Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
संघमाता शतवर्षाधिकायु माता साध्वीजीश्री मनोहरश्रीजी जन्मशताब्दी जैन ग्रन्थमाला - पुष्पम् २
आचार्यभगवत्-कलिकालसर्वज्ञ-श्रीहेमचन्द्रसूरिप्रणीतं
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनम्
(अकाराद्यनुक्रमसहितः सप्ताध्यायात्मकः सूत्रपाठः)
सम्पादकः पूज्यपाद-गुरुदेव-मुनिराजश्री-भुवनविजयान्तेवासी
मुनि जम्बूविजयः
द्रव्यसहायकः पालनपुर (सम्प्रति मुंबई) निवासिश्रेष्ठि कीर्तिलाल मणिलाल महेता परिवारः
प्रकाशकम् श्री हेमचन्द्राचार्यजैनज्ञानमन्दिरम्
पाटण (उ. गु.)
,
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
अकारादिक्रमस्य शुद्धिपत्रकम् [अकारादिक्रममुद्रणावसरे यानि २६ सूत्राणि अस्माकमनवधानान्न
मुद्रितानि तानि अत्र स्थूलाक्षरैर्निर्दिष्टानि]
पृष्ठम्
पंक्तिः
अशुद्धम् १११११८ ॥ अत्र च ७४९ ॥
अनद्यतने ह्यस्तनी ।५।२१२ ॥ अयमियं पुं-सौ ।२।११३८ ॥
।६।२।६।। ।२।४।११ ।। 1७४/८२ ॥ ।२।२।३९ ॥ आशिषीणः ।४।३।१०७ ॥
१०८
११०
१३।३६४ ॥ उपान्त्यस्यासमा-डे ।४।२।३५ ।।
शुद्धम् |१११९ ॥ अत्र च ७ ४९ ॥ अदश्चाट् ।४।४।९० ॥ अनद्यतने ह्यस्तनी ।५।२।७ ॥ अयमियं पुं-सो ।२।११३८ ।। अयानयं नेयः।७।१९७ ॥ ६।२।६४ ॥ ।२।४।१११ ।। ७४/७२।। ।३।२।३९ ।। आशिषीणः ।४।३।१०७ ॥ आशिष्यकन् ।५।१।७० ।। ।३।११६४ ।। उपान्त्यस्यासमा-डे ।४।२।३५ । उपान्त्ये ।४।३॥३४॥ उष्ट्रादकञ् ।६।२।३६ ॥ उष्णात् ।७।।१८५॥ १३।२।३७ ॥ ऋ-र-ल-लं-पु ।२।३।९९ ।। ऋवर्णदृशोऽङि ॥४॥३॥७॥ ।११।२३ ।। 1६३१५०॥ ७ि२।३९ ।। [७४/६२ ।। कर्णललाटात्कल् ।६।३।१४१ ।। कर्णादेरायनिञ्।६।२।९० ॥ १३१४॥३१॥ कर्मणि कृतः ।२।२।८.३ ॥ कर्मणोऽण् ।५।२७२॥
११
उष्ट्रादकञ् ।७१।१८५ ।।
११२
1३1३।३७॥ ऋ-२-ल-लं-षु ।२।३।९९ ।।
११३
।११।२३ ॥
।६।३६० ॥
७/३१३९ ।। १७६।२४ ॥ कर्णललाटात्कल् ।६।३११४१ ।।
११५
११५
।३।४।४१ ।। कर्मणिकृतः ।२।२।८३ ।।
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
११६
कालात् परि-रे ।६।४।१०४ ।।
।५।१।२८ ।। कुमुदादेरिकः ।६।२।९६ ॥
११६
२१
११७
।६।१९४ ।। ४ि|१११९५ ॥ १२।३।९७ ॥ 18|४|१२३ ।। कूलाभ्रकरी-पः ।५।१।११० ।।
११७
११८
११८
।६।४९७ ॥
६।४।९७ ॥ ||४|७९ ॥ खनो डडरेकेकव० ।५।३।१३७ ।। .
११९
११९
१८
1४|४|१२० ॥
१२० १२१ १२१
४ि२।४० ।। ।३।१२७॥ ७ि१११२ ।।
चुरादिभ्योऽण् १७१७६ ॥ चीवरात्परिधाऽर्जने ।३।४।४।।
कालात् परि-रे ।६।४।१०४ ।। कालाईये ऋणे। ६।३।११३॥ 1५।१८२ ॥ कुमुदादेरिकः ।६।२।९६ ॥ कुम्भपद्यादिः ।७।३।१४९॥ ।६।३।१९४ ।। 1७१११९५ ॥ |२||९७ ॥
४|४|१२२ ।। कूलाभ्रकरी-षः ।५।११११ ॥ कृगः खनट् करणे।५।१।१२९ ॥ 1६।३/९७ ॥ ।६।१११२७ ॥ १२।४/८० ॥ खनो डडरेकेकव० ।५।३।१३७ ।। खर-खुरा-नस् ।७।३।१६०॥ ।४।४।११९ ।।
४/१४० ॥ ।६।१२७ ।। ७१।१२१ ।। चूडादिभ्योऽण १७१।७३ ।। चीवरात्परिधाऽर्जने ।३१४|४१।। चुरादिभ्यो णिच् ।६।४।११९॥ ।६।२।६० ॥
७३।१३९ ।। तृणे जाती ।३।२।१३२ ॥ तृतीयस्तृ-र्थे ।१॥३॥४९॥ ।६।१।५७॥ |७|१२२॥ ।३।४।२२।। द्वित्रिचतुरः गुच । ७।२।११०|| द्वित्रिचतुष्पू-यः ।३।०५६ ॥ द्वित्वे गायुगः १७१।१३।। द्वित्वेऽधोऽध्युपरिभिः ।।२।३४॥ १६।१११०९।।
१२३
।६।३।६० ॥
७६।१३९ ॥ तृणे जाती ।३।२।१३२॥
१२८
।६१।१५७॥
१२९ १३०
|७१॥२०॥
|३४२३॥
द्वित्रिचतुरः सुत्र । ७।२।११०॥
१३१
२०
द्वित्व गोयुगः ।७।१।१३४||
६।१।१५५॥
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
१३२
१३२
१३२
१३४
१३४
१३४
१३६
१३७
१३८
१३८
१४०
१४०
१४१
१४१
१४१
१४१
१४२
१४५
१४६
१४७
१४८
१४८
१४९
१५०
१५०
१५१
१५१
१५३
१५३
१५३
१५४
بار
८
२०
२१
२३
१७
१२
२१
२३
१०
१७
६
२०
२१
२३
१
२२
२०
६
६.
१६
११
२
१३
१४
१२
१६
२३
१२
१९.
|५|२|८१||
||५|१|२५||
|४|४|८||
|१|१५||
|३|१|१६५ ।।
|६|१|१४२||
|६|३|६९||
|२|३|१५||
| १|४|७३ ||
|३|३|१||
|६|१|१२९||
|१|२८||
||३|१|९० ॥
पूर्वोत्तर - क्थनः | ७|३|११३॥
|६|४|१५६||
|६|१|१८||
|६|१२||
|६|१|११४||
भौरिक्येषु —क्तम् |६|२२६८||
भ्वादिभ्यो वा | ५|३|११५॥
|६|१|१०||
|४|१|३०||
|६|४|२६||
|२|१|११||
|७|१/७० ॥
|३|१|११४।।
|७|३|१७||
|४|४|५५||
१४१२७८||
|६|२|१६||
वारं कृत्वम् | ७|२|१०९॥
वामनोविकारे | ७|४|६३||
|५|२९१||
|५|१|२४||
|४|४|१५||
|४|१५||
|३|१|१५५ ।।
|६|४|१४२||
|६|२|६९||
|२|३|९५||
|१|४|७६ ||
||३|२|१||
१६।१।११९||
| २|१|२८||
||३|१|९७||
पूर्वोत्तर - नः | ७|३|११३ ॥
पृथग्नाना-च | २|२|११३॥
|६|३|६४||
|६|४|१५६ ||
|६|२|२२||
|६|२|११४||
भौरिक्येषु क्तम् || ६ |२|६८ ।। भ्यादिभ्यो वा । ५।३।११५ ॥
X X X X X X
|६|१|१०||
|४|२|३०||
|६|४|१६||
|४|१|११||
|७/१/७२ ।।
|६|१|११४||
|७|३|१०७ ||
|४|४|६५||
|४|२|७५||
|७|२|१६||
वारे कृत्वस् | ७|२|१०९॥ वार्धाच्च | ७|३|१०३ ॥
मनोविकारे | ७|४|६३ || वा श्रन्थ च |४|१|२७||
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
or
।१२।११५॥ 1५/६५२॥ |१श२५५|| वैकात् ।७।३।५५॥
१५६
व्यञ्जनात्प-वा ।१३।४७॥
१५७ १५८ १५९ १५९
।४।६।२५।। ।५।४।२५।। ।४।६।१०४॥ शीताच कारिणि ।७१।१८६।।
o
१६०
।५।३।१८६।। ।५।३।११९॥
७११३९॥ ।२।३१९०॥ 1५1३१७७|| ।३।२।१४।। सप्तमी चोर्ध्व-के ।५।३।१२।।
१६१ १६१
aav
।२।२।११५॥ 1५/३१५२।। 1१२२५॥ वैकात् ।७।३।५५।। वैकात्-डतरः ॥७॥३॥५२॥ व्यञ्जनात्प-वा ।१।३।४७| व्यञ्जनादेरेक-वा।३।४॥९॥ ।४।३।२५॥ 1५/४॥३५॥ ।४।३।१०४|| शीताच्च कारिणि ।७।१।१८६॥ शीतोष्णतृ-हे।७।१।९२॥ ।६।३।१८६।। ।५।११११९|| [७१।१६९।। ।२।३१९२।। 1५।३।१०७॥ ।३।३।१४।। सप्तमी चोर्ध्व-के 1५।३।१२।। सप्तमी चोर्ध्व-के।५।४।३०॥ समवेते समेंऽशे ।३।३८४|| 1५/२।३९|| |४||९२।। सिध्यतेरज्ञाने ।४।२।११॥ सिन्ध्वपकरात् काणौ।६।३।१०।। ।५।१।१३२।। सो वा लुक् च ।३।४।२७॥ सोऽस्य ब्रह्म-तोः।६।४।११६॥ ।६।४।१७६।। ।४।१।४।। हरत्युत्सङ्गादेः ।६।४।२३।। हरितादेरञः।६।१५५॥ ।२।३।३४||
समेवते समेंऽशे 1२१३२८४॥ 1५।११३९|| १४/३१९२।। सिध्यतेरज्ञाने ।४।२।११।।
१६५
१६५
१६६
२।११३२|| सो वा लुक् च ।३।४।२७।।
१६६
१६८ १६९
।६।१२६॥ ।५।११४॥ हरत्युत्सङ्गादेः ।६।१५५।।
१७०
11३।२४||
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી સિદ્ધગિરિમંડન શ્રી ઋષભદેવ ભગવાન
શ્રી શત્રુંજયતીર્થપતિ શ્રી આદીશ્વરપરમાત્મને નમ:
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
સિદ્ધાચલશિખરે દીવો રે, આદીશ્વર અલબેલો છે.
ના
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
पूज्यपाद प्रातःस्मरणीय संघस्थविर श्री १००८ आचार्यदेवश्री विजयसिद्धिसूरीश्वरजी (बापजी) महाराजना पट्टालंकार पूज्यपाद आचार्यदेवश्री विजयमेघसूरीश्वरजी महाराजना शिष्यरत्न पूज्यपाद गुरुदेव मुनिराज श्री भुवनविजयजी महाराज
Perks
जन्म :- विक्रमसंवत् १९५१ श्रावणवदि ५, शनिवार ता. १०-८-१८९५, मांडल.
दीक्षा :- विक्रमसंवत् १९८८, जेठवदि ६, शुक्रवार, ता. २४-६-१९३२ अमदावाद.
स्वर्गवास :- विक्रमसंवत् २०१५, महासुदि ८, सोमवार,
ता. १६-२-१९५९ शंखेश्वरजी तीर्थ.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्री सद्गुरुदेवाय नमः । श्री सद्गुरुः शरणम् ।
पूज्यपाद अनन्तउपकारी गुरुदेव मुनिराज श्री १००८ भुवनविजयजी महाराज !
बहुपुण्याश्रितं दत्त्वा दुर्लभं नरजन्म मे । लालनां पालनां पुष्टिं कृत्वा वात्सल्यतस्तथा ।।१।। वितीर्य धर्मसंस्कारानुत्तमांश्च गृहस्थितौ । भवद्भिः सुपितृत्वेन सुबहूपकृतोऽस्म्यहम् ।।२।। ततो भवद्भिर्दीक्षित्वा भगवत्त्यागवर्त्मनि । अहमप्युद्धृतो मार्ग तमेवारोह्य पावनम् ।।३।। तत: शास्त्रोक्तपद्धत्या नानादेशविहारतः । अचीकरन् भवन्तो मां तीर्थयात्रा: शुभावहा: ।।४।। अनेकशास्त्राध्ययनं भवद्भिः कारितोऽस्म्यहम् । ज्ञानचारित्रसंस्काररुत्तमैर्वासितोऽस्मि च ।।५।। ममात्मश्रेयसे नित्यं भवद्भिश्चिन्तनं कृतम् । व्यापृताश्च ममोन्नत्यै सदा स्वाखिलशक्तयः ।।६।। ममाविनयदोषाश्च सदा क्षान्ता दयालुभिः । इत्थं भवदनन्तोपकाररुपकतोऽस्म्यहम् ||७|| मोक्षाध्वसत्पान्थ ! मुनीन्द्र ! हे गुरो ! बचोऽतिगा वः खलु मय्युपक्रिया: । असम्भवप्रत्युपकारसाधना: स्मृत्वाहमद्यापि भवामि गद्गदः ।।८।।
तत्रभवदन्तेवासी शिशुर्जम्बूविजयः
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
सरकारी उपाश्रयवाळा पूज्यपाद साध्वीजीश्री लाभश्रीजी महाराजना शिष्या
संघमाता शतवर्षाधिकायु पूज्यपाद साध्वीजीश्री मनोहरश्रीजी महाराज
जन्म :- विक्रमसंवत् १९५१, मागशर वदि २, शुक्रवार,
ता. १४-१२-१८९४, झींझुवाडा. दीक्षा :- विक्रमसंवत् १९९५, महावदि १२, बुधवार,
ता. १५-५-१९३९, अमदावाद. स्वर्गवास :- विक्रमसंवत् २०५१, पोप सुदि १०, बुधवार,
ता. ११-१-१९९५, रात्रे ८-५४ ।
वीशानीमाभवन जैन उपाश्रय, सिद्धक्षेत्र पालिताणा.
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
समर्पणम्। પૂજ્યપાદ પરમઉપકારી સંસારી પિતાશ્રી ગુરૂદેવ મુનિરાજશ્રી ભુવનવિજયજી મહારાજ !
| તથા પૂજ્યપાદ સંસારી માતાશ્રી સાધ્વીજીશ્રી
મનોહરશ્રીજી મહારાજ !. પરમ વાત્સલ્ય તથા પરમ કૃપાથી બાલ્યાવસ્થાથી જ આપે મને આપેલા ધર્મસંસ્કારોનું અત્યંત કૃતજ્ઞતા તથા બહુમાન પૂર્વક સ્મરણ કરીને આ શ્રીસિદ્ધહેમચંદ્રશબ્દાનુશાસન ગ્રંથને પુષ્પરૂપે આપના કરકમળમાં પ્રભુપૂજાથે અર્પણ કરીને આજે અત્યંત આનંદ અને ધન્યતા અનુભવું છું.
– આપનો શિશુ જંબૂવિજય
સં. ૨૦૫૧, માગશરવદિ ૨ (મારાં પૂ. માતુશ્રીની જન્મતિથિ), મંગળવાર, તા. ૨૦-૧૨-૯૪
પાલિતાણા.
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી. કીર્તિલાલભાઇ મણિલાલભાઇ મહેતા
જન્મ : ૭-૨-૧૯૦૭, પાલનપુર
સ્વર્ગવાસ : ૨૦-૭-૧૯૯૩, એન્ટવર્પ - બેજીયમ.
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
સ્વ. શ્રીમતી લીલાવતીબહેન કીર્તિલાલભાઇ.
જન્મ : ઇ.સ. ૧૯૧૪, પાલનપુર.
સ્વર્ગવાસ : ૧૬-૮-૧૯૬૪, ચંદીગઢ.
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
કીર્તિલાલભાઇ મણિલાલભાઇ મહેતા
[આ ગ્રંથના પ્રકાશનમાં સંપૂર્ણ દ્રવ્યસહાયક શેઠશ્રી કીર્તિલાલભાઇ મણિલાલભાઇ મહેતાના પરિવાર તરફથી તેમના પિતાશ્રી તથા માતુશ્રી અંગે જે લખાણ મળ્યું છે તે અક્ષરશ: અહીં આપવામાં આવે છે.]
ઇ.સ. ૧૯૦૭ના ફેબ્રુઆરીની ૭મી તારીખે આ મહામાનવનો જન્મ ભારતના એક નાના શહેર પાલનપુરમાં થયો. માતાપિતાના વહાલ પાન સાથે તે ઉછરવા લાગ્યા, પરંતુ જીવનનો દોઢ દાયકો પણ પૂરો વીતે તે પહેલાં કાળદેવે તેમના શિરછત્ર જેવા પિતાજીને ઉપાડી લીધા. માતા તથા કાકા-કાકીઓએ તેમનું પ્રેમપૂર્વક જતન કર્યું ને સુસંસ્કારોથી સુદઢ કર્યા. સંજોગો એવા આવ્યા કે નાની ઉમ્મરમાં જ પારિવારિક વ્યવસાયમાં તેમને જોડાવું પડયું. ધીમે ધીમે આ શક્તિશાળી બાળક નવયુવાન થયા ને ધંધામાં નિપુણતા કેળવી એક પછી એક હીરાની વિવિધ કંપનીઓ તેમણે ખોલવા માંડી. સૌ પ્રથમ :
(૧) મુંબઇમાં ‘‘કીર્તિલાલ મણિલાલ મહેતા’” ના નામે કે જે આજે ‘“બ્યુટિફુલ ડાયમંડ’”ના નામે જગજાહેર છે, પછી (૨) એન્ટવર્પમાં ‘“જેમ્બલ એન.વી.’’ના નામે
(૩) હોંગકોંગમાં ‘“જેમ્બલ ડાયમંડ લિ.’”ના નામે (૪) ઇઝરાયેલમાં ‘“જેમ્બલ’”ના નામે તેમજ
(૫) ન્યુયોર્કમાં ‘‘ઓક્સિડેન્ટલ જેમ્સ’” વગેરે કંપનીઓ ખોલી. તેમની ધગશ, સાહસ અને પ્રામાણિકતાના કારણે
(૧) ૧૯૭૩માં ઇઝરાયેલના પ્રસિડેન્ટે તેમને ‘‘સર્ટિફિકેટ ઓફ પ્રમોટર ઓફ આઉટ સ્ટેન્ડિંગ ડાયમંડ એક્સપોર્ટ’ નો ખિતાબ આપ્યો. (૨) ૧૯૭૭માં ગવર્મેન્ટ ઓફ ઇન્ડિયાએ “સૌથી વધુ એક નિકાસકાર’’ તરીકે ટ્રોફી અપી તેમનું સન્માન કર્યું.
(૩) એમના વતન પાલનપુરના નવાબ સાહેબે તેમને “એઝાઝૂર રિયાશત’” અર્થાત્ ‘‘માતૃભૂમિના કીર્તિવંતા નરકેશરી’” નો ઇલકાબ આપ્યો.
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
(૪) બેલ્જિયમના મહારાજાએ પણ તેમને ‘‘ઓર્ડર ઓફ લિયોપોલ્ડ’' નો ખિતાબ બઢ્યો હતો.
આજે આંતરરાષ્ટ્રિય ક્ષેત્રે હીરા ઉદ્યોગમાં કોઇ પણ વ્યક્તિ એવી નહીં હોય જે બાપાજીને (કીર્તિભાઇને) ઓળખતી ન હોય !
ફક્ત હીરા ક્ષેત્રે જ નહીં પણ આઝાદીની ચળવળમાં પણ તેમણે સક્રિય ભાગ લીધો હતો. પ્રભાતફેરી કાઢવી, શેરીએ શેરીએ જનતાને સમાચારો પહોંચાડવા; આઝાદીની ચળવળમાં ભાગ લેનાર સ્વતંત્ર્યસેનાનીઓને આશ્રય આપવો વિગેરે પ્રવૃત્તિઓમાં તન, મન અને ધનથી સામેલ થયા હતા.
તેઓ પરદેશમાં રહેવા છતાં દેશને ભૂલ્યા ન હતા. તેઓ ધાર્મિક વૃત્તિવાળા હતા. તેમનો પ્રેમાળ અને મિલનસાર સ્વભાવ, કુશાગ્રદષ્ટિ, નિ:સ્વાર્થ પરોપકાર, પ્રખર પુરુષાર્થ, પ્રામાણિક ધંધાકીય નિપુણતાથી અનેકોના પથદર્શક બની જતા હતા તેથી જ તેઓ અનેકોના મિત્ર હતા. તેઓ એક હાથે દાન દેતા તે બીજા હાથને પણ જાણવા દેતા ન હતા. આજે તેમની પત્નીના નામે સુંદર આધુનિક ‘“લીલાવતી કીર્તિલાલ મહેતા હોસ્પિટલ એન્ડ મેડિકલ રીસર્ચ સેન્ટર'' મુંબઇમાં આકાર લઇ રહ્યું છે જે ટૂંક સમયમાં જનતાના લાભાર્થે ખુલ્લું મૂકવામાં આવશે.
સંકલ્પ અને પુરુષાર્થથી મનુષ્ય પોતાના જીવનનો કેવો સુંદર ઘાટ ઘડી શકે છે અને સમાજકલ્યાણની કેવી પ્રશસ્ત પ્રવૃત્તિઓ કરી શકે છે તેનો જીવંત દાખલો તેમણે જગત સમક્ષ પૂરો પાડયો છે. તેમના પુત્રો તેમનો પડયો બોલ ઝીલતા હતા અને તેથી જ કદાચ ધંધાકીય ક્ષેત્રે આગવી નામના મેળવી રહ્યા છે. આવું સૌભાગ્ય જગતમાં બહુ ઓછાને પ્રાપ્ત થતું હોય છે.
આજે એ આપણી વચ્ચે નથી. ઇ.સ.૧૯૯૩ના જુલાઇની ૨૦મી તારીખે એન્ટવર્પમાં તેમણે ચિર વિદાય લીધી, પણ નૂતન પેઢી એમના જીવનમાંથી પ્રેરણા મેળવી શકશે.
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
સ્વ. શ્રીમતી લીલાવતીબહેન કીર્તિલાલભાઈ મહેતા
કરુણાની સાક્ષાત્ મૂર્તિ સ્વ. લીલાબહેનનો જન્મ પાલનપુર નગરે ઈ.સ.૧૯૧૪માં શ્રી જેઠુભાઈ ખુમચંદભાઈ મહેતાને ત્યાં થયો હતો. લાડકોડમાં બાળપણ વીતાવી શ્રી. કીર્તિલાલભાઇ મણિલાલભાઇ મહેતા સાથે પ્રભુતામાં પગલાં માંડયાં.
પૂર્વ ભવનાં શુભ સંસ્કારોના કારણે નાનપણથી જ પ્રેમાળ, દયાળુ તથા સૌને મદદરૂપ થવાના ઉમદા ગુણો ધરાવતાં હતાં. ધર્મમાં અખૂટ શ્રદ્ધા અને જરૂરીયાતમંદોને મદદ કરવાની પ્રખર ઇચ્છાએ એમને સમાજકલ્યાણના અનેક કાર્યો કરવા પ્રેર્યા. આ કાર્યોમાં બાપાજીએ એમને સંપૂર્ણ સહકાર આપ્યો અને પ્રોત્સાહિત કર્યા. કુટુંબમાં “બાઈ'થી ઓળખાતા કરુણાની આ મૂર્તિએ ગરીબગુરબાં પર અપાર અમિ દષ્ટિ ફેરવી; કંઇકને ભણાવ્યા; તથા નાની મોટી અનેક સંસ્થાઓમાં છૂટે હાથે ગુપ્તદાન કર્યા.
કરુણાની આ જ્યોત મહાવિસ્તારને પામે તે પહેલાં જ ઇ.સ.૧૯૬૪ના ઓગસ્ટ માસની ૧૬મી તારીખે તેમનું નિધન થયું.
દયા, ધર્મને નીતિપરાયણતાની ગળથુથીમાંથી જ સમજણ આપી કરુણાની મૂર્તિ ‘બાઇ'એ એમના પરિવારને પીડિતોના ઉદ્ધાર અર્થે પ્રવૃત્તિઓ કરવા પ્રેર્યા. આ સમજણનો વારસો સમસ્ત મહેતા પરિવારે અખંડ દીવાની જેમ જતનથી સાચવી રાખ્યો છે.
વાત્સલ્યમૂર્તિ સમા પૂજ્ય “બાઇ''ની મીઠી યાદમાં એમના સુપુત્રો : શ્રી. વિજયભાઇ, શ્રી.પ્રબોધભાઇ, શ્રી. કિશોરભાઇ તથા શ્રી રશ્મિભાઇ તથા અન્ય કુટુંબીજનો તરફથી મુંબઇમાં અત્યંત આધુનિક “લીલાવતી કીર્તિલાલ મહેતા હોસ્પિટલ એન્ડ મેડિકલ રીસર્ચ સેન્ટર” ટૂંક સમયમાં શરૂ થશે જે અનેકોના આશીર્વાદ મેળવશે.
આ નારી રત્નને સૌના વંદન !!!
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
।। શ્રી શંખેશ્વરપાર્શ્વનાથાય નમ: ।
સ્વ. પૂજ્ય ગુરુદેવ મુનિરાજ શ્રી ૧૦૦૮ ભુવનવિજયજી મહારાજની સંક્ષિપ્ત જીવનરેખા
[પૂ. મુ. શ્રી જંબૂવિજયજી મહારાજે સંશોધિત-સંપાદિત કરેલા તથા ભાવનગરની જૈન આત્માનંદસભાએ વિક્રમ સંવત્ ૨૦૨૨માં પ્રકાશિત કરેલા આચાર્યશ્રી મલવાદિક્ષમાશ્રમણ વિરચિત દ્વાદશારનયચક્રના પ્રથમ ભાગમાં જંબૂવિજયજી મહારાજના ગુરુદેવ પૂજ્યપાદ મુનિરાજશ્રી ભુવનવિજયજી મહારાજનું જે સંક્ષિપ્ત જીવનચરિત્ર શ્રી જૈન આત્માનંદ સભાએ આપ્યું છે તે અહીં અક્ષરશ: આપવામાં આવે છે.]
પરમપૂજ્ય ગુરુદેવ ભુવનવિજયજી મહારાજનું મૂળ સંસારી નામ ભોગીલાલભાઈ હતું. બહુચરાજી (ગુજરાત) પાસેનું દેથળી ગામ એ તેમનું મૂળ વતન, પણ કુટુંબ ઘણું વિશાળ હોવાના કારણે તેમના પિતાશ્રી મોહનલાલ જોઈતારામ શંખેશ્વરતીર્થ પાસે આવેલા માંડલ ગામમાં કુટુંબની બીજી દુકાન હોવાથી ત્યાં રહેતા હતા. શ્રી મોહનલાલભાઈનો લગ્નસંબંધ માંડલ ખાતે જ ડામરશીભાઈના સુપુત્રી ડાહીબેન સાથે થયેલો હતો. ભોગીલાલભાઈનો જન્મ પણ વિ. સં. ૧૯૫૧માં શ્રાવણવદિ પંચમીને દિવસે માંડલમાં જ થયેલો. ડાહીબેનમાં ધાર્મિક સંસ્કારો સુંદર હતા અને ઘર પણ ઉપાશ્રય નજીક જ હતું એટલે અવાર નવાર સાધુ-સાધ્વીજીના સમાગમનો લાભ મળતો હતો.
એક વખતે શ્રી ભોગીલાલભાઈ પારણામાં સૂતા હતા તેવામાં તે સમયમાં અત્યંત પ્રભાવશાલી પાયચંદગચ્છીય શ્રી ભાયચંદજી (ભાતૃચંદ્રજી) મહારાજ અચાનક ઘેર આવી ચડયા. શ્રી ભોગીલાલભાઈની મુખમુદ્રા ખેતાં જ તેમણે ડાહીબેનને ભવિષ્યકથન કર્યું કે આ તમારો પુત્ર અતિમહાન્ થશે-ખૂબ ધર્માંદ્યોત કરશે . આપણે જાણીએ છીએ કે ૭૦ વર્ષ પૂર્વે ઉચ્ચારાયેલી આ ભવિષ્યવાણી અક્ષરશ: સાચી નીવડી છે.
શ્રી ભોગીલાલભાઈની બુદ્ધિપ્રતિભા અને સ્મરણશક્તિ બાલ્યાવસ્થાથી જ અત્યંત તેજસ્વી હતાં. સામાન્ય વાંચનથી પણ નિશાળના પુસ્તકોના પાઠો એમને લગભગ અક્ષરશ: કંઠસ્થ થઈ જતા. નિશાળ છોડયા પછી ચાલીસ-ચાલીસ વર્ષ વીતી ગયા બાદ પણ એ પાઠ અને કવિતાઓમાંથી અક્ષરશ: તેઓ કહી સંભળાવતા હતા. બાલ્યાવસ્થાથી જ જ્ઞાનપ્રેમ એમના જીવનમાં અત્યંત વણાઈ ગયેલો હતો. વ્યવહારમાં પણ એમની કુશળતા અતિપ્રશંસનીય હતી. પરીક્ષાશક્તિ તો એમની અજોડ હતી.
પંદર-સોળ વર્ષની ઉમરે ઝીંઝુવાડાના વતની શા.પોપટલાલ ભાયચંદનાં સુપુત્રી મણિબેન સાથે એમનો લગ્નસંબંધ થયો હતો. મણિબેનનાં માતુશ્રી બેનીબેન ખૂબ જ ધર્મપરાયણ આત્મા હતા. તેમનું કુટુંબ આજે પણ ઝીંઝુવાડામાં ધર્મઆરાધનામાં શ્રેષ્ઠ
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
ગણાય છે. તેમનાં કુટુંબનાં સંતાનોમાંથી ઘણા જ પુણ્યાત્માઓએ દીક્ષા લઈને જિનશાસનની ખૂબ પ્રભાવના કરી છે અને આજે પણ પ્રભાવના કરી રહ્યા છે. આ રીતે ધર્મસંસ્કારોથી સુવાસિત ધર્મપત્નીના સુયોગથી તેમ જ માતા તરફથી મળેલા ધર્મસંસ્કારોના સુયોગથી તેમના જીવનમાં સોનામાં સુગંધનો યોગ થયો હતો. માંડલથી શંખેશ્વરજી તીર્થ ઘણું નજીક હોવાથી શ્રીશંખેશ્વરજીતીર્થ ઉપર પ્રારંભથી જ એમના હૃદયમાં અપાર ભક્તિભાવ હતો. શ્રી શંખેશ્વર પાર્શ્વનાથ ભગવાનના ભોગીલાલભાઈ જીવનના પ્રારંભથી જ પરમ ઉપાસક હતા.
ભોગીલાલભાઈ સત્તર વર્ષની વયે માંડલ છોડી મૂળ વતન દેથળી ગયા. ત્યાં લગભગ બે વર્ષ રહી અમદાવાદ ગયા અને ધંધામાં જોડાયા. તેમને બીજા પણ બે નાના ભાઈઓ અને એક બહેન છે કે જેઓ અમદાવાદમાં રહે છે. વિ. સં. ૧૯૭૯માં મહા સુદિ ૧ ને દિવસે અઠ્ઠાવીસમાં વર્ષે તેમને મણિબાઈની કુક્ષિથી પુત્રરત્નની પ્રાપ્તિ થઈ જે હાલ મુનિરાજશ્રી જંબૂવિજયજી ના નામથી પ્રસિદ્ધ છે. પુત્ર ચાર વર્ષની વયનો થતાં બત્રીસમે વર્ષે તેમણે સંપૂર્ણ બ્રહ્મચર્ય પાલનની પ્રતિજ્ઞા લીધી. યુવાવસ્થા, સર્વ પ્રકારની સાધનસંપન્નતા, અનુકૂળ વાતાવરણ આ બધાં સંયોગો વચ્ચે પણ આજીવન બ્રહ્મચર્યવ્રતની પ્રતિજ્ઞા સ્વીકારવી એ શ્રી ભોગીલાલભાઈમાં રહેલા દૃઢ આત્મબળની સાક્ષી પુરે છે.
આંતરિક અભિરૂચિ, ઘરનું ધાર્મિક વાતાવરણ તેમજ સદ્ગુરૂ આદિના સતત સંસર્ગ અને પ્રેરણાને પરિણામે ભોગીલાલભાઈનો પ્રભુભક્તિ, ધાર્મિક આચરણ તથા તપ-જપાદિ આરાધના તરફનો ઝોક વધતો ગયો. તેમણે શ્રી સિદ્ધાચળની નવાણું યાત્રા કરી. બીજાં ઘણાં તીર્થસ્થળોની યાત્રા કરી. તેમજ હૃદયમાં ઉડે ઉડે પણ દીક્ષાની ભાવના પ્રગટવાથી ધાર્મિક તેમજ સંસ્કૃત અભ્યાસ પણ શરૂ કર્યો. દીક્ષા લીધા પહેલાં જ સંસ્કૃતભાષાનું તથા કાવ્યાદિનું સારૂં એવું જ્ઞાન એમણે સંપાદન કરી લીધું હતું.
પૂ. આ. શ્રી વિજય સિદ્ધિસૂરીશ્વરજી દાદાના પટ્ટાલંકાર પૂ. આ. શ્રી વિજય મેઘસૂરીશ્વરજી મહારાજ ઉત્તમ ચારિત્રપાત્ર ગંભીર અને જ્ઞાની સત્પુરૂષ હતા. તેમની ધર્મદેશના ઉચ્ચ કોટિની ગણાતી હતી. ભોગીલાલભાઈના હૃદય તથા જીવન ઉપર તેની ઘણી અસર થઈ હતી અને તેથી એ તેમના પરમ ભક્ત બન્યા હતા. વિ. સં ૧૯૮૮ માં શ્રી ભોગીલાલભાઈની દીક્ષાની ભાવના બળવત્તર બની, પણ પુત્ર દશ વર્ષનો હતો તેમજ તેમના પોતાના માતા-પિતા વગેરે પણ હૈયાત હતા. તેઓ બધાં આ બાબતમાં સંમતિ આપે કે કેમ તે શંકાસ્પદ હકીકત હતી. એટલે તેમણે ગુપ્ત રીતે જ અમદાવાદમાં પૂ. આ. શ્રી વિજય સિદ્ધિસૂરીશ્વરજી દાદાના વરદ હસ્તે વિ. સં ૧૯૮૮ ના જેઠ વિદ છઠને દિવસે દીક્ષા લીધી અને પૂ. આ. શ્રી વિજય મેઘસૂરીશ્વરજી મહારાજના શિષ્ય તરીકે તેમને સ્થાપવામાં આવ્યા અને મુનિરાજશ્રી ભુવનવિજયજી તરીકે પ્રસિદ્ધ થયા.
સંયમી જીવનમાં પણ નિરતિચારપણે ચારિત્રપાલન કરતાં તેમણે સારી સુવાસ ફેલાવી હતી. અપ્રમત્તભાવે સતત જ્ઞાનઉપાસના એ એમની એક મોટી વિશિષ્ટતા હતી. દ્રવ્યાનુયોગ, કર્મસાહિત્ય આદિનો અભ્યાસ કરવા ઉપરાંત આગમસાહિત્યનું અવગાહન એમણે શરૂ
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
કર્યું અને અલ્પસમયમાં જ તેમણે શાસ્ત્રોનું ઉંડું જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરી લીધું હતું. આગમ સાહિત્ય પ્રભુની મંગળવાણીરૂપ હોવાને લીધે તેના ઉપર તેમને ઘણો જ અનુરાગ હતો. જીવન દરમ્યાન ૪૫ આગમોમાંથી મોટા ભાગના આગમોનું ટીકા સાથે તેમણે વાંચન-મનન કર્યું હતું. કેટલાંક આગમોનું તેમણે અનેકવાર વાંચન-મનન કર્યું હતું.
દઢ મનોબળ, અપ્રમત્તતા, નિ:સ્પૃહતા, નિરભિમાનિતા, ઉચ્ચ સંકલ્પ, અખૂટ સત્ત્વ, જીવદયા માટેની પ્રબળ લાગણી, નિર્ભયતા, શૂરવીરતા, અત્યંત નિર્મળ ચારિત્ર, સતત જ્ઞાન ઉપાસના તથા ઉત્કટ પ્રભુભક્તિ આ એમના જીવની ખાસ વિશિષ્ટતાઓ હતી.
જિનેશ્વરદેવોના પરમકલ્યાણકર સંદેશનો જગતમાં ખૂબજ પ્રચાર અને પ્રસાર થાય એ માટે એમના હૃદયમાં ઘણી જ પ્રબળ ધગશ હતી.
વિ. સ. ૧૯૯૩ માં તેમના સંસારી પુત્રે પણ રતલામ (મધ્યપ્રદેશ)માં પંદર વર્ષની વયે પૂ. શ્રી ભુવનવિજયજી મહારાજ પાસે પરમ ભાગવતી દીક્ષા વૈશાખ શુદિ ૧૩ ના દિવસે સ્વીકારી અને મુનિરાજ શ્રી અંબૂવિજયજી તરીકે પ્રસિદ્ધિ પામ્યા. વિ. સં. ૧૯૯૫ માં સંસારી પત્ની મણિબહેને પણ તેઓશ્રીના જ સુહસ્તે દીક્ષા સ્વીકારી અને તેમનું નામ સાધ્વીશ્રી મનોહરશ્રીજી રાખવામાં આવ્યું.
મુનિરાજશ્રી જંબૂવિજયજી તીવ્ર બુદ્ધિવાળા હોવાથી તેમને ઘડવા માટે પૂજ્ય મહારાજશ્રીએ પૂરતો પ્રયાસ કર્યો. કમાઉ પુત્રને કયો પિતા સ્નેહથી ન નવરાવે? તેમજ તેજસ્વી શિષ્યથી કયા ગુરુ હષદ્રિક ન પામે ? તેમાંય મુનિશ્રી જંબૂવિજયજી તો સંસારીપણાના પુત્ર, લોહીનો સંબંધ. કૂવાના મધુર જળને જુદી જુદી નીક દ્વારા કુશળ ખેડૂત પોતાના ક્ષેત્રને હરિયાળું બનાવે તેમ મુનિરાજશ્રી જંબૂવિજયજીને જ્ઞાન, દર્શન અને ચારિત્રરૂપી ત્રિવેણીના મંગળધામ સમાન બનાવ્યા. કુશળ શિલ્પી મનોહર મૂર્તિ બનાવવા માટે વર્ષોનો પરિશ્રમ સેવે અને પોતાની સર્વ શક્તિનો વ્યય કરે, તેમ ભવિષ્યના મહાન ચિંતક અને દર્શનકાર તેમજ નૈયાયિક મુનિરાજથી જંબૂવિજયજીના ઘડતર માટે સ્વર્ગસ્થ ગુરુદેવે અહર્નિશ પ્રેમભાવે અવિરત પ્રયત્ન કર્યો હતો. અને આજે મુનિરાજશ્રી જંબૂવિજયજીનું નામ વિદ્વાન-ગણમાં મોખરે છે. તેઓ તિબેટી, ઈગ્લીશ વિગેરે અનેક દેશી વિદેશી ભાષા જાણે છે અને નયચક્ર જેવા દુર્ધટ ગ્રંથનું સંપાદન કરી રહ્યા છે.
નયચક વાસ્યાદ્વાદન્યાયરૂપી ઉચ્ચકોટિના ગ્રંથનું સંપાદનકાર્યકેટલી જહેમત અને સર્વદિશાની વિદ્વત્તા માગી લે છે તે, તે વિષયના જ્ઞાતા જ સંપૂર્ણરીતે સમજી શકે. નયચક્ર ના સાંગોપાંગ સંપાદન માટે તેઓશ્રીએ તિબેટની ભાષાનો અભ્યાસ કર્યો અને ઓગણીસ વર્ષના સતત પરિશ્રમ પછી નયચક્ર નો પ્રથમ વિભાગ જે અત્યારે પ્રકાશિત થઈ રહ્યો છે, તેનો યશ આત્માનંદ સભાને જ સાંપડયો છે જે ખરેખર સભાને માટે અત્યંત ગૌરવનો વિષય છે.
મુનિરાજશ્રી ભુવનવિજયજીને સર્વ પ્રકારે સમર્થ જાણી પૂ. ગુરુદેવે તેમને અલગ વિચરવા આજ્ઞા આપી. જેને પરિણામે તેઓએ મારવાડ, માળવા, મહારાષ્ટ્ર, ખાનદેશ,
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________
વરાડ, ગુજરાત તથા સૌરાષ્ટ્રની ભૂમિને વિહારથી પાવન કરી અને સ્થળે સ્થળે આવતાં તીર્થસ્થાનોની સ્પર્શના કરીને સ્વજીવનને સાર્થક બનાવ્યું.
પૂ. શ્રી ભુવનવિજયજી મહારાજમાં જ્ઞાનપ્રાપ્તિનો તેમજ જ્ઞાનદાનનો ઘણો અનુરાગ હતો. ખાસ કરીને આગમ સાહિત્યનો તેમને ઘણો જ પ્રેમ હતો. તેઓ ઈચ્છતા હતા કે, દરેક આગમો મૂળમાત્ર સંપૂર્ણ શુદ્ધ દશામાં પ્રગટ થાય. જેથી અભ્યાસીઓને આગમજ્ઞાન સંબંધી અધ્યયન સરળ રીતે થઈ શકે. આ દિશામાં તેઓશ્રીએ કાર્ય કરવાની ઈચ્છા સેવેલી, પણ તે ઈચ્છા પાર પડે તે પહેલાં તો તેઓ સ્વર્ગસ્થ થયા. આશા રાખીએ કે વિદ્વાન શિષ્ય પૂ. મુનિરાજશ્રી જંબૂવિજયજી આ કાર્ય હાથ ધરી સ્વર્ગસ્થની મન:કામના પૂર્ણ કરે.
મહારાષ્ટ્રના વિહાર દરમિયાનનાશિક જીલ્લાના ચંદનપુરી તથા સપ્તશૃંગી બંને ગામોમાં દેવીના મેળા પ્રસંગે બલિવધ કરાતો અને હજારો પશુઓ અકાળે મૃત્યુના મુખમાં હોમાતા. વિક્રમ સંવત્ ૨૦૦૮ માં પૂ. ગુરુદેવે આ ભીષણ હત્યાકાંડ અટકાવવા કમર કસી ઉપદેશ કર્યો અને તેઓશ્રીના પુરુષાર્થને પરિણામે તે તે સ્થળોમાં અનેક પશુઓની હત્યા અટકી છે અને હિંસા પરમો ધર્મ નો નાદ આજે ગુંજતો થયો છે.
પાલીતાણા ખાતે જ્યારે બારોટના હકક સંબંધી પ્રશ્ન ઉદ્ભવેલો ત્યારે પાણતેઓશ્રીએ મક્કમપણે વિરોધ દર્શાવલો અને તેમની સુંદર કાર્યવાહીથી તેનું ઘણું સારું પરિણામ આવેલું. તેઓશ્રીનું મનોબળ ઘણું જ મજબૂત હતું અને જે પ્રશ્ન હાથમાં લેતા તેનો સુંદર નિકાલ લાવવામાં તેઓ હંમેશા તત્પર રહેતા.
વય વધતી જતી હતી અને તેની અસર ક્ષણભંગુર દેહ પર થતી જણાતી હતી, પરંતુ આત્મબળ પાસે દેહને પરાભવ પામવો પડતો હતો. શ્રી સિદ્ધાચલજીની યાત્રા કર્યાબાદ છેલ્લા ત્રણ-ચાર વર્ષથી શ્રી શંખેશ્વરજીના સાનિધ્યમાં રહેવાનું તેમનું રટન હતું. જામનગરમાં દમનો ઉપદ્રવ થયો, શરીર કથળતું ચાલ્યું, થોડું ચાલે ત્યાં શ્વાસ ચડે, વળી થોડો વિસામો ખાય અને ચાલે, પણ ડોળીનો આશ્રય લેવાની છેલ્લી ઘડી સુધી તેમણે ના જ પાડી. વિહાર કરતાં કરતાં ઝીંઝુવાડા પહોંચ્યા. ઝીંઝુવાડાથી વિહાર કરીને સં. ૨૦૧૫ ની પોષ વદિ ત્રીજે શ્રી શંખેશ્વરજી આવ્યા. મનનો ઉલ્લાસ વધી ગયો અને હંમેશાં બપોરના જિનાલયમાં જઈ પરમાત્માની શાંતરસ ઝરતી પ્રતિમા સન્મુખ બેસી પેટ ભરીને ભક્તિ કરતા. જાણે ભક્તિ કરતાં ધરાતા જ ન હોય તેમ તેનો નિત્યક્રમ થઈ ગયો અને ભક્તિ-ધારા અવિરત વહેવા લાગી.
સાધ્વીશ્રી મનોહરશ્રીજી પણ શંખેશ્વરજી આવી પહોંચ્યા હતા. વંસતપંચમીના રોજ પૂ. ગુરુદેવે એક બહેનને દીક્ષા આપી સાધ્વીશ્રી મનોહરશ્રીજીની શિષ્યા બનાવી. વચ્ચે-વચ્ચે શ્વાસનો ઉપદ્રવ રહ્યા કરતો હતો, પણ મહા સુદિ ૬ થી અશક્તિ વધી. આ સમયમાં આ. શ્રી ચંદ્રસાગરસૂરિજી મ. વગેરે ૧૦૦-૧૨૫ સાધુ-સાધ્વીનાં ઠાણાં શંખેશ્વરજીમાં બિરાજતાં હતાં. તેઓ પૂ. ગુરુદેવ પાસે તબિયતના સમાચાર પૂછવા અનેકશ:
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________
આવતા હતા. રોજ અશક્તિ વધતી ચાલી, છતાં સાધુ-જીવનની સર્વ ક્રિયા તેમણે સ્વહસ્તે જ કરી. અષ્ટમીના દિવસે પણ શરીર વિશેષ અશક્ત થઈ ગયું, છતાં હંમેશના નિયમ મુજબની ગણવાની વીશ નવકારવાળી તેમણે ગણી લીધી. પછી તેઓ સંથારામાં સૂઈ ગયા. પાસે બેઠેલા શ્રાવકને હાથ-પગ ઠંડા પડતા લાગ્યા, એટલે પૂ. મુનિ શ્રી જંબૂવિજયજીએ સ્તવનાદિ સંભળાવવા શરૂ કર્યા. પૂજ્ય આચાર્યશ્રી ચંદ્રસાગરસૂરિજી મ. વગેરે સાધુ-સાધ્વીજીઓ પણ આવી પહોંચ્યા અને સુંદર રીતે નિઝામણા કરાવી.
તેઓશ્રીની મનોભાવના પ્રમાણે શ્રી શંખેશ્વરજી પાર્શ્વનાથની પ્રતિમા સન્મુખ મુખારવિંદ રાખીને અરિહંતના અને શ્રી શંખેશ્વર પાર્શ્વનાથ ભગવાનના સ્મરણમાં લીનતા પૂર્વક સમાધિભાવે સં. ૨૦૧૫ ના મહાશુદિ અષ્ટમીએ સોમવારે રાત્રિના ૧-૧૫ કલાકે સ્વર્ગસ્થ થયા. જેવી સાધુતા તેવું જ ઉત્તમ તીર્થસ્થળ. ખરેખર અનંત પુણ્યનો ઉદય હોય ત્યારે જ આવું પુનિત મૃત્યુ પ્રાપ્ત થાય. શાન્તમૂર્તિ મુનિરાજશ્રીને અનેકશ: વંદના.
-શ્રીજૈન આત્માનંદસભા,
ભાવનગર
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________
// શ્રી સિદ્ધાચલમંડન શ્રી કષભદેવસ્વામિને નમ: | | શ્રી શંખેશ્વર પાર્શ્વનાથાય નમ: શ્રી મહાવીરસ્વામિને નમ: |
| | શ્રી પુંડરીકસ્વામિને નમ: |
|| શ્રી ગૌતમસ્વામિને નમ: | શ્રી સદ્ગુરુદેવાય નમઃ | સંઘમાતા શતવર્ષાધિકાયુ પૂ. સાધ્વીજીશ્રી મનોહરશ્રીજી મહારાજ
(બા મહારાજ)નો સમાધિપૂર્ણ સ્વર્ગવાસ
શ્રદ્ધાંજલિ
લે. મુનિ જંબૂવિજય અત્યંત આનંદ તથા અત્યંત દુ:ખ સાથે જણાવવાનું કે મારા પરમ ઉપકારી તીર્થસ્વરૂપ પરમપૂજ્ય સંસારી આદર્શ માતા શતવર્ષાધિકાયુ સાધ્વીજીશ્રી મનોહરશ્રીજી મહારાજ પોષ સુદિ ૧૦ બુધવારે (તા. ૧૧-૧-૯૫) રાત્રે ૮-૫૪ કલાકે સકલશ્રી સંઘના મુખેથી નવકાર મહામંત્રનું શ્રવણ કરતાં કરતાં આ નશ્વરદેહનો ત્યાગ કરીને પરમ પવિત્ર તીર્થાધિરાજ શ્રી શત્રુંજય તીર્થાધિપતિ આદીશ્વરદાદાની સન્મુખ મુખ રાખીને આદીશ્વરદાદાના ચરણમાં સમાધિ પામ્યા છે. અંત સમયે આવા તીર્થની પ્રાપ્તિ થવી એ અત્યંત પુણ્ય હોય તો જ બની શકે તેથી એ વાતનો અમને અત્યંત આનંદ થાય છે.
વળી મારા પરમ પરમ ઉપકારી અને તેથી જ મારા માટે પરમાત્મસ્વરૂપ મારા સંસારી પિતાશ્રી તથા સદ્ગુરૂદેવ પૂજ્યપાદ મુનિરાજશ્રી ભુવનવિજયજી મહારાજ આજથી લગભગ ૩૬ વર્ષ પૂર્વે સં. ૨૦૧૫ના મહા સુદિ આઠમે શ્રી શંખેશ્વરજી તીર્થમાં સ્વર્ગમાં સીધાવ્યા, લગભગ ૩૬ વર્ષ પછી મારાં માતુશ્રી શ્રી સિધ્ધક્ષેત્ર શત્રુંજયતીર્થમાં સ્વર્ગમાં સીધાવ્યાં એમ બંને મહાતીર્થમાં મારા માતા-પિતા સ્વર્ગે પધાર્યા એ મારા માટે મોટો આનંદનો વિષય છે.
બીજી બાજુ, મારા અનંત અનંત ઉપકારી અને માટે જ મારા માટે પરમાત્મસ્વરૂપ મારાં માતુશ્રી ચાલ્યા જવાથી મારી માનસિક વેદનાનો પાર નથી.
ગયા વર્ષે મારા માતુશ્રીની જન્મભૂમિ ઝીંઝુવાડામાં અમે હતા ત્યારે માગશરવદિ બીજે મારાં માતુશ્રીએ ૧૮માં વર્ષમાં પ્રવેશ કર્યો હતો, તે સમયે તેમની શત્રુંજય તીર્થપતિ શ્રી આદીશ્વરદાદાજીની યાત્રા કરવાની ભાવના હતી અને અમારી પણ તેમને છેલ્લી છેલ્લી યાત્રા કરાવવાની તીવ્ર ઝંખના હતી. એટલે હું, મુનિશ્રી ધર્મચંદ્રવિજયજી, મુનિશ્રી પુંડરીકરત્નવિજયજી તથા મુનિશ્રી ધર્મઘોષવિજયજી એમ અમે ચાર સાધુઓ તથા મારાં પૂ. માતુશ્રી તથા તેમના શિષ્યા-પ્રશિષ્યા સાધ્વીજીશ્રી સૂર્યપ્રભાશ્રીજી તથા જિનેન્દ્રપ્રભાશ્રીજી આદિ આઠ સાધ્વીજીઓ શ્રી શંખેશ્વરજી તીર્થથી સં. ૨૦૫૦ના મહા સુદિ દશમે વિહાર કરી ફાગણ સુદિ સાતમે અહીં આવ્યા હતા. અહીં આવ્યા પછી તેમને થોડા થોડા સમયના અંતરે ત્રણ યાત્રાઓ કરાવી હતી, યાત્રા કરી તેઓનો આત્મા અત્યંત ધન્ય બન્યો હતો અને અમે પણ ધન્ય બન્યા હતા. શ્રી શંખેશ્વરજી તીર્થથી અમે નીકળ્યા ત્યારથી આજ સુધીમાં (મૂલ પાલનપુરના વતની, હાલ મુંબઇ નિવાસી) ઝવેરી કીર્તિલાલ મણીલાલ મહેતા (જૅબલવાળા) ના પરિવારે ઘણો જ ઘણો
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________
સેવા આદિનો લાભ લીધો છે.
ઉંમરના કારણે અવારનવાર તિબયતમાં ફેરફાર થઇ આવતો હતો, છતાં ભગવાનની કૃપાથી પાછો સુધારો થઇ જતો હતો. એટલે આ વર્ષે તેમનો ૧૦૧માં વર્ષમાં પ્રવેશ દાદાજીની પવિત્ર છાયામાંજ થાય તો સારૂં એ ભાવનાથી અહીં માગશર વિદ બીજ મંગળવાર તા. ૨૦-૧૨-૯૪ સુધી રોકાયા. માગશર વિદ બીજને દિવસે તેમણે ઉપર યાત્રા કરી દાદાજીનાં દર્શન કર્યાં, તેમના ચરણમાં શિર મુક્યું તેમજ આ પ્રસંગે દાદાના દરબારમાંજ ખાસ રાખેલા શ્રી ભક્તામરપૂજનમાં પણ તેઓ લગભગ ૧ કલાક સુધી બેઠા. દાદાજીનાં ખૂબ ખૂબ દર્શન કરી નીચે આવ્યા, તે પછી બપોરે આચાર્ય મહારાજ આદિ અનેક સાધુ ભગવંતોએ તેમને ખૂબ ખૂબ આશીર્વાદ આપ્યા. આ રીતે ૧૦૧માં વર્ષમાં પ્રવેશનો દિવસ ખૂબ આનંદથી પસાર થયો.
ત્યાર પછી તેમની તબિયત ધીમે ધીમે ઘસાતી ચાલી, છેલ્લા ચાર દિવસ શ્વાસ લેવામાં તકલીફ પડતી હતી, અમારી મતિ પ્રમાણે ઉપચારો કરવામાં કશી કમી રાખી નહોતી, પરંતુ નશ્વર સંસારના નિયમ અનુસારે છેવટે ૧૦ વર્ષ ઉપર ૨૩ દિવસનું આયુષ્ય પૂર્ણ કરીને, ૫૬ વર્ષનું સુંદર ચારિત્ર પાળીને વિશાળ ચતુર્વિધ સંઘની હાજરીમાં નમસ્કાર મહામંત્રની ધૂન વચ્ચે અમને બધાને શોકમાં નિમગ્ન કરીને મારા માતુશ્રી સ્વર્ગમાં સીધાવ્યા છે. ભગવાન મહાવીર પરમાત્માના શાસનમાં સો વર્ષનું આયુષ્ય પૂર્ણ કરનારાં સાધ્વીજી ભાગ્યેજ થયાં છે, એટલે પ્રભુ મહાવીરના શાસનમાં ઐતિહાસિક સ્થાન પ્રાપ્ત કરીને સંઘમાતા બનીને તેમણે અનેક આત્માઓનું પરમ કલ્યાણ કર્યું છે.
અપાર વાત્સલ્યના મહાસાગર એવા તેમના હૃદયમાંથી નીકળતા આશીર્વાદોના શબ્દોનો પ્રવાહ મેળવવો એ જીવનનો અણમોલ લહાવો હતો.
સંઘમાતા પૂજ્યપાદ શતવર્ષાધિકાયુ સાધ્વીજી
શ્રી મનોહરશ્રીજી મહારાજની સંક્ષિપ્ત જીવનરેખા
વિક્રમ સંવત્ ૧૯૫૧ માગશર વિંદ ૨ શુક્રવાર તા. ૧૪-૧૨-૧૮૯૪ ના દીવસે પિતાશ્રી ‘શાહ પોપટલાલ ભાયચંદનાં ધર્માત્મા ધર્મપત્ની બેની બહેનની કુક્ષિથી ઝીંઝુવાડામાં જન્મ ૧. શાહ પોપટલાલ ભાયચંદ તથા તેમનાં ધર્માત્મા ધર્મપત્ની બેની બહેનના પરિવારનું જૈનસંઘમાં મહત્વનું યોગદાન છે. પોપટભાઇને ઇશ્વરલાલ તથા ખેતસીભાઇ એમ બે પુત્રો તથા લક્ષ્મીબહેન, શિવકોર બહેન, મણિ બહેન તથા કેવળી બહેન એમ ચાર પુત્રીઓ હતા. તેમાંથી એક પુત્ર ઇશ્વરલાલ ભાઇ તથા લક્ષ્મી બહેન, મણિ બહેન તથા કેવળી બહેન એમ ત્રણ પુત્રીઓએ તેમના પરિવાર સાથે દીક્ષા લીધી. તેમનાં નામો દીક્ષાક્રમ અનુસારે નીચે પ્રમાણે છે. મારા મામા તપસ્વિપ્રવર મુનિરાજશ્રી વિલાસવિજયજી મ., તેમના સુપુત્ર આ.મ.શ્રી વિજય ઓંકારસૂરીશ્વરજી મ., મુનિ જંબૂવિજયજી મ., આ.મ.શ્રી યશોવિજયસૂરીજી મ., જિનચંદ્રવિજયજી મ., મુનિચંદ્રવિજયજી મ., તથા રાજેશવિજયજી મ. છે.
સાધ્વીજીમાં મારાં સૌથી મોટાં માસી પૂ.સાધ્વીજીશ્રી લાભશ્રીજીમ., મારાંનાનાં માસી સાધ્વીજીશ્રી કંચનશ્રીજી મ., તેમનાં સુપુત્રીઓ લાવણ્યશ્રીજી મ. તથા વસંતશ્રીજી મ., મારાં પૂ. માતુશ્રી સાધ્વીજીશ્રી મનોહરશ્રીજી મ., જ્યોતિપ્રભાશ્રીજી મ., કલ્પલતાશ્રીજી મ., મોક્ષરસાશ્રીજી મ. તથા તત્ત્વરસાશ્રીજી મ. છે.
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________
થયો અને તેમનું મણિબહેન નામ રાખવામાં આવ્યું. તેમના પિતાશ્રીએ તેમનું છબલ એવું હુલામણું નામ પાડયું હતું. લગભગ ૧૬ વર્ષની ઉંમરે તેમનું બહુચરાજી તથા રાંતેજ તીર્થ પાસે દેથળી ગામના મૂળ વતની પરંતુ માંડલમાં રહેતા પિતાશ્રી મોહનલાલ જોઇતારામ તથા માતા શ્રી ડાહીબહેન ડામરસીભાઇના સુપુત્ર ભોગીલાલભાઈ સાથે લગ્ન થયું.
તે પછી વિક્રમ સંવત્ ૧૯૭૮ મહા વદિ ૧ બુધવાર તા. ૧૮-૧-૧૯૨૩ ના દીવસે એક પુત્રની પ્રાપ્તિ થઈ કે જેનો જન્મ તેના મોસાળ ઝીઝુવાડામાં થયો હતો. તે પછી લગભગ બે વર્ષમાં બ્રહ્મચર્ય વ્રતનો બંને પતિ-પત્નીએ સ્વીકાર કર્યો.
ત્યાર પછી વિક્રમ સંવત્ ૧૯૮૮ જેઠ વદિ ૬ શુક્રવાર, તા. ૨૪-૬-૧૯૩૨ ના દિવસે ભોગીલાલભાઇએ પૂજ્યપાદ આચાર્યદેવ શ્રી વિજયસિદ્ધિસૂરીશ્વરજી (બાપજી) મહારાજ પાસે ભાગવતી દીક્ષા અંગીકાર કરી અને તેઓશ્રીના પટ્ટાલંકાર પૂજ્યપાદ આચાર્યદેવ શ્રી વિજય મેઘસૂરીશ્વરજી મહારાજના શિષ્ય થયા. તેમનું નામ મુનિરાજ શ્રી ભુવનવિજયજી મહારાજ રાખવામાં આવ્યું. તે પછી વિક્રમ સંવત્ ૧૯૯૩ વૈશાખ વદિ ૧૩, શનિવાર તા. ૨૫-૫-૧૯૩૭ ના દિવસે રતલામમાં પુત્રે પણ ભાગવતી દીક્ષા લીધી અને તેમનું નામ મુનિશ્રી જંબૂવિજયજી રાખવામાં આવ્યું. તે પછી વિક્રમ સંવત્ ૧૯૯૫ મહાવદ બારસે તા. ૧૫-૨-૧૯૩૯ બુધવારે મણિબહેનની પૂજ્યપાદ આચાર્યદેવ શ્રી વિજયનીતિસૂરીશ્વરજી મહારાજના હાથે અમદાવાદમાં દીક્ષા થઈ અને તેમનાં જ સંસારી મોટાં બહેન પૂજ્ય સાધ્વીજી શ્રી લાભશ્રીજી મહારાજ (સરકારી ઉપાશ્રયવાળા) નાં શિષ્યા થયાં અને તેમનું નામ શ્રી મનોહરશ્રીજી રાખવામાં આવ્યું. દીક્ષા લીધા પછી જ્ઞાનાભ્યાસ તથા તપ-જપની આરાધના કરતાં તેઓ અનેક દેશોમાં વિચર્યા છે. સમેતશિખરજી આદિ અનેક તીર્થોની યાત્રા તથા શ્રી સિદ્ધગિરિરાજની તેમણે નવ વાર નવાણું યાત્રા કરી છે.
માસક્ષપણ, સોળભતું, સિદ્ધિતપ, અનેક અઠ્ઠાઇઓ, ચત્તારિ-અ-દસ-દોય, સમવસરણ તપ, સિંહાસન તપ,વીશસ્થાનક તપ પાંચવાર વષી તપ, વર્ધમાન તપની ૬૦ ઓળી આદિ વિવિધ તપશ્ચર્યાઓ તેમણે કરી છે. તેમનો શિષ્યા પરિવાર સાધ્વીજી શ્રી સૂર્યપ્રભાશ્રીજી મહારાજ, આત્મપ્રભાશ્રીજી મ. તથા સુલભાશ્રીજી મ. વગેરે લગભગ ૪૫ જેટલો છે.
તેમની પાછલી ઉંમરમાં તેમના વિનીત શિષ્યા પરિવારે તથા તે તે ગામોના સંઘોએ તેમની અપ્રતિમ અદ્ભુત સેવા કરી છે. તે પણ ઘણાજ ઘણા ધન્યવાદના અધિકારી છે.
તેમની તબિયત અસ્વસ્થ છે, એમ સાંભળતાંની સાથેજ અનેક ગામોના સંઘો હાજર થઈ ગયા હતા. સ્વર્ગવાસ થયા પછી એમની અંતિમયાત્રાની ભવ્ય ઉજવણી માટે સાગરગચ્છાધિપતિ પૂ.આ.ભ. શ્રી સૂર્યોદયસાગરસૂરીશ્વજી મહારાજ આદિ અનેક આચાર્ય ભગવંતો તથા પૂ.પ. શ્રી અશોકસાગરજી મહારાજ, ૫. શ્રી સોમચંદ્ર વિજયજી મહારાજ તથા મુનિરાજશ્રી ભાગયેશવિજયજી મહારાજ આદિ અનેક મુનિ ભગવંતોના પૂર્ણ સહકાર તથા સલાહ-સૂચન આદિ પ્રમાણે ભવ્ય તૈયારી કરવામાં આવી. પોષ સુદિ ૧૧ ગુરૂવારે તે અંગેની અનેક ઉછામણીઓ વીસા-નીમાં ભવનના ઉપાશ્રયમાં બોલવામાં આવી, પાલિતાણા જૈન સંઘ તરફથી પાલિતાણા શહેરમાં ખાસ પાખી રાખવામાં આવી. ગુજરાત તથા કચ્છના ઘણા ભાઈ-બહેનો આવી પહોચ્યા. ત્રણ વાગે જય જય નંદા, જય જય ભદ્દા’ના દિવ્ય
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________
ધ્વનિ સાથે તેમની અંતિમ યાત્રા નીકળી હતી.
હાથી ઉપર તેમનો ભવ્ય ફોટો તથા પાલખીમાં તેમનો દેહ પધરાવીને અંતિમ યાત્રા ફરતી ફરતી પાલિતાણા શહેરમાં ફરીને છેવટે આદિનાથ મનોહરશ્રી જૈન સોસાયટીમાં આવી અને ત્યાં વિમલગચ્છાધિપતિ પ.પ્રદ્યુમ્નવિમલજી મહારાજના સંપૂર્ણ સહકારથી ત્રિસ્તુતિક તપસ્વિપ્રવરશ્રી રવીન્દ્રવિજયજી મહારાજ (અવધૂત) તરફથી આ કાર્ય નિમિત્તે ભેટ મળેલા વિશાળ પ્લોટમાં મૂળ ઝીંઝુવાડાના વતની ગોકુળ આઇસ્ક્રીમવાળા નવીનભાઈ બાબુલાલ કુબેરદાસ ગાંધીએ મોટી બોલી બોલીને અગ્નિ સંસ્કારની પવિત્ર વિધિ કરી હતી. આ પ્રસંગે જીવદયાની ટીપ આદિ અનેક અનેક ધર્માનુષ્ઠાનો થયાં છે. દેવવંદનમાં ૧0 જેટલાં સાધ્વીજી ભગવંત પધારેલાં હતાં. રાજકોટથી આવેલા શ્રી શશિકાંતભાઈ કીરચંદભાઈ મહેતાએ મારાં માતુશ્રીને સંઘમાતા વિશેષાણથી વિભૂષિત કર્યા હતાં.
આ નિમિત્તે સંઘમાતા સાધ્વીજી શ્રી મનોહરશ્રીજી મહારાજના ગુણાનુવાદની સભા પાલિતાણામાં બિરાજમાન સાધુ ભગવંતોએ જંબૂદ્વીપ આરાધના ભવનમાં પોષ સુદિ ૧૪ રવિવારે (તા. ૧૫-૧-૯૫) બપોરે ત્રણ વાગે રાખેલી હતી તથા પોષ વદિ ૧ મંગળવારથી પોષ વદિ ૫ શનિવાર સુધી પંચાહ્નિક શ્રી જિનેન્દ્રભક્તિ મહોત્સવ તેમના શિષ્યા પરિવાર તથા ભક્તપરિવાર તરફથી રાખવામાં આવ્યો હતો.
પોષ વદિ ૫ શનિવારે શ્રી સિદ્ધચક મહાપૂજન દાદાના દરબારમાં રાખવામાં આવ્યું હતું તથા દાદાની સુવર્ણથી ભવ્ય અંગ રચના કરવામાં આવી હતી. શ્રી સિદ્ધચક્રપૂજન ભણાવવા રાજકોટવાળા શશિકાંતભાઈ મહેતા આદિ પધાર્યા હતા.
હું તો આ માતા-પિતારૂપી પરમાત્મામાં સમાઇ ગયો છું અને એ દ્વારા જ તીર્થકર અરિહંત પરમાત્મામાં સમાઇ જવું એ મારા જીવનનું સંપૂર્ણ ધ્યેય છે. આ ધ્યેયને પૂર્ણ કરવામાં પરમાત્મા મને સંપૂર્ણ સહાય કરે એવી અંત:કરણપૂર્વક શ્રી આદીશ્વરદાદા તથા શ્રી શંખેશ્વર પાર્શ્વનાથ ભગવાનને પ્રાર્થના કરું છું.
આ શ્રીસિદ્ધહેમચંદ્રશબ્દાનુશાસનરહસ્યવૃત્તિનું મુદ્રણ થઇ ગયા પછી મારાં પરમાત્મસ્વરૂપ પૂ. માતુશ્રીનો સ્વર્ગવાસ થયો હોવાથી આ શ્રદ્ધાંજલિ અહિં આપી છે.
સં. ૨૦૫૧, મહા સુદિ ૧ મંગળવાર
તા. ૩૧-૧-૯૫ વીસાનીમા ભવન જૈન ઉપાશ્રય, તળેટી રોડ,
પાલિતાણા - ૩૬૪ ૨૩૦ (ગુજરાત રાજ્ય).
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्री सिद्धाचलमण्डन श्री ऋषभदेवस्वामिने नमः । श्री शान्तिनाथाय नमः | श्री नेमिनाथाय नमः |
श्री शङ्खेवरपार्श्वनाथाय नमः | श्री महावीरस्वामिने नमः । श्री पुण्डरीकस्वामिने नमः | श्रीगौतमस्वामिने नमः । श्री सद्गुरुभ्यो नमः | ॐ श्रीं ह्रीं अर्ह नमः ।
आचार्यभगवत्-कलिकालसर्वज्ञ - श्री हेमचन्द्रसूरिप्रणीतं
श्री सिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनम् ।
[ सप्ताध्यायात्मकः सूत्रपाठः ]
[ अथ प्रथमाध्याये प्रथमः पादः ]
(१) अर्ह
(२) सिद्धिः स्याद्वादात् (३) लोकात्
( ४ ) औदन्ताः स्वराः
(५) एक - द्वि- त्रिमात्रा ह्रस्वदीर्घप्लुताः (६) अनवर्णा नामी
(७) लृदन्ताः समाना:
-
(८) ए ऐ ओ औ सन्ध्यक्षरम् (९) अं अ: अनुस्वार - विसर्गौ (१०) कादिर्व्यञ्जनम् (११) अपञ्चमान्तस्थो धुट् (१२) पञ्चको वर्ग:
(१३) आद्य- द्वितीय-श-ष-सा अघोषाः
(१४) अन्यो घोषवान्
(१५) य-र-ल-वा अन्तस्था: (१६) अं अ: क- ७प-श-षसा: शिट्
(१७) तुल्यस्थाना - sऽस्यप्रयत्नः स्वः
(१८) स्यौ -जसमौ - शस्-टा
भ्याम्-भिस्-ङे-भ्याम्भ्यस्-ङसि-भ्याम्-भ्य स्-ङसोसाम्-योस्सुपां त्रयी त्रयी प्रथमादिः
-
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्री सिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने
(१९) स्त्यादिर्विभक्ति: (२०) तदन्तं पदम् (२१) नाम सिदयव्यञ्जने (२२) नं क्ये
(२३) न स्तं मत्वर्थे
(२४) मनुर्नभोऽङ्गिरो वति (२५) वृत्त्यन्तोऽसषे (२६) सविशेषणमाख्यातं
वाक्यम्
(२७) अधातु - विभक्ति-वाक्यमर्थनाम
(२८) शिर्घुट्
(२९) पुं- स्त्रियोः स्यमौ जस् (३०) स्वरादयोऽव्ययम्
[ प्रथमाध्याये द्वितीयः पादः ]
(१) समानानां तेन दीर्घः (२) ऋऌति ह्रस्वो वा
(३१) चादयोऽसत्त्वे
(३२) अधप्तस्वाद्या शसः (३३) विभक्ति - थमन्तत
साद्याभाः
(३४) वत्-तस्याम्
(३५) क्त्वा - तुम् (३६) गति:
(३७) अप्रयोगीत्
(३८) अनन्तः पञ्चम्याः प्रत्ययः (३९) उत्यतु संख्यावत्
(४०) बहु-गणं भेदे (४१) क-समासेऽध्यर्द्धः (४२) अर्द्धपूर्वपदः पूरण:
(३) ऌत ईल्ल ऋऌभ्यां वा
(४) ऋतो वा, तौ च (५) ऋस्तयो:
(६) अवर्णस्येवर्णादिनैदोदरल (७) ऋणे प्र- दशार्ण-वसन
कम्बल-वत्सर-वत्सतर
स्यार्
(८) ऋते तृतीयासमासे (९) ऋत्यारुपसर्गस्य
(१०) नाम्नि वा
(११) ऌत्यालू वा (१२) ऐदौत् सन्ध्यक्षरैः
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________
प्रथमाध्याये द्वितीयः पादः
(१३) ऊटा
(२८) गोर्नाम्न्यवोऽक्षे (१४) प्रस्यैषैष्योढोढ्यूहे स्वरेण (२९) स्वरे वाऽनक्षे (१५) स्वैर-स्वैर्यक्षौहिण्याम् ___ (३०) इन्द्रे (१६) अनियोगे लुगेवे (३१) वाऽत्यसन्धिः (१७) वौष्ठौतौ समासे (३२) प्लुतोऽनितौ (१८) ओमाङि
(३३) इ ३ वा (१९) उपसर्गस्यानिणेधेदोति (३४) ईदूदेद् द्विवचनम् (२०) वा नाम्नि
(३५) अदोमु-मी (२१) इवर्णादेरस्वे स्वरे य-व-र- (३६) चादिः स्वरोऽनाङ् लम्
(३७) ओदन्तः (२२) ह्रस्वोऽपदे वा
(३८) सौ नवेतौ (२३) एदैतोऽयाय
(३९) ऊँ चोञ् (२४) ओदौतोऽवाव् (४०) अवर्गात् स्वरे वोऽसन् (२५) य्यक्ये
(४१) अ-इ-उ-वर्णस्यान्तेऽनु(२६) ऋतो रस्तद्धिते
नासिकोऽनीदादेः (२७) एदोत: पदान्तेऽस्य लुक्
. [प्रथमाध्याये तृतीयः पादः]
(१) तृतीयस्य पञ्चमे (२) प्रत्यये च (३) ततो हश्चतुर्थः (४) प्रथमाधुटि शश्छ: (५) र: कख-पफयो: क-पौ
(६) श-ष-से श-ष-सं वा (७) च-ट-ते सद्वितीये (८) नोऽप्रशानोऽनुस्वारा-ऽनु___ नासिकौ च पूर्वस्याऽधुट्परे (९) पुमोऽशिट्यघोषेऽख्यागि र:
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________
४
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने
(३१) हदिर्ह - स्वरस्याऽनु नवा (३२) अदीर्घाद् विरामैकव्यञ्जने (३३) अञ्वर्गस्यान्तस्थातः (३४) ततोऽस्याः
(१३) लुक् (१४) तौ मु- मो व्यञ्जने स्वौ
(३५) शिट : प्रथम - द्वितीयस्य
(१५) म-न-य-व-लपरे हे
(३६) ततः शिट:
(१६) सम्राट
(३७) नरात् स्वरे,
(१७) ङ्-णो: क- टावन्तौ शिटि ( ३८ ) पुत्रस्याऽऽदिन्-पुत्रादि
(१०) नृन: पेषु वा (११) द्वि: कानः कानि सः (१२) स्सटि सम
नवा (१८) इन: स: त्सोऽश्वः
(१९) नः शिव
(२०) अतोऽति रोरु:
(२१) घोषवति
(२२) अवर्ण- भो - भगो
ऽघोर्लुग-सन्धिः
(२३) व्योः
(२४) स्वरे वा
(२५) अस्पष्टाववर्णात्त्वनुञि वा (२६) रोर्य:
(२७) ह्रस्वान्ङ - ण-नो द्वे (२८) अनाङ् माङो दीर्घाद् वा
छः
(२९) प्लुताद् वा (३०) स्वरेभ्यः
न्याक्रोशे
(३९) नां धुड्वर्गेऽन्त्योऽपदान्ते
(४०) शिड्-हेऽनुस्वारः (४१) रो रे लुग् दीर्घश्चादिदुतः (४२) ढस्तड्ढे
(४३) सहि- वहेरोच्चाऽवर्णस्य
(४४) उद: स्था-स्तम्भः सः (४५) तदः से: स्वरे पादार्था (४६) एतदश्व व्यञ्जनेऽनग्नञ्समासे
(४७) व्यञ्जनात् पञ्चमा-ऽन्तस्थायाः सरूपे वा
(४८) धुटो धुटि स्वे वा (४९) तृतीयस्तृतीय- चतुर्थे (५०) अघोषे प्रथमोऽशिट:
(५१) विरामे वा
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________
प्रथमाध्याये तृतीयः पादः
(५२) न सन्धिः (५३) र : पदान्ते विसर्गस्तयोः
(५४) ख्यागि
(५५) शिट्यघोषात्
(५६) व्यत्यये लुग् वा (५७) अरो: सुपि रः (५८) वाऽहर्पत्यादयः (५९) शिट्याद्यस्य द्वितीयो वा
(१) अत आः स्यादौ जस्भ्याम्-ये
(२) भिस ऐस (३) इदमदसोऽक्व
(४) एद् बहुस्भोसि (५) टा - ङसोरिन - स्यौ
(६) ङे - ङस्योर्या - ssतौ
(७) सर्वादेः स्मै-स्मातौ (८) ङे: स्मिन
[ प्रथमाध्याये चतुर्थः पादः ]
(११) द्वन्द्वे वा
(१२) न सर्वादि:
(१३) तृतीयान्तात् पूर्वा - ऽवरं योगे
(१४) तीयं ङित्कार्ये वा
(१५) अवर्णस्याssमः साम् (१६) नवभ्यः पूर्वेभ्य इ-स्मात्स्मिन् वा
(१७) आपो ङितां यै- यास् -
(६०) तवर्गस्य श्चवर्ग-ष्टवर्गाभ्यां योगे च टवर्गौ
-
(९) जस इ:
(१०) नेमा -ऽर्द्ध- प्रथम-चरम
तया -ऽया - ऽल्प- कतिपय
स्य वा
(६१) सस्य श - षौ
(६२) न शात्
(६३) पदान्ताट्टवर्गादिनाम्-नगरी-नवते:
(६४) षि तवर्गस्य (६५) लिलौ
यासू-याम्
(१८) सर्वादेर्डस् पूर्वाः
(१९) टौस्येत
(२०) औता
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने
(२१) इदुतोऽस्नेरीदूत् (२२) जस्येदोत् (२३) ङित्यदिति (२४) टः पुंसि ना (२५) डिौँ (२६) केवलसखिपतेरौ (२७) न ना डिदेत् (२८) स्त्रिया डितां वा दै
दास्-दास्-दाम् (२९) स्त्रीदूतः (३०) वेयुवोऽस्त्रिया: (३१) आमो नाम् वा (३२) ह्रस्वा-ऽऽपश्च (३३) संख्यानां र्णाम् (३४) त्रेस्त्रयः (३५) एदोभ्यां ङसि-डसो र: (३६) खि-ति-खी-तीय उर् (३७) ऋतो डुर् (३८) तृ-स्वसृ-नप्त-नेष्ट-त्वष्ट-
क्षत्तृ-होतृ-पोतृ-प्रशास्त्रो
घुटयार् (३९) अझै च (४०) मातुर्मात: पुत्रेऽहे
सिनाऽऽमन्त्र्ये
(४१) ह्रस्वस्य गुण: (४२) एदापः (४३) नित्यदिन-द्विस्वराम्बार्थस्य
ह्रस्वः (४४) अदेत: स्यमोर्लुक् (४५) दीर्घझ्याब्-व्यञ्जनात् से: (४६) समानादमोऽत: (४७) दीर्घो नाम्यतिसृ
चतसृ-प्र: (४८) नुर्वा (४९) शसोऽता सश्च न: पुंसि (५०) संख्या-साय-वेरहस्या
__ऽहन् ङौ वा (५१) निय आम् (५२) वाष्टन आ: स्यादौ (५३) अष्ट औ जस्-शसो: (५४) डति-ष्ण: संख्याया लुप् (५५) नपुंसकस्य शि: (५६) औरी (५७) अत: स्यमोऽम् (५८) पञ्चतोऽन्यादेरनेकतरस्य
(५९) अनतो लुप् (६०) जरसो वा
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________
प्रथमाध्याये चतुर्थः पादः
(६१) नामिनो लुग् वा (६२) वाsन्यतः पुमांष्टादौ स्वरे (६३) दध्यस्थिसक्थ्यक्ष्णोऽन्त
स्यान्
(६४) अनास्वरे नोऽन्तः (६५) स्वराच्छौ
(६६) घुटां प्राक् (६७) र्लो वा
(६८) घुटि
(६९) अचः
(७०) ऋदुदितः
(७१) युज्रोsसमासे (७२) अनडुहः सौ
(७३) पुंसो: पुमन्स्
(७४) ओत औ
(७५) आ अम् - शसोडता (७६) पथिन् - मथिनृभुक्ष: सौ
(७७) ए:
(७८) थो न्यू (७९) इन् ङी- स्वरे लुक् (८०) वोशनसो नश्चामन्त्र्ये सौ
(८१) उतोऽनडुच्चतुरो वः (८२) वा: शेषे
(८३) सख्युरितोऽशावैत् (८४) ऋदुशनस्- पुरुदंशो-ने
हसश्च सेर्डा :
(८५) नि दीर्घः
(८६) स्महतोः
(८७) इन्- हन्-पूषा-ऽर्यम्णः शि-स्योः
(८८) अपः
(८९) निवा
(९०) अभ्वादेरत्वसः सौ
(९१) क्रुशस्तुनस्तृच् पुंसि (९२) टादौ स्वरे वा
(९३) स्त्रियाम्
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________
ሪ
श्री सिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने
[द्वितीयाध्याये प्रथमः पादः ]
(१) त्रि- चतुरस्तिसृ - चतसृ स्यादौ
(२) ऋतो रः स्वरेऽनि
(३) जराया जरस् वा (४) अपोऽद भे
(५) आ रायो व्यञ्जने
(६) युष्मदस्मदोः
(७) टाङचोसि यः
(८) शेषे लुक् (९) मोर्वा
(१०) मन्तस्य युवा - ssवौ द्वयोः (११) त्व- मौ प्रत्ययोत्तरपदे चैकस्मिन्
(१२) त्वमहं सिना प्राक् चाऽक:
(१३) यूयं वयं जसा
(१४) तुभ्यं मह्यं ङया
(१५) तव मम ङसा
(१६) अमौ मः
(१७) शसो नः
(१८) अभ्यम् भ्यसः
(१९) ङसेश्चाऽद्
(२०) आम आकम्
(२१) पदाद् युग्विभक्त्यैकवाक्ये वस्- सौ बहुत्वे (२२) द्वित्वे वाम् - नौ
(२३) डे-ङसा ते मे
(२४) अमा त्वा मा (२५) असदिवाऽऽमन्त्र्यं पूर्वम् (२६) जस्विशेष्यं वाऽऽमन्त्रये
(२७) नान्यत् (२८) पादाद्योः
(२९) चा -ऽह-ह-वैवयोगे (३०) दृश्यर्थैश्विन्तायाम्
(३१) नित्यमन्वादेशे
(३२) सपूर्वात् प्रथमान्ताद् वा (३३) त्यदामेनदेतदो द्वितीयाटौस्यवृत्त्यन्ते
(३४) इदमः (३५) अद् व्यञ्जने
(३६) अनक्
(३७) टौस्यनः
(३८) अयमियं पुंस्त्रियो: सौ (३९) दो मः स्यादौ
(४०) किम: कस्तसादौ च
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________
(४१) आ द्वेर: (४२) तः सौ सः
(४३) अदसो दः सेस्तु डौ (४४) असुको वाsकि (४५) मोsवर्णस्य
(४६) वाsद्रौ
(४७) मादुवर्णोऽनु (४८) प्राणिनात्
प्रत्यये
(५१) इणः
(५२) संयोगात् (५३) भ्रू-श्नो:
(५४) स्त्रिया:
(५५) वाऽम् - शसि (५६) योऽनेकस्वरस्य
द्वितीयाध्याये प्रथमः पादः
(४९) बहुष्वेरी
(५०) धातोरिवर्णोवर्णस्येयुव स्वरे (७०) नशो वा
(५७) स्यादौ व: (५८) विब्वृत्तेरसुधियस्तौ (५९) हन्-पुन- वर्षा-कारैर्भुवः (६०) ण-षमसत् परे स्यादिविधौ
च
(६१) क्तादेशोऽषि (६२) ष-ढो: कस्सि
(६३) भ्वादेर्नामिनो दीर्घो वर्व्यञ्जने
(६४) पदान्ते
(६५) न यि तद्धिते
(६६) कुरुच्छुर:
(६७) मो नो वोश्व (६८) स्रंस्-ध्वंस्-कस्सनडुहो द: (६९) ऋत्विज् दिश् - दृश्
स्पृश्- स्रज् - दधूषुष्णिहो ग
(७१) युजश्च - क्रुञ्चो नो ङः
(७२) सो रु:
(७३) सजुषः
(७४) अह्नः
(७५) रो लुप्यरि
(७६) घुटस्तृतीयः (७७) ग-ड-द-बादेश्चतुर्थान्तस्यैकस्वरस्याऽऽदेश्चतुर्थः स्ध्वोश्च प्रत्यये
(७८) धागस्त- थोश्च
(७९) अधश्चतुर्थात् तथोर्धः (८०) र्नाम्यन्तात् परोक्षाद्यतन्या
शिषो धो दः
(८१) हान्तस्थाञीड्भ्यां वा
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्री सिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने
(८२) हो धुट्-पदान्ते (८३) भ्वादेर्दादेर्घः (८४) मुह- द्रुह - ष्णुह - ष्णिहो वा (८५) नहाहोर्ध-तौ
(८६) च ज क गम्
(८७) यज- सृज - मृज-राजभ्राज-भ्रस्ज-व्रश्च परि
व्राजः शः षः
(८८) संयोगस्यादौ स्कोर्लुक्
(८९) पदस्य
-
(९०) रात् सः (९१) नाम्नो नोऽनह्नः
:
(९२) नाऽऽमन्त्रये
(९३) क्लीबे वा
(९४) मावर्णान्तोपान्तापञ्चम
वर्गान् मतोर्मो वः
(९५) नाम्रि
(९६) चर्मण्वत्यष्ठीवच्चक्रीवत्
कक्षीवद्-रुमण्वत्
(९७) उदन्वानब्धौ च
(९८) राजन्वान् सुराज्ञि (९९) नोम्र्म्यादिभ्यः
:
(१००) मास - निशा - ssसनस्य शसादौ लुग्वा
(१०१) दन्त - पाद-नासिकाहृदया-ऽसृग्-यूषोदकदोर्यकृच्छकृतो दत्
पनस्-हृदसन्-यूषन्नुदन्दोषन् - यकन्- शकन् वा
(१०२) य-स्वरे पादः पदणिक्य - घुटि
(१०३) उदच उदीच्
(१०४) अच्च् प्राग् दीर्घश्च
(१०५) क्वसुषु मतौ च (१०६) श्वन्- युवन् - मघोनो ङी- स्याद्यघुट्स्वरे व उः (१०७) लुगातोऽनाप (१०८) अनोऽस्य
(१०९ ) ई - ङौ वा
(११०) षादि - हन्- धृतराज्ञोऽणि (१११) नव-मन्तसंयोगात्
(११२) हनो ह्नो न्
(११३) लुगस्यादेत्यपदे
(११४) डित्यन्त्यस्वरादेः (११५) अवर्णादश्नोऽन्तो वाऽतुरीङयो:
(११६) श्य-शवः ( ११७) दिव औ: सौ
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________
द्वितीयाध्याये प्रथमः पादः
(११८) उ: पदान्तेऽनूत्
[द्वितीयाध्याये द्वितीयः पादः]
(१) क्रियाहेतुः कारकम् (२) स्वतन्त्रः कर्ता (३) कर्तुाप्यं कर्म (४) वाऽकर्मणामणिकर्ता णौ (५) गति-बोधा-ऽऽहारार्थ-
शब्दकर्म-नित्याकर्मणामनी- खाद्यदि-हा- शब्दाय
क्रन्दाम् (६) भक्षेहिँसायाम् (७) वहे: प्रवेयः (८) ह-क्रोर्नवा (९) दृश्यभिवदोरात्मने (१०) नाथ: (११) स्मृत्यर्थ-दयेश: (१२) कृग: प्रतियत्ने (१३)रुजार्थस्याऽज्वरि
सन्तापेर्भावे कर्त्तरि (१४)जास-नाट-क्राथ-पिषो
हिंसायाम् (१५) नि-प्रेभ्यो नः
(१६) विनिमेय-द्यूतपणं
पणि-व्यवह्रोः (१७) उपसर्गाद् दिवः (१८) न (१९) करणं च (२०) अधे: शीङ्-स्था-ऽऽस
आधारः (२१) उपान्वध्याङ्वसः (२२) वाऽभिनिविशः (२३) कालाध्व-भाव-देश
वाऽकर्म चाऽकर्मणाम् (२४) साधकतमं करणम् (२५) कर्माभिप्रेय: संप्रदानम् (२६) स्पृहेप्प्यं वा (२७) क्रुध्-द्रुहेा-ऽसूयाएँ
प्रति कोप: (२८) नोपसर्गात् क्रुद्-द्रुहा (२९) अपायेऽवधिरपादानम् (३०) क्रियाश्रयस्याऽऽधारोऽधि
करणम्
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने
(३१) नाम्नः प्रथमैक-द्वि-बहौ (५०) व्याप्ये द्विद्रोणादिभ्यो (३२) आमन्त्र्ये
वीप्सायाम् (३३) गौणात् समया-निकषा- (५१) समो ज्ञोऽस्मृतौ वा
हा-धिगन्तरा-ऽन्तरेणा- (५२) दाम: संप्रदानेऽधर्म्य ऽति-येन-तेनैर्द्वितीया
आत्मने च (३४) द्वित्वेऽधोऽध्युपरिभिः (५३) चतुर्थी (३५) सर्वोभया-ऽभि- (५४) तादर्थे
परिणा तसा (५५) रुचि-कृप्यर्थ-धारिभिः (३६) लक्षण-वीप्स्येत्थम्भू
प्रेय-विकारोत्तमणेषु तेष्वभिना
(५६) प्रत्याङः श्रुवार्थिनि (३७) भागिनि च प्रति-पर्यनुभिः (५७) प्रत्यनोर्गुणाऽऽख्यातरि (३८) हेतु-सहार्थेऽनुना (५८) यद्वीक्ष्ये राधीक्षी (३९) उत्कृष्टेऽनूपेन (५९) उत्पातेन ज्ञाप्ये (४०) कर्मणि
(६०) श्लाघ-गु-स्था-शपा (४१) क्रियाविशेषणात् (४२) काला-ऽध्वनोाप्तौ (६१) तुमोऽर्थे भाववचनात् (४३) सिद्धौ तृतीया (६२) गम्यस्याऽऽप्ये (४४) हेतु-कर्तृ-करणेत्थम्भू- (६३) गतेर्नवाऽनाप्ते तलक्षणे
(६४) मन्यस्याऽनावादि(४५) सहार्थे
भ्योऽतिकुत्सने (४६) यद्भेदैस्तद्वदाख्या (६५) हित-सुखाभ्याम् (४७) कृताद्यैः
(६६) तद्-भद्रा-ऽऽयुष्य(४८) काले भान्नवाऽऽधारे
क्षेमा-ऽर्थार्थेनाऽऽशिषि (४९) प्रसितोत्सुका-ऽवबद्धैः (६७) परिक्रयणे
प्रयोज्ये
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________
प्रथमाध्याये द्वितीयः पादः
(६८) शक्तार्थ-वषड्-नम:- (८७) द्विहेतोरस्त्र्यणकस्य वा
स्वस्ति-स्वाहा-स्वधाभिः (८८) कृत्यस्य वा (६९) पञ्चम्यपादाने (८९) नोभयोर्हेतोः (७०) आङाऽवधौ
(९०) तृनुदन्ता-ऽव्यय(७१) पर्यपाभ्यां वर्षे
कस्वाना-ऽतृश्-शतृ(७२) यत: प्रतिनिधि-प्रतिदाने ङि-णकच्-खलर्थस्य प्रतिना
(९१) क्तयोरसदाधारे (७३) आख्यातर्युपयोगे (९२) वा क्लीबे (७४) गम्ययप: कर्मा-ऽऽधारे (९३) अकमेरुकस्य (७५) प्रभृत्यन्यार्थ-दिक्शब्द- (९४) एष्यदृणेन:
बहिरारादितरैः (९५) सप्तम्यधिकरणे (७६) ऋणाद्धेतो:
(९६) नवा सुजथैः काले (७७) गुणादस्त्रियां नवा (९७) कुशला-ऽऽयुक्तेना(७८) आरादर्थैः
____ऽऽसेवायाम् (७९) स्तोका-ऽल्प-कृच्छ्र- (९८) स्वामीश्वराधिपति
कतिपयादसत्त्वे करणे दायाद-साक्षि-प्रतिभू-प्रसूतैः (८०) अज्ञाने ज्ञः षष्ठी (९९) व्याप्ये क्तेनः (८१) शेषे
(१००) तद्युक्ते हेतौ (८२) रि-रिष्टात्-स्तादस्ता- (१०१) अप्रत्यादावसाधुना दसतसाता
(१०२) साधुना (८३) कर्मणि कृतः (१०३) निपुणेन चाऽर्चायाम् (८४) द्विषो वाऽतृशः (१०४) स्वेशेऽधिना (८५) वैकत्र द्वयोः
(१०५) उपेनाऽधिकिनि (८६) कर्तरि
(१०६) यद्भावो भावलक्षणम्
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________
१४
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने
(१०७) गते गम्येऽध्वनोऽन्तेनै-
., कार्थ्यं वा (१०८) षष्ठी वाऽनादरे (१०९) सप्तमी चाऽविभागे
निर्धारणे (११०) क्रियामध्येऽध्व-काले
पञ्चमी च (१११) अधिकेन भूयसस्ते (११२) तृतीयाऽल्पीयसः (११३) पृथग-नाना पञ्चमी च (११४) ऋते द्वितीया च (११५) विना ते तृतीया च
(११६) तुल्याङ्कृस्तृतीया-षष्ठयौ (११७) द्वितीया-षष्ठयावे
नेनाऽनञ्चे: (११८) हेत्वर्थै स्तृतीयाद्या: (११९) सर्वादेः सर्वाः (१२०) असत्त्वारादर्थात् टा
ङसि-यम् (१२१) जात्याख्यायां नवैकोऽ
संख्यो बहुवत् (१२२) अविशेषणे द्वौ चाऽस्मदः (१२३) फल्गुनी-प्रोष्ठपदस्य भे (१२४) गुरावेकश्च
[द्वितीयाध्याये तृतीयः पादः]
(१) नमस्-पुरसो गते: (८) नामिनस्तयो: ष:
क-ख-प-फि र: स: (९) निर्दुर्बहिराविष्प्रादुश्चतुराम् (२) तिरसो वा
(१०) सुचो वा (3) पुंस:
(११) वेसुसोऽपेक्षायाम् (2) शिरा-उधस: पद समासैक्ये (१२) नैकार्थेऽक्रिये (.) अत: कृ-कमि-कंस-कुम्भ- (१३) समासेऽसमस्तस्य
कशा-कर्णी-पात्रेऽनव्ययस्य (१४) भ्रातुष्पुत्र-कस्कादय: (६) प्रत्यये
(१५) नाम्यन्तस्था-कवर्गात् (७) रो: काम्ये
पदान्तः कृतस्य सः शिड्
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________
द्वितीयाध्याये तृतीयः पादः
नान्तरेऽपि
(३४) ह्रस्वान्नाम्नस्ति (१६) समासेऽग्ने: स्तुत: (३५) निसस्तपेऽनासेवायाम् (१७) ज्योतिरायुभ्यां च स्तोमस्य (३६) घस्-वसः (१८) मातृ-पितुः स्वसुः (३७) णिस्तोरेवाऽस्वद-स्विद(१९) अलुपि वा
सहः षणि (२०) नि-नद्या: स्नाते: कौशले (३८) सञ्जेर्वा (२१) प्रते: स्नातस्य सूत्रे (३९) उपसर्गात् सुग्-सुव-सो(२२) स्नानस्य नाम्नि
स्तु-स्तुभोऽट्यप्यद्वित्वे । (२३) वे: स्त्रः
(४०) स्था-सेनि-सेध-सिच(२४) अभिनिष्टान:
सञ्जां द्वित्वेऽपि (२५) गवि-युधेः स्थिरस्य (४१) अङप्रतिस्तब्ध-निस्तब्धे (२६) एत्यक:
स्तम्भः (२७) भादितो वा
(४२) अवाच्चाऽऽश्रयोर्जा-ऽविदूरे (२८) वि-कु-शमि-परेः स्थलस्य (४३) व्यवात् स्वनोऽशने (२९) कपेोत्रे
(४४) सदोऽप्रते: परोक्षायां (३०) गो-ऽम्बा-ऽऽम्ब-सव्या
त्वादे: ऽप-द्वि-त्रि-भूम्यग्नि- (४५) स्वञ्जश्व शेकु-शकु-क्वगु- (४६) परि-नि-वे: सेव: मञ्जि-पुञ्जि-बर्हिः-परमे- (४७) सय-सितस्य दिवे: स्थस्य
(४८) असो-ङसिवू-सह(३१) निर्दस्सो: सेध-सन्धि
स्सटाम् साम्नाम्
(४९) स्तु-स्वञ्जश्चाऽटि नवा (३२) प्रष्ठोऽग्रगे
(५०) निरभ्यनोश्च स्यन्दस्या(३३) भीरुष्ठानादयः
ऽप्राणिनि
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________
१६
(५१) वे: स्कन्दोऽक्तयोः (५२) परे:
(५३) निर्ने: स्फुर-स्फुलो: (५४) वे:
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने
(७१) ग्रामा - sग्रान्नियः
(७२) वाह्याद् वानस्य (७३) अतोऽह्नस्य
(५५) स्कनः
(५६) निर्-दुः-सु-वे: सम- सूते : (७४) चतुस्त्रेर्हायनस्य वयसि
(७५) वोत्तरपदान्तनस्यादेरयुव-पक्का-ऽह्नः
(७६) कवर्गैकस्वरवति (७७) अदुरुपसर्गान्तरो ण - हिनु- मीनाss :
(५७) अवः स्वपः
(५८) प्रादुरुपसर्गाद्यस्वरेऽस्तेः
(५९) न स्सः
(६०) सिचो यङि
(६१) गतौ सेधः
(६२) सुगः स्य- सनि (६३) र-षृवर्णान्नो ण एकपदे
ऽनन्त्यस्याऽल-च-ट
तवर्ग-श- सान्तरे
(६४) पूर्वपदस्थान्नाम्न्यगः
(६५) नसस्य
(६६) निष्प्रा - sग्रे ऽन्तः
-
खदिर- कार्या- ssम्रशरेक्षु-लक्ष-पीयुक्षाभ्यो
वनस्य
(६९) पानस्य भावकरणे
(७०) देशे
(६७) द्वि-त्रिस्वरौषधि-वृक्षेभ्यो नवाऽनिरिकादिभ्यः
(६८) गिरिनद्यादीनाम्
(७८) नश: श:
(७९) नेमा-दा-पत-पद
नद-गद-वपी-वही
शमू-चिग्-याति-वातिद्राति- प्साति-स्यतिहन्ति-देग्धौ
(८०) अक - खाद्यषान्ते पाठे वा (८१) द्वित्वेऽप्यन्तेऽप्यनितेः
परेस्तु वा
"
(८२) हनः
(८३) व-मि वा
(८४) निंस - निक्ष- निन्दः कृति
वा
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________
द्वितीयाध्याये तृतीयः पादः
(९६) क्षुभ्नादीनाम् (९७) पाठे धात्वादेर्णो नः
(८५) स्वरात् (८६) नाम्यादेरेव ने (८७) व्यञ्जनादेर्नाम्युपान्त्याद्वा ( ९८ ) षः सोऽष्टयै - ष्ठिव ष्वष्कः (८८) णेर्वा
(८९) निर्विण्णः
(९९) ऋ - र ल लं कृपोऽकृपीटादिषु
(१००) उपसर्गस्याऽयौ (१०१) ग्रो यङि
(९०) न ख्या- पूग्- भू-भा कम-गम-प्याय- वेपो णेश्व
(९१) देशेऽन्तरोऽयन- हनः (९२) षात् पदे
(९३) पदेऽन्तरेऽनायतद्धिते (९४) हनो घि
(९५) नृतेर्यङि
[द्वितीयाध्याये चतुर्थः पादः ]
(१०) दाम्नः (११) अनो वा
(१) स्त्रियां नृतोऽस्वस्रादेर्डी (२) अधातूहदितः
(३) अञ्चः
(४) ण- स्वरा - sघोषाद् वनो रश्च
(५) वा बहुव्रीहेः
(६) वा पादः
(७) ऊन: (८) अशिशोः
(९) संख्यादेर्हायनाद वयसि
(१०२) नवा स्वरे (१०३) परेर्घा -ऽङ्क - योगे (१०४) ऋफिडादीनां श्च लः (१०५) जपादीनां पो वः
(१२) नाम्नि
(१३) नोपान्त्यवतः
१७
(१४) मन:
(१५) ताभ्यां वाऽऽप् डित्
(१६) अजादे:
(१७) ऋचि पाद: पात्पदे
(१८) आत्
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने
(१९) गौरादिभ्यो मुख्यान्डी (३२) इतोऽक्त्यर्थात् (२०) अणजेयेकण-नञ्- (३३) पद्धते:
स्नञ्-टिताम् (३४) शक्ते: शस्त्रे (२१) वयस्यनन्त्ये
(३५) स्वरादुतो गुणादखरोः (२२) द्विगो: समाहारात् (३६) श्येतैत-हरित-भरत(२३) परिमाणात् तद्धित
रोहिताद् वर्णात् तो नश्च लुक्यबिस्ता-ऽऽचित- (३७) नः पलिता-ऽसितात् कम्बल्यात्
(३८) असह-नञ्-विद्यमान(२४) काण्डात् प्रमाणादक्षेत्रे
पूर्वपदात् स्वाङ्गादक्रोडा(२५) पुरुषाद् वा
दिभ्यः (२६) रेवत-रोहिणाद् भे (३९) नासिकोदरौष्ठ-जङ्घा(२७) नीलात् प्राण्यौषध्योः
दन्त-कर्ण-शृङ्गा-ऽङ्ग(२८) क्ताच्च नाग्नि वा
गात्र-कण्ठात् (२९) केवल-मामक-भागधेय- (४०) नख-मुखादनाम्नि
पापा-ऽपर-समाना-ऽऽ (४१) पुच्छात्
र्यकृत-सुमङ्गल- भेषजात् (४२) कबर-मणि-विष-शरादेः (३०) भाज-गोण-नाग-स्थल- (४३) पक्षाचोपमादे:
कुण्ड-काल-कुश-कामु- (४४) क्रीतात् करणादेः क-कट-कबरात् पक्का- (४५) क्तादल्पे ऽऽवपन-स्थूला-ऽकृत्रि- (४६) स्वाङ्गादेरकृत-मितमा-ऽमत्र-कृष्णा -ऽऽय- जात-प्रतिपन्नाद् बहुव्रीहे: सी-रिरंसु-श्रोणि- (४७) अनाच्छादजात्यादेर्नवा केशपाशे
(४८) पत्युनः (३१) नवा शोणादेः
(४९) सादेः
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________
द्वितीयाध्याये चतुर्थः पादः
(५०) सपत्न्यादौ
दोष-लिप्युरु-महत्त्वे (५१) ऊढायाम्
(६६) आर्य-क्षत्रियाद् वा (५२) पाणिगृहीतीति (६७) यजो डायन् च वा (५३) पतिवन्यन्तर्वन्यौ भार्या- (६८) लोहितादिशकलान्तात् गर्भिण्योः
(६९) षा-ऽवटाद् वा (५४) जातेरयान्त
(७०) कौरव्य-माण्डूका-ऽऽसुरेः नित्यस्त्री-शूद्रात् (७१) इञ इत: (५५) पाक-कर्ण-पर्ण- (७२) नुर्जातेः वालान्तात्
(७३) उतोऽप्राणिनश्वाऽयु(५६) असत्-काण्ड-प्रान्त
रज्ज्वादिभ्य ऊ शतैकाञ्चः पुष्पात् (७४) बाह्वन्त-कद्रु(५७) असम्-भस्त्रा-ऽजिनक
कमण्डलो नि शण-पिण्डात् फलात् (७५) उपमान-सहित-संहित(५८) अनजो मूलात्
सह-शफ-वाम(५९) धवाद् योगादपालकान्तात् लक्ष्मणायूरो: (६०) पूतक्रतु-वृषाकप्यग्नि- (७६) नारी-सखी-पशू-श्वश्रू
कुसित-कुसिदादै च (७७) यूनस्ति: (६१) मनोरौ च वा
(७८) अनार्षे वृद्धेऽणिञो (६२) वरुणेन्द-रुद्र-भव-शर्व- बहुस्वर-गुरूपान्त्यस्याऽ मृडादान् चान्तः
न्तस्य ष्यः (६३) मातुला-ऽऽचार्यो- (७९) कुलाख्यानाम्
पाध्यायाद् वा (८०) क्रौड्यादीनाम् (६४) सूर्याद् देवतायां वा (८१) भोज-सूतयोः क्षत्रिया(६५) यव-यवना-ऽरण्य-हिमाद्
युवत्योः
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________
२०
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने
(८२) दैवयज्ञि-शौचिवृक्षि- (९९) उचापो बहुलं नाग्नि
सात्यमुनि-काण्ठेविद्धेर्वा (१००) त्वे (८३) घ्या पुत्र-पत्योः केवलयो- (१०१) भ्रुवोऽच्च कुंस-कुटयो:
रिच तत्पुरुषे (१०२) मालेषीकेष्टकस्याऽन्ते(८४) बन्धौ बहुव्रीही
ऽपि भारि-तूल-चिते (८५) मात-मातृ-मातृके वा (१०३) गोण्या मेये (८६) अस्य ङ्यां लुक (१०४) ङ्यादीदूत: के (८७) मत्स्यस्य यः
(१०५) न कचि (८८) व्यञ्जनात् तद्धितस्य (१०६) नवाऽऽपः (८९) सूर्या-ऽऽगस्त्ययोरीये च (१०७) इच्चाऽपुंसोऽनित्क्याप्परे (९०) तिष्य-पुष्ययोर्भाणि (१०८) स्व-ज्ञा-ऽज-भस्त्रा(९१) आपत्यस्य क्य-च्च्योः ऽधातुत्ययकात् (९२) तद्धितयस्वरेऽनाति (१०९) द्वयेष-सूत-पुत्र(९३) बिल्वकीयादेरीयस्य
वृन्दारस्य (९४) न राजन्य-मनुष्ययोरके (११०) वौ वर्तिका (९५) ङ्यादेगौणस्याक्विपस्त- (१११) अस्याऽयत्-तत्द्वितलुक्यगोणी-सूच्योः
क्षिपकादीनाम् (९६) गोश्चान्ते ह्रस्वोऽनंशिसमा- (११२) नरिका-मामिका सेयोबहुव्रीही
(११३) तारका-वर्णका(९७) क्लीबे
ऽष्टका ज्योतिस्-तान्तव(९८) वेदूतोऽनव्यय-य्वृदीच- पितृदेवत्ये
ङीयुव: पदे
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________
तृतीयाध्याये प्रथमः पादः
[तृतीयाध्याये प्रथमः पादः]
(१) धातोः पूजार्थस्वति- (१८) नाम नाम्नैकार्थं समासो गतार्थाधिपर्यतिक्रमार्था
बहुलम् तिवर्जः प्रादिरुपसर्ग: प्राक् च (१९) सुज्-वार्थे संख्या संख्येये (२) ऊर्याद्यनुकरण-च्चि-डाचश्च संख्यया बहुव्रीहिः __ गति:
(२०) आसन्ना-ऽदूरा-ऽधिका(३) कारिका स्थित्यादौ
ऽध्य -ऽ दिपूरणं (४) भूषा-ऽऽदर-क्षेपेऽलं
द्वितीयाद्यन्यार्थे सद-ऽसत्
(२१) अव्ययम् (५) अग्रहा-ऽनुपदेशेऽन्तरदः (२२) एकार्थं चाऽनेकं च (६) कणे-मनस् तृप्तौ (२३) उष्ट्रमुखादयः (७) पुरोऽस्तमव्ययम् (२४) सहस्तेन (८) गत्यर्थ-वदोऽच्छ: (२५) दिशो रूढ्याऽन्तराले (९) तिरोऽन्तछौँ
(२६) तत्राऽऽदाय मिथस्तेन (१०) कृगो नवा
प्रहत्येति सरूपेण युद्धेऽ(११) मध्ये-पदे-निवचने
व्ययीभाव: मनस्युरस्यनत्याधाने (२७) नदीभिर्नानि (१२) उपाजेऽन्वाजे (२८) सङ्ख्या समाहारे (१३) स्वाम्येऽधिः
(२९) वंश्येन पूर्वार्थे (१४) साक्षादादिश्च्व्यर्थे (३०) पारे-मध्ये-ऽग्रे-ऽन्तः (१५) नित्यं हस्ते-पाणावुद्वाहे षष्ठया वा (१६) प्राध्वं बन्धे ।
(३१) यावदियत्त्वे (१७) जीविकोपनिषदौपम्ये (३२) पर्यपा-ऽऽङ्-बहिरच्
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________
२२
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने
पञ्चम्या
(३३) लक्षणेनाऽभिप्रत्याभिमुख्ये (३४) दैर्घ्येऽनुः (३५) समीपे
(३६) तिष्ठद्ग्वित्यादयः (३७) नित्यं प्रतिनाऽल्पे (३८) सङ्ख्या - Sक्ष - शलाकं
परिणा द्यूतेऽन्यथावृत्तौ
(३९) विभक्ति - समीप - समृद्धिव्यृद्ध्यर्थाभावा-ऽत्यया
ऽसंप्रति-पश्चात्-क्रमख्याति-युगपत्-सदृक्सम्पत्-साकल्याऽन्तेऽव्ययम्
(४०) योग्यता - वीप्साऽर्थानतिवृत्ति-सादृश्ये
(४१) यथाऽथा
(४२) गति-कन्यस्तत्पुरुषः (४३) दुर्निन्दा- कृच्छ्रे
(४४) सुः पूजायाम् (४५) अतिरतिक्रमे च
(४६) आङल्पे
(४७) प्रात्यव - परि - निरादयो
गत-क्रान्त-क्रुष्ट-ग्लानक्रान्ताद्यर्थाः प्रथमाद्यन्तैः
(४८) अव्ययं प्रवृद्धादिभिः (४९) ङस्युक्तं कृता
(५०) तृतीयोक्तं वा
(५१) नञ्
(५२) पूर्वा ऽपरा-ऽधरोत्तरमभिन्नेनांशिना
(५३) सायाह्लादयः (५४) समेंशेऽर्द्धं नवा (५५) जरत्यादिभिः
(५६) द्वि- त्रि- चतुष्पूरणा
ऽग्रादयः
(५७) कालो द्विगौ च मेयै:
(५८) स्वयं - सामी तेन (५९) द्वितीया खट्वा क्षेपे
(६०) काल:
(६१) व्याप्तौ
(६२) श्रितादिभिः
(६३) प्राप्ता - ssपन्नौ तयाऽच्च
(६४) ईषद् गुणवचनैः (६५) तृतीया तत्कृतैः
(६६) चतस्रार्द्धम्
(६७) ऊनार्थपूर्वाद्यैः
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________
तृतीयाध्याये प्रथमः पादः
(६८) कारकं कृता (६९) नविंशत्यादिनैकोऽच्चान्तः (७०) चतुर्थी प्रकृत्या (७१) हितादिभिः (७२) तदर्थार्थेन (७३) पञ्चमी भयाद्यैः (७४) क्तेनाऽसत्त्वे (७५) पर:शतादिः (७६) षष्ठययत्नाच्छेषे (७७) कृति (७८) याजकादिभिः (७९) पत्ति-रथौ गणकेन (८०) सर्वपश्चादादय: (८१) अकेन क्रीडा-ऽऽजीवे (८२) न कर्त्तरि (८३) कर्मजा तृचा च (८४) तृतीयायाम् (८५) तृप्तार्थ-पूरणा-ऽव्यया
ऽतृश्-शत्रानशा (८६) ज्ञानेच्छा-ऽर्चार्था
ऽऽधारक्तेन (८७) अस्वस्थगुणैः (८८) सप्तमी शौण्डायैः (८९) सिंहाद्यैः पूजायाम्
(९०) काकाद्यैः क्षेपे (९१) पात्रेसमितेत्यादयः (९२) क्तेन (९३) तत्राहोरात्रांशम् (९४) नाम्नि (९५) कृद्येनाऽऽवश्यके (९६) विशेषणं विशेष्येणैकार्थं
कर्मधारयश्च (९७) पूर्वकालैक-सर्व-जरत्
पुराण-नव-केवलम् (९८) दिगधिकं संज्ञा
तद्धितोत्तरपदे (९९) संख्या समाहारे च
द्विगुश्वाऽनाम्न्ययम् (१००) निन्द्यं कुत्सनैरपापाद्यैः (१०१) उपमानं सामान्यैः (१०२) उपमेयं व्याघ्राद्यैः
साम्यानुक्तौ (१०३) पूर्वा-ऽपर-प्रथम-चरम
जघन्य-समान-मध्य
मध्यम-वीरम् (१०४) श्रेण्यादि कृताद्यैश्च्व्यर्थे (१०५) क्तं नत्रादिभिन्नैः (१०६) सेड् नाऽनिटा
3
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________
२४
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने
(१०७) सन्महत्परमोत्तमोत्कृष्टं पूजायाम्
(१०८) वृन्दारक- नाग- कुञ्जरैः (१०९) कतर कतमौ जातिप्रश्ने (११०) किं क्षेपे
(१११) पोटा - युवति - स्तोककतिपय-गृष्टि-धेनुवशा- वेहद्-बष्कयणी
प्रवक्तृ- श्रोत्रिया
ऽध्यायक- धूर्त्त - प्रशंसारूढैर्जातिः
(११२) चतुष्पाद् गर्भिण्या (११३) युवा खलति-पलितजरद्-वलिनै:
(११४) कृत्य- तुल्याख्यमजात्या ( ११५) कुमार : श्रमणादिना (११६) मयूरव्यंसकेत्यादयः ( ११७) चार्थे द्वन्द्वः सहोक्तौ (११८) समानामर्थेनैकः शेष: (११९) स्यादावसंख्येयः (१२०) त्यदादिः
( १२१) भ्रातृ-पुत्राः स्वसृदुहितृभिः (१२२) पिता मात्रा वा
(१२३) श्वशुरः श्वश्रूभ्यां वा ( १२४) वृद्धो यूना तन्मात्रभेदे (१२५) स्त्रीपुंवच
(१२६) पुरुषः स्त्रिया (१२७) ग्राम्याशिशुद्विशफसंघे स्त्री प्रायः
( १२८) क्लीबमन्येनैकं च वा (१२९) पुष्यार्थाद् भे पुनर्वसुः (१३०) विरोधिनामद्रव्याणां नवा द्वन्द्वः स्वैः
(१३१) अश्ववडव - पूर्वापराsधरोत्तराः
( १३२) पशु - व्यञ्जनानाम् (१३३) तरु - तृण धान्य-मृगपक्षिणां बहुत्वे (१३४) सेनाङ्ग क्षुद्रजन्तूनाम् (१३५) फलस्य जातौ
(१३६) अप्राणि पश्वादेः (१३७) प्राणि- तूर्याङ्गाणाम् (१३८) चरणस्य स्थेणो
ऽद्यतन्यामनुवादे (१३९) अक्लीबेऽध्वर्युक्रतोः
(१४०) निकटपाठस्य
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________
तृतीयाध्याये प्रथमः पादः
(१४१) नित्यवैरस्य
(१५३) आहिताग्र्यादिषु (१४२) नदी-देश-पुरां विलिङ्गा- (१५४) प्रहरणात् नाम्
(१५५) न सप्तमीन्द्वादिभ्यश्च (१४३) पात्र्यशूद्रस्य
(१५६) गड्वादिभ्यः (१४४) गवाश्वादिः
(१५७) प्रियः (१४५) न दधिपयआदिः (१५८) कडारादय: कर्मधारये (१४६) संख्याने
(१५९) धर्मार्थादिषु द्वन्द्वे (१४७) वाऽन्तिके
(१६०) लघ्वक्षरा-ऽसखीदुत्(१४८) प्रथमोक्तं प्राक्
स्वराद्यदल्पस्वरा(१४९) राजदन्तादिषु
ऽ~मेकम् (१५०) विशेषण-सर्वादि-संख्यं (१६१) मास-वर्ण-भ्रात्रऽनुपूर्वम् बहुव्रीहौ
(१६२) भर्तुतुल्यस्वरम् (१५१) क्ताः
(१६३) संख्या समासे (१५२) जाति-काल-सुखादेर्नवा
[तृतीयाध्याये द्वितीयः पादः]
(१) परस्परा-ऽन्योन्येतरेतरस्याम् (६) अनतो लुप् स्यादेर्वाऽपुंसि
(७) अव्ययस्य (२) अमव्ययीभावस्याऽतोऽ- (८) ऐकायें पञ्चम्या:
(९) न नाम्येकस्वरात् (३) वा तृतीयायाः
खित्युत्तरपदेऽम: (४) सप्तम्या वा
(१०) असत्त्वे डसे: (५) ऋद्ध-नदी-वंश्यस्य (११) ब्राह्मणाच्छंसी
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने
(१२) ओजो-ऽञ्जः-सहो- (३०) षष्ठया: क्षेपे
ऽम्भस्-तमस्-तपसष्टः (३१) पुत्रे वा (१३) पुंजनुषोऽनुजा-ऽन्धे (३२) पश्यद्-वाग्-दिशो हर(१४) आत्मनः पूरणे
युक्ति-दण्डे (१५) मनसश्चाऽऽज्ञायिनि (३३) अदसोऽकञायनणोः (१६) नाम्नि
(३४) देवानांप्रियः (१७) परा-ऽऽत्मभ्यां : (३५) शेप-पुच्छ-लाङ्लेषु (१८) अद्-व्यञ्जनात् सप्तम्या नाम्नि शुन: बहुलम्
(३६) वाचस्पति-वास्तोष्पति(१९) प्राक्कारस्य व्यञ्जने
दिवस्पति-दिवोदासम् (२०) तत्पुरुषे कृति
(३७) ऋतां विद्या-योनिसम्बन्धे (२१) मध्या-ऽन्ताद् गुरौ (३८) स्वसृ-पत्योर्वा (२२) अमूर्द्ध-मस्तकात् स्वाङ्गाद (३९) आ द्वन्द्वे कामे
(४०) पुत्रे (२३) बन्धे घञि नवा (४१) वेदसहश्रुताऽवायु(२४) कालात् तन-तर-तम
देवतानाम्
(४२) ई षोम-वरुणेऽग्नेः (२५) शय-वासि-वासेष्वकालात् (४३) इर्वृद्धिमत्यविष्णौ (२६) वर्ष-क्षर-वरा-ऽप्-सर:- (४४) दिवो द्यावा
शरोरो-मनसो जे (४५) दिवस-दिवः पृथिव्यां वा (२७) द्यु-प्रावृड्-वर्षा-शरत्- (४६) उषासोषसः कालात्
(४७) मातरपितरं वा (२८) अपो य-योनि-मति-चरे (४८) वर्चस्कादिष्ववस्करादयः (२९) नेन्-सिद्ध-स्थे (४९) परत: स्त्री पुंवत्
काले
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________
तृतीयाध्याये द्वितीयः पादः
२७
स्त्र्येकार्थेऽनूङ् ___ (६८) महत: कर-घास(५०) क्यङ्-मानि-पित्तद्धिते विशिष्टे डाः (५१) जातिश्च णि-तद्धितय-स्वरे (६९) स्त्रियाम् (५२) एयेऽग्नायी
(७०) जातीयैकार्थेऽच्चे: (५३) नाऽप्-प्रियाऽऽदौ (७१) न पुंवनिषेधे (५४) तद्धिताऽककोपान्त्य- (७२) इच्यस्वरे दीर्घ आच्च
पूरण्याख्याः (७३) हविष्यष्टन: कपाले (५५) तद्धित: स्वरवृद्धिहेतुररक्त- (७४) गवि युक्ते विकारे
(७५) नानि (५६) स्वाङ्गान्डीर्जातिश्चा- (७६) कोटर-मिश्रक-सिध्रक___ऽमानिनि
पुरग-सारिकस्य वणे (५७) पुंवत् कर्मधारये (७७) अञ्जनादीनां गिरौ (५८) रिति
(७८) अनजिरादिबहुस्वर(५९) त्व-ते गुण:
शरादीनां मतौ (६०) च्वौ कचित्
(७९) ऋषौ विश्वस्य मित्रे (६१) सर्वादयोऽस्यादौ (६२) मृगक्षीरादिषु वा (८१) वसु-राटो: (६३) ऋदुदित् तर-तम-रूप- (८२) वलच्यपित्रादेः
कल्प-ब्रुव-चेलड्-गोत्र- (८३) चिते: कचि
मत-हते वा ह्रस्वश्च (८४) स्वामिचिह्नस्याऽविष्टा(६४) यः
ऽष्ट-पञ्च-भिन्न-च्छिन्न(६५) भोगवद्-गौरिमतो म्नि च्छिद्र-स्रुव-स्वस्तिकस्य (६६) नवैकस्वराणाम् (६७) उङः
(८५) गति-कारकस्य नहि
(८०) नरे
कणे
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________
२८
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने
गाहे वा
वृति-वृषि-व्यधि-रुचि- (१०२) केशे वा
सहि-तनौ कौ (१०३) शीर्षः स्वरे तद्धिते (८६) घञ्युपसर्गस्य बहुलम् (१०४) उदकस्योद: पेषं(८७) नामिन: काशे
धि-वास-वाहने (८८) दस्ति
(१०५) वैकव्यञ्जने पूर्ये . (८९) अपील्वादेर्वहे (१०६) मन्थौदन-सक्तु-बिन्दु(९०) शुनः
वज्र-भार-हार-वीवध(९१) एकादश-षोडश-षोडत्षोढा-षड्ढा
(१०७) नाम्युत्तरपदस्य च (९२) द्वित्र्यष्टानां द्वा-त्रयो-ऽष्टाः (१०८) ते लुग्वा प्राक् शतादनशीति- (१०९) व्यन्तरनवर्णोपसर्गादप
ईप् (९३) चत्वारिंशदादौ वा (११०) अनोर्देशे उप (९४) हृदयस्य हल्लास-लेखा-: (१११) खित्यनव्यया-ऽरुषो ऽण-ये
मोऽन्तो ह्रस्वश्च (९५) पदः पादस्याऽऽज्याति- (११२) सत्या-ऽगदा-ऽस्तो: गोपहते
कारे (९६) हिम-हति-काषि-ये पद् (११३) लोकम्पृण-मध्यन्दिना(९७) ऋचः शसि
ऽनभ्याशमित्यम् (९८) शब्द-निष्क-घोष- (११४) भ्राष्ट्रा-ऽग्नेरिन्धे मिश्रे वा
(११५) अगिलाद् गिल(९९) नस् नासिकायास्त: क्षुद्रे गिलगिलयो: (१००) येऽवणे
(११६) भद्रोष्णात् करणे (१०१) शिरस: शीर्षन् (११७) नवाऽखित्कृदन्ते रात्रे:
बहुव्रीहौ
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________
तृतीयाध्याये द्वितीयः पादः
(११८) धेनोभव्यायाम् (११९) अषष्ठीतृतीयादन्याद्
दोऽर्थे (१२०) आशीराशा-ऽऽस्थिता-
ऽऽस्थोत्सुकोति-रागे (१२१) ईय-कारके (१२२) सर्वादि-विश्वग्
देवाड्डद्रिः क्वयञ्चौ (१२३) सह-समः सध्रि-समि (१२४) तिरसस्तिर्यति (१२५) नञत् (१२६) त्यादौ क्षेपे (१२७) नगोऽप्राणिनि वा (१२८) नखादयः (१२९) अन् स्वरे (१३०) को: कत् तत्पुरुषे (१३१) रथ-वदे (१३२) तृणे जातौ (१३३) कत्रिः (१३४) काऽक्ष-पथोः (१३५) पुरुषे वा (१३६) अल्पे (१३७) का-कवौ वोष्णे (१३८) कृत्येऽवश्यमो लुक्
(१३९) समस्तत-हिते वा (१४०) तुमश्च मन: कामे (१४१) मांसस्याऽनड्-घञि पचि
नवा (१४२) दिक्शब्दात् तीरस्य तारः (१४३) सहस्य सोऽन्यार्थे (१४४) नाम्नि (१४५) अदृश्या-ऽधिके (१४६) अकालेऽव्ययीभावे (१४७) ग्रन्थान्ते (१४८) नाऽऽशिष्यगो-वत्स
हले (१४९) समानस्य धर्मादिषु (१५०) सब्रह्मचारी (१५१) दृक्-दृश-दृक्षे (१५२) अन्य-त्यदादेरा: (१५३) इदं-किमीत्-की (१५४) अनञः क्त्वो यप् (१५५) पृषोदरादयः (१५६) वाऽवाऽप्योस्तनि-क्री
धाग्-नहोर्व-पी
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________
३०
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने
तृतीयाध्याये तृतीयः पादः]
(१) वृद्धिराऽऽरैदौत्
आथाम् ध्वम् , इ वहि महि (२) गुणोऽरेदोत्
(१०) एता: शितः (३) क्रियाओं धातुः
(११) अद्यतनी-दि ताम् अन् , (४) न प्रादिरप्रत्ययः
सि तम् त , अम् व म; (५) अवौ दा-धौ दा
त आताम् अन्त , थास् । (६) वर्तमाना-तिव् तस् अन्ति, आथाम् ध्वम् , इ वहि महि
सिव् थस् थ , मिव् वस् मस् (१२) परोक्षा-णव् अतुस् उस् , %; ते आते अन्ते , से आथे थव् अथुस् अ , णव् व ध्वे , ए वहे महे
म ; ए आते इरे , से (७) सप्तमी-यात् याताम् युस् , आथे ध्वे , ए वहे महे
यास् यातम् यात , याम् याव (१३) आशी:- क्यात् क्यास्ताम् याम ; ईत ईयाताम् ईरन् , क्यासुस् , क्यास् क्यास्तम् ईथास् ईयाथाम् ईध्वम् , ईय क्यास्त , क्यासम् क्यास्व ईवहि ईमहि
क्यास्म ; सीष्ट सीयास्ताम् (८) पञ्चमी-तुव् ताम् अन्तु , सीरन् , सीष्ठास् सीया हि तम् त , आनिव् आवव् स्थाम्-सीध्वम् , सीय आमव् ; ताम् आताम् अन्ताम् सीवहि सीमहि , स्व आथाम् ध्वम् , ऐव् (१४) श्वस्तनी- ता तारौ तारस् आवहैव् आमहैव् .
, तासि तास्थस् तास्थ , (९) ह्यस्तनी-दिव् ताम् अन् , तास्मि तास्वस् तास्मस् ;
सिव् तम् त , अम्व् व म; ता तारौ तारस् , तासे त आताम् अन्त , थास्
तासाथे ताध्वे , ताहे
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________
तास्वहे तास्महे
(१५) भविष्यन्ती - स्यति स्यतस्
स्यन्ति स्यसि स्यथस्
,
,
स्यथ स्यामि स्यावस् स्यामस्; स्यते येते स्यन्ते, स्यसे येथे स्यध्वे
स्स्याव स्यामहे
(१६) क्रियातिपत्तिः - स्यत्
स्यताम् स्यन् स्यस्
,
स्यतम् स्यत, स्यम् स्याव स्याम ; स्यत स्येताम् स्यन्त स्यथास् स्येथाम् स्यध्वम् स् स्यावहि
"
स्यामहि
,
तृतीयाध्याये तृतीयः पादः
(१७) त्रीणि त्रीण्यन्ययुष्मदस्मदि
(१८) एक - द्वि- बहुषु (१९) नवाऽऽद्यानि शतृ-कसू च परस्मैपदम्
(२०) पराणि काना - sऽनशौ
चाऽऽत्मनेपदम्
(२१) तत् साप्या - नाप्यात्
कर्म-भावे, कृत्य-क्तखलर्थाश्च
(२२) इङितः कर्त्तरि
(२३) क्रियाव्यतिहारेऽगतिहिंसा - शब्दार्थ - हसो ह वहश्वाऽनन्योन्यार्थे
(२४) निविश:
(२५) उपसर्गादस्योहो वा (२६) उत् स्वराद् युजेरयज्ञतत्पात्रे
(२७) परि-व्यवात् क्रियः (२८) परा-वेर्जे:
(२९) समः क्ष्णोः (३०) अपस्किर:
(३१) उदश्वरः साप्यात् (३२) समस्तृतीयया (३३) क्रीडोऽकूजने (३४) अन्वाङ्- परेः
(३५) शप उपलम्भने ( ३६ ) आशिषि नाथ: (३७) भुनजोऽत्राणे (३८) हगो गतताच्छील्ये (३९) पूजा - ऽऽचार्यकभृत्युत्क्षेप-ज्ञान-विगणन - व्यये नियः (४०) कर्तृस्थामूर्त्ताऽऽप्यात् (४१) शदेः शिति
३१
-
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________
३२
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने
(४२) म्रियतेरद्यतन्याशिषि च (४३) क्यङ्गो नवा (४४) युद्भ्योऽद्यतन्याम् (४५) वृद्भ्य: स्य-सनोः (४६) कृपः श्वस्तन्याम् (४७) क्रमोऽनुपसर्गात् (४८) वृत्ति-सर्ग-तायने (४९) परोपात् (५०) वे: स्वार्थे (५१) प्रोपादारम्भे (५२) आङो ज्योतिरुद्गमे (५३) दागोऽस्वास्यप्रसार- .
__ विकासे (५४) नु-प्रच्छः (५५) गमे: क्षान्तौ (५६) ह्व: स्पर्द्ध (५७) सं-नि-वे: (५८) उपात् (५९) यम: स्वीकारे (६०) देवार्चा-मैत्री-सङ्गम
पथिकर्तृक-मन्त्रकरणे
(६३) सं-वि-प्रा-ऽवात् (६४) ज्ञीप्सा-स्थेये (६५) प्रतिज्ञायाम् (६६) समो गिरः (६७) अवात् (६८) निह्नवे ज्ञः (६९) सं-प्रतेरस्मृतौ (७०) अननो: सनः (७१) श्रुवोऽनाङ्-प्रते: (७२) स्मृ-दृशः (७३) शको जिज्ञासायाम् (७४) प्राग्वत् (७५) आमः कृगः (७६) गन्धना-ऽवक्षेप-सेवा
साहस-प्रतियत्न-प्रकथनो
पयोगे (७७) अधेः प्रसहने (७८) दीप्ति-ज्ञान-यत्न-विम
त्युपसंभाषोपमन्त्रणे वदः (७९) व्यक्तवाचां सहोक्तौ (८०) विवादे वा (८१) अनो: कर्मण्यसति (८२) ज्ञः (८३) उपात् स्थः
स्थः
(६१) वा लिप्सायाम् (६२) उदोऽनूचेहे
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________
तृतीयाध्याये तृतीयः पादः
(८४) समो गमृच्छि-प्रच्छि-श्रु- ऽद-रुच-नृत: फलवति
वित्-स्वरत्यर्ति-दृश: (९५) ई-गित: (८५) वे: कृग: शब्दे चाऽनाशे (९६) ज्ञोऽनुपसर्गात् (८६) आङो यम-हनः , (९७) वदोऽपात् स्वेऽङ्गे च
(९८) समुदाङो यमेरग्रन्थे (८७) व्युदस्तपः
(९९) पदान्तरगम्ये वा (८८) अणिकर्मणिकर्तृ- (१००) शेषात् परस्मै
काण्णिगोऽस्मृतौ (१०१) परानोः कृगः (८९) प्रलम्भे गृधि-वञ्चे: (१०२) प्रत्यभ्यते: क्षिपः (९०) लीङ्-लिनोऽर्चा-ऽभिभवे (१०३) प्राद् वहः
चाऽऽच्चाकर्त्तर्यपि (१०४) परेम॒षश्च (९१) स्मिङः प्रयोक्तु: स्वार्थे (१०५) व्याङ्-परे रम: (९२) बिभेतेीष् च (१०६) वोपात् (९३) मिथ्याकृगोऽभ्यासे (१०७) अणिगि प्राणिकर्तृका(९४) परिमुहा-ऽऽयमा-ऽऽयस- नाप्याण्णिग: पा-ट्धे-वद-वस-दमा- (१०८) चल्याहारार्थेङ्-बुध
युध-पु-द्रु-सु-नश-जन:
[तृतीयाध्याये चतुर्थः पादः]
(१) गुपौ-धूप-विच्छि-पणि-
पनेरायः (२) कमेर्णिङ्
(३) ऋतेमयः (४) अशवि ते वा (५) गुप्-तिजो गर्हा-क्षान्तौ सन्
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने
(६) कित: संशय-प्रतीकारे (७) शान्-दान्-मान्
बधान्निशाना-ऽऽर्जव
विचार-वैरूप्ये दीर्घश्चेतः (८) धातो: कण्ड्वादेर्यक् (९) व्यञ्जनादेरेकस्वराद् भृशा- ____ऽऽभीक्ष्ण्ये यङ् वा (१०) अट्यर्त्ति-सूत्रि-मूत्रि-
सूच्यशूर्णो: (११) गत्यर्थात् कुटिले (१२) गृ-लुप-सद-चर-जप
जभ-दश-दहो गर्ने (१३) न गृणा-शुभ-रुचः (१४) बहुलं लुप् (१५) अचि (१६) नोत: (१७) चुरादिभ्यो णिच् (१८) युजादेर्नवा (१९) भूङ: प्राप्तौ णिङ् (२०) प्रयोक्तृव्यापारे णिग् (२१) तुमर्हादिच्छायां
सनतत्सन: (२२) द्वितीयाया: काम्यः (२३) अमाव्ययात् क्यन् च
(२४) आधाराच्चोपमानादाचारे (२५) कर्तुः क्विप् , गल्भ-क्लीब
होडात्तु डित् (२६) क्यङ् (२७) सो वा लुक् च (२८) ओजोऽप्सरसः (२९)च्व्यर्थे भृशादेः स्तोः (३०) डाच्-लोहितादिभ्यः षित् (३१) कष्ट-कक्ष-कृच्छ्र-सत्र
__गहनाय पापे क्रमणे (३२) रोमन्थाद् व्याप्यादुच्चर्वणे (३३) फेनोष्म-बाष्प
___ धूमादुद्वमने (३४) सुखादेरनुभवे (३५) शब्दादेः कृतौ वा (३६) तपस: क्यन् (३७) नमो-वरिवश्चित्रकोऽर्चा
सेवा-ऽऽश्चर्ये (३८) अङ्गान्निरसने णिङ् (३९) पुच्छादुत्-परि-व्यसने (४०) भाण्डात् समाचितौ (४१) चीवरात् परिधा-ऽर्जने (४२) णिज्बहुलं नाम्नः कृगादिषु (४३) व्रताद् भुजि-तन्निवृत्त्योः
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________
तृतीयाध्याये चतुर्थः पादः
(४४) सत्या-ऽर्थ-वेदस्याः (६१) सर्त्यर्तेर्वा (४५) श्वेताश्वा-ऽश्वतर- (६२) ह्वा-लिप्-सिच:
गालोडिता-ऽऽह्वरकस्या- (६३) वाऽऽत्मने
ऽश्व-तरेत-कलुक् (६४) लदिद्-धुतादि-पुष्यादेः (४६) धातोरनेकस्वरादाम् परो परस्मै
क्षायाः कृभ्वस्ति चानु (६५) ऋदिश्वि-स्तम्भू-मुचूतदन्तम्
म्लुचू-ग्रुचू-ग्लुचू(४७) दया-ऽया-ऽऽस्-कासः ग्लुञ्चू-ज़ो वा (४८) गुरुनाम्यादेरनृच्छ्रोः (६६) त्रिच ते पदस्तलुक् च (४९) जाग्रुष-समिन्धेर्नवा (६७) दीप-जन-बुधि-पूरि(५०) भी-ही-भृ-होस्तिव्वत् ताय-प्यायो वा (५१) वेत्तेः कित्
(६८) भाव-कर्मणोः (५२) पञ्चम्याः कृग् (६९) स्वर-ग्रह-दृश-हन्भ्यः (५३) सिजद्यतन्याम्
स्य-सिजाशी:-श्वस्तन्यां (५४) स्पृश-मृश-कृष-तृप-दृपो जिट वा वा
(७०) क्य: शिति (५५) ह-शिटो नाम्युपान्त्याद- (७१) कर्त्तर्यनद्भ्यः शव्
दृशोऽनिट: सक् (७२) दिवादेः श्य: (५६) श्लिष:
(७३) भ्रास-भ्लास-भ्रम-क्रम(५७) नाऽसत्त्वाश्लेषे
क्लम-त्रसि-त्रुटि-लषि(५८) णि-श्रि-द्रु-सु-कम:
यसि-संयसेर्वा कर्त्तरि ङः
(७४) कुषि-रञ्जाप्ये वा परस्मै (५९) ट्धे-श्वेर्वा (६०) शास्त्यसू-वक्ति-ख्यातेरङ् (७५) स्वादेः श्नुः
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने
(७६) वाऽक्षः (७७) तक्ष: स्वार्थे वा (७८) स्तम्भू-स्तुम्भू-स्कम्भू-
स्कुम्भू-स्को: ना च (७९) क्रयादेः (८०) व्यञ्जनाच्छ्नाहेरानः (८१) तुदादेः शः (८२) रुधां स्वराच्छनो नलुक् च (८३) कृग्-तनादेरुः (८४) सृजः श्राद्धे जि-क्या-
ऽऽत्मने तथा (८५) तपेस्तपःकर्मकात्
(८६) एकधातौ कर्मक्रिययैका
कर्मक्रिये (८७) पचि-दुहे: (८८) न कर्मणा जिच् (८९) रुधः (९०) स्वर-दुहो वा (९१) तप: कर्चनुतापे च (९२) णि-स्नु-थ्रयात्मनेपदा
कर्मकात् (९३) भूषार्थ-सन्-किरादिभ्यश्च
ञि-क्यौ (९४) करणक्रियया क्वचित्
17
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________
चतुर्थाध्याये प्रथमः पादः
३७
[चतुर्थाध्याये प्रथमः पादः]
(१)द्विर्धातु: परोक्षा-डे , प्राक् तु (१९) अव्याप्यस्य मुचेर्मोग्वा स्वरे स्वरविधेः
(२०) मि-मी-मा-दामित् (२) आद्योंऽश एकस्वरः
स्वरस्य (३) सन्-यङश्च
(२१) रभ-लभ-शक-पत(४) स्वरादेद्वितीयः
पदामिः (५) न ब-द-नं संयोगादिः (२२) राधेर्वधे (६) अयि र:
(२३) अवित्परोक्षा-सेट्थवोरेः (७) नाम्नो द्वितीयाद् यथेष्टम् (२४) अनादेशादेरकव्यञ्जन(८) अन्यस्य
मध्येऽतः (९) कण्ड्वादेस्तृतीयः (२५) तृ-त्रप-फल-भजाम् (१०) पुनरेकेषाम्
(२६) ज़-भ्रम-वम-त्रस(११) यि: सन् वेर्ण्य:
फण-स्यम-स्वन-राज(१२) हव: शिति
भ्राज-भ्रास-भ्लासो वा (१३) चराचर-चलाचल- (२७) वा श्रन्थ-ग्रन्थो नलुक् च
पतापत-वदावद- (२८) दम्भः
घनाघन-पाटूपटं वा (२९) थे वा (१४) चिक्लिद-चक्नसम् (३०) न शस-दद-वादि-गुणिनः (१५) दाश्वत्-साह्वत्-मीढ्वत् (३१) हौ दः (१६) ज्ञप्यापो ज्ञीपीप् , न च (३२) देर्दिगि: परोक्षायाम्
द्विः , सि सनि (३३) डे पिब: पीप्य् (१७) ऋध ई
(३४) अड़े हि-हनो हो घः पूर्वात् (१८) दम्भो धिप्-धीप् (३५) जेर्गिः सन्-परोक्षयोः
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने
(३६) चे: किर्वा
(५७) निजां शित्येत् (३७) पूर्वस्याऽस्वे स्वरे योरियुव् (५८) पृ-भृ-मा-हाङामिः (३८) ऋतोऽत्
(५९) सन्यस्य (३९) ह्रस्व:
(६०) ओर्जा-ऽन्तस्था(४०) ग-होर्जः
पवर्गेऽवणे (४१) धुतेरिः
(६१) श्रु-सु-द्रु-पु-प्लु-च्योर्वा (४२) द्वितीय-तुर्ययो: पूर्वी (६२) स्वपो णावु: (४३) तिर्वा ष्ठिव:
(६३) असमानलोपे सन्वल्लघुनि (४४) व्यञ्जनस्याऽनादेर्लुक् (४५) अघोषे शिटः
(६४) लघोर्दीर्घोऽस्वरादेः (४६) क-डश्च-ञ्
(६५) स्मृ-दृ-त्वर-प्रथ-म्रद(४७) न कवतेर्यङः
स्तृ-स्पशेरः (४८) आ-गुणावन्यादे: (६६) वा वेष्ट-चेष्टः (४९) न हाको लुपि (६७) ई च गणः (५०) वञ्च-संस-ध्वंस-भ्रंश- (६८) अस्याऽऽदेरा: परोक्षायाम्
कस-पत-पद-स्कन्दोऽ (६९) अनातो नश्वान्त न्तो नी
ऋदाद्यशौ-संयोगस्य (५१) मुरतोऽनुनासिकस्य (७०) भू-स्वपोरदुतौ (५२) जप-जभ-दह-दश- (७१) ज्या-व्ये-व्यधिभञ्ज-पशः
व्यचि-व्यथेरिः (५३) चर-फलाम्
(७२) यजादि-वश्-वचः (५४) ति चोपान्त्याऽतोनोदुः सस्वरान्तस्था यवृत् (५५) क्रमतां री
(७३) न वयो य (५६) रि-रौ च लुपि (७४) वेश्य:
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________
चतुर्थाध्याये प्रथमः पादः
(७५) अविति वा
(७६) ज्यश्च यपि
(७७) व्य: (७८) संपरेव
(७९) यजादि - वचे: किति
(८०) स्वपेर्यङ्--ङे च
(८१) ज्या व्यधः क्ङिति (८२) व्यचोऽनसि
(८३) वशेरयङि
( ८४) ग्रह - व्रस्च - भ्रस्ज- प्रच्छः (८५) व्ये- स्यमोर्यङि
(८६) चाय की
(८७) द्वित्वे ह्वः (८८) णौ ङ - सनि
(८९) श्वेर्वा
(९०) वा परोक्षा- यङि
(९१) प्यायः पी
(९२) क्तयोरनुपसर्गस्य (९३) आङोऽन्धूधसोः
(९४) स्फाय: स्फी वा (९५ ) प्रसमः स्त्यः स्ती (९६) प्रात् तच मो वा (९७) श्य: शी द्रवमूर्त्ति - स्पर्शे नश्चाऽस्पर्शे
(९८) प्रते:
(९९) वाऽभ्यवाभ्याम्
(१००) श्रः शृतं हविः - क्षीरे (१०१) श्रपेः प्रयोक्त्रैक्ये
(१०२) वृत् सकृत्
(१०३) दीर्घमवोऽन्त्यम् (१०४) स्वर - हन - गमोः सनि
-
घुटि (१०५) तनो वा (१०६) क्रमः क्त्वि वा
(१०७) अहन्- पञ्चमस्य - क्ङिति
(१०८) अनुनासिके च च्छ्र-वः शूट्
(१०९) मव्यवि - श्रिविज्वर-त्वरेरुपान्त्येन
(११०) रालुक्
(१११) क्sनिटश्च - जो: -गौ घिि
३९
(११२) न्यङ्कद्ग- मेघादयः
(११३) न वञ्चेर्गतौ
(११४) यजेर्यज्ञाङ्गे (११५) घ्यण्यावश्यके (११६) नि-प्राद् युज: शक्ये
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने
(११७) भुजो भक्ष्ये (११८) त्यज-यज-प्रवचः (११९) वचोऽशब्दनाम्नि
(१२०) भुज-न्युजं पाणि-रोगे (१२१) वीरुन्-न्यग्रोधौ
[चतुर्थाध्याये द्वितीयः पादः]
(१९) वो विधूनने जः (२०) पा-शा-छा-सा-वे-व्या
हो यः
(१) आत् सन्ध्यक्षरस्य (२) न शिति (३) व्यस्थव्-णवि (४) स्फुर-स्फुलोर्घत्रि (५) वाऽपगुरो णमि (६) दीङः सनि वा (७) यबक्ङिति (८) मिग-मीगोऽखलचलि (९) लीङ्-लिनोर्वा (१०) णौ क्री-जीङ: (११) सिध्यतेरज्ञाने (१२) चि-स्फुरोर्नवा (१३) वियः प्रजने (१४) रुहः प: (१५) लियो नोऽन्त: स्नेहद्रवे (१६) लो ल: (१७) पाते: (१८) धूग-प्रीगोर्नः
(२१) अर्ति-री-व्ली-ही
यि-क्ष्माय्यातां पु: (२२) स्फाय स्फाव् (२३) शदिरगतौ शात् (२४) घटादेह्रस्वो दीर्घस्तु वा
त्रि-णम्परे (२५) कगे-वनू-जनै-जृष्
नस्-रञ्जः (२६) अमोऽकम्यमि-चमः (२७) पर्यपात् स्खदः (२८) शमोऽदर्शने (२९) यमोऽपरिवेषणे णिचि च (३०) मारण-तोषण-निशाने
জস্ব (३१) चहण: शाठ्ये
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________
चतुर्थाध्याये द्वितीयः पादः
(३२) ज्वल-ह्वल-ह्मल-ग्ला-
स्ना-वनू-वम-नमोऽनुप-
सर्गस्य वा (३३) छदेरिस्-मन्-त्रट्-क्वौ (३४) एकोपसर्गस्य च घे (३५) उपान्त्यस्याऽसमान
लोपि-शास्वृदितो डे (३६) भ्राज-भास-भाष-दीप
पीड-जीव-मील-कण- रण-वण-भण-श्रण-ह्वे
हेठ-लुट-लुप-लपां नवा (३७) ऋवर्णस्य (३८) जिघ्रतेरिः (३९) तिष्ठते: (४०) उद् दुषो णौ (४१) चित्ते वा (४२) गोह: स्वरे (४३) भुवो वः परोक्षा-ऽद्यतन्योः (४४) गम-हन-जन-खन-घसः
___ स्वरेऽनङि ङिति लुक् (४५) नो व्यञ्जनस्याऽनुदितः (४६) अञ्चोऽनर्चायाम् (४७) लङ्गि-कम्प्योरुपतापा
ऽङ्गविकृत्योः
(४८) भ जौ वा (४९) दंश-सञ्जः शवि (५०) अकट-घिनोश्च रजेः (५१) णौ मृगरमणे (५२) घञि भाव-करणे (५३) स्यदो जवे (५४) दशना-ऽवोदैधौद्म
प्रश्रथ-हिमश्रथम् (५५) यमि-रमि-नमि-गमि
हनि-मनि-वनति-तना
देधुटि क्ङिति (५६) यपि (५७) वा मः (५८) गमां क्वौ (५९) न तिकि दीर्घश्च (६०) आ: खनि-सनि-जनः (६१) सनि (६२) ये नवा (६३) तन: क्ये (६४) तौ सनस्तिकि (६५) वन्याङ् पञ्चमस्य (६६) अपाञ्चायश्चिः क्तौ (६७) ह्लादो हृद् क्तयोश्च (६८) ऋ-ल्वादेरेषां तो नोऽप्र:
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________
४२
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने
(६९) रदादमूर्च्छ-मदः क्तयोर्दस्य (८६) असंयोगादो: च
(८७) वम्यविति वा (७०) सूयत्याद्योदितः (८८) कृगो यि च (७१) व्यञ्जनान्तस्थाऽऽ तो- (८९) अत: शित्युत् ऽख्या-ध्यः
(९०) श्ना-ऽस्त्योर्लुक् (७२) पू-दिव्यञ्चे शा- (९१) वा द्विषातोऽन: पुस्
ऽद्यूता-ऽनपादाने (९२) सिज्-विदोऽभुवः (७३) सेासे कर्मकर्त्तरि (९३) द्वयुक्त-जक्षपञ्चतः (७४) क्षेः क्षी चाऽध्यार्थे (९४) अन्तो नो लुक् (७५) वाऽऽक्रोश-दैन्ये (९५) शौ वा (७६) ऋ-ही-घ्रा-ध्रा- त्रोन्द- (९६) श्नश्चाऽऽतः
नुद-विन्तेर्वा (९७) एषामी व्यञ्जनेऽद: (७७) दु-गोरू च
(९८) इर्दरिद्रः (७८) :-शुषि-पचो म-क-वम् (९९) भियो नवा (७९) निर्वाणमवाते
(१००) हाक: (८०) अनुपसर्गाः क्षीबोल्लाघ- (१०१) आ च हौ
कृश-परिकृश- (१०२) यि लुक्
फुल्लोत्फुल्ल- संफुल्लाः (१०३) ओत: श्ये (८१) भित्तं शकलम्
(१०४) जा ज्ञा-जनोऽत्यादौ (८२) वित्तं धन-प्रतीतम् (१०५) प्वादेर्हस्व: (८३) हु-धुटो हेधिः (१०६) गमिषद्यमश्छ: (८४) शासस्-हन: शाध्येधि- (१०७) वेगे सर्तेर्धात् जहि
(१०८) श्रौति-कृवु-धिवु-पा(८५) अत: प्रत्ययाल्लुक्
घ्रा-ध्मा-स्था-ना
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________
चतुर्थाध्याये द्वितीयः पादः
दाम्-दृश्यति-शद- सदः शृ-कृ-धि-पिबजिघ्र-धम-तिष्ठ-मनयच्छ-पश्यर्छ-शीय
सीदम् (१०९) क्रमो दीर्घः परस्मै (११०) ष्ठिवू-क्लम्वाऽऽचमः (१११) शम्सप्तकस्य श्ये (११२) ष्ठिव्-सिवोऽनटि वा (११३) म-व्यस्याः
(११४) अनतोऽन्तोऽदात्मने (११५) शीङो रत् (११६) वेत्तेर्नवा (११७) तिवां णव: परस्मै (११८) ब्रूगः पञ्चानां पञ्चाऽऽहश्च (११९) आशिषि तु-ह्योस्तातङ् (१२०) आतो णव औः (१२१) आतामाते-आथामाथे
आदिः (१२२) य: सप्तम्या: (१२३) याम्-युसोरियमियुसौ
[चतुर्थाध्याये तृतीयः पादः]
(११) न वृद्धिश्चाऽविति क्डिल्लोपे (१२) भवते: सिज्लुपि (१३) सूते: पञ्चम्याम् (१४) व्युक्तोपान्त्यस्य शिति
स्वरे
(१) नामिनो गुणोऽक्ङिति (२) उ-श्नोः (३) पुस्-पौ (४) लघोरुपान्त्यस्य (५) मिदः श्ये (६) जागुः किति (७) ऋवर्ण-दृशोऽङि (८) स्कृच्छृतोऽकि परोक्षायाम् (९) संयोगादृदर्ते: (१०) क्य-यङाऽऽशीर्ये
(१५) ह्विणोरप्विति व्-यौ (१६) इको वा (१७) कुटादेर्डिद्वंदणित् (१८) विजेरिट (१९) वोर्णो:
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने
(२०) शिदवित्
(३६) ऋवर्णात् (२१) इन्ध्यसंयोगात् परोक्षा (३७) गमो वा किद्वत्
(३८) हन: सिच् (२२) स्वछुर्नवा
(३९) यमः सूचने (२३) ज-नशो न्युपान्त्ये तादिः (४०) वा स्वीकृतौ क्त्वा
(४१) इश्च स्था-दः (२४) ऋत्-तृष-मृष-कृश- (४२) मृजोऽस्य वृद्धिः
वञ्च-लुञ्च-थ-फ: सेट् (४३) ऋत: स्वरे वा (२५) वौ व्यञ्जनाऽऽदे: सन् (४४) सिचि परस्मै चाऽय-व:
समानस्याऽडिति (२६) उति शवर्हाऽद्यः क्तौ (४५) व्यञ्जनानामनिटि भावाऽऽरम्भे
(४६) वोण्णुगः सेटि (२७) न-डीङ्-शीङ्-पूङ- (४७) व्यञ्जनादेर्वोपान्त्यस्याऽत:
धृषि-क्ष्विदि-स्विदि-मिदः | (४८) वद-व्रज-ल: (२८) मृष: क्षान्तौ
(४९) न श्वि-जागृ-शस(२९) क्त्वा
क्षण-हम्येदितः (३०) स्कन्द-स्यन्दः (५०) णिति (३१) क्षुध-क्लिश-कुष-गुध- मृड- (५१) नामिनोऽकलि-हले:
मृद-वद-वस: (५२) जागुर्जि-णवि (३२) रुद-विद-मुष-ग्रह- (५३) आत ऐ: कृऔ
स्वप-प्रच्छः सन् च (५४) न जन-बधः (३३) नामिनोऽनिट
(५५) मोऽकमि-यमि-रमि(३४) उपान्त्ये
नमि-गमि-वमा-ऽऽचमः (३५) सिजाशिषावात्मने (५६) विश्रमे
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________
चतुर्थाध्याये तृतीयः पादः
(५७) उद्यमोपरमौ (५८) णिद्वाऽन्त्यो णव् (५९) उत और्विति व्यञ्जनेऽद्वे: (६०) वोर्णो:
(६१) न दि- स्यो:
(६२) तृहः श्नादीत् (६३) ब्रूतः परादिः (६४) यङ्-तु-रु- स्तोर्बहुलम् (६५) स: सिजस्तेर्दि-स्योः (६६) पिबैति - दा - भू-स्थः सिचो लुप् परस्मै न चेट्
-
-
(६७) दूधे - प्रा शा छा सो वा (६८) तन्भ्यो वा त थासि न्
-
णोश्च
(६९) सनस्तत्रा वा
(७०) धुड्-ह्रस्वाल्लुगनिटस्त-थोः (७१) इट इति
(७२) सोधि वा
(७३) अस्ते: सि हस्त्वेति
(७४) दुह - दिह - लिह - गुहो दन्त्यात्मने वा सक:
(७५) स्वरेऽतः
(७६) दरिद्रोऽद्यतन्यां वा
(७७) अशित्यस्सन्- णकज्
णका - Sनटि
(७८) व्यञ्जनाद्दे: सश्च दः
(७९) से: स्-दु-धां च रुर्वा
(८०) योऽशिति
(८१) क्यो वा
(८२) अतः
(८३) णेरनिटि (८४) सेट्क्तयो:
(८५) आमन्ताऽऽल्वाऽऽय्ये
४५
नावय् (८६) लघोर्यपि
(८७) वाऽऽप्रो: (८८) मेङो वा मित (८९) क्षेः क्षी
(९०) क्षय्य - जय्यौ शक्तौ
(९१) क्रय्यः क्रयार्थे
(९२) सस्तः सि
(९३) दीपू दीङ : क्ङिति स्वरे (९४) इडेत् - पुसि चाssतो लुक् (९५) संयोगाssदेर्वाऽऽशिष्येः
(९६) गा-पा-स्था-सा-दा
मा-हाकः (९७) ई व्यञ्जनेऽयपि
(९८) प्रा-धमोर्यङि
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________
४६
(९९) हनो नी वधे
(१००) णिति घात्
(१०१) ञि - वि घन् (१०२) नशेर्नेश वाऽङि
(१०३) श्वयत्यसू-वच-पतः श्वा ऽऽस्थ-वोच-पप्तम्
(१०४) शीङ ए: शिति ( १०५) क्ङिति यि शय् (१०६) उपसर्गाद्हो ह्रस्वः (१०७) आशिषीण: (१०८) दीर्घश्वि-यङ्-यक्
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने
(१) अस्ति-ब्रुवोर्भू-वचावशिति (२) अघञ्क्यबलच्यजेर्वीं (३) त्रने वा
(४) चक्षो वाचि कुशांग् ख्यांग्
(५) नवा परोक्षायाम् (६) भृज्जो भर्ज्
[ चतुर्थाध्याये चतुर्थः पादः ]
(७) प्राद् दागस्त आरम्भे के
.
(८) नि-वि-स्वन्ववात् (९) स्वरादुपसर्गाद् दस्ति कित्यधः
क्येषु च
(१०९) ऋतो री
(११०) रि: श- क्या - ssशीर्ये (१११) ईश्च्वाववर्णस्या
ऽनव्ययस्य
(११२) क्यनि
( ११३) क्षुत् - तृड्-गर्धेऽशनायोदन्य-धनायम्
(११४) वृषाऽश्वान् मैथुने स्सोऽन्तः (११५) अस् च लौल्ये
(१०) दत् (११) दो-सो-मा-स्थ इ:
(१२) छा- शोर्वा
(१३) शो व्रते
(१४) हाको हि: क्त्वि
(१५) धागः
(१६) यपि चाsदो जग्ध्
(१७) घस्ल संनद्यतनी
घञचलि (१८) परोक्षायां नवा
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________
चतुर्थाध्याये चतुर्थः पादः
(१९) वेर्वय (२०) क्रः शृ-दृ-प्र: (२१) हनो वध आशिष्यो (२२) अद्यतन्यां वा त्वात्मने (२३) इणिकोर्गा (२४) णावज्ञाने गमुः (२५) सनीङश्च (२६) गा परोक्षायाम् (२७) णौ सन्-डे वा (२८) वाऽद्यतनी-क्रियाति
पत्त्योर्गीङ् (२९) अड् धातोरादिमुस्तन्यां
चाऽमाङा (३०) एत्यस्तेर्वृद्धि: (३१) स्वरादेस्तासु (३२) स्ताद्यशितोऽत्रोणादेरिट (३३) तेर्ग्रहादिभ्यः (३४) गृह्णोऽपरोक्षायां दीर्घः (३५) वृतो नवाऽनाशी:
सिच्परस्मै च (३६) इट् सिजाशिषोरात्मने (३७) संयोगाद् ऋतः (३८) धूगौदितः (३९) निष्कुषः
(४०) क्तयो: (४१) जृ-व्रश्च: क्त्व: (४२) ऊदितो वा (४३) क्षुध-वसस्तेषाम् (४४) लुभ्यश्चेर्विमोहाचे (४५) पूङ-क्लिशिभ्यो नवा (४६) सह-लुभेच्छ-रुष
रिषस्तादेः (४७) इवृध-भ्रस्ज-दम्भ-श्रि
यूणु-भर-ज्ञपि-सनितनि-पति-वृद्-दरिद्रः
सनः (४८) ऋ-स्मि-पूङञ्जशौ-कृ-गृ
दृ-धृप्रच्छः (४९) हनृतः स्यस्य (५०) कृत-वृत-नृत-च्छृद
तृदोऽसिच: सादेर्वा (५१) गमोऽनात्मने (५२) स्नोः (५३) क्रमः (५४) तुः (५५) न वृद्भ्यः (५६) एकस्वरादनुस्वारेतः (५७) ऋवर्ण-श्रूयूगुंगः कितः
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________
४८
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने
(५८) उवर्णात् (५९) ग्रह-गुहश्च सनः (६०) स्वार्थे (६१) डीय-श्व्यैदित: क्तयोः (६२) वेटोऽपत: (६३) सं-नि-वेरर्दः (६४) अविरेऽभे: (६५) वर्तेर्वृत्तं ग्रन्थे (६६) धृष-शस: प्रगल्भे (६७) कष: कृच्छ्र-गहने (६८) घुषेरविशब्दे (६९) बलि-स्थूले दृढः (७०) क्षुब्ध-विरिब्ध-स्वान्त
ध्वान्त-लग्न-म्लिष्टफाण्ट-बाढ-परिवृढं मन्थ-स्वर-मनस्तमस्-सक्ता-ऽस्पष्टा
ऽनायास-भृश-प्रभौ (७१)आदित: (७२) नवा भावा-ऽऽरम्भे (७३) शक: कर्मणि (७४) णौ दान्त-शान्त-पूर्ण-
- दस्त-स्पष्ट-च्छन्न-ज्ञप्तम् (७५) श्वस-जप-वम-रुष-त्वर
संघुषा-ऽऽस्वना-ऽमः (७६) हृषे: केश-लोम-विस्मय
प्रतिघाते (७७) अपचितः (७८) सृजि-दृशि-स्कृ-स्वरा
ऽत्वतस्तृनित्यानिटस्थवः (७९) ऋत: (८०) ऋ-वृ-व्ये-ऽद इट् (८१) स्क्रसृ-वृ-भृ-स्तु-द्रु-श्रु
स्रोर्व्यञ्जनादेः परोक्षायाः (८२) घसेकस्वराऽऽत: कसोः (८३) गम-हन-विद्ल-विश
दृशो वा (८४) सिचोऽओः (८५) धूग्-सु-स्तो: परस्मै (८६) यमि-रमि-नम्यातः
सोऽन्तश्च (८७) ईशीड: से-ध्वे-स्व-ध्वमो: (८८) रुत्पञ्चकाच्छिदयः (८९) दि-स्योरीट् (९०) अदश्वाऽट् (९१) संपरे: कृग: स्सट् (९२) उपाद् भूषा-समवाय
प्रतियत्न-विकार
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________
चतुर्थाध्याये चतुर्थः पादः
वाक्याध्याहारे
(१०७) उपसर्गात् खल्घञोश्च (९३) किरो लवने
(१०८) सु-दुर्थ्य: (९४) प्रतेश्च वधे
(१०९) नशो धुटि (९५) अपाच्चतुष्पात्-पक्षि-शुनि (११०) मस्जे: स:
हृष्टा-ऽना-ऽऽश्रयार्थे (१११) अ: सृजि-दृशोऽकिति (९६) वौ विष्किरो वा (११२) स्पृशादि-सृपो वा (९७) प्रात् तुम्पतेर्गवि (११३) ह्रस्वस्य त: पित्कृति (९८) उदित: स्वरान्नोऽन्तः (११४) अतो म आने (९९) मुचादि-तृफ-दृफ- (११५) आसीन:
__ गुफ-शुभोभः शे (११६) ऋतां विडतीर् (१००) जभः स्वरे
(११७) ओष्ठयादुर् (१०१) रध इटि तु परोक्षायामेव (११८) इसास: शासोऽङ्(१०२) रभोऽपरोक्षा-शवि
व्यञ्जने (१०३) लभः
(११९) क्वौ (१०४) आङो यि
(१२०) आङ: (१०५) उपात् स्तुतौ (१२१) य्वोः प्वय्व्यञ्जने लुक् (१०६) त्रि-ख्णमोर्वा
(१२२) कृत: कीर्तिः
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________
५०
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने
[ पञ्चमाध्याये प्रथमः पादः ]
(१) आ तुमोऽत्यादिः कृत्
(२) बहुलम् (३) कर्त्तरि
(४) व्याप्ये घुर- केलिमकृष्टपच्यम् (५) संगतेऽजर्यम्
(६) रुच्या -ऽव्यथ्य- वास्तव्यम् (७) भव्य-गेय-जन्य-रम्याऽऽपात्या-ऽऽप्लाव्यं नवा
(८) प्रवचनीयादयः
(९) श्लिष - शीङ् - स्था -ऽऽस
वस-जन-रुह-जृ
भजेः क्तः (१०) आरम्भे
(११) गत्यर्था - ऽकर्मकपिब-भुजे :
(१२) अद्यर्थाच्चाssधारे
(१३) क्त्वा - तुमम् भावे (१४) भीमादयोऽपादाने (१५) संप्रदानाच्चान्यत्रोणादयः (१६) असरूपोऽपवादे बोत्सर्गः प्राकू क्ते:
(१७) ॠवर्ण व्यञ्जनाद् घ्यण् (१८) पाणि - समवाभ्यां सृजः
(१९) उवर्णादावश्यके
(२०) आसु - यु- वपि रपि-लपित्रपि - डिपि - दभि
चम्यानमः
-
(२१) वाऽऽधारेऽमावस्या (२२) संचाय्य-कुण्डपाय्यराजसूयं
(२३) प्रणाय्यो निष्कामा - ऽसंमते
(२४) धाय्या - पाय्य - सान्नाय्यनिकाय्यमृङ् मान - हविनिवासे
(२५) परिचाय्योपचाय्या-ssनाय्य समूह्य-चित्यमग्नौ
(२६) याज्या दानर्चि
(२७) तव्या - sनीयौ
( २८ ) य एच्चाऽऽतः (२९) शकि- तकि- चति-यतिशसि - सहि-यज-भजिपवर्गात् (३०) यम-मद-गदोऽनुपसर्गात्
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________
पञ्चमाध्याये प्रथमः पादः
(३१) चरेराङस्त्वगुरौ (३२) वर्योपसर्या -ऽवद्यपण्यमुपेयर्तुमती-गर्ह्यविक्रेये
(३३) स्वामि-वैश्येऽर्यः (३४) वह्यं करणे
(३५) नाम्नो वदः क्यप् च
(३६) हत्या - भूयं भावे (३७) अग्निचित्या
(३८) खेय-मृषोद्ये (३९) कुप्य- भिद्योध्य-सिध्य
तिष्य- पुष्य-युग्याऽऽज्य-सूर्यं नाम्नि
(४०) दृ-वृग् - स्तु जुषेति-शास: (४१) ऋदुपान्त्यादकृपि - चूदृचः (४२) कृ-वृषि- मृजि - शंसिगुहि-दुहि जपो वा
(४३) जि - विपू-न्यो हलि-मुअकल्के
(४४) पदा - sस्वैर - बाह्या पक्ष्ये
ग्रहः
(४५) भृगोऽसंज्ञायाम् (४६) समो वा
(४७) ते कृत्याः
(४८) णक-तृचौ
(४९) अच्
(५०) लिहादिभ्यः
(५१) ब्रुवः
(५२) नन्द्यादिभ्योऽन:
(५३) ग्रहादिभ्यो णिन् (५४) नाम्युपान्त्य - प्री-कृ
५१
गृ-ज्ञः कः (५५) गेहे ग्रहः
(५६) उपसर्गादातो डोऽश्यः प्राणि-नसोः
(५७) व्याघ्रा - ss (५८) घ्रा - ध्मा - पा- दूधे-दृशः
शः
(५९) साहि - साति-वेद्युदेजिधारि - पारिचेतेरनुपसर्गात् (६०) लिम्प - विन्दः (६१) नि- गवादेर्नाम्नि (६२) वा ज्वलादि-दु-नीभू-ग्रहाऽऽस्रोर्णः
(६३) अवह-सा - संस्रो:
(६४) तनू - व्यधीण - श्वसातः
(६५) नृत् खन्- रञ्जः शिल्पिन्यकद्
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने
(६६) गस्थकः (६७) टनण (६८) हः काल-व्रीह्योः (६९) घु-सृ-ल्वोऽक: साधौ (७०) आशिष्यकन् (७१) तिक्कृतौ नाम्नि (७२) कर्मणोऽण् . (७३) शीलि-कामि
___भक्ष्याचरीक्षि-क्षमो णः (७४) गायोऽनुपसर्गादृक् (७५) सुरा-सीधोः पिब: (७६) आतो डोऽह्वा-वा-मः (७७) समः ख्यः (७८) दश्वाऽऽङः (७९) प्राज्ज्ञश्च (८०) आशिषि हनः (८१) क्लेशादिभ्योऽपात् (८२) कुमार-शीर्षाण्णिन् (८३) अचित्ते टक् (८४) जाया-पतेश्चिह्नवति (८५) ब्रह्मादिभ्यः (८६) हस्ति-बाहु-कपाटाच्छक्तौ (८७) नगरादगजे (८८) राजघः
(८९) पाणिघ-ताडघौ शिल्पिनि (९०) कुक्ष्यात्मोदराद् भृगः खि: (९१) अर्होऽच् (९२) धनु-र्दण्ड-त्सरु-लाङ्गला
ऽङ्कुशर्टि-यष्टि-शक्ति
तोमर-घटाद् ग्रहः (९३) सूत्राद् धारण (९४) आयुधादिभ्यो
धृगोऽदण्डादे: (९५) हगो वयोऽनुद्यमे (९६) आङ: शीले (९७) दृति-नाथात् पशाविः (९८) रज:-फले-मलाद् ग्रहः (९९) देव-वातादापः (१००) शकृत्-स्तम्बाद् वत्स
व्रीहौ कृगः
(१०१) किम्-यत्-तद्-बहोर: (१०२) सङ्ख्या-ऽह-दिवा
विभा-निशा-प्रभाभाश्चित्र-कर्नाद्यन्ताऽनन्त-कार-बाहरुर्धनु-र्नान्दी-लिपिलिवि-बलि-भक्ति-क्षेत्रजङ्घा-क्षपा-क्षणदा
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________
पञ्चमाध्याये प्रथमः पादः
रजनि-दोषा-दिन- (११७) कर्तुः खश् दिवसाट्टः .
(११८) एजे: (१०३) हेतु-तच्छीला-ऽनुकूले- (११९) शुनी-स्तन-मुञ्ज-कूलाऽशब्द-श्लोक-कलह
ऽऽस्य-पुष्पाझ्धेः गाथा-वैर-चाटुसूत्र- (१२०) नाडी-घटी-खरीमन्त्र-पदात्
मुष्टि-नासिका-वाताद् (१०४) भृतौ कर्मण:
ध्मश्च (१०५) क्षेम-प्रिय-मद्र-भद्रात् (१२१) पाणि-करात् खा-ऽण्
(१२२) कूलादुद्रुजोद्वहः (१०६) मेघर्त्ति-भया-ऽभयात् ___(१२३) वहा-ऽभ्राल्लिहः खः
(१२४) बहु-विध्वरुस्तिलात् तुदः (१०७) प्रिय-वशाद् वदः (१२५) ललाट-वात-शर्धात् (१०८) द्विषन्तप-परन्तपौ
तपा-ऽज-हाक: (१०९) परिमाणार्थ-मित- (१२६) असूर्योग्राद् दृशः नखात् पचः
(१२७) इरम्मद: (११०) कूला-ऽभ्र-करीषात् (१२८) नग्न-पलित-प्रिया-ऽन्ध
स्थूल-सुभगा-ऽऽढय(१११) सर्वात् सहश्च
तदन्ताव्यर्थेऽच्वेर्भुव: (११२) भृ-वृ-जि-तृ-तप-दमेश्च खिष्णु-खुकञ् नाम्नि
(१२९) कृगः खनट करणे (११३) धारेर्धर्च
(१३०) भावे चाऽऽशिताद् भुवः (११४) पुरन्दर-भगन्दरौ
ख: (११५) वाचंयमो व्रते (१३१) नाम्नो गम: खड्-डौ (११६) मन्याण्णिन्
च , विहायसस्तु विहः
कषः
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने
(१३२) सुग-दुर्गमाधारे (१३३) निर्गो देशे (१३४) शमो नाम्न्यः (१३५) पार्थादिभ्य: शीङ: (१३६) ऊर्ध्वादिभ्यः कर्तुः (१३७) आधारात् (१३८) चरेष्टः (१३९) भिक्षा-सेना-ऽऽदायात् (१४०) पुरो-ऽग्रतो-ऽग्रे: सर्तेः (१४१) पूर्वात् कर्तुः (१४२) स्था-पा-स्ना-त्रः कः (१४३) शोकापनुद-तुन्दपरि-
मृज-स्तम्बेरम-कर्णेजपं प्रिया-ऽलस-हस्ति-सूचके (१४४) मूलविभुजादयः (१४५) दुहेर्दुघः (१४६) भजो विण् (१४७) मन्-वन्-कनिप्-विच्
क्वचित् (१४८) किप (१४९) स्पृशोऽनुदकात् (१५०) अदोऽनन्नात् (१५१) क्रव्यात्-क्रव्यादावाम
पक्वादौ
(१५२) त्यदाद्यन्य-समानादु
पमानाद् व्याप्ये दृशः
टक्-सकौ च (१५३) कर्तुर्णिन् (१५४) अजाते: शीले (१५५) साधौ (१५६) ब्रह्मणो वदः (१५७) व्रता-ऽऽभीक्ष्ण्ये (१५८) करणाद् यजो भूते (१५९) निन्द्ये व्याप्यादिन्
विक्रियः (१६०) हनो णिन् (१६१) ब्रह्म-भ्रूण-वृत्रात् विप् (१६२) कृगः सु-पुण्य-पाप
कर्म-मन्त्र-पदात् (१६३) सोमात् सुगः (१६४) अग्नेश्वेः (१६५) कर्मण्यग्न्यर्थे (१६६) दृश: कनिम् (१६७) सह-राजभ्यां कृग-युधेः (१६८) अनोर्जनेर्डः (१६९) सप्तम्या: (१७०) अजाते: पञ्चम्याः (१७१) क्वचित्
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________
पञ्चमाध्याये प्रथमः पादः
(१७२) सु-यजोर्ड्वनिप् (१७३) जृषोऽत:
(१७४) क्त-क्तवतू
[पञ्चमाध्याये द्वितीयः पादः]
(१) श्रु-सद-वस्भ्य: परोक्षा वा (२) तत्र क्वसु-कानौ तद्वत् (३) वेयिवदनाश्वदनूचानम् (४) अद्यतनी (५) विशेषाविवक्षा-व्यामिश्रे (६) रात्रौ वसोऽन्त्ययामा___ऽस्वप्तर्यद्य (७) अनद्यतने ह्यस्तनी (८) ख्याते दृश्ये (९) अयदि स्मृत्यर्थे भविष्यन्ती (१०) वाऽऽकाङ्क्षायाम् (११) कृतास्मरणा-ऽतिनिह्नवे
परोक्षा (१२) परोक्षे (१३) ह-शश्वद्-युगान्त:प्रच्छ्ये
ह्यस्तनी च (१४) अविवक्षिते (१५) वाऽद्यतनी पुरादौ (१६) स्मे च वर्त्तमाना
(१७) ननौ पृष्टोक्तौ सद्वत् (१८) न-न्वोर्वा (१९) सति (२०) शत्रानशावेष्यति तु
सस्यौ (२१) तौ माझ्याक्रोशेषु (२२) वा वेत्तेः क्वसुः (२३) पूङ-यजः शानः (२४) वय:-शक्ति-शीले (२५) धारीङोऽकृच्छ्रेऽतृश् (२६) सुग्-द्विषार्हः सत्रि-शत्रु
स्तुत्ये (२७) तृन् शील-धर्म-साधुषु (२८) भ्राज्यलग्-निराकृग्
भू-सहि-रुचि-वृतिवृधि-चरि-प्रजना-ऽपत्रप
इष्णः
(२९) उद: पचि-पति-पदि-मदेः (३०) भू-जे: ष्णुक्
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________
५६
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने
(३१) स्था-ग्ला-म्ला-पचिपरिमृजि- क्षे: नुः (३२) त्रसि - गृधि - धृषि - क्षिपः क्नुः
(३३) सन्- भिक्षा - ssशंसेरुः (३४) विन्द्विच्छू (३५) शू-वन्देरारु: (३६) दा -- स-शद - सदो रु
(३७) शीङ् - श्रद्धा-निद्रा- तन्द्रा
दयि-पति-गृहि-स्पृहेरालुः (३८) ङौ सासहि - वावहिचाचलि - पापति
(३९) सखि - चक्रि दधि जज्ञि
नेमिः
-
-
(४० ) शू कम गम हन वृषभू-स्थ उकण्
(४१) लष-पत-पदः (४२) भूषा - क्रोधार्थ - जु-सृगृधि-ज्वल-शुचश्चाऽनः (४३) चाल-शब्दार्थादकर्मकात् (४४) इ - ङितो व्यञ्जनाऽ
ऽद्यन्तात्
(४५) न णिङ् - य-सूद - दीप
दीक्ष:
(४६) द्रम-क्रमो यङः (४७) यजि - जपि दंशि
वदादूकः
(४८) जागुः
(४९) शमष्टकाद् घिनण् (५०) युज - भुज- भज-त्यजरञ्ज-द्विष-दुष- द्रुह-दुहाऽभ्याहनः
(५१) आङ : क्रीड - मुष:
(५२) प्राच्च यम- यसः
(५३) मथ-लप: (५४) वेश्व द्रो (५५) वि-परि- प्रात् सर्ते:
(५६) समः पृचैप्-ज्वरेः (५७) सं-वेः सृजः (५८) सं- परि-व्यनु - प्राद् वदः (५९) वेर्विच-कत्थ-स्रम्भ
कष-कस-लस-हनः
(६०) व्यपा - ऽभेर्लषः
(६१) सम्- प्राद् वसात् (६२) समत्यपा-भि-व्यभेश्वरः
(६३) समनु - व्यवाद् रुधः (६४) वेर्दह:
(६५) परेर्देवि-मुहश्च
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________
पञ्चमाध्याये द्वितीयः पादः
(६६) क्षिप-रट: (६७) वादेश्च णक: (६८) निन्द - हिंस - क्लिश-खादविनाशि-व्याभाषासूयाऽनेकस्वरात्
(६९) उपसर्गाद् देवृ-देवि
क्रुश:
(७०) वृङ्-भिक्षि- लुण्टिजल्पि-कुट्टाट्टाकः
(७१) प्रात् सू-जोरिन् ( ७२ ) जीण-ह- क्षि- विश्रि
परिभू-वमा-ऽभ्यमा-ऽव्यथः (७३) सृ- घस्यदो मरक् (७४) भञ्जि - भासि - मिदो घुरः (७५) वेत्ति - च्छिद - भिदः (७६) भियो रु - रुक - लुकम् (७७) सृ-जीणू-नशष्ट्रवरप्
कित्
(७८) गत्वरः (७९) स्म्यजस - हिंस-दीपकम्प-कम-नमो र
(८०) तृषि - धृषि - स्वपो नजिङ्
(८१) स्थेश -भास - पिसकसो वरः
(८२) यायावरः
-
(८३) दिद्युद् ददृद्- जगज्जुहूवाकू - प्राट्-धी- श्री-दूसू-ज्वायतस्तू-कटप्रूपरिव्राड्-भ्राजादयः क्विपः (८४) शं-सं-स्वयं-वि-प्राद् भुवो
डुः (८५) पुव इत्रो दैवते (८६) ऋषि - नाम्नोः करणे
3
(८७) लू-धू-सू-खन-चरसहा -ऽर्ते:
(८८) नी - दाव् - शसू-यु-युज
स्तु-तुद-सि-सिच-मिहपत-पा-नहस्रट् (८९) हल - क्रोडास्ये पुवः
(९०) दंशेत्र:
(९१) धात्री
(९२) ज्ञानेच्छा -ऽर्चार्थत्रीच्छील्यादिभ्यः क्तः
(९३) उणादयः
-
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने [पञ्चमाध्याये तृतीयः पादः]
(२०) श्री वायु-वर्ण-निवृत्ते (२१) निरभे: पू-ल्वः (२२) रोरुपसर्गात् (२३) भू-श्र्यदोऽल् (२४) न्यादो नवा (२५) सं-नि-व्युपाद् यमः (२६) नेर्नद-गद-पठ-स्वन
क्वणः
(१) वय॑ति गम्यादिः (२) वा हेतुसिद्धौ क्तः (३) कषोऽनिटः (४) भविष्यन्ती (५) अनद्यतने श्वस्तनी (६) परिदेवने (७) पुरा-यावतोर्वर्त्तमाना (८) कदा-कोर्नवा (९) किंवृत्ते लिप्सायाम् (१०) लिप्स्यसिद्धौ (११) पञ्चम्यर्थहेतौ (१२) सप्तमी चोर्ध्वमौहूर्तिके (१३) क्रियायां क्रियार्थायां
तुम् णकच् भविष्यन्ती (१४) कर्मणोऽण् (१५) भाववचनाः (१६) पद-रुज-विश-स्पृशो
घञ् (१७) सर्ते: स्थिर-व्याधि-बल
मत्स्ये (१८) भावा-ऽकों: (१९) इङोऽपादाने तु टिद्
(२७) वैणे कण: (२८) युवर्ण-वृ-दृ-वश-रण
गमृद्-ग्रहः (२९) वर्षादय: क्लीबे (३०) समुदोऽज: पशौ (३१) सृ-ग्लहः प्रजना-ऽक्षे (३२) पणेर्माने (३३) संमद-प्रमदौ हर्षे (३४) हनोऽन्तर्घना-ऽन्तर्घणौ
देशे (३५) प्रघण-प्रघाणौ गृहांशे (३६) निघोद्ध-सङ्घोद्धना
ऽपघनोपघ्नं निमित
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________
पञ्चमाध्याये तृतीयः पादः
प्रशस्त-गणा-ऽत्या-
धाना-ऽङ्गा-ऽऽसन्नम् (३७) मूर्त्ति-निचिता-ऽभ्रे घनः (३८) व्ययो-द्रो: करणे (३९) स्तम्बाद् घनश्च (४०) परेघः (४१) ह्रः समाह्वया-ऽऽह्वयौ
द्यूत-नाम्नो: (४२) न्यभ्युप-वेर्वाश्चोत् । (४३) आङो युद्धे (४४) आहावो निपानम् । (४५) भावेऽनुपसर्गात् (४६) हनो वा वध् च (४७) व्यध-जप-मद्भयः (४८) नवा कण-यम-हस
स्वनः (४९) आङो रु-प्लो: (५०) वर्षविघ्नेऽवाद् ग्रहः (५१) प्राद् रश्मि-तुलासूत्रे (५२) वृगो वस्त्रे (५३) उदः श्रे: (५४) यु-पू-द्रोर्घञ् (५५) ग्रहः (५६) न्यवाच्छापे
(५७) प्राल्लिप्सायाम् (५८) समो मुष्टौ (५९) यु-दु-द्रो: (६०) नियश्वाऽनुपसर्गाद् वा (६१) वोदः (६२) अवात् (६३) परे ते (६४) भुवोऽवज्ञाने वा (६५) यज्ञे ग्रहः (६६) संस्तोः (६७) प्रात् सु-द्रु-स्तोः (६८) अयज्ञे स्त्रः (६९) वेरशब्दे प्रथने (७०) छन्दोनाम्नि (७१) क्षु-श्रोः (७२) न्युदो ग्रः (७३) किरो धान्ये (७४) नेयुः (७५) इणोऽभ्रेषे (७६) परेः क्रमे (७७) व्युपात् शीङः (७८) हस्तप्राप्ये चेरस्तेये (७९) चिति-देहा-ऽऽवा
सोपसमाधाने कश्वाऽऽदेः
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________
६०
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने
(८०) सचेऽनूर्ध्वे (८१) माने
(८२ ) स्थादिभ्यः कः (८३) द्वितोऽथुः (८४) डूवितस्त्रिमक् तत्कृतम् (८५) यजि - स्वपि रक्षि
यति - प्रच्छो नः (८६) विच्छो नङ्
(८७) उपसर्गाद द: कि :
(८८) व्याप्यादाधारे (८९) अन्तर्द्धिः
(९०) अभिव्याप्तौ भावेऽन
ञिन्
(९१) स्त्रियां क्ति:
(९२) श्रवादिभ्यः
(९३) समिणासुगः
(९४) साति - हेति - यूति - जूति-ज्ञप्ति - कीर्त्तिः
(९५) गा पा पचो भावे
(९६) स्थो वा
(९७) आस्यटि - व्रज्-यजः
क्यप्
(९८) भृगो नाम्नि (९९) समज-निपनिषद
शीङ्-सुग्-विदि-चरि
मनीणः
(१००) कृगः श च वा (१०१) मृगयेच्छा - याच्ञा
तृष्णा - कृपा-भा-श्रद्धाऽन्तर्द्धा
(१०२) परे: सू चरेर्यः
(१०३) वाऽटाट्यात्
(१०४) जागुरश्च (१०५) शंसि - प्रत्ययात्
(१०६) केटो गुरोर्व्यञ्जनात्
(१०७) षितोऽङ्
(१०८) भिदादयः
(१०९) भीषि - भूषि - चिन्तिपूजि - कथि - कुम्बिचर्चि-स्पृहि-तोलिदोलिभ्यः
(११०) उपसर्गादातः (१११) णि-वेत्त्यास-श्रन्थ
घट्ट वन्देरनः
(११२) इषोऽनिच्छायाम्
(११३) पर्यधर्वा
(११४) क्रुत्संपदादिभ्यः किप् (११५) भ्यादिभ्यो वा
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________
पञ्चमाध्याये तृतीयः पादः
व्यज-खला-ऽऽपणनिगम-बक-भग-कषा
ऽऽकष-निकषम् (१३२) व्यञ्जनाद् घञ्
(११६) व्यतिहारेऽनीहादिभ्यो
ञः (११७) नञोऽनि: शापे (११८) ग्ला-हा-ज्य: (११९) प्रश्ना-ऽऽख्याने वेञ् (१२०) पर्यायाऽहोत्पत्ती
च णक: (१२१) नाम्नि पुंसि च (१२२) भावे (१२३) क्लीबे क्त: (१२४) अनट (१२५) यत्कर्मस्पर्शात् करृङ्ग-
सुखं ततः (१२६) रम्यादिभ्यः कर्त्तरि (१२७) कारणम् (१२८) भुजि-पत्यादिभ्यः
कर्मा-ऽपादाने (१२९) करणा-ऽऽधारे (१३०) पुन्नाम्नि घः (१३१) गोचर-संचर-वह-व्रज-
(१३३) अवात् तृ-स्तृभ्याम् (१३४) न्याया-ऽऽवाया-ऽध्या
योद्याव-संहारा-ऽवहारा
ऽऽधार-दार-जारम् (१३५) उदकोऽतोये (१३६) आनायो जालम् (१३७) खनो ड-डरेके-कवक
घं च (१३८) इ-कि-श्तिव्
स्वरूपा-ऽर्थे (१३९) दु:-स्वीषत:
कृच्छ्रा-ऽकृच्छ्रार्थे खल् (१४०) च्व्यर्थे क प्याद्
भू-कृगः (१४१) शासू-युधि-दृशि
धृषि-मृषा-ऽऽतोऽन:
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने [पञ्चमाध्याये चतुर्थः पादः]
(१) सत्सामीप्ये सद्वद् वा (२) भूतवच्चाऽऽशंस्ये वा (३) क्षिप्रा-ऽऽशंसार्थयो
भविष्यन्ती-सप्तम्यौ (४) सम्भावने सिद्धवत् (५) नाऽनद्यतन: प्रबन्धा
ऽऽसत्त्योः (६) एष्यत्यवधौ देशस्या___ऽग्भिागे (७) कालस्याऽनहोरात्राणाम् (८) परे वा (९) सप्तम्यर्थे क्रियातिपत्तौ
क्रियातिपत्तिः (१०) भूते (११) वोतात् प्राक् (१२) क्षेपेऽपि-जात्वोर्वर्त्तमाना (१३) कथमि सप्तमी च वा (१४) किंवृत्ते सप्तमी
भविष्यन्त्यौ (१५) अश्रद्धा-ऽमर्षेऽन्यत्रापि (१६) किङ्किला-ऽस्त्यर्थयो
भविष्यन्ती
(१७) जातु-यद्-यदा-यदौ
सप्तमी (१८) क्षेपे च यच्च यत्रे (१९) चित्रे (२०) शेषे भविष्यन्त्ययदौ (२१) सप्तम्युता-ऽप्योर्बाढे (२२) सम्भावनेऽलमर्थे
तदर्थानुक्तौ (२३) अयदि श्रद्धाधातौ नवा (२४) सतीच्छाऽर्थात् (२५) वय॑ति हेतु-फले (२६) कामोक्तावकच्चिति (२७) इच्छार्थे सप्तमी-पञ्चम्यौ (२८) विधि-निमन्त्रणा-55
मन्त्रणा-ऽधीष्ट-सम्प्रश्न
प्रार्थने (२९) प्रैषा-ऽनुज्ञा-ऽवसरे
कृत्य-पञ्चम्यौ (३०) सप्तमी चोर्ध्वमौहर्तिके (३१) स्मे पञ्चमी (३२) अधीष्टौ (३३) काल-वेला-समये
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________
पञ्चमाध्याये चतुर्थः पादः
(५१) यथा-तथादीोत्तरे (५२) शापे व्याप्यात् (५३) स्वाद्वर्थाद् अदीर्घात् (५४) विद्-दृग्भ्य: कात्स्न्र्ये
णम्
तुम्वाऽवसरे (३४) सप्तमी यदि (३५) शक्तार्हे कृत्याश्च (३६) णिन् चाऽऽवश्यका
ऽऽधमर्थे (३७) अर्हे तृच् (३८) आशिष्याशी:-पञ्चम्यौ (३९) माङयद्यतनी (४०) सस्मे ह्यस्तनी च (४१) धातो: सम्बन्धे प्रत्ययाः (४२) भृशा-ऽऽभीक्ष्ण्ये हि-स्वौ
यथाविधि त-ध्वमौ च
तद्युष्मदि (४३) प्रचये नवा
सामान्यार्थस्य (४४) निषेधेऽलं-खल्वो: क्त्वा (४५) पराऽवरे (४६) निमील्यादि
मेङस्तुल्यकर्तृके (४७) प्राक्काले (४८) ख्णम् चाभीक्ष्ण्ये (४९) पूर्वा-ऽग्रे-प्रथमे (५०) अन्यथैवं-कथमित्थमः
कृगोऽनर्थकात्
(५५) यावतो विन्द-जीव: (५६) चर्मोदरात् पूरेः (५७) वृष्टिमान ऊलुक् चास्य
वा (५८) चेलार्थात् क्नोपे: (५९) गात्र-पुरुषात् स्न: (६०) शुष्क-चूर्ण-रूक्षात्
पिषस्तस्यैव (६१) कृग्-ग्रहोऽकृत-जीवात् (६२) निमूलात् कष: (६३) हनश्च समूलात् (६४) करणेभ्यः (६५) स्व-स्नेहनार्थात् पुष
पिषः
(६६) हस्तार्थाद् ग्रह-वर्ति
वृतः (६७) बन्धेर्नाम्नि (६८) आधारात् (६९) कर्तुर्जीव-पुरुषान्नश्-वहः
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________
६४
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने
( ७० ) ऊर्ध्वात् पूः - शुषः (७१) व्याप्याच्चेवात् ( ७२ ) उपात् किरो लवने
(७३) दंशेस्तृतीयया (७४) हिंसार्थादेकाऽऽप्यात्
(७५) उपपीड - रुध - कर्षस्तत्सप्तम्या
(७६) प्रमाण- समासत्त्योः
(७७) पञ्चम्या त्वरायाम् (७८) द्वितीयया
(७९) स्वाङ्गेनाऽध्रुवेण
(८०) परिक्लेश्येन (८१) विश - पत-पद- स्कन्दो वीप्सा - ssभीक्ष्ण्ये
(८२) कालेन तृष्यस्वः क्रियाऽन्तरे
(८३) नाम्ना ग्रहाऽऽदिशः (८४) कृगोऽव्ययेनाऽनिष्टोक्तौ
क्त्वा - मौ
(८५) तिर्यचाऽपवर्गे (८६) स्वाङ्गतश्च्व्यर्थे नानाविना-धार्थेन भुवश्व
(८७) तूष्णीमा (८८) आनुलोम्येऽन्वचा (८९) इच्छार्थे कर्मणः सप्तमी
(९०) शक- धृष-ज्ञा-रभ-लभसहा-ऽर्ह-ग्ला-घटाऽस्ति-समर्थार्थे च तुम्
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________
षष्ठाध्याये प्रथमः पादः
[ षष्ठाध्याये प्रथमः पादः ]
(१) तद्धितोऽणादिः
(२) पौत्रादि वृद्धम् (३) वंश्य-ज्यायोभात्रो
जीवति प्रपौत्राद्यस्त्री युवा
(४) सपिण्डे वय: - स्थानाधिके
जीवद् वा
(५) युव-वृद्धं कुत्सा -ऽर्चे वा (६) संज्ञा दुर्वा (७) त्यदादिः
(८) वृद्धिर्यस्य स्वरेष्वादिः (९) एदोद्देश एवेयादौ (१०) प्राग्देशे
(११) वा ऽऽद्यात् (१२) गोत्रोत्तरपदाद् गोत्रादिवाऽजिह्वाकात्य- हरितकात्यात्
(१३) प्राग् जितादण्
(१४) धनादेः पत्युः (१५) अनिदम्यणपवादे च
दित्यदित्यादित्य-यम
पत्युत्तर - पदाञ्ञ्यः
(१६) बहिषष्टीक च (१७) कल्यग्नेरेयण
-
(१८) पृथिव्या ञाञ् (१९) उत्सादेरञ्
(२०) बष्कयादसमासे (२१) देवाद् यञ् च
(२२) अ: स्थाम्नः
(२३) लोम्नोऽपत्येषु (२४) द्विगोरनपत्ये यस्वरादेर्लुबद्विः
(२५) प्राग् वत: स्त्री
पुंसात् नञ्-स्नञ्
(२६) त्वेवा
(२७) गो: स्वरे यः
(२८) ङसोऽपत्ये
(२९) आद्यात् (३०) वृद्धाद् यूनि
(३१) अत इञ्
(३२) बाह्वादिभ्यो गोत्रे
(३३) वर्मणोऽचक्रात् (३४) अजादिभ्यो धेनोः
६५
(३५) ब्राह्मणाद्वा
(३६) भूयस्-सम्भूयो-ऽम्भोऽमितौजसः स्लुक् च
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने
(३७) शालक्यौदि
षाडि-वाड्वलि (३८) व्यास-वरुट-सुधातृ
निषाद-बिम्ब-चण्डाला
दन्त्यस्य चाऽक् (३९) पुनर्भू-पुत्र-दुहितृ
ननान्दुरनन्तरेऽञ् (४०) परस्त्रिया: परशुश्चा
ऽसावर्षे (४१) विदादेवृद्धे (४२) गर्गादेर्य (४३) मधु-ब्रभ्रोर्ब्राह्मण
कौशिके (४४) कपि-बोधादाङ्गिरसे (४५) वतण्डात् (४६) स्त्रियां लुप् (४७) कुादेयिन्यः (४८) स्त्रीबहुष्वायन (४९) अश्वादे: (५०) शप-भरद्वाजादात्रेये (५१) भर्गात् त्रैगर्ते (५२) आत्रेयाद् भारद्वाजे (५३) नडादिभ्य आयनण् (५४) यजिञः
(५५) हरितादेरञः (५६) क्रोष्ट्र-शलको क् च (५७) दर्भ-कृष्णा-ऽग्निशर्म
रण-शरद्वच्छुनकादाग्रायण-ब्राह्मण-वार्षगण्य
वाशिष्ठ-भार्गव-वात्स्ये (५८) जीवन्त-पर्वताद् वा (५९) द्रोणाद् वा (६०) शिवादेरण (६१) ऋषि-वृष्ण्यन्धक
कुरुभ्यः (६२) कन्या-त्रिवेण्या: कनीन
त्रिवणं च (६३) शुङ्गाभ्यां भारद्वाजे (६४) विकर्ण-च्छगलाद्
वात्स्या -ऽऽत्रेये (६५) णश्च विश्रवसो विश्लुक्
च वा
(६६) सङ्ख्या -सं
भद्रान्मातुर्मातुर्च (६७) अदोर्नदी-मानुषीनाम्नः (६८) पीला-साल्वा-मण्डूकाद्
वा
(६९) दितेश्चैयण् वा
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________
षष्ठाध्याये प्रथमः पादः
(७०) ड्याप्-त्यूङः (७१) द्विस्वरादनद्याः (७२) इतोऽनिञः (७३) शुभ्रादिभ्यः (७४) श्याम-लक्षणाद् वाशिष्ठे (७५) विकर्ण-कुषीतकात्
काश्यपे (७६) भ्रुवो भ्रव् च (७७) कल्याण्यादेरिन्
चाऽन्तस्य (७८) कुलटाया वा (७९) चटकाण्णैरः , स्त्रियां
तु लुप् (८०) क्षुद्राभ्य एरण् वा (८१) गोधाया दुष्टे णारश्च (८२) जण्ट-पण्टात् (८३) चतुष्पाट्य एयञ् (८४) गृष्टयादेः (८५) वाडवेयो वृषे (८६) रेवत्यादेरिकण् (८७) वृद्धस्त्रिया: क्षेपे णश्च (८८) भ्रातुर्व्यः (८९) ईयः स्वसुश्च . (९०) मातृ-पित्रादेर्डेयणीयणौ
(९१) श्वशुराद् यः (९२) जातौ राज्ञः (९३) क्षत्रादिय: (९४) मनोर्या-ऽणौ षश्चान्तः (९५) माणव: कुत्सायाम् (९६) कुलादीन: (९७) यैयकञावसमासे वा (९८) दुष्कुलादेयण् वा (९९) महाकुलाद् वाऽजीनौ (१००) कुर्वादेर्यः (१०१) सम्राज: क्षत्रिये (१०२) सेनान्त-कारु
लक्ष्मणादिञ् च (१०३) सुयाम्न: सौवीरेष्वाय
नि
(१०४) पाण्टाहृति-मिमताण्णश्च (१०५) भागवित्ति-तार्णविन्दवा-ऽऽकशापेयान्निन्दाया
मिकण् वा (१०६) सौयामायनि-यामुन्दा
यनि-वाायणेरीयश्च वा (१०७) तिकादेरायनिञ् (१०८) दगु-कोशल-कार
च्छाग-वृषाद् यादिः
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________
६८
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने
(१०९) द्विस्वरादण: (१२४) बहुष्वस्त्रियाम् (११०) अवृद्धाद् दोर्नवा (१२५) यस्कादेगोत्रे (१११) पुत्रान्तात्
(१२६) यञोऽश्यापर्णान्त(११२) चर्मि-वर्मि-गारेट
गोपवनादे: कार्कटय-काक-लङ्का- (१२७) कौण्डिन्या-ऽऽगस्त्ययो: वाकिनाच्च कश्चान्तो
कुण्डिना-ऽगस्ती च ऽन्त्यस्वरात्
(१२८) भृग्वङ्गिरस्-कुत्स(११३) अदोरायनिः प्राय:
वशिष्ठ-गोतमा-ऽत्रे: (११४) राष्ट्र-क्षत्रियात् सरूपाद् (१२९) प्राग्भरते बहुस्वरादिनः
राजा-ऽपत्ये दिरञ् (१३०) वोपकादेः (११५) गान्धारि-साल्वेया- (१३१) तिककितवादी द्वन्द्वे भ्याम्
(१३२) द्रयादेस्तथा (११६) पुरु-मगध-कलिङ्ग- ___ (१३३) वाऽन्येन
सूरमस-द्विस्वरादण् (१(३४) द्वयेकेषु षष्ठयास्तत्पुरुषे (११७) साल्वांश-प्रत्यग्रथ
यत्रादेर्वा कलकूटाऽश्मकादिञ् (१३५) न प्राग्जितीये स्वरे (११८) दु-नादि-कुर्वित्- (१३६) गर्ग-भार्गविका
कोशला-ऽजादाभ्यः (१३७) यूनि लुप् (११९) पाण्डो यण (१३८) वायनणायनिञोः (१२०) शकादिभ्यो द्रे प् (१३९) द्रीञो वा (१२१) कुन्त्यवन्तेः स्त्रियाम् (१४०) जिदार्षादणिञोः (१२२) कुरोर्वा
(१४१) अब्राह्मणात् (१२३) द्रेरञणोऽप्राच्य- (१४२) पैलाऽऽदे: भर्गादेः
(१४३) प्राच्येञोऽतौल्वल्यादेः
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________
षष्ठाध्याये द्वितीयः पादः
[षष्ठाध्याये द्वितीयः पादः]
(१९) वाऽश्वादीय: (२०) पर्था ड्वण् (२१) ईनोऽह्नः क्रतौ (२२) पृष्ठाद् यः (२३) चरणाद् धर्मवत् (२४) गो-रथ-वातात् त्रल्
कट्यलूलम् (२५) पाशादेश्च ल्यः (२६) श्वादिभ्योऽञ् (२७) खलादिभ्यो लिन् (२८) ग्राम-जन-बन्धु-गज
(१) रागाट्टो रक्ते (२) लाक्षा-रोचनादिकण् (३) शकल-कर्दमाद् वा (४) नील-पीतादकम् (५) उदितगुरोर्भाद् युक्तेऽब्दे (६) चन्द्रयुक्तात् काले ,
लुप् त्वप्रयुक्ते (७) द्वन्द्वादीय: (८) श्रवणा-ऽश्वत्थान्नाम्न्यः (९) षष्ठया: समूहे (१०) भिक्षाऽऽदेः (११) क्षुद्रकमालवात् सेनानाम्नि (१२) गोत्रोक्ष-वत्सोष्ट्र-वृद्धा-
ऽजोरभ्र-मनुष्य-राज
राजन्य-राजपुत्रादकञ् (१३) केदाराण्ण्यश्च (१४) कवचि-हस्त्यचित्ताच्चेकण (१५) धेनोरनञः (१६) ब्राह्मण-माणव
वाडवाद् यः (१७) गणिकाया ण्यः (१८) केशाद् वा
(२९) पुरुषात् कृत-हित-वध
विकारे चैयञ् (३०) विकारे (३१) प्राण्यौषधि-वृक्षेभ्योऽवयवे
(३२) तालाद् धनुषि (३३) वपु-जतो: षोन्तश्च (३४) शम्या लः (३५) पयो-द्रोर्यः (३६) उष्ट्रादकञ्
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने
(३७) उमोर्णाद् वा (३८) एण्या एयञ् (३९) कौशेयम् (४०) परशव्याद् यलुक् च (४१) कंसीयाभ्यः (४२) हेमार्थान्माने (४३) द्रोर्वयः (४४) मानात् क्रीतवत् (४५) हेमादिभ्योऽञ् (४६) अभक्ष्या-ऽऽच्छादने
वा मयट् (४७) शर-दर्भ-कूदी-तृण
सोम-वल्वजात् (४८) एकस्वरात् (४९) दोरप्राणिनः (५०) गो: पुरीषे (५१) व्रीहे: पुरोडाशे (५२) तिल-यवादनाम्नि (५३) पिष्टात् (५४) नाम्नि कः (५५) ह्योगोदोहादीन
हियङ्गुश्चास्य (५६) अपो यञ् वा (५७) लुब् बहुलं पुष्प-मूले
(५८) फले (५९) प्लक्षादेरण (६०) जम्ब्वा वा (६१) न द्विरद्रुवय-गोमय-फलात् (६२) पितृ-मातुर्व्य-डुलं भ्रातरि (६३) पित्रो महट् (६४) अवेर्दुग्धे सोढ-दूस
मरीसम् (६५) राष्ट्रेऽनङ्गादिभ्यः (६६) राजन्यादिभ्योऽकञ् (६७) वसातेर्वा (६८) भौरिक्यैषुकार्यादेविध
भक्तम् (६९) निवासा-ऽदूरभव इति
देशे नाम्नि (७०) तदत्राऽस्ति (७१) तेन निर्वृत्ते च (७२) नद्यां मतुः (७३) मध्वादेः (७४) नड-कुमुद-वेतस
महिषाड्डित् (७५) नड-शादाद् वलः (७६) शिखाया: (७७) शिरीषादिक-कणौ
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________
षष्ठाध्याये द्वितीयः पादः
(७८) शर्कराया इकणीया - ऽण् च (१०१) देवता
(७९) रोऽश्मादेः
(८०) प्रेक्षादेरिन्
(८१) तृणादेः सल् (८२) काशादेरिल:
(८३) अरीहणादेरकण्
(८४) सुपन्थ्यादेः (८५) सुतङ्गमादेरिञ्
(८६) बलादेर्यः (८७) अहरादिभ्योऽञ्
(८८) सख्यादेरेयण
(८९) पन्थ्यादेरायनण् (९०) कर्णादेरायनिञ्
(९१) उत्करादेरीयः
(९२) नडादेः कीयः (९३) कृशाश्वादेरीयण्
(९४) ऋश्यादेः कः
(९५) वराहादेः कणू (९६) कुमुदादेरिक: (९७) अश्वत्थादेरिकण (९८) साऽस्य पौर्णमासी (९९) आग्रहायण्यश्वत्थादिकण्
(१००) चैत्री - कार्त्तिकीफाल्गुनी-श्रवणाद् वा
(१०२) पैङ्गाक्षीपुत्रादेरीयः (१०३) शुक्रादियः (१०४) शतरुद्रात् तौ (१०५) अपोनपादपान्नपा
७१
तस्तृ चाऽऽतः
(१०६) महेन्द्राद वा
(१०७) क - सोमाट्टयण् (१०८) द्यावापृथिवी-शुनासीराऽग्नीषोम- मरुत्वद्वास्तोष्पति-गृहमेधादीय - यौ
(१०९) वाय्वृतु - पित्रुषसो यः (११०) महाराज - प्रोष्ठपदादिकण्
(१११) कालाद् भववत् (११२) आदेः छन्दसः प्रगाथे (११३) योद्ध-प्रयोजनाद् युद्धे ( ११४) भावघञोऽस्यां णः (११५) श्यैनम्पाता-तैलम्पाता (११६) प्रहरणात् क्रीडायां णः (११७) तद् वेत्त्यधीते (११८) न्यायादेरिकण्
(११९) पद-कल्प-लक्षणान्तक्रत्वाख्याना-ऽऽख्यायि
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने
कात्
(१३१) तेन च्छन्ने रथे (१२०) अकल्पात् सूत्रात् (१३२) पाण्डुकम्बलादिन् (१२१) अधर्म-क्षत्र-त्रि-संसर्गा- (१३३) दृष्टे साम्नि नाम्नि
ऽङ्गाद् विद्याया: (१३४) गोत्रादङ्कवत् (१२२) याज्ञिकौक्त्थिक- (१३५) वामदेवाद् यः
लौकायितिकम् (१३६) डिद् वाऽण् (१२३) अनुब्राह्मणादिन् (१३७) वा जाते द्विः (१२४) शत-षष्टेः पथ इकट् (१३८) तत्रोद्धृते पात्रेभ्यः (१२५) पदोत्तरपदेभ्य इक: (१३९) स्थण्डिलाच्छेते व्रती (१२६) पद-क्रम-शिक्षा- (१४०) संस्कृते भक्ष्ये
मीमांसा-साम्नोऽक: (१४१) शूलोखाद् यः (१२७) स-सर्वपूर्वात् लुप् (१४२) क्षीरादेयण (१२८) सङ्ख्याकात् सूत्रे (१४३) दध्न इकण् (१२९) प्रोक्तात्
(१४४) वोदश्वित: (१३०) वेदेन्ब्राह्मणमत्रैव (१४५) कचित्
[षष्ठाध्याये तृतीयः पादः]
(१) शेषे
(२) नद्यादेरेयण (३) राष्ट्रादिय: (४) दूरादेत्यः (५) उत्तरादाहञ्
(६) पारावारादीनः (७) व्यस्त-व्यत्यस्तात् (८) द्यु-प्रागपागुदक्-प्रतीचो यः (९) ग्रामादीनञ् च (१०) कत्र्यादेश्चैयकञ्
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________
पष्टाध्याये तृतीयः पादः
(११) कुण्ड्यादिभ्यो यलुक् च (३०) भवतोरिकणीयसौ. (१२) कुल-कुक्षि
(३१) पर-जन-राज्ञोऽकीय: ग्रीवाच्छ्वाऽस्यलङ्कारे (३२) दोरीयः (१३) दक्षिणा-पश्चात्- (३३) उष्णादिभ्यः कालात् पुरसस्त्य ण
(३४) व्यादिभ्यो णिकेकणौ (१४) वह्ल्यूर्दि-पर्दि- (३५) काश्यादेः
कापिश्याष्टायनण (३६) वाहीकेषु ग्रामात् (१५) रङ्को: प्राणिनि वा (३७) वोशीनरेषु (१६) केहाऽमा-त्र-तसस्त्यच् (३८) वृजि-मद्राद् देशात् कः (१७) ने वे
(३९) उवर्णादिकण् (१८) निसो गते
(४०) दोरेव प्राचः (१९) ऐषमो-ह्यस्-श्वसो वा (४१) ईतोऽकञ् (२०) कन्थाया इकण् (४२) रोपान्त्यात् (२१) वर्णावकञ्
(४३) प्रस्थ-पुर-वहान्त(२२) रूप्योत्तरपदा-ऽरण्याण्ण: योपान्त्य-धन्वार्थात् (२३) दिक्पूर्वादनाम्नः (४४) राष्ट्रेभ्यः (२४) मद्रादञ्
(४५) बहुविषयेभ्यः (२५) उदग्ग्रामाद् यकृल्लोम्न: (४६) धूमादे: (२६) गौष्ठी-तैकी-नैकेती- (४७) सौवीरेषु कूलात् __गोमती-शूरसेन-वाहीक- (४८) समुद्रान्नृ-नावो:
रोमक-पटच्चरात् (४९) नगरात् कुत्सा-दाक्ष्ये (२७) शकलादेर्यत्रः (५०) कच्छा-ऽग्नि-वक्त्र(२८) वृद्धेञः
वत्तॊत्तरपदात् (२९) न द्विस्वरात् प्राग्-भरतात् (५१) अरण्यात् पथि-न्याया
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________
७४
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने
ऽध्यायेभ-नर-विहारे (७१) दिक्पूर्वात् तौ (५२) गोमये वा
(७२) ग्राम-राष्ट्रांशादणिकणौ (५३) कुरु-युगन्धराद् वा (७३) परा-ऽवरा(५४) साल्वाद् गो-यवाग्वपत्तौ ऽधमोत्तमादेर्यः (५५) कच्छादेर्नु-नृस्थे (७४) अमोऽन्ता-ऽवो-ऽधसः (५६) कोपान्त्याचाऽण (७५) पश्चादाद्यन्ता-ऽग्रादिम: (५७) गतॊत्तरपदादीयः (७६) मध्यान्म: (५८) कटपूर्वात् प्राचः (७७) मध्य उत्कर्षा-ऽपकर्षयोरः (५९) क-खोपान्त्य-कन्था- (७८) अध्यात्मादिभ्य इकण्
पलद-नगर-ग्राम- (७९) समानपूर्व-लोकोत्तरपदात्
ह्रदोत्तरपदाद् दोः (८०) वर्षा-कालेभ्यः (६०) पर्वतात्
(८१) शरदः श्राद्धे कर्मणि (६१) अनरे वा
(८२) नवा रोगा-ऽऽतपे (६२) पर्ण-कृकणाद् भारद्वाजात् (८३) निशा-प्रदोषात् (६३) गहादिभ्यः
(८४) श्वसस्तादिः (६४) पृथीवीमध्यान्मध्यमश्वास्य (८५) चिर-परुत्-परारेस्त्न: (६५) निवासाच्चरणेऽण् (८६) पुरो न: (६६) वेणुकादिभ्य ईयण (८७) पूर्वाह्ला-ऽपराह्णात् तनट (६७) वा युष्मदस्मदोऽजीनञौ (८८) सायं-चिरं-प्रारू
युष्माका-ऽस्माकं चास्यै- प्रगे-ऽव्ययात्
कत्वे तु तवक-ममकम् (८९) भर्तु-सन्ध्यादेरण (६८) द्वीपादनुसमुद्रं ण्यः (९०) संवत्सरात् फल-पर्वणोः (६९) अर्धाद् य:
(९१) हेमन्ताद् वा , तलुक् च (७०) सपूर्वादिकण् (९२) प्रावृष एण्यः
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________
षष्ठाध्याये तृतीयः पादः
(९३) स्थामा -ऽजिनान्ताल्लुप् (९४) तत्र कृत- लब्ध- क्रीतसम्भूते (९५) कुशले (९६) पथोऽक:
(९७) कोऽश्मादे (९८) जाते
(९९) प्रावृष इकः (१००) नाम्नि शरदोऽकञ् (१०१) सिन्ध्वपकरात् का- ऽणी (१०२) पूर्वाह्णा - ऽपराह्नाssa-मूल- प्रदोषा
ऽवस्करादकः
(१०३) पथ: पन्थ च
(१०४) अश्व वाऽमावास्यायाः (१०५) श्रविष्ठा - sषाढादीयण् च
(१०६) फल्गुन्याष्ट:
(१०७) बहुला -ऽनुराधापुष्यार्थ- पुनर्वसु-हस्तविशाखा-स्वातेर्लुप्
(१०८) चित्रा - रेवती
रोहिण्याः स्त्रियाम्
(१०९) बहुलमन्येभ्यः (११०) स्थानान्त- गोशाल
खरशालात्
(१११) वत्सशालाद्वा (११२) सोदर्य - समानोदर्यौ
७५
(११३) कालाद् देये ऋणे (११४) कलाप्यश्वत्थ-यवबुसोमाव्यासैषमसोऽकः
( ११५) ग्रीष्मा - sवरसंमादकञ् (११६) संवत्सरा-ऽऽग्रहायण्या इक च
(११७) साधु-पुष्यत्-पच्यमाने (११८) उप्ते
(११९) आश्वयुज्या अकञ् (१२०) ग्रीष्म - वसन्ताद् वा (१२१) व्याहरति मृगे
(१२२ ) जयिनि च (१२३) भवे
(१२४) दिगादिदेहांशाद यः
(१२५) नाम्न्युदकात् (१२६) मध्याद् दिनण्या मोsन्तश्च
(१२७) जिह्वामूला -ऽङ्गुलेश्वेयः (१२८) वर्गान्तात्
(१२९) ईन -यौ चाशब्दे
(१३०) दृति - कुक्षि- कलशि
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________
७६
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने
वस्त्यहेरेयण
(१५०) विद्या-योनिसम्ब(१३१) आस्तेयम्
न्धादकञ् (१३२) ग्रीवातोऽण् च (१५१) पितुर्यो वा (१३३) चतुर्मासान्नाम्नि (१५२) ऋत इकण् (१३४) यज्ञे ज्य:
(१५३) आयस्थानात् (१३५) गम्भीर-पञ्चजन- (१५४) शुण्डिकादेरण बहिर्देवात्
(१५५) गोत्रादकवत् (१३६) परिमुखादेरव्ययीभावात् (१५६) नृ-हेतुभ्यो रूप्य(१३७) अन्त:पूर्वादिकण्
मयटौ वा (१३८) पर्यनोर्गामात् (१५७) प्रभवति (१३९) उपाज्जानु-नीवि- (१५८) वैडूर्य:
कर्णात् प्रायेण । (१५९) त्यदादेर्मयट् (१४०) रूढावन्त:पुरादिक: (१६०) तस्येदम् (१४१) कर्ण-ललाटात् कल् (१६१) हल-सीरादिकण् (१४२) तस्य व्याख्याने (१६२) समिध आधाने टेन्यण च ग्रन्थात्
(१६३) विवाहे द्वन्द्वादकल् (१४३) प्रायो बहुस्वरादिकण् (१६४) अदेवासुरादिभ्यो वैरे (१४४) ऋगृद्-द्विस्वर-यागेभ्यः (१६५) नटान्नृत्ते ज्य: (१४५) ऋषेरध्याये (१६६) छन्दोगौक्त्थिक(१४६) पुरोडाश-पौरोडाशा- याज्ञिक-बढ्चाच्च धर्मादिकेकटौ
ऽऽम्नाय-संघे (१४७) छन्दसो य:
(१६७) आथर्वणिकादणि(१४८) शिक्षादेश्वाण (१४९) तत आगते
(१६८) चरणादकञ्
कलुक् च
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________
षष्ठाध्याये तृतीयः पादः
७७
(१६९) गोत्राददण्डमाणव-शिष्ये (१८९) शिलालि-पाराश(१७०) रैवतिकादेरीयः
निट-भिक्षुसूत्रे (१७१) कौपिञ्जल
(१९०) कृशाश्व-कर्मन्दादिन् हास्तिपदादण (१९१) उपज्ञाते (१७२) सङ्घ-घोषा-ऽङ्क- (१९२) कृते
लक्षणेऽञ्-यञिञः (१९३) नाम्नि मक्षिकादिभ्यः (१७३) शाकलादकञ् च (१९४) कुलालादेरकञ् (१७४) गृहेऽग्नीधो रण धश्च (१९५) सर्वचर्मण ईनेनौ (१७५) रथात् साऽऽदेश्च वोटूङ्गे (१९६) उरसो या-ऽणौ (१७६) य:
(१९७) छन्दस्यः (१७७) पत्रपूर्वादऽञ् (१९८) अमोऽधिकृत्य ग्रन्थे (१७८) वाहनात्
(१९९) ज्योतिषम् (१७९) वाह्य-पथ्युपकरणे (२००) शिशुक्रन्दादिभ्य ईय: (१८०) वहेस्तुरिश्चादिः (२०१) द्वन्द्वात् प्रायः (१८१) तेन प्रोक्ते
(२०२) अभिनिष्क्रामति द्वारे (१८२) मौदादिभ्यः
(२०३) गच्छति पथि दूते (१८३) कठादिभ्यो वेदे लुप् (२०४) भजति (१८४) तित्तिरि-वरतन्तु- (२०५) महाराजादिकण्
___ खण्डिकोखादीयण (२०६) अचित्ताददेशकालात् (१८५) छगलिनो णेयिन् (२०७) वासुदेवा-ऽर्जुनादकः (१८६) शौनकादिभ्यो णिन् (२०८) गोत्र-क्षत्रियेभ्योऽकञ् (१८७) पुराणे कल्पे
प्रायः (१८८) काश्यप-कौशिकाद् (२०९) सरूपाद् द्रेः सर्वं राष्ट्रवत् वेदवच
(२१०) टस्तुल्यदिशि
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________
७८
(२११) तसि: (२१२) यश्चोरस:
(२१३) सेर्निवासादस्य
(२१४) आभिजनात्
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने
(१) इकण्
(२) तेन जित - जयद्
दीव्यत् खनत्सु (३) संस्कृते
(४) कुलत्थ- कोपान्त्यादण्
(५) संसृष्टे
(६) लवणादः (७) चूर्ण-मुद्गाभ्यामिनणौ (८) व्यञ्जनेभ्य उपसिक्ते
(११) चरति
(१२) पर्पादेरिकट्
(१३) पदिक:
(९) तरति
(१०) नौ - द्विस्वरादिकः
[ षष्ठाध्याये चतुर्थः पादः ]
(१४) श्वगणाद् वा
(१५) वेतनादेर्जीवति
(२१५) शण्डिकादेर्ण्यः (२१६) सिन्ध्वादेरञ्
(२१७) सलातुरादीय (२१८) तूदी - वर्मत्या एय (२१९) गिरेरीयोsस्त्राजीवे
(१६) व्यस्ताच्च क्रयविक्रयादिकः
(१७) वस्नात्
(१८) आयुधादीयश्च
(१९) ब्रातादीनञ् (२०) निर्वृत्तेऽक्षद्यूतादेः (२१) भावादिमः
(२२) याचिता - sपमित्यात् कण्
(२३) हरत्युत्सङ्गादेः
(२४) भस्त्रादेरिकट्
(२५) विवध - वीवधाद् वा
(२६) कुटिलिकाया अण् (२७) ओजस्-सहो-ऽम्भसो
वर्तते
(२८) तं प्रत्यनोलमप- कूलात्
(२९) परेर्मुख-पार्श्वात्
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________
पष्ठाध्याये चतुर्थः पादः
(३०) रक्षदुञ्छतो: (५०) षष्ठया धर्ये (३१) पक्षि-मत्स्य-मृगार्थाद् (५१) ऋन्नरादेरण घ्नति
(५२) विभाजयितृ(३२) परिपन्थात् तिष्ठति च विशसितुर्णीड्लुक् च (३३) परिपथात्
(५३) अवक्रये (३४) अवृद्धेर्गृह्णति गये (५४) तदस्य पण्यम् (३५) कुसीदादिकट
(५५) किशरादेरिकट (३६) दशैकादशादिकश्च (५६) शलालुनो वा (३७) अर्थ-पद-पदोत्तर-पद- (५७) शिल्पम्
ललाम-प्रतिकण्ठात् (५८) मड्डुक-झर्झराद् वाऽण् (३८) परदारादिभ्यो गच्छति ___ (५९) शीलम् (३९) प्रतिपथादिकश्च (६०) अस्थाच्छत्राऽऽदेरञ् (४०) माथोत्तरपद
(६१) तूष्णीकः पदव्याक्रन्दाद् धावति (६२) प्रहरणम् (४१) पश्चात्यनुपदात् (६३) परश्वधाद् वाऽण् (४२) सुनातादिभ्यः पृच्छति __ (६४) शक्ति-यष्टेष्टीकण (४३) प्रभूतादिभ्यो ब्रुवति (६५) वेष्टयादिभ्यः (४४) माशब्द इत्यादिभ्यः (६६) नास्तिका-ऽऽस्तिक(४५) शाब्दिक-दादरिक
दैष्टिकम् लालाटिक-कौक्कुटिकम् ___ (६७) वृत्तोऽपपाठोऽनुयोगे (४६) समूहार्थात् समवेते (६८) बहुस्वरपूर्वादिकः (४७) पर्षदो ण्यः
(६९) भक्ष्यं हितमस्मै (४८) सेनाया वा । (७०) नियुक्तं दीयते (४९) धर्मा-ऽधर्माचरति (७१) श्राणा-मांसौदनादिको
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________
८०
वा
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने
(७२) भक्तौदनाद्वाऽणिकटू (७३) नवयज्ञादयोऽस्मिन् वर्तन्ते
(७४) तत्र नियुक्ते (७५) अगारान्तादिक: (७६) अदेश - कालादध्यायिनि
(७७) निकटादिषु वसति (७८) सतीर्थ्य:
(७९) प्रस्तार - संस्थान-तदन्तकठिनान्तेभ्यो व्यवहरति
(८०) संख्यादेश्चाऽऽर्हदूलुचः (८१) गोदानादीनां ब्रह्मचर्ये
(८२) चन्द्रायणं च चरति (८३) देवव्रतादीन् डिन् (८४) डकश्चाष्टाचत्वारिंशतं
वर्षाणाम्
(८५) चातुर्मास्यं तौ यलुक्
च
(८६) क्रोश - योजनपूर्वाच्छताद् योजनाच्चाऽभिगमा
(८७) तद् यात्येभ्यः
(८८) पथ इकट्
(८९) नित्यं ण: पन्थश्च
(९०) शङ्कत्तर- कान्तारा-ऽजवारि-स्थल- जङ्गलादेस्तेनाऽऽहृते च (९१) स्थलादेर्मधुक-मरिचेऽण् (९२) तुरायण पारायणं
यजमाना ऽधीयाने
(९३) संशयं प्राप्ते ज्ञेये (९४) तस्मै योगादेः शक्ते (९५) योग - कर्मभ्यां योकत्र (९६) यज्ञानां दक्षिणायाम् (९७) तेषु देये (९८) काले कार्ये च भववत् (९९) व्युष्टादिष्वण्
(१००) यथाकथाचाण्णः (१०१) तेन हस्ताद् यः (१०२) शोभमाने
(१०३) कर्म-वेषाद् यः (१०४) कालात् परिजय्य
लभ्य - कार्य- सुकरे (१०५) निर्वृत्ते
-
(१०६) तं भावि भूते (१०७) तस्मै भृता ऽधीष्टे च (१०८) षण्मासादवयसि ण्येकौ
( १०९) समाया ईनः
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________
षष्ठाध्याये चतुर्थः पादः
(१२७) दीर्घः
(१४५) शताद् यः (१२८) आकालिकमिकश्चाद्यन्ते (१४६) शाणात् (१२९) त्रिंशद्-विंशतेर्ड- (१४७) द्वि-त्र्यादेा-ऽण् वा
कोऽसंज्ञायामाऽर्हदर्थे । (१४८) पण-पाद-माषाद् यः (१३०) सङ्ख्या -डतेश्चाऽशत्- (१४९) खारी-काकणीभ्य: ति-ष्टे: क:
कच् (१३१) शतात् केवलादत- (१५०) मूल्यैः क्रीते स्मिन् येको
(१५१) तस्य वापे (१३२) वाऽतोरिकः (१५२) वात-पित्त-श्लेष्म(१३३) कार्षापणादिकट
सन्निपाताच्छमन-कोपने प्रतिश्चास्य वा (१५३) हेतौ संयोगोत्पाते (१३४) अर्धात् पल-कंस- (१५४) पुत्राद् येयौ कर्षात्
(१५५) द्विस्वर-ब्रह्मवर्चसाद् (१३५) कंसा-ऽर्धात्
योऽसङ्ख्या-परिमाणा(१३६) सहस्र-शतमानादण्
ऽश्वादे: (१३७) शूर्पाद् वाऽञ् (१५६) पृथिवी-सर्वभूमेरीश(१३८) वसनात्
ज्ञातयोश्वाञ् (१३९) विंशतिकात्
(१५७) लोक-सर्वलोकाज्ज्ञाते (१४०) द्विगोरीन:
(१५८) तदत्राऽस्मै वा वृद्ध्याय(१४१) अनाम्न्यद्विः प्लुप् ___ लाभोपदा-शुल्कं देयम् (१४२) नवाऽण:
(१५९) पूरणा-ऽर्धादिकः (१४३) सुवर्ण-कार्षापणात् (१६०) भागाद् येको (१४४) द्वि-त्रि-बहोर्निष्क- (१६१) तं पचति द्रोणाद् विस्तात्
वाऽञ्
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने
(१६२) सम्भवदवहरतोश्च (१६३) पात्रा-ऽऽचिता
ऽऽढकादीनो वा (१६४) द्विगोरीनेकटौ वा (१६५) कुलिजाद् वा लुप् च (१६६) वंशादेर्भाराद्धरद्
वहदावहत्सु (१६७) द्रव्य-वस्नात् केकम् (१६८) सोऽस्य भृति-वनांशम् (१६९) मानम् (१७०) जीवितस्य सन् (१७१) सङ्ख्यायाः संघ-सूत्र
पाठे (१७२) नाम्नि (१७३) विंशत्यादयः
(१७४) नैंश-चात्वारिंशम् (१७५) पञ्चद्-दशद् वर्गे वा (१७६) स्तोमे डट (१७७) तमर्हति (१७८) दण्डादेर्य: (१७९) यज्ञादियः (१८०) पात्रात् तौ (१८१) दक्षिणा-कडङ्गर
स्थालीबिलादीय-यौ (१८२) छेदादेर्नित्यम् (१८३) विरागाद् विरङ्गश्च (१८४) शीर्षच्छेदाद् यो वा (१८५) शालीन-कौपीना
ऽऽविजीनम्
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________
सप्तमाध्याये प्रथमः पादः
[ सप्तमाध्याये प्रथमः पादः ]
(१)
यः
( २ ) वहति रथ - युग - प्रासङ्गात्
(३) धुरो यैयन्
(४) वामाद्यादेरीन: (५) अश्चैकादेः
(६) हल - सीरादिकणू
(७) शकटादणू (८) विध्यत्यनन्येन (९) धनगणाल्लब्धरि (१०) णोऽनात्
(११) हृद्य-पद्य तुल्य-मूल्यवश्य-पथ्य-वयस्य
धेनुष्या-गार्हपत्य-जन्यधर्म्यम्
-
(१२) नौ- विषेण तार्य - वध्ये
(१३) न्याया - sर्थादनपेते
(१४) मत - मदस्य करणे (१५) तत्र साधौ
(१६) पथ्यतिथि - वसतिस्वपतेरेयण्
(१७) भक्ताण्णः (१८) पर्षदो ण्य - णौ
(१९) सर्वजनाण्ण्येनत्रौ (२०) प्रतिजनादेरीनञ्
(२१) कथादेरिकण्
(२२) देवतान्तात् तदर्थे
(२३) पाद्या- ऽर्ये
(२४) ण्योऽतिथे:
(२५) सादेश्वा तदः
(२६) हलस्य कर्षे
(२७) सीतया संग
(२८) ईय:
(२९) हविरन्नभेदा-ऽपूपादेर्यो
वा
(३०) उवर्ण-युगादेर्यः (३१) नाभेर्नभ् चादेहांशात्
(३२) नू चोधसः
(३३) शुनो वश्वोदूत् (३४) कम्बलान्नाम्नि
(३५) तस्मै हिते
(३६) न राजा - ssचार्य
८३
ब्राह्मण-वृष्णः
(३७) प्राण्यङ्ग - रथ - तिल-यववृष-ब्रह्म-माषाद् यः
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________
८४
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने
(३८) अव्यजात् ध्यप् (३९) चरक - माणवादीनञ् (४०) भोगोत्तरपदाssत्मभ्यामीनः
--
(४१) पञ्च - सर्व विश्वाज्जनात् कर्मधारये
(४२) महत्-सर्वादिकण् (४३) सर्वाणो वा
(४४) परिणामिनि तदर्थे
(४५) चर्मण्यञ्
(४६) ऋषभोपानहाञ्ञ्यः
(४७) छदिर्बलेरेयण्
(४८) परिखाऽस्य स्यात्
(४९) अत्र च
(५०) तद्
(५१) तस्याऽर्हे क्रियायां वत्
(५२) स्यादेरिवे
(५३) तत्र
(५४) तस्य
(५५) भावे त्व- तल् (५६) प्राक् त्वादगडुलादेः (५७) नञ्तत्पुरुषादबुधादेः (५८) पृथ्वादेरिमन् वा (५९) वर्ण - दृढादिभ्यष्टयणू च
वा
(६०) पति - राजान्त - गुणाङ्गराजादिभ्यः कर्मणि च
(६१) अर्हतस्तो न्त् च
(६२) सहायाद् वा
. (६३) सखि - वणिग् दूताद् यः (६४) स्तेनान्नलुक् च (६५) कपि ज्ञातेरेयण (६६) प्राणिजाति - वयोऽर्थादञ्
(६७) युवादेरण्
(६८) हायनान्तात्
(६९) वृवर्णाल्लघ्वादेः (७०) पुरुष-हृदयादसमासे
(७१) श्रोत्रियाद् यलुक् च
(७२) योपान्त्याद् गुरूपोत्तमाद
सुप्रख्यादकञ्
(७३) चोरादेः
(७४) द्वन्द्वाल्लित् (७५) गोत्र - चरणाच्छ्रलाघाऽत्याकार- प्राप्त्यवगमे
(७६) होत्राभ्य ईय:
(७७) ब्रह्मणस्त्व: (७८) शाकट - शाकिनी क्षेत्रे (७९) धान्येभ्य ईनञ्
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________
सप्तमाध्याये प्रथमः पादः
ऽत्यन्तं गामिनि (१०१) पारावारं व्यस्त-व्यत्यस्तं
(८०) व्रीहि-शालेरेयण (८१) यव-यवक-षष्टिकाद् यः (८२) वाऽणु-माषात् (८३) वोमा-भङ्गा-तिलात् (८४) अलाब्वाश्च कटो रजसि (८५) अह्ना गम्येऽश्वादीनञ् (८६) कुलाज्जल्पे (८७) पील्वादेः कुण: पाके (८८) कर्णादेर्मूले जाह: (८९) पक्षात् तिः (९०) हिमादेलुः सहे (९१) बल-वातादूल: (९२) शीतोष्ण-तृप्रादालुरसहे (९३) यथामुख-संमुखादीनस्तद्
दृश्यतेऽस्मिन् (९४) सर्वादे: पथ्यङ्ग-कर्म-पत्र-
पात्र-शरावं व्याप्नोति (९५) आप्रपदम् (९६) अनुपदं बद्धा (९७) अयानयं नेयः (९८) सर्वाऽन्नमत्ति (९९) परोवरीण-परम्परीण-
पुत्रपौत्रीणम् (१००) यथाकामा-ऽनुकामा
(१०२) अनुग्वलम् (१०३) अध्वानं येनौ (१०४) अभ्यमित्रमीयश्च (१०५) समांसमीना-ऽद्यश्वीना
ऽद्यप्रातीना-ऽऽगवीन
साप्तपदीनम् (१०६) अषडक्षा-ऽऽशितं
ग्वलङ्कर्मा-ऽलंपुरुषादीन: (१०७) अदिस्त्रियां वाऽश्च: (१०८) तस्य तुल्ये कः संज्ञा
प्रतिकृत्योः (१०९) न नृ-पूजार्थ-ध्वज
चित्रे (११०) अपण्ये जीवने (१११) देव-पथादिभ्यः (११२) बस्तेरेयञ् (११३) शिलाया एयच्च (११४) शाखादेर्यः (११५) द्रोर्भव्ये (११६) कुशाग्रादीयः (११७) काकतालीयादय:
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने
(१३६) तिलादिभ्य: स्नेहे
तैल:
(११८) शर्करादेरण (११९) अ: सपढ्याः (१२०) एकशालाया इक: (१२१) गोण्यादेश्वेकण् (१२२) कर्कलोहिताट्टीकण च (१२३) वेर्विस्तृते शाल-शङ्कटौ (१२४) कटः (१२५) सं-प्रोन्नेः संकीर्ण
प्रकाशा-ऽधिक-समीपे (१२६) अवात् कुटारश्चावनते (१२७) नासानति-तद्वतोष्टीट
नाट-भ्रटम् (१२८) नेरिन-पिट-काश्चिक्
चि-चिकश्चाऽस्य (१२९) बिड-बिरीसौ नीरन्ध्रे
(१३७) तत्र घटते कर्मणष्ठः (१३८) तदस्य सञ्जातं
___ तारकादिभ्य इत: (१३९) गर्भादप्राणिनि (१४०) प्रमाणान्मात्रट (१४१) हस्ति-पुरुषाद् वाऽण (१४२) वोर्ध्वं दघ्नट् द्वयसट् (१४३) मानादसंशये लुप् (१४४) द्विगो: संशये च (१४५) मात्रट (१४६) शन्-शद्-विंशते: (१४७) डिन् (१४८) इदं-किमोऽतुरिय
किय चास्य (१४९) यत्-तदेतदो डावादिः (१५०) यत्-तत्-किम:
सङ्ख्याया डतिर्वा (१५१) अवयवात् तयट (१५२) द्वि-त्रिभ्यामयट् वा (१५३) व्यादेर्गुणान्मूल्य
क्रेये मयट (१५४) अधिकं तत्सङ्ख्यमस्मिन्
सके
(१३०) क्लिन्नाल्लश्चक्षुषि चिल्-
पिल्-चुल चास्य (१३१) उपत्यका-ऽधित्यके (१३२) अवे: संघात-विस्तारे
___ कट-पटम् (१३३) पशुभ्य: स्थाने गोष्ठः (१३४) द्वित्वे गोयुगः (१३५) षट्त्वे षड्गवः
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________
सप्तमाध्याये प्रथमः पादः
शत- सहस्रे शति-शद्
दशान्ताया ड:
(१५५) सङ्ख्यापूरणे डट् ( १५६) विंशत्यादेर्वा तमट्
( १५७) शतादि - मासाऽर्द्धमास-संवत्सरात्
(१५८) षष्ट्यादेरसङ्ख्यादेः (१५९) नो मट्
(१६०) पितू तिथट् बहु-गणपूग- संघात्
(१६१) अतोरिथट्
(१६२) षट् - कति-कतिपयात्
थट्
(१६३) चतुरः (१६४) येयौ च लुक् च (१६५) द्वेस्तीय:
(१६६) त्रेस्तृ च
(१६७) पूर्वमनेन सादेश्चेन्
(१६८) इष्टादे:
(१६९ ) श्राद्धमद्यभुक्तमिकेनौ
(१७०) अनुपद्यन्वेष्टा (१७१) दाण्डाजिनिका
ssयः शूलिक- पार्श्वकम्
(१७२) क्षेत्रेऽन्यस्मिन् नाश्य
इयः
(१७३) छन्दोऽधीते श्रोत्रश्च
वा
(१७४) इन्द्रियम
(१७५) तेन वित्ते चञ्चु चणौ (१७६) पूरणाद् ग्रन्थस्यग्राहके को लुक् चाऽस्य
८७
(१७७) ग्रहणाद् वा (१७८) सस्याद् गुणात् परिजाते ( १७९) धन - हिरण्ये कामे (१८०) स्वाङ्गेषु सक्ते (१८१) उदरे विकणाद्यूने (१८२) अंश हारिणि
(१८३) तन्त्रादचिरोद्धृते (१८४) ब्राह्मणान्नाम्नि
(१८५) उष्णात्
(१८६) शीताच्च कारिणि
(१८७) अधेरारूढे (१८८) अनो: कमितरि
(१८९) अभेरीश्व वा (१९०) सोऽस्य मुख्यः ( १९१) शृङ्खलकः करभे (१९२) उदुत्सोरुन्मनसि
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________
८८
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने
(१९३) काल-हेतु-फलाद् रोगे ( १९४) प्रायोऽन्नमस्मिन नाम्नि
( १९५) कुल्माषादणू
[ सप्तमाध्याये द्वितीयः पादः ]
(१) तदस्याऽस्त्यस्मिन्निति
मतुः
(२) आ यातू (३) नावादेरिक: (४) शिखादिभ्य इन्
(५) व्रीह्यादिभ्यस्तौ
(६) अतोऽनेकस्वरात्
(७) अशिरसोऽशीर्षश्च (८) अर्था - ऽर्थान्ताद् भावात् (९) व्रीह्यर्थ - तुन्दादेरिलश्च (१०) स्वाङ्गाद् विवृद्धात् ते
(११) वृन्दादारकः
(१९६) वटकादिन् ( १९७) साक्षाद् द्रष्टा
(१२) शृङ्गात् (१३) फल - बर्हाच्चेन:
(१४) मलादीमसश्च
(१५) मरुत्-पर्वणस्त: (१६) वलि - वटि-तुण्डेर्भः
(१७) ऊर्णा - ऽहं- शुभमो युस्
-
(१८) कं - शंभ्यां युस् - ति यस्तु-त-व-भम्
(१९) बल - वात- दन्त
ललाटादूलः
(२०) प्राण्यङ्गादातो लः (२१) सिध्मादि - क्षुद्रजन्तु
रुग्भ्यः
(२२) प्रज्ञा - पर्णोदक - फेनाल्लेलौ (२३) काला-जटा-घाटात् क्षेपे (२४) वाच आला - ssटौ (२५) ग्मिन्
(२६) मध्वादिभ्यो रः
(२७) कृष्यादिभ्यो वलच् (२८) लोम-पिच्छादे: शेलम्
(२९) नोऽङ्गादे:
(३०) शाकी-पलाली- दर्द्रवा
ह्रस्वश्व
(३१) विष्वचो विषुश्च
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________
सप्तमाध्याये द्वितीयः पादः
(३२) लक्ष्म्या अनः (५३) गुणादिभ्यो यः (३३) प्रज्ञा-श्रद्धा-ऽर्चा-वृत्तेर्णः (५४) रूपात् प्रशस्ता-ऽऽहतात् (३४) ज्योत्स्नादिभ्योऽण् (५५) पूर्णमासोऽण (३५) सिकता-शर्करात् (५६) गोपूर्वादत इकण् (३६) इलश्च देशे
(५७) निष्कादेः शत-सहस्रात् (३७) धु-द्रोर्मः
(५८) एकादे: कर्मधारयात् (३८) काण्डा-ऽऽण्ड- (५९) सर्वादेरिन् भाण्डादीरः
(६०) प्राणिस्थादस्वाङ्गाद् (३९) कच्छ्वा डुरः
द्वन्द्व-रुग्-निन्द्यात् (४०) दन्तादुनतात्
(६१) वाता-ऽतीसार-पिशाचात् (४१) मेधा-रथानवेरः
कश्चान्तः (४२) कृपा-हृदयादालुः (६२) पूरणाद् वयसि (४३) केशाद् वः
(६३) सुखादेः (४४) मण्यादिभ्यः
(६४) मालाया: क्षेपे (४५) हीनात् स्वाङ्गादः (६५) धर्म-शील-वर्णान्तात् (४६) अभ्रादिभ्यः
(६६) बाहूर्वादेर्बलात् (४७) अस्-तपो-माया- (६७) मन्-मा-ऽजादे म्नि
मेधा-स्रजो विन् (६८) हस्त-दन्त-कराज्जातौ (४८) आमयाद् दीर्घश्च (६९) वर्णाद् ब्रह्मचारिणि (४९) स्वान्मिन्नीशे
(७०) पुष्करादेर्देशे (५०) गोः
(७१) सूक्त-साम्नोरीयः (५१) ऊर्जा विन्-वलावस् (७२) लुब् वाऽध्याया-ऽनुवाके चान्तः
(७३) विमुक्तादेरण (५२) तमिस्राऽर्णव-ज्योत्स्नाः (७४) घोषदादेरक:
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________
९०
(७५) प्रकारे जातीयर (७६) कोऽण्वादेः (७७) जीर्ण - गोमूत्रा - ऽवदात
सुरा-यव-कृष्णाच्छाल्याच्छादन-सुरा-हिव्रीहि-तिले
(७८) भूतपूर्वे प्रट् (७९) गोष्ठादीनञ्
(८०) षष्ठ्या रूप्य -प्चरद् (८१) व्याश्रये तसुः (८२) रांगात् प्रतीकारे (८३) पर्यभे: सर्वोभये
(८४) आद्यादिभ्यः (८५) क्षेपा - ऽतिग्रहा
श्री सिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने
sव्यथेष्वकर्तुस्तृतीयायाः
(८६) पाप - हीयमानेन
(८७) प्रतिना पञ्चम्याः
(८८) अहीय-रुहोऽपादाने (८९) किमद्वयादिसर्वाद्यवैपुल्य
बहोः पित् तस्
(९०) इतोऽतः कुतः
(९१) भवत्वायुष्मद्दीर्घायुर्देवानांप्रियैकार्थात्
(९२) त्रप् च
(९३) क्व - कुत्रा - ऽत्रेह (९४) सप्तम्याः
(९५) किम् - यत् तत् सर्वैकाsन्यात् काले दा (९६) सदा ऽधुनेदानीं - तदानीमेतर्हि (९७) सद्यो ऽद्य परेद्यव्यह्नि (९८) पूर्वा - sपरा -ऽधरोत्तराऽन्याऽन्यतरेतरादेद्युस्
-
(९९) उभयाद् द्युस् च (१००) ऐषम: - परुतू- परारि वर्षे
(१०१) अनद्यतने हि:
(१०२) प्रकारे था (१०३) कथमित्थम्
(१०४) सङ्ख्याया धा
(१०५) विचाले च
(१०६) वैकाद् ध्यमञ् (१०७) द्वि-त्रेर्धमधौ वा (१०८) तद्वति घण् (१०९) वारे कृत्वस् (११०) द्वि- त्रि- चतुर: सुच् (१११) एकात् सकृच्चास्य (११२) बहोर्धाssसन्ने
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________
सप्तमाध्याये द्वितीयः पादः
(११३) दिक्शब्दाद् दिग्-देश- (१२९) व्यञ्जनस्यान्त ई
कालेषु प्रथमा-पञ्चमी- (१३०) व्याप्तौ स्सात् सप्तम्या:
(१३१) जाते: सम्पदा च (११४) ऊर्ध्वाद् रि-रिष्टातौ (१३२) तत्राऽधीने उपश्चास्य
(१३३) देये त्राच (११५) पूर्वा-ऽवरा-ऽधरेभ्यो- (१३४) सप्तमी-द्वितीयाद्
ऽसस्तातौ पुरवधश्चैषाम् देवादिभ्यः (११६) परा-ऽवरात् स्तात् (१३५) तीय-शम्ब-बीजात् कृगा (११७) दक्षिणोत्तराच्चाऽतस्
कृषौ डाच् (११८) अधरा-ऽपराच्चाऽऽत् (१३६) सङ्ख्यादेर्गुणात् (११९) वा दक्षिणात् प्रथमा- (१३७) समयाद् यापनायाम् सप्तम्या आ:
(१३८) सपत्र-निष्पत्रादति(१२०) आ-ऽऽही दूरे
व्यथने (१२१) वोत्तरात्
(१३९) निष्कुलान्निष्कोषणे (१२२) अदूरे एन: (१४०) प्रिय-सुखादानुकूल्ये (१२३) लुबञ्चे:
(१४१) दुःखात् प्रातिकूल्ये (१२४) पश्चोऽपरस्य दिक्पूर्वस्य (१४२) शूलात् पाके चाऽऽति
(१४३) सत्यादशपथे (१२५) वोत्तरपदेऽर्धे
(१४४) मद्र-भद्राद् वपने (१२६) कृ-भ्वस्तिभ्यां कर्म- (१४५) अव्यक्तानुकरणादनेकर्तृभ्यां प्रागतत्तत्त्वे च्चि:
कस्वरात् कृ-भ्वस्तिना(१२७) अरुर्मनश्चक्षुश्वेतो-रहो- ऽनितौ द्विश्च - रजसां लुक् च्चौ (१४६) इतावतो लुक् (१२८) इसुसोर्बहुलम् (१४७) न द्वित्वे
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने
(१५९) मर्तादिभ्यो यः (१६०) नवादीन-तन-त्नं च
नू चास्य (१६१) प्रात् पुराणे नश्च (१६२) देवात् तल् (१६३) होत्राया ईयः
(१४८) तो वा (१४९) डाच्यादौ (१५०) बह्वल्पार्थात् कारका-
दिष्टा-ऽनिष्टे शस् (१५१) संख्यैकार्थाद् वीप्सायां
शस् (१५२) संख्यादेः पादादिभ्यो
दान-दण्डे चाऽकल्लुक् च (१५३) तीयाट्टीकण् न विद्या
चेत् (१५४) निष्फले तिलात्
पिञ्ज-पेजौ (१५५) प्रायोऽतोयसट्-मात्रट (१५६) वर्णा-ऽव्ययात् स्वरूपे
कार: (१५७) रादेफ: (१५८) नाम-रूप-भागाद्
धेयः
(१६४) भेषजादिभ्यष्टयण (१६५) प्रज्ञादिभ्योऽण (१६६) श्रोत्रौषधि-कृष्णाच्छ
रीर-भेषज-मृगे (१६७) कर्मण: सन्दिष्टे (१६८) वाच इकण् (१६९) विनयादिभ्यः (१७०) उपायाद्धस्वश्च (१७१) मृदस्तिकः (१७२) स-स्नौ प्रशस्ते
[सप्तमाध्याये तृतीयः पादः]
(१) प्रकृते मयट (२) अस्मिन् (३) तयोः समूहवच बहुषु
(४) निन्द्ये पाशप् (५) प्रकृष्टे तमप् (६) द्वयोर्विभज्ये च तर
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________
सप्तमाध्याये तृतीयः पादः
(२६) माने कश्च (२७) एकादाकिन् चासहाये (२८) प्राग् नित्यात् कप् (२९) त्यादि-सर्वादेः स्वरेष्व
न्त्यात् पूर्वोऽक् (३०) युष्मदस्मदोऽसोभादि
स्यादे:
(७) क्वचित् स्वार्थे (८) किं-त्याद्ये-ऽव्ययादसत्त्वे
तयोरन्तस्याऽऽम् (९) गुणाङ्गाद् वेष्ठेयसू (१०) त्यादेश्च प्रशस्ते रूपप् (११) अतमबादेरीषदसमाप्ते
कल्पब्-देश्यब्-देशीयर् (१२) नाम्नः प्राग् बहुर्वा (१३) न तमबादिः कपो
ऽच्छिन्ना-दिभ्यः (१४) अनत्यन्ते (१५) यावादिभ्य: क: (१६) कुमारीक्रीडनेयसो: (१७) लोहितान्मणौ (१८) रक्ता-ऽनित्यवर्णयोः (१९) कालात् (२०) शीतोष्णादृतौ (२१) लून-वियातात् पशौ (२२) स्नाताद् वेदसमाप्तौ (२३) तनु-पुत्रा-ऽणु-बृहती
शून्यात् सूत्र-कृत्रिम- निपुणा-ऽऽच्छादन-रिक्ते (२४) भागेऽष्टमाञः (२५) षष्ठात्
(३१) अव्ययस्य को द् च (३२) तूष्णीकाम् (३३) कुत्सिता-ऽल्पा-ऽज्ञाते (३४) अनुकम्पा-तद्युक्तनीत्योः (३५) अजातेनूनाम्नो
बहुस्वरादियेकेलं वा (३६) वोपादेरडा-ऽको च (३७) ऋवर्णोवर्णात् स्वरादे
रादेर्लुक् प्रकृत्या च (३८) लुक्युत्तरपदस्य कपन् (३९) लुक् चाजिनान्तात् (४०) षड्व कस्वरपूर्वपदस्य
(४१) द्वितीयात् स्वरादूर्ध्वम् (४२) सन्ध्यक्षरात् तेन (४३) शेवलाद्यादेस्तृतीयात् (४४) क्वचित् तुर्यात्
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________
९४
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने
(४५) पूर्वपदस्य वा (४६) ह्रस्वे
(४७) कुटी - शुण्डाद् रः (४८) शम्या रु-रौ
(४९) कुत्वा डुप
(५०) कासू-गोणीभ्यां तरट् (५१) वत्सोक्षा -ऽश्वर्षभाद्भ्रासे पित्
(५२) वैकाद् द्वयोर्निर्धार्ये
उतर:
(५३) यत्-तत्- किमन्यात् (५४) बहूनां प्रश्ने तमश्च वा (५५) वैकात
(५६) क्तात् तमबादेश्वानत्यन्ते
(५७) न सामिवचने (५८) नित्यं ञ - ञिनोऽणू (५९) विसारिणो मत्स्ये (६०) पूगादमुख्यकाञ्ज्यो द्रिः (६१) व्रातादस्त्रियाम्
(६२) शस्त्रजीविसङ्घाञ्ञ्यड् वा (६३) वाहीकेष्वब्राह्मण
राजन्येभ्यः
(६४) वृकाट्टेण्यण् (६५) यौधेयादेरञ्
(६६) पर्श्वादेरण
(६७) दामन्यादेरीयः (६८) श्रुमच्छमीवच्छिखावच्छालावदूर्णावद् विदभृदभिजितो गोत्रेऽणो यञ्
(६९) समासान्तः
( ७० ) न किम: क्षेपे
(७१) नञ्तत्पुरुषात् (७२) पूजास्वतेः प्राक् टात् (७३) बहोर्डे
(७४) इज् युद्धे
(७५) द्विदण्ड्यादिः
(७६) ऋक्-पू:- पथ्यपोऽत् (७७) धुरोऽनक्षस्य
(७८) सङ्ख्या- पाण्डूदक्कृष्णाद् भूमेः (७९) उपसर्गादध्वनः
(८०) समवा - ऽन्धात् तमसः (८१) तप्ता - ऽन्ववाद् रहसः (८२) प्रत्यन्ववात् साम - लोम्नः (८३) ब्रह्म- हस्ति - राज-पल्याद् वर्चसः
(८४) प्रतेरुरसः सप्तम्याः
(८५) अक्ष्णोऽप्राण्यङ्गे
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________
सप्तमाध्याये तृतीयः पादः
(८६) सं-कटाभ्याम् (८७) प्रति-परो
ऽनोरव्ययीभावात् (८८) अनः (८९) नपुंसकाद् वा (९०) गिरि-नदी-पौर्णमास्या-
ग्रहायण्यपञ्चमवाद् वा (९१) संख्याया नदी
गोदावरीभ्याम् (९२) शरदादेः (९३) जराया जरस् च (९४) सरजसोपशुना-ऽनुगवम् (९५) जात-महद्-वृद्धादुक्ष्णः
कर्मधारयात् (९६) स्त्रिया: पुंसो द्वन्द्वाच (९७) ऋक्सामय॑जुष-धेन्चन-
डुह-वाङ्मनसा-ऽहो- रात्र-रात्रिंदिव-नक्तंदिवा-ऽहर्दिवोर्वष्ठीवपदष्ठिवा-ऽक्षिभ्रुव
दारगवम् (९८) चवर्ग-द-ष-ह:
समाहारे (९९) द्विगोरन्नोऽट्
(१००) द्वि-त्रेरायुषः (१०१) वाऽञ्जलेरलुकः (१०२) खार्या वा (१०३) वाऽर्धाच्च (१०४) नाव: (१०५) गोस्तत्पुरुषात् (१०६) राजन्-सखे: (१०७) राष्ट्राख्याद् ब्रह्मण: (१०८) कु-महद्भ्यां वा (१०९) ग्राम-कौटात् तक्ष्णः (११०) गोष्ठा-ऽते: शुन: (१११) प्राणिन उपमानात् (११२) अप्राणिनि (११३) पूर्वोत्तर-मृगाच
सक्थ्न : (११४) उरसोऽग्रे (११५) सरो-ऽनो-ऽश्मा
ऽयसो जाति-नाम्नोः (११६) अह्नः (११७) संख्यातादह्नश्च वा (११८) सर्वां-ऽश-संख्या
ऽव्ययात् (११९) संख्यातैक-पुण्य
वर्षा-दीर्घाच्च रात्रेरत्
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________
९६
(१२०) पुरुषायुष द्विस्तावत्रिस्तावम् ( १२१) श्वसो वसीयसः (१२२) निसश्च श्रेयसः (१२३) नञव्ययात् संख्याया
-
श्री सिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने
डः
(१२४) संख्या-ऽव्ययादङ्गुलेः (१२५) बहुव्रीहेः काष्ठे ट (१२६) सक्थ्यक्ष्णः स्वाङ्गे
(१२७) द्वित्रेर्मूर्ध्ना वा
(१२८) प्रमाणी- संख्याड्डः (१२९) सुप्रात- सुश्व - सुदिव - शारिकुक्ष- चतुरस्रैणीपदा-ऽजपद-प्रोष्ठपद
भद्रपदम् (१३०) पूरणीभ्यस्तत्प्राधान्ये
ऽप्
(१३१) नञ्-सु- व्युप-त्रेश्चतुरः (१३२) अन्तर्बहिर्भ्यां लोम्नः
(१३३) भान्नेतुः (१३४) नाभेर्नाम्नि
(१३५) नञ् - बहोऋचो माणव - चरणे
(१३६) नञ्-सु-दुर्भ्यः सक्ति
-
सक्थि-हर्वा
(१३७) प्रजाया अस्
(१३८) मन्दा-ऽल्पाच्च मेधायाः
(१३९) जातेरीय: सामान्यafa
(१४०) भृतिप्रत्ययान्मासादिकः (१४१) द्विपदाद् धर्मादन्
(१४२) सु- हरित तृणसोमाज्जम्भात्
(१४३) दक्षिणेर्मा व्याधयोगे
(१४४) सु-पूत्युत्
सुरभेर्गन्धादिद् गुणे (१४५) वाऽऽगन्तौ
(१४६) वाऽल्पे (१४७) वोपमानात् (१४८) पातू पादस्याऽहस्त्यादेः
(१४९) कुम्भपद्यादिः
(१५०) सु-संख्यात् (१५१) वयसि दन्तस्य दतृः
(१५२) स्त्रियां नाम्नि (१५३) श्यावा-ऽरोकाद् वा
( १५४) वाऽग्रान्त-शुद्ध-शुभ्र
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________
सप्तमाध्याये तृतीयः पादः
वृष - वराहा - ऽहि- मूषिक- (१६८) त्रिककुद् गिरौ (१६९) स्त्रियामूधसो न्
शिखरात्
(१५५) सं- प्राज्जानोज्ञु - ज्ञौ (१५६) वोर्ध्वात् (१५७) सुहृद् - दुर्हृन्मित्राऽमित्रे
(१५८) धनुषो धन्वन् (१५९) वा नाम्नि
(१६०) खर- खुरान्नासिकाया
नस्
(१६१) अस्थूलाच्च नसः (१६२) उपसर्गात्
(१६३) वे: खु-ख-ग्रम्
(१६४) जायाया जानि:
(१६५) व्युदः काकुदस्य लुक्
(१६६) पूर्णाद् वा
(१६७) ककुदस्याऽवस्थायाम्
(१७०) इन: कच्
(१७१) ऋन्नित्यदितः
(१७२) दध्युर:
(१) वृद्धिः स्वरेष्वादेर्ष्णिति तद्धिते
(२) केकय-मित्रयु - प्रलयस्य
सर्पिर्मधूपानच्छाले :
(१७३) पुमनडुन्नौ - पयो-लक्ष्म्या
एकत्वे
(१७४) नञोऽर्थात्
(१७५) शेषाद् वा
९७
[ सप्तमाध्याये चतुर्थः पादः ]
(१७६) न नाम्नि
(१७७) ईयसो: (१७८) सहात् तुल्ययोगे (१७९) भ्रातुः स्तुतौ
(१८०) नाडी - तन्त्रीभ्यां स्वाङ्गे
(१८१) निष्प्रवाणिः (१८२) सुभ्रुवादिभ्यः
यादेरिय् च
(३) देविका - शिंशपा - दीर्घसत्रश्रेयसस्तत्प्राप्तावाः
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________
२८
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने
(४) वहीनरस्यैत् (५) य्व: पदान्तात् प्रागैदौत् (६) द्वारादेः (७) न्यग्रोधस्य केवलस्य (८) न्यङ्कोर्वा (९) न ञ-स्वङ्गादे: (१०) श्वादेरिति (११) इञः (१२) पदस्यानिति वा (१३) प्रोष्ठ-भद्राज्जाते (१४) अंशादृतो: (१५) सु-सर्वा-ऽर्द्धाद् राष्ट्रस्य (१६) अमद्रस्य दिश: (१७) प्राग्ग्रामाणाम् (१८) संख्या-ऽधिकाभ्यां
वर्षस्याऽभाविनि (१९) मान-संवत्सरस्या
शाण-कुलिजस्याऽनाम्नि (२०) अर्धात् परिमाणस्या
ऽनतो वा त्वादेः (२१) प्राद् वाहणस्यैये (२२) एयस्य (२३) नञः क्षेत्रज्ञेश्वर-कुशल
चपल-निपुण-शुचेः
(२४) जङ्गल-धेनु-वलज
स्योत्तरपदस्य तु वा (२५) हृद्-भग-सिन्धोः (२६) प्राचां नगरस्य (२७) अनुशतिकादीनाम् (२८) देवतानामात्वादौ (२९) आतो नेन्द्र-वरुणस्य (३०) सारवैश्वाक-मैत्रैय-भ्रौण
हत्य-धैवत्य-हिरण्मयम् (३१) वाऽन्तमा-ऽन्तितमा
ऽन्तितो-ऽन्तिया
ऽन्तिषत् (३२) विन्-मतोणीष्ठेयसौ लुप् (३३) अल्प-यूनो: कन् वा (३४) प्रशस्यस्य श्र: (३५) वृद्धस्य च ज्य: (३६) ज्यायान (३७) बाढा-ऽन्तिकयोः
साध-नेदौ (३८) प्रिय-स्थिर-स्फिरोरु
गुरु-बहुल-तृप्र-दीर्घवृद्ध-वृन्दारकस्येमनि च
प्रा-स्था-स्फा-वर-गरबंह-त्रप-द्राघ-वर्ष-वृन्दम्
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________
सप्तमाध्याये चतुर्थः पादः
(३९) पृथु-मृदु-भृश-कृश-
दृढ-परिवृढस्य ऋतो र: (४०) बहोर्णीष्ठे भूय् (४१) भूलृक् चेवर्णस्य (४२). स्थूल-दूर-युव-ह्रस्व
क्षिप्र-क्षुद्रस्यान्तस्थादे
गुणश्च नामिनः (४३) त्रन्त्यस्वरादेः (४४) नैकस्वरस्य (४५) दण्डि-हस्तिनोरायने (४६) वाशिन आयनौ (४७) एये जिह्माशिनः (४८) ईनेऽध्वा-ऽऽत्मनो: (४९) इकण्यथर्वणः (५०) यूनोऽके (५१) अनोऽटये ये (५२) अणि (५३) संयोगादिनः (५४) गाथि-विदथि-केशि
पणि-गणिनः (५५) अनपत्ये (५६) उक्ष्णो लुक् (५७) ब्रह्मणः (५८) जातौ
(५९) अवर्मणो मनोऽपत्ये (६०) हितनाम्नो वा (६१) नोऽपदस्य तद्धिते (६२) कलापि-कुथुमि-तैतलि
जाजलि-लाङ्गलि-शिखण्डि-शिलालि-सब्रह्मचारि-पीठसर्पि-सूकरसद्म
सुपर्वणः (६३) वाऽश्मनो विकारे (६४) चर्म-शुन: कोश-सङ्कोचे (६५) प्रायोऽव्ययस्य (६६) अनीना-ऽट्योऽत: (६७) विंशतेस्तेर्डिति (६८) अवर्णेवर्णस्य (६९) अकद्रू-पाण्ड्वोरुवर्णस्यैये (७०) अस्वयम्भुवोऽव् (७१) ऋवर्णोवर्ण-दोसिसु
सशश्वदकस्मात्त इकस्येतो
लुक् (७२) असकृत् संभ्रमे (७३) भृशा-ऽऽभीक्ष्ण्या
ऽविच्छेदे द्विः प्राक्
तमबादेः (७४) नानावधारणे
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने
(७५) आधिक्या-ऽऽनुपूर्ये (९४) प्रतिश्रवण-निगृह्यानुयोगे (७६) डतर-डतमौ समानां (९५) विचारे पूर्वस्य स्त्रीभावप्रश्ने
(९६) ओम: प्रारम्भे (७७) पूर्व-प्रथमावन्यतोऽतिशये (९७) हे: प्रश्नाख्याने (७८) प्रोपोत्-सम् पादपूरणे (९८) प्रश्ने च प्रतिपदम् (७९) सामीप्येऽधोऽध्युपरि ___(९९) दूरादामन्त्रयस्य गुरुर्वै(८०) वीप्सायाम्
कोऽनन्त्योऽपि लनृत् (८१) प्लुप् चादावेकस्य (१००) हे-हैष्वेषामेव स्यादेः
(१०१) अस्त्री-शूद्रे प्रत्यभिवादे (८२) द्वन्द्वं वा
भो-गोत्र-नाम्नो वा (८३) रहस्य-मर्यादोक्ति- (१०२) प्रश्ना-ऽर्चा-विचारे च
व्युत्क्रान्ति-यज्ञपात्रप्रयोगे सन्धेयसन्ध्यक्षरस्या(८४) लोकज्ञातेऽत्यन्तसाहचर्ये ___ऽऽदिदुत्परः (८५) आबाधे
(१०३) तयोय्वौ स्वरे (८६) नवा गुण: सदृशे रित् संहितायाम् (८७) प्रिय-सुखं चाकृच्छ्रे (१०४) पञ्चम्या निर्दिष्टे परस्य (८८) वाक्यस्य परिर्वर्जने (१०५) सप्तम्या पूर्वस्य (८९) सम्मत्यसूया-कोप- (१०६) षष्ठयाऽन्त्यस्य
कुत्सनेष्वाद्यामन्त्र्यमादौ (१०७) अनेकवर्णः सर्वस्य
स्वरेष्वन्त्यश्च प्लुतः (१०८) प्रत्ययस्य (९०) भर्त्सने पर्यायेण (१०९) स्थानीवाऽवर्णविधौ (९१) त्यादेः साकाङ्क्षस्याङ्गेन (११०) स्वरस्य परे प्राग्विधौ (९२) क्षिया-ऽऽशी:-प्रेषे (१११) न सन्धि-ङी-य-क्वि(९३) चितीवार्थे
द्वि-दीर्घा-ऽसद्विधा
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________
सप्तमाध्याये चतुर्थः पादः
वस्क्लुकि (११२) लुप्ययवृल्लेनत् (११३) विशेषणमन्तः (११४) सप्तम्या आदिः (११५) प्रत्ययः प्रकृत्यादेः (११६) गौणो ड्यादिः (११७) कृत् सगतिकारक
स्यापि
(११८) पर: (११९) स्पर्द्ध (१२०) आसन्नः (१२१) सम्बन्धिनां सम्बन्धे (१२२) समर्थः पदविधिः
[ समाप्तम् ]
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________
सूत्रम्
प्रथमं परिशिष्टम् । श्री सिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः। सूत्रम् सूत्राङ्कः
सूत्राङ्कः अइउवर्ण-दे: ।१।२।४१||
अघोषे प्र-टः ।१।३।५०॥ अं अः-सौ ।१।१।८॥
अघोषे शिट: ।४।१४५॥ अं अः क-ट् ।११।१६।।
अङप्रतिस्त-म्भः ।२।३।४।। अंशं हारिणि ।७।१।१८२।। अङे हि-हनो-र्वात् ४।१।३४॥ अंशाहतो: ।७।४।१४॥
अङ्गानिरसने णिङ् ।३।४।३८॥ अ: सपत्न्याः |७।१।११९।।
अस्थाच्छत्रादेरञ् ।६।४।६०॥ अ: सृजिदृशो०।४।४।१११।। अच् ।५।१।४९॥ अ: स्थाम्नः ।६।१।२२।।
अचः ।४।६९|| अकखाद्य-वा।२।३८०॥
अचि ।३।४।१५॥ अकट्घिनोश्च रञ्जः ।४।२।५०|| अचित्ताददेशकालात् ।६।३।२०६।। अकद्र-ये ।७।४।६९।।
अचित्ते टक् ।५।१।८३।। अकमेरुकस्य ।२।२।९३॥
अच्च् प्रा-श्च ।२।१।१०४॥ अकल्पात् सूत्रात् ।६।२।१२०॥ अजाते: पञ्चम्या: ।५।१।१७०|| अकालेऽव्ययीभावे ।३।२।१४६।। अजाते: शीले ।५।१११५४॥ अकेन क्रीडाजीवे ।३।१।८१|| अजातेर्नु-वा ।७।३।३५॥ अक्लीबेऽध्वर्युक्रतोः ।३।१।१३९।। अजादिभ्यो धेनोः ।६।१।३४।। अक्ष्णोऽप्राण्यङ्गे ।७।३।८५||
अजादेः ।२।४।१६॥ अगारान्तादिकः ।६।४/७५|| अज्ञाने ज्ञ: षष्ठी ।२।२।८०|| अगिलागिलगिल० ३।२।११५।। अञ्च: ।२।४॥३॥ अग्निचित्या ।५।११३७||
अञ्चोऽनर्चायाम् ।४।२।४६।। अग्नेश्वे: ।५।१।१६४॥
अञ्जनादीनां गिरौ ।३।२।७७|| अग्रहानुपदेशे०।३।१।५।।
अञ्वर्ग-त: ।१।३।३३।। अघञ्क्य बल-वीं।४।४।२।।
अञ्वर्गात्-न् ।१।२।४०॥
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः।
१०३
अट्यर्तिसू-र्णोः ।३।४।१०।। अड् धातोरा-डा ।४।४।२९।। अणनेयेक-ताम् ।२।४।२०|| अणि ।७।४।५२॥ अणिकर्मणिक्-तौ ।३।३।८८।। अणिगि प्राणिक० ।३।३।१०७|| अतः ।४।३।८२|| अत: कृ-कमि-स्य ।२।३।५|| अतः प्रत्ययाल्लुक् ।४।२।८५।। अत: शित्युत् ।४।२।८९।। अत: स्यमोऽम् ।१।४।५७|| अत आ:-ये ।।४।१।। अत इञ् ।६।१।३१।। अतमबादे-यर |७।३।११|| अतिरतिक्रमे च ।३।१।४५।। अतोऽति रोरु: ।१।३।२०॥ अतोऽनेकस्वरात् ।७।२।६।। अतो म आने ।४|४|११४। अतोरिथट् ।७।१।१६१|| अतोऽह्नस्य ।२।३।७३।। अत्र च ।७।१४९॥ अदसोऽकञायनणोः ।३।२।३३।। अदसो द: सेस्तु डौ ।२।१।४३।। अदिस्त्रियां० ।७।१।१०७॥ अदीर्घात्-ने ।१।३।३२।। अदुरुपसर्गा-ने: ।२।३।७७||
अदूरे एन: ।७।२।१२२।। अदृश्याधिके ।३।२।१४५॥ अदेत:-क् ।१।४।४४|| अदेवासुरादिभ्यो०६।३।१६४।। अदेशकालादध्या० ।६।४।७६।। अदोऽनन्नात् ।५।१।१५०॥ अदो मुमी ।१।२।३५।। अदोरायनि: ।६।१।११३।। अदोर्नदीमा-म्नः ।६।१।६७|| अद्यतनी ।५।२।४।। अद्यतनी-महि ।३।३।११।। अद्यतन्यां वा-ने ।४।४।२२।। अद्यर्थाच्चाधारे ।५।१।१२।। अद्-व्य ञ्जनात् स-लम् ।३।२।१८।। अद् व्यञ्जने ।२।१।३५|| अधण-स: ।१।१।३२।। अधरापराच्चात् ।७।२।११८॥ अधर्म-क्षत्र-त्रि—या: ।६।२।१२१|| अधश्चतुर्थात् तथोर्धः ।२।११७९/ अधातुदि-म ।१।१।२७|| अधातूदित: ।२।१।२।। अधिकं तत्सं-ड: ।७।१।१५४|| अधिकेन भूयसस्ते ।२।२।१११।। अधीष्टौ ।५।४।३२॥ अधे: प्रसहने ।३।३।७७|| अधे: शीस्थास० ।२।२।२०।।
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________
१०४
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः ।
अधेरारूढे ।७।१।१८७।। अध्यात्मादिभ्य इकण ।६।३।७८|| अध्वानं येनौ ।७।१।१०३|| अनः ।७।३।८८।। अनक् ।२।१।३६।। अनजिरादि-तौ ।३।२।७८॥ अनञः क्त्वो यप् ।३।२।१५४|| अनञो मूलात् ।२।४।५८|| अनट् ।५।३।१२४|| अनडुहः सौ ।१।४।७२।। अनतोऽन्तोदात्मने ।४।२।११४।। अनतो लुप् ।१।४।५९।। अनतो लुप् ।३।२।६।। अनत्यन्ते ।७३।१४॥ अनद्यतने र्हिः ।७।२।१०१।। अनद्यतने श्वस्तनी ।५।३।५।। अनद्यतने ह्यस्तनी ।५।२।२॥ अननो: सनः ।३।३।७०॥ अनन्त: प-य: ।।१।१।३८|| अनपत्ये ।७।४।५५|| अनरे वा ।६।३।६१।। अनवर्णा नामी ।१।१६।। अनाङ्माङो-छ: ।१।३।२८॥ अनाच्छादजा-वा ।२।४|४७|| अनातो नश्चान्त-स्य ।४।१।६९|| अनादेशादे-त: ।४।१।२४।।
अनाम्न्यद्विः प्लप ।६४।१४।। अनामस्वरे नोन्त: ।१।४।६४।। अनार्षे वृद्ध-ष्यः ।२।४/७८|| अनिदम्यणपवादे० ।६।१।१५।। अनियो-वे ।१।२।१६॥ अनीनाट्य-त: ।७४/६६।। अनुकम्पा-त्योः ।७।३।३४|| अनुग्वलम् ।७११०२|| अनुनासिके च-ट् ।४।११०८|| अनुपदं बद्धा ।७।१।९६॥ अनुपद्यन्वेष्टा ।७।१।१७०।। अनुपसर्गाः क्षीबो०।४।२।८०।। अनुब्राह्मणादिन् ।६।२।१२३।। अनुशतिकादीनाम् ।७४।२७|| अनेकवर्णः सर्वस्य ।७।४।१०७।। अनो: कमितरि ।७।१।१८८|| अनो: कर्मण्यसति ।३।३।८१।। अनोऽटये ये ७४/५१|| अनोर्जनेर्ड: ।५।१।१६८|| अनोर्देशे उप ।३।२।११०॥ अनो वा ।।४।११।। अनोऽस्य ।२।१।१०८॥ अन्त:पूर्वादिकण् ।६।३।१३७|| अन्तर्द्धि: ।५।३१८९|| अन्तर्बहि-म्न: ।७।३।१३२।। अन्तो नो लुक् ।४।२।९४||
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः । १०५
अभिनिष्ठानः | २|३|२४|| अभिव्याप्तौ ञिन् |५|३|९०|| अभेरीश्च वा | ७|१|१८९|| अभ्यमित्रमीयश्च | ७|१|१०४||
अन्यत्यदादेराः ।३।२।१५२।। अन्यथैवंकथ-कात् |५|४|५०||
अन्यस्य |४|१|८||
अन्यो घोषवान् | १|१|१४||
अन्वाङ्परेः ।३।३|३४|| अन् स्वरे ||३|२|१२९||
अपः | १|४|८८||
अपचितः | ४|४|७७||
अपञ्चमा-ट् | १|१|११ ।।
अपण्ये जीवने | ७|१|११०||
अपस्करः | ३ | ३ | ३०|| अपाच्चतुष्पा- र्थे | ४|४|१५|| अपाच्चायश्चिः क्तौ | ४|२|६६||
अपायेऽवधिरपादा०|२|२|२९||
अपील्वादेर्वहे |३|२|८९|| अपोऽद् | २|१|४|| अपोनपादपा-तः |६|२|१०५|| अपो यञ् वा |६|२|५६|| अपो योनिमतिचरे | ३ | २|२८||
अप्रत्यादावसाधुना ।२।२।१०१|| अप्रयोगीत् | १|१|३७||
अप्राणिनि | ७ | ३ | ११२॥ अप्राणिपश्वादेः | ३|१|१३६॥
अब्राह्मणात् |६|१|१४१ ।।
अभक्ष्याच्छादने वा० |६|२|४६||
अभिनिष्क्रामति० |६|३|२०२||
अभ्यम् भ्यसः |२|१|१८|| अभ्रादिभ्यः | ७|२|४६||
अभ्वादे-सौ |१|४|९०|| अमद्रस्य दिशः | ७|४|१६|| अमव्ययीभाव - म्याः | ३|२|२||
अमा त्वामा | २|१|२४|| अमाव्ययात् क्यन् च | ३|४|२३|| अमूर्धमस्तका मे | ३|२|२२|| अमोऽकम्यमिचमः |४| २|२६|| अधिकृत्य ग्रन्थे | ६ | ३|१९८|| अमोऽन्तावोधसः |६|३|७४||
अमौमः | २|१|१६||
अयज्ञे स्त्रः | ५|३|६८||
अयदि श्रद्धा - नवा |५|४|२३||
अयदि स्मृती |५|२|९|| अयमियं पुं-सौ ।२।१।३८|| अयि रः |४|१|६||
पथि-रे |६|३|५१।।
अरण्यात् अरीहणादेरकण् |६।२।८३|| अरुर्मनश्च च्वौ |७|२|१२७||
-
अरो: सुपि रः | १| ३|५७|| अर्कौ च | १|४|३९||
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________
१०६
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः ।
अर्तिरीब्लीह्री-पुः ।४।२।२१॥ अर्थपदपदोत्तर-ण्ठात् ।६।४।३७।। अर्थार्थान्ता-त् ।७।२।८॥ अर्धपूर्वपद: पूरण: ।१।११४२।। अर्धात् परि-दे: ।७।४।२०॥ अर्धात् पलकं-त् ।६।४।१३४।। अर्धाद् यः ।६।३।६९।। अर्हतस्तो न्त् च ७१।६१।। अर्हम् ।१।१।१।। अर्हे तृच् ।५।४।३७|| अर्होऽच् ।५।१।९१।। अलाब्वाश्व-सि ।७।१।८४।। अलुपि वा ।२।३।१९।। अल्पयूनो: कन् वा ।७।४।३३।। अल्पे ।३।२।१३६।। अव: स्वपः ।२।३।५७॥ अवक्रये ।६।४/५३।। अवयवात् तयट् ।७।१।१५१॥ अवर्णभो-धिः ।१।३।२२।। अवर्णस्याम: साम् ।१।४।१५।। अवर्णस्ये-रल् ।१।२।६।। अवर्णादश्नो-ड्योः ।२।१।११५।। अवर्णेवर्णस्य ।७।४।६८॥ अवर्मणो-त्ये ।७।४।५९।। अवहसासंस्रो: ।५।११६३।। अवाच्चाश्रयो-रे ।२।३।४२।।
अवात् ।३।३।६७|| अवात् ।५।३।६२।। अवात् कुटा-ते ।७१।१२६।। अवात् तृस्तृभ्याम् ।५।३।१३३।। अविति वा ।४।११७५॥ अवित्परोक्षा-रे: ।४।१।२३।। अविदूरेऽभेः ।४।४।६४॥ अविवक्षिते ।५।२।१४।। अविशेषणे-दः ।२।२।१२२।। अवृद्धाहोर्नवा ।६।१।११०॥ अवृद्धेर्गृह्णति गर्थे ।६।४।३४।। अव: संघा-टम् ।७।१।१३२।। अवेर्दुग्धे-सम् ।६।२।६।। अवौ दाधौ दा ।३।३।५।। अव्यक्तानु-श्व ।७।२।१४५।। अव्यजात् थ्यप् ।७।१।३८|| अव्ययं प्रवृ-भि: ।३।१।४८|| अव्ययम् ।३।१।२१|| अव्ययस्य ।३।२|७|| अव्ययस्य कोऽद् च ।७।३।३१।। अव्याप्यस्य मुचे० ।४।१।१९।। अशवि ते वा ।३।४|४| अशित्यस्सन्-टि ।४।३।७७|| अशिरसोऽशीर्षश्च ।७।२।७|| अशिशो: ।२।४।८॥ अश्व वाऽमावा० ।६।३।१०४।।
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः।
१०७
अश्चैकादेः १७१।५।। अश्रद्धामर्षे-पि ।५।४।१५॥ अश्वत्थादेरिकण् ।६।२।९७|| अश्ववडवपू-रा: ।३।१।१३१।। अश्वादेः ।६।१।४९॥ अषडक्षा-न: ।७।१।१०६।। अषष्ठीतृती-र्थे ।३।२।११९।। अष्ट औ जस्-शसोः ।१।४।५३।। असंभस्राजिनैक० ।२।४/५७|| असंयोगादोः ।४।२।८६।। असकृत् संभ्रमे ।७।४।८२॥ असत्काण्ड-त् ।२।४।५६।। असत्त्वाराद० ।२।२।१२०।। असत्त्वे उसे: ।३।२।१०॥ असदिवा-म् ।२।१।२५।। असमानलोपे-डे ।४।१।६३।। असरूपोप-क्ते: ।५।१।१६।। असहनवि-भ्य: ।।४।३८|| असुको वाकि ।२।११४४॥ असूर्योग्राद् दृशः ।५।१।१२६।। असो-ङसिवू-टाम् ।२।३।४८|| अस् च लौल्ये ।४।३।११५|| अस्तपोमाया-विन् ।७।२।४७|| अस्तिब्रुवोर्भूवचाव०।४।४।१।। अस्ते: सि-ति ।४।३।७३॥ अस्त्रीशूद्रे-वा ।७।४।१०१||
अस्थूलाच नसः ।७।३।१६१|| अस्पष्टाव-वा ।१।३।२५।। अस्मिन् ।७।३।२।। अस्य ङयां लुक् ।२।४।८६।। अस्यादेरा: परोक्षायाम् ।४।१।६८।। अस्याऽयत्त-नाम् ।२।४।११|| अस्वयंभुवोऽव् ।७।४।७०॥ अस्वस्थगुणैः ।३।११८७॥ अहन्पञ्चमस्य-ति ।४।१।१०७|| अहरादिभ्योऽञ् ।६।२।८७|| अहीयरुहो-ने ।७।२।८८॥ अह्नः ।२।।७४।। अह्नः ।७।३।११६। अह्ना ग-नञ् ।७।१।८५॥ आ अम्शसोऽता ।१।४।७५।। आ: खनिसनिजन: ।४।२।६०।। आकालिक-न्ते ।६।४।१२८|| आख्यातर्युपयोगे ।२।२।७३।। आगुणावन्यादेः ।४।११४८|| आग्रहायण्यश्व-कण् ।६।२।९९।। आङः ।४।४।१२०।। आङ: क्रीडमुष: ।५।२।५१|| आङ: शीले ।५।१९६।। आङल्पे ।३।१।४६।। आङावधौ ।२।२।७०॥ आङो ज्योतिरुद्गमे ।३।३।५२।।
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________
१०८
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः ।
आङोऽन्धूधसोः ।४।१।९३।। आङो यमहन:-च ।३।३।८६।। आङो यि ।४।४।१०४।। आङो युद्धे ।५।३।४३।। आङो रुप्लो: ।५।३।४९।। आ च हो ।४।२।१०१॥ आत् ।।४।१८।। आत ए: कृञ्चौ ।४।३।५३।। आतामातेआ-दि: ।४।२।१२१।। आ तुमोऽत्या-त् ।५।१।१|| आतो डोऽह्वावामः ।५।११७६।। आतो नेन्द्र-स्य ।७।४।२९।। आतो णव औः ।४।२।१२०।। आत्मन: पूरणे ।३।२।१४।। आत्रेयाद् भारद्वाजे ।६।११५२।। आत्संध्यक्षरस्य ।४।२।१।। आथर्वणिका-च ।६।३।१६७।। आदितः ।४।४/७१|| आदेश्छन्दस: प्रगाथे ।६।२।११२।। आद्यद्वितीय-षाः ।।१।१३।। आद्यात् ।६।१।२९।। आद्यादिभ्य: ।७।२।८४|| आद्योऽश एकस्वरः ।४।१।२।। आ द्वन्द्वे ।२।२।३९।। आ द्वेरः ।२।११४१|| आधाराचोप-रे ।३।४।२४।।
आधारात् ।५।१।१३७|| आधारात् ।५।४।६८॥ आधिक्यानुपूर्थे ।७।४।७५|| आनायो जालम् ।५।३।१३६।। आनुलोम्येऽन्वचा ।५।४।८८।। आपत्यस्य क्यच्च्योः ।२।४।९१|| आपो डितां-याम् ।१।४।१७|| आप्रपदम् ।७।२९५॥ आबाधे।७।४।८५|| आभिजनात् ।६।३।२१४|| आम आकम् ।२।१।२०।। आमः कृग: ।३।३।७५|| आमन्ताल्वाय्येत्नावय् ।४।३।८५।। आमन्त्रये ।२।२।३२|| आमयादीर्घश्च ।७।२।४८।। आमो नाम् वा ।१।४।३१॥ आयस्थानात् ।६।३।१५३।। आ यात् ।७।२।२।। आयुधादिभ्यो-दे: ।५।१।९४।। आयुधादीयश्च ।६।४।१८|| आरम्भे ।५।१।१०॥ आरादथैः।२।२७८|| आ रायो व्यञ्जने ।२।११५॥ आर्यक्षत्रियाद्वा ।२।४।६६।। आशिषि तु-तङ् ।४।२।११९।। आशिषि नाथः ।३।३।३६।।
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः । १०९
इच् युद्धे |७|३|७४||
इञ इतः | २|४|७१ ||
आशिषि हनः | ५ | १|८०|| आशिषीणः | ४ | ३ | १०७|| आशिष्याशी: पञ्चम्यौ |५|४|३८|| आशी: क्यात्-सीमहि | ३ | ३|१३|
आशीराशा - गे || ३ | २|१२०||
आश्वयुज्या अकञ् |६|३|११९॥
आसनः |७|४|१२० || आसन्नादुरा-र्थे | ३|१|२०||
आसीनः | ४|४|११५ ।।
आसुयु-मः | ५|१|२०॥ आस्तेयम् ।६।३।१३१।। आस्यटिव्रज्यजः क्यप् |५|३|९७||
आहावो निपानम् ||५|३ | ४४ || आहिताग्न्यादिषु | ३ | १|१५३ ।। आही दूरे ||७|२| १२०||
इकण् |६|४|१|| इकण्यथर्वणः |७|४|४९|| इकिश्तिव् स्वरूपार्थे |५|३|१३८||
इको वा | ४ | ३ |१६|| इङितः कर्त्तरि |३|३|२२||
तो व्यञ्जना - तू |५|२|४४|| इङोऽपादाने-द्वा । ५।३|१९|| इच्चापुंसो - रे | २|४|१०७|| इच्छार्थे कर्मणः सप्तमी | ५|४|८९ || इच्छार्थे सप्तमीपञ्चम्यौ |५|४|२७||
इच्यस्वरे दी-च्च | ३|२|७२||
इञः | ७|४|११ ॥
इट ईति | ४ | ३ |७१ || इट् सिजाशिषो ने | ४|४|३६|| इडेत्पुसि - लुक् |४|३|९४||
इणः | २|१|५१||
इणिकोर्गाः |४|४|२३॥
इणोऽभ्रे |५|३|७५|| इतावतो लुक् |७|२|१४६।। इतोऽक्त्यर्थात् | २|४|३२||
इतोऽतः कुतः | ७|२|०|| इतोऽनिञः |६|१|७२।।
इदंकिमी की | ३ |२| १५३॥ इदंकिमो - स्य | ७|१|१४८॥
इदमः | २|१|३४|| इदमदसोऽक्येव । १|४|३॥
इदुतोऽस्त्रे-त् | १|४|२१|| इनः कच् |७|३|१७० ।। इन् ङीस्वरे लुक् | १|४|७९॥ इन्द्रियम् |७|१|१७४|| इन्द्रे | १|२|३०|| इन्ध्यसंयोगा- द्वत् | ४|३|२१|| इन्हन्-स्योः | १|४|८७|| इरंमदः | ५|१|१२७|| इर्दरिद्रः |४|२|९८||
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________
११०
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः।
इर्वृद्धिमत्यविष्णौ ।३।२।४३॥ इलश्च देशे ।७।२।३६।। इवर्णादे-लम् ।१।२।२१॥ इवृध-सनः ।४।४।४७|| इश्च स्थादः ।४।३।४१|| इषोऽनिच्छायाम् ।५।३।११२।। इष्टादेः ७१।१६८।। इसास: शासोब्यञ्जने ।४।४।११८|| इसुसोर्बहलम् ।७।२।१२८॥ ई षोमवरुणेऽग्नेः ।३।२।४२।। ईगित: ।३।३।९५|| ईडौ वा ।२।१।१०९।। ई च गण: ।४।११६७|| ईतोऽकञ् ।६।३।४१|| ईदूदे-नम् ।१।२।३४।। ईनञ् च ।६।४।११४|| ईनयौ चाशब्दे ।६।३।१२९|| ईनेऽध्वात्मनो: ।७४|४८॥ ईनोऽह्नः क्रतौ ।६।२।२१।। ईयः ।७।१।२८।। ईय: स्वसुश्च ।६।१।८९।। ईयकारके ।३।२।१२१॥ ईयसो: ।७।३।१७७|| ई व्यञ्जनेऽयपि ।४।३।९७|| ईशीड:-मोः ।४।४।८७|| ईश्वाववर्ण-स्य ।४।३।१११||
ईषद्गुणवचनैः ।३।३।६४॥ ई३वा ।१।२।३३।। उ:पदान्तेऽनूत् ।२।१।११८॥ उक्ष्णो लुक् ।७।४।५६।। उणादय: ।५।२।९३॥ उत और्विति व्य-ऽद्वे: ।४।३।५९|| उति शवर्हा-भे।४।३।२६।। उतोऽनुडुच्चतुरो वः ।१।४।८१।। उतोऽप्राणिन-ऊङ् ।२।४।७३।। उत्करादेरीय: ।६।२।९१|| उत्कृष्टेऽनूपेन ।२।२।३९।। उत्तरादाहञ् ।६।३।५॥ उत्थापनादेरीयः ।६।४।१२१|| उत्पातेन ज्ञाप्ये ।२।२।५९॥ उत्सादेरञ् ।६।१।१९।। उत्स्वराद्-पात्रे ।३।३।२६।। उद: पचि-दे: ।५।२।२९|| उदः श्रेः ।५।३।५३॥ उदः स्थास्तम्भः सः ।१।३।४४|| उदकस्योदः पेषंधि-ने ।३।२।१०४|| उदग्ग्रामाद्य-नः ।६।३।२५।। उदकोऽतोये ।५।३।१३५॥ उदच उदीच् ।२।१।१०३।। उदन्वानब्धौ च ।२।१।९७|| उदरे विकणाधूने ।७।१।१८१।। उदश्वरः साप्यात् ।३।३।३१।।
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः।
१११
उदित: स्वरान्नोऽन्तः ।४।४।९८।। उदितगुरोर्भा-ब्दे ।६।२।५।। उदुत्सोरुन्मनसि ।७।१।१९२।। उदोऽनूर्वे हे ।३।३।६२।। उद्यमोपरमौ ।४।३।५७॥ उपज्ञाते ।६।३।१९१॥ उपत्यका-ऽधित्यके |७१११३१।। उपपीडरुध-म्या ।५।४/७५।। उपमानं सामान्यैः ।३।१।१०।। उपमानसहित-रोः ।२।४।७५।। उपमेयं व्याघ्रा-क्तौ ।३।११०२।। उपसर्गस्यानि-ति ।१२।१९।। उपसर्गस्यायौ ।२।३।१००॥ उपसर्गात् ।७।३।१६२।। उपसर्गात् खल्घञोश्च ।४।४।१०७।। उपसर्गात् सुग्-त्वे ।२।३।३९|| उपसर्गादध्वन: ।७।३।७९॥ उपसर्गादस्योहो वा ।३।३।२५।। उपसर्गादात: ।५।३।११०|| उपसर्गादातो-श्य: ।५।१।५६।। उपसर्गादूहो ह्रस्वः ।४।३।१०६।। उपसर्गाद्द: कि: ।५।३।८७॥ उपसर्गादिव ।२।२।१७|| उपसर्गादेवृ-श: ।५।२।६९।। उपाजेऽन्वाजे ।३।१।१२।।
उपाज्जानुनीवि-ण ।६।३।१३९|| उपात् ।३।३।५८॥ उपात् किरो लवने ।५।४/७२।। उपात् स्तुतौ ।४।४।१०५|| उपात् स्थ: ।३।३।८३॥ उपाद्भूषासमवाय-रे ।४।४।९२।। उपान्त्यस्यासमा-डे ।४।२।३५।। उपान्वध्याङ्वसः ।२।२।२१|| उपायाधस्वश्च ।७।२।१७०॥ उपेनाधिकिनि ।२।२।१०५।। उप्ते ।६।३।११८॥ उभयाद् धुस् च ।७।२।९९|| उमोर्णाद्वा ।६।२।३७॥ उरसोऽग्रे ।७।३।११४|| उरसो याणौ ।६।३।१९६॥ उवर्णयुगादेर्यः ।७।१।३०॥ उवर्णात् ।४।४।५८|| उवर्णादावश्यके ।५।१।१९।। उवर्णादिकण् ।६।३।३९।। उभोः ।४।३।२।। उषासोषसः ।३।२।४६।। . उष्ट्रमुखादयः ।३।१२३।। उष्ट्रादकञ् ।७।१।१८५|| उष्णादिभ्यः कालात् ।६।३।३३।। ऊङः ।३।२।६७॥
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________
११२
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः।
ऊँ चोञ् ।१।२।३९।। ऊटा ।१।२।१३।। ऊढायाम् ।२।४/५१|| ऊदितो वा ।४।४।४२।। उद् दुषो णौ ।४।२।४०|| ऊध्नः ।२।४/७|| ऊनार्थपूर्वाद्यैः ।३।११६७|| ऊर्जा विन्-न्त: ।७।२।५१।। ऊर्णाहंशुभमो युस् ।७।२।१७|| ऊर्ध्वात् पू:-शुषः ।५।४।७०॥ ऊर्ध्वादिभ्यः कर्तुः ।५।१।१३६।। ऊर्ध्वादिरिष्टा-स्य ।७।२।११४॥ ऊर्याद्यनु-ति: ।३।१।२।। ऋलति-वा ।।२।२।। ऋः शृद्वप्रः ।४।४।२०॥ ऋपू:पथ्यपोऽत् ।७।३१७६।। ऋक्सामर्दी-वम् ।७।३।९७|| ऋद्विस्वरया० ।६।३।१४४|| ऋचः शसि ।३।२।९७|| ऋचि पाद:-दे ।२।४।१७॥ ऋणाद्धेतोः ।२।२।७६।। ऋणे प्र-र ।१।२।७|| ऋत इकण् ।६।३।१५२।। ऋत: ।४।४।७९।। ऋत: स्वरे वा ।४।३।४३।।
ऋतां विद्यायो-न्धे ।३।३।३७|| ऋते तृ-से ।१।२।८।। ऋते द्वितीया च ।२।२।११४।। ऋतेमयः ।३।४।३।। ऋतो डुर् ।१।४।३७|| ऋतोऽत् ।४।१।३८॥ ऋतो र:-नि ।२।१२|| ऋतो रस्तद्धिते ।१।२।२६।। ऋतो री ।४।३।१०९।। ऋतो वा तौ च ।।२।४|| ऋत्तृषमृषकृश-सेट् ।४।३।२४|| ऋत्यारु-स्य ।१।२।९।। ऋत्वादिभ्योऽण् ।६।४।१२।। ऋत्विज्दिश्-गः ।२।१।६९।। ऋददितः ।१।४/७०|| ऋदित्तरतम-श्च ।३।२।६३|| ऋदुपान्त्याद-च: ।५।११४१।। ऋदुशनस्पु-र्डाः ।१।४।८४॥ ऋवर्णस्य ।४।२।३७|| ऋद्धनदीवंश्यस्य ।३।२।५।। ऋध इत् ।४।१।१७|| ऋनरादेरण।६।४।५१॥ ऋनित्यदितः ।७।३।१७१।। ऋफिडादीनां-ल: ।२।३।१०४।। ऋमतां री ।४।१।५५॥
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः।
११३
ऋ-र ल-लं-षु ।२।३।९९|| ऋवर्णव्यञ्ज-घ्यण् ।५।१।१७|| ऋवर्णश्यूटुंग: कित: ।४।४।५७।। ऋवर्णात् ।४।३।३६॥ ऋवर्णोवर्ण-लुक् ।७/४/७१।। ऋवर्णोवर्णा-च ।७।३।३७।। ऋवृव्येद इट् ।४।४।८०॥ ऋश्यादे: क: ।६।२।९४|| ऋषभोपा-व्यः ।७१।४६।। ऋषिनाम्नो: करणे ।५।२।८६|| ऋषिवृष्ण्यन्धककुरु० ।६।१।६१।। ऋषेरध्याये ।६।३।१४५॥ ऋषौ विश्वस्य मित्रे ।३।२।७९।। ऋस्मिपूङञ्जशौ-प्रच्छः ।४।४।४८|| ऋहीघ्राधा-र्वा ।४।२।७६।। ऋतां विडती।४।४।११६।। ऋदिच्छ्विस्तम्भू-वा ।३।४।६५।। ऋल्वादेरे-प्र ।४।२।६८॥ ऋस्तयोः |१२|५|| लत-वा ।।२।३॥ लत्याल् वा ।१।२।११।। लदिद्युतादि ।३।४।६४|| लूदन्ता-नाः ।१।१|७|| ए ऐ ओ औ-रम् ।१।१८॥ ए: ।।४७७|| एकद्वित्रि-ता: ।१।११५||
एकद्विबहुषु ।३।३।१८॥ एकधातौ कर्म-ये ।३।४।८६।। एकशालाया-इकः ।७।१।१२०।। एकस्वरात् ।६।२।४८॥ एकस्वरादनु-त: ।४।४॥५६॥ एकागाराच्चौरे ।६।४।११८|| एकात्-स्य [७।२।१११।। एकादश-षोडश० ।३।२।९१|| एकादाकि-ये ।७३।२७|| एकादेः कर्मधारयात् ।७।२।५८।। एकार्थं चानेकं च ।३।१।२२।। एकोपसर्गस्य च घे।४।२।३४॥ एजे: ।५।१।११८॥ एण्या एयञ् ।६।२।३८॥ एतदश्च-से ।१।३।४६।। एता: शित: ।३।३।१०।। एत्यक: ।२।३।२६।। एत्यस्तेर्वृद्धिः ।४।४।३०॥ एदापः ।।४।४२।। एदैतोऽयाय ।१।१।२३।। एदोत:-लुक् ।१।२।२७॥ एदोद्देश एवेयादौ ।६।१।९।। एदोभ्यां -रः ।१।४।३५॥ एद् बहुस्भोसि ।१।४।४।। एयस्य (७/४/२२।। एयेऽग्नायी ।३।२।५२।।
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________
११४
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः ।
ये जिह्माशिनः | ७|४|४७|| एषामीर्व्यञ्जनेऽदः || ४|२|९७||
एष्यत्यवधौ-गे |५|४|६||
एष्यदृणेनः | २|२|९४ ||
ऐकार्थ्ये | ३|२|८|| ऐदौत्-रै: ।१।२।१२।। ऐषम: परु- र्ष | ७|२|१००|| ऐषमोह्यःश्वसो वा | ६ | ३|१९|| ओजः सहो-ते |६|४|२७||
ओजोञ्जः स - ष्टः | ३|२|१२|| ओजोऽप्सरसः | ३ | ४|२८||
:
ओत औ: | १|४|७४|| ओतः इये | ४|२| १०३|| ओदन्तः | १|२|३७|| ओदौतोऽवान् | १|२|२४|| ओम प्रारम्भे | ७|४|९६ || ओमाङ | १| २|१८|| ओर्जाऽन्तस्था - र्णे |४|१|६०||
ओष्ठादुर् | ४|४|११७॥
औता | १|४|२०|| औदन्ताः स्वराः | १|१|४||
औरी | १|४|५६ || कंशंभ्यां-भम् |७|२|१८|| कंसार्थात् | ६|४|१३५ ||
कंसीयात् ञ्यः | ६ | २|४१ ||
ककुदस्या-म् | ७|३|१६७|| कखोपान्त्य-दोः |६|३|५९|| कगेवनूजनै-रञ्जः ।४।२।२५।।
कङश्वञ् ||४|१|४६|| कच्छाग्निवक्त्र-दात् |६|३|६०|| कच्छादेर्नृनृस्थे ।६।३।५५।।
कच्छ्वा डुरः | ७|३|३९|| कटः | ७|१|१२४॥ कटपूर्वात्प्राचः | ६ | ३|५८|| कठादिभ्यो वेदे लुप् |६|३|१८३|| कडारादयः कर्म० | ३|१|१५८||
कमनस्तृप्त | ३|१|६||
कण्ड्वादेस्तृतीयः | ४|१|९|| करकतमौ - | ३ | १|१०९ ||
कत्त्रिः | ३ |२| १३३ ॥ कत्र्यादेश्चैकञ् |६|३|१०||
कथमित्थम् |७|२|१०३ ॥ कथम सप्तमी च वा |५|४|१३||
कथादेरिकण् |७|१|२१॥ कदाकह्यर्नवा |५|३|८||
कन्याया इक | ६ |३|२०|| कन्यात्रिवेण्याः-च |६|१|६२|| कपिज्ञातेरेयण् |७|१|६५॥ कपिबोधा से |६|१|४४||
कपेर्गोत्रे |२|३|२९||
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः।
११५
UATU
कबरमणि-देः ।२।४।४२।। कमेणिङ् ।३।४।२।। कम्बलान्नाम्नि ।७।१।३४।। करणं च ।२।२।१९॥ करणक्रियया कचित् ।३।४।९४।। करणाद्यजो भूते ।५।१।१५८|| करणाधारे ।५।३।१२९|| करणेभ्य: ।५।४।६४॥ कर्कलोहि-च ।७।१।१२२।। कर्णललाटात्कल् ।६।३।१४१।। कर्णादेर्मूले जाहः ।७।१।८८।। कर्तरि ।२।२।८६।। कर्तरि ।५।१॥३॥ कतर्यनदभ्यः शव् ।३।४।७१।। कर्तुः क्विप्-ङित् ।३।४।२५।। कर्तुः खश् ।५।१।११७|| कर्तुर्जीवपुरुषा-ह: ।५।४/६९।। कर्तर्णिन् ।५।१११५३।। कर्तुळप्यं कर्म ।२।२।३।। कर्तृस्थामूर्ताप्यात् ।३।३।४०॥ कर्मजा तृचा च ।३।१।८३।। कर्मण: संदिष्टे ।७।२।१६७|| कर्मणि ।२।२।४०॥ कर्मणि कृतः ।२।२।८३॥ कर्मणोऽण् ।५।३।१४।। कर्मण्यग्न्यर्थे ।५।१।१६५॥
कर्मवेषाद् यः ।६।४।१०३।। कर्माभिप्रेयः संप्रदा० ।२।२।२५।। कलापिकुथु-ण: ।७।६।२४।। कलाप्यश्वत्थ-कः ।६।३।११४।। कल्यग्नेरेयण ।६।१।१७।। कल्याण्यादेरिन् चा०।६।११७७|| कवचिह-कण् ।६।२।१४।। कवर्गकस्वरवति ।२।३।७६।। कष: कृच्छ्रगहने ।४।४।६७|| कषोऽनिट: ।५।३।३।। कष्टकक्षकृच्छ्र-णे ।३।४।४१॥ कसमासे-द्धः ।१।११४१|| क-सोमात् ट्यण् ।६।२।१०७|| काकतालीयादयः ।७।१।११७|| काकवौ वोष्णे ।३।२।१३७|| काकाद्यैः क्षेपे ।३।१।९०॥ काक्षपथोः ।३।२।१३४|| काण्डाऽऽण्डभाण्डा० ७/२।३८|| काण्डात् प्रमा-त्रे ।२।४।२४|| कादिर्व्यञ्जनम् ।१।१।१०॥ कामोक्तावकच्चिति ।५।४।२६।। कारकं कृता ।३।१६८॥ कारणम् ।५।३।१२७|| कारिका स्थित्यादौ ।३।१।३।। कार्षापणा-वा ।६।४।१३३॥ काल: ।३।१।६०॥
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________
११६
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः ।
कालवेलासमये-रे |५|४|३३|| कालस्यानहोरात्राणाम् ||५|४|७||
कालहेतु-गे | ७|१|१९३।।
कालाजाघा -पे | ७|२|२३||
कालात् |७|३|१९||
कालात् तनतरतम० |३|२|२४|| कालात् परि-रे |६|४|१०४ ||
कालाद् भववत् |६|२|१११|| कालाद् यः | ६|४|१२६ || कालाध्वनोर्व्याप्तौ | २|२|४२||
-वत् |६|४|९८||
-
कालाध्वमा-णाम् |२|२|२३|| काले कार्ये - कालेन तृष्य - रे | ५|४|८२|| काले भान्नवाssधारे | २|२|४८|| कालो द्विगौ च मेयैः | ३|१|५७|| काशादेरिलः | ६ |२|८२|| काश्यप-कौ च |६|३|१८८ ।। काश्यादेः |६|३|३५|| कासूगोणीभ्यां तरट् | ७|३|५०|| किंयत्तत्सर्वदा ||२|९५|| किंवृत्ते लिप्सायाम् | ५ | ३|९|| किंवृत्ते सप्तमी - त्यौ |५|४|१४|| किंयत्तद्बहोर: | ५ | १|१०१ || किंकिलास्त्यर्थ-न्ती |५|४|१६||
किं क्षेपे | ३|१|११०॥
किंत्याद्ये-स्याम् ।७|३|८||
कित: संशयप्रतीकारे | ३ | ४|६||
किमः क च |२| १|४०| किमद्वयादि-तस् |७|२|८९|| किरो धान्ये | ५ | ३ |७३||
किरो लवने | ४|४|१९३॥ किशरादेरिकट् |६|४|५५ ।।
|
कुक्ष्यात्मोदरा - खिः | ५ | १ | ९०|| कुआदेञयन्यः | ६ |१| ४७/ कुटादेर्डिद्वदञ्णित् |४|३|१७|| कुटिलिकाया अणू | ६ | ४|२६|| कुटीशुण्डाद्रः | ७|३|४७|| कुण्डादिभ्यो लु० | ६|३|११|| कुत्वा डुपः | ७|३|४९॥ कुत्सिताल्पाज्ञाते |७|३|३३|| कुन्त्यवन्तेः स्त्रियाम् |६|१|१२१|| कुप्यभिद्यो नि | ५ | १|३९|| कुमहद्भ्यां वा । ७।३।१०८।। कुमारः श्रमणादिना | ३|१|११५ ॥ कुमारशीर्षाणिन् | ५ | १|२८|| कुमारीक्रीड-सोः | ७|३|१६||
कुमुदारिकः | ६ |२| ९६ ।।
कुरुछुरः |२| १|६६ ॥ कुरुयुगंधराद् वा | ६ | ३|५३|| कुरोर्वा |६|१|१२२||
कुर्वादेः | ६ | १|१००| कुलकुक्षि- रे | ६ | ३|१२||
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः।
११७
कुलटाया वा ।६।१७८|| कुलत्थकोपान्त्यादण् ।६।४।४।। कुलाख्यानाम् ।२।४/७९।। कुलाज्जल्पे ।७।१।८६।। कुलादीन: ।६।१।९६॥ कुलालादेरकञ् ।६।१।९४।। कुलिजाद्वा लुप् च ।६।४।१६५।। कुल्मासादण् ।४।१।१९५|| कुशलायु-याम् ।२।३।९७|| कुशले ।६।३।९५।। कुशाग्रादीयः |७१।११६।। कुषिरओप्प्ये -च ।३।४।७४|| कुसीदादिकट् ।६।४।३५|| कूलादुद्रुजोद्वहः ।५।१।१२२।। कूलाभ्रकरी-ष: ।५।१।११०॥ कृगः प्रतियत्ने ।२।२।१२।। कृग: श च वा ।५।३।१००। कृग: सुपुण्य-त् ।५।१।१६२।। कृगोऽव्ययेना-मौ ।५।४१८४|| कृगो नवा ।३।१११०|| कृगो यि च ।४।२।८८|| कृग्ग्रहो-वात् ।५।४।६१॥ कृग्तनादेरुः ।३।४।८३।। कृतघृतनृत-र्वा ।४।४/५०॥ कृताधैः ।२।२।४७|| कृतास्मरणा-क्षा ।५।२।११।।
कृति ।३।१७७|| कृते ।६।३।१९२।। कृत्यतुल्या-त्या ।३।१।११४॥ कृत्येऽवश्यमो लुक् ।३।२।१३८।। कुत्यस्य वा ।२।२।८८॥ कृत्सगति-पि ।७।४।११७|| कृद्येनावश्यके ।३।१।९५।। कृप: श्वस्तन्याम् ।३।३।४६।। कृपाहृदयादालुः ।७।२।४२।। कृभ्वस्तिभ्यां च्चि: ।७।२।१२६।। कृवृषिमृजि-वा ।५।१४२।। कृशाश्वक-दिन् ।६।३।१९०॥ कृशाश्वादेरीयण् ।६।२।९३॥ कृष्यादिभ्यो वलच् ।७।२।२७।। कृत: कीर्तिः ।४।४।१२३|| केकयमित्रयु-च ।७।४।२।। केदाराण्ण्यश्च ।६।२।१३।। केवलमामक-जात् ।२।४।२९।। केवलस-रौ ।१।४।२६।। केशाद्वः ।७।२।४३॥ केशाद्वा ।६।२।१८।। केशे वा ।३।२।१०२।। को: कत् तत्पुरुषे ।३।२।१३०॥ कोटरमिश्रक-णे ।३।२।७६॥ कोऽण्वादेः ।७।२।७६।। कोपान्त्याच्चाण् ।६।३।५६।।
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________
११८
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकारायनुक्रमः ।
कोऽश्मादेः |६|४|९७|
कौण्डिन्याग - च |६|४|९७|| कौपिञ्जलहास्तिप० ।६।३।१७१|| कौरव्यमाण्डूकासुरेः | २|४७० ||
कौशेयम् ।६।२|३९|| क्ङिति शिय् | ४ | ३ | १०५ ।।
क्तं नञादिभिन्नैः | ३|१|१०५ || क्तक्तवतू |५|१|१७४|| क्तयोः | ४|४|४०|| क्तयोरनुपसर्गस्य |४| ११९२ || क्तयोरसदाधारे |२|२|९१||
क्ताः | ३|१|१५१॥
a नाम्नि वा | २|४|२८|| क्तात्तमबादे-न्ते |७|३|५६|| क्तादल्पे | २|४|४५||
देशोऽषि |२| १|६१ || केटो गुरोर्व्यञ्जनात् | ५|३|१०६|| क्तेन | ३|१|९२||
नासत्त्वे | ३|१|७४। क्तेऽनिश्चजो: - ति | ४|१|१११||
क्त्वा | ४|३|२९ ॥
क्त्वातुमम् | १|१|३५ ।। क्त्वातुमम् भावे | ५ | १|१३|| क्नः पलितासितात् | २|४|३७||
क्यः शिति | ३ | ४ | ७०||
क्यङ् |३|४|२६||
क्यमानिपित्-ते | ३|२|५०|| क्यङ्क्षो नवा |३|३|४३||
क्यनि | ४ | ३ | ११२ |
क्य - ङाशीर्ये | ४|३|१०||
क्यो वा | ४ | ३ |८१ ॥
क्रमः |४| ४|५४||
क्रमः क्त्वि वा | ४|१|१०६ || क्रमो दीर्घः परस्मै | ४|२|१०९|| क्रमोऽनुपसर्गात् | ३ | ३|४७|| क्रय्यः क्रयार्थे | ४ | ३ |९१ ॥ क्रव्यात् क्रव्यादौ |५|१|१५१ ॥ क्रियातिपत्तिः - महि | ३ | ३|१६|| क्रियामध्येऽध्व-च | २|२|११०|| क्रियायां क्रियार्था० | ५|३|१३|| क्रियार्थी धातुः | ३ | ३|३|| क्रियाविशेषणात् | २|२|४१ ||
क्रियाव्यतिहा-र्थे |३|३|२३|| क्रियाश्रयस्या- - णम् | २|२|३०|| क्रियाहेतुः कारकम् | २|२|१|| क्रीडोऽकूजने | ३ | ३ | ३३ ॥ क्रीतात् करणादेः | २|४|४४|| क्रुत्संपदादिभ्यः क्विप् | ५|३|११४ ||
क्रुद्द्रुहे-पः | २|२|२७||
क्रुशस्तुन: - सि | १ | ४ | ९१ || क्रोशयोजन - मा | ६|४|८६|| क्रोष्टृशलङ्कोर्लुक् च | ६ | १|५६।।
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकारायनुक्रमः।
११९
क्रौड्यादीनाम् ।२।४/७९।। क्रयादेः ।३।४/७९|| क्लिन्नाल्ल-स्य ।७।१।१३०|| क्लीबमन्ये-वा ।३।१११२८।। क्लीबे ।२।४।९७|| क्लीबे क्त: ।५।३।१२३।। क्लीबे वा ।२।१।९३॥ क्लेशादिभ्योऽपात् ।५।१८१॥ क्वकुत्रात्रेह ।७।२।९३॥ कचित् ।५।१।१७१|| कचित् ।६।२।१४५॥ कचित्तुर्यात् ।७।३।४४|| कचित् स्वार्थे ।७।३।७।। कसुष्मतौ च ।२।१।१०५|| विप् ।५।१।१४८॥ क्किवृत्तेरसुधियस्तौ ।२।१।५८॥ केहामात्रसस्त्यच् ।६।३।१६।। कौ ।४।४।१२०॥ क्षत्रादिय: ।६।१।९३।। क्षय्यजय्यौ शक्तौ ।४।३।९०॥ क्षिपरटः ।५।२।६६।। क्षिप्राशंसार्थ-म्यौ ।५।४।३॥ क्षियाशी:प्रेषे ।७।४।९२।। क्षीरादेयण् ।६।२।१४२॥ क्षुत्तृड्ग.ऽशाना-यम् ।४।३।११३।। क्षुद्रकमालवा-म्नि ।६।२।११।।
क्षुद्राभ्य एरण् वा ।६।१।८०॥ क्षुधक्लिशकुष-सः ।४।३।३१।। क्षुधवसस्तेषाम् ।४।४।४३।। क्षुब्धविरिब्ध-भौ ।४।४।७०॥ क्षुभ्रादीनाम् ।२।३।९६।। क्षुश्रो: ।५।३१७१।। क्षेः क्षी: ।४।३।८९॥ क्षेः क्षी चाध्यार्थे ।४।२।७४|| क्षेत्रेऽन्य-य: ।७।१।१७२|| क्षेपातिग्र-या: ।७।२।८५|| क्षेपे च यच्चयो ।५।४|१८|| क्षेपेऽपिजात्वा-ना ।५।४।१२।। क्षेमप्रिय-खाण् ।५।१।१०५|| क्षैशुषिपचो-वम् ।४।२।७८।।। खनो डडरेकेकव० ।५।३।१३७।। खलादिभ्यो लिन् ।६।२।२७|| खारीकाक-कच् ।६।४।१४९।। खार्या वा ।७।३।१०२॥ खितिखीती-र ।१।४।३६।। खित्यनव्यया-श्च ।३।२।१११।।
खेयमृषोद्ये ।५।१।३८|| ख्णम् चाभीक्ष्ण्ये ।५।४।४८॥ ख्यागि ।११३२५४|| ख्याते दृश्ये ।५।२।८|| गच्छति पथिदूते ।६।३।२०३।। गडदबादे-ये ।२।१७७||
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________
१२०
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः ।
गड्वादिभ्यः | ३|१|१५६॥ गणिकाया यः | ६ | २|१७||
गतिः | १|१|३६|| गतिकारका - कौ | ३|२|८५ ||
गतिकन्य - षः | ३|१|४२|| गतिबोधा-दाम् |२|२|५|| गते गम्येSध्व - वा | २|२| १०७|| गतेर्नवाऽनाप्ते |२|२|६३॥ गतौ सेधः | २|३|६१ || गत्यर्थवदोऽच्छः | ३|१|८|| गत्यर्थाकर्मक- जेः | ५|१|११|| गत्यर्थात् कुटिले | ३|४|११||
गत्वर: |५|२|७८|| गन्धनावक्षेगे | ३|३|७६||
गमहनजन- लुक् | ४|२|४४|| गमहनविद्ऌ-वा |४|४|८३।। गमां कौ |४| २|५८ ॥ गमिषद्यमश्छः |४|२|१०६||
गमेः क्षान्तौ | ३ | ३|५५||
मोऽनात्मने |४| ४|५१ ||
गोवा | ४ | ३ | ३७ || गम्भीर- -वात् ।६।३।१३५। गम्ययपः कर्माधारे | २|२|७४ ||
गम्यस्याप्ये | २|२|६२|| गर्गभार्गविका | ६ | १|१३६।।
गर्गादेर्यञ् ।६।१।४२।।
गर्तौत्तरपदादीयः ।६।३।५७|| गर्भादप्राणिनि | ७|१|१३९ ||
गवाश्वादिः | ३|१|१४४॥
गवि युक्ते |३|२|७४|| गविधेः स्थिरस्य |२| ३ |२५||
स्थकः | ५ | १ | ६६ ॥ गहादिभ्यः | ६ | ३|६३|| गोर्जः | ४|२|४०||
गाः परोक्षायाम् |४|४|२६|| गात्रपुरुषात् स्नः |५|४|५९|| गाथिविद नः | ७|४|५४|| गान्धारिसाल्वेया | ६|१|११५ ॥ गापापचो भावे | ५ | ३|९५||
गापास्थासादा- कः | ४ | ३ |९६ || गायोऽनुपसर्गाट्ट | ५ | १|७४ || गिरिनदी - द्वा | ७|३|९०|| गिरिनद्यादीनाम् |२|३|६८|| गिरेयोऽखावे | ६ |३|२१९|| गुणाङ्गाद् वेष्ठेयसू |७|३|९||
गुणाद - नवा | २२|७७|| गुणादिभ्यो यः | ७|२/५३|| गुणोऽरेदोत् | ३|३|२|| गुपधूपवि-य: | ३|४|१|| गुप्तिजो- सन् | ३|४|५||
गुरावेकश्च |२|२|१२४|| गुरुनाम्यादे-र्णोः | ३|४|४८||
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः । १२१
गोष्ठातेः शुनः | ७|३|११०॥ गोष्ठादीनञ् |७|२|७९॥ गोस्तत्पुरुषात् | ७|३|१०६५।। गोहः स्वरे | ४|२|४२|| गौणात् सम-या | २|२|३३||
गौणो यादिः | ७|४|११६ ।। गौरादिभ्यो मुख्यान् | २|४|१९|| गौष्ठीतैकी-च्चरात् ।६।३|२६||
गृष्टचादेः ||६ | १|८४|| गृहेऽनधोरण धश्च |६|३|१७४|| गृह्णोऽपरोक्षायां दीर्घः | ४|४|३४|| गृलुपसद-गर्ह्ये ।३।४।१२।
गेहे ग्रहः | ५ | १|५५ ||
गोः | ७|२|५०|| गोः पुरीषे | ६ | २|५०|| गोः स्वरे यः | ३ | १|२७|| गोचरसंचर-षम् ।५।३।१३१।। गोण्यादेश्चेकण् |७|१|११२||
गोण्या मे | २|४|१०३॥ गोत्रक्षत्रिये - यः | ६|३|२०८|| गोत्रचरणा - मे | ७|१|७५ ॥
गोत्रादङ्कवत् |६|२|१३४||
गोत्रादङ्कवत् ।६।३।१५५। गोत्राददण्ड - ष्ये | ६ | ३ | १६९।। गोत्रोक्षवत्सो-कञ् |६|२|१२|| गोत्रोत्तरपदात्-त्यात् ।६।१|१२||
गोदानादीनां - | ६ | ४|८१|| गोधाया दुष्टे णारश्च |६|१|८१|| गोपूर्वादत इकण् | ७|२|५६।। गोमये वा | ६ | ३|५२ || गोऽम्बाम्ब-स्य |२|३|३०|| गोरथवातात्र-लम् |६|२|२४||
गोर्नाम्यवोऽक्षे |१| २|२८||
गोश्चान्ते - हौ |२|४|१६||
ग्मिन् |७|२|२५|| ग्रन्थान्ते | ३ |२| १४७||
ग्रहः | ५|३|५५ ||
ग्रहगुहश्च सनः |४|४|५९|| ग्रहणाद्वा | ७ | १|१७७ ।। ग्रहब्रश्वभ्रस्जप्रच्छः |४|१|८४|| ग्रहादिभ्यो णिन् | ५ | १|५३।। ग्रामकौटात् तक्ष्णः | ७|३|१०९ ||
ग्रामजनबन्धु-तलू |६|२|२८|| ग्रामराष्ट्रांशाद - णौ | ६ | ३ |७२ ।। ग्रामाग्रान्नियः |२|३|७१ ॥
ग्रामादीनञ् च |६|३|९|| ग्राम्याशिशुद्वि- यः | ३|१|१२७|| ग्रीवातोऽण् च | ६ | ३|१३२|| ग्रीष्मवसन्ताद् वा | ६ | ३|१२०|| ग्रीष्मावर-कञ् ।६।३।११५ ।। ग्रो यङि |२| ३ | १०१ ॥
ग्लाहाज्यः | ५|३|११८||
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________
१२२
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः ।
घञि भावकरणे | ४|२|५२|| घञ्युपसर्ग-लम् | ३|२|८६ ॥ घटादेर्हस्वो-रे ||४|२|२४||
घसेकस्वरा-सोः | ४|४|८२|| घस्ल सन-लि | ४|४|१७||
घस्वसः | २|३|३६||
घुटि | १|४|६८ || घुषेरविशब्दे |४|४|६८|| घोषदादेरकः | ७|२|७४||
घोषवति | १|३|२१||
प्राध्मापाद्धे - शः | ५ | १/५८||
प्राधमोर्यङि | ४ | ३ |९८|| घ्यण्यावश्यके | ४|१|११५||
ङसेश्चाद् |२|१|१९||
सोऽपत्ये | ६ | १|२८|| ङस्युक्तं कृता | ३|१|४९||
ङिर्यौः | १|४|२५||
ङित्यदिति | १|४|२३||
ङेः स्मिन् | १|४|८|| डेङसा ते मे | २|१|२३||
ङेङस्योर्यातौ | १|४|६||
ङे पब: पीप्य |४ | १|३३||
ङ सासहिवाव -
णो: कटा - वा | १|३|१७||
|५|२|३८||
ङयः | ३|२|६४||
ङयादीदूतः के |२|४|१०४||
ङयादेर्गौण- च्योः | २|४|९५|| ङयापो बहुलं नाम्नि | २|४|९९||
ङयाप्त्यूङः |६|१|७०|| चक्षो वाचि - ख्यांग् | ४|४|४|
चजः कगम् | २|११८६ | चटकाण्णैरः-प्|६|१|७९|| चटते सद्वितीये | १ | ३ |७|| चतस्रार्द्धम् |३|१|६६||
चतुरः | ७|१|१६३॥
चतुर्थी | २|२|५३॥
चतुर्थी प्रकृत्या | ३|१|७० || चतुर्मासान्नाम्नि |६|३|१३३|| चतुष्पाद् गर्भिण्या | ३|१|११२ ।।
चतुष्पाद्भय एयञ् |६|१|८३ || चतुस्त्रेर्हा-सि | २|३|७४|| चत्वारिंशदादौ वा | ३ |२|९३||
चन्द्रयुक्तात् | ६ |२|६|| चन्द्रायणं च चरति |६|४|८२||
चरकमा-नञ् ।७|१|३९|| चरणस्य स्णो दे | ३|१|१३८||
चरणादकञ् |६|३|१६८|| चरणाद्धर्मवत् |६|२|२३ ॥ चरति |६|४|११।।
चरफलाम् ||४|१|५३॥
चराचरचला - वा |४|१|१३||
चरेराङस्त्वगुरौ | ५ | १|३१||
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः।
१२३
चरेष्टः ।५।१११३८|| चर्मण्यञ् ।७।१।४५।। चर्मण्वत्य-त् ।२।१।९६।। चर्मशुन:-चे।७।४।६४।। चर्मिवर्मि-रात् ।६।१।११२।। चर्मोदरात्पूरेः ।५।४/५६।। चलशब्दार्था-त् ।५।२।४३।। चल्याहारार्थेङ्-नः ।३।३।१०८|| चवर्गद-रे ।७।३।९८।। चहण: शाठ्ये ।४।२।३१॥ चातुर्मास्यं-च ।६।४।८५|| चादयोऽसत्त्वे ।१।१।३१।। चादि:-नाङ् ।१।२।३६।। चाय: की: ।४।१।८६।। चार्थे द्वन्द्वः सहोक्तौ ।३।१।११७|| चाहहवैवयोगे ।२।१।२९।। चिक्लिदचक्नसम् ।४।१।१४॥ चितिदेहा-दे: ।५।३।७९|| चितीवार्थे ।७।४।९३॥ चिते: कचि ।३।२।८।। चित्ते वा ।४।२।४१॥ चित्रारेवती-याम् ।६।३।१०८।। चित्रे ।५।४।१९॥ चिरपरुत्प-स्त्नः ।६।३।८५|| चिस्फुरोर्नवा ।४।२।१२।। चीवरात्परिधार्जने ।३।४।४१।
चुरादिभ्योऽण् ।६।४।११०॥ चूर्णमुद्गा -णौ ।६।४।७॥ चे: किर्वा ।४।१।३६|| चेलार्थात् क्नोपे: ।५।४।५८॥ चैत्रीकार्तिकी-द्वा ।६।२।१००॥ चोरादेः ।७।१।७६।। च्चौ क्वचित् ।३।२।६०|| च्ळ्यर्थे काप्या-ग: ।५।३।१४०।।. च्व्यर्थे भृशादेः स्तोः ।३।४।२९।। छगलिनो णेयिन् ।६।३।१८५।। छदिर्बलेरेयण् ।७।१।४७|| छदेरिस्मन्त्रट क्वौ ।४।२।३३।। छन्दसो यः ।६।३।१४७|| छन्दस्यः ।६।३।१९७।। छन्दोगौ-घे ।६।३।१६६।। छन्दोऽधीते वा ।७।१।१७३।। छन्दोनाम्नि ।५।३।७०॥ छाशोर्वा ।४।४।१२।। छेदादेर्नित्यम् ।६।४।१८२।। जङ्गल-वा ।७।४।२४।। जण्टपण्टात् ।६।११८२॥ जनशो न्युपान्त्ये०।४।३।२३।। जपजभदहदश-शः ।४।११५२।। जपादीनां पो व: ।२।३।१०५।। जभः स्वरे ।४।४।१००॥ जम्ब्वा वा ।६।३।६०॥
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________
१२४
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः ।
जयिनि च ।६।३।१२२॥ जरत्यादिभिः ।३।११५५॥ जरसो वा ।१।४।६०॥ जराया ज-च ।७३।९३|| जराया ज-वा ।२।१२३॥ जस इ: ।१।४।९।। जस्येदोत् ।१।४।२२॥ जस्विशे-नये ।२।१।२६।। जागु: ।५।२।४८॥ जागुः किति ।४।३।६।। जागुरश्च ।५।३।१०४।। जागुर्बिणवि ।४।३।५२॥ जाग्रुषसमिन्धेर्नवा ।३।४।४९।। जाज्ञाजनोऽत्यादौ ।४।२।१०४।। जातमहद्-यात् ।७।३।९५।। जातिकालसुखा-वा ।३।१।१५२।। जातिश्च णि-तद्धि-रे ।३।२।५१|| जातीयैकार्थेऽच्चे: ।३।२।७०॥ जातुयद्यदायदौ स० ।५।४।१७|| जाते ।६।३।९८|| जाते: सम्पदा च ।७।२।१३१।। जातेरयान्त-त् ।२।४।५४॥ जातेरीय: सामान्य० ७६।१३९।। जातौ ।७४।५८|| जातौ राज्ञः ।६।१।९२।। जात्याख्यायां-वत् ।२।२।१२१।।
जायापतेश्चि-ति ।५।१।८४।। जायाया जानिः ।७३।१६४|| जासनाट-याम् ।२।२।१४।। जिघ्रतेरिः ।४।२।३८॥ जिविपून्यो-ल्के ।५।११४३॥ जिह्वामूला-य: ।६।३।१२७|| जीण्दृक्षि-थ: ।५।२।७२।। जीर्णगोमूत्रा-ले ।७।२।७७॥ जीवन्तपर्वताद्वा ।६।१।५८॥ जीविकोपनि-म्ये ।३।१।१७॥ जीवितस्य सन् ।६।४।१७०|| जभ्रमवम-वा ।४।१।२६।। जुनश्चः क्त्वः ।४।४।४१।। जृषोऽतृ: ।५।१।१७३।। जेर्गि: सन्परोक्षयोः ।४।१।३५।। ज्ञः ।३।३।८२॥ ज्ञप्यायो ज्ञीपीप्० ।४।१।१६।। ज्ञानेच्छाचार्था-न ।३।११८६।। ज्ञानेच्छाचार्थत्री-क्त: ।५।२।९२।। ज्ञीप्सास्थेये ।३।३।६४॥ ज्ञोऽनुपसर्गात् ।३।३।९६।। ज्यश्च यपि ।४।१।७६।। ज्यायान् ।७।४।३६।। ज्याव्यधः क्ङिति ।४।१।८१।। ज्याव्येव्यधिव्यचि०।४।११७१।। ज्योतिरायु-स्य ।२।३।१७||
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः।
१२५
ज्योतिषम् ।६।३।१९९।। ज्योत्स्नादिभ्योऽण् ।७।२।३४।। ज्वलह्वलमल-वा ।४।२।३२।। जिख्णमोर्वा ।४।४।१०६।। त्रिच ते पद-च ।३।४।६६।। भिणवि घन् ।४।३।१०१|| त्रिदार्षादणिञोः ।६।१।१४०।। णिति ।४।३।५०॥ ञ्णिति घात् ।४।३।१००॥ ट: पुंसि ना ।१।४।२४।। टनण् ।५।१।६७|| टस्तुल्यदिशि ।६।३।२१०॥ टाङसोरिनस्यौ ।१।४।५।। टाङयोसि य: ।२।११७|| टादौ स्वरे वा ।१।४।९२|| टौस्यनः ।२।१।३७|| टौस्येत् ।१।४।१९॥ ट्धेघ्राशाछासो वा ।४।३।६७|| ट्धेश्वेर्वा ।३।४/५९॥ ट्वितोऽथु: ।५।३।८३॥ डकश्चाष्टाच-णाम् ।६।४।८४।। डतरडतमौ-श्ने ।७४/७६।। डतिष्ण:-प् ।१।४।५४|| डत्यतु संख्यावत् ।१।१।३९।। डाच्यादौ ।७।२।१४९।। डाच्लोहिता-षित् ।३।४।३०॥
डित्यन्त्यस्वरादेः ।२।१।११४॥ डिद्वाण् ।६।२।१३६।। डिन् ।७।१।१४७|| डीयश्व्यैदितः क्तयोः ।४।४।६१।। ड्न: स:-श्वः ।१।३।१८।। ड्वितस्त्रिमक्-तम् ।५।३।८४।। ढस्तड्ढे ।१।३।४२।। णकतचौ ।५।१४८॥ णश्च विशवसो-वा ।६।१।६५।। णषमसत्परे स्यादि० २।११६०॥ णस्वराघोषा-श्च ।२।४।४॥ णावज्ञाने गमुः ।४।४।२४।। णिज् बहुलं-षु ।३।४।४२।। णिद्वान्त्यो णव् ।४।३।५८॥ णिन् चावश्य-र्थे ।५।४।३६।। णिवेत्त्यास-न: ।५।३।१११।। णिश्रिद्रमुकम:-ङः ।३।४।५८॥ णिस्तोरेवाऽणि ।२।३।३७|| णिस्नुयात्मने-त् ।३।४।९२।। णेरनिटि ।४।३।८३॥ णेर्वा ।२।३।८८॥ णोऽन्नात् ।७।१।१०॥ णौ क्रीजीङ: ।४।२।१०॥ णौ ङसनि ।४।११८८।। णौ दान्त-शान्त-प्तम् ।४।४।७४।। णौ मृगरमणे ।४।२।५१||
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________
१२६
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः ।
णौ सन्डे वा ।४।४।२७|| ण्योऽतिथे: ।७।१।२४।। तं पचति द्रोणाद्वाञ् ।६।४।१६१।। तं प्रत्यनो-लात् ।६।४।२८|| तं भाविभूते ।६।४।१०६॥ त: सौ स: ।२।१।४२॥ तक्षः स्वार्थ वा ।३।४/७७|| तत: शिट: ।१।३।३६।। तत आगते ।६।३।१४९।। ततोऽस्या: ।१।३।३४|| ततो ह-र्थः ।१।३।३।। तत्पुरुषे कृति ।३।२।२०॥ तत्र ।७।११५३।। तत्र कृत-लब्ध-ते ।६।३।९४।। तत्र कसुकानौ-त् ।५।२।२।। तत्र घटते-ष्ठः ।७।१।१३७|| तत्र नियुक्ते ।६।४/७४|| तत्र साधौ ।७।१।१५॥ तत्रादाय मि-व: ।३।१।२६।। तत्राधीने ।७।२।१३२।। तत्राहोरात्रांशम् ।३।१।९३॥ तत्रोद्धृते पात्रेभ्यः ।६।२।१३८।। तत्साप्यानाप्या-श्च ।३।३।२१।। तद् ।७।११५०॥ तदः से:-र्था ।१।३।४५॥ तदन्तं पदम् ।११।२०॥
तदत्रास्ति ।६।२।७०॥ तदत्रास्मै वा-यम् ।६।४।१५८॥ तदर्थार्थेन ।३।१।७२।। तदस्य पण्यम् ।६।४/५४|| तदस्य सं-तः ।७।१।१३८॥ तदस्यास्त्य-तुः ।७।२।१।। तद्धितः स्वर-रे ।३।२।५५|| तद्धितयस्वरेऽनाति ।२।४।९२।। तद्धिताकको-ख्या: ।३।२।५४|| तद्धितोऽणादिः ।६।१।१।। तद्भद्रायुष्य-षि ।२।२।६६॥ तद्यात्येभ्यः ।६।४।८७|| तद्वति धण् ।७।२।१०८॥ तद्वेत्त्यधीते ।६।२।११७|| तद्युक्ते हेतौ ।२।२।१००।। तन: क्ये।४।२।६३।। . तनुपुत्राणु-क्ते ।७।३।२३।। तनो वा ।४।१।१०५।। तत्रादचि-ते ।७।१।१८३॥ तन्भ्यो वा-श्च ।४।३।६८|| तन्व्यधीण-त: ।५।११६४॥ तप: कर्चनुतापे च ।३।४।९।। तपसः क्यन् ।३।४।३६।। तपेस्तपःकर्मकात् ।३।४।८५॥ तप्तान्ववाद्रहसः ।७।३।८१॥ तमर्हति ।६।४।१७७||
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः।
१२७
तमिस्रार्णवज्योत्स्नाः ।७।२।५२।। तयोवौ-याम् ।७।४।१०३।। तयोः समू-षु ।७।३।३॥ तरति ।६।४।९॥ तरुतृणधान्य-त्वे ।३।१।१३३।। तव मम डसा ।।श१५॥ तवर्गस्य श्च-ौ ।१।३।६०।। तव्यानीयौ।५।१।२७|| तसिः ।६।३।२१।। तस्मै भृता-च ।६।४।१०७|| तस्मै योगादेः शक्ते ।६।४।९४।। तस्मै हिते ।७।१।३५॥ तस्य ।७११५४॥ तस्य तुल्ये कः ७१।१०८|| तस्य वापे ।६।४।१५१।। तस्य व्याख्या-त् ।६।३।१४२।। तस्येदम् ।६।३।१६०।। तस्याहे-वत् ।७।१।५१।। तादर्थे ।२।२।५४|| ताभ्यां वा-त् ।२।४।१५।। तारका वर्णका-त्ये ।२।४।११३।। तालाद्धनुषि ।६।२।३२।। तिककितवादौ द्वन्द्वे ।६।१।१३१।। तिकादेरायनिञ् ।६।१।१०७॥ तिक्कृतौ नाम्नि ।५।१७१।। ति चोपान्त्या-दुः ।४।१।५४।।
तित्तिरिवर-यण् ।६।३।१८४।। तिरसस्तिर्यति ।३।२।१२४।। तिरसो वा ।२।३।२॥ तिरोऽन्तौ ।३।१।९।। तिर्यचापवर्गे ।५।४।८५॥ तिर्वा ष्ठिवः ।४।१।४३।। तिलयवादनाम्नि ।६।२।५२॥ तिवां णव: परस्मै ।४।२।११७|| तिलादिभ्य:-ल: ७१।१३६।। तिष्ठतेः ।४।२।३९।। तिष्ठग्वि-य: ।३।१।३६।। तिष्यपुष्ययोर्भाणि ।२।४।९०॥ तीयं ङित्-वा ।१।४।१४।। तीयशम्ब-डाच् ।७।२।१३५।। तीयाट्टीकण्-चेत् ।७।२।१५३।। तु: ।४।४।५४॥ तुदादेः शः ।३।४।८१॥ तुभ्यं मह्यं ड्या ।२।१।१४।। तुमर्हादिच्छायां-नः ।३।४।२१।। तुमश्च मन: कामे ।३।२।१४०।। तुमोर्थे भा-त् ।२।२६१॥ तुरायणपा-ने ।६।४।९२|| तुल्यस्थाना-स्व: ।१।१।१७।। तुल्यार्थस्तृतीयाष० ।२।२।११६।। तूदीवर्मत्या एयण् ।६।३।२१८॥ तूष्णीकः ।६।४।६१।।
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________
१२८
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः।
तूष्णीकाम् ।७।३।३२।। तूष्णीमा ५/४/८७|| तृणादेः सल् ।६।२।८१|| तृणे जातौ ।३।२।।१३२।। तृतीयस्य पञ्चमे ।१।३।१।। तृतीया तत्कृतैः ।३।१।६५।। तृतीयान्तात्-गे ।१।४।१३|| तृतीयायाम् ।३।११८४॥ तृतीयाल्पीयस: ।२।२।११२।। तृतीयोक्तं वा ।३।१।५०॥ तृन्नुदन्ता-स्य ।२।२।९०॥ तृन् शीलधर्मसाधुषु ।५।२।२७॥ तृप्तार्थपूरणा-शा ।३।१।८५॥ तृषिधृषिस्वपो नजिङ् ।५।२।८०।। तृस्वसृ-र ।१४।३८|| तृहः श्नादीत् ।४।३।६२।। तृत्रपफलभजाम् ।४।१।२५।। ते कृत्या : ।५/११४७|| तेन च्छन्ने रथे ।६।२।१३१।। तेन जित-त्सु।६।४।२।। तेन निवृत्ते च ।६।२।७१।। तेन प्रोक्ते ।६।३।१८१॥ तेन वित्ते-णो ।७।११७५।। तेन हस्ताद्यः ।६।४।१०१।। तेर्ग्रहादिभ्यः ।४।४।३३॥ ते लुग्वा ।३।२।१०८॥
तेषु देये ।६।४।९७॥ तो वा ।७।२।१४८॥ तौ माङयाक्रोशेषु ।५।२।२१।। तौ मुमो-स्वौ ।१।३।१४।। तौ सनस्तिकि ।४।२।६४|| त्यजयजप्रवचः ।४।१।११८।। त्यदादिः ।३।१।१२०॥ त्यदादिः ।६।११७|| त्यदादेर्मयट् ।६।३।१५९|| त्यदाद्यन्यसमा-च ।५।१।१५२।। त्यदामेन-ते ।२।१।३३।। त्यादिसर्वादे:-ऽक् ।७।३।२९।। त्यादेः सा-न ७४/९१॥ त्यादेश्च प्र-पप् ।७।३।१०॥ त्यादौ क्षेपे ।३।२।१२६।। त्रने या ।४।४।३|| त्रन्त्यस्वरादेः ।७४।४३।। त्रपुजतो: षोऽन्तश्च ।६।२।३३।। त्रप् च ।७२।९२॥ त्रसिगृधि-क्नु: ।५।२।३२॥ त्रिंशद्विशते-र्थे ।६।४।१२९।। त्रिककुद् गिरौ ।७।३।१६८।। त्रिचतुरस्-दौ ।२।१।१॥ त्रीणि त्रीण्यन्य-दि ।३।३।१७/ त्रेस्तृ च ।७।१।१६६।। त्रेस्त्रयः ।।४।३४||
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः।
१२९
श-चात्वारिंशम् ।६।४।१७४॥ त्वते गुणः ।३।२।५९।। त्वमहं-कः ।२।१।१२।। त्वमौ प्र-न् ।२।१।११।। त्वे ।।४।१००॥ त्वे वा ।६।१।२६।। थे वा ।४।१।२९॥ थो न्थ् ।१।४।७८|| दंशसञ्जः शवि ।४।२।४९।। दंशेस्तृतीयया ।५।४।७३।। दंशेस्त्र: ।५।२।९०॥ दक्षिणाकडङ्गर-यौ ।६।४।१८१|| दक्षिणापश्चा-त्यण् ।६।३।१३|| दक्षिणेर्मा व्याधयोगे ।।३।१४३।। दक्षिणोत्तराच्चातस् ।७२।११७|| दगुकोशल-दिः ।६।१।१०८।। दण्डादेर्यः ।६।४।१७८|| दण्डिहस्ति-ने [७४|४५|| दत् ।४।४।१०॥ दध्न इकण् ।६।२।१४३।।। दध्यस्थि-न् ।१।४।६३।। दध्युर:स-ले: ।७।३।१७२।। दन्तपादना-वा ।२।१११०१।। दन्तादन्नतात् ।७।२।४०॥ दम्भः ।४।१।२८|| दम्भो धिप्धीप् ।४।१।१८।।
दयायास्कास: ।३।४।४७|| दरिद्रोऽद्यतन्यां वा ।४।३।७६।। दर्भकृष्णाग्निशर्म-त्स्ये ।६।१।१५७|| दशनावोदै-थम् ।४।२।५४|| दशैकादशादिकश्च ।६।४।३६।। दश्वाङ: ।५।११७८॥ दस्ति ।३।२।८८॥ दागोऽस्वास्यप्रसार० ।३।३।५३।। दा-ट्धेसिशद-रु: ।५।२।३६।। दाण्डाजिनि-कम् ।७।१।१७१॥ दामः संप्रदा-च ।२।२।५२|| दामन्यादेरीय: ।७।३।६७|| दाम्नः ।२।४।१०॥ दाश्वत्साह्वन्मीढ्वत् ।४।१।१५।। दिक्पूर्वपदादनाम्नः ।६।३।२३।। दिक्पूर्वात्तौ ।६।३।७१|| दिक्शब्दात्तीर-र ।३।२।१४२।। दिक्शब्दा-म्या: ।७।२।११३।। दिगधिकं संज्ञा-दे ।३।१।९८। दिगादिदेहांशाद्यः ।६।३।१२४|| दितेश्चैयण वा ।६।१।६९।। दिद्युद्ददृज्ज-प: ।५।२।८३।। दिव औः सौ ।२।१।११७॥ दिवस् दिव:-वा ।३।२।४५|| दिवादे: श्यः ।३।४।७२|| दिवो द्यावा ।३।२।४४।
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________
१३०
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकारायनुक्रमः ।
दिशो रूढया - ले | ३|१|२५|| दिस्योरीट् ||४|४|८९|| दीङ: सनि वा | ४|२|६॥ दीपजनबुध वा | ३ | ४ | ६७||| दीप्तिज्ञानयत्न-दः । ३|३|७८||
-
दीय् दीङः -रे | ४|३|९३॥ दीर्घः ||६|४|१२७|| दीर्घड्याब् - से: | १|४|४५॥ दीर्घमवोऽन्त्यम् |४|१|१०३।। दीर्घश्च्वियङ्-च ।४।३।१०८।। दीर्घो नाम्य - प्रः | १|४|४७|| दुःखात्प्रातिकूल्ये | ७|२|१४१ ।। दुःस्वीषतः - खल् ||५|३|१३९|| दुगोरू च |४|२|७७|| दुनादिकुर्वि - ञ्यः | ६ |१|११८॥ दुर्निन्दकृच्छ्रे | ३|१|४३||
दुष्कुलादेयण्वा |६।१।९८। दुहदिहलिह - कः | ४ | ३ |७४|| दुहेघः | ५ | १|१४५ || दूरादामन्त्रय-नृत् |७|४|९९|| दूरादेत्यः |६|३|४|| दृग्दृशदृक्षे | ३|२| १५१ || दृतिकुक्षि- यणू | ६ |३|१३०|| दृतिनाथात्पशाविः | ५|१|९७|| हन्पुनर्वर्षाकारैर्भुवः | २|११५९ ||
- वृग् - स्तु - जुषे - सः | ५ | १|४०|| दृशः क्वनिप् |५|१|१६६॥ भवदोरात्मने | २|२९|| दृश्यर्थैश्चिन्तायाम् ।२।१।३०॥ दृष्टे साम्नि नाम्नि | ६|२|१३३|| देये त्रा च |७|२| १३३॥ देर्दिगिः परोक्षायाम् ||४|१|३२|| देवता |६|२|१०१।। देवतानामात्वाद |७|४|२८||
देवतान्तात्तदर्थे |७|१|२०||
देवपथादिभ्यः | ७|१|१११|| देववातादापः |५|१|९९|| देवव्रतादीन् डिन् |६|४|८३|| देवात् तल् |७|२|१६२॥
देवाद्यञ् च|६|१|२१||
देवानांप्रियः |३|२|३४|| देवार्चामैत्री स्थः | ३|३|६०|| देविका - शिं-वाः | ७|४|३||
देशे | २|३|७० || देशेऽन्तरो-नः | २|३|९१ || दैर्येऽनुः | ३|१|३४|| दैवयज्ञिशौचिव - र्वा | २|४|८२|| दो मः स्यादौ |२| १|३९|| दोरप्राणिनः | ६|२|४९॥ दोरीयः |६|३|३२||
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः।
१३१
दोरेव प्राचः ।६।३।४०॥ दोसोमास्थ इः ।४|४|११|| द्यावापृथिवी-यौ ।६।२।१०८॥ द्युतेरिः ।४।१४|| धुझ्योऽद्यतन्याम् ।३।३।४४|| . धुद्रोर्मः |७।२।३७॥ धुप्रागपागु-यः ।६।३।८॥ द्युप्रावृट्वर्षा-त् ।३।२।२७॥ द्रमक्रमो यङः ।५।२।४६।। द्रव्यवस्नात्केकम् ।६।४।१६७।। द्रीञो वा ।६।१।१३९॥ द्रेरञणोऽप्राच्यः ।६।१।१२३।। द्रोणाद्वा ।६।११५९।। द्रोभव्ये ७१।११५।। द्रोर्वयः ।६।२।४३॥ द्रयादेस्तथा ।६।१।१३२।। द्वन्द्वं वा ।७।४।८२।। द्वन्द्वात् प्रायः ।६।३।२०१।। द्वन्द्वादीयः ।६।२|७|| द्वन्द्वाल्लित् ।७।१।७४|| द्वन्द्वे वा ।।४|११|| द्वयोर्विभज्ये च तरप् ।७३।६।। द्वारादेः [७४।६।। द्वि: कान-स: ।१।३।११।। द्विगो: संशये च ७१।१४४|| द्विगो: समाहारात् ।।४।२२।।
द्विगोरनपत्ये-द्विः ।६।१।२४।। द्विगोरनहोऽट् ।७।३।९९॥ द्विगोरीन: ।६।४।१४०॥ द्विगोरीनेकटौ वा ।६।४।१६४।। द्वितीयतुर्य-वौं ।४।१४२॥ द्वितीयया ।५।४७८|| द्वितीया खट्वा क्षेपे ।३।१।५९।। द्वितीयात् स्वरादूर्ध्वम् ।७।३।४१।। द्वितीयाया: काम्य: ।३।४।२३।। द्वितीयाषष्ठयावे० ।२।२।११७|| द्वित्रिचतुरः सुच् ।७।२।११०॥ द्वित्रिबहो-स्तात् ।६।४।१४४।। द्वित्रिभ्यामयड् वा ।७१११५२।। द्वित्रिस्वरौ-भ्य: ।२।३।६७|| द्वित्रेरायुषः ।७।३।१००|| द्वित्रेधमत्रेधौ वा ।७।२।१०७|| द्विवेमूनों वा ।७३।१२७॥ द्वित्र्यष्टानां-हौ ।३।२।९२।। द्वित्र्यादेर्याण् वा ।६।४।१४७|| द्वित्वे गोयुग: ७१।१३४।। द्वित्वेऽप्यन्ते-वा ।२।३।८१|| द्वित्वे वां-नौ ।२।११२२॥ द्वित्वे ह्व: ।४।१।८७|| द्विदण्ड्यादिः ।७३।७५|| द्विपदाद् धर्मादन् ।७।३।१४।। द्विर्धातुः परोक्षाडे-धेः ।४।१।१।।
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________
१३२
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः ।
द्विषन्तपपरन्तपौ ।५।१।१०८।। द्विषो वातृशः ।२।२।८४|| द्विस्वरब्रह्म-दे: ।६।४।१५५।। द्विस्वरादण: ।६।१।१५५।। द्विस्वरादनद्याः ।६।११७१।। द्विहेतो-वा ।२।२।८७।। द्वीपादनुसमुद्रं ण्यः ।६।३।६८।। द्वेस्तीयः ।७।१।१६५।। द्व्यन्तरनव-ईप् ।३।२।१०९।। द्वयादेर्गुणान्-यट ।७।१।१५३।। द्वयुक्तजक्षपञ्चतः ।४।२।९३|| द्वयुक्तोपान्त्यस्य-रे ।४।३।१४।। द्वचेकेषु-र्वा ।६।१।१३४॥ द्वयेषसूत-स्य ।२।४।१०९।। धनगणाल्लब्धरि ।७।१।९।। धनहिरण्ये कामे ।७११७९।। धनादे: पत्यु: ।६।१११४।। धनुर्दण्डत्सरु-ह: ।५।१।९२|| धनुषो धन्वम् ।७।३।१५८॥ धर्मशील-त् ।७।२।६५॥ धर्माधर्माच्चरति ।६।४।४९।। धर्मार्थादिषु द्वन्द्वे ।३।१।१५९।। धवाद्योगा-त् ।२।४/५९।। धाग: ।४|४|१५|| धागस्तथोश्च ।२।११७८॥
धातो: कण्ड्वादेर्यक् ।३।४।८।। धातो: पू-च ।३।१।१।। धातोः सम्बन्धे० ।५।४।४।। धातोरनेकस्वरादाम् ।३।४।४६।। धातोरिवर्णो-ये ।२।१२५०॥ धात्री 1५।२।८१।। धान्येभ्य ईनञ् ।७।११७९।। धाय्यापाय्यसा-से ।५।१।२५।। धारीडोऽकृच्छ्रे ऽतृश् ।५।२।२५।। धारेर्धर् च ।५।१।११३॥ धुटस्तृतीयः ।२।११७६॥ धुटां प्राक् ।१।४।६६॥ धुटो धुटि स्वे वा ।१।३।४८॥ धुड्ह्रस्वा-थोः।।३।७०॥ धुरोऽनक्षस्य ।७।३।७७|| धुरो यैयण् ।७।१।३।। धूगौदितः ।४।४।३८॥ धूगप्रीगोनः ।४।२।१८|| धूगसुस्तो: परस्मै ।४।४।८॥ धूमादेः ।६।३।४६।। धृषशस: प्रगल्भे।४।४।६६।। धेनोरनञः ।६।२।१५।। धेनोभव्यायाम् ।३।२।११८॥ न ।२।२।१८॥ नं क्ये ।।१।२२||
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः । १३३
नञ्सुव्युप-रः | ७|३।१३१।। नटान्नृत्ते ञ्यः ।६।३।१६५।। नडकुमुदवेतस-डित् |६|२|७४|| नडशादाद् वलः | ६ | २|७५ || डादिभ्य आयन |६| १ |५३ || डादेः कीयः | ६ |२|९२||
:
न डीशीङ्-दः | ४|३|२७|| न णिङ्यसूद-क्षः |५|२|४५||
न तम्बादि - भ्यः | ७|३|१३|| न तक दीर्घ | ४|२|५९|| न दधिपयआदिः | ३|१|१४५ ।। न दिस्योः | ४ | ३ | ६१ ॥ नदीदेशपुरां-नाम् |३|१|१४२|| नदीभिर्नाम्नि |३|१|२७||
नद्यादेरेयण् |६|३|२|| नद्यां मतुः |६|२|७२|| द्वित्वे | ७|२| १४७||
नः शिच् | १|३ | १९ ॥ न कचि | २|४|१०५ ॥
न कर्तरि | ३|१|८२||
| ३ | ४|८८||
न कर्मणा न कवतेर्यङः | ४|१|४७|| न किम: क्षेपे | ७ | ३ |७० || नखमुखादनाम्नि | २|४|४०||
नखादयः | ३|२|१२८॥ न ख्यापूग्-श्च |२|३|९०|| नगरात्कुत्सादाये | ६ | ३ |४९||
नगदग | ५ | १|८७|| न गृणाशुभरुचः | ३।४।१३।। गोsप्राणिनि वा । ३।२।१२७|| नग्नपलित-कञ् ।५।१।१२८।।
न जनवधः | ४|३|५४॥ नञ् | ३|१|५१ ।। नञः क्षेत्रज्ञे - चेः | ७|४|२३||
नञत् | ३|२|१२५ ॥
नञव्यया- डः | ७|३|१२३||
न स्वङ्गादेः | ७|४|९|| नञोऽनिः शापे | ५ | ३|११७|| नञोऽर्थात् |७|३|१७४।।
:
नञ्तत्पुरुषात् |७|३|७१|| नञ्तत्पुरु-देः | ७|१|५७|| नञ्बहो-णे ।७।३।१३५।। नञ्सुदुर्भ्यः-र्वा ।७।३।१३६।।
न द्विरद्रुवय-त् | ६ |२|६१ ||
न द्विस्वरा - तात् |६|३|२९||
न नाङिदेत् | १|४|२७||
न नाम्नि | ७ | ३ | १७६ ॥ न नाम्येक - Sमः | ३|२|९||
न नृपूजार्थध्वज ० | ७|१|१०९ || ननौ पृष्टोक्तौ - तू |५|२|१७|| नन्द्यादिभ्योऽनः | ५ | १|५२|| नवोर्वा | ५ | २|१८||
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________
१३४
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः ।
नपुंसकस्य शिः ।१।४।५५।। नपुंसकाद् वा |७३।८९॥ न पुंवन्निषेधे ।३।२७१|| न प्राग्जितीये स्वरे ।६।११३५।। न प्रादिरप्रत्ययः ।३।३।४|| न बदनं संयोगादिः ।१।१।५॥ नमस्पुरसो-स: ।२।३।१॥ नमोवरिवश्चित्रडो-र्ये ।३।४।३७|| न यि तद्धिते ।२१६५|| न राजन्य-के ।२।४।९४॥ न राजाचार्य-ष्ण: ।७।१।३६।। न रात् स्वरे ।१।३।३७॥ नरिका मामिका ।२।४।११२।। नरे ।३।२।८०॥ न वञ्चेर्गतौ ।४।१।११३॥ नवभ्य:-वा ।१।४।१६।। न वमन्तसंयोगात् ।२।१।१११।। नवयज्ञादयोऽ-न्ते ।६।४।७३॥ न वयो य ।४।११७३॥ नवा क्वणयमहसस्वनः ।५।३।४८।। नवाऽखित्कृद-त्रे: ।३।२।११७|| नवा गुण:-रित् ।७।४।८६।। नवाण: ।६।१।१४२।। नवादीन-स्य ।७।२।१६०।। नवाद्यानि शतृ-पदम् ।३।३।१९।। नवापः ।२।४।१०६।।
नवा परोक्षायाम् ।४।४।५|| नवा भावारम्भे।४।४।७२॥ नवा रोगातपे ।६।३।८२।। नवा शोणादेः ।२।४।३१॥ नवा सुजथैः काले ।२।२।९६।। नवा स्वरे ।२।३।१०२।। न विंशत्यादि-न्तः ।३।१।६९।। न वृद्धिश्चा-पे ।४।३।११|| न वृद्भयः ।४।४/५५|| नवैकस्वराणाम् ।३।२।६६। नश: शः ।२।३।७८॥ न शसदद-नः ।४।१।३०॥ न शात् ।।३।६२।। न शिति ।४।२।२।। नशेर्नेश् वाङि ।४।३।१०२।। नशो धुटि ।४।४।१०९|| नशो वा ।२।११७०|| न विजागृशस्-त: ।४।३।४९|| न संधिः ।१।३।५२।। न संधिङीय-स्क्लु कि ।७।४।१११|| न सप्तमीन्द्वादि० ।३।१।१६५।। न सर्वादिः ।।४।१२॥ नसस्य ।२।३।६५|| न सामिवचने ।७।३।५७|| न स्तं-र्थे ।१।१।२३॥ नस्नासिका-द्रो ।३।२।९९||
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः ।
न स्सः | २|३|५९ ॥ हाको लुप | ४|१| ४९||
नहात |२| १|८५ ॥
नाडीघटीखरी -श्व |५|१|१२०||
नाडीतन्त्रीभ्यां स्वाङ्गे | ७|३|१८०||
नाथः |२|२|१० ॥ नानद्यतन-त्त्योः |५|४|५||
नानावधारणे | ७|४|७४||
नान्यत् |२|१|२७||
नाप्रियादौ | ३ |२| ५३॥ नाभेर्नभू-शात् |७|१|३१||
नाभेर्नाम्नि | ७ | ३|१३४||
०
नामन्त्रये |२|१|९२|| नाम नाम्नैकार्थ्ये | ३|१|१८|| नामरूप-यः |७|२| १५८ || नाम सिद ने | १|१|२१|| नामिनः काशे | ३ |२|८७|| नामिनस्तयोः षः | २|३|८|| नामिनोऽकलिहलः | ४ | ३ |५१|| नामिनो गुणोऽक्ङिति |४|३|१|| नामिनोऽनिट् |४|३|३३|| नामिनो लुग्वा | १|४|६१ || नाम्नः प्रथमै - हौ |२| २|३१||· नाम्नः प्राग्-र्वा | ७|३|१२||
नाम्ना ग्रहादिशः | ५|४|८३||
नाम्नि | २|१|१५||
१३५
नाम्नि | २|४|१२||
नाम्नि | ३ |१| ९४ || नाम्नि | ३|२|१६||
नाम्नि | ३|२|७५ ||
नाम्नि | ३ |२| १४४ ||
नाम्नि | ६ | ४ | १७२ ।।
नाम्नि कः | ६ | २|४|| नाम्नि पुंसि च | ५ | ३ | १२१॥ नाम्नि मक्षिकादिभ्यः | ६|३|१९३|| नाम्नि वा | १|२| १०॥ नाम्नि शरदोऽकञ् |६|३|१००|| नाम्नो गमः - हः | ५|१|१३१|| नाम्नोद्विती-ष्टम् | ४|१|७|| नाम्नो नोऽह्नः | २|१|९१|| नाम्नो वदः क्यप् च |५|१|३५|| नाम्न्युत्तरपदस्य च | ३ |२| १०७||
नाम्न्युदकात् ।६।३।१२५ ।। नाम्यन्तस्थापि | २|३|१५|| नाम्यादेरेव ने | २|३|८६॥
नाम्युपान्त्य - कः | ५|१|५४|| नारी - सखी -श्रू | २|४|७६||
नाव: | ७ | ३|१०४॥ नावादेरिकः | ७|२|३॥ नाशिष्यगोवत्सहले | ३|२|१४८||
नासत्त्वाश्लेषे || ३ | ४|५७||
नासानति-टम् |७|१|१२७||
+
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________
१३६
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः ।
नासिकोदरौ-ण्ठात् |२|४|३९|| नास्तिका-कम् |६|४|६६||
निंसनिक्ष वा |२| ३|८४|| निकटपाठस्य | ३|१|१४०॥ निकादिषु वसति | ६ | ४|७७|| निगवादेर्नाम्नि | ५ | १|६१॥ निघोद्धसंघो-न्नम् |५|३|३६|| निजां शित्येत् |४|१|५७|| नित्यं ञञिनोऽणू | ७|३|५८|| नित्यं ण: पन्थ |६|४|८९|| नित्यं प्रतिनापे | ३|१|३७|| नित्यं हस्ते - हे | ३ | १|१५।। नित्यदिद् - स्वः | १|४|४३|| नित्यमन्वादेशे |२| १ | ३१ ||
नित्यवैरस्य | ३|१|१४१||
नि दीर्घः | १|४|८५ || निनद्या: - ले |२|३|२०|| निन्दहिंस-रात् ।५।२।६८|| निन्द्यं कुत्सनै - द्यैः | ३|१|१००|| निन्द्ये पाशप् |७|३|४|| निन्द्ये व्याप्या - यः | ५ | १|१५९ || निपुणेन चार्चायाम् | २|२| १०३ ||
निप्राजः शक्ये | ४|१|११६ ॥ निप्रेभ्यो नः | २|२|१५|| निमिल्यादिमेङ-के |५|४|४६|| निमूलात्कषः |५|४|६२||
निय आम् | १|४|५१|| नियश्चानुपसर्गाद्वा | ५|३|६०|| नियुक्तं दीयते | ६ |४| ७०॥
निरभेः पूल्वः |५|३|२१|| निरभ्यनोश्च नि | २|३|५०|| निर्गो देशे | ५ | १ | १३३॥ निर्दुःसुवे:-ते: ।२|३|५६|| निर्दुर्बहि-राम् |२|३|९|| निर्दुस्सोः-म्नाम् |२|३|३१|| निर्नेः स्फुरस्फुलोः | २|३|५३|| निर्वाणमवाते |४| २|७९ || निर्विण्णः | २ | ३ |८९॥
निर्वृत्ते |६|४|१०५ || निर्वृत्तेऽक्षद्यूतादेः ||६|४|२०|| नवा | १|४|८९||
निवासाच्चरणेऽणू |६|३|६५ || निवासादूरभवे-म्नि |६|३|६९|| निविशः | ३ | ३|२४ ॥ निविस्वन्ववात् | ४|४|८||
निशाप्रदोषात् ।६।३।८३॥ निषेधेऽलंखल्वोः क्त्वा |५|४|४४||
निष्कादेः-स्रात् |७|२|५७||
७२१३९॥
निष्कुलानि - निष्कुषः | ४|४|३९||
निष्प्रवाणिः | ७|३|१८१ ।।
निष्प्रा-नस्य |२| ३|६६||
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः।
१३७
निष्फले तिला-जौ ।७।२।१५४।। निसस्तपेऽनासेवा० ।२।३।३५।। निसश्च श्रेयसः ।७।३।१२२।। निसो गते ।६।३।१८॥ निह्नवे ज्ञः ।३।३।६८॥ नी-दाव्-शसू-स्टेट् ।५।२।८८|| नीलपीतादकम् ।६।२।४|| नीलात्प्राण्यौषध्योः ।२।४।२७|| नुप्रच्छः ।३।३।५४|| नुर्जाते: ।२।४/७२।। नुर्वा ।१।४।४८॥ नृतेर्यङि ।२।३।१५।। नृत्खनञ्ज:-ट् ।५।१२६५।। नृहेतुभ्यो -वा ।६।३।१५६॥ नून:-वा ।१।३।१०।। नेन् सिद्धस्थे ।३।२।२९।।। नेमार्ध-वा ।११४|१०|| नेरिनपिट-स्य ।७।१।१२८|| ने मादापत-ग्धौ ।२।३।७९।। नेधुंवे ।६।३।१७|| नेन्दगदपठ-ण: ।५।३।२६।। नेषुः ।५।३।७४।। नैकस्वरस्य ।७४।४४।। नैकार्थेऽक्रिये ।२।३।१२।। नोऽङ्गादे: ।७।२।२९॥ नोत: ।३।४।१६।।
नोऽपदस्य तद्धिते ।७/४/६१।। नोपसर्गात्-हा ।२।२।२८|| नोपान्त्यवत: ।२।४।१३।। नोऽप्रशानो-रे ।१।३८॥ नोभयोर्हेतोः ।२।२।८९।। नो मट् ।७।१।१५९।। नोादिभ्य: ।२।१९९॥ नो व्यञ्जनस्या-तः ।४।२।४५|| नौद्विस्वरादिकः ।६।४।१०|| नौविषेण-ध्ये ।७।१।१२।। न् चोधस: ।७।१।३२॥ न्यग्रोधस्य-स्य ।७।४/७|| न्यङ्ग-यः ।४।१।११२।। न्यकोर्वा ।७४८॥ न्यभ्युपवेश्चिोत् ।५।३।४२॥ न्यवाच्छापे ।५।३।५६॥ न्यादो नवा ।५।३।२४॥ न्यायादेरिकण् ।६।२।११८|| न्यायार्थादनपेते ।७।१।१३।। न्यायावाया-रम् ।५।३।१३४।। न्युदो ग्र: ।५।३।७२।। न्स्महतोः ।१।४।८६।। पक्षाच्चोपमादेः ।२।४।४३।। पक्षात्तिः ।७।११८९।। पक्षिमत्स्य-ति ।६।४।३१॥ पचिदुहे: ।३।४।८७||
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________
१३८
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः ।
पञ्चको वर्ग: ।१।१।१२।। पञ्चतोऽन्यादे-दः ।१।४।५८|| पञ्चद्दशद्वर्गे-वा ।६।४।१७५।। पञ्चमी-आमहैन् ।३।३।८।। पञ्चमी भयाद्यैः ।३।१।७३।। पञ्चम्यपादाने ।२।२।६९।। पञ्चम्यर्थहेतौ ।५।३।११।। पञ्चम्याः कृग् ।३।४/५२॥ पञ्चम्या त्वरायाम् ।५।४/७७|| पञ्चम्या नि-स्य ।७।४।१०४।। पञ्चसर्व-ये ।७१।४१॥ पणपादमाषाद्य: ।६।४।१४८॥ पणेर्माने ।५।३।३२॥ पतिराजान्त-च ।७।११६०।। पतिवत्न्यन्त-ण्योः ।२।४।५३।। पत्तिरथौ गणकेन ।३।१७९।। पत्युर्नः ।२।४।४८॥ पत्रपूर्वादञ् ।६।३।१७७|| पथ इकट् ।६।४।८८|| पथ: पन्थ च ।६।३।१०३।। पथिन्मथिन्-सौ ।।४/७३॥ पथोऽकः ।६।३।९६।। पथ्यतिथि-यण् ।७।१।१६॥ पद: पादस्याज्या-ते ।३।२।९५।। पदकल्पल-कात् ।६।२।११९।। पदक्रमशिक्षा-कः ।६।२।१२६।।
पदरुजविश-घञ् ।५।३।१६।। पदस्य ।२।१८९॥ पदस्यानिति वा ।७।४।१२।। पदाधुग-त्वे ।२।१।२१।। पदान्तरगम्ये वा ।३।३।९९।। पदान्ताट्ट-तेः ।१।३।६३।। पदान्ते ।२।१२६४॥ पदास्वैरिबा-ह: ।५।१।४४।। पदिकः ।६।४।१३।। पदेऽन्तरेऽना-ते ।२।३।९३॥ पदोत्तरपदेभ्य इकः ।६।२।१२५।। पद्धते: ।२।४।३३॥ पन्थ्यादेरायनण् ।६।२।८९।। पयोद्रोर्यः ।६।२।३५|| पर: ।७।४।११८॥ पर:शतादिः ।३।१७५॥ परजनराज्ञोऽकीय: ।६।३।३१।। परत: स्त्री पुंवत्-ङ् ।३।२।४९।। परदारादिभ्यो गच्छ० ।६।४।३८।। परशव्याद्यलुक् च ।६।२।४०॥ परश्वधाद्वाण् ।६।४/६३।। परस्त्रिया: प-ये ।६।११४०॥ परस्परान्योन्येत-सि ।३।३।१।। पराणि कानान-दम् ।३।३।२०॥ परात्मभ्यां : ।३।२।१७॥ परानो: कृग: ।३।३।१०१।।
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः।
१३९
परावरात्स्तात् ।७।२।११६।। परावराधमो-र्यः ।६।३।७३।। परावरे ।५।४।४५॥ परावेर्जे: ।३।३।२८॥ परिक्रयणे ।२।२।६७॥ परिक्लेश्येन ।५।४।८०॥ परिखाऽस्य स्यात् ।७।११४८॥ परिचाय्योप-ग्नौ ।५।१।२५।। परिणामि-र्थे ।७।१।४४॥ परिदेवने ।५।३।६।। परिनिवे: सेव: ।२।३।४६॥ परिपथात् ।६।४३३।। . परिपन्थात्तिष्ठति च ।६।४।३२।। परिमाणा-ल्यात् ।२।४॥२३॥ परिमाणार्थ-च: ।५।१।१०९॥ परिमुखादे-वात् ।६।३।१३६।। परिमुहायमा-ति ।३।३।९४॥ परिव्यवात् क्रियः ।३।३।२७|| परे: ।२।३।५२॥ परेः क्रमे ।५।३।७६।। परेः सृचरेर्यः ।५।३।१०२॥ परेघ: ।५।३।४०॥ परेोङ्कयोगे ।२।३।१०३।। परेर्देविमुहश्च ।५।२।६५।। परे ते ।५।३।६३।। परेर्मुखपार्थात् ।६।४।२९॥
परेम॒षश्च ।३।३।१०४।। परे वा ।५।४८॥ परोक्षा-महे ।३।३।१२॥ परोक्षायां नवा |४|४|१८|| परोक्षे ।५।२।१२।। परोपात् ।३।३।४९।। परोवरीण-णम् ।७।१।९९।। पर्णकृकणात्-जात् ।६।३।६२॥ पादेरिकट् ।६।४।१२।। पर्यधेर्वा ।५।३।११३॥ पर्यनोामात् ।६।३।१३८॥ पर्यपाङ्-म्या ।३।१।३२।। पर्यपात् स्खदः ।४।२।२७।। पर्यपाभ्यां वज्र्ये ।२।२७१।। पर्यभे: सर्वोभये ।७।२।८३।। पर्यायाहणोत्पत्तौ० ।५।३।१२०॥ पर्वतात् ।६।३।६०॥ पर्धा ड्वण् ।६।२।२०।। पर्धादेरण् ।७।३।६६।। पर्षदो ण्य: ।६।४।४७|| पर्षदो ण्यणौ ।७।१।१८।। पशुभ्य:-ष्ठः ।७।१।१३३।। पशुव्यञ्जनानाम् ।३।१।१३२।। पश्चात्यनुपदात् ।६।४।४१॥ पश्चादाद्यन्तौ-मः ।६।३।७५।। पश्चोऽपरस्य-ति ।७।२।१२४।।
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________
१४०
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः ।
पश्यद्वाग्दि-ण्डे ।३।२।३२|| पाककर्णपर्ण-त् ।२।४।५५॥ पाठे धात्वादेर्णो न: ।२।३९७|| पाणिकरात् ।५।११२१॥ पाणिगृहितीति ।२।४/५२।। पाणिघताडघौ-नि ।५।१।८९।। पाणिसमवाभ्यां सृजः ।५।१।१८।। पाण्टाहृति-णश्च ।६।१।१०४॥ पाण्डुकम्बलादिन् ।६।२।१३२।। पाण्डोडर्यण् ।६।१।१२९।।। पाते: ।४।२।१७|| पात्पादस्याह-दे: ।७३।१४८।। पात्राचिता-वा ।६।४।१६३॥ पात्रात्तौ ।६।४।१८०॥ पात्रेसमि-य: ।३।१।९१|| पात्र्यशूद्रस्य ।३।१।१४३।। पादाद्योः ।१।२८॥ पाद्याये ।७।१।२३॥ पानस्य भावकरणे ।२।३।६९।। पापहीयमानेन ।७।२।८६॥ पारावारं-च ।७।१११०१।। पारावारादीनः ।६।३।६।। पारेमध्ये-वा ।३।११३०॥ पार्थादिभ्य:-ङ: ।५।१।१३५|| पाशाच्छासा-य: ।४।२।२०।। पाशादेश्च ल्य: ।६।२।२५।।
पिता मात्रा वा ।३।१।१२२।। पितुर्यो वा ।६।३।१५१।। पितृमातुर्व्य-रि ।६।२।६२।। पित्तिथट-घात् ।७।१।१६०॥ पित्रो महट् ।६।२।६३।। पिबैतिदाभूस्थ:-ट् ।४।३।६६।। पिष्टात् ।६।२।५३॥ पीलासाल्वा-द्वा ।६।१।६८|| पील्वादे:-के ।७।१।८७|| पुंजनुषोऽनुजान्धे ।३।२।१३।। पुंनाम्नि घ: ।५।३।१३०॥ पुंवत् कर्मधारये ।३।२।५७|| पुंसः ।२।३।३।। पुंसो पुमन्स् ।१।४/७३।। पुंस्त्रियो:-स् ।१।१।२९।। पुच्छात् ।२।४।४।। पुच्छादुत्परिव्यसने ।३।४।३९|| पुत्रस्यादि-शे ।।३।३८॥ पुत्राद्येयौ ।६।४।१५४|| पुत्रान्तात् ।६।१।११।। पुत्रे ।३।२।४०॥ पुत्रे वा ।३।२।३१।। पुनरेकेषाम् ।४।१।१०॥ पुनर्भूपुत्र-ञ् ।६।१।३९।। . पुमनडु-त्वे ।७।३।१७३॥ पुमोऽशि-रः ।१।३।९।।
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः।
१४१
पुरंदरभगंदरौ ।५।१।११४।। पुराणे कल्पे ।६।३।१८७॥ पुरायावतोर्वर्त्तमाना ।५।३।७।। पुरुमगधकलिङ्ग-दण् ।६।१।११६।। पुरुषः स्त्रिया ।३।१।१२६।। पुरुषहृदयादसमासे ।७१/७०।। पुरुषात् कृत-यञ् ।६।२।२९।। पुरुषाद्वा ।२।४।२५।। पुरुषायु-वम् ।७।३।१२०॥ पुरुषे वा ।३।२।१३५॥ पुरोऽग्रतोऽग्रे सर्तेः ।५।१।१४०।। पुरोडाश-टौ ।६।३।१४६|| पुरो नः ।६।३।८६।। पुरोऽस्तमव्ययम् ।३।११७॥ पुव इत्रो दैवते ।५।२।८५।। पुष्करादेर्देशे ।७२।७०॥ पुष्यार्थाढ़े पुनर्वसुः ।३।१।१२९।। पुस्पौ ।४।३।३।। पूगादमुख्य-द्रिः ।७।३।६०।। पूक्लिशिभ्यो नवा ।४।४।४५।। पूड्यजः शानः ।५।२।२३।। पूजाचार्यक-य: ।३।३।३९।। पूजास्वते: प्राक् टात् ।७३।७२।। पूतक्रतुवृषा-च ।२।४।६०॥ पूदिव्यञ्चेर्ना-ने ।४।२।७२।। पूरणाद् ग्रन्थ-स्य ७१।१७६।।
पूरणाद्वयसि ।७।२।६२॥ पूरणा दिकः ।६।४।१५९॥ पूरणीभ्यस्तत्-प् ।७।३।१३०।। पूर्णमासोऽण् ।७।२।५५|| पूर्णाद्वा ।७।३।१६६।। पूर्वकालैक-लम् ।३।१।९०॥ पूर्वपदस्था-ग: ।२।३।६४।। पूर्वपदस्य वा ।७।३।४५॥ पूर्वप्रथमा-ये।७४/७७|| पूर्वमनेन-न् ।७।१।१६७|| पूर्वस्याऽस्वे स्वरे०।४।११३७।। पूर्वाग्रेप्रथमे ।।४।४९।। पूर्वात् कर्तुः ।५।१।१४१|| पूर्वापरप्र-रम् ।३।१११०३।। पूर्वापराध-ना ।३।१।५२।। पूर्वापरा-धुस् ।७।२।९८|| पूर्वावराध-षाम् ।७।२।११५।। पूर्वाह्ला-नट् ।६।३।८७|| पूर्वाह्ना-कः।६।३।१०२।। पूर्वोत्तर-क्थ्न: ।७।३।११३।। पृथिवीमध्यान्-स्य ।६।४।१५६।। पृथिव्या ञाऽञ् ।६।१।१८।। पृथिवीसर्व-श्वाञ् ।६।१।१८|| पृथुमृदु-र: ।७।४।३९|| पृथ्वादेरिमन्वा ।७१।५८॥ पृषोदरादयः ।३।२।१५।।
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________
१४२
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः ।
पृष्ठाद्य: ।६।२।२॥ पृभृमाहाङामिः ।४।१।५८॥ पैङ्गाक्षीपुत्रादेरीय: ।६।२।१०२।। पैलादेः ।६।११४२।। पोटायुवति-ति ।३।१।१११॥ पौत्रादि वृद्धम् ।६।१।२।। प्याय: पी।४।११९१|| प्रकारे जातीयर् [७२।७५।। प्रकारे था ।७।२।१०२।। प्रकृते मयट् ।७।३।१॥ प्रकृष्टे तमप् ।७।३।५।। प्रघणप्रघाणौ गृहांशे ।५।३।३५।। प्रचये नवा-स्य ।५।४।४३।। प्रजाया अस् ।७।३।१३७|| प्रज्ञादिभ्योऽण् ।७।२।१६५।। प्रज्ञापर्णोद-लौ ।७।२।२२।। प्रज्ञाश्रद्धा-र्णः ।७।२।३३।। प्रणाय्यो नि-ते ।५।१।२३।। प्रतिजनादेरीनञ् ।७।१।२०॥ प्रतिज्ञायाम् ।३।३।६५|| प्रतिना पञ्चम्या: ।७२।८७|| प्रतिपथादिकश्च ।६।४।३९।। प्रतिपरोऽनो-वात् ।७।३।८७।। प्रतिश्रवण-गे।७।४।९४॥ प्रते: ।४।१।९८|| प्रते: स्नातस्य सूत्रे ।२।३।२१।।
प्रतेरुरस: सप्तम्या: ।७।३।८४।। प्रतेश्च वधे ।४।४।९४|| प्रत्यनोर्गुणा-रि ।२।२।५७|| प्रत्यन्ववात्सामलोम्नः ।७।३।८२।। प्रत्यभ्यते: क्षिपः ।३।३।१०२।। प्रत्यय:-दे: ।७४।११५|| प्रत्ययस्य ७।४।१०८|| प्रत्यये ।२।३।६।। प्रत्यये च ।।३।२।। प्रत्याङः श्रु-नि ।२।२।५६।। प्रथमाद-छः ।१।३।४॥ प्रथमोक्तं प्राक् ।३।१।१४८॥ प्रभवति ।६।३।१५७|| प्रभूतादि-ति ।६।४।४३॥ प्रभृत्यन्यार्थ-रैः ।२।२।७५।। प्रमाणसमासत्त्योः ।५।४।७६।। प्रमाणान्मात्रटू ।७।१।१४०॥ प्रमाणीसंख्याड्डः ।७।३।१२८|| प्रयोक्तृव्यापारे णिग् ।३।४।२०।। प्रयोजनम् ।६।४।११७॥ प्रलम्भे गृधिवञ्चेः ।३।३।८९।। प्रवचनीयादयः ।५।११८|| प्रशस्यस्य श्रः ।७/४॥३४॥ प्रश्नाख्याने वेञ् ।५।३।११९।। प्रश्ना विचा-र: ।७४।१०२|| प्रश्ने च प्रतिपदम् ।७।४।९८||
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः।
१४३
प्रष्ठोऽग्रगे ।२।३।३२॥ प्रसमः स्त्य: स्ती: ।४।१।९५।। प्रसितोत्सु-द्धैः ।२।२।४९।। प्रस्तारसंस्थान-ति ।६।४।७९।। प्रस्थपुरवहान्त-त् ।६।३।४३|| प्रस्यैषै-ण ।१।२।१४॥ प्रहरणम् ।६।४।६२।। प्रहरणात् ।३।१।१५४।। प्रहरणात् क्रीडायां० ।६।२।११६।। प्राकारस्य व्यञ्जने ।३।२।१९|| प्राक्काले ।५।४।४७|| प्राक् त्वादगडुलादे: ।७।१।५६।। प्राग्नित्यात्कप् ।७।३।२८।। प्रागिनात् ।२।११४८|| प्रागग्रामाणाम् ।७४|१७|| प्राग्जितादण ।६।१।१३।। प्राग्देशे ।६।१।१०॥ प्राग्भरते-ञः ।६।१।१२९।। प्राग्वत् ।३।३।७४|| प्राग्वत: स्नञ् ।६।२५।। प्राचां नगरस्य ।७।४।२६।। प्राच्च यमयस: ।५।२।५२।। प्राच्येञोऽतौल्व० ।६।१।१४३।। प्राज्ज्ञश्च ।५।१७९।। प्राणिजाति-दञ् ।७।१।६६।। प्राणितूर्याङ्गाणाम् ।३।१।१३७।।
प्राणिन उपमानात् ।७।३।११।। प्राणिनि भूते ।६।४।११२।। प्राणिस्थादस्वा-त् ।७।२।६०॥ प्राण्यङ्गरथखल-द्यः ।७।१।३७।। प्राण्यङ्गादातो ल: ।७।२।२०|| प्राण्यौषधिवृ-च ।६।२।३१।। प्रात्तश्च मो वा ।४।११९६।। प्रात्तुम्पतेर्गवि ।४।४।९७|| प्रात् पुराणे नश्च ।७।२।१६।। प्रात्यवपरि-न्तैः ।३।११४७॥ प्रात्सूजोरिन् ।५।२।७१|| प्रात् सुद्रुस्तो: ।५।३।६७|| प्रादुरुपसर्गा-स्ते: ।२।३।५८।। प्रादागस्त आ-क्ते ।४।४॥७॥ प्रादश्मितुलासूत्रे ।५।३।५१|| प्राद्वहः ।३।३।१०३॥ प्राद्वाहणस्यैये ।७४।२१।। प्राध्वं बन्धे ।३।१।१६।। प्राप्तापन्नौ-च्च ।३।११६३।। प्रायोऽतोय-त्रट् ।७।२।१५५।। प्रायोऽनम-म्नि ।७।१।१९४॥ प्रायो बहुस्वरादि० ।६।३।१४३।। प्रायोऽव्ययस्य ।७/४/६५|| प्राल्लिप्सायाम् ।५।३।५७|| प्रावृष इकः ।६।३।९९।। प्रावृष. एण्यः ।६।३।९२।।
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________
१४४
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः ।
प्रियः ।३।१११५७|| प्रियवशाद्वदः ।५।१।१०७॥ प्रियसुखं-छ ।७।४।८७|| प्रियसुखादा-ल्ये ।७।२।१४०॥ प्रियस्थिर-न्दम् ।७।४।३८|| पुसृल्वोऽक: साधौ ।५।१।६९।। प्रेक्षादेरिन् ।६।२।८०॥ प्रैषानुज्ञावसरे-म्यौ ।५।४।२९।। प्रोक्तात् ।६।२।१२९॥ प्रोपादारम्भे ।३।३।५१॥ प्रोपोत्सं-णे ७४/७८॥ प्रोष्ठभद्राजाते ।७।४।१३।। प्लक्षादेरण् ।६।२।५९|| प्लुताद्वा ।१।३।२९॥ प्लुतोऽनितौ ।१।२।३२॥ प्लुप् चादा-दे: ।७।४।८१।। प्वादेह्रस्व: ।४।२।१०५॥ फलबर्हाच्चेनः ।७२।१३।। फलस्य जातौ ।३।१।१३५।। फले ।६।२।५८|| फल्गुनीप्रो-भे ।२।२।१२३।। फल्गुन्याष्टः ।६।३।१०६।। फेनोष्मबाष्प-ने ।३।४।३३॥ बन्धे घञि नवा ।३।२।२३।। बन्धेर्नाम्नि ।५।४/६७|| बन्धौ बहुव्रीहौ ।२।४।८४॥
बलवातदन्त-ल: ।७।२।१९।। बलवातादूल: ७१।९१|| बलादेर्यः ।६।२।८६॥ बलिस्थूले दृढः ।४।४।६९।। बष्कयादसमासे ।६।१।२०॥ बहिषष्टीकण् च ।६।१।१६।। बहुगणं भेदे ।१।१४०॥ बहुलं लुप् ।३।४।१४॥ बहुलम् ।५।१।२।। बहुलमन्येभ्यः ।६।३।१०९।। बहुलानुराधा-लुप् ।६।३।१०७|| बहुविध्वरु-द: ।५।१११२४।। बहुविषयेभ्यः ।६।३।४५॥ बहुव्रीहे:-ट: ।७।३।१२।। बहुष्वस्त्रियाम् ।६।१।१२४।। बहुष्वेरी: ।२।११४९।। बहुस्वरपूर्वादिकः ।६।४।६८॥ बहूनां प्रश्ने वा ७३५४॥ बहोर्डे ।७।३।७३।। बहोर्णीष्ठे भूय् ७४|४|| बहोर्धासने ।।२।११२॥ बह्वल्पार्था-प्शस् ।७।२।१५०॥ बाढान्तिक-दौ ।७।४।३७॥ बाहूर्वादेर्बलात् ।७।२।६६।। बाह्वन्तक-म्नि ।२।४।७४॥ बाह्वादिभ्यो गोत्रे ।६।१॥३२॥
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः।
१४५
बिडबिरी-च ।७।१।१२९|| बिदादेवृद्धे ।६।११४१|| बिभेतेीष् च ।३।३।९२।। बिल्वकीयादेरीयस्य ।२।४।९३।। ब्रह्मणः ।७४।५७|| ब्रह्मणस्त्वः |७/१७७|| ब्रह्मणो वदः ।५।१।१५६।। ब्रह्मभ्रूणवृ-प् ।५।१।१६१।। ब्रह्महस्तेि-सः ।७।३।८३।। ब्रह्मादिभ्यः ।५।१।८५|| ब्राह्मणमाण-द्यः ।६।२।१६।। ब्राह्मणाच्छंसी ।३।२।११।। ब्राह्मणाद्वा ।६।१।३५।। ब्राह्मणान्नाम्नि |७।१।१८४|| ब्रुवः ।५।११५१|| ब्रूग: पञ्चानां-श्च ।४।२।११८।। ब्रूतः परादिः ।४।३।६३।। भक्ताण्ण: ७||१७|| भक्तौदनाद्वाणिकट् ।६।४।७२।। भक्षेहिँसायाम् ।२।२।६।। भक्ष्यं हितमस्मै ।६।४।६९॥ भजति ।६।३।२०४॥ भजो विण् ।५।१।१४६।। भञ्जिभासिमिदो घुर: ।५।२।७४।। भर्छौं वा ।४।२।४८।। . भद्रोष्णात्करणे ।३।२।११६।।
भर्गात् त्रैगर्ते ।६।१।५१॥ भर्तुः तुल्यस्वरम् ।३।१।१६२।। भर्तुसन्ध्यादेरण् ।६।३।८९।। भर्त्सने पर्यायेण ।७।४।९०|| भवते: सिज्लुपि ।४।३।१२।। भवतोरिकणीयसौ ।६।३।३०॥ भवत्वायू-र्थात ७/२।९।। भविष्यन्ती ।५।३।४|| भविष्यन्ती-हे ।३।३।१५।। भवे ।६।३।१२३॥ भव्यगेयजन्य-नवा ।५।१/७|| भस्रादेरिकट् ।६।४।२४। भागवित्तिता-वा ।६।१।१०५।। भागाद्येकौ ।६।४।१६०॥ भागिनि च-भिः ।२।२।३७|| भागेऽष्टमाज्ञः ।७।३।२४।। भाजगोण-शे ।२।४।३०।। भाण्डात्समाचितौ ।३।४।४०|| भादितो वा ।२।३।२७॥ भान्नेतु: ।७।३।१३३।। भावकर्मणोः ।३।४।६८|| भावघञो-णः ।६।१११४।। भाववचना: ।५।३।१५।। भावाकों : ।५।३।१८॥ भावादिम: ।६।४।२१|| भावे ।५।३।१२२।।
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________
१४६
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः ।
भावे चाशि-ख: ।५।१।१३०॥ भावे त्वतल् ।७।१।५५।। भावेऽनुपसर्गात् ।५।३।४५।। भिक्षादेः ।६।२।१०॥ भिक्षा-सेनाऽऽदायात् ।५।१।१३९।। भित्तं शकलम् ।४।२।८१|| भिदादय: ।५।३।१०८|| भियो नवा ।४।२।९९॥ भियो रुरुकलुकम् ।५।२|७६।। भिस एस् ।।४।२॥ भीमादयोऽपादाने ।५।१।१४॥ भीरुष्ठानादय: ।२।३।३३।। भीषिभूषि-भ्य: ।५।३।१०९।। भीहीभृहोस्तिव्बत् ।३।४।५०।। भुजन्युब्जं-गे।४।१।१२०॥ भुजिपत्या-ने ।५।३।१२८॥ भुजो-भक्ष्ये ।४।१।११७|| भुनजोऽत्राणे ।३।३।३७॥ भुवो वः-न्योः ।४।२।४३।। भुवोऽवज्ञाने वा ।५।३।६४॥ भूङ: प्राप्तौ णिङ् ।३।४।१९।। भूजे: ष्णुक् ।५।२।३०।। भूतपूर्वे पचरट् ।७।२।७८।। भूतवच्चाशंस्ये वा ।५।४।२।। भूते ।५।४।१०॥ भूय:संभूयो-च ।६।१।३६।।
भूलृक् चेवर्णस्य ।७।४।४।। भूयदोऽल् ।५।३।२३॥ भूषाक्रोधार्थ-न: ।५।२।४२।। भूषादरक्षेपे-त् ।३।११४॥ भूषार्थसन्-क्यौ ।३।४।९३।। भूस्वपोरदुतौ ।४।१।७०॥ भृगो नाम्नि ।५।३।९८|| भृगोऽसंज्ञायाम् ।५।१।४५॥ भृग्वगिरस्कु-त्रेः ।६।१।१२८| भृजो भ' ।४।४।६।। भृतिप्रत्य-कः ।७।३।१४०॥ भृतौ कर्मण: ।५।१।१०४।। भृवृजितृ-म्नि ।५।१।११२॥ भृशाभीक्ष्ण्या -दे: ।७४/७३।। भृशाभीक्ष्ण्ये हि-दि ।५।४।४२।। भेषजादिभ्यष्टयण् ।७।२।१६४।। भोगवद्गौरिमतो ० ।३।२।६५।। भोगोत्तर-नः ।७।१।४०॥ भोजसूतयो:-त्योः ।२।४।८१।। भौरिक्येषु-क्तम् ।६।२।६८॥ भ्राजभासभाष-नवा ।४।२।३६।। भ्राज्यलंकृत्-ष्णु: ।५।२।२८।। भ्रातुर्व्यः ।६।१।८८।। भ्रातुः स्तुतौ ।७।३।१७९।। भ्रातुष्पुत्र-यः ।२।३।१४।। भ्रातूपुत्रा:स्वसृ-भिः ।३।१।१२१||
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्री सिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः । १४७
मनु भो-ति | १|१|२४|| मनोरौ च वा | २|४|६१ || मनोर्याणौ षश्चान्तः | ६ |१| ९४ || मन्तस्य युवा-योः | २|१|१०|| मन्थौदनसक्तु-वा । ३।२।१०६ || मन्दाल्पाच्च मेघा० | ७|३|१३८|| मन्माब्जादेर्नाम्नि |७|२|६७||
मन्यस्यानावा-ने |२|२|६४|| मन्याण्णिन् | ५ | १|११६॥
क्वनिचित् |५|१|१४७|| मयूरव्यंसकेत्यादयः | ३|१|११६ ।। मरुत्पर्वणस्तः |७|२|१५|| मर्तादिभ्यो यः | ७|२|१५९||
भ्राष्ट्राग्नेरिन्धे | ३|२|११४ || भ्रासभ्लासभ्रम-व | ३ | ४|७३ || भ्रुवोऽच्च-ट्योः | २|४|१०१ || भ्रुवो भ्रुव् च | ६ | १|७६ ।। भ्रूनोः | २|१|५३||
भ्वादिभ्यो वा | ५ | ३ | ११५।। भ्वादेर्दादेर्घः ।२।१।८३॥ भ्वादेर्नामिनो-ने ।२।१|६३|| मड्डुकझर्झराद्वाण् |६|४|५८||
मण्यादिभ्यः |७|२|४४|| मतमदस्य करणे | ७|१|१४||
मत्स्यस्य यः | २|४|८७ ||
मथलप: १५/२/५३ ॥
मद्रभद्राद्वप |७|२|१४४||
मद्रादञ् |६|३|२४||
मधुबो | ६|१|४३|| -के मध्य उत्क - रः | ६|३|७७ || मध्याद्दिनण्णेया० |६|३|१२६||
मध्यान्ताद्गुरौ |३|२|२१||
मध्यान्मः | ६ | ३ |७६ || मध्ये पदे - | ३ | १|११|| मध्वादिभ्यो रः | ७|२|२६||
मध्वादेः |६|२|७३||
मनः | २|४|१४| मनयवलपरे हे |१| ३|१५|| मनसश्चाज्ञायिनि | ३ | २|१५||
मलादीमसश्च | ७|२|१४|| मव्यविश्रवि न |४|१|१०९||
मव्यस्याः |४|२|११३॥
मस्जेः सः | ४|४|११०॥
महतः - डाः | ३ |२|६८ || महत्सर्वादिकण् |७|१|४२|| महाकुलाद्वाञी | ६ | १|९९|| महाराजप्रो-कणू |६|२|११०॥ महाराजादिकण् | ६|३|२०५|| महेन्द्राद्वा |६|२|१०६||
मांसस्यानड्-वा ।३।२।१४१|| माङयद्यतनी |५|४|३९||
माणवः कुत्सायाम् |६|१|९५||
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________
१४८
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः।
मातमातृमातृके वा ।२।४।८५।। मातरपितरं वा ।३।२।४७|| मातुर्मात:-न्त्र्ये ।१।४।४०॥ मातुलाचार्यो-द्वा ।२।४।६३।। मातृपितुः स्वसुः ।२।३।१८॥ मातृपित्रादेर्डेयणीयणौ ।६।१।१०।। मात्रट् ।७।१।१४५|| माथोत्तरपद-ति ।६।४।४०॥ मादुवर्णोऽनु ।२।१।४७।। मानम् ।६।४।१६९|| मानसंव-म्नि ।७।४।१९।। मानात् क्रीतवत् ।६।२।४४।। मानादसंशये लुप् ।७।१।१४३।। माने ।५।३।८।। माने कश्च ।७।३।२६।। मारणतोषण-ज्ञश्च ।४।१३०|| मालायाः क्षेपे ।७२।६४।। मालेषीके-ते ।२।४।१०२।। मावर्णान्तो-व: ।२।११९४॥ माशब्द इत्यादिभ्यः ।६।४।४४|| मासनिशा-वा ।२।१।१००|| मासवर्णभ्रात्रनुपूर्वम् ।३।१।१६१।। मासाद्वयसि य: ।६।४।११३॥ मिग्मीगोऽखलचलि ।४।२।८।। मिथ्याकृगोऽभ्यासे ।३।३।९३।।
मिदः श्ये ।४।३।५।। मिमीमादामित्स्वरस्य ।४।१।२०।। मुचादितृफडफ-शे ।४।४।९९।। मुरतोऽनुनासिकस्य ।४।१।५१।। मुहद्रुहष्णुहष्णिहो वा ।२।१।८४|| मूर्तिनिचिताभ्रे घन: ।५।३।३७।। मूलविभुजादयः ।५।१।१४४|| मूल्यैः क्रीते ।६।४।१५०॥ मृगक्षीरादिषु वा ।३।२।६२।। मृगयेच्छा-याच्चा० ।५।३।१०१।। मजोऽस्य वृद्धिः ।४।३।४२।। मुदस्तिकः ।७।२।१७१|| मृषः क्षान्तौ ।४।३।२८॥ मेघर्तिभया-ख: ।५।१।१०६।। मेङो वा मित् ।४।३।८८॥ मेघारथान्नवेर: |७/२।४१|| मोऽकमियमिरमि०।४।३।५५।। मो नो म्वोश्च ।२।१।६७|| मोर्वा ।२।१९।। मोऽवर्णस्य ।२।११४५|| मौदादिभ्यः ।६।३।१८२॥ म्नां धुड्-न्ते ।।३।३९।। म्रियतेरद्यत-च ।३।३।४२।। य एच्चात: ।५।१।२८|| यः ।६।३।१७६।।
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः।
१४९
यः ।७।१।१॥ य: सप्तम्याः ।४।२।१२२।। यङ्तुरुस्तोर्बहुलम् ।४।३।६४।। यजसृज-ष: ।२।११८७॥ यजादिवचे: किति ।४।१।७९।। यजादिवश्-वृत् ।४।१।७२।। यजिजपिदंशि-क: ।५।२।४७|| यजिस्वपिरक्षि-न: ।५।३।८५।। यजेर्यज्ञाङ्गे ।४।१।११४|| यज्ञादियः ।६।४।१७९।। यज्ञानां दक्षिणायाम् ।६।४।२६।। यज्ञे ग्रहः ।५।३।६५।। यज्ञे ञ्य: ।६।३।१३४॥ यञञोऽश्या-दे: ।६।१।१२६।। यञिञः ।६।११५४|| यञो डायन् च वा ।२।४।६७|| यत: प्रतिनि-ना ।२।२।७२।। यत्कर्मस्पर्शात्-त: ।५।३।१२५।। यत्तत्किम:- ७१।१५०॥ यत्तत्किमन्यात् ।७।३।५३।। यत्तदेतदो डावादिः ।७।१।१४९।। यथाकथाचाण्ण: ।६।४।१००।। यथाकामा-नि ।७।१।१००॥ यथातथादीर्घोत्तरे ।५।४।५१|| यथाऽथा ।३।१।४१|| यथामुख-स्मिन् ।७।१।९३।।
यद्भावो भावलक्षणम् ।२।२।१०६।। यद्भेदैस्तद्वदाख्या ।२।२।४६॥ यद्वीक्ष्ये राधीक्षी ।२।२।५८।।
यपि ।४।२।५६।। . यपि चादो जग्ध् ।४।४।१६।।
यबक्डिति ।४।२।७॥ यम: सूचने ।४।३।३९।। यम: स्वीकारे ।३।३।५९|| यममदगदोऽनुपस० ।५।१॥३०॥ यमिरमिनमिगमि० ।४।२।५५॥ यमिरमिनम्या-श्व ।४।४।८६।। यमोऽपरिवे-च ।४।२।२९।। यरलवा अन्तस्थाः ।१।१।१५।। यवयवक-द्यः ।७।१।८१।। यवयवनार-त्त्वे ।२।४/६५|| यश्चोरस: ।६।३।२१२।। यस्कादेगोत्रे ।६।१।१२५॥ यस्वरे पा-टि ।२।१११०२॥ याचितापमित्यात्कण् ।६।४।२२।। याजकादिभिः ।३।११७८।। याज्ञिकौक्थिक-कम् ।६।२।१२२।। याज्या दानर्चि ।५।१।२६।। याम्युसोरियमियुसौ ।४।२।१२३।। यायावर: ।५।२।८२।। यावतो विन्दजीव: ।५।४।५५।। यावदियत्त्वे ।३।१।३१।।
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________
१५०
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः।
यावादिभ्यः कः ।७।३।१५।। यि: सन्वेर्पाः ।२।१।११।। यि लुक् ।४।२।१०२।। युजञ्चक्रुञ्चो नो ङ: ।२।११७१।। युजभुजभज-न: ।५।२।५०॥ . युजादेवा ।३।४।१८|| युज्रोऽसमासे ।१।४।७१|| युद्रो: ।५।३।५९।। युपूद्रोर्घञ् ।५।३।५४|| युवणवृदृवश-ह: ।५।३।२८|| युववृद्धं कुत्सार्चे वा ।६।१।५|| युवा खलति-नैः ।३।११११३।। युवादेरण् ।७।१।६७|| युष्मदस्मदोः ।२।१।६।। युष्मदस्मदो-दे: ।७३।३०॥ यूनस्तिः ।२।४/७७|| यूनि लुप् ।६।१।१३७॥ यूनोऽके |७४/५०॥ यूयं वयं जसा ।२।१।१३।। ये नवा ।४।२।६२।। येयौ च लुक् च ।७।१।१६४|| येऽवणे ।३।२।१००|| यैयकञावसमासे वा ।६।१।९७।। योगकर्मभ्यां योकञौ ।६।४।९५।। योग्यतावीप्सा-श्ये ।३।१४०॥
योद्धृप्रयोजनायुद्धे ।६।२।११३।। योऽनेकस्वरस्य ।२।१।५६॥ योपान्त्या-नञ् ।७।११७०|| योऽशिति ।४।३।८०॥ यौधेयादेरञ् ।७।३।६५॥ य्यक्ये ।१।२।२५।। स्व: पदान्तात्-दौत् ।७४।५।। यवृत् सकृत् ।४।१।१०२।। यवृवर्णाल्लघ्वादेः ।७।१।६९॥ वो: प्वव्यञ्जने० |४|४|१२१।। र: कखप-पौ ।१।३।५|| र: पदान्ते ।१।३।५३॥ रक्तानित्यवर्णयोः ।७।३।१८।। रक्षदुञ्छतो: ।६।४।३०॥ रङ्को: प्राणिनि वा ।६।३।१५। रज:फलेमलाद् ग्रह: ।५।१।९८|| रथवदे ।३।२।१३१।। रथात्सादेश्च वोठ्ङ्गे ।६।३।१७५।। रदादमूर्च्छम-च ।४।२।६९।। रध इटि तु-व ।४।४।१०१॥ रभलभशक-मिः ।४।१।२१।। रभोऽपरोक्षाशवि ।४।४।१०२।। रम्यादिम्य:-रि ।५।३।१२६।। रघुवर्णान्नो-रे ।२।३।६३।। रहस्यमर्या-गे।७४।८३।।
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः । १५१
ते | ६ |२| १॥
राजघः | ५|१|८८||
राजदन्तादिषु | ३ | १ | १४९|| राजन्यादिभ्योऽकञ् |६| २|६६ ||
राजन्वान् सुराज्ञि | २|१|९८||
राजन्सखेः | ७|३|१०६॥
रात्रौ वसो
|५|२|६||
रात्र्यह: सं-र्वा | ६ |४|११० ॥
रात्सः | २|१|९०॥
रादेफः | ७|२| १५७|
राधेर्वघे |४|१|२२||
राल्लुक् |४|१|११० ॥
राष्ट्रक्षत्रियात् - रम् | ३|१|११४ ||
राष्ट्राख्याद् ब्रह्मणः |७|३|१-७॥ राष्ट्रादियः | ६|३|३|| राष्ट्रेऽनङ्गादिभ्यः | ६ |२/६५ || राष्ट्रेभ्यः | ६ |३|४४|| रि: शक्याशी | ४ | ३ |११०॥
रिति | ३ |२|५८|| रिरिष्टात्-ता | २|२|८२||
रिरौ च लुपि |४|१|५६॥ रुचिकृष्य - षु | २|२|५५ ।। रुच्याव्यथ्यवास्तव्यम् | ५ | १|६|| रुजार्थस्या-रि ।२।२।१३।। रुत्पञ्चकाच्छिदय: |४|४|८८||
रुदविदमुष-च |४|३|३२||
रुधः | ३|४|८९ ॥
रुधां स्वराच्छ्नो-च ।३।४।८२||
रुहः पः | ४|२|१४|| रूढावन्तः पुरादिकः | ६ |३|१४०||
रूपात्प्रशस्ताहतात् |७/२/५४|| रूप्योत्तरपदारण्याण्णः |६|३|२२|| रेवतरोहिणाद् भे |२|४|२६|| रेवत्यादेरिकण् ||६।१।८६॥
रैवतिकादेरीयः | ६ | ३|१७०||
रोः काम्ये | २|३|७|| रोगात्प्रतीकारे ||७|२|८२||
रोपान्त्यात् ।६।३।४२।। रोमन्थाद् व्याप्या - णे | ३|४|३२|| रोरुपसर्गात् |५|३|२२|| रो रे लुग्-तः | १|३|४१॥ रोर्यः | १|३|२६|| रो लुप्यरि |२| १|७५ || रोऽश्मादेः |६|२|७९|| र्नाम्यन्तात् ढः | २|१|८०|| र्लो वा |१|४|६७|| हद - स्व-वा | १|३|३१|| लक्षणवीप्स्ये ना | २|२|३६|| लक्षणेनाभि- ख्ये | ३|१|३३|| लक्ष्म्या अनः | ७|२|३२|| लघोर्दीर्घौऽस्वरादेः |४|१|६४|| लघोरुपान्त्यस्य |४| ३|४||
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________
१५२
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः ।
घोर्यपि |४| ३|८६|| लघ्वक्षरास-कम् | ३|१|१६०|| लङ्गिकम्प्यो- त्योः || ४|२|४७||
लभः | ४|४|१०३॥
ललाटवात-कः | ५|१|१२५ ||
लवणादः | ६|४|६|| लषपतपदः |५|२|४१|| लाक्षारोचनादिकण् |६|२|२||
लिप्स्यसिद्धौ |५|३|१०||
लिम्पविन्दः | ५ | १|६०|| लियो नोऽन्तः- वे |४|२|१५||
लि लौ | १|३|६५|| लिहादिभ्यः ||५|१|५०|| लीलिनो - पि | ३ | ३|९०|| लीलिनोर्वा | ४|२|९||
लुक् | १|३|१३|| लुक्चाजिनान्तात् | ७|३|३९|| लुक्युत्तरपदस्य कप्न् |७|३|३८|| लुगस्यादेत्यपदे | २|१|११३ ॥ लुगातोsनापः |२| १|१०७॥ लुप्यय्वृल्लेनत् |७|४|११२ ॥ बच्चे: |७|२|१२३|| लुब बहुलं पुष्पमूले |६| २|५७|| लुब्वाध्यायानुवाके | ७|२|७२ ||
लुभ्यञ्चेर्विमोहार्चे | ४|४|४४||
लूधूसू-त: |५|२|८७||
लूनवियतात् पशौ | ७|३|२१|| लोकंपूणम-त्नम् ।३।२।११३|| लोकज्ञाते-र्ये | ७|४|८४|| लोकसर्व-ते |६|४|१५७||
लोकात् | १|१|३||
लोमपिच्छादेः शेलम् |७|२|२८|| लोम्नोऽपत्येषु |६|१|२३|| लो लः |४|२|१६|| लोहितादिश- तू | २|४|६८|| लोहितान्मणौ | ७|३|१७|| वंशादेर्भा - त्सु | ६ |४| १६६।। वंश्यज्यायो-वा ।६।१|३||
वंश्येन पूर्वार्थे | ३|१|२९|| वचोऽशब्दनाम्नि | ४|१|११९ ॥
वञ्च सध्वंस - नी |४|१|५०|| वटकादिन् |७|१|१९६|
वतण्डात् |६|१|४५||
वत्तस्याम् | १|१|३४|| वत्सशालाद्वा |६|३|१११|| वत्सोक्षाश्व-पित् |७|३|५१|| वदव्रजलः | ४ | ३ |४८||
वदोऽपात् । ३।३।९७।। वन्यापञ्चमस्य |४/२/६५|| मि वा | २|३|८३ ॥
विति वा | ४|२|८७||
वय: शक्तिशीले |५|२|२४||
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकारायनुक्रमः।
१५३
वयसि दन्त-तृ ।७।३।१५१|| वयस्यनन्त्ये ।२।४।२१॥ वराहादेः कण् ।६।२।९५॥ वरुणेन्द्र-न्त: ।२।४।६२।। वर्गान्तात् ।६।३।१२८|| वर्चस्कादिष्व-य: ।३।२।४८|| वर्णदृढा-वा ।७१।५९॥ वर्णाद्-णि ।७।२।६९।। वर्णावकञ् ।६।३।२१।। वर्णाव्ययात्-र: ।७।२।१५६।। वर्तमाना-महे ।३।३।६।। वर्तेर्वृत्तं ग्रन्थे ।४।४।५५॥ वय॑ति गम्यादिः ।५।३।१।। वय॑ति-ले ।५।४।२५|| वर्मणाऽचक्रात् ।६।१।३३।। वोपसर्या-ये ।५।११३२।। वर्षक्षर-जे ।३।२।२६।। वर्षविघ्नेऽवाद् ग्रह: ।५।३।५०।।। वर्षाकालेभ्यः ।६।३।८०|| वर्षादय: क्लीबे ।५।३।२९।। वर्षादश्च वा ।६।४|११|| वलच्यपित्रादेः ।३।२।८२।। वलिवटि-र्भः ।६।२।१६।। वशेरयङि ।४।१।८३॥ वसनात् ।६।४।१३८।। वसातेर्वा ।६।२।६७||
वसुराटोः ।३।२।८१॥ वस्तरेयञ् ।७१।११२॥ वस्नात् ।६।४।१७|| वहति रथयु-त् ।७।१।२।। वहाभ्राल्लिहः ।५।१।१२३|| वहीनरस्यैत् ।७।४।४।। वहे: प्रवेयः ।२।२७|| वहेस्तुरिश्चादिः ।६।३।१८०॥ वह्यं करणे ।५।११३४।। वल्यूदिपर्दि-नण् ।६।३।१४।। वा: शेषे ।।४।८२।। वाऽकर्मणा-णौ ।२।२।४॥ वाकाङ्क्षायाम् ।५।२।१०।। वाक्यस्य परिर्वर्जने ।७।४।८८|| वाक्रोशदैन्ये ।४।२।७८॥ वा क्लीबे ।२।२।९२॥ वाक्षः ।३।४।७६।। वागन्तौ ।७।३।१४५।। वाग्रान्त-रात् ।७।३।१५४|| वाच आलाटौ ।७।२।२४।। वाच इकण् ।७।२।१६८|| वाचंयमो व्रते ।५।१।११५।। वाचस्पति-सम् ।३।२।३६।। वा जाते द्विः ।६।२।१३७|| वा ज्वलादि-र्णः ।५।१।६२।। वाञ्जलेरलुकः ।७।३।१०१।।
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________
१५४
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकारायनुक्रमः ।
वाटाट्यात् |५|३|१०३ || वाडवेयो वृषे |६|१|८५॥ वाणुमाषात् ।७|१|८२ ।। वातपित्त ने |६|४|१५२||
वातातीसार-न्तः |७|२|६१||
वा तृतीयायाः | ३|२|३|| वातोरिकः |६|४|१३२।।
वात्मने | ३|४|६३।। वात्यसंधिः | १|२|३१|| वा दक्षिणात्-आः |७|२|११९॥ वादेश्व णकः |५|२|६७|| बाद्यतनीक्रिया ग |४|४|२८|| वाद्यतन पुरादौ | ५ | २|१५|| वाद्यात् ।६।१।११॥
वाद्रौ |२| १|४६ |
वा द्विषातोऽनः पुस् | ४|२|९१|| वाधारेऽमावास्या |५|१|२१||
नाम्नि |१| २|२०||
वा नाम्नि | ७ | ३ | १५९ || वान्तिके | ३|१|१४७|| वान्तिमान्ति षद् | ७|४|३१|| वान्यतः पुमान् रे | १|४|६२||
-
वान्येन |६|१|१३३॥ वापरो मि |४| २|५||
वा परोक्षाय
वा पादः | २|४|६||
|४|१|९०||
वाप्नोः |४|३|८७||
वा बहुव्रीहेः |२|४|५|| वाभिनिविशः | २|२|२२||
वाऽभ्यवाभ्याम् |४|१|९९|| वामः |४|२|५७|| वामदेवाद्यः ।६।२।१३५।। वामाद्यादेरीनः |७|१|४|| वाम्शसि |२|१|५५|| वाय्नणायनिञोः ।६।१।१३८।।
वा युष्मद-कम् |६|३|६७|| वाय्वृतुपित्रुषसो यः | ६|२|१०९|| वारे कृत्वस् |७|२|१०९|| वा लिप्सायाम् || ३ | ३|६१ || वाल्पे |७|३|१४६|| वावाप्यो - पी | ३ |२| १५६|| वा वेत्तेः क्वसुः ।५।२।२२|| वा वेष्टचेष्टः |४|१|६६॥ वाशिन आयनौ |७|४|४६|| मनोविकारे | ७|४|६३||
वाश्वादीयः |६|२|१९|| वाष्टन आः स्यादौ | १|४|५२ || वासुदेवार्जुनादकः | ६|३|२०७|| वा स्वीकृतौ |४|३|४०|
वाहनात् |६|३|१७८ ।। वाहर्पत्यादयः | १|३|५८||
वाहीकेषु ग्रामात् |६|३|३६||
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकारायनुक्रमः।
१५५
वाहीकेष्वब्राह्म-भ्यः ।७।३।६३।।। वा हेतुसिद्धौ क्त: ।५।३।२।। वाह्यपथ्युपकरणे ।६।३।१७९।। वाह्याद्वाहनस्य ।२।३।७२।। विंशतिकात् ।६।४।१३९।। विंशते-ति ।७।४।६७|| विंशत्यादयः ।६।४।१७३।। विंशत्यादेर्वा तमट् ।७।१।१५६।। विकर्णकुषीत-पे ।६।११७५|| विकर्णच्छगला-ये।६।१।६४।। विकारे ।६।२।३०॥ विकुशमिपरे:-स्य ।२।३।२८।। विचारे पूर्वस्य ।७।४।९५।। विचाले च ।७।२।१०५।। विच्छो नङ् ।५।३।८६।। विजेरिट ।४।३।१८।। वित्तं धनप्रतीतम् ।४।२।८२।। विदृग्भ्य:-णम् ।५।४।५४|| विद्यायोनिसम्ब० ।६।३।१५०।। विधिनिमन्त्रणा-ने ।५।४।२८।। विध्यत्यनन्येन ।७।१८।। विनयादिभ्यः ।७।२।१६९।। विना ते तृतीया च ।१।२।११५।। विनिमेयद्यूतपणं-होः ।२।२।१६।। विन्द्विच्छू ।५।२।३४॥ विन्मतोष्ठेि-लुप् ।७।४।३२।।
विपरिप्रात्सर्तेः ।५।२।५५।। विभक्तिथ-भाः ।१।१।३३।। विभक्तिस-यम् ।३।१।३९।। विभाजयितृ-च ।६।४/५२।। विमुक्तादेरण् ।७।२।७३।। वियः प्रजने।४।२।१३॥ विरागाद्विरङ्गश्च ।६।४।१८३।। विरामे वा ।१।३।५१|| विरोधिनाम-स्वैः ।३।१।१३०|| विवधवीवधाद्वा ।६।४।२५।। विवादे वा ।३।३।८०॥ विवादे द्वन्द्वादकल् ।६।३।१६३।। विशपतपद-क्ष्ण्ये ।५।४।८१।। विशाखाषा-ण्डे ।६।४।१२०।। विशिरुहि-दात् ।६।४।१२२।। विशेषणं वि-श्च ।३।१।९६॥ विशेषणमन्तः ।७।४।११३।। विशेषणस-हौ ।३।१।१५०|| विशेषाविव-श्रे ।५।२।५।। विश्रमे ।४।३।५६॥ विष्वचो विषुश्च ।७।२।३१।। विसारिणो मत्स्ये ।७।३।५९।। वीप्सायाम् ।७।४।८०॥ वीरुन्न्यग्रोधौ ।४।१।१२१।। वृकाट्टेण्यण् ।७।३।६४।। वृगो वस्त्रे ।५।६।५२।।
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________
१५६
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः ।
वृजिमद्राद्देशात्क: ।६।३।३८॥ वृत्तिसर्गतायने ।३।३॥४८॥ वृत्तोऽपपाठोऽनुयोगे ।६।४।६७।। वृत्त्यन्तोऽसषे ।१।१।२५५॥ वृद्धस्त्रिया:-णश्च ।६।१।८७|| वृद्धस्य च ज्य: ।७४।३५।। वृद्धाधूनि ।६।१॥३०॥ वृद्धिः स्वरेष्वा-ते ।७४|१|| वृद्धिरारैदौत् ।३।३।१॥ वृद्धिर्यस्य स्व-दिः ।६।१८|| वृद्धेन: ।६।३।२८॥ वृद्धो यूना तन्मात्रभेदे ।३।१।१२४।। वृद्भिक्षिलुण्टि-क: ।५।२।७०।। वृद्भ्यः स्यसनोः ।३।३।४५।। वृन्दादारकः ।७।२।११। वृन्दारकनागकुञ्जरैः ।३।१।१०८॥ वृषाश्वान्मैथुने स्सो०।४।३।११४।। वृष्टिमान-वा ।५।४।५७|| वृतो नवाऽना-च ।४।४।३५।। वेः ।२।३।५४॥ वे: कृग:-शे ।३।३।८५|| वे: खुखग्रम् ।७।३।१६३।। वेः स्कन्दोऽक्तयोः ।२।३।५१|| वे: स्त्र: ।२।३।२३।। वे: स्वार्थे ।३।३।५०॥ वेगे सर्तेर्धात् ।४।२।१०७||
वेटोऽपतः ।४।४।६२|| वेणुकादिभ्य ईयण् ।६।३।६६।। वेतनादेर्जीवति ।६।४।१५।। वेत्तिच्छिदभिदःकित् ।५।२।७५।। वेत्ते: कित् ।३।४।५१॥ वेत्तेर्नवा ।४।२।११६॥ वेदसहश्रु-नाम् ।३।२।४१|| वेदतोऽनव्य-दे ।२।४।९८।। वेदेन्ब्राह्मणमत्रैव ।६।२।१३०।। वेयिवदनाश्व-नम् ।५।२।३।। वेयुवोऽस्त्रिया: ।१।४।३०॥ वेरयः ।४।१।७४|| वेरशब्दे प्रथने ।५।३।६९।। वेर्दहः ।५।२।६४॥ वेर्वय् ।४।४।१९।। वेर्विचकत्थ-न: ।५।२।५९|| वेर्विस्तृते-टौ ।७।१।१२३।। वेश्च द्रो: ।५।२।५४|| वेष्ट्यादिभ्यः ।६।४।६५॥ वेसुसोऽपेक्षायाम् ।२।३।११।। वैकत्र द्वयोः ।२।२।८५|| वैकव्यञ्जने पूर्ये ।३।२।१०५।। वैकात् ।७।३।५५॥ वैकात् ध्यमञ् ।७।२।१०६|| वैडूर्यः ।६।३।१५८॥ वैणे क्वणः ।५।३।२७||
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकारायनुक्रमः।
१५७
वोतात् प्राक् ।।४।११।। वोत्तरपद-ह्नः ।२।३।७५।। वोत्तरपदेऽर्धे ।७।२।१२५।। वोत्तरात् ।७।२।१२१।। वोदः ।५।३।६१॥ वोदश्वित: ।६।२।१४४॥ वोपकादेः ।६।१।१३०॥ वोपमानात् ।७।३।१४७|| वोपात् ।३।३।१०६।। वोपादेरडाकौ च ।७।३।३६।। वोमाभङ्गातिलात् ।७।१।८३।। वोर्गुग: सेटि ।४।३।४६।। वोर्णो: ।४।३।१९॥ वोर्णोः ।४।३।६०॥ वोर्ध्वं द-सट् ।७।१।१४२।। वोर्ध्वात् ।७।३।१५६॥ वो विधूनने जः ।४।२।१९॥ वोशनसो-सौ ।१।४।८०॥ वोशीनरेषु ।६।३।३७|| वौ वर्तिका ।२।४।११०॥ वौ विष्करो वा ।४।४।१६।। वौ व्यञ्जनादे-य्व: ।४।६।२५।। वौष्ठौतौ-से ।१।२।१७॥ व्यः ।४।११७७॥ व्यक्तवाचां सहोक्तौ ।३।३१७९।। व्यचोऽनसि ।४।११८२।।
व्यञ्जनस्या-लृक् ।४।१।४४|| व्यञ्जनस्यान्त ई ।७।२।१२९।। व्यञ्जनाच्छ्रनाहेरान: ।३।४।८०॥ व्यञ्जनात्तद्धितस्य ।२।४।८८।। व्यञ्जनात्प-वा ।१।३।४७।। व्यञ्जनादे म्युपा० ।२।३१८७।। व्यञ्जनादेवो-तः ।४।३।४७|| व्यञ्जनाद् घञ् ।५।३।१३२।। व्यञ्जनादे: सश्च दः ।४।३।७८|| व्यञ्जनानामनिटि ।४।३।४५।। व्यञ्जनान्तस्था-ध्यः ।४।२।७१।। व्यञ्जनेभ्य उपसिक्ते ।६।४।८।। व्यतिहारेऽनीहा-ञः ।५।३।११६।। व्यत्यये लुग्वा ।१।३।५६।। व्यधजपमन्यः ।५।३।४७।। व्यपाभेर्लष: ।५।२।६०॥ व्ययोद्रोः करणे।५।३।३८|| व्यवात्स्वनोऽशने ।२।३।४३।। व्यस्तव्यत्यस्तात् ।६।३।७|| व्यस्ताच्च क्र-क: ।६।४।१६।। व्यस्थवणवि ।४।२।३॥ व्याघ्राने प्रा-सो: ।५।११५७|| व्याङ्परे रमः ।३।३।१०५॥ व्यादिभ्यो णिकेकणौ ।६।३।३४।। व्याप्तौ ।३।१।६१|| व्याप्तौ स्सात् ।७।२।१३०॥
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________
१५८
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः।
व्याप्याच्चेवात् ।५।४।७१।। व्याप्यादाधारे ।५।३।८८॥ व्याप्ये क्तेनः ।२।२।९९|| व्याप्ये घुरके-च्यम् ।५।१।४।। व्याप्ये द्विद्रो-याम् ।२।२।५०॥ व्याश्रये सुतः ।७।२।८१|| व्यासवरुट-चाक् ।६।११३८।। व्याहरति मृगे ।६।३।१२१।। व्युद:काकु-लुक् ।७।३।१६५।। व्युदस्तपः ।३।३।८७|| व्यूपाच्छीङ ५/३७७|| व्युष्टादिष्वण ।६।४।९९।। व्येस्यमोर्यङि ।४।१।८५।। व्योः ।१।३।२३।। व्रताद्भुजितन्निवृत्त्योः ।३।४।४३।। व्रताभीक्ष्ण्ये ।५।१।१५७॥ वातादस्त्रियाम् ।७।३।६१|| वातादीनञ्।६।४।१९।। व्रीहिशालेरेयण् ।७।११८०॥ व्रीहे: पुरोडाशे ।६।२।५१|| व्रीह्यर्थतन्दा-श्च ।७।२।९॥ व्रीह्यादिभ्यस्तौ ।७।२।५।। शंसंस्वयं-डुः ।५।२।८४॥ शंसिप्रत्ययात् ।५।३।१०५।। शक: कर्मणि ।४।४।७३|| शकधृषज्ञारभ-तुम् ।५।४।९०।।
शकटादण् ।७/१|७|| शकलकर्दमाद्वा ।६।२।३।। शकलादेर्यञः ।६।३।२७।। शकादिभ्यो २ प् ।६।१।१२०|| शकितकिचति-त् ।५।१।२९।। शकृत्स्तम्बाद् ग: ।५।१११००॥ शकोऽजिज्ञासायाम् ।३।३।७३।। शक्तार्थवषट्नम:-भिः ।२।२।६८॥ शक्तार्हे कृत्याश्च ।५।४।२५|| शक्तियष्टेष्टीकण् ।६।४/६४॥ शक्ते: शस्त्रे ।२।४।३४॥ शङ्क्त्त र-च ।६।४।९०॥ शण्डिकादेWः ।६।३।२१५।। शतरुद्रात्तौ ।६।२।१०४।। शतषष्टे: पथ इकण् ।६।२।१२४|| शतात्केव-कौ ।६।४।१३।। शतादिमासा-रात् ।७।१।१५७।। शताद्य: ।६।४।१४५|| शत्रानशावे-स्यौ ।५।२।२०।। शदिरगतौ शात् ।४।२।२३।। शदे: शिति ।३।३।४१॥ शन्शविंशते: ।७।१।१४६।। शप उपलम्भने ।३।३।३५।। शपभरद्वाजादात्रेये ।६।१।५०।। शब्दनिष्कघोषमि० ।३।२।९८॥ शब्दादेः कृतौ वा ।३।४।३५॥
४॥९०||
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः।
१५९
शमष्टकात्-ण् ।५।२।४९।। शमो दर्शने ।४।२।२८॥ शमो नाम्न्यः ।५।१।१३४।। शम्या रुरौ ।७।३।४८|| शम्या ल: ।६।२।३४|| शम्सप्तकस्य श्ये ।४।२।१११।। शयवासिवासे-त् ।३।२।२५।। शरदः श्राद्धे कर्मणि ।६।३१८१।। शरदर्भकूदी-जात् ।६।२।४७|| शरदादेः ।७।३।९२॥ शर्करादेरण् ।७।१।११८॥ शर्कराया इक-एच ।६।२।७८|| शलालुनो वा ।६।४।५६॥ शषसे श-वा ।१।३।६।। शसोऽता-सि ।।४।४९॥ शसो नः ।२।१।१७॥ शस्त्रजीवि-वा ।७।३।६२।। शाकटशा-त्रे ।७।११७८|| शाकलादकञ् च ।६।३।१७३।। शाकीप-श्च ।७।२।३०|| शाखादेर्यः ।७।१।११४|| शाणात् ।६।४।१४६।। शान्दान्मान्बधा-तः ।३।४।७।। शापे व्याप्यात् ।५।४।५२।। शाब्दिकदार्द-कम् ।६।४।४५|| शालङ्कयौदिषा-लि ।६।१।३७||
शालीनको-नम् ।६।४।१८५।। शासस्हन:-हि ।४।२।८४|| शासूयुधिदृशि-न: ।५।३।१४१।। शास्त्यसूवक्ति-रङ् ।३।४।६०।। शिक्षादेश्वाण् ।६।३।१४८।। शिखादिभ्य इन् ।७।२।४|| शिखाया: ।६।२।७६।। शिट: प्रथ-स्य ।१।३।३५॥ शिट्यघोषात् ।१।३।५५॥ शिट्याद्यस्य द्विती० ।१।३।५९।। शिड्ढेऽनुस्वारः ।१।३।४०॥ शिदवित् ।४।३।२०॥ शिरस: शीर्षन् ।३।२।१०१।। शिरीषादिककणौ ।६।२।७७|| शिरोऽधस:-क्ये ।२।३।४|| शिघुट् ।१।१।२८॥ शिलाया एयच्च ।७।१।११३।। शिलालिपा-।।६।३।१८९।। शिल्पे ।६।४।५७|| शिवादेरण् ।६।१।६०॥ शिशुक्रन्दा-य: ।६।३।२००।। शीङ: ए: शिति ।४।६।१०४|| शीङो रत् ।४।२।११५॥ शीशद्धानिद्रा-लुः ।५।२।३७|| शीताच कारिणि ।७।१।१८६।। शीतोष्णादृतौ ।७।३।२०॥
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________
१६०
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः ।
शीर्षः स्वरे तद्धिते ।३।२।१०३।। शीर्षच्छेदाद्यो वा ।६।४।१८४॥ शीलम् ।६।४।५९।। शीलिकामि-ण: ।५।११७३॥ शुक्रादिय: ।६।२।१०३॥ शुङ्गाभ्यां भारद्वाजे ।६।१।६३।। शुण्डिकादेरण् ।६।३।१५४।। शुनः ।३।२।९०॥ शुनीस्तन-ट्धेः ।५।३।११९।। शुनो वश्चोदूत् ।७।१।३३॥ शुभ्रादिभ्यः ।६।११७३॥ शुष्कचूर्ण-व ५/४/६०॥ शूर्पाद्वाञ् ।६।४।१३७|| शूलात्पाके |७२।१४२।। शूलोखाद्यः।६।२।१४१।। शृङ्ख ल-भेः ।७।१।१९१॥ शृङ्गात् ।७२।१२।। शकमगम-कण ।५।२।४०।। शृवन्देरारु: ।५।२।३५॥ शेपपुच्छला-न: ।३।२।३।। शेवलाद्यादे-यात् ।७।३।४३।। शेषात्परस्मै ।३।३।१००॥ शेषाद्वा ।७।३।१७५|| शेषे ।२।२।८१।। शेषे ।६।३।१।। शेषे भविष्यन्त्ययदौ ।५।४।२०।।
शेषे लुक् ।२।१।८|| शोकापनुद-के ।५।१।१४३॥ शोभमाने ।६।४।१०२॥ शो व्रते ।४।४।१३॥ शौनकादिभ्यो णिन् ।५।३।१८६।। शौ वा ।४।२।९५॥ नश्चातः ।४।२।९६॥ भास्त्यो क् ।४।२।९०॥ श्य: शी द्रवमूर्ति-शैं ।४।१।९७।। श्यशव: ।२।१।११६।। श्यामलक्षणा-ष्टे ।६।११७४।। श्यावारोकाद्वा |७।३।१५३॥ श्येतैतहरित-नश्च ।२।४।३६।। श्यैनंपाता-ता ।६।२।११५॥ श्रः शृतं हविः क्षीरे ।४।१।१००।। श्रन्थग्रन्थो नलुक्-च ।४।१।२७।। श्रपे: प्रयोत्रैक्ये ।४।१।१०१॥ श्रवणाश्वत्थान्नाम्न्यः ।६।२।८|| श्रविष्ठाषाढादीयण् ।६।३।१०५।। श्राणामांसौ-वा ।६।४/७१|| श्राद्धमद्य-नौ ।७।१।१३९|| श्रितादिभिः ।३।११६२॥ श्रुमच्छमी-यञ् ।७।३।६८॥ श्रुवोऽनाप्रतेः ।३।३।७१॥ श्रुसदवस्भ्य:-वा ।५।२।१॥ श्रुमुद्रुघु-र्वा ।४।१।६१॥
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकारायनुक्रमः । १६१
षढोः कः सि |२| १|६२|| षण्मासादवयसि -कौ |६|४|१०८ ||
श्रेण्यादिकृतार्थे | ३|१|१०४ || श्रोत्रियाद्यलुक् च | ७|१|७१ ।। श्रोत्रौषधि-गे |७|२।१६६।। श्रो वायुवर्णनिवृते | ५ | ३|२०|| श्रौतिकृवुधिव-दम् ।४।२।१०८||
श्वादिभ्यः |५|३|९२|| श्लाघद्दुस्था-ज्ये | २|२|६०॥
श्लिषः | ३|४|५६ ||
लिषशीङ्क्त | ५|१|९ ॥
श्वगणाद्वा | ६|४|१४||
श्वन्युवन्म - उ | २|१|१०६ ॥ श्वयत्यसूवच-प्तम् ।४|३|१०३॥ श्वशूरः श्वश्रूभ्यां वा | ३|१|१२३||
श्वशुराद्यः | ६ | १ | ९१ ॥
श्वसजपवम-मः |४|४|७५ || श्वसस्तादिः |६|३|८४||
श्वसो वसीयसः | ७|३|१२१।। श्वस्तनी ता- तास्महे | ३ |२| १४|| श्वादिभ्योऽञ् |६|२|२६|| वादेरिति |७|४|१०| श्वेताश्वाश्वतर-लुक् |३|४|४५|| वेर्वा ||४|१|८९||
षः सोऽष्टयै - ष्कः | २|३|९८|| षट्कति-थट् ।७।१।१६२ ।। षट्त्वे षड्गवः । ७|१|१३५।। षड्वर्जेक-रे |७|३|४०||
षण्मासाद्य कणू | ६ |४|११५ || षष्ट्यादेर-देः | ७|१|१५८।। षष्ठात् |७|३|२५|| षष्ठी वानादरे |२|२|१०८|| षष्ठययत्नाच्छेषे । ३।१।७६ ||
षष्ठ्याः क्षेपे || ३ | २|३०||
षष्ठ्याः समूहे |६|२|९|| षष्ठया धर्म्ये | ६ | ४|५०॥
षष्ठान्त्यस्य | ७|४|१०६ ||
षष्ठ्या रूप्य-टू |७|२|८०|| .षात्पदे | २|३|९०||
हिन्- | २|१|११०॥ षावाद्वा | २|४|६९|| षि तवर्गस्य |१| ३ |६४|| षितोऽङ् ।५।३।१७७।। ष्टिबूक्लम्वाचमः |४| २|११०॥ ष्ठिसिवोडवा | ४|२| ११२ ।। ष्या पुत्रपत्योः - षे । २।४।८३ || सं-कटाभ्याम् ।७।३।८६|| संख्याक्ष-त्तौ | ३|१|३८|| संख्याङ्कात् सूत्रे | ६ |२| १२८|| संख्याडते - कः | ६|४|१३०|| संख्याता वा | ७ | ३|११७|| संख्यातैक-रत् ।७।३।११९॥
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________
१६२
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः।
संख्यादेः पादा-च ।७।२।१५२।। संख्यादेर्गुणात् ।७।२।१३६।। संख्यादेहय-सि ।२।४।९।। संख्यादेश्वा-च: ।६।४।८०|| संख्याधि-नि ।७।४।१८॥ संख्यानां र्णाम् ।१।४।३३॥ संख्याने ।३।१११४६।। संख्यापाण्डू-मेः ।७।३।७८॥ संख्यापूरणे डट् ।७।१।१५५।। संख्यायाः संघ-ठे।६।४।१७१।। संख्याया धा ।७।२।१०४॥ संख्याया नदी-म् ।७।३।९१॥ संख्याव्ययादङ्गुले: ।७।३।१२४।। संख्या समासे ।३।१।१६३।। संख्या समाहारे ।३।१।२८।। संख्या समाहारे-यम् ।३।११९९।। संख्यासाय-वा ।।४।५०|| संख्यासंभ-र्च ।६।१६६।। संख्याहार्दिवा-ट: ।५।१।१०२।। संख्यैकार्था-शस् ।७।२।१५१।। संगतेऽजर्यम् ।५।१।५।। संघघोषा-ञः ।६।३।१७२।। संघेऽनूर॑ ।५।३।८०॥ संचाय्यकुण्ड-तौ ।५।१।२२।। संज्ञा दुर्वा ।६।१।६।। संध्यक्षरात्तेन ।७।३।४२।।
संनिवे: ।३।३।५७|| संनिवेरर्दः ।४।४।६३।। संनिव्युपाद्यम: ।५।३।२।। संपरिव्यनुप्राद्वदः ।५।२।५८|| संपरे: कृग: स्सट् ।४।४।९१॥ संपरेर्वा ।४।११७८॥ संप्रतेरस्मृतौ ।३।३।६९।। संप्रदानाच्चान्य-य: ।५।१।१५।। संप्राज्जा-ज्ञौ ।७।३।१५५।। संप्राद्वसात् ।५।२।६१॥ संप्रोने: सं-पे ।७१११२५|| संबन्धिनां संबन्धे ।७।४।१२१।। संभवदवहरतोश्च ।६।४।१६२। संभावनेऽलमर्थे-क्तौ ।५।४।२२।। संभावने सिद्धवत् ।५।४।४॥ संमत्यसू-तः ।७/४१८९।। संमदप्रमदौ हर्षे ।५।३।३३।। संयोगस्या-क् ।२।११८८।। संयोगात् ।२।१।५२।। संयोगादिनः १७/४/५३॥ संयोगादृतः ।४।४।३७॥ संयोगादर्तेः ।४।३।९।। संयोगादेर्वा-ष्येः ।४।३।९५|| संवत्सराग्र-च ।६।३।११६।। संवत्सरात्-णोः ।६।३।९०।। संविप्रावात् ।३।३।६३।।
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः।
१६३
संवे: सृजः ।५।२।५७|| संशयं प्राप्ते ज्ञेये।६।४।९३।। संसृष्टे ।६।४।५॥ संस्कृते ।६।४।३।। संस्कृते भक्ष्ये ।६।२।१४०|| संस्तोः ।५।३।६६।। स: सिजस्तेर्दिस्योः ।४।३।६५|| सक्त्थ्य क्ष्ण: स्वाङ्गे ।७।३।१२६।। सखिवणिग्दूताद्यः ।७।१।६३।। सख्यादेरेयण् ।६।२।८८॥ सरव्युरितोऽशावैत् ।१।४।८३।। सजुषः ।२।१७३।। सञ्जेर्वा ।२।३।३८|| सति ।५।२।१९।। सतीच्छार्थात् ।५।४।२४।। सतीर्थ्यः ।६।४।७८॥ सत्यागदास्तो: कारे ।३।२।११२।। सत्यादंशपथे ।७।२।१४३।। सत्यार्थवेदस्या: ।३।४।४४।। सत्सामीप्ये सद्वद्वा ।५।४।१।। सदाधुने-हिं ।७।२।९६।। सदोऽप्रते:-दे: ।२।३।४४|| सद्योऽद्य-ह्नि |७२।९७|| सनस्तत्रा वा ।४।३।६९।। सनि ।४।२।६।। सनीङश्च ।४।४॥२५॥
सन्भिक्षाशंसेरु: ।५।२।३३।। सन्महत्परमो-याम् ।३।१।१०७।। सन्यङश्च ।४।१॥३॥ सन्यस्य ।४।१।५९।। सपत्न्यादौ ।२।४/५०॥ सपत्रनिष्पत्रा-ने ।७।२।१३८॥ . सपिण्डे वय:स्थाना-द्वा ।६।१।४।। सपूर्वात्-द्वा ।२।११३२।। सपूर्वादिकण ।६।३।७०|| सप्तमी-ईमहि ।३।३।७|| सप्तमी चा-णे ।२।२।१०९।। सप्तमी चोर्ध्व-के ।५।३।१२।। सप्तमीद्विती-भ्यः ।७।२।१३४।। सप्तमी यदि ।५।४।३४॥ सप्तमी शौण्डाद्यैः ।३।१।८८|| सप्तम्यधिकरणे ।२।२।९५।। सप्तम्यर्थे क्रि-त्ति: ।५।४।९।। सप्तम्या: ।५।१।१६९।। सप्तम्या : ।७।२।९४|| सप्तम्या आदिः ।७।४।११४।। सप्तम्या पूर्वस्य ।७।४।१०५।। सप्तम्या वा ।३।२।४।। सप्तम्युताप्योर्बाढे ।५।४।२१।। सब्रह्मचारी ।३।२।१५०॥ समः क्ष्णो: ।३।३।२९॥ सम: ख्य: ।५।१।७७||
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________
१६४
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः ।
समः पृचैपूज्वरे: |५|२|५६||
समजनिपनिषद - णः | ५|३|१९|| समत्यपाभि-र: |५|२|६२||
समनुव्यवाद्रुधः |५|२|६३|| समयात् प्राप्तः | ६ |४|१२४|| समयाद्-याम् |७|२|१३७|| समर्थः पदविधिः | ७|४|१२२|| समवान्धात्तमसः | ७|३|८०|| समस्तहिते वा | ३ | २|१३९|| समस्तृतीयया | ