapavitrapanA jinake nAyaka khudapratApatinako kA saMzayaH jinakI TeDhIbhRkuTIlakhibhAjata jgkebhy| jabalau ghaTameM prANa na tabalau chuana diijai| yavana sainamevArahiM lakhi lakhi haathnimiijai| - koukAjaz2aga kaThina nAhiM jo dRDavratadhAro P.P.AC.Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ strIcaritra. tAte he nara vyAghra! vegirana ghoSa prcaaro|| -Ago pIchotyAgi hohu saba eka premmy| yaha nizcaya jiyadharau dharma jita jaya tita - nishcy|| ... yaha suna pratApasiMha vacana..... javalauM tanameM prANana tavaloM Tekahi choddauN| svAdhInatA bacAi dAsatA zRMkhala toDau~ // jo nijakulamaryAda sahita jIvana tau jIva n| nahiM tAte zataguNita marana ranameM jasa pIvana // jo pai nijazarahi mArike yaha pa. ratijJA sakhi hauM / tau yA siMhAsana pai bahari pagadhArana abhilASi hoN| antaHpurameM virAjamAna mahArANA pratApasiMha kucha * soca vicAra kara rahe haiM / ki.... " jabase yahAM musalamAnoMkA Agamana huvA. tabase sArA deza ujADa hogayA, kheta Usara horahe haiM, sArI zrIjAtIrahI un Gun Aaradhak Truet P.P.AC.GunratnasuriM.S:
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahitaH hai, pitRcaraNane na jAne kyoM aura kisa jIvanake lAbhase jI tejI cittaura choDadiyA aura apane zarIrameM prANa rahate bhI zatruoMko praveza karanekA avasara diyA, dhanya hai vIvara, jayamala aura putrako ki jinhoMne usa DUbatI huI mevADakI kIrtike kucha to Thaharane kA ThikAnA kiyA Aha -- kaisI vIratA aura sAhasake sAtha prabala parAkramI zatruoMkI - gati rodha kiyA thA, kyA unakI akSaya kIrti kabhI lopa hosakatI hai, aise puruSa ratna kyA hamai sahAyaka mileMge, jo cAra vora aise sAhasI hameM mileM, to hama pratijJA pUrvaka - mevADahise kyA sAre bhAratase inako nikAla deM para kyA huA, pratApake vegako kauna roka sakatA hai, yadyapi isa samaya rAjasthAnake saba rAjAoMne svArtha vaza hokara AtmavismaraNa kara diyA hai, ina vidharmI zatruoMke sAtha sambandha kariliyA hai, yahAM taka ki hamArehI choTe bhAIne akabarase mitratA kara lI hai, paraMtu kyA isase hama kabhI hatAza ho sakate hai,kabhI nahIM, yadi ina .P.P.AC.Gunratnasuri M.S.. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ strIcaritra. kulAMgAroMko apanA pratApa na dikhAyA to merA nAma pratApasiMha nahIM, dekho hamAre vaMzake mUlapuruSoMne kaise parAkrapa aura sAhasake karma kiye haiM, bhagavAna zrIrAmacandra jIne apanehI bAhubalase vAnara aura bhAluoMkI nimitta mAtra sainya banAkara rAvaNa aise prabala zatrukA saMhAra kiyA thA, vAppA rAvalane khurAsAna taka videzameM jAkara apanI dhvajA phaharAI tho, khumAnane kAvulIyoMkA sArA kaTTarapana bhulA diyA thA,yoM hI barAbara ekase eka vIra hotehI gaye, kyA unake pavitra kulameM janma dhAraNa karake hama isa kulako kalaMkita kareM, kabhI nahIM, akabara apaneko baDA pratApI, baDA catura, bar3A vIra mAnatA hai, dakSiNakA rAjyAdhikAra karake use baDA garva huvA hai, rAjapUtAnAke kulAMgAroM - ko apanA sAlA susarA banAkara baDA phUlA hai,apanA rAjya aTala samajhatA hai, parantu pratApa terA nAma tabhI hai, jaba tu isa rAvaNasarIkhe zatrukA mukuTa apane caraNatalameM mardana kare, kucha cintA nahIM, jo isakA darpa cUrNa na kiyA, to saMsArameM apanA muMha na dikhAUgAM, isa prakAra un Gun. Aarddhak Trust P.P.AC. Gunratnasuri MS.
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. mahArANA vicAra kara rahe the ki,itanemeM mahArANIne kahA, AryaputrakI jaya ho, kyA maiM suna sakatI hUM, ki Aja ... ApakI cintAkA kyA kAraNa hai, yaha suna mahArANAne uttara diyA, pyArI, tumhArA Agamana acchA huA, hama tumako bulAnehI ko the ki tuma AgaI, apanI cintAko kAraNa yadi tumase na kaheMge to kisse kaheMge? isa samaya hama yahI soca rahe the ki isa kaThinAIke samayameM hameM kyA karanA ucita hai? kyA hamabhI jayapurako taraha apanI prANasebhI pyArI beToko yavanarAjako bheMTa karake apanA jhaMga sAja vAja baDhAve,aura apane vaDoMko kortiko miTTImeM milAveM mahArANo bolI, mahArAja ! yaha kabhI yogya nahIMhai, aisA vicAra karanesebho prAyazcitta lagatA hai| vicArI bholI bhAlI hinduoMko laDako apanA bhalA burA kyA jAneM?unakA to sukha dukha saba mA bApa ke hAtha hai, jo ve kisI lobhameM paDakara vA prANake bhayase unakA sarva nAza karate haiM, to na kevala apanI kula maryAdA P.P. Ac. Gunratnasuri M.S.. Jun.Gun Aaradhak Trust
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ strIcaritra. ko ulaMghana karake saMsArameM apayazake bhAgI hote hai| . paraMca paramezvarake yahAMbhI uttaradAtA honA paDatA hai, / to strI hUM,mero buddhi bahuta choTI hai,para merI dohI icchA hai| - yA to ina vijAtIya zatruoMko mArakara mahArAjake sAtha - cittaura rAjya siMhAsanakI adhikAriNI banUM, athavA vIradarpase girehuye mahArAjake pavitra zarIrako apane godameM lekara haMsate haMsate bhArata ramaNiyoMkA mukha ujjvala karake patilokameM Apase milUM., : - yahasuna mahArANAne kahA, priye, dhanya ho, pratApasiMkI - ardhAMginI honekA adhikAra tumhAre atirikta kisako haituma nizcaya rakkho jaba taka isa zarIrameM prANa hai, kabhI ina mlekSoMkI AdhInatA svIkAra na kareMge aura hamane sunA hai ki,mAnasiMha dakSiNa vijaya karake Ate hai,udayaH purameMbhI rahanevAle haiM unake AtithyakA bhAra maMtrokA soMpA hai, kyoMki hama to usamlekSa prAya hindU kula kala kakA mukha nahIM dekhanA caahte| - anantara mAnasiMha udayapura Aye unakA atithi -- P.P.AC. Gunratnasuri. M.S. Jul Gun Aaradhak Trust
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. 75 satkAra bhalI bhAMti kiyA gayA, parantu mAnasiMhake mila.. neko mahArANAjI nahIM gaye, to mAnasiMhane maMtrIse kahA, ki, hamAre pAsa mahArANAjIke na AnekA kyA kAraNa hai yaha suna maMtrIne kahA, mahArAja mahArANAjoke zirameM Aja kucha pIDA hai isa kAraNa nahIM Asake unake sthAnameM kuMvara amarasiMha upasthita haiM, unameM aura inameM kucha bheda nahIM,zAstrameM likhA hai ki, AtmA vaijAyate putraH' yaha suna mAnasiMha bole ki zirameM pIDAkA kAraNa hamane bhalIbhAti jAna liyA, rANAjone apane gharameM Aye huye hamArA apamAna kiyA, yAda rakhanA ki zirapIDAki auSadhi lekara hama bahuta zIghra phira AveMge, taba dikhAveMge ki mAnasiMhakA apamAna karanA kaisA hotA hai, yaha kaha mAnasiMha calaneko udyata huye itanehI meM mahArANA pratApasiMha Akara bole, suno mahArAja mAnasiMha! jina kulakI marajAda lobha vaza dUra vhaaii| jIvana bhaya jina khoya daI apanI bddaaii|| EP.P.AC.Gunratnasuri M.S... Jun Gun Aaradhak Trust
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ . strIcaritra jina jagasukhahita karI jAtikIjagatahaMsAI lakhi jinako mukha vIra sabai zira rahe nvaaii| -jAizIzavarudharmahita yaha sisaudiyAthApahai achA aba Apa sukhase padhAriye aura apane himAyatIke sAtha zoghahI phira hamArI atithisevA raNakSetrameM svIkAra kojiye yahI prArthanA hai, yaha suna mAnasiMharANA ki aura krodhapUrvaka dekhate huye cale gaye, aura daravAra akabarameM saba hAla kahA taba akabarane hukma diyA ki, Apa muhabbatakhAMke sAtha zAhI lazakara lejAkara usako sajA do, yaha suna mahArAja. mAnasiMha lazakara sahita. caDha gaye aura ghora yuddha huA, paraMtu pratApasiMhake sAtha vizeSa senA nahIM thI, isa kAraNa udayapurako choDa diyA, yavanoMko vahAMkI lUTameM eka kauDIbhI hAtha na lagI, akabarane yaha hAla sunakara * mahArANAkI badbhuta prazaMsA kI... / P.AC. Gunratnasuri M.S. ... July Gun Aaradhak Trust
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. dohA. sAdhusarAhai sAdhutA, jatI jokhitA jaan| rahimana sAce sUrakI vairihukareM bakhAna // 1 // - bIkAnerake rAjA rAyasiMhake bhAI pRthvIrAja mahArANA pratApasiMhajIkI orase sahaja hokara akabara ke darabArameM rahA karate the, aura daravArakA samAcAra mahArANAjIko likhate rahate the, inhIM pRthvIrAjakI rAnIne akabarake duHsvabhAvako chuTAyA thA so vRttAnta hama vIra rAnoke nAmase Age uttarakhaMDameM likheMge. kuMDaliyA. bhUkhe prANa tajeM bhale kesari khara nhiNkhaay| cAtaka pyAsohI rahai vinAsvAtina aghaay|| vinA svAti na aghAya haMsa motiihiikhaavai| satI nAri pativinAtanika nahiM cittaDulAvai tyoM pratApa nahiM Dige hoMyasavahI kinruukhe| - P.P. Ac. Gunratnasuri M.S: Jun Gun Aaradhak Trust
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ strIcaritraH arisanmukha nahiM navai phiraikinavanavana khera varudinakara pazcimauai grahapati pUrva athaayeN| sAgara maryAdAtajai paMkajagaganalakhAyaM // paMkaja gagana lakhAyaM kesarI khrvrukhaaveN| nabha nakSatra karamilaiM kedalI pheri pharAveM // . jabaloM tanameM prANa prANameM vuddhirtikbhr| tajai nahaThaparatApa uai pazcima vrudinkr||3. akabarake darimeM pRthvorAjakA samaya pAya bacana.. . mahArANA pratApasiMhakI orale sandhirUpI kimbadantIko sunakara pRthvIrAjane dillIse mahArANAko patra likhA usako paDhakara pratApasiMhakA vacanaparAdhIna vhai kauna cahai jIvo jgmaahiiN| ko pahirai dAsatva zaMkhalA nija paga maahiiN|| ika dinakI dAsatA ahai zatakoTi narakasama | palabharako svAdhInapano svargahute uttm||4|| P.P. Ac. Gunratnasuri M.S.
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita 79 tathA // chapAyA // jabalauM tanameM prANa na tavalauM mukhako moDauM / javalauM karameM zakti na tavaloM zAstrAhi choddauN| jabalauM jivhA sarasa dIna vaca nAhiM uccArauM / javalauM dhaDapara zIza jhukAvana nAhi vicArauM // jabalauM astitva pratApako kSatriya nAma na vorihau / jabalauM na Aryadhvaja nama uDai tabalauM Teka na chori hauM // 5 // AyuH rakSati marmANi AyurannaM prayacchati / arjunasya pratijJahe na dainyaM na palAyanam // 6 // anantara akabarane phirabhI zaha vAjakhAMko zAhI phauja = sameta udayapura bhejA, taba bhImAzA maMtrone lAkhauM rupayoM kA sammatti jo pUrva samayakI ekatrita thI so mahArANA ne laMDakara vijaya pAI, udhara navAbakhAna khAnA ( rahIma) . P.P.AC.'Gunratnasuri Juin Gun Aaradhak Trust
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ strIcaritra. kI sammatise akabarane phira koI senA kabhI nahIM bhejI mahArANAne sukhapUrvaka bAraha varSa paryanta rAjyakiyA aura samvat 1653 mAgha zudImeM prANa tyAga karate samaya mahArANAne apane putrako zikSA do ko, .. jabalauMjagameM mAna tabahiM lau praanndhaariyo| jabalauM tanameM prANa na tabalauM dharma chaaddiye|| jabalauM rAkhe dharma tabahiM lauM kIrati pAvai / / jabalauM kIrati lahai janma svAratha kahavAvai he vatsa! sadA vaMzakI maryAdA nirvaahiyo| yA tuccha jagata sukhakAranai nahiM kulanAma haMsAiyo // 7 // mahArANA pratApasiMhajIkA jIvana caritra muMzI devI prasAda munsipha jodhapurane bhalIbhA~ti likhA hai. tathA kavi gaNapatirAma rAjArAmane gujarAtI pratApa nATaka meM bhA mahArANA pratApasiMhajIkA jIvana samAcAra likhA hai, **P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Gun.Aaradhak Trust:
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. hamane to yahA kevala vIratA darzAne ke liye kucha saMketa mAtra likhA hai. satI sambAda. __ eka pativratA strI apane patike dehAnta huye pIche patike saMga satI honeke liye jisa samaya citAkI parikramA kara vitAmeM baiTho aura satIke vAjA bajane lage, usa samaya ahamadazAhane Akara satIse prazna kiyA aura satIne yathocita uttara diyA, usako hama noce likhate haiM.. dohA. satI caDhI sara jaranako, ahamada pUMchI gAthA jItA tanu kyoM jAratI,isa muradeke saath||1|| satIkA uttara-dohA. suno piyAre zekhajI, jagameM pyAre piiu| piu hamAre cali vase, so kisa para rAkhauM jiu // 2 // bAja bajAvata piu gaye P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. : Jun Gun Aaradhak Trugte
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12. strIcaritra. sajike hamako lena / Aja bajAvata hama calI, piyako badalo dena // 3 // mAvarikI bhA~vari daI, adhika diyo nijaprAna / jaga Aye lajjA rahI,rahI bAta jagaAna // 4 // dohA. . . .. strI caritra pUrvAI yaha, bhAga dvitIya pramAna / nArAyaNahitasoM likhyo, paDhi hai tAhi sujAna // 5 // iti zrI strIcaritra dvitIya bhAga pUrvakhaNDa samAptaH / / atha uttarakhaNDa prArambhaH / .. dohA... sakala sumaMgala mUla jaga, zrIgaNapati mana lAya / nArAyaNahitasoM likhata, uttarAI harSAya // 1 // vIra mahArAnI pragaTa, Ac:Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. 63bharatakhaNDameM jaun| zubhacaritra nara nAri hita, likhi samujhAvoM tIna // 2 // . ... vIrarAnI. vartamAna samaya bhArata varSameM zrIsItA, zakuntalA, kuntI, draupadI Adi mahArAniyoMkA nirmala candramAke samAna isa jagatameM prakAzita ho rahA hai, isakA kAraNa yahI jAna paDatA hai ki, ina mahArAniyoMke antaHkaraNameM vidyA aura satsaMga tathA samayake prabhAvase eka adbhuta daivIzakti vartamAna thI ki, jisase jagatabharameM unakI pratiSThA huI aura udAharaNa rUpa unakI kortiko usa samayake kaviyoMne gAna karake pragaTa kiyA, jisase anya striyAM ina mahArAniyoMke sulakSaNoMko paDhakara sudhara jAveM, vIra rAnIkA caritra parama udAra hai jisako hama ati sakSapase Age likhate haiM, jillA zikArapurameM roharI nAmaka sthAnase pAMcamola pUrvasindhake hindurAjAoMkA mukhya Ac. Gunratnasuri M.S. Jur Gun Aaradhak Tru
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ strIcaritra. sthAna Alora nagara hai, isakI vastI sindha nadIke purAna | mArgake kinAre thI, parantu sambat 1719 tathA san 962 ! IsavImeM bhUkampa hone aura sindha nadIke mArga badalanese bahuta kucha isakA vinAza hogayA hai, yahAM AlamagIrakI eka masajida aba taka banI hai, aura eka kandarAke samIpa kAlIkA devIkA mandira banA hai, jahAM prativarSa melA hotA hai, yaha Alora nagara UparI sindhakI prAcIna rAjadhAnI thI aura nagara mulatAnasebhI yaha nagara caDhAbaDhA thA, yahAM pramakhaMzakA sAhira nAmaka rAjA dharma aura nyAya pUrvaka rAjya karatA thA, jisakA rAjya uttarameM kAzmIra, pazcimameM meharAna arthAt sindhanadI aura dakSiNameM samudra paryanta phailA thA, mulka phArasase dhana aura mAlake lobhI yavanoMkI senA caDha AI aura dhokhAse rAjako mAra kara saba kucha lUTa mArakara yavana loga jaba apane dezako loTa gaye, taba rAjAkA putra rAyazA gaddIpara baiThA, isa vaMzakA rAjya khalIphA valIdake samaya taka thA, tathA jaba IrAkake hAkima hijAjane vikramIya samvata .AC.Gunratnasuri M.S.. Jun Gun Aaradhak Trust,
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. 774 tathA san 717 IsavI meM dhokhA dekara vahA~ke rAjA dAhirako mArA, taba dAhira rAjako vIra rAnI aura putra vadhUne sAhasa karake apane mAnako rakSA kI, usakA kucha vRttAnta mahArAnokI voratA mAtra pragaTa karaneka liye hama yahAM likhate haiM.. ... jaba dAhirarAja mAre gaye aura unakA putra yavanoMkI adhika senAko dekhakara bhAga gayA aura apanA dUta apano mAtAke samIpa bhejA, taba usa dUta aura mahArAnIkI jo bAtacIta huI, so dhyAnapUrvaka sunane ke yogya hai. dUta-mahArANo jIko yaha dAsa praNAma karatA hai, rAnI-tujhArA kuzala ho, yuddhakSetrameM rAjakumAra to kuzalase hai ? ' dUta-maiM yuddhakSetrase nahIM AtA kintu rAjakura kuzalase haiM. rAnI-(kucha udima hokara) yuddhakSetrase nahIM Ate to rAjakumArakI kuzala kaise jAnA ? .. dUta-rAjakumArane guddhakSetrako parityAga kara diyA hai| T P.P.AC..Gunratnasuri M.S.. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ strIcaritra - rAnI-(adhika udvigna hokara) kyoM, senA ekatra karaneko ? .. - dUta-nahIM, TiDDiyoMke dalake samAna yavanase nAke sanmukha jaya prApta honekI AzA nahIM hai.. rAnI-(dRDha aura gambhIra svarase) dUta ! to kyA vaha kAyara yuddha tyAgakara bhAga gayA ? tuma yahI dAruNa samAcAra lekara Aye ho (khedase) hAya ! usako mRtyukA samAcAra kyoM na lAye ? dUta-mahArAnIjI ! aisI amaGgala bAta na kahiye. rAnI-yuddhakSetrameM putrakI mRtyu isa samaya mere pakSameM maGgalakI bAta hai. kucha amaGgala nahIM. .. dUta-rAjakumAra uttarakI ora gaye haiM. rAnI-kyoM dakSiNakA mArga kyA kaMTakase ghirA hai. hA kyA puruSa kSatriya santAnako mRtyu bhaya ? dUta-rAjakumArane Apake caraNoMmeM praNAma karake yahI anumatI dI hai ki, Apa loga mAna rakSAke liye P.P.AC.Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. ekatrita hokara kisI ekAnta sthAnakA Azraya svIkAra kareM ve nirApada sthAna DhUMDhaneke liye Age gaye haiM. rAnI-acchI bAta hai, vaha kAyara nirApada sthAnakA Azraya karai, hama loga usa anyAyase yuddha karanevAle cora aura naraghAtaka yavanako samucita daNDa dekara zIgrahI usakA anugamana kareMgI.. . dvata-jisa yavana senApatike hAthase vIrake zarI dAhirarAja mAre gaye, jisake bhayase Apake vIra batAcArI - putrane palAyana kiyA, to kyA Apa strI hokara ? - rAnI-(dUtakI bAtako rokakara) basa, rahane do, kSatriya dUtake mukhase aisI amaryAdakI bAta ? kyA yaha kSatriyocita bAkya hai ? dhIrasyApi ziracchede vIratvaM - nava gacchati' ziracchedana honeparabhI dhIra janakI vIratA nahIM jAtI hai, kSatriyakanyA kyA yuddha meM asamartha haiM. siMhanI kyA zRgAlake bhayase palAyana kareMgI ? dUta-Apa yavana senAkI saMkhyA, una logoMkA Ac: Gunratnasuri M.S. .. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ strIcaritra. sAhasa, utsAha aura yavana senApatikA parAkrama dekha pAtI to aisA nahIM kahatI. rAnI-tuma yavana senAkA ADambara dekhakara bhayabhIta tRNavata tuccha samajhate haiM, zatrukI asaMkhya senAmeM vaha / akele acala rahate haiM, kA puruSoMkInAI mRtyukA bhaya kadApi nahIM karate. dUta-mahArAnIjI, mere vilamba karanese rAjakumAra udima hoMge, unakA Adeza lekara maiM yahAM AyA hUM. aura ApakI anumatike liye khaDA hUM.. rAnI-dUta, tuma usa kSatriyAdhamase kahanA ki, dAhira rAjakA putra aisA kA puruSa, maiM aba aise narAdhama putrakA mukha nahIM dekhanA cAhatI, yadi yavanoMke niHzvA sa sparzase usakA teja sampUrNa vilupta na hogayA ho, to kaha apane raktase isa mahA pApakA prAya karai, maiM svAmI hantAko ucita zikSA dekara kSatriya kulakA yaha mahA kalaMkakA dhouMgI, phira mahA puruSakI anugAminI hoUMgI. P.P.AC.Gunratnasuri M.S.. Gun-Aaradhak-Trust
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. dUta-yadi ApakA yahI dRr3ha saMkalpa ho to meM rAjakumArase jAkara kahUM. ki ve zIghra phira AI. rAnI isa rAjyameM bhIrUoMke liye sthAna nahIM hai putrake liyebhI kSatriya kanyA isa niyamako bhaMga nahIM -karegI. dUta- to vadhU mAtAbhI nahIM jAyagI ? rAnI--yaha bAta usIse pUcho.. dUta-ve kahAM haiM ? . rAnI hama usake abhI bulavAtI haiM. yaha kaha putra vadhUko dAsIke hAtha bulavA bhejA, putravadhUne Akara rAnI ko praNAma kiyA rAnIne AzIrvAda dekara kahA ki, - yaha dUta tumako le jAneke liye AyA hai, yadi icchA ho to jAo.. ... vadhU-kahAM jAnA hogA vacA yuddha kSetrameM ? Ahata bhAra pIDita senAkI sevAmeM niyukta honA kSatriya kanyAkA parama saubhAgya hai. P.P. Ac Gunratnasuri M.S Gun Aaradhak Trust
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ - .. strIcatri. - rAnI-yuddhakSetrameM kisakI anugAmino hovogo? vahAM tumhArA kauna hai ? raNabimukhakA anusaraNa karo.. vadhU-raNavimukha kauna hai ? Apake putra ? - rAno-merA putra to jIvita nahIM hai. vadhU- ( cakita hokara ) to kyA ve yuddhameM nihata .: rAnI--nahIM tumArA svAmI raNa vimukha hai. . vadhU-maiM raNavimukhakI patnI hUM ! Apa gurujana ho- kara kisa aparAdhase merA tiraskAra karatI haiM. .: rAnI--yaha tiraskAra nahIM yathArtha bAta hai. vadhU-yadi yaha tiraskAra nahIM to kyA yaha bhI yathArtha hai ki ApakA putra raNa vimukha hai aura maiM Apako putra vadhU hUM. rAnI-jo raNavimukha haiM, vaha merA putra nahIM - vadhU-jo raNavimukha hai, vaha merA bho pati nahIM hai. kSa triya kanyA raNavimukhabhoruko pati bhAvase grahaNa nahIM karatI. .P.P.AC. Gunratnasuri.M.S.. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ - bhASATIkAsahita. 91 rAnI-taba kyA tumanebhI hamArehI samAna usa kSatriya kulAgArako parityAga kiyA ? . vadhU-( gambhIra svarase ) hAM kiyA. rAnI-dhanya tumArI jananI jo tujhe garbha meM dhAraNa _karake pavitra huI hai. aise narAdhama putrakI apekSA tumAre samAna vIra kanyA lAbha karanese vaMza pavitra hotA kSatrI nAmameM yaha kalaMka kabhI na lagatA putrI, mere isa dAruNa / duHkha kSobhake samaya yahI eka mAtra pravodha haiM ki tU mere gRhako lakSmI hai aba yaha dUta tumAre hI AdezakI - apekSA kara rahA hai, usase jo kucha kahanA ho so kaha kara vidA karo.. vadhU-( dUtakI ora mukhakarake ) dUta, tuma usa - raNabhIru puruSase yaha kahanA ki svadezakI svAdhInatA patRkula ke gaurava aura pativratAoMke mAnase apanA jAvana yadi Adhika mUlyavAna samajha rakkhA hai to vaha siha tADita zRgAlakInAI prANa lekara jahAM icchA ho palAyana kare, mere liye usako socanA na paDegA, kSa P.P.AC.Gunratnasuri M.S., Jun Gun Aaradhak Trust:
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ '. strIcaritra.. triya kanyA palAyana karake prANa aura sambhrama rakSA karanA nahIM cAhatI prANa dekara AtmabhAnako rakSA karatI hai, meM svargIya mahAtmA dAhira rAjakI putra vadhU hUM, raNavimukha kI koI nahIM yaha kahate huye kaMTha raMdha gayA AM. suvoMse netra pUrNa hogaye. dArakI orako haTakara putra vadhU mauna hogaI. dUta--(rAnIse )-taba kyA yaha dAsa bidA ho ! rAnI--( ruMdhe huye kaNThase ) acchA. dUta-to isa mRttyakA praNAma svIkAra ho yaha kaha dUta calA gayA. rAnI avetana hokara bhUmipara gira par3I putra vadhUke bhI avetana honese girakara coTa lagI rudhira pravAha hone lagA.. .. anantara caitanya pIche maMtrI aura mahArAnImeM jo bAta cIta huI. so nIce likhate haiM.... . rAnI-maMtrI vara mujhako isa samaya adhika vicAra karanekI AvazyakatA nahIM jo upasthita hai usIpara hamA rA. dhyAna hai, maiM dekhatI hUM ki maMgalakI koI AzA - P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita 93 nahIM. vidhAtAke vimukha aura daivake pratikUla huye vinA kisakI aisI dazA hotI hai ! hA ! jisa airAvata hAthIne aneka vAra mahAghora yuddhameM svargavAsI mahArAjako aTala bhAvase apanI pIThapara dhAraNa kiyA, saiMkaDo bANa laganese aMga kSata honeparabhI jo eka pada raNameM poche na haTA, vahI airAvata eka sAdhAraNa bANa laganese raNase bhaDaka kara bhAgatA huA eka veraho nadImeM jA DUbA, phira jisase nAka dezakI svAdhIna rakSAhI vrata thA. ni. ja jIvanase bhI jise svAdhInatA adhika priya thI mahA mahA vipadameM bhI jo senA sthira aura niHzaGkita rahI Aja vahI senA raNase bhAga gaI. svargavAsI mahArAjako itanAbhI samaya na milA ki rudhira bhare vastroMse azvArohaNa kara ghara to cale Ate hAya. mahArAja nihata. huye kyA koI vIra kSatrI mahAgajake asAvadhAna honepara zastra palA sakatA thA. yaha dhoke bAja yavanahI kA kAma thA. ki asAvadhAna mahArAja para astra calAya zAlmalI vRkSa eka kSudra prANIke nakhaghAtase chinna hogayA, vidhAtAke P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak. Trust
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ strIcaritra vAmahuye vinA kyA yaha kabhI sambhava thA, mahArAjane jisa bAlakakI raNa kuzalatA dekha jayasiMha nAma rakhA. vahI kumAra jayasiMha raNameM pITha dekara kAyarokonAI bhAgagayA, yaha saba adRSTakA phala aura daivakA kopa nahIM to kyA hai. smaraNa karanese hRdaya phaTA jAtA hai, parantu isa samaya kyA karanA cAhiye vaha apanA vicAra pragaTa karoH... - maMtrI0- mere vicArameM yuddha karanA yogya jAna paDatA hai. rAnI0-mere vicArameM, isa kahanekI kyA AvazyakatA hai yahAM yuddhakA virodhI kauna hai ? kauna aisA kA purUSa hai jo ababhI yuddha kI avazyakatA svIkAra na kare,maMtrivara yadi aisA kA puruSa koI ho to kaha do ki sindhudezama . usake liye sthAna nahIM haiM, vaha zIghrahI rAjya parityAga karai, yadi isa samaya ekavyaktibhI merI sahAyatA na kareM, tobhI maiM akelIhI yavanoMke viruddha yuddha kSetrameM praveza karUMgI yaha bAta kisI prakAra anyathA na hogI. maMtrI0- isa rAjyameM aisA kauna ajJa hai jo ApakA P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Gun Aaradhak Trust
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita 95 vIratAmeM sandeha karai, aura ApakI sahAyatA na karai, yahAM koIbhI aisA nahIM, jo yuddhakA virodhI ho.. rAnI-to phira tumAre vAkya kA kyA tAtparya hai, maMtrI0--yavanasenApatine sandhi karaneke abhiprAyase - dUtako bhejA hai. rAnI0-- (vismita hokara ) raNameM vijayI hokarasandhike prastAvakA kyA tAtparya hai, caturatAhI ina laghucita yavanoMkA bhUSaNa hai, yaha prastAvabhI caturatAse bhinna nahIM. maMtrI-caturatA nahIM bhI ho sakatI. yavana loga kucha digvijayakI AzAse isa dezameM nahIM Aye rAjyasthApana karanA inakA abhiprAya nahIM hai ye saba laTerU hai bhAratakA aizvarya haraNa karanAhI inakA mukhya abhilASa hai.. rAnI-tathApi sandhikA prastAva kyoM. = matrI-yadyapi yavana senApatine jayalAbha kiyA, tathApi kSatriyoMkA parAkrama smaraNa karake usane samajha liyA hogA ki hamArA mArga abhI niSkaNTaka nahIM huvA. P.P.AC, Gunratnasuri M.S. Jun: Gun Aaradhak Trust
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ strIcaritrarAnI--to maiM sandhi karake usakA mArga kabhI niSkaNTaka karanevAlI nahIM hA mlokSa yavanake sAtha sandhi ? luTerU coroMke sAtha sandhi nArI jAtiko maryAdA nAza karanevAle asuroMke sAtha sandhi isa prANake rahate yaha bAta kabhI na hogI, maMtrI, prathama to ..! samasta vIra puruSoMke pAsa nimaMtraNa bhejado, phira dUtako lekara zIghra Ajao maiM usase bAta kara lUMgI. - maMtrI.--jo AjJA, ApakI AjJAke anusAra kAma karake zodha AtA hUM, yaha kaha maMtrIne rAnIkI AjJAke anusAra rAjyake vIra puruSoMko nimaMtraNa bhejA aura dUtako sAtha lekara Aye. -- rAnI-(elacIkI aura dekhakara) tumAre senApatine hai, ki zikastopara julma kiyA jAya, jaba ki dAhara - rAjA mAre gaye aura Apake pharjanda bhAga gaye, tA P.P. Ac. Gunratnasuri M. Jun Gur;Aaradhak Tru
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. Apako lAjima hai ki, Apa zAhanzAhakI itAyata, kubala kareM. .. rAnI-hamako jo kartavya hai vaha hama svayaM vicAra kara logI, yavana senApati usake liye cintA karaneko kucha AvazyakatA nahIM hai, kSatriya nArI kucha yuddhameM Azakta nahIM hai. dUta-lekina hamAre sipahasAlAra Apase jaMga nahIM kiyA cAhate, auratoM ke sAtha jaMga karanemeM kyA nAmavarI hai ? jisa kAmameM phateha yA nIhAsila hone parabhI vada -nAmI hai, usameM kauna aklamanda zakhsa hAtha DAlegA. rAnI-yadi yavana senApati strIse yuddha nahIM kiyA cAhate to unheM ucita hai ki isa dezako _parityAga kara deM. dUta-hAM ve isapara rAjI haiM, magara peztara Apako -do zarta maMjUra karanI hogI. - rAnI-kyA zarte ? dUta-avvala to Apako jaMgakA kharca aura irasAla P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ sIcaritra khirAja denA hogA, zahanazAha vasarAkI mAtahatI maMjUra karanI hogI.. ... rAnI-kSatriya nArI dUsareke anugrahase rAjya aura svAdhInatAkA bhoga nahIM cAhato vaha mUlya dekara vA zatruke hAthameM hokara dezakA uddhAra nahIM karatI hai, vaha tIkSNa astrakI sahAyAtAse janmabhUmikI rakSA karatI haiM. dUta-goki yaha zarta apane nAmaMjUra kI tAham agara dUsare zartakI pAvandI Apa akhtyAra kareMgI to bhI hamAre sipaha sAlAra sAhavakI mihAnI Apa para raha sakatI haiM, musalmAnoMkA hamalA isa mulkapara phakata daulata hAsila karanekI khvAhisase nahIM hai, balki dIne sAdikakI tarakkI unakI khAsa garja hai hamAre sipaha sAlAra sAhavako svAhiza hai ki Apa hama logoMke pAka majahavako kubUla kareM kAphiroMpara rahama karanA musalmAnoMke majahavameM vaIda hai. rAnI-parantu AryasantAna na to zastrake balase P.P.AC. Gunratiasur Jun.Gun Aaradhak Trust
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATAkAsAhata. dharmakA pracAra karate aura na zastrake bhayase kabhI dharma * parityAga karate haiM, ve prANa dekara dharmakI rakSA karate haiM, to mujhe lAcAra hokara hujUra AlIkA AkhirI hukma sunAnA par3egA... "rAnI-sunAiye, kSatriya nArI ina tuccha bAtoMse kadApi bhaya nahIM karatI. elacIdUta-hujUra sipaha sAlAra sAhabakA yaha hukma hai ki, Apa kisI zarta para rAjI na hoM to hama phauran isa Alora zahara bArida hoMge isa mahalako nesta va nAbUda kara DAleMge zaitAnI hindU majahabako pastakara tamAma jUtoM aura vutakhAnoMko zikasta kara unheM pairoMse kucala DAleMge aura hinduoMkI tamAma khUba sUratanA janInoMko gira phAra kara hajarata khalIphA sAhaba dAma ikavAlahUkI khidamatameM ravAnA karadeMge. ... rAnI-dUta, nissandeha Apake senApatine apane yogya bAta kahI, ve striyoMkA aisAhI satkAra karate haiM / P.P. Ac. Gunratnasuri M:S. "Gun Aaradhak Trust
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ strIcaritra. parantu yaha sAmarthya unakI na huI ki, Aja kSatriya . . . isI kSaNa unakA zira dehase bhinna kara diyA jAtA, - kintu dUtako mAranA ucita nahIM hai, isI kAraNa tumAre ye vacana saha liye gaye (krodhase) vasa aba tU usa nArI jAtike apamAnakArIse kaha de ki vaha yuddhake liye taiyAra ho rahe, yaha suna vaha dUta garvake sAtha kucha kahatA huvA calA gayA, anantara vIra mahArAnIne yuddhakSetrameM jAneko pUrNa prabaMdha kiyA aura senAke sAtha yuddhakSetrameM jAkara yuddha kiyA aura zatru senAko mArakara bhagA diyA, eka bANa rAnIke pAMvameM Akara lagA, usako nikAla kara rAnIne pheMka diyA, bhAgI huI yavana senA jaba phira ekatrita huI aura yuddha karaneko prastuta huI taba vIra mahArAnIkI orase rasadakI kamI hogaI thI, kucha prabandha na ho sakatA thA, to bhI vIra kSatriyoMne mahA ghora yuddha kiyA, eka ekane aneka aneka yavanoMkA ziracchadena karake samara bhAmimeM prANa parityAga kiyA, P.P.AC.GunratnasuriM.S. Gun Aaradhak Trust
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ . bhASATIkAsahita. kyA strI kyApuruSa,kyA bAlakasabane apanA apanA parAkamadikhAyA jaba mahArAnIne dekhA ki koIbho vIra kSatriya, zeSa na rahA, taba apanI mAna rakSAke liye putra vadha sahita amimeM praveza kiyA, sAthahI anya vIrapuruSoMko nAriyoMnebhI (jo usa samaya zeSa rahagaI thIM ) kUda kara animeM praveza kara gaI. iti / nIladevI. ___mahArAnI nIladevI paMjAba prAntake rAjA sUrajadevakI dharmapatnI thI, dillIke bAdazAhake sipahasAlAra abdula zarIphakhAM sUrane rAtrike sote huye mahArAja sUrajadevako bAMdha liyA thA aura loheke piMjaremeM banda karadiyA thA, aura jisa samaya mahArAja kahA gayA ki tuma musalmAna hojAo usa samaya mahArAjAnepiMjar3emase usake Upara thUka diyA aura kahA ki re duSTa,piMjaDemeM banda karake tU hamase 5 aisI bAta kahatA hai, thUka hai tujhapara aura tere matapara yaha sunakara bahutase yavanoMne piMjaDe meM mahArAjapara zastra pheMke Arabahuta vigaDe mahArAjane socA ki ina logoMke hAthase .P.P.AC.Gunratnasuri M.S.. . Gun Aaradhak Trus
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ strIcaritra. isa bandhameM maranA acchA nahIM, yaha vicAra baDe balase loheke piMjaDekA DaMDA khIMcakara ukhAr3a liyA aura piMjaDemeMse nikala kara usI DaMDese sattAIsa yavanoMko anantara mahArAno nIladevIne aura rAja kumAra somadevane jisa prakAra apane vIra pitAkA badalA liyA, usakA saMkSipta vRttAMta hama likhate haiM, mahArAja sUrajadevakI bahAdurI nIce gajalase sAbita hotI hai, jo sipahasAlAra abdulazarIphakhAM sUrane apane logoMse hoziyAra karaneke samaya kahA hai. gajala isa rAjapUtase raho huziyAra khbrdaar| gaphalata na jarAbhI ho khabaradAra khabara daar| ImA~kI kasama duzmanane jAnI hai hmaaraa| kAphira hai yaha paMjAbakA saradAra khbrdaar|| ajadara hai bhabhUkA hai cahannuma hai abalA hai| P.P.AC. Gunratnasuri.M.S... Jun Gun Aaradhak Trust
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. 103 bijalI hai gajaba isakI hai talavAra khabaradAra darabArameM vaha tege zarara vAra na camake // ghara vArase vAharasebhI hara vAra khbrdaar| isa duzmane ImAM ko hai dhokhameM phsaanaa|| laDanAnamukAbila kabhI jinahAra khbrdaar| phira jisa samaya mahArAja sUrajadeva eka loheke piMjaDe mUrchita the, usa samaya eka devatAne sAmane khaDe hokara yaha gAna kiyA thA. lAvanI. saba bhA~ti daiva pratikUla hoya ehi nAzA / aba tajahu vIravara bhAratakI saba aashaa|| aba sukha sUrajako udaya nahIM ita vhai hai| so dina phira ita aba sapanehUM nahiM aihai / svAdhIna pano bala dhIraja sabahI na shaihai| magala maya bhArata bhuvi mazAna vhai jaihai // / P.P.AC.GunratnasuriM.S. :.. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ . LA . 34 strIcaritra. * dukhahI dukha kari hai cAro ora prkaashaa| aba tajahu vIravara bhAratakI saba AzA // 1 // ita kalaha virodha sabanake hiyadhara kAra hai| mUrakhatAko tama cArihu ora pasAri hai| vIratA ekatA mamatA dUrase dhari hai| taji udyama sabahI dAsa vRtti anusari hai // vhai jai haiM cArau varNa zUdra pani dAsA / aba tajahu vIravara bhAratakI saba aasaa||2|| vhai haiM itake saba bhUta pizAca upaasii| kou banijai haiM Apuhi svayaM prkaasii|| nazijai haiM sigare satyadharma avinaasii| nija harisoM vhai haiM vimukha bharata muvi vAsI // taji supatha sabahiM jana kAra kupthvilaasaa| aba tajahu vIravara bhAratakI saba nAsA // 3 // apanI vastuna kahaM lakhi haiM sabahi praaii| P.P:AC.GunratnasuriM.S Jun Gun Aaradhak Trust
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. 105 nija cAla choDi gahi haiM auranakI dhaaii|| -turakana hita kAra haiM hindU saMga lddaaii| yavananake caraNahi rahi hai zIza navAI // / aba tajahu vIravara bhAratakI saba aasaa||4|| rahe hamahuM kabahuM svAdhIna Arya bala dhaarii| hari vimukha dharma bina dhana balahIna dujaarii| AlasI manda tana kSINa kSadhita sNsaarii|| sujasoM sahi haiM zira yavana pAdukA traasaa| aba tajahu vIravara bhAratakI saba aasaa||5|| yaha gAkara devatAne prasthAna kiyA. - sUrajadeva-(zira uThAkara) isa samaya isamere zava samAna zarIra para viSa aura amRta kisane eka sAthahI varasAyA nissandeha maulavI veSadhArI paMDita viSNuzarmAjI .P. Ac: Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 strIcaritraH hoMge, nahIM to aise kaThina paharemeM aura kauna AsakatA hai, vinA brAhmaNa devatAke aura aisA madhura svara kisakA ho sakatA hai, aba tajahu vora vara bhAratakI saba AzA, e yaha brahmavAkya kyA saca muca siddha hogA,kyA aba kSatriya rAjakumAroMkobhI dAsyavRtti karanI par3egI ? hAya ! kyA marate maratebhI hamako yaha vajrazabda sunanA paDA, hA ! hama yaha sunakara kyoM nahIM mare, ki AryakulakI jaya huI aura yavana saba bhAratavarSase nikAla diye gaye... aura kyA kahA ? sukhasoM sahi haiM zira yavana pAdukA trAsA, kyA aba yahAM yahI dina AyeMge, kyA bhAratajananI aba ekabhI vIraputra na prasava karegI ? yaha kahatA DhuvA rAjA mUcchita ho gayA, anantara jisaprakAra rAjAkI mRtyu huI, so likha cuke hai. mahArAjakI mRtyu honeke anantara rAjakumAra somadevane aneka kSatriya vIroMko ekatra kara yuddha kSetrameM jAkara yavanoMse yuddha karanekA vicAra kiyA... aura yuddha karaneko calane lage, usI samaya mahArAnA .. . P.P.AC.Gunratnasuri M.S. Gun Aaradhak Trust
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1.7 bhASATIkAsahita. nIladevIne Akara kahA, putrakI jaya ho kSatriya kulakI jaya ho beTA hamArI eka bAta sunalo, taba yAtrA karo. .' somadeva-(praNAma karake ) mAtA, jo AjJA ho. nIladevI-putra, yaha tuma bhalIbhA~ti jAnate ho ki, yavanasenA bahuta baDo hai, aura yaha bhI tuma jAna cuke ho ki, jisa dina mahArAja pakaDe gaye, usI dina bahutase rAjapUta nirAza hokara apane gharako cale gaye, isase merI buddhimeM yaha bAta AtI hai ki, inase ekahI vAra sanmukha yuddha na karake kauzalase yuddha kiyA jAya to - acchI bAta hai.' 2. somadeva-(kucha krodha karake ) to kyA hama logoMko yaha sAmarthya nahIM hai jo yuddhameM yavanoMko jIta .. - saba kSatrI- kyoM nahIM ? nIladevI-(zAnta bhAvase ) putra, tuhmArI sarvadA jaya hai, hamAre AzIrvAdase tuhmAra kahIM parAjaya nahIM hai, kintu mAtAkI AjJA mAnanIbhI to tumako yogya hai. saba kSatrI-avazya avazya P.P. Ac. Gunratnasuri M.S Jun Gun Aaradhak Trust
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ strIcaritraH somadeva-( hAtha joDakara ) mAtAjI, jo AnA hogI usake anusAra karUMgA... - nIladevI-acchA suno (kumArako apane pAsa bulAkara ) kAnameM apanA vicAra pragaTa kara diyA. somadeva0-jo AjJA. .. rAjakumAra somadeva kSatriyoM sahita apanI mAtA nI. ladevIkI AjJAke anusAra jAkara mArga pratikSA karane lage aura mahArAnI noladevIne cAra samAjiyoMko sAtha le. gAyakIke veSase yavana senApatike Dereko prasthAna kiyA, gAyakIke vahAM pahuMcane para sipahasAlArako khabara dIgaI, gAyakone jAkara gAnA sunA thA,so sunakara aura gAyakoke rUpako dekhakara sipahasAlArajI apane ApameM na rahe, zarAvakA pyAlA uThAkara gAyakIko dene lage aura apane samIpa bulAkara Apane hAthase balAtkara madya pilAnA cAhA, taba gAyakI banIhuI nIladevIne coTIse kaTAra nikAlakara sipahasAlArako mArA aura cArau samAjA bAjA pheMkakara zastra nikAla musAhivoMko mArane laga P.P.AC.Gunratnasuri M.S. Gun Aaradhak Trust
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7 . - _ bhASATIkAsahita. nIladevIne amIrako mArate samaya kahA, le cANDAla mahArAjake vadhakA badalA le merI yahI icchA thI ki, isa cANDAlako maiM apane hAthase mArUM, isI kAraNa maiMne kumArako yuddha karanase rokA so merI icchA pUrI huI aba maiM sukha pUrvaka satI hUMgI, yaha kaha mahArAnI nIlade- vIne tAlI bajAI, rAjakumAra somadeva rAjapUtoM sahita zastra khIMce huye tambUmeM ghusakara yavanoMko mArane lage, jisa prakAra ki sAna khetI kATatA hai usI prakAra rAjakumAra Adi vIroMne sahasroM yavanoMko kATa DAlA, sipahasAlArake mAre jAnese yavanoMke paira ukhaDa gaye, laDeso kATa DAle gaye, zeSa apanA prANa lekara / bhAgagaye, kSatriya loga, bhAratavarSakI jaya, Aryakula kA jaya, mahArAja sUrya devakI jaya, mahArAnI nIladevI Baa jaya, rAjakumAra somadavakI jaya zada uccAraNa rana lage, apane svAmIkA isa prakAra badalA lenebAlI esI mahArAnI nIladevI Adi bIra rAniyoM isa jagatameM - . . P.P.AC. Gurratnasuri M.S. Gun Aaradhak Trust
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ strIcaritra dhanya haiM ki jinakA nAma sahastroM varSa paryanta vidyamAna rahegA, iti // saMyogatA. (padminI). mU-kAnyakubje nRpazcaiko rAjan rAThUra vNshjH| jayacandrassamAkhyAto bhUbhuH jAM ziraso mnniH||1||pnyc paJca sahasrANi yasya dvArSu caturSu ca // udyatAstrANi tiSThanti sainyAnyeva maharnizam // 2 // yaH syAjJA vartino bhUpA nAnopAyanapANayaH / nityamAyAntiyAntisya vinayAvanatA nRpa // 3 // narI nRttyantiyadgRhe siddhyohynnimaadyH|vriivrtisvai nityaM lokapAlasa mo bhuvi // 4 // dAnI mAnI dhanAdhyakSA jayacandraH sa eva hi // cakravartI mahaccakA cakrayuddha praaynnH||5|| yasya hAri mahA Jun Gun Aaradhak Trust unratnasuri M.S.
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita 111 rAja sabherI maMgala svanaH // sambabhUva mahIpAla mAnino'sya divAnizam // 6 // // artha-kannauja nagarameM eka rAThUra vaMzameM utpanna kSatriya bhUSaNa sajA jayacandra huye // 1 // jinake nagarameM cAroM phATakoM para pAMca pAMca hajAra senA dinarAta zastroMko uThAye khaDI rahatI thI, // 2 // tathA jina rAjA jayacandake AjJAnuvartI rAjA loga nAnA prakArako bheTa hAthameM liye huye nitya prati Ate jAte the, aura - vinaya pUrvaka rAjAloga mahArAjA jayacandakI AjJAko _ mAnate the|| 3 // tathA jinake gharameM aNimAdika siddhI nRtya kara rahI thI, aise rAjA jayacandra lokapAla samAna pRthvImeM virAjamAna the||4|| aura vaha mahArAja jayacandra dAnI, mAnI,dhanAdhyakSa, cakravartI tathA cakrayuddhameM nipuNa 1 // 5 // jina mahArAjake dvArapara nitya naubata va nagADA Adi maMgala dAyaka bAje bajA kahate the, aise rAjamAnya mahArAjA jayacandra huye // 6 // P.P.AC. Gunratnasuri MS. Gun Aaradhak Trust
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 113 strIcaritra. mUtanmahIpatanayA timanojJA padminItividitA bhuvi nAmnA // padmapatra la. litAtanu yaSTiH pUrNacandra mukhakAnti lalAmA // 7 // yA'naGga khela na mahAkuca kumkumADhyA barApaika laMbita kapola mukhaprabhAsA // ratnaprabhaika vidhi nirmita hArajAla zobhADhya roja biditA madanodbhavAGgI // 8 // sA padminI padmadalAyatAkSI kRzodarI padmakareva baalaa|| manoharantI miSatA kaTAkSa zaraivibhinna hRdayaM luThantI // 9 // - artha-tathA una mahArAja jayacandrajIkI Ati manoharA kanyA pRthivImeM vidita padminI nAmA,kamalapatrake samAna aMgavAlI, sundara svarUpavAlI, pUrNacandramAke samAna mukhakI kAnti jisakI // 7 // jo kAmadevaka krIDA yogya geMdarUpI kuca kuskuma tina karake yukta thA, Jun Gun Aaradhak Trust ..P.P.AC.Gunratnasuri M.S..
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ inition bhASATIkAsahita. 113 aura chaTI huI laTa kapolapara jhUla rahI thI, va ratnoMke dvAra samUhakI zobhAse yukta saroja jisake tathA jisako / dekhatehI kAmadevakI utpatti hotI thI, tathA vaha padminI kamalapatrAyata nayanI, kRzodarI(patalI kamarakhAlI)mAno dUsarI lakSmI ho aura dekhanevAloMke manako haranevAlo, apane bANarUpI kaTAkSoMse hRdayako jarjarIbhUta kara lUTatI thI.. :: padminI (saMyogatA ) ke rUpakI prazaMsA sunakara mahArAja pRthvIrAjane eka karNATakI nAmA dAsI kannaujako saMyogatAke pAsa usako mohitakara apane vazameM lAneke nimitta bheja do thI jisa samaya vaha karNATakI kannaujame AI to usane mahArAja jayacaMdrako samIpa Aya yaha kahA ki,maiM mahArAja pRthvIrAjako dAsI hUM mujhako vinA aparAdha pRthvIrAjane dillose nikAla diyA aba maiM Apake zaraNa AI hUM sivAya Apake aura. kisakI zaraNa jAU~, yaha sunakara mahArAja jayacandrajIne usako sayogatA(padminI) kI sevAmeM bheja diyA vaha dAsI karNA P.AC.Gunratnasuri M.S Jun Gun Aaradhak Trust
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ strIcaritra. TakI kisIkI lajjA nahIM karatIthI jaba koI pUMchatA kita kisIkI lajA kyoM nahIM karatI hai? taba vaha yahI uttara detI thI ki maiM vinA pRthvIrAja naradehake dUsare kisakI lajA karU~ ? eka dina saMyogatAnebhI karNATakIse pUMchA ki isakA kyA kAraNahai tU kisIkI lajjA nahIM karatI, usane kahA ki, he suzobhane! maiM vinA mahArAja pRthvIrAjake naradeha anya kisakI lajA karUM ? mahA* rAja pRthvIrAjake samAna zUra vIra va svarUpavAna dUsare kisIko maiM nahIM dekhatI isa prakAra avasara Aya karNATakIne mahArAja pRthvIrAjakI bahuta prazaMsA kI, jisase saMyogatAkA citta mohita hogayA saMyogatAne svayamvarameM mahArAja pRthvIrAjake kaMThameM jayamAlA pahirAI thI, jisakA vRttAnta saMkSepa rItise hama Age likhate haiM, candra kavi athavA candrabhATane apane graMtha ( pRthvIrAjarAsA ) ke kannauja khaMDameM saMyogatAkA svayamvara uttamatA pUrvaka varNana kiyA hai usImeM sArAMza nikAlakara sarala bhApAmeM likhanA hamane yahAM vicAra hai, so isa prakAra ki, Ac. GunratnasuriM.S... Gun Aaradhak Trust
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ / bhASATIkAsahita. mahArAja jayacandra kSatriyoMmeM rAThUra vaMzIya the, kannaujameM yaha nirbhaya rAjya karate the aura mahArAja pRthvIrAja kSatriyoMmeM cauhAna vaMzIya the dillImeM yaha nirbhaya rAjya karate the, ina donoMkA rAjya bahuta baDA thA, dillIke mahArAja anaMgapAla tomara vaMzIyakI do. kanyAoM se ekake putra mahArAjA jayacandra the, dUsarIke putra mahArAja pRthvIrAja the, kisI kAraNase mahArAja anaMgapAlane pRthvIrAjako apanI gaddI sauMpa dI thI, usa kAraNake yahAM para likhanekI AvazyakatA nahIM hai, pRthvIrAjakA anaMpAlakI gaddIpara baiThanA jayacandrako acchA nahIM lagA, isIse jayacandra aura pRthvIrAjameM anavana hogaI thI, jaba pRthvIrAjane bar3I dhUmadhAmake azvamedha yajJa kiyA, to irSA deSake kAraNa jayacandrane adhikatara yaza prApta hAnekI icchAse rAjasUya yajJakI taiyArI kI, jayacandra aura pRthvIrAja ye donoM mauserI bhAI the, ina donoMne paraspara vairabhAva karake apanA apanA rAjya nAza kara: lA, tabhIse isa pavitra dezameM yavanalogoMne - - P.P.AC: Gunratnasuri Jun Gun Aaradhak Trust.
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ strIcaritraAkara apanA adhikAra jamAyA, aura isa dezakI sArI rAjalakSmI hara le gaye, yavanoMkA anyAyase naSTa -- hokara yaha deza abhI taka nahIM sudharA, mahArAja jaya candrake rAjasUya yajJameM bhArata varSake saba rAjA mahArAjA suzobhita the, kevala cittaurake somasI rAjA aura dilloke rAjA pRthvIrAja,ye donoM IrSA dveSake kAraNa nahIM Aye yajJameM saba kAma kAja prAyaH rAjA va rAjakula .. bAloMke hAthasehI hotA hai isa kAraNa jayacandrane anya 'rAjAoMkI dRSTi somarasI aura pRthvIrAjako tuccha jAcanekI icchAse somarasIkA eka suvarNacitra banavAkara pAtra dhoneke sthAnameM khaDA karavA diyA, dUsarA pRthIrAjakA eka suvarNa citra DyoDhopara khaDA karA diyA, yajJa samApta honeke uparAnta mahArAja jaya candrane rAjakumArI saMyogatAkA svayambara karanekA vicAra kiyA, yajJamaMDapameM jisa samaya saMyogatA apane hAthameM jayamAla lekara AI aura vahAM saba rAjAoMkI ora eka dRSTi uThAkara dekhA, to Una rAjAomeM pRthvA' -P.P.AC.Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ Charat bhASATIkAsahita.. 117 rAja kahIM nahIM dIkha paDai, saMyogatAne mahArAjA pRthvIrAjakI prazaMsA sunakara apane manameM vicAra liyA thA ki, hamAre pati honeke yogya mahArAja pRthvIrAjahI haiM, yadi mahArAja pRthvIrAjake saMga vivAha na huvA, to maiM vivAha nahIM karUMgI saMyogatA yaha vicAra karahI rahI thI ki itanemeM usakI dRSTi mahArAja pRthvIrAjakI suvarNamUrti para paDI turanta jayamAla usa mUrti ke galemeM DAla dI aura apane pitA jayacandrakI aprasannatA aura dveSakA kucha vicAra na kiyA,taba usa sabhAke bIca jitane rAjA loga baiThe the, apanA apanA mana mArakara raha gaye, yaha samAcAra jaba mahArAja pRthvIrAjako pahuMcA, to vicAra kiyA ki aba mauna rahanA ThIka nahIM hai kisI upAyase apanI pyArIko kannaujase dillI hAnA cAhiye, yaha vicAra kavicandase sammati kI sammati karake kavicandake sAtha sevaka veSase kannaujakI rAjasabhAmeM jAnA nizcaya huvA. - taba cune huye saradAra aura kucha senA sAtha lekara PPPMSParirati P.P.AC.Gunratnasuri M.S. Jun-Gun Aaradhak Trust
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAga pIlU. strIcaritra.. mahArAja pRthvIrAja kavicandake sAtha huye, kannauja pahuMcakara vAhara DerA DAladiye gaye aura kavicandakA AnA pragaTa kiyA gayA, pRthvIrAjako apanA sevaka banAya kavicandajI mahArAja jayacaMdrakI sabhAmeM padhAre aura AzIrvAda diyA. Swapp - rAjata pUraNazazi jycNd| , catura cakora vilokatahI jihiM hota hRdaya . sAnanda / jaga zobhA vardhaka nakSatrapati sohata ati svacchanda ravi pracaNDatA, rahita harSaprada anupama AnaMda kanda / zuklapakSa jyoM bar3ha amita dyuti kabahuM parai matimanda // bAra bAra yaha deta muAziSa varadAI kavicanda // 1 // OM.. isa rAgameM kavicandane caturAIse pRthvIrAjako ravi P.P.AC.GunratnasuriN Gun Aaradhak Trust
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ - / bhASATIkAsahita... banAyA hai aura jayacandako candramA kahakara nakSatrapati, maMtimanda Adi zabda jAna bUjhakara kahe haiM. - yaha sunakara jayacandrane kavi candrako baiThaneke liye saMketa kiyA, taba kavicandra baiTha gaye aura pRthvIrAjase baka vepase kavicandrake pIche khaDe rahe ananta mahArAja jayacanda aura kavicandrameM bAta cIta huI. - jayacandra-( kucha rukhAvaTase ) kavirAja, tumAre yahAM - kuzala hai.. kavicandra-hAM mahArAja, hamAre yahAMkI kuzalameM kyA dohA. rAjanIti caturaGgabala,dharma budhdi bala paay| karai naveda virudhda ruci,kyauM na kuzala darazAya // 2 // isa dohemeM kavicandrane jayacandrake veda viruddha yajJa karane para AkSepa kiyA hai, aura dhvanise azubha sUcita kiyA hai, tadanantara kucha bAta karake jayacanda bole info Sadirayanendra
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ strIcaritra. kavirAja, tuma saMjaya sarIkhe buddhivAn pRthvIrAjake darabArameM the. phira unhoMne vinA karaNa hamAre bhAI ko mArakara hamAre yajJameM kyoM vighna kiyA?dillIpati anaGgapAla hamArI sevA karate the, aura hamabhI unakI maryAdA ko baDhAte the, anaGgapAlane hamArI AjJA vinA, pRthivIrAjako dattaka putra banAyA, taba kevala unakI sevAkA smaraNa karake hamane unheM kSamA kiyA, Aja assI lAkha senA hamArI AjJAmeM hai, saba hindU musalmAna hamAre AtaMkase thara thara kAMpate haiM, phira pRthivIrAjane jAna bUjhakara siMhakI pUcha dabAnekA kaise sAhasa kiyA ? yaha sunakara candrakavine uttara diyA ki, rAjAdhirAja pRthivIrAjako siMhako pUcha dabAnekA abhyAsa to janmase hai parantu ve Apako sapuccha nahIM samajhate the, yadi Apa parasparake. upakArahIko sevA samajhate haiM. to mahArAja pRthivIrAjane Apako sevAmeM kyA kasara kI, jaba Apa dakSiNa deza para caDhakara gaye pIchese zahAbuddIna gorA kannaujapara caDha AyA thA, yadi usa samaya rAjAdhirAja Jun Gun Aaradhak Trus P.P. Ac. Gunratnasufi M.S..
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. pathivIrAjane apane nAmapara vicAra karake yadi ApakI rakSA na kI hotI, to Apako dakSiNa ( yamaloka ) sidhAraneke sivAya kaunasA mArga thA ? jaba Apa aizvarya madamatta hokara dharmakI maryAda toDane lage, 'azvamedhaM gavAlamvaM sanyAsaM pala paitRkam / devareNa sutotpatti kalau paMca vivarjayet' // 1 // isa mahAvAkyake viparIta kalivarjita yajJa Arabhma kara diyA taba rAjAdhirAja pRthivIrAjane apane sarala svabhAvase kevala eka vAra dhanuSa kI TaMkora karake Apako saceta kara diyA,to kyA anucita kiyA, yaha sunakara jayacaMdane kahA, kyA tuma itanAbhI nahIM jAnate ki yugarAjAse huvA karatA hai, kaliyuga / kasA ? kAla rAjAkA kAraNa nahIM, rAjA kAlakA kAraNa hai, mahAbhAratameM likhA hai. kAlo vA kAraNaM rAjJo rAjA vA kAla kAraNam / iti te saMzayo mAbhUdrAjA kAlasya kAraNam // 1 // , , , . . . ra ndarthfayde / R.P.AC.GunratmasaM.S Gun Aaradhak Trust
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ . strIcaritra, 125 hai. isase jJAta huvA ki tumArA bala vANImeM hai, jaisA zAstrameM nahIM pAyA jAtA, acchA aba yaha batAo ki, itane mukuTabandha rAjA isa samaya hamArI sabhAmeM baiThe hai inameM pRthivIrAja kisakI anuhAra hai, . jayacandrakI yaha bAta sunakara kavicaMdrane ise zabda kahate samaya bahu vAra apane piche khaDe huye pRthivIrAja ki ora aMgulI karake yahA kahA, chappaya. 'aiso rAja TrathirAja jiso gokulameM mohanaiso rAja pRthirAja jiso bhAratameM arjun| iso rAja pRthirAja jiso abhimAnIrAvanA iso rAja pRthirAja rAma rAvaNa sntaapn|vrss tIsa se adhika hai tejapuMja anupama vadana / imi japai candra varadAya vara pRthirAja anuhAra ina // 1 // - yaha suna jayacandane karavI rAjakI ora dekhakara manameM . .P.P.AC.GuaratnasuriM.S.. Jun Gun Aaradnak Trust
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita.. 123 kahA ki jaba meM isa sevakakI aura dekhatA hUM, to isake / mukha para mujhako rAjatejakI jhalaka pratyakSa dikhAI detI tathA candrakavi, anupana vadana, kahakara pRthivIrAjako | isako anuhAra batalatA hai, mere apamAna sUcaka vacana sunakara isakA mukhalAla hogayA, hoTha phaDaka uThe, krodhayukta sAMpakI nAI phukArane lagA, TeDhI. bhrakuTIse yugAntaka rudrake tIsare nayana khulane kAsA bhAva dikhAI | dene lagA, ye lakSaNa sAdhAraNa manuSyake nahIM ho sakate yaha pRthvIrAjahI jAna paDatAhai isake pakaDanekAyahaavasara bahuta acchA hai, parantu jo yaha pRthvIrAja na nikalA, to isake pakaDanese baDI haMsI hogI, loga kaheMge pRthvIrAja to pakaDa milatA nahIM, usake badale naukaroMko pakaDakara mana santoSa karate haiM, yaha vicArakara karNATakI | kAbulAnekA nizcaya kiyA ki, jo vaha isa samaya sabhAmeM AvegI aura isako dekhakara lAja karegI tA. vidita hojAyagA ki yahI pRthvIrAja hai, yadyapi .P.P.AC. Gunratnasuri M.S.. Gun Aaradhak Trust
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 strIcaritra karNATakI pRthvIrAjase alaga hokara yahAM rahatI hai tathApi usIko puruSa samajhakara lAja karatI hai, yaha soca pratihArIko bhejakara karNATakIko sabhAmeM bulAyA, karNATakIko AtA dekhakara candrakavine Apane manameM vicAra kiyA ki isa samaya mahA dharma saMkaTa ApaDA, jo yaha karNATakI zira DhAka kara mahArAja pRthvorAjakI lAja karaigI to jayajandra mahArAja pRthvIrAjako isI samaya pahicAna legA, aura abhI upadrava hone lagegA isase kyA upAya karanA cAhiye ki karNATakI lAja na karai, yaha vicAra kara candrakavine karNATakIko sunAkara turanta yaha dohA paDhA. ....... dohA. - karNATaka kauzalamayI, taja saMkoca darasAra / yaha kuzala saba hoyagI, kahunija dRtti vicAra // 1 // . candrakavike dohekA tAtparya samajhakara karNATakIne P.P.AC. Gunratnasuri M.S.. . . . Jun Gun Aaradhak Trust .
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ -rrr / bhASATIkAsahita. 125 tatkALa apanA DhakAhuvA mastaka ughADa diyA, aura bandakaviko praNAma kiyA aura yaha rekhatA kahA. rekhatA. sunaye kRpAla cita dai suniye kathA hmaarii| chUTA svadeza jabase tabase kaleza bhaarii| nijagolasoM mRgI jyoM vichrai karama ki mArI // zazimaiM mRgAGka lakhike kaise ji| yai vicaarii| atizaka tRSArti hove lUkI lapaTa prajArI zazimeM sudhA nirakhike cAhe. nakyauM dukhArI ? ditiyAki candrakI chavi yAsoM vizeSa pyArI donauM ki dRSTi tApara milajAya eka vaarii| calanemeM candasoM baDha - kauna zIghracArI? jaldI saMdeza deke hari ye vipata hmaarii||sunye kRpAla cita dai dukhakI kathA hamArI // 2 // ..P.P.AC..Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust.
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 strIcaritra jayacandra karNATakIse kahane lage ki. tU to pRthvIrAjake sivAya kisIko puruSa nahIM samajhatI thI phira isa samaya zira kyoM DhakA, kyA tujhako pRthivIrAja kahIM dikhAI diyA ? yaha suna karNATakAne uttara diyA ki, pRthIvI aura candrakA dRDha sambandha samajhakara meMne itatI maryAda ko jo pratyakSa pRthvIrAjako dekha letI to zira Dhakakara kyoM ughAtI ? jayacandrane kahA, kyA tU candrake sevakako pahicAna tI hai. karNATakIne uttara diyA hAM mahArAja ! inakA inakA nAma kucha bhUpa athavA bhUpatIse milatA huvAsA hai, yaha suna jayacandrane apane manameM kahAM kyA kareM ThIka nizcaya hotA aura sandeha nahIM miTatA, acchA candra to Thahare hIgA, inake DeremeM gupta dUta bhejakara saba bheda jAna leMge, yaha vicArakara apane senApati rAvaNa' kA bulAya kahA ki, ina candako le jAkara ArAmasa vizrAmase do aura mahamAnIkA saba sAmAna pahaMcAA P.P.AC. GunratnasurtM . Jun Gun Aaradhak Trust
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita 127 inako kisI prakArakA parizrama na ho, suna rAvaNane E kahA, jo AjJA mahArAja, yaha kaha uTha khaDA huvA,maMtrI ne candako pAna dekara pRthvIrAja sahita vahAMse bidA kiyA, canda AzIrvAda dekara calA. .. dohA. jaya jaya caMdasadA, rahaihI vidha aanNd| - kumuda vikAza prakAza lakha, hoya kamala -dyuti manda // 3 // vahAMse Akara kavicanda apane DeremeM virAjamAna huye. jaba canda apame DeremeM pahu~ca gaye, taba bheda lenake liye jayacanda apane maMtrI sameta canduke DeremeM Aye, - usa samaya mahArAja pRthvIrAja kavicandra aura gobindarAya Adi saradAroMse kucha sAmayika bAta cIta kara rahe the, eka sevakane Akara kahA ki, mahArAja jayacanda Aye hai aura kavicandase milA cAhate haiM, yaha suna candraka vana atyanta satkArase jayacandako bulAya palaMga para - vigayA aura Aya nIce baiThe. . .P.P.AC. Gunratnasuri M.S.. . ____Jun Gun Aaradhak Trust...
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 strIcaritra. - jayacanda bole-ekAeka vAdala pragaTa honaseM ca_ndako kucha malinatA to nahIM huI ? - candrane uttara diyA--mahArAja ! bAdalase candako - malinatA hoto kucha hAni nahIM, parantu bAdalako jala vRSTise pyAse papiharAko pyAsa avazya bujhanI cAhiye. jayacanda bole soraThA. milata karma anusAra, bahuta papiharana svAti jl| bahuta na upala prahAra hota ekahI jldsoN||4|| jayacandake maMtrInebho yaha dohA kahA-- ratnabindu varSe nRpati, surapati sama sarvatra / hAtamAge sUkhe rahaiM, ziradaridrako chatra // 5 // ... yaha suna kavicandrane kahA ki bhagavAnkI icchA yoMhI hai to basa, pRthvIrAjase kahA, mahArAja jayaca ndako pAna do. * P.P.AC. Gunratnasuri M.S.. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. . pRthvIrAjane manameM vicAra kiyA ki hathelImeM rakha| kara sevakoMkI bhAnti pAna denA ThIka nahIM yaha soca dAtAoMkI taraha pAMca aMguliyoMse pakaDakara pAna denA cAhA, jayacanda lenemeM hica ki cAhe. - taba candane kahA- .. tulasIyaM vipra hasteSu vibhUti varayoginAm / tAmbUlaM caMdarAgeSu trayodAna suAdaram // 5 // Saptai D . short - pAna dete samaya pRthvIrAjane eka jhaTakA mArA jisase jayacanda girate girate samhala sake, anantara maMtrIko pAna diyA, taba jayacandane apane manameM vicAra kiyA ki aba isake pRthvIrAja honemeM kucha sandeha nahIM rahA jAtehI apanI senA bhejakara isake Dereko abhI ghere letAhUM, yaha soca jayacanda maMtrI sameta uTha khaDe huye, candanebhI khaDe hokara AzIvArdAtmaka vacana kahA. ... 9 .AC.Gunratnasuri M.S... Gun Gun Aaradhak Trust
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ strIcaritra. dohA. nijajanake hita karana hita, dehu subuddhi dyaal| jaDa sudharai phUlai phalaiM, saba vidha hoya nihAla // 6 // maMtrI sameta jayacaMda cale gaye, jayacandake senApati rAvaNane tIna lAkha senAse candake Dereko ghera liyA yaha sunakara mahArAja pRthvIrAja, kavicanda, kanha, laGgarIrAya AdikoMne saceta hokara yuddha karanekA pravandha kiyA aura yuddha prAraMbha huA kehara kaMThIra aura AtatAIkA ghora sugrAma huA. rAga siMdUrA. yuddha avani vIra Thavani, dhAvata blshaalii| kaM kara dhara kRpANa phaM phaM pherata sujAna caMcala capalA samAna camaka hai nirAlI / gaM gaM gahi leta bAna khaM khaM kheMcata kamAna daM daM daM deta tAna lAgata janu vyA P.P. AC: Gunratnasuri M.S. . .. Jun Gun Aaradhak Trust ,
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ H thor / int er mir __ bhASATIkAsahita. .. 131 lii| paM paM paga phirata jAya vaM vaM bI calAya, saM saM saM san sanAya dhAvata janu kaalii|rN raM raNa karata yahAM,taM taM tatkAla vahAM eka chana aneka Thaura dIkhata rnnvaalii| yuddha avani vIra Thavani dhAvata balazAlI // 7 // kehakaMThorakI bANa varSAse vyAkula hokara AtatAIne usakA. dhanuSya kATaDAlA taba kehara kaMThIrane myAnase khaDga nikAlakara AtAtAIko ghAyala kiyA aura paTe vAjIke hAtha pheratA huvA bIcameM tatkAla pRthvIrAjake pAsa pahuMcakara mahArAjake galemeM kabanda DAla sITose apanI senAko pRthvIrAjakI senA para dhAvA karanekI AjJA dA, anantara garjakara AtatAIse kahA, re pRthivIrAjake bhAsaddha sAmanta isa samaya apanA parAkrama dikhAkara apanI sanAkI rakSA kara aura apane rAjAko bandhanase chuDA.. usI samaya saMyogatA kapaDAse apanA mukha chipAye Staterinlinetm20ederate PP.AC.Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ strIcaritra. bIra rUpase Akara pragaTa huI tatkAla apane tIrase pRthivIrAjake kabanda kATakara bandhanase chuTA diyA, yaha dekha keharakaMThIrane ciDakara pRthIvIrAja para barthI calAI, pRthivIrAjane apane tIrase bIcahImeM usa varTIko kATa girAyA, phira pRthivIrAjane keharakaMThIrake Upara bANa choDA, jisako keharakaMThIrane paitarA badalake bacAyA, tadanantara vIrarUpa saMyogatAse yuddha hone lagA. .. AtatAIne sAvadhAna hokara keharakaMThIrako jA gherA, taba saMyogatA vIrarUpa chipAya adRSTa hogaI, yuddha hote hote keharakaMThIrake bANase AtatAI aura AtatAIke bANase keharakaMThIra eka sAtha bhUmipara giragaye, - taba keharakaMThIra ko senAke pAMva ukhaDate dekhakara jayacandakI orase kAzirAja Age baDhA, mahArAja pRthivIrAjakI orase kanha apane sUra sAmantoMko sAtha le Age baDhe, aura yuddha hone lgaa| - laData saba vIra vinoda bhare / P.P: Ac. Gunratnasuri M:S. . Jun Gun Aaradhak Trust
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ Hoaeaasasian r asountain bhASATIkAsahita. picakArinase calata tamaMcA lAlahi lAla kare / golA calata kumkumA mAno lAla gulAla bhare / jala sIkarase tIra caturdiza agaNita umaMga pre| bhaye rudhirameM sakala tarAtara majjA bheda bhare / barthI tega trizUla bhuzuMDI jo jihiM hAtha pre|maar mAra kaha mArata bahu vidha tanakI sudha visre| dhuAM dhAra aMdhiyAra cahUM dizi garadAvAda bhre| macyo ghora ghama sAna kona kita kAhuna jAna pare // 8 // -- kavicanda kahane lage, dekho nakhyAghra kanhakI bANavarSAse kSaNa bharameM dharatI AkAza Dhaka gaye, manuSya, hAthI, ghoDA Adike ghAyala aura mRtaka zarIroMkA Dhera lagagayA, rudhirakI nadI vaha nikalo, jisameM vIroMke chinna bhinna aMga vahane lage aura kinAroM para haMsa, sArasa GunratnasuriM.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 strIcaritra. cakravAkake sthAnameM cIlha, kauye, giddha AdikakA jama ghaTa hogayA, cAroM ora hAhAkAra ho rahA hai, vAkI senA Apane Apa kheta choDa bhAgI jAtI hai, . nArAca chanda. aneka pAgako tarjeM bha6 dazA nihaarkai| aneka vastrahIna zastra bhUmi mAhiM ddaarkai|| aneka aMga bhaMga saMga sAthako visaarkai| aneka bhAga jAya loka lAjako nivaarkai|| aneka pAdukA vihAya dhAya gAta maarkai| aneka jI bacAya jAya ghAsa siisdhaark| aneka sAdhu veSa sAja jAta vastra phaarkai| aneka hAya mAra mAra prANa deta hArakai // 9 // - jayacandakI senA bhAgagaI, kanhakI vijaya huI, parantu phira yuddha AraMbha huvA, usa yuddha meM kevala hAhulI rAya, candavaradAyI aura rAmagurU purohita bace, aura go P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Sun Gun Aardhak Trust
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ . Durar bhASATIkAsahita. 135 yandarAya gahalauta, caNDapuNDIra, hamIrahaDA, kanaka vaDagUjara, alhana kumAra parihAra, lAkhanasI vadhelA, tathA kanha Adi saba vIra kAma Aye, inameMse pratyekane car3ha vaDhakara vIratA dikhAI, parantu nara vyAghra 'kanhAM' ko chaTA ina sabase nirAlI thI, kanhake ghoDe aura (chagana ) sahIsa takakA kabandha laDA, maMkaNaka RSike nRtya samAna unake yuddha samaya saba pRthivI aura AkAzAdi nAcatese dikhAI diye, isa yuddhake samApta hone uparAnta karNATakIko sammatise mahArAja pRthivIrAjane saMyogatAko apane sAtha lekara dillI jAnekA vicAra kiyA, parantu chipakara jAnA ucita na jAnakara kavicandako sudhi danake liye jayacandake samIpa bhejA. vahAM jayacanda apanI sabhAmeM baiThe maMtrI aura senApati rAvaNake saMga vArtA lApakara rahe the. jayacanda-(maMtrIse) jisa prakAra gaja jalake lobhase ... dala. dalameM A phaMsatA hai, cugeke lobhase pakSI jAlameM A phaMsatA hai aura vAlUko jala samajhakara kuraGga mRga emain Caratnasuri Gun Aaradhak Trust
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ - strIcaritra. tRSNAmeM bhaTakatA hai, usI prakAra pRthivIrAja isa samaya ApahI Apa AgayA, avazya isako daMDa denA cAhiye hamArI senA zIghra taiyAra karo, rAvaNa-mahArAja, kalake yuddha meM pRthivIrAjake bahutase prasiddha vIra mAre gaye... maMtrI-(dhIrase) apanIbhI bahutasI senA kAma AI. - jayacanda-kucha cintA nahIM, abhI hamArI senA bahuta hai aura isI dinake liye senA rakkhI jAtI hai, hamako kehara kaMThIrake mAre jAnekA baDA kheda hai, - kavita.. dhAvahu caturaMgini lai vega balazAlI jana thivI te nAma pRthirAjako miTAya do| gAvahu siMdUra aru zaMkarAdi UMce svara topanakI mAra mAra bhUmi ulaTAya do| lAbahu mama zastra maiM cali hauM tuhmAre saMga za P.P. Ac. Gunratnasuri M.S.
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ / bhASATIkAsahita 137 truko suyaza Aja dhUrimeM milAya do| dAbahu svasena soM ripunako bhalI prakAra dillihi ujAra bIca dhArameM vahAya do||10|| - yaha bAta ho rahI thI ki eka sevakane AkAra kahA, mahArAja mahalameM rAjakumArI saMyogatA nahIM, hai, yaha suna maMtrIko bheja kara jayacandane nizcaya kiyA, to jJAta huvA ki nissandeha saMyogatA mahalameM nahIM, hai jayacandako yaha jAnakara mahA zoka huvA, itanemeM candake AnekI sudhi pratihArIne AkAradI. jayacanda-(pratihArIse ) candako Ane do. canda-(Akara) dohA. zrIgoviMda pratApate, sukha bhogeM jycNd| citakI saba ciMtA miTai,rahaiM sadA saanNd||11 jayacanda-canda kaho kyA koI navIna samAcAra hai: canda-mahArAja ! rAjakumArI saMyogatA saba prakAra Jun Gun Aaradhak Trust
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 . strIcaritra prasanna hai aura rAjAdhirAja pRthivIrAja saMyogatA saMyukta dillI jAneke liye Apase anumati cAhate haiM. - jayacanda-Aha ! kyA saMyogatA pRthivIrAjake pAsa hai ? hamane yajJa kiyA, jisameM ghRtake badale rudhirakI Ahuti dIgaI, canda-Apa itane duHkhita kyoM hote haiM rAjAdhirAja pRthivIrAja Apake purAne vyavahArI hai. aura Izvarane unako saba prakAra rAjanandinIke sambandha yogya banAyA hai, kanyA to pariNAmameM kisI na kisIko denehI paDatI hai parantu ye kaisA acchA huA, ki rAjakumArIne jisako svarNa pratimAke galemeM varamAla paharAI thI, usIke saMga sambandha hogayA. - jayacanda-canda ! tuma kyoM jale para noMna chiDakate ho ? mAtA pitAkI sammati vinA sambandha honekI yaha kaunasI rIti hai ? aura isa viSayameM hamAre liye kasA lajA pratIta hotI hai ? caMda-svayamvarameM mAtA pitAse anumati lekara vara P.P. Ac: Gunratnasuri M.S..
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. . 139 mAla pahirAnekI rIti kahIM nahIM sunI gaI, phira isameM ApakI lajjAkA kauna hetu rahA ? * jayacaMda--kucha ho; isa viSayameM pRthivIrAjakI orase | hamArA aisA apamAna huvA hai ki, hama isakA badalA liye vinA kisI prakAra nahIM raheMge, jo caMdrAdi graha pazcimake : / badale pUrva diggamana kareMge to bhI yaha sambaMdha na hogA. caMda-jaise candrAdi grahoMke pUrva diggamanameM saMdeha - nahIM, taisehI aba isa sambandhameM kucha sandeha nahIM rahA, Apa krodha kisa para karate haiM ? rAjAdhirAja pRthivIrAja - kyA aba Apase pRthak haiM ? Apa apanI AtmAse ba.dalA lenekA vicAra karate hoM bhale hI leM parantu isakA - pachatAvA Apako pIchese avazya hogA. subhadrAharaNase pAche kRSNa balarAmase arjunakA sambandha aMgIkAra kiyA, to kaisA zubha pariNAma huA ? aura UpA aniruddhake gAndharva vivAha huye pIche bANasurane prativAda kiyA vA kasA duHkha pAyA ? parasparake vivAdameM kisIko sukha nahIM milatA. Ac. Gunratnasuri M.S Jun Gun Aaradhak Trust.
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ strIcaritra. - jayacanda-yaha saba satya hai, parantu saMsArameM jisakI bAta na rahI usakA kyA rahA ? .. ___ canda-Apa dhIryase vicAra kareM ki kurukSetrameM aga raha dina yuddha huA aura usameM aThAraha akSohiNI senA donoM orakI mArI gaI, pAMDavoMne sau bhAI duryodhana Adike sivAya bhISma, pitAmaha, droNAcArya, karNa Adi mahAvIroMko raNa zAI karake vijaya lakSmI pAI aura chattIsa barSa rAjya kiyA, parantu usa chattIsa varSa mahArAja yudhiSThirako kSaNabharake liyebhI manaHsaMtoSa nahIM huA, vaha bArambAra ThaMrAThI zvAsa lekara yahI kahate rahe, ki jinake lAlana pAlanake liye manuSya rAjalakSmI cAhatAhai, unakA vinAza karake aba maiM kyA sukha bhoga karUMgA ? . jayacanda-IzvarecchA baDI prabala hai; usakI icchAma kisIko kucha kahanekI sAmarthya nahIM.. ___canda-nissandeha vAyuke sanmukha dhvajA kauna uDA sakatA hai ? jo manuSya IzvarecchA pahicAnakara usake a. P.P.ActGunratnasuri M.S..
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. 141 nusAra vartatA hai, vahI saMsArameM kRtakArya hotA hai aura / usIko sadA yaza milatA hai. | jayacaMda-IzvarakI aghaTita ghaTanA hai, usakI icchAmeM kisIkA bala nahIM calatA, aba maiM isa viSayameM | kucha prativAda nahIM karanA cAhatA, tuma maMtrI sameta jAkara unako satkArase livA lAo hama unakI icchAko pUrNa kareMge, yaha suna caMda maMtrI donoM gaye aura pRthivIrAjako satkAra pUrvaka livA lAye, mahArAja pRthivIrAjake Anepara jayacaMdane Adara sahita viThAkara saMyogatAko bhI bulavAyA, aura mahArAja pRthivIrAjase kahA ki, hamane IrSA vaza aba taka Apase sadA virodha rakkhA, majupyake manameM izvarane IrSA isa liye utpanna kI hai ki, vaha ucita rItise unnati karake dUsareke samAna ho. paraMtu iSAke hetu aneka sajjana dUsaroMke hAthase akAraNa duHkha sahate haiM mahAbhAratake ghora yuddhakA kAraNa kevala duryodhana kI IrSA thI, para aba isakA pratizodha karaneke liye hama / eka aisA alaukika ratna Apako samarpaNa karate haiM . P.P.AC. Gunratnasurj M.S... Jun Gun Aaradhak Trust
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ -142 strIcaritra. jisase nissaMdeha Apake cittako mahAn sukha hogA yaha kaha saMyogatAkA hAtha pRthivIrAjake hAthameM de diyA aura madhura bhASaNase prasanna kiyA, pRthivI rAjanebhI mahArAja jayacaMdako ucita uttara dekara prasanna kiyA, tadanaMtara paraspara prasannatApUrvaka mahArAja pRthivIrAja dillI pahuMce; pRthivIrAja cavhANa aura pRthivIrAja e sabakA Azaya lekara anya itihAsa vettAoMnebho isI prakAra li. rakhA hai, paraMtu AlhA gAnevAle loga yaha gAyA karate haiM ki, kannaujase dillI taka mArgameM yuddha hotA gayA, koI dina yuddha hotA rahA, antako mahAraja pRthivIrAja saMyo gatAko lekara dillI pahuMce, yaha saMgrAma vikramIya sambata - 1921 ke lagabhaga huA thA, saMyogatAke sAtha vihAra __ karate huye mahArAja pRthivIrAjako rAjakAjakI kucha sudhi budhi na rahI; jo zahAbuddIna mahammada gorI kaI , vAra hArakara calA gayA thA, vaha apanI phauja lekara phira caDha AyA to eka rAjadUtane Akara kahA ki,mahArAja yava na senA caDha AI hai,Apa sAvadhAna hojAya,yaha sunakarasa .P.P. Ac. Gunratnasuri-M.S Jun Gun Aaradhak Trust
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ M | gatAne mahArAja pRthivIrAjase kahA, svAmin ! zIghra u Thiye, aba bhogavilAsakA samaya nahIM rahA, Apa kSatrI / haiM astra zastra saMbhAlakara saMgrAmakI taiyArI kIjiye, yadi saMgrAmameM Apa zarIra tyAgabhI deMge to maiM Apake saMga / svarga calUMgI, Apa kSatriya dharmako bhalIbhA~ti jAnate haiM, yaha suna mahArAja pRthivIrAjane yuddhakI taiyArI kI, paraMtu zokakI bAta yaha thI ki, kannaujake saMgrAmameM - pRthivIrAjake baDe baDe subhaTa samApta ho cuke the, isa kA- raNa mahArAjane apane saba melI rAjAoMko bulAkara sabhA kI, usameM yaha sammati ThaharI ki kegara nadIke taTa - para jahAM yavanoMkI senA utarI hai, vahI calakara yavanoMkA parAkrama dekheM. yaha sammati hokara mahArAja pRthivIrAja saMyogatAse milane gaye, mahA prItike kAraNa donoMko bolanekA sAmarthya na rahI, rAnI mahArAjako ikaTaka dekhatI hI raha gaI, pyArIke hAthale suvarNake kaToremeMse kucha jalapAna karake sanAmeM DaMkekA zabda sunakara mahArAja cala diye, ghora P.P..AC.Gunratnasuri M.S.. Jan Gun Aaradhak Trust
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ strocaritra. saMgrAma huA, dhokhA dekara mahArAja pRthivIrAja pakaDaliye gaye, aura mAre gaye, yaha suna saMyogatAne satI honekA nizcaya karake apane svAmIkA zira mAMgA, taba usa durAtmA yavanAdhIzane saMyogatA para mohita hokara bahuta kucha samajhAyA bujhAyA, ki tuma vyartha apane isa komala zarIrako agnimeM bhasma karanA cAhatI ho; saMyogatAne bAdazAhako aise javAba diye ki, jisase usako vizvAsa hogayA ki yaha rAnI kisI prakAra nahIM mAnegI, antako mahArAjakA zira usako dediyA, taba sabake dekhate dekhate patikA zira godameM lekara saMyogatA satI hogaI, suvarNake kaToremeM jala pIkara jitanA jala mahArAja choDa gaye the, usa dinase satI hone paryanta utanAhI jala pIkara saMyogatAne apanA prANa dhAraNa kiyA thA, kavicandane apane granthakA eka khaMDa isI rAnIke tapa aura zArIraka kaSTa sahaneke varNanameM likhA hai, rAnI * saMyogatAke samayake mahaloMke cinha purAnI dilloke khaDa . haroMmeM aba taka milate haiM, rAnIke raMgamahalakA khaNDa P.P: Ac. Gunrathasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - - bhASATIkAsahita. 145 hara aba taka pathikokA saMyogatAkA smaraNa karAtA hai, yaha saMyogatAkA vRttAnta hamane yahAM saMkSepase likhA hai, Age kUrmadevIkA hAla likhate haiM. kUrmadevI. yaha kUrmadevI cittArai gaDhake rAnA somarasIkI rAnI aura paTTanakI rAjakumArI thI, mahArAja pRthivIrAjake sahAyaka rAnA somarasIbhI kegarake saMgrAmameM kAma Aye, rAnAko pativratA rAnI kUrmadevIne apane putrake samartha hone paryanta rAjakAjako vaDIbuddhivAnIke sAtha samhAlA, isI rAnIne kutubuddInazAhako ambarake samIpa parAjaya karake ghAyala kiyA thA. jaba putra samarthavAn hogayA, taba usako rAjakAja sauMpakara Apa bhagavadbhajana karatI huI patilokako sidhArI, Age padmAvatIkA hAla hama likhate hai, . - padmAvatI padmAvatIkA caritra padmAvatI nAmavAlI kaI pustakoMmeM / likhA hai, isake rUpa guNako prazaMsA prAyaH kaviyoMne .AC. Gunratnasuri.M.S: Jun Gun Aaradhak Trust
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ strIcaritra. gAI hai, yaha siMhaladdIpake rAjA hamIrasiMha cauhA nakI rAjakumArI thI, jo rAjA hamIrasiMha vikramIya samvat 1400 ke lagabhaga huA hai, padmAvatIkA vivAha lakhamasiMhake cacA bhImAsiMhase huvA thA, rAnI padmAvatIkA nivAsamAndira ati ramaNIya hai jo aba taka eka suhAvane sarobarake taTa para vidyamAna hai, vikramIya samvat 132 meM dillIke bAdazAha AlAuddInane isa paramarUpavatI padmAvatI ke hetu cittauragaDha para caDhAI ko thI, alAuddInane jaba koI upAya apane manoratha pUrNahonekA na dekhA, taba rAnAse prArthanA pUrvaka kaha lA bhejA, ki yadi Apa mujhe apanI rAnIke darzana mAtra kara dIjiye, to maiM santoSa karake dillIko lauTa jAUM usa samaya meM adhika paradA karaneko rIti nahIM thI, isa kAraNa rAjAne zIzekI oTase apanI rAnIke darzana karA denemeM kucha apratiSThA nahIM samajhI, isIse bAdazAhakA prArthanAko svIkAra karaliyA, bAdazAha kSatriyokA . satyatA para bharosA karake apane thoDese sAthiyoM sahita . .P.P.AC. Gunratnasuri M.S.. Gun Aaradhak,Trust.
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita.. 147 gaDhake bhItara calAgayA, rAnI ke dekhakara bAdazAhakA mana caMcala hogayA, parantu Uparase niSkapaTa bhAva darzA kara rAnAse kahA, kI Apa logoMko jo kaSTa hamane diyA so kSamA karanA, hamArI Apako aba Ageko sarvadA prIti baDhatI rahegI, rAnAne apane sarala svabhAvAnusAra vicAra kiyA ki, bAdazAha hamAre sAtha akelAhI hamAre kilemeM calA AyA, hamako bhI isakI vAtapara vizvAsa karanA cAhiye, kyoMki jisa prakAra koI apanA vizvAsa karai usI prakAra usakAbhI vizvAsa kyoM na kiyA jAya, yaha vicAra kara bAdazAhako pahuMcAne ke liye kileke bAhara rAnAjI cale Aye, bAdazAhane rAnAko bAtoMmeM lagAkara apanI senA taka pahuMcAyA aura turaMta vahIM vaMdhavAkara kahA ki jaba taka tuma apanI rAnIko nahIM doge taba taka hama tumako nahIM choDeMge, yahAM para vicAra karanA cAhiye ki yavana bAdazAha kitane chalI aura kapaTI the, kSatriyoMke sanmukha vIratA dikhA kara kisI yavana bAdazAhane vijaya nahIM, L SO.. PP.AC.Gunratnasuri M.S: Gun Aaradhak Trust
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 248 strIcaritra. pAIM, yadi bhAratavarSoM paraspara virodha bhAva na hotA to yavana loga kabhIbhI isa bharatakhaMDameM rAjya nahIM kara pAte, __apane svAmIkA chalame kaida hojAnA sunakara rAnI padmAvatIne apane bhAI aura cacAko bulAkara pUchA ki - aba kyA upAya kiyA jAya jisase hamArI pratiSThAmeMbho baTTA na lagai aura rAnAjI baMdhanase chUTakara A jAvai. yaha pUMchane para unakI yaha rAya ThaharI ki, bAdazAhake pAsa jAnekA bahAnA karake rAnAko chuTAnekA upAya kiyA jAya, yaha suna rAnIne bAdazAhako kahalA bhejA ki Apa pahara apanI senA uThavA leM, maiM apanI saba saheliyoMsahita Apake pAsa AtI hUM, bAdazAhane isa bAtako mAna liyA aura prasanna hokara apanI phaujameM AjJA kara dI ki rAnI padmAvatI AtI hai, koI sipAhI kisI DolIko ughADakara na dekhai, rAnIne sAtaso DolI meM che kSatrI kahAra rUpase eka eka vIra dhIra kSatriyako biThAkara bAdazAhake lazakarameM cale, eka bahuta baDe tambUka bhItara DoliyAM utArI gaI rAnIne vahAM pahuMcakara bAdazA: P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. 149 hako kahalA bhejA ki rAnAse eka ghaMTe taka antimabheMTa kara lene para apAke pAsa AUMgI, bAdazAhane bahuta prasanna hokara rAnIkI bAtako svIkAra kiyA, aura AdhaghaMTe taka rAnAse bheMTa karanekI AjJA dI, udhara rAnI padmAvatI rAnAse milI, udhara bAdazAha phUle nahIM samAte the ki aisI khUba sUrata aurata hAtha AI, isI dhyAnameM bAdazAha vicAra kara rahA thA ki, kaba Adha ghaMTA gujara jAya aura rAnI hamAre sAmane Avai, yahA dUsarA gulakhilA, duSTa yavanarAjakI AzA bhaMga ho gaI, rAnI aura rAnA ati zIghragAmI ghoDoM para caDhakara cittaurako bhAga Aye aura una sAta sau raNa karkaza kSatriyoMne vIrarUpa dhAraNa kara bAdazAhake lazkarako mAra bhagA diyA aura aisI ghabarAhaTa phailA dI ki, hAhAkAra macagayA, bAdazAha apanA sA muMha lekara dillI lauTa gayA aura rAta dina isI ciMtAmeM rahA karatA thA ki ' kisI prakAra cittaura gaDhako phatahA karUM vikramI samvat / 1360 meM bAdazAhane apanI senA samhAlakara phira AC a ina A - Jun Gun Aaradhak Trust
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ strIcaritra. cittaura gaDha para thAvA kiyA, isa vAra bAdazAhake bahuta kucha kahanese yavana sipAhiyoMne prANoMkA moha choDakara yuddha karanA prAraMbha kiyA, kSatriyoMne jaba dekhA ki TIDI dalake samAna isa yavana mahAsenAse nistAra pAnA kaThina hai, kuttekI mauta maranA acchA nahIM, aba isImeM bhalAI hai ki apanI pratiSThA bacAnekA upAya karake raNakSetrameM jAkara laDa mere, yaha vicAra kara kSatriyoMne kilAke bhItara vAlI guphAmeM agni pracaMDa karake apanI striyoMko bulAya yaha vacana kahA ki tuma sabako apanI pratiSThA bacAneke liye agnimeM praveza karaneke sivAya dUsarA upAya nahIM haiM, hama saba tumako svargameM Akara mileMge, yaha suna saba kSatriyANI jo vahAM tho rAnI padmAvatI sameta amimeM praveza kara gaIM, kSatriyoM ne unakA eka eka vastra apane zarIra para dhAraNa kara kesariyA vAge pahinakara kilekA phATaka khola diyA, aura sabaka saba zatruoMse laDakara kaTa mare, bAdazAha prasanna hA, padmAvatIse milanekI AzAse kileke bhItara AyA P.P.AC.Gunratnasuri M.SE Jun Gun Aaraanan Trust
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ - -- - bhASATIkAsahita. aura padmAvatIke zarIrako bhasma hote dekhakara hAya ! kaha kara raha gayA, krodhameM Akara bAdazAhane kilemeM baje vacAye logoMko bheDa aura bakariyoMkI taraha kaTavA DAlA aura jo ghara kilemeM bane the sabako tuDavA DAlA, parantu padminIke dhyAnameM magna hokara usakA Adara yahAM taka kiyA ki, jisameM rAnI nivAsa karatI thI, usa raMgamahalako choDa diyA, isa prakAra rAnI padmAvatI bhasma hogaI, jisakA vRttAMta prAyaH rAjapUtAnekI kavitAoM aura rAga va gItoMmeM prasiddha hai, jisa guphAmeM rAnI padmAvatI jala gaI thI, vahAM ababhI bahudhA loga - tIrtha mAnakara Ate haiM, aura rAnI padmAvatIkA nAma smaraNa karake bahuta mAna karate haiM, iti / aba Age mIrAbAIkA caritra likhate haiM. - mIrAbAI. mIrAkI kathA nAbhAdAsane apane bhakta mAlAmeM likhI / hai, paraMtu aisI rItise bhaktamAlameM likhA hai ki jisako Point 2 Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ 152 strIcaritra. prAyaH manuSya asattya samajhate haiM, jisa samAcArameM a. satyatA pratIta nahIM hotI, vaha samAcAra yaha hai ki, mIrAbAI miratAke rAThorakI kanyA thI, jo mAravADa dezameM sabase ucca vaMza mAnA jAtA hai, cittaurake mahA rAja kuMbhakI rAnI pIrAbAI zrIkRSNa bhagavAnke cari-troMko paramapavitra mAnakara paDhA karatI thI, aura zrIkRSNakI bhaktimeM lavalIna rahA karatI thI, vaMgadezake mahA kavi jayadevajI usa samayameM prasiddha the ki ji-nakA banAyA gIta govindakAbya parama vikhyAta hai, mIrAbAI aura usake pati rAnAko gItagovindakA' vyake paDhanemeM bahuta ruci thI. mIrAbAIke banAye huye -saikaDoM bhajana vaiSNavamandiroMmeM gAye jAte haiM, mIrAbAIkI kavitA jayadevajIse kucha kama nahIM hai, mIrAbAIko saMsArake viSayoMse vairAgya thA, mIrAbAIne zrIkRSNasambandhI aneka tIrthoke darzana mIrAbAIne kiye the, iti / Age tArAbAIkA vRttAMta saMkSepa rItise likhate haiM. P.P.AC.Gunratnasuri-M.S.
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. tArAvAI. mIrAbAI aura tArAbAIke samayameM kuchahI aMtara hai | solahavIM zatAbdI (vikramIya) ke AraMbhameM tArAbAI pragaTa huI thI, vijanaurake rAya sUrasenakI putrI tArAbAI thI, rAjapUtAnemeM sUrasena eka choTese rAjyakA rAjA | thA, lailA aphagAnane sUrasenase rAja chIna liyA, kevala - vijanaura rAjAke AdhIna rahA, apane pitAko raajy| hIna honese duHkhita aura malina dekhakara tArAbAIne striyoMkA aisA vyavahAra choDakara ghoDekI savArI aura dhanuvidyA isa abhiprAyase sIkhane lagI ki, apane pitAkA - rAja jo aphagAnoMne leliyA hai, usako chIna lUM: kumahI kAlameM tArAbAI dhanuSavidyAmeM parama pravINa hogaI zIghragAmI ghoDeko dauDate huye para savAra huI. tArAbAI eso phurtIse bANa mAratI thI ki, nizAnA kabhI nahIM katI thI, tArAbAIne eka vAra aphagAnoM para caDhAI kA, apane pitAke saMga tArAbAIbhI eka kAThiyAvADa GunmathasuriMI Jun Gun Aaradhak Trust
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 strIcaritra, ghoDe para caDhakara gaI. paraMtu zatruoMkI senA bahuta tho isa kAraNa tArAbAIke pitAkA bala pauruSa kucha kAma nahIM AyA, rAnA rAyamalake tIsare putra jayamalane tArAbAIke sAtha vivAha karanekI icchAse sandeza bhejA, paraMtu usane kaha lA bhejA ki merA pati vahI hogA, jo mere pitAke rAjyako aphagAnoMse chona sakaigA; yaha sunakara jayamAlane pratijJA kI ki, maiM tere pitAke rAjyako chIna dUMgA, paraMtu Ajase tU merI strI ho cuko, yaha kaha vaMzamaryAdako choDakara bheTa karanA cAhA, yaha samacAra - sunakara rAjAne jayabhalakA zira kATaDAlA, taba jayamA lake bhAI pRthivIrAjane pratijJA kI ki, maiM aphagAnoMse rAjya chInakara rAjAko dUMgA, taba tArAbAIko pA sakU~gA, yaha sunakara tArAbAIne svIkAra kiyA, rAjAnebhI pRthivIrAjakI bAtako mAnaliyA, pRthivIrAjane aphagA noMpara caDhAI karaneke liye muharrama mahInA niyata kiyA, kyoMki muharramameM aphagAnaloga tAjiyoMke banAne Ara nikAlane meM laga jAte haiM. usI niyata mamaya para pRthira Jun Gun Aaradhak Trust P.P.AC. Gunratnasuri M.S. .
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita.. 155 vIrAja pAca sau cune huye jvAna lekara aphagAnoM para caDha gaye, jaba ve saba caukameM tAjiyA nikAla rahe the, usI samaya pRthivIrAja eka vIrako saMga liye astrazastrakase zIghratApUrvaka cale unako jAte dekha tArAbAIbhI apane svAmIke sAtha puruSa veSase calI, pRthivIrAjane apanI senAko bAhara choDa diyA aura Apa tArAbAI va vIrasameta tAjiyoMkI bhIDameM ghusakara aphagAna sara- dArake mahalake nIce taka pahuMce, saradArane jaisehI ina tInoMko dekhA to vahAMse utarakara kisIse pUchane lagA ki ye tInoM paradezI sipAhI kahAMse Aye haiM ? yaha kahanehI pAyA thA ki pRthivIrAjake bhAle aura tArAbAIke vANane usako vahIM girA diyA, phira vaha na uThA, saradAke mAre jAnekI khabarabhI logoMmeM na phaikAne pAI thI ki ve tInoM bAtakI bAtameM nagarake phATaka para pahuMca gaye, vahAM eha hAthI mArga roke gaDA thA, usako tArAbhAina apanI pracaNDa khagake prahArase bhagA diyA. so isa prakAra ki tArAbAIne bala karake apanA khaDga ghumA AC.GunratnasuriM.S un Aaradhak Trust
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 . strIcaritra. kara hAthIke zuNDameM mArA, turaMta zuNDa kaTakara giragaI hAthI prANa bacAkara bhAgA, tInoM vIra vahAMse sApha nikalakara apane sAthiyoMmeM Aya mile, aura saba phaujako lekara dhAvA mArA saradArake mAre jAnese aphagAna sipAhiyoMkA utsAha bhaMga hogayA thA, saba apanA apanA prANa bacAkara bhAgagaye, aura jo zaharameM rahagaye ve saba rAjapUtoMke hAthase mAre gaye, isa prakAra pRthivIrAjane apane zvasurake rAjyako aphagAnoMse chIna liyA, caudaha. varSakI avasthAse teIsa varSakI avasthA paryaMta pRthivIrAjane aneka kAna bahAdurIke kiye, pRthivIrAjake sAlene eka nirAdarakA badalA lenekeliye malAvArasthAnake samIpa miSTAnnameM viSa milAkara diyA, AdarapUrvaka dene ke kAraNa sAleke miSTAnnako pRthivIrAjane bhojana kara liyA, jaba mAyAdevIke mandirake nikaTa pahuMce taba viSa caDhana lagA, turaMta pRthivIrAjane jAna liyA ki chalase hamAra prANa liye gaye, yaha samajhakara turaMta apanI rAnIkA kaha lA bhejA ki zIghra Akara hamase milo, hamAga Pharma P.P.AC..Gunratnasuri M.S.... . Gun Xaradhakrus
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ Maina - - - bhASATIkAsahita. kAla A pahuMcA, sudhi pAkara rAnI tArAgaI kilese | utarane taka nahIM pAI ki pRthivIrAjakA prANa nikala | gayA, taba apane svAmIke mRtaka zarIrako godameM lekara . tArAgaI satI hogaI, rAjasthAnameM tArAbAI aura pRthivIrAjake nAmako baDI pratiSThAke sAtha loga aba taka smaraNa karate haiM, iti. Age rAnI rUpamatIkA vRttAMta likhate haiM. ... rUpamatI. rUpamatIke mAtA pitAkA hAla ThIka ThIka nahIM jAna paDA, ki yaha kisakI kanyA thI, yaha kavitA karane aura gAne bajAnemeM bahuta nipuNa thI, ujjainase pUrvottara (vAyavya) koNa 55 mIla kAlI nadIke taTa eka sAraMgapura nAmaka nagarameM utpanna huI thI. rAjA vAja bahAdura jo aphagAna mAlavemeM svataMtratA pUrvaka rAjya karate the unako bhI AkheTa aura gAne bajAnekA baDA vyasana thA, isIse | rUpamatI para bAjabahAdura mohita ho gaye, aura usako - apanI muravya begama banA liyA, una donoM meM paraspara P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. * Jun Gun Aaradhak Trust
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ strIcaritra. 158 itanA sneha prema baDhA ki bAjabahAdura rAjakAjase aceta hokara rAta dina usIke saMga bhoga vilAsameM rahane lage, bAjavahAdurane apanI priyAke nivAsa karaneko jo raMgamahala banavAyA thA, usako khaMDarUpa cinha Aja taka vahAM maujUda haiM, una donoMke agAdha premameM akabara bAdazAhakI rAjatRSNAne daivI gadhA DAla do,vikramIya samvat 1647 meM akabarane AdamakhAMko mAlavA vijaya karaneke liye bhejA jaba AdamakhAM dillIse senA lekara mAlave para caDha AyA, tava vAjabahAdurane zAraMgapurameM senA ikaTThI kI, paraMtu vAjabahAdurake sipAhI yuddhasamaya talavArakA muMha dekhakara bhAga gaye, to vAjabahAdurabhI nirAza hogayA aura kheta choDakara calA AyA, AdamakhAMne vinA parizramahI hAthI, ghoDe aura khajAnA tathA mahalako apane AdhIna kara liyA, AdamakhAMne rUpamatI ke rUpa aura guNakI prazaMsA suna rakhkhI thI isa kAraNa cAhatA thA ki rUpamatI hamAre hAtha lage, paraMtu Adama khAMkI yaha abhilASA pUrI na huI, rUpamatIne vinA vAja Ac. Gunratnasuri.M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita 159 bahAdurake apanA zarIra tyAga kara diyA, saccI vAta to | yaha hai ki saccA premI vinA apane priyatarake kaise jI. vita raha sakatA hai ? rUpamatIke banAye huye rAga mAlave meM bahuta prItike sAtha gAye jAte haiM prAyaH rahasaladhArI aura gAne bajAnevAle ina rAgoMko kaMThastha kara lete haiM, rUpamatIkI kavitA TheTha - mAlavI hindI hai, jo premarasase bharI huI hai, iti. - aba Age durgAvatIkA vRttAMta likhate haiM. durgAvatI. rAnI rUpamatIke hI samayameM durgAvatI vikhyAta huI thI, durgAvatI buMdela khaMDake prAcIna rAjadhAnI mahovAke candela rAjAkI putrI thI, aura guDha maMDaleke goMDa rAjAkI rAnI thI, goMDoMkA rAja aba aMgrejI amaldArI ke sUve narbadA aura sAgarameM milA huA candela rAjako apane ucca vaMzakA baDA abhimAna hai, goMDoMkI jAti candelase bahuta choTI hai, jaba goMDa rAjAne cande BAC.Gunratnasuri M.S.. Jun Gun Aaradhak toast
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160 - strIcaritrala rAjakI laDakIke sAtha vivAha karanekA saMdezA bhejA to candelarAjAne kaha lA bhejA ki yadi goMDa"rAjA hamArI rAjakumArIke sAtha calane ke nimitta pacAsa sahasra senA jo Asakai to maha usako a. panI kanyA denA aMgIkAra kareMge yaha sunakara goDarAjAne sahajameM itanI senA ikaTThI kara apane sAtha lI. aura candalarAjakI kanyAko vivAha liyA yaha gaDha jabalapurase pAMca mIla dakSiNa dizAmeM narbadAse dakSiNa taTa para basA huA hai, jo aMgreja baMbaI hokara vilAyata jAte haiM, ve isI sthAnapara narvadA pAra hote haiM, yahAM pAMca sIDhIkA sundara ghATa pattharakA banA huvA hai, jisameM thoDI thoDI dUra para choTe choTe mandira bane huye haiM, tIna sau varSake lagabhaga huye ki gaDhamaMDala kA rAjya sau mIla cauDAI aura tIna sau mIla lambAima thA, dezameM saba prakArakA sukha vartamAna thA, isa rAjyama sattara hajAra aise gAMva aura nakhara the, jo kisI samayama paradeziyoMke AdhIna nahIM huye, tisa pIche jaba marahalA Jun-Gun Aaradhak Trust P.P.AC..Gunratnasuri M.S.
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ / _ bhASATIkAsahita. * . 1610 kA bala vaDhagayAthA taba marahaThoMne usa rAjyako naSTa kara DAlA thA. - durgAvatIke vivAhake samaya gaDha mahaleke rAjAkA aizvarya aura rAja bahuta baDhA huA thA. baDI pratiSThAke sAtha rAnI durgAvatI usa dezameM rAja karaneke liye bidA huI, jahAM usakA aisA divya suyaza phailA huvA hai, jaisA yaza vahAM Aja taka kiso rAjakulavAle nahIM phailA. isa rAjyake vana aura upajAU dharatIkI prazaMsA sunakara vikramIya samvat 1621 meM akabarakA eka saradAra phauja lekara caDha AyA, usa samaya rAjAkA svargavAsa hogayA thA, aura rAnI durgAvatI rAjakAja sahmAlethI. kyoMki durgAvatIkA putra asamartha bAlaka thA, rAnI sAta hajAra savAra pandraha sau hAthI upaura bahutase pyAdoM ko senA lekara musalamAnoMke sAtha yuddha karaneko nikalI, rAnI bhIlohe kI jAtI pahire, vIM bhAlA liye, dhanuSavANa hAthameM liye apanI senAke bIcameM mo jUda thI, mahArANIko samarabhUmimeM upasthita dekhakara usa; Ac. Gunratnasuri M. - Jun Gun Aaradhak Trust :
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162. strocaritra. ke sipAhIjI kholakara yuddha karane lage, do vAra yava noMko apane parAkramase haTAdiyA, yavanoMke che sau savAra raNabhUmimeM kaTakara giragaye, mahArAnIne vicAra kiyA kI zatruoMko aba harA diyA hai, rAtako laDhAI karake - inhai bhagA devai, parantu senApatiyoMkA sAhasa nahIM huvA kI jo mahArAnIkI icchAke anusAra zatrukA parAjaya kara, sake AsipharakhAM isa hArase lajita hokara tIsarI vAra topakhAne leke caDhA. rAnIne pahADake eka choTese mA ke muha para morace gADe, musalamAna loka dUsare mArgase maidAnameM utara Aye mahA rAnIkI senA yuddha karanekA upasthita thI rAnIke putra ne do vAra aisI bahAdurAsa yuddha kiyA ki musalamAnoMke pAMva ukhaDa gaye, tIsara ghAvemeM rAjaputra ghAyala ho gayA, bahuta rudhira vahane ke kAraNa mUrchA Ane lagI, jIvanakI AzA na rahI, tava mahArAnIne AjJA dI ki kuvarako tambUmeM le jAA, kAyaroMko yaha bar3A avasara bhAganekA milagayA, kevala -- tIna sau sipAhI rAnIko senAmeM raha gaye, tobhI rAnA P.P.AC..GunratnasuriM.S.. Jun Gun Aaradhak Trust .
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ A dStin bhASATIkAsahita.. 163 durgAvatI raNase nahIM haTo eka tIkSNavANa mahArAnIkI - AMkhameM lagA, rAnIne zIghra usa bANako pakaDakara khIM caliyA, eka TukaDA lohekA netrame rahagayA, itanemeM dUsarA tIra kaMThameM Akara lagA, usebhI khIMcakara rAnIne nikAla DAlA haraMtu pIDA hone aura rUdhira vahaneke kAraNa AMkhake nIce aMdherA Ane lagA, mUchA khAkara hAthIke haude para Thirane lagI, usa samaya eka saradArane kahA, mahArAnI! AjJA ho to Apako raNase bAhara le - calUrAnIne uttara diyA ki thoDese jIvanakI AzAse raNase vimukha honA hamako ucita nahIM hai, yaha kaha rAnIne kahA ki yadi tuma sacce svAmibhakta ho to zIghra vA mArakara hamAre prANa hara lo, yaha sunakara usa saradArane phira kahA ki merI sammatI yahI hai ki Apako kisI surakSita sthAna para le calUM, rAnIne jaba dekhA ki, saradArakA citta hamAre mAranepara duHkhI hotAhai aura azrupAta karatA hai, taba rAnIne zatruoMse apaneko dhIrAjAna kara - manameM vicAra kiyA ki aisA na ho zatruloga hamako Ac.Gunratnasuri M.S. Jur Gun Aaradhak Trust
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 strIcaritra. pakaDa leveM, yaha vicArakara apanI chAtImeM varcI mAra lI. aura prANa parityAga karadiyA, zUra vIra loga apanI pratiSThAko apane prANoMsebhI adhika samajhate haiM, jaba mahArAnIne prANa tyAga diyA taba senApati AdikoMne apanI svAminIke mRtaka zarIrake Upara yuddha karake zatruoMke hAthase kaTakara prANa tyAga kiye aura pITha nahIM dikhAI, mahArAnI durgAvatIkI samAdhi abataka parvatoMke vocameM banIhuI hai, jahAM saMgrAma huA thA vahAM do khaMbhe pattharake khaDe huye haiM ardharAtri samaya bhayaMkara zabdabhI vahAM kabhI kabhI suna paDatA hai, jo pathika vahAM hokara nikalate haiM, ve villaurI pattharake camakIle TukaDe jo vahAM bahuta paDe haiM,unameM se eka do TukaDe uThAkara mahArAnIkI samAdhi para caDhAte haiM, aura mahArAnIko smaraNa karate haiM, cAMdavIvI. . mahArAnI durgAvatIkI dekhA dekhI ahamada nagara ko cAMdavIvIne bhI muMha para pardA DAla, naMgI talavAra hAthama lekara apanI senA sahita zatruoMke sanmukha gaI, Ara .... pp.AC.GunratnasuriM.S. . un Cum Aaradhak Trus
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. 165 mugalI phaujake sAtha vaDI bahAdurIse mukAbilA kiyA, | mahArAnI durgAvatIke tIna varSa pIche kI yaha bAta hai, ki mugaloMne ahamada nagarako ghera liyA, taba cAMdavIvIne yuddha karake apanI pratiSThAko bacAyA; dakSiNameM Aja taka usako nAmakI pratiSThA hai, aba Age jodhAvAIkA vRttAnta saMkSepa gItase likhate haiM.... " jodhAbAI. jodhAgaI jodhapurake rAjA mAladevakI beTI aura udayasiMhakI bahana thI bhAIne usakA vyAha akabarazAhake sAtha karadiyA thA, isa riztAse kevaLa vairahI nahIM miTA, varana jodhapurakA rAjyabhI bahuta baDagayA yaha sambandha vikramIya samvat 1626 meM huA thA, jodhAbAI ati_ rUpavatI aura guNavatI honeke kAraNa akabara kI pradhAna begama thI, akabara usakA bahuta satkAra karate the, kucha mAsa bIta jAne para jodhAbAI apane patike saMga - abhIuddIna cistIkI samAdhike darzana karaneko paidala gaI akabarazAhane yaha yAtrA santAnake hetu kI thI, P.P.Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak. Trust
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ strIcaritra. jodhAbAI aura bAdazAha donoM tIna kosa paidala calate aura barA bara saDaka para dariyoM ora galIcoMkA pharza vichAyA jAtA thA, jisase vegamasAhabake komala caraNoMmeM kaMkaDa va tRNa Adi na cumaiM, paradA karaneke liye saDakake donoM ora kanAte khaDIkara dI jAtI . thIM, jaba samAdhi taka do pahuMce aura prArthanA kI to usI rAtri svapna huA ki, phateha sIkarameM calA jA. vahAM eka sAdhu rahatA hai vaha terI sevAse prasanna hokara tujhako santAna honekA vara pradAna kare. isa svapnake anusAra akabara phatehapara sIkarImeM gayA vahAM pahuMcakara zekhasalIma nAma sAdhukI sevA karane lagA. usane prasana hokara jodhAbAIse kahA ki tere udarase eka tejasvI putra pragaTa hogA, aura IzvarakI kapAse bahuta kAla taka jIvita rahegA, paramAtmAke anugraha rAnI garbhavatI hogaI, putrotpanna hone paryaMta vahIM sAdhukI kuTIke samIpa rahI, jaba rAjakumAra janma huA, to usakA nAma sAdhu ke nAmapara mirjAsalIma rakkhA gayA, jo jahAMgIra P.P. Ac. Gunrafnasuri M.S." Jun Gun Aaradhak Trust
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. - 167 bAdazAha nAmase prasiddha huA. jo kucha sukha caina aa| ryAvarta nivAsiyoMko akabarake rAjyameM prApta huA, vaha jodhAbAIke udAra citta, yathA, dharma aura zIlatAke hI prabhAvase huA bAdazAha aura usake mukhya maMtriyoMke saba prabaMdha aura kAmoM meM usa pratApavatI rAnIke cittakI vRtti jhalakatI thI, jaba ahamadanagara phateha hojAne uparAMta samvat 1657 vikramIyameM jodhAbAIkA paraloka hogayA, to akabarane AjJA dI ki. sava samIpavartI mukhiyA loga dADhI mUcha aura zirake bAla muDAveM, aura zokacinha dhAraNa kareM isa AjJAke anusAra sakne aisA hI ki, jodhAbAIke cira smaraNArtha akavarane usake sthAna para eka suMdara samAdhi vanavAI thI, jahAM goroMkA para huA karatA hai; AgaremeM usa pareTa sthAnake khAlI karaneke artha sarakArane usako muraMga lagA kara uDavA diyA, sAthahI samAdhi uDagaI. pIchese sarakArane jAnA ki yahAM jodhAbAIkI samAdhi thI to sarakArane bahuta pazcAttApa kiyA. akabara bAdazAhako rAjA mevADakI . P.P.AC. Gunratnasuri M.S..... jun Gun Aaradhak Trust
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 strIcaritra. veTI (pRthivI rAjakI strI) nebhI apanI vIratAse zikSA dI thI, jiskA vRttAMta hama vIra nArI nAmase Age pragaTa karate haiM. iti.... .. pIranArI. vIkAnerake mahArAja rAyasiMhake bhAI pRthvIrAjakI rAnI jisako hamane yahAM vIranArI nAmase likhA hai, vIranArIne akabarako jisa prakArase zikSA dI so vRttAnta Age likhAjAtAhai. pRthvIrAja rAjA akabarake darabArameM eka saradAra thA, aura mahArANA pratApasiMhakA parama mitra thA, jisa prakAra rAjapUta zUra vIra aura sAhasI hote haiM usI prakAra rAjapUta bAlAmeMbhI vIrasvabhAvavAlI hotI haiM, isIke upalakSyameM yahAM vIranArIkA caritra likhA gayA hai, so isaprakAra ki bAdazAha akabarane apane nivAsa maMdirake nIce 'sAnamekI ora eka janAnA mInA bAjAra lagavAyA, ji. * sameM dillI nagarakI pratiSTita striyAMbhI saudA kharIdaneka ___ liye AyA karatI, akabarane apanI docAra dRtiyAkA CUPal P.P. Ac. Gunratnasuri M.S.
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ / 169 - bhASATIkAsahita. bAjArameM choDa rakkhA thA ki jo koI sundarI bAjArameM Avai, usameM se jo Asakai hamAre pAsa lAyA karo isa prakAra aneka sundariyoM ke latI tvako akabarane bhaMga karadiyA, dhIre dhIre akavarake isa duzcaritrakI khabara sabako pahuMcagaI paraMtu kisIkI kyA majAla thI jo kucha kaha sakatA, eka dina pRthivI rAjakI rAnI akavarako zikSA denekI icchAse mInA bAjArameM pahuMcI, akabara jo cikakI oTase bAjArameM AI huI strIko / dekha letA thA, pRthvIrAjakI strIko bAjArameM AyA de! khakara usake manohara rUpa para mohita hogayA aura vi cAra karane lagA ki yaha sundarI Aja hAtha Avai to / aho bhAgya hai, itanemeM eka vRddhA strI usa rAnIke pAsa Akara bAtacIta karane lagI. vRddhA-beTI, tuma kisI vaDe gharAnekI jAna paDatI - ho, yadi tumako bAjArakI sera karanA hai to Ao hama tumako saira karA deM, kyoMki yaha bAjAra bahuta vaDA hai, tuma nAhaka bhaTakatI phirogI..' Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust 02
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 170 strIcaritra. . rAnI-Apa kauna haiM ? vRddhA-maiM isa zaharakI rahanevAlI hUM, koI naMgI lucI nahIM hUM, kisI prakArase Daro mata, maiM tumase kucha - savAla nahIM karUMgI. ganI-(manameM)jAna paDatA hai ki isI dUtIke dvArA akabara apanI praNita icchAko pUrNa karatA hai, yadi paramAtmAkI kRpA hai to Aja akabarako bhalIbhAMti zikSA dUMgI. - vRddhA-(maTakakara) beTo! tupma kisa soca vicAra meM paDI ho ? maiM tumako aisI saira karAUMgI ki tuma khuza ho jAogI. .rAnI-kucha soca nahIM hai, tumArI bhalamanasatake vicArameM hogaI ki isa samaya tumane mujha para bar3A kRpA kI. - vRddhA-yaha ApakI meharabAnI hai maiM kisIkA dila nahIM hUM yaha kaha rAnIko saira karAtI huI vAdazAhI mahalake P.P.Ac: Gunratnasuri M.S... Jun Gun Aaradhak Trust ..
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. | eka aMdhere rAstese legaI, rAnIke sAthakI sakhiyAM | chUTagaI, vRddhA usa rAnIke sAtha liye akabarake susajita kamarAke samIpa pahuMcagaI, jahAM akabara utkaSTita bhAvase idhara udhara ghUmatA vAharakI ora dekhatA huA vicAra kara rahathA ki hAya ! maiM itanA baDA zAhanzAha | mere yahAM duniyAMke aizo izaratake saba sAmAna mujhe haiM, magara mere dilako eka damabhI rahata nahIM. zabo roja phikra, lahaja valahaja tarabudAta roja naI khvAhizai, roja naye hausile hAya ! ina gulavadanoMkI cAhane to mujhako pAgalahI banA diyA hai yahAM vAvalA sA ghUma rahA hU~ magara aba taka sivAya hasaratake kucha hAtha na AyA itanemeM rAnIke pairakI AhaTa sunakara kahA, jAna paDatA hai ki vInasIrana hamAre gule murAdako liye A rahI haiM, dvAra khulagayA vRddhArAnIkA hAtha pakaDa khIMcatI huI bhItara lAI aura bolI. - vRddhA-umro daulatakI khaira tarakie jAho hazamata .. murAdeM bharapUra lauMDI duAgo avarukhasatakI talavagAra P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust,
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ 172 strIcaritra.. hai rAnIko choDakara vRddhA calI gaI, taba rAnIke pAsa Akara. akabara-pyArI ! idhara Ao jarA ArAma pharmAo kisa socameM ho, dekho yaha vaha zAhanzAhe dehalI sijakI nigAkI kora duniyAke bAdazAha dekhate rahate - haiM, Aja tumAre kadamoMkI gulAmI kI khvAhiza karatA hAjira hai. " rAnI-(muMha pherakara rUkhe svarase bolI) dekha akabara tU bahuta baDe siMhAsana para baiThA hai aise duSkarmoMse isa rAjya siMhAsanako kaluSita na kara aura mujhe abhI mere ghara pahuMca de. :: akabara-(rAnIkA hAtha pakaDanA cAhA taba rAnI hAtha jhaTakakara haTagaI ) akabara bolA ai jAne jA isa nIma jAM ko aba na satAo, tumAre isa jAM nisArana tumArI nAjanI adApara phidA hokara eka kavitta tasa nIpha kiyA hai use jarA suna lo. .P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Gun Aaradhak Trust
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. 173 savaiyA. / 'zAha akabbara bAlaki vAha acinta gahI cala bhItara bhaune / sundari dvArahi dRSTi lagAyake bhAgivekI bhrama pAvata gaune // caukata so saba ora vilokata saMka sakoca rahI sukha maune / yoM chavi naina chabIle ke chAjata mAno vichoha pare mRga chaune' // 1 // - rAnI-(krodhase ) re narAdhama dillIpati kulAMgAra maiM rAjapUta vAlA hUM merA aMga sparza na karanA nahIM to abhI tujhe tere aparAdhakA daMDa dUMgI. akabara-(hAtha joDakara) nahIM nahIM khaphA honekI bAta nahIM haiM, dekho yaha nau lakhAhAra yaha vezakImata campAkalI yaha vevahA motiyoMkA satalaDA ye saba ekase eka umadA javAhirAta saba tuhmArI najara haiM aura yaha dillIkA bAdazAha hamezAke liye tumhArA gulAma hai P.P.AC..Gunratnasuri M. Jun Gun Aaradhak Trust.
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 strIcaritra. Aja apanI jarAsI meharavAnagIkI nigAhase isa bAdazAhatako vilA kImata kharIda sakatI ho. - rAnI (lAla lAla AI kara nirlajabhAvase bolI) kyoM re nara pizAca ? tU merI bAta na sunegA ? kyA terA kAlahI tere zira para nAca rahA hai ? kyA Aja mujhIko narapati hatyAse apanA hAtha apavitra karanA hogA, suna maiM terI saba duSTatA suna cukI hUM aura Aja tere hAthase nirvAdha rAjapUta bAlAoMke satItva rakSArtha maiM taiyAra hokara AI hUM tujhase phirabhI yahI kahatI hUM ki apanI isa nIcatAke kAmako choDa aura apane kartavyako dekha yaha sunakara akabaranane rAnIkI bAta para kuchabhI dhyAna na diyA aura rAnIkA hAtha phira pakaDanA cAhA, taba rAnIne jhapaTakara jhaTa. akabarako pakaDakara. dharatIpara paTakadiyA, aura phurtIse chapAye huye kaTArako kamarase nikAla akabarakI chAtI para baiTha hAM katI huI bolI, .. re narAdhama ! jo tU mAnatAhI nahIM, to Aja terA yahA niphTIrA kIye detI hUM, aura tere bojhase pRthvIko halakA / Ac. Gunratnasuri.M.S. GueAaradhat
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita.. 175 karatI hUM, yaha kaha kaTArako akabarake galeke pAsa le gaI. / akabara-(Artasvarase) tobA tobA meM hAtha joDatA hUM, mujhe mata mAranA, khudAke liye merI eka bAta sunalo. - rAnI-kaha, kyA kahatA hai ? akabara-maiM apane gunA hoke liye sakhta nAdima huA, merA kusUra mApha karo, merI jAMvakhdI karo, maiM khudAkI - kasama khAkara kahatA hUM mujhe merI umranA tajurvA kAra aura duniyAvI yAroMne dhokhA diyA meM aba taka isa pAkadAmanI, isa bahAdurI isa neka calanIko kabhI ravAvameMbhI na soca sakAthA. mere khyAlameM auratoMkA | rakIkadila tamAke phandemeM phAMsanA Asana thA, vaha pardA Aja dUra huA, mujhe vakhziye lillAha mujhe vakhaziye, aba kabhI kisIke sAtha aisI gunAha sarajada na hogI. rAnI-mujhe terI bAtakA vizvAsa kaise ho ? hAya - jina rAjapUta vIroMkI sahAyatAse Aja tujhe yaha pratApa P.P.AC.GumratnasuriM.S. Gun Aaradhak Trust
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 176 strIcaritra. huA hai, re kulAMgAra unhIkI bahU beTiyoM para hAtha DAlate tujhe lAja nahIM AtI dhikkAra hai tujhako ! - akabara-Apa mujha nApAka gunaha gArako jitana dhikAra deM vajA hai, magara yAda rakkheM yaha humAyukA veTA __ akabara jaba ki khudAya pAkake nAma para Aja ahada - karatA hai agara kabhI phira usase yaha gunAha huA, to isa duniyA meM muMha na dikhAyagA, aba mujhe jyAdA na zarmAyeM, aura merI jAM varazI karaiH - rAnI-dekha tU vaDA vAdazAha hai, mere svAmIne terA namaka khAyA hai, isa kAraNa Aja tujhe choDe detI hUM parantu samajha rakha, terA rAjya kevala rAjapUtoMko vAhUvalase hai, yadi Aja pIche kabhI terI yaha harakata sunanemeM AyegI to sAre rAjapUtAnemeM tere isa bhedako khola dUMgI, aura eka dinameM rAjapta mAtrako terA vairI vanAUMgI, yaha kahakara vIra nArIne akabarako choDadiyA.. akabara-(rAnIke pairoM para girakara ) maiM Apake P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Juh Gun Aaradhak' Trust
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. 177 ihasAnase kabhI suvukadoSa nahIM ho sakatA, Apane na sirpha Aja merI jAM varazI kI, bakti mujhe bahuta bar3e gunAhase bacAyA, mere Upara jaise itanA karama huA, yahabhI vAdA pharmAyA jAyara ki yaha bheda kisIse jAhira na kiyA jAyagA aura merI gunAha muApha pharmAI jAya. rAnI-maiM pratijJA karatI hUM ki, yaha bheda kisIse na prakAza karUMgI. paraMtu maiM gunAha muApha karanevAlI kauna ? usa karuNAmaya jagatpitAkI sacce jIse kSamA prArthanA kara vahI tujhe kSamA karegA. yaha suna ghuTaneke vala vaiThakara akavara kSamA prArthanA karane lagA aura rAnI kaTAra liye alaga khaDI hogaI. - akabara tobA karatA hai. -. hahA maiM gumarAha jindagI bhara ilAhI tobA ilAhI tobA / calA na nekI hAya rahapara ilAhI tobA ilAhI tobA // dI isa liye mujhako bAdazAhI ki tere vandoM 12.A Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 strIcaritra. ko pahuMce rAhata / bale kiyA maiMne julma inapara ilAhI tobA ilAhI tovA // rahA lagA naphasa parvarImeM na dila diyA dAda gustarImeM / paDe merI akla para ye patthara ilAhI tobA ilAhI tobA. // vahAnA jAsima kuzIkA karake kiye bahuta mulka phataha hamane / vale kiye jora unapaH vadatara ilAhI tobA ilAhI tobA // bhalA ho isa hUra pArasAkA uThAyA AMkhoMse jisane pa-radA / hai jista e mAla mere eka sara ilAhI tobA ilAhI tobA // huA hai dA mana gunAha yoM tara kigara nicuDa jAya - vaha jamIM para / to iba jAUM maiM usameM tA sara ilAhI tobA ilAhI tobA // phakata P.P.Ac. Gujaratnasuri M.S: jun Gun Aaradhak Trust...
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ . bhASATIkAsahita. 179 tere vakhazizo karamakA hai eka bharosA mujhe tobA tAbA // - isa prakAra akabara kSamA prAthAM kara cukA taba vIra nAro apane gharako calI gaI, akabara eka kamarAmeM ekAMta | vaiThakara soca vicAra karane lagA. hAya ! maiM itane dinoM taka kisatArIkI meM thA, itanI umra kisa gunaha gArImeM vitAI, ilAhI isa apane vande para karama kara. aba isa dile vecainako saba adAkara... khudA yA "evaja na kara mere jurmoM vehdkaa| ilAhI tujhako guphUrula rahIma kahate haiM / kahI kaheM na udU dekhakara mujhe muhtaaj| yaha unake vaMde haiM jinako karIma kahate haiM / _AhA ! dara hakIkata usake barAbara kauna karIma hai, apane vandeko gumarAha dekhakara Aja isa pAkadAmana auratake jariyese kaisI nasIhata dI upha valAkI tejI ga,javako dilerI kaisA khudAI nUra thA ? kyA yaha vAkiA P.P.AC.Gunratnasuri M.S.... Jun Gun Aaralihak Trust
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ strIcaritrakabhI bhUlanekA hai ? hargija nahIM, agara merI yaha harkata isI taraha jArI rahatI, aura yaha khabara bahAdura gaja pUtoMke kAna taka pahuMcItI, jarUra thA ki hamArI saltanata para jAvAla AtA AhA ! usa janovadhArokI hargAhameM kisa juvAse zukrayA adA karUM ? usakI vehada zaphakatakA kisa muhase kyA karUM ? AhA ! kaise musIvatake vaktameM isa nAcIjakI paidA yaza huI, opha ! usa saMgadila cacAkI sakkhi kyA kabhI bhUla sakatI hai, usa vakta khudAya pAkane kaisI muzkilAta AsAna kI ! phira se yaha taranta to tAja vakhazA khAna vAvAkI vagAvata jisa vakta yAda AtI hai, dila kAMpa uThatA hai, magara vAha re muzkilAkuzA apane isa baccAkI vAta usa vakta kaisI rakkhI ? ahA hA ! hindu musalmAnoMke riztedArIkI buniyAda kaisI umadA DAlI gaI haiM, agara isameM pUre tora para kA mayAvI huI to khAndAna taimariyA kabhI hindostAnase nahIM haTa sakatA magara vAha re bhagavAna dAsa, tere barAba .P.P.AC.Gunratnasuri M.S: Gun Aaradhak Trust -
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. 181 darandeza koI kAhe ko paidA hogA. hamArI pUrI cAla na jamane pAI, jo kahI hamAre gharakI lar3akiyAM, hiMduoMke ghara jAtI to sava kAma vana jAtA, phira to inheM musalmAna vanAnemeM kuchabhI dera na thI, magara usa dAniza mandane isa cAlako toDaliyA, acchA kucha mujAyaka nahIM jAte kahAM hai jo cAla calI hai, usIko tarakI honekA natIjA vahabhI hogA. magara yaha hiMduoMkA mulka hai, yahAM hiMduhI vasate haiM, inakI vahAdurIkA mukAvilA duniyAMmeM koI kauma nahIM kara sakatI, hAlAMki isa vakta ina para javAla hai, magara kava khudAtAlA. kisako. urUja degA, isakA kauna ThikAnA ? isa liye jaba taka inake dilase mulmAnAse napharata na dUra kI jAvegI. java taka inake dilameM virAdarAnA nuhabbata na paidA kI jAyagI; tava taka mumakina nahIM ki musalmAnI saltanatako kayAma ho, aura 19 taba taka mumakina nahIM. jaba taka ki majahavIjoza jahavA khayAlAta inake majabUta haiM, magara kyA vajAra AIGUBatasun Jun Gun Aaradhak Trust
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 182 strIcaritra. - zamazera inakA majahavI khayAla tavadIla hosakatA hai, hargija nahIM, balki khaupha hai, kahIM ulTI Aga na bhabhaka uThai, isako miTAne, inako musalmAna vanAnekI agara duyiyAMmeM koI tadavIra hai to yahI ki inase nAtA riztA vaDhAkara inake dilase apanI taraphase napharata dUra karanA, inake majahabakI tArIpha karake inakI majahavI takarIvoMmeM zirakata karake inakI nigAhameM khuda hiMdU vanakara kula parahejoMko daphA karanA, hAya, hamAre nA Akavata andeza musalmAna bhAI hamArI isa dUrandezI para to khayAla karate nahIM, aura hamahIMse nAkhuza hote haiM. hoM- magara maiM apanI isa cAlako nahIM tavadIla kara sakatA... akabara agara tujhapara khudAkI meharavAnI ho aura pUrI umra AtA ho tU sAvita karake dikhalA ki taina musalmAnI saltanatakI mekha hiMdameM kisa kadara majabUtI ke sAtha gADI hai, aura ina kAphiroMke majahavameM dIna islAmiyA kI vU kisa taraha maha kara dI hai, isa prakAra P.P.AC. Gunratnasuri M.S.. Jun Gun Aaradhak Trust.
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita.. vicAra karate vAdazAha akabarake hRdayakA bhAva tathA vIra nArIkI vIratAko pAThaka jana svayaM samajha leMge. iti ... aba Age rAnI mRganayanIkA saMkSipta vRttAnta li khate haiM. mRganayanI. zAha jahAM bAdazAhake samayameM arthAt laDAI sau varSake lagabhagakI bAta hai. ki gAna vidyAmeM parama guNavatI mahArANI mRganayanI gujarAta dezake mahArAjAkI.. parama priya putrI thI, aura gavAliyara ke tomara vaMzIya rAjA mAnasiMhakI rAnI thI, khaDga rAvana apane itihAsameM likhA hai ki, rAjA mAnasiMhakI do sau rAniyoMmeM sabase adhika rUpavatI guNavatI, zIlavatI, rAnI mRganayanI thI, rAjAko gAnavidyAmeM ati prema thA, aura rAnI mRganayanI gAnavidyAmeM bahuta pravINa thI, Ajataka kisI rAjakulameM aisI parama pravINa rAnI koI nahIM huI, mRganayanIke nikAle huye cAra prakArake rAga 1 gujArI, 2 vahIla gujArI, 3 maMgala gujArI, 4 mAla PP.AC. Gunratnasuri-M.S. Jun' Gun Aaradhak Thusk
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184 strIcaritra... gujArA; ye nAma prasiddha hai dakSiNa dezameM ina rAgoMkI vaDI prazaMsA hai, Azcarya nahIM ki mahArAnI mRganayanI ko prazaMsA sunakara gAnavidyAke paramAcArya tAnasenajI gavAliyarameM Aye ho, vahI aba usakI samAdhi vanI huI hai, gAnavidyAhI eka mohanI maMtra hai, isa vidyAkI pratiSTA isa dezameM bahuta kucha thI, paraMtu musalamAnAkI dekhA dekhI aba isa dezavAlemI gAna vidyAko nIca mAnane lage hai, Aja kala rAjA surendralAla kalakattA nIvAsIne gAnavidyAke uddhAra nimitta bahuta yatna kiyA hai, kaI pustaka unhoMne isa viSayameM likhakara vaMgalA bhASAmeM prasiddha kiye hai, aura eka pAThazAlA bhI isa vidyAkI vRddhike nimittaM sthApita kIhai, iti / . - aba Age rAjakumArIkA saMkSipta vRttAMta likhate hai. - rAjakumArIrAjavADameM rAjadhAnI rUpanagarakI rAjakumArI jo rAjakumArI hoke nAmase prasiddha thI, usake prasiddha honekA yaha kAraNa thA ki, vaha atyanta rUpavatI thI, P.P.Ac. Gunratnasuri M.S. , Jun Gun Aaradhak Trust
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. 185 auraMgajeba bAdazAhane rAjakumArIke sAtha vivAha karanekI icchAse usako dillI le Aneke liye cunehuye do hajAra savAra rUpanagarako bheje aura AjJA dI ki rAjakumArIko jalda dillI le Ao, yaha samAcAra pAya rAjakumArIne musalamAna bAdazAhake sAtha sambandha karanese ghRNA karake rAjA rAjasiMhako eka patra likha | bhejA ki Apa yadi mujhako isa duSTa mlekSase bacA / sake to bahuta achI bAtahai, mujha rAjahaMsinIko vagulekI strI honA svIkAra nahIM hai, Apa rAjahaMsa ho Apako | yahI yogya hai ki mujhako apanI vanA o, aura kSatri-:.. | yadharmakA paripAlana karo yadi zIghra Akara mereko isa | duSTase nahIM chaDAveMge to maiM apanA prANa zIghra tyAga | dUgI. isa prakArakA patra pAtehI rAjasiMhajI apane cune Jhuye savAroMko sAtha le avalI girike nIce nIce acAnaka rUpanagarameM pahuMcagaye, aura bAdazAhakI phaujako mArakara bhagAdiyA, aura rAjakumArIkA DolA sAtha lekara apane rAjako lauTa Aye, tAtparya yaha ki striyoM P.P. Ac. Gunratnasuri MS Jun Gun Aaradhak Tru
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ - strIcaritra, ko jAtyAbhimAna kitanA adhika hai, isIse striyoMkA satkAra adhika hotA hai, iti| - aba Age indumatI rAnIkA vRttAMta likhate haiM: indumatI. ujainakI laDAImeM mahArAjA jasavantasiMha rAThaurane auraMgajeba aura murAdakI milIhuI senAse apanI vijaya na dekhakara vicAra kiyA ki hamAre sAtha kevala cAra pAMca sau sipAhI raha gaye haiM ava yuddha karake prANa denA hai, isa kAraNa apane naiharako lauTakara dUsarA upAya karanA cAhiye, yaha vicArakara lauTA, rAnI indumatIne sunA ki, merA pati samarabhUmi tyAgakara AtA hai, to nagarake phA: Taka banda karavA liye, aura kaha lA bhejA ki maiM mahArANA udayapurakI putrI hUM, tU mahArANA udayapura aise te. jasvI aura pratApavAna kSatrIkA javAI honeke yogya nahIM hai, aura jo raNameM pITha dikhAvai, kyA vaha merA pati kaha lA sakatA hai, tujhako yogya thA ki yA to raNameM zatrukA P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. 187 jItakara lauTatA, yA samara bhUmimeM zatruke sanmukha ldd| kara prANa de detA, aba tU isa nagarameM Aneke yogya nahIM haiM, kyoMki maiM kAyarakA mukha dekhanA nahIM cAhatI, dvArapAloMse kahA ki usa kAyarako phATakake bhItara nahIM Ane denA, jisa samaya rAnIne sunA ki zatrukI senA bahuta hai, merA svAmI jIta nahIM sakatA, usa sasaya rAnIne nizcaya karaliyA thA ki merA pati raNameM pITha nahIM dikhAvegA, avazya zatrukI sanmukha yuddha karake laDa maraigA.... - yaha nizcaya kara rAnIne eka citA vanavA rakkhI thI ki sunatehI jalakara bhasma ho jAUMgI, java rAnIne sunA ki mere patine raNameM pITha dikhAI hai, taba patiko aneka durvacana kahe, aura patike AnekA niSedha karake eka saptAha paryanta kodhameM Akara par3I rahI; jaba rAnAkI mAtA udayapurase AI, aura samajhAyA vujhAyA ki tumArA pati dUsarI bAra senA lekara jAyagA, aura apanI pahalI hArakA badalA lUMgA, rAjadharmameM likhA hai ki apanI hAra P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust ..
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 strIcaritra jAnakara rAjAko yogya hai ki raNase lauTa Avai aura sainya saMgraha karake duvArA yuddha kare aura zatruko jIte. - yaha sunakara rAnIkA krodha zAnta huA, isa vRttAntase pAThaka gaNa anumAna kareM ki rAjapUta striyAM kaisI zUra vIra aura sAhasayukta hotI haiM, iti / - Age unnIrakI rAnIkA vRttAMta likhate haiM gunnIrakIrAnI. bhUpAlake samIpa gunnIrakI rAnI rAjya prabandha karatI thI, musalmAnoMne rAnIke rUpakI prazaMzA sunakara apanA mana caMcala kiyA, aura chalase usake rAjyako apane adhikAra meM karaliyA, jisa musalmAna saradArane bhUpAlake vartamAna rAjakulako nIMva DAlI thI aura gunnIrakA rAjyAdhikAra chalase apane adhikArameM kara liyA usakI yaha icchA huI ki meM gunnIrako rAnIko apanI strI vanAUM, gunaurake rAjamahalake nIce khaDe hokara rAnIko vulavAkara pUchA ki tuma hamAre sAtha vyAha karogI yA P.P.AC. Gunratnasuri M.S.. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita... 189 nahIM, so jalda jabAba do, rAnIne yaha vicAra kiyA ki yadi maiM inkAra karUMgI to yaha duSTa mujhako valAtkAra le jAyagA, isase aisA upAya karanA cAhiye ki jisase merI maryAdA rahe aura kAma bhI vanajAya yaha socakara rAnIne uttara miyA ki khAM sAhaba maiM Apake sAtha byAha karUMgI parantu eka paharabhara taka kA samaya | dIjiye ki jisase maiM vyAha kA sava sAmAna taiyAra | kara lUM, miyAM sAhaba yaha sunakara bahuta prasanna huye phUle | aMga na samAte the, eka paharabhara taka kA samaya dekara Apa | cale Aye. | rAnIne eka cabUtarA sajAyA, aura sundara vastra aura eka divya mAlA, pagaDI aura pagaDo para amulya ratnakA eka turrA lagAneko miyAM sAhabake pAsa bhejakara | kahA ki, Apa Aiye, miyAM pahanakara Aye aura usa babUtare para viThAye gaye, usa samaya kAmAtura hokara miyAM - sAhasa vAramvAra rAnIko aura dekhakara premasanI vAteM karate 1, thADI hI derameM miyAM sAhaba kA raMga vigaDane lagA, "P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. - Jun Gun Aaradhak Trust.
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190 strIcaritra. sArA khela bhaMga hogayA, mukha nIlA pIlA paDane lagA, pyAsase jala jala pukArane lage, murchA Ane lagI, paMkhA hone lagA, Upara gulAba chiDakA gayA, rAnIne mukha kholakara khAM sAhabase kahA,ai khAM sAhaba ApakA antasamaya AgayA, Apa khUba vicAra kara leM ki jo koI puruSa pativratA strIko aura kudaSTi se dekhatA hai usakI yahI gati hotI hai, ApakA aura hamArA vivAha honevAlA thA, so vivAha to na huA, parantu mRtyu eka sAtha hogI, - apane hamArA dharma lenA cAhA, to maiMne yahI upAya - socA ki aba dUsarI rItise apane dharmakI rakSA karanA cAhiye, so Apake apane kiye karmakA phala pAyA, yaha kahakara rAnI sabake dekhate dekhate kilekI gumaTI parase narvadA nadImeM kUdakara bamarI aura miyAM sAhava sisaka kara maragaye, kyoMki kapaDoMmeM viSa bharapUra thA, usakI vAyuse khAMsAhavake zarIrameM viSa vyApta hogayA thA, miyAMsAhavakI kavara bhUpAlakI saDaka para eka aura vanIhuI, aneka logoMkA vizvAsa hai ki isa kavaraka P:P.AC. Gunratmasuri.M.S... Jun Gun Aaradhak. Trust ..
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ ___ bhASATIkAsahita 191 darzanase tijArIkA tApa zAnta hojAtA hai, isa | vRttAntase vicAra kara lenA cAhiye ki yavanalogoMne isa desake nivAsiyoMko kaisA satAyA, aneka pativratAoMke prANa liye, aneka striyoMko valAtkAra apanI vegama banAyA, aneka striyoMko vegama vanAnekI icchAse unako pRthvImeM cunavAkara zira kaTAliyA, anekoMke sAmane unake pitA mAtA pati Adiko mArakara vegama bAnAnA cAhA, to bhI unhoMne begama honA aMgIkAra na kiyA, aura apanA prANa diyA, kahAM taka yavanoMkI kucAla para vicAra karate huye lekhanI ruka jAtI hai, iti / - aba Age ahalyAbAIkA vRttAnta likhate haiM: - ahalyAbAI. - ahalyAbAI bharatakhaMDakI mahArANIyoMmeM sabase adhike vikhyAta hai, vikramIya samvat 1782 meM sedhiyAke P.P. Ac. Gunratnasurin . Jun Gun Aaradhak Trust
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192 strIcaritra - rAjakulame huvA thA, ahalyAbAI bahuta rupavatI to na thI, .. paraMtu usake mukha para eka daivI teja jhalakatA thA, zarIra kA raMga sAMvalA, aura DIla DAla bahuta UMcA na thA, na bahuta choTA thA, ahalyAbAIko dekhakara usake mukha para bholApana aura sAdhutva darzatA thA, paramAtmAne ahalyAbAIko rUpavatI vanAneke vadale divya guNoMse vibhUSita kiyA thA, jina guNoMke sAmane bAhirI rUpa Adi tuccha mAne jAte hai:___ ahalyAbAI vidyAvatIbhI aisI thI ki jisane mAhA rASTrIya malhArarAvake vaDe rAjyakA prabandha tIsa varSaparyanta atyanta sAvadhAnI aura nyAya dharmake sAtha kiyA, isa marahaThI mahArAnI ahalyAbAIkA vivAha malhArarAva hulakarake putra khAMDerAvake sAtha huA, parantu khAMDerAva apane pitAke sAmanehI mAlIrAva nAmaka putra aura macchAbAI nAmnIputrIko choDakara suradhAma sidhAra gaye the, khAMDerAva nAmaka patike maraneke samaya ahalyAvAIkI * avasthA vIsa varSako thI, ahalyAne vidhavA honepara P.P.AC..Gunratnasuril Jun Gun Aaradhak Trust
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. vidhavAoMkAsA AcaraNa karanA prAraMbha kiyA, zveta ! vastra dhAraNa karatI duI, vAIne eka mAlAke sivAya saba AbhUSaNoMko parityAga karadiyA, indriyoMke sukha nimitta saba sAmagrI upasthita thI, paraMtu bAIne saMsArika sarva viSayoMse apane manako haTA liyA, ahalyAbAI apane manako rokakara niyamadharmase purANAdikoMkA pATha karatI thI, malhArarAvakI mRtyu huye pIche ahalyAkA putra mAlIrAva gaddIpara viThAyA gayA, parantu vaha gaddI baiThanese eka varSake bhItarahI mRtyuko prApta huA, macchAbAIkA vivAha dUsare kulameM huA thA, isa kAraNa ahalyAbAI gaddIkI adhikAriNI huI..... - malhArarAvake mukhya maMtrI gaMgAdhara jasavantane vicAra kiyA aura sammatiprakAza kI ki ahalyAbAI apane kulameMse kisoko goda lekara gaddIpara viThA de, paraMtu isa bAtako ahalyAbAI svIkAra nahIM kiyA, ApahI rAjyakA bhAra uThAyA, taba gaMgAdharane bAIko gaddI na baiThane dene para bahuta kucha upAya kiye paraMtu koI upAya .Gunratnasuri M.S. Gun Aaradhak Trust
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 194 strocaritra. kAma na AyA, bAIne apanI senA sajAkara yuddhakI -taiyArI kI aura vicAra kiyA ki jo mereko Avazya katA hogI to raNakSetrameM calakara svayameva zatruke sAtha yuddha karUMgI, antako kisIne kAna taka nahIM hilAyA . ahalyAbAIne gaddIpara baiThakara pahalehI dina saba dravyapara saMkalpa choDa diyA, aura tukkAjI hulakarako senApati nimata kiyA, gaMgAdharane yadyapi bAIke sAtha dveSabhAva kiyA thA, tathApi vuddhimatIbAIne pUrvarAjabhakti aura sevAkA vicAra karake usake doSapara kucha dhyAna na kiyA, aura tathAvasthita dIvAnIne kAmapara niyata kiyA.. . ahalyAbAI mevADa aura mAlaveke sava sUvoMkA prabaMdha ApahI karatI thI, ahalyAvAIkA sava kAmadharma aura nyAyapUrvaka hotA thA, ahatyAvAIkI abhilASA yahI rahA karatI thI ki prajA sukhacainase rahe aura dezameM sava prakArase sukhasamRddhi ho, tathA sabake dhana va prANakA sarvato bhAvase rakSA rahe, ahalyAvAI apane sAtha senA P.P. Ac. Gunratnasuri M:S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ - bhASATIkAsahita. nahIM rakhatI thI, usako dRDha vizvAsa thA ki, merI prajA pUrNa rAjabhakta hai, apanI prajAmeMse kisIkobhI anyAyadRSTi se nahIM dekhatI, aura prajAkI vRddhimeM sadA udyoga karatIhuI prasanna rahatI thI. - isa pratApavatI mahArANIke rAjyameM goDoMne lUTamAra kAraNa choDa diyA, una sabako vaha santuSTa rakhatI thI kabhI kabhI kisI kisI anyAyI aura haThI goDako daNDa zikSAbhI detI thI, apane matase viruddha matavAle kobhI kRpAdRSTise dekhatI huI ahalyAvAI dharmarAjya karatI thI, kisIko duHkha nahIM thA, isake pravandhameM kabhI kasI prakArakA upadrava nahIM uThA, eka vAra mahArANA udayapurane ahalyAbAIke rAja para caDhAI kI, mahArANI ahalyAbAI aisI vIratAse laDI ki mahArANAke chakke chUTagaye aura sandhikA prastAva kiyA, antako mahArANIne apane udAra svabhAvase dayAlu hokara sandhiko svIkAra kara liyA, mahArANI ahalyAvAI apane karmacAriyoMkoM vadalatI nahIM thI, kyoMki rAjakarma cAriyoMko vadalane P.R.AC..Gunratnasuri.M.S:.. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196 strIcaritra. meM bhI prAyaH upadrava uThanekA bhaya rahatA hai, ahalyAbAIne java taka rAjya kiyA taba taka kevala ekahI dIvAna goviMda paMDita gannU rahA, khaMDerAva barAvara vIsa varSa paryanta indaurakA pravandha karatA rahA. vAIke vakIla zrIraMgapaTTana nAgapura, haidarAvAda, pUnA aura lakhanaU Adi nagaroMmeM rahate the, usakA lena dena bhArata varSake dUra dUrake rAjA mahArAjAoMse rahatA thA, vAIne anekagar3ha aura kATe banavAye, bahuta sAdhana vyaya karake vindhyAcalakA pahADa kATakara saDaka nikAlI hai, saba saba rAjyabharameM vAIne lAkhoM rUpaye lagAkara devamandira dharmazAlA aura pakke aneko kuvAM banavAye, kAzI, prayAga, dvArakA jagannAtha, setabaMdharAmezvara, kedAranAtha Adi prAyaH sabahI tIrthasthAnoMmeM bAIne mandira banavAkara sadAvRta niyata karadiyA thA, jo mandira Aja taka bane huye haiM, kAzIpurImeM vizvezvaranAthajIke mandira para o suvarNa mahAgayA thA, indora nagaranadI dAhine -- taTapara thA, paraMtu vikramIya saMvat 1827 meM bAina P.P.AC.GunratnasuriM.S.. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. nadIke vAyeM taTapara ava navIna nagara vasAyA hai, bAIkA niyama thA ki prAtaH sAya donoM kAlameM pUjana pATha kiyA karatI, aura niyata samayapara kathAbhI sunatI thI, apanA samaya vyartha nahIM hone detI thI, eka eka pala apanA niyamita kAryameM vitAtI huI paramAtmAko madhyAstha mAnakara saba rAjakAja nyAya pUrvaka karatI thI, usakI jAtimeM mAMsabhakSaNakA niSedha nahIM hai, parantu vAI parama vaiSNava thI, saca hai jo manuSya uttama buddhike haiM ve mAsako kadApi uttama padArtha nahIM samajhate haiM. ahalyAke samayameM tathA avabhI vahAM vizeSa pardA nahIM kiyA jAtA, isIse ahalyAbAI daravArameM vaiThakara nyAya karatI huI saba dIna dukhiyoM takakI vAtako dhyAnapUrvaka sunatI thI, aura yathocita sabako prasanna rakhanekI ceSTA rakhatI thI, dIna dukhiyoM tathA zAstrAnusAra samaya samaya para dAna karanemeM ahalyAvAIkA nAma prAyaH jagatabharameM viravyAta thA, adhika kyA likhA jAya nabAba nijAma P.P.AC.GunratnasuriM.S.. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ strIcaritra dakSiNavAlA, va TIvasulatAna Adi saba bAIkI pratiSThA karate the, bAIkA virodhI koIbhI na thA. - ahalyAvAIne vuDhApemeM kaI eka kaThinAyAM jhelI, ikalautA beTA maragayA, aura eka mAtra putrI macchAvAI thI, usake patiyA jaba dehAMta huA, aura vaha apane patike sAtha satI honeko udyata huI, taba mAtA (ahalyAvAI ) ne bahuta kucha samajhAyA bujhAyA ki hamArI tUhI eka mAtra AdhAra hai, apanI vRddhA mAtAkI aura terehI nimitta hai macchAbAIne uttara diyA, he mAtA; tumArI mRtyuke dinabhI aba nikaTa hai isa kAraNa kucha thoDe dinoMke liye maiM jIvana dhAraNa karanA nahIM cAhatI, pati sukhase baDhakara jagatmeM dUsarA sukha nahIM hai, Apa jAnatI ho ki strIkA sarvasva dhana eka patihI hai, yadi paramAtmAkI kRpA hotI, to merA sukha kyoM uThA letA ? saMsArase uTha jAnekA avasara isase vaDhakara phira '.P.P.AC. Gunratnasuri M.S.
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. 199 mujhako kabhI prApta na hogA, isa kAraNa mere isa zubhakAyameM vinda DAlanA Apako yogya nahIM haiM, - isa prakAra sunakara jaba ahalyAvAIne dekhA ki samujhAye bujhAye se nahIM mAnegI, tava lAcAra hokara satI honekI AjJA dedo, arthI aura satIke sAtha vAI naMge pavi citA taka AI, satI honeke samaya vAIko do bramhaNa pakaDe khaDe the, mahAdu .se vAIko chAto phaTI jAtI thI, kaI vAra vAIne cAhA ki citAmeMse pyArI laDakIko khIMca lUM paraMtu vaha kahAM, vAtakI vAtameM satI sahita donoM zarIra bhasma hogaye, vAI pachADa khAkara girapaDI, aura aceta hogaI, kucha derake uparAMta sAvadhAna honepara logoM vAIko narvadAmeM snAna karAyA, aura ghara le Aye, tIna dina paryanta vAIne mAreduHkhake anna jalako tyAga kiyA. mukha lapeTe ekAntameM par3I rahI, phira kucha soca samajhakara sAvadhAna huI aura cittameM santoSa karake satIke cira smaraNArtha eka divya mandira vanavA diyA... vAIkA hRdaya dayAse paripUrNa thA, hajAroM lAkhoM Ac:Gunratnasuri M.S.. Jun Gun Aaradhak Trust.
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 strIcaritraH manuSyoMkA upakAra bAIke hAthase hotA thA, bAIkA nAma -saba prajAke hRdayameM aMkita thA, ghara gharameM bAIkI prazaMsA hotI thI, bAI apanI prazaMsAko sunakara prasanna nahIM hotI thI, eka vidvAna paMDita bAIkI prazaMsA meM eka grantha banAkara le gayA, usako bAIneM dhyAnapUrvaka sunA, aura kahAkI maiM eka pApinI strI hUM, isa yogya nahIM ki jo tumane merI itanI prazaMsA likhI, yaha kaha usa granthako narbadAmeM Dube dene kI AjJA dedI, aura paMDitako grantha banAneke parizramameM dhana dekara bidA kiyA, aura kaha diyA ki paMDita jI ? manuSyakI vyartha prazaMsA karane meM apanA amUlya samaya na vitAyA karo. - akabara aisA buddhivAna thA ki jisakI prasaMsA bahuta loga karate hai, parantu usanemI apanI jhUThI prazaMsA ka snevAloMkI jivhA na pakaDI, acukaphajalane jo vRthA -prazaMsA akabarakI likhI, usako dekha sunakaramI aka barane kucha na kahA, aura apanI jhUThI prazaMsAvAle graMthako rahane diyA, parantu isa bAtameM bAI kahIM baDhakara huI. P.P.AC. Gunratnasuri M.S. . Gun Aaradhak
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. 201 * ahalyAke samAna bhAratavarSameM aisI dharmAvatAra aura udArahRdaya strI do hajAra varSake bIca utpanna nahIM huI, jisaneM tIsa varSa paryaMta dharmarAjya kiyA, vikramIya saMvat 1841 sAThi varSakI avasthAmeM vAIkA svargavAsa huA, isa mRtyu lokameM bAIkA nAma zeSa rahagayA, iti| - aba Age kRSNakumArIkA zokamaya vRttAnta saMkSepa gatise likhate haiM: kRSNakumArI. rAjasthAnake saba rAjAoMmeM udayapurake mahArAjAkA vaMza sabase ucca mAnA jAtAhai, kRSNakumArI mahArANI udayapurakI kanyA thI, isakA janma vikramIya saMvat 1848 huA thA, kRSNakumArIkA mRdu bhASaNa, maMndagamana aisA manohara thA ki prAyaH loga usako rAjasthAnakA kamala kahate the, kRSNakumArI ati rUpavatI thI, kRSNakumArIkA vivAha jodhapurake mahArAjake sAtha ThaharA paraM M P.P.Ac:Gunratnasuri M.S. . . Gun Aaradhak Trust
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 ntu vivAha honese pahalehI mahArAjakA zarIra chUTagayA anantara jayapurake mAhArAjane kRSNakumArIke sAtha vivAha karaneke liye saMdeze bheje, tilaka caDhaneke sAmagrI taiyAra thI, itanemeM jodhapurakI gAdIpara baiThehuye dUsare mahArAjane kaha lA bhejA ki kRSNakumArIke vivAhakA vicAra pahalehI isa rAjyake adhipatIke sAtha Thahara cukA hai, isa kAraNa hamAre sAtha usakA vivAha honA cAhiye, eka rAjakumArIko vyAhaneke liye isa prakAra do rAjA tuma hamAre sAtha kanyAkA vivAha nahIM karoge to hama tumAre rAjyake vidhvaMsa kara DAleMge, yadyapi rAnA vaMza aura padavImeM isa rAjAoMse baDA mAnA thA, parantu usa samaya itanA pauruSavala nahIM thA, jo isa rAjAoMke sanmukha Thahara sakai, aura yuddha karake jIta sakai ve donoM rAjA apanIho senA barana luTeharo aura vaTa mAroMko ikaThThA karane lage, uhoMne udayapurake rAjyameM lUTa mAra maMcAdA, P.P.AC.Gunratnasuri M.S
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. 203 ki kyA kareM, amIra uddIna jo ati kaThora hRdaya aura nirdayI thA usane rAjAko yaha sammati dI ki tuma kyoM itane bakheDemeM paDe ho, jisa laDakIke saba vasa yaha bakheDA uThA usIko khatama karadiyA to sArA jhagaDA miTajAya isa sammatiko sunakara rAjAko baDA duHkha huA, paraMtu antako usa mlekSake matameM Akara rAjAne isa hatyAko ucita samajhA, rAjAko usa samaya yaha yogya thA ki eka balavAna rAjAke sAtha kumArIkA vivAha karake usako apanA sahAyaka banA letA, aura dUsareko parAsta kara detA, kyoMki ekako do rAjA milakara parAsta kara hone lagA ki kauna isa kAmako karai ? parantu vadhika nahIM milatAthA, rAnAkA eka riztedAra bhAI samajhA bujhA kara isa kAmake liye ThIka kiyA gayA, paraMtu jaba vaha bI lekara rAjakumArIko mArane ke liye mahalameM pahuMcA to usakA hAtha usa sundarI manamohanIke mAraneko nahIM uThA, ghavarAhaTase varcI hAthase chUTa paDI, aura sa Ac. Gunratnasuri M.S Jun Gun Aaradhak Trust
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ strIcaritra. ba bheda khulagayA, taba vaha lajjita hokara lauTa AyA kRSNakumArIkI mAtA usa niraparAdhinI kanyAke mArane vAloMko sahasroM durvacana kahane lagI, aura rone lagI, parantu vaha vora kanyA apane pitAvaMza aura dezake hetu ApahI mAraneko udyata hogaI, anantara kRSNakumArIko - vIse mAraneke badale viSa denekA vicAra kiyA gayA, eka rotehuye sevakane rAnAkI AjJAse viSakA pyAlA lAkara kRSNakumArIke hAthameM diyA, kRSNaku. rone apane manako dRDha karakai pitAkI Ayu dhana sampattiko vRddhike nimitta paramAtmAkI prArthanA karake usa viSako pIliyA, aura AMkhoMse eka AMsU taka * nahIM nikalA, jaba mAtA usake vadhikoMko durvacana - kahatI, to kRSNakumArI samajhatI, he mAtA tuma kyoM itanA zoka karatI ho, kyA maiM tuhmArI putrI nahIM hUM jo mRtyuse bhaya karUM, pitAjIkI atyanta kRpA thI, jo mujhe itane dinoM taka jItA rakkhA isa prakAra aneka bAta kahakara mAtAko samajhAtI thI, jaba eka pyAlAsa Gun Aaladlak Trust P:AC.GunratnasuriM.S.
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. 205 kRSNakumArIke prANa nahIM nikale, taba dUsarA pyAlA viSakA diyA gayA,usasebhI usakA prANa nahIM nikalA, taba rAnAne usako tIkSNa viSase bharA huA tIsarA pyAlA diyA gayA, taba kRSNakumArIne usa tIsare pyAleko hAthameM leke kahA ki merA jIva aisA nirlaja hogayA, jo bAra bAra viSa denese bhI nahIM nikalatA yaha kaha usa viSako pI liyA, usako nazemeM vaha bholI rAjakumArI | aisI soI ki phira najAgI, aura saMsArase sadAke liye uThagaI, usakA nAma sadAke liye amara hogayA, kyoMki solaha varSakI kanyA itanA sAhasa honA choTI bAta nahIM haiM. - kRSNakumArIke isa prakAra mRtyukA samAcAra sunakara saba prajA mahArAnAko dhikkarAne lage, kRSNakumArIkI mAtAne kanyAke viyogameM nityaprati rote rote pAgala hoke anna jala tyAgadiyA, aura thoDehI dinomeM maragaI, aba taka kRSNakumArIke isa zokamaya vRttAnta kaha sunakara prAyaH loga AMsU vahAyA karate hai, iti / - - P.P.AC..Gunratnasuri M.S.. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 strIcaritra. Age baijAbAIkA saMkSepa vRttAMta hama likhate haiM. vaijAbAI. baijAI eka marahaThe saradAra dIvAna zrIjIrAva ghaTa kekI putrI thI, usake bhAIkA nAma hindUrAva thA, hindUrAvakI tasabIra dillIke ajAyavakhAnemeM aba taka laTakatI hai, usake dekhakara baijAbAIke rUpakA aTakala ho sakatA hai, baijAbAIkA vivAha daulatarAva seMdhiyAke sAtha - baDI dhUmadhAmake sAtha huA, yahAM taka ki sendhiyAkA koSa (khajAnA) aisA khAlI hogayA ki phaujako talaba (pagAra ) taka cukAnemeM kaThinAI hogaI; baijAbAI baDI udAra citta aura vIra strI thI, sendhiyA usakA bahuta A- darasatkAra karatI, yahAM taka ki vinA usake pUMche koI kAma nahIM karatA thA, vikramIya samvat 1885 meM jaba . mahArAja sendhiyAkA paraloka hogayA. taba vaijAbAI 2 koI putra va kanyA na thI, isakAraNa baijAbAI svayaM .. gaddI para baiThe aura rAjya karane lagI. vaijAbAIkA icchA thI ki apane pitAke vaMzameMse kisIko goda le P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Gun Aaladnak Trust
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. 207 kara apanI gaddIpara biThAve, parantu kaI kAraNoMse apanI icchAko saphala na kara sakI, antako bAIne vinA mana apane patike eka riztedAra sugatarAva nAmaka gyAraha varSake bAlakako gaddIpara biThAneke liye goda liyA, jaba taka vaha bAlaka asamartha rahA taba taka bAIne baDI buddhivAnI ke sAtha rAjakAja samhAlA, parantu rAjakAjake yogya hone para sugatarAvane gaddIpara baiThaneke liye vAI se prArthanA kI taba bAIne apane hote usako gaddIpara biThAnA svIkAra nahIM kiyA, aura yaha kahA ki mere marane uparAnta tU isa gaddIpara baiTha sakaigA, eka dina sugatarAva mahalase nikalakara sarakAra aMgrejake rajI DaMTake pAsa bhAgakara AyA aura saba samAcAra kahA; bAI aura mugatarAvakA yuddha honA acchA na samajhakara aMgarejane vIcameM paDhakara unakA yaha nipaTerA kara diyA ki yathArthameM sugatarAva gaddIkA svAmI hai, bAIne to gaddIpara biThAneke liyehI goda liyA thA, usake samartha honepara kyoM na gahI dI jAya, isa prakAra nivaTerA hokara vikramIya saMvat P.P.Ac. Gunratnasuri M:S. Gun Aaradhak Trust
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208 strIcaritra 1880 meM sugatarAva alijAha janakujI seMdhiyAkI padavIse suzobhita hokara gvAliyarake rAjyasiMhAsanapara virAjamAna huye, baijAbAIne apanA saba dravya auranaukara cAkara lekara AgaremeM nivAsa kiyA, paraMntu gvAliyarake itane samIpa rahane para sabako bhaya thA, ki rAjasenAko pakaDAkara bAI kucha upadrava na khaDA karai yaha vicAra A paDanepara sarakAra aMgarejane bAIke ucca padake anusAra peMzana niyata karake pharukhAbAda rahanekI AjJA dI, kucha samaya uparAnta darabAra gvAliyarane isa zartake anusAra rAjakI AmadanImeMse bAIko vArSika denA svIkAra kiyA ki, vaha dakSiNameM apanI jAgIrameM jAya vasai, bAIne yaha zarta maMjUra kara lI, aura vahI, IsavImeM jaba upadrava huvA usa samaya vAIne vAgiyoMse seMdhiyAke kulavAloMkI rakSA kI, aura unake prANa vacAkara chiparA nadIke kinAre bhAga gaI, anantara kuchahI dina uparAnta vAIkA paraloka hogayA. P.P.AC: GunratnasuriM.S.. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ . bhASATIkAsahita. 209 vaijAvAIko mUrti manamohanI thI, aura musakyAna aisI madhura thI ki jisako dekhatehI mana haraNa hojAtA thA, vRddhAvasthAmeM bAIke saba keza zveta hogaye the ki jisase vAI aisI jAna paDatI thI ki mAnoM isa suvarNake kAmakI gaddIpara baiThI huI bAI sAkSAt jagadambA hai, bAIke hAthe pAMva bahuta choDa sundara aura suDaula the, gaddIke samIpa sendhiyAkI talavAra rakkhI rahatI thI ___ vidhavA honeke kAraNa bAIke hAthameM suvarNakI cUDIke sivAya aura koI AbhUSaNa nahIM rahatA thA, bAIke eka daivI jyoti dedIpyamAna thI, yaha vaijAbAIkA saMkSipta vRttAnta likhA gayA, iti / .. aba Age rAnI candAkA vRttAnta likhate haiM. rAnIcandA. rAnI candA paMjAba kesarI mahArAja raNajItako choTI, strI aura dilIpasiMhakI choTI mAtA thI, bahutase manuSya ababhI aise hoMge jinhoMne rAnI candAko Ane Ac. Gunratnasuri M.S... Jun Gun Aaradhak Trust
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ 210 strIcaritra. netroMse dekhA hogA, mahArAja raNajItake paraloka gaye pIche dilIpasiMha choTA thA, vikramIya saMvata 1880 meM dilIpasiMha apane pitAkI rAjagaddIpara viThAyA gayA, usa samaya usakI avasthA kevala pAMca varSako thI, rAjakAjake prabandhake nimitta hIrAsiMha dIvAna niyata huA, usa samaya taka rAnAne dezake pravandhameM hAtha nahIM DAlA thA, dIvAna hIrAsiMhake mAre jAnepara javAhirasiMha dIvAnapadapara niyata kiyA gayA, parantu vahabhI khAlasAke phaujake sipAhiyoMke hAthase mArA gayA, taba to rAnIkI AkheM khulI aura saba kAma apane hAthameM karaliyA, aura putrake nAmapara svayaM rAjya karane lagI, vaha dakhArameM baiThakara saba kAma Apa karatI thI, vikramIya sambat 1902 meM rAnIne lAlasiMhako dIvAna aura tejasiMhako senApati niyata kiyA, mahArAja raNajItasiMhakI mRtyu honeke uparAnta khAlasA sikkhoMne hAtha pAMva phailAye, ve to raNajItasiMhase dabate the, yadyapi rAnI sAvadhAnoke sAtha rAjakAjakaratI thI, tathApi
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ 211 bhASATIkAsahita. khAlasA sikkhoMse bhayabhIta rahatI thI, rAnIne vicAra kiyA ki isa duSTa upadravI senAse dezako bacAneke liye anya dezomeM caDhAI karaneke vahAne use bAhara rakhanA ucita hai, yaha vicAra kara rAnI candAne lAhaurako duSTa khAlasA sipAhiyoMke upadravase rakSA karaneke hetu unheM kAzI, dehalI, lUTaneko bahAra bhaja diyA, rAnIkA yathArtha vicAra yaha thA ki apane duSTa upadravI sipAhiyoMko aMgarejoM dvArA naSTa karAkara apanA prANa bacAveM, aMgarejoMse virodha karanA rAnIko abhISTa na thA, parantu phala ulaTA huA, Adhese adhika sikrava kaTagaye aura saba paMjAba aMgrejoMke AdhIna hogayA, parantu lArDahAraDiMgane turanta usako aMgrejI rAjyameM nahIM milAyA. dilIpasiMhako gaddIpara biThAye rakkhA, aura eka jakA kiyA, aura rAnI candAko DeDha lAkha rupayA vArSika denA niyata karake yaha zarta svIkAra karA lI ki, P.P.AC. Gunratnasuri M.S.. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ 312 strIcaritra. aMgIkAra to karanAhI paDA, parantu rAnIko isa prakAra cupacApa samaya bitAnA kaba acchA laga sakatA thA, kuchahI dinoMke urAnta rAnI apanI apratiSThA aura honatApara aprasannatA pragaTa karane lagI, anantara aneka upadrava uThate dekhakara sarakAra aMgrejane vicAra kiyA ki rAnIko paMjAbameM rakhanese upadrava zAnta na hoMge, yaha vicArakara eka dina acAnaka apanI senAko rakSAmeM rAnIkai salajatake pAra utArakara kAzImeM le Aye, yadyapi rAnoke dezanikAsI honese sikkhoMko acchA nahIM lagA tathApi aMgrejoMne aisA prabandha kara rakkhA thA ki koI kAnataka na hilA sakA, kuchahI dinoM bAda rAnI candA bhAgakara nepAlako calI gaI, jisa prakAra auraMgajebake bandIkhAnese sevAjI mahArAja nikala Aye the. isI prakAra rAnI candAbhI nikala AI, sarakAra aMgrejane bAra bAra saradAra nepAlase nivedana kiyA ki, rAnIcandAko bheja do, hama usako vinA liye na choDeMge; parantu saradAra naipAlane apane dharma aura nyAyake viruddha bAtako M Gunaradiek Frus P.P. Ac. Cunrathasuri M.S.
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. .. 213 svIkAra na kiyA, kyoMki zaraNAgatakI rakSA na karanA dharma aura nyAyake viruddha haiM, saradAra naipAlane kaha lA bhejA ki hama Apa usakI sAvadhAnI rakkheMge, aMgrejoMko rAnIse kuchabhI bhaya na karanA cAhiye, antameM rAnIne apane manameM santoSa kara liyA, aura aMgrejI rAjya paMjAva bharameM svataMtra hogayA, aMgrejoko rAnIse kuchabho bhaya nahIM rahA, paMjAbameM rAnI candAho saba itihAsoMmeM prasiddha hai, iti / -- Age jhAMsIkI rAnI lakSmIbAIkA vRttAMta likhate haiM.. - lakSmIbAI. lakSmIvAI buMdele rAjA gaMgAdhararAvakI rAnI thI, jo vikramIya samvat 1909 meM eka laipAlaka putrako choDakara mRtyuko prApta huye, usa samaya aMgarejo rAjyakA vaha gavarnara janarala thA, jisakA yaha vicAra thA, ki, sAre bhArata varSameM kevala eka aMgrejIhI DaMkA bajanA cAhiye, yaha nirvala choTe choTe rAjya rakhanese kucha kAma nahIM, paraMtu P.P.AC.Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 -strIcaritra. eka sAtha sabase rAjya chIne lenameM cAroM ora upadrava jhonekA bhaya hai, isase yaha upAya karanA cAhiye ki jo rAjA vinA santAnakA marajAya, usake pIche kisI ko goda baiThAyA huA putra banAkara gaddI na dI jAya vaha rAjya sarakArI rAjyameM milA liyA jAya, aise siddhAntavAle lArDake samaya meM hI nAgapura aura sitAreke rAjAoMkA paraloka huA, unakA rAjya sarakArI rAjyameM milA liyA gayA, yaha andhera dekhakara saba zajAloga kA~pa uThe ki basa eka hamArA prAcIna rAjya isI prakAra anyAyase chona liyA jAyagA, parantu vikamIya samvat 1914 san 1857 Isavoke upadravane inhai batalA diyA ki, samayapara vahI aMgarejoMke sacce sahAyaka ho sakate haiM, aura yathArthameM vahI unake rAjyake stambha hai, lArDa kainigasAhaba bahAdura gavarnara janarala hindane upadrava zAnta honeke uparAnta darabAroMmeM saba rAje mahArAje aura navAboMko isa bAtakI sanadeM de dI ki Ageko tumhArA kisIkA rAjya santAna na honepara sa
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. 215 rakAra japta na karegI, jabataka tuma sarakArake zubha ci. ntaka vane rahoge, tumhArA rAja pIDhI dara pIDhI vanA rahegA, isa prakArase una sabakA bhaya dUra kara diyAgayA... . lakSmIbAIne sarakArase apanI goda baiThAye huye putrako gaddI deneke liye nivedana kiyA, paraMtu lArDa DilahausIne (jo isa vicAra meM thA ki sAre bhAratavarSakA rAjya chInakara sarakArI rAjyameM milA liyA jAya ) rAnIke nivedanako aMgIkAra nahIM kiyA, bicArI rAnI nirAza hokara ghara baiThe rahI, saba mAla asavAva usase chIna liyA gayA, taba rAnI nityake Avazyaka kharcakobhI nahIM calA sakI, aura duHkhI huI, jina mahAjanoMkA rupayA jhAMsI rAjya parathA, unhoneM nAliza kI, to sarakArane AjJA di ki, mahAjanoMko rAnIkI peMzanase rupaye kAda, kara diye jAya, taba bicArI parAdhIna rAnIne pazcimottara deza laphTaneMTa gavarnarake yahAM nivedana kiyA ki, RNakA rupayA rAjyahIke UparakA hai, vaha aba Apake AdhIna hai usIkI AmadanImeM se cukA diyA jAya, merI tuccha "P.P.AC. Gunratnasuri M.S. . Gun Aaradhak Trust
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216 strIcaritra penzanameMse kahAM taka pUrA paDegA. usameMse kATakara Apa kyA nihAla hoMge, penzanakA rupayA mere kharca taka kobhI pUrA nahIM paDatA, parantu rAnIke nivedanako sarakArane na sunA, taba to rAnIke krodhakA ThikAnA na rahA, rAnIse socA ki koI aisA avasara milai jo inase isa anyAya kA bhalo bhAMti vadalA lUM. isa vAtake tIna varSa uparAnta sipAhiyoMkA valavA huA, taba rAnIne jhAMsIke sipAhiyoMkA vahakA kara vAgI banAyA, unhoMne 4 jUna sana 1857 ko zaraNa Aye huye saba aMgrejoMko kuTumva sahita ... kATa DAlA, kevala eka manuSya unameMse jItA bacA, kiyA thA, yadyApi yaha hatyA rAnAMke zirapara rakkhI jAtI hai tathApi vicAra karanese aisA jAna paDatA hai, rAnIkA abhiprAya yaha na thA ki ve loga mAre jAya, nahIM to vaha DAkTarabhI jItA nahIM rahane pAtA, anantara rAnIne naye sirese jhAMsIkA rAjya sthApita kiyA, __ aura samajha liyA ki eka dina avazya yuddha karanA
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. 217 paDegA, yaha samajhakara rAmacandrarAvake samayakI vIsa topeM gaDI huI pRthvIse vikalabAI, aura caudaha hajAra manuSyoMkI senA ikaTThI kI, eka varSabhI nahIM vyatIta hone pAyA thA ki aMgarejoMkI phira jaya hone lagI, aura 25 apraila sana 1858 IsavIko jhAMsI ghera lIgaI, cAroM orase golI varSane lago, jhAMsoke sipAhI vaDI zUratAse laDakara kaTane lage, striyAM taka topakhAnoMmeM kAma karatI thIM, tona hajAra sipAhI rAnIke mahaloko rakSAke nimita niyata the, antako aMgreja bahAdurake prati dina vaDhate huye aizvarya aura pratApake sAmane rAnIko atyanta sAvadhAno, vIratA, pauruSa, sAhasa aura buddhivAnI kucha na calI, dUsare dina jhAMsI aura tIsare dina gaDha vijaya huA, parantu kucha sacce svAmibhakta savAroMkI sahAyatAse rAnIbacakara gaDhase nikalagaI, anantara do hAjAra AdamiyoMkI phaujake sAtha kAlapIkI saDakapara aura 25 maIko vahAMse calakara gyAliyara Tanake uparAnta vaha chiparA nadIke kinAreko ora Gun Aaradhak Trust
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218 strIcaritra. bhAgI, parantu mArgameM murArameM eka aMgarejI phaujase yuddha huA 17 jUna san 1858 IsavIko rAnI laDAImeM baDI voratAse laDate laDate kaTa marI usake pIche usako saba phauja titara vitara hogaI cAra topaiM usa dina aMgarejoMke hA~tha paDI, nissandeha yaha strI bhAratavarSa meM isa samaya vaDI vIra aura buddhimatI huI, rAnoko vIratAke viSayameM aneka gota usa dezameM prasiddha haiM, iti / Age mahArAnI svarNamayIkA kucha vRttAnta likhate hai, mahArAnI svarNamayI. .. kAzimavAjArako svarNamayI mahArANI jisa gaddIpara virAjamAna huI, dIvAna kRSNakAnta nadIkA sthApita kiyA huA hai yaha dIvAna varana hosTaMgasa gavarnara janaralakI kRtajJatA aura kRpA karake jisake prANa usane eka kaThina samayameM vacAyeM the, vaDe aTUTa dhana aura samarthako prApta huaa| - dIvAna kRSNakAntako gavarnarajanaralane pahale sarakAra P.P. Ac. Gunratnasuri M RU
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. se gAjIpura aura AjamagaDhake jilemeM do vaDI jAgIreM dilavAI, aura dezameM usake vaMzakI pratiSThA baDhAne ke liye kRSNakAntake putra lokanAthako rAjA bahAdurakI padavI pradAna kI, bAbU kRSNakAnta dIvAnakA paraloka vikramIya samvat 1845 meM huA, yaha kAsimabAjArakI rAjagaddIpara teraha varSa taka virAjamAna rahe, vikramIya sambat 1861 meM bahuta samayase rogI hone ke kAraNa lokanAtha paralokavAsI huI, usa samaya lokanAthakA putra harInAtha ke samartha honepara san 1825 IsavI tArIkha 26 pharavarIko rAjA bahAdurakI padavI sahita rAjya aralaAvaemaharsaTa sAhabane usako sauMpadiyA, kumAra harInAthajIne dharma ke aneka kArya kiye, san 1832 IsavI vikramIya samvat 1888 meM harInAthakAbhI dehAnta hogayA, harInAthakA putra kumAra kRSNanAtha bahuta choTA thA, san 1840 IsavI tathA vikramIya saMvata 1881 taka sarakAra isa rAjyakA prabandha karatI rahI, san 1840 IsavI vikramIya samvat 1888 meM . P.P.AC.GunratnasuriM.S.. . .. Jun Gun Aaradhak Trust,
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ strIcaritra. 14 jAnevArIko arala Ava okalerADa sAhavane rAjA bahAdurakI padavI sameta kRSNanAthako rAja sauMpa diyA, -rAjA kRSNanAtha rAyabahAdurane vaDI udAratA dikhAI, jaba -kisI kAraNase kRSNanAthane 31 akTUMbara san 1844 IsavI vikramIya samvat 1901 meM AtmaghAta kiyA, taba sarakArane isa rAjyapara apanA adhikAra karaliye antako kRSNanAthajIkI dharmapatnI mahArANI svarNAsayIne apane patikI jAya dAda leneke liye nivedana kiyA, to vicArakara sarakArane mahArANIko usake patikA rAjya de diyA. - mahArANIsvarNayamI san 1827 vikramIya samvat 1884 meM bardavAnake jileke bhaTAkola gAvameM uptanna huI, aura san 1838 vikramIya samvat 1895 meM vivAhI gaI tathA san 1847 vikramIya saMvat 1904 meM patike rAjyakI svAminI huI, kucha aprabaMdhoMke kAraNa rAjyapara bahuta RNa hogayA thA, parantu rAnIne RNake cuka jAnekA vicAra karake apane naukaroMmeM se cunakara rAva rAji P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATokAsahita valocanako dIvAna niyata kiyA, usane thoDehI kAlameM | prabandha karake saba RNa cukAdiyA. Aja usa rAjyako / itanI AmadanI hai ki kisI dezake rAjA nabAbako itanI AmadanI na hogI. / rANI svarNamayIke puruSArthake sundara kAma dekhakara sarakArane 10 apraila san 1872 vikramIya saMvat 1929 meM usako mahArANIkI padavI pradAna kI, aura yahabhI | kahA ki jisako Apa goda leMgI, vaha mAhArAja kahA jAyagA, janavarI san 1878 IsavI vikramIya saMvat 1835 meM bhAratavarSakI mukuTapadavIse vibhUSita karaneke kamiznarane kAsimabAjArameM darabAra karake rAjarAjezvarIkA | AjJApatra aura takamA mahArANI svarNamayIko diyA, aura khaDe hokara sabhAke sAmane mahArANIko prazaMsA kI... mahArANI svarNamayIke puNyArtha kAmoMkI prazaMsA jitanI kucha kI jAya thoDI hai mahArANIne yaha navIna P.P: Ac. Gunratnasuri M.S. Sun Gun Aaradhak Trust
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ 212 strIcaritra niyama niyata kara diyA thA, ki prativarSa eka lAkha rupayA puNyakAryake nimitta nikAla liyA jAyA kare. lAkhoM ruyaye mahArANIne dharmArtha pradAna kiye, - mahArANIke dharmakAryokI prazaMsA kI jAya to eka svataMtra grantha vanajAya, isa kAraNa yahAM mahArANIkA saMkSipta vRttAnta likhA hai, iti / . .. - rAjarAjezvarI mahArANI vikToriyA, - itihAsake premiyoMse yaha vAta chipI nahIM hai ki iGgalaiNDakI avasthAkA parivartana nArmanalo!ke usa desameM Akara vasane para huA, bAdazAha viliyamane isa dezako jItakara yahAM apanA rAjya jamAyA, mahArANI vikaToriyA usI viliyamake vaMzameM huI, IzvarakI kucha vicitra lIlA hai ki saMsArameM kahIM to vaMzoM pUrNa nAza ho jAtA hai, aura kahIM ekahI vaMza sahasroM varSa paryanta rAjya karatA calA jAtA haiM, iGgalaiNDarAjake rAjyasiMhAsana - para Aja taka tIna striyoMne rAjya kiyA, pahilI mahA rANI elijavetha, dUsarI mahArANI aina, tIsarI hamArI P.P.AC. Gunratnasuri M.S... Jun Gun Aaradhak Trust
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsahita. . 223 rAjarAjezvarI mahArANI vikToriyA, tArIkha 28 jUna sana 1835 IsavIko mahArANI vikToriyAke rAjyA bhiSekakA utsava baDI dhUmadhAmake manAyA gayAthA, jisameM sAta lAkha rupaye vyaya huye the, usa samaya mahArANoko AyuSa 19 unnIsa varSakI thI kyoMki mahArANI vikToriyAkA janma 24 maI san 1819 IsavIko huA thA, mahArANI jaba cha mahInekI thI tabase lekara mahArANI honeparyaMta misalehajanane mahArANIkA sAtha na choDA pahile pahala mahArANIko jarmanabhASA sikhAI gaI, para jaba ve nava varSakI huI tava laiTina, aMgarejI, itihAsa, citra tathA gAna vidyA Adiko zikSA dI jAne lagI, tIvra buddhI honeke kAraNa mahArANIne thoDehI dInoMmeM sabakA manana kara liyA. ____ mahArANIkA vivAha prinsa alavarTake sAtha 10 pharvarI san 1840 IsavIko huA thA, prinsa alavarTakI suMndaratA, zAMta svabhAva aura haMsamukha cehareko dekhakara pratyeka strI purUSakA mana mohita ho jAtA thA. . P.P. Ac. Gunratnasuri M.S.. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 / strIcaritra. ... mahArANIpara aneka AkramaNa huye,paraMtu bhAgyavatI mahArANIko paramAtmAne saba AkramaNoMse rakSA ko. - mahArANoke prathama kanyA utpanna huI, jisakA vivAha jarmanIke rAjarAjezvarase huA, jo Adhunika rAjarAjezvarakI mAtA haiM, phira prinsa Apha velsa uptanna huye jo isa samaya rAjarAjezvara sAtave eDavarDake nAmase rAjasiMhAnanapara virAjate haiM, inakA janma navambara san 1841 ko huA; evaM saba milAkara nava santAna utpanna huye, unameM se isa samaya 4 kanyAyeM, aura 2 putra vartamAna haiM. maharANI vikToriyAkA bhAratavarSase pUrNa sambandhahai, kyoMki bhAratavarSakI samasta prajA mahArANIko apanI mAtA samajhatI hai aura atikAla mahArANIne bhAratavarSakI rakSAmeM tatpara hokara yahAMkA rAjya kiyA yadyapi san1901 ke prAraMbhameM mahArANIkA para loka vAsa hogayA. tathApi mahAgaNIke guNoMkA smaraNa karane tathA rAjya . pravandhase aisAhI bhAna hone lAgatA hai ki mAnoM abhI P.P.AC. Gunfatnasuri M.S.. Gun Aaradhak.Trust:
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ 225 bhASATIkAsahita. taka jIvita haiM, isameM sandeha nahIM ki mahArANIkA nAma isa bhAratavarSameM sarvadA amara rahegA... mahArANIke svabhAvakI saralatA aura uttamatAkA varNana jahAM taka kiyA jAya, thoDAhai... . mahArANI apane rAjabhavanake cAroM ora rahanevAle dIna duHkhiyoMkI sevA suzruSA svayaM kiyA karatI thIM.... - prAyaH prAtaHkAla nikalake jhopaDoMmeM ghUmakara dIna duHkhiyoMkI sudhile Avazyaka vastuoMse unakI sahAyatA karatIM, aura yaha kahIM nahIM pragaTa karatIM ki hama iGgalaiNDakI mahArANI haiM, kaI avasaroMpara mahArANIko svayaM usa samaya taka rahanA paDA, jaba taka mRta prAyaH strIpuruSakI AtmA isa anitya zarIrako choDa suradhAmako na sidhAra gaI. sArAMza yaha hai ki mahArANI apanI prajAse sadA ati sneha rakhatI thI, aura unake duHkhasukhameM apanI vAstavika sahAnubhUti prakaTa karatI thI,mahArANIsA sajana,sarala aura mRdu svabhAva rAjagaNoMmeMse viralehI kisIke bhAgyameM hogA, - - - - P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ ___226 strIcaritra. bhArata prajAparabhI mahArANIkA kitanA sneha thA, yaha bhAratavAsI bhalIbhA~ti jAnate haiM, bhAratakI prajA paramabhakta haiM, so jAnakara mahArANIne kaI vAra bhAratavarSameM AnekA vicAra kiyA para kaI kAraNoMse yaha icchA mahArANIko pUrI na ho sakI, aba antameM saccidAnaMda parabrahma paramezvarase hamArI yahI prArthanA hai ki, mahArANIkI AtmAko zAti de aura unake vaMzajoMko subuddhIpradAna karai, tathA unake yazakI dinoM dina vRddhi ho iti| - dohA. unaisasai arusAThimeM, vikrama saMvat jAna / caitra kRSNakI duijako, bhRguvAsara pahicAna // 1 // tA dina pUrayo grantha yaha, nArAyaNa mana lAya / vrajavallabhahita vaMvaI, bhejyo moda vaDhAya // 2 // iti zrI strIcaritra dvitIyabhAgottarakhaNDa sampUrNam // - strIcaritra dvitIyabhAga samAptam // "P.P.AC.GunratnasuriM.S Jun Gun Aaradhak Trust
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ jAhira khabara. pativratAmAhAtmya, kauzikabrAhmaNadharma .. vyAdhakA saMvAda. . ise bhASAvArtika rItase baMgAlIlAla paramAnanda su hAnene sarva sujanoMke vinodArtha banAyA hai ki jismeM ___mAtA pitAkI zevA rUpa parama dharma tathA pativratA strIkA uttama dharma bhalIbhAtise darzAyA hai ki jisake bAcanese strI puruSa donoMko yathArtha dharma saMbaMdhI jJAna ho zaktA hai. yaha grantha apUrva haiM ise dekhatehI loga prasanna kareMge isaliye aneka mahAzayoMkI preraNAse hamane isa granthako atyuttama rItase uttama kAgajapai sundara lohAkSaroMmeM chapavAyake prasiddha kiyA hai, kI. 4 A. Ta. 1 A. akabara bIrabara vANIvilAsa.. - vIravarake citra va caritrasahita isameM usa akavara bIbarakI narmakovidatA aura vAkcAturyakA parama ramaNIya prastAva hai ki jisake guDhatara mAnava manohara praznottara vAcakako lokottara Ananda denevAle haiM lekhaka raghuvaMza zarmAke karakamalita lalita AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ karNamadhura bacanaracanAke pustaka anyatrabhI chape haiM paraMtu itanA vistAra aura aisA uttama prakAra kisI puskameM nahIM hai isameM praznoMttaroMkI saMkhyA tInasauke lagabhaga haiM. pustaka apUrva aura saMgraha karaneyogya hai. mUlya kevala 1 / ru. sehI grAhakoMke pAsa pahuM diyA jAyagA. aalhaa-kNsvdh| mahAzayo! vIrapuruSoMko AlhAdita karanevAle AlhA chandake prabhAvako kauna nahIM jAnatA, ki jisake sunanese kAyarabhI zUratAke . jozameM AkAra bhujadaNDoMko ukasAtA huA mUchoMko mAroDane lagatA hai. isI boramanoraMjaka chandameM hamane kaMsavadhakA ulthA karAyA hai. ki jo AlhAkA AlhA aura bhagavadguNAnuvAda arthAt eka paMtha do kAja,AlhArasikoMko isakA saMgraha avazya . karanA cAhiye mU.- 4 AnA DA. ma. 1 AnA.. - hariprasAda bhagIrathajIkApustakAlaya-kAlakAdevIror3a rAmavAr3I-mumbaI. P.P. Ac. Gunrainasuri M.S Jun Gun Aaradhak Trust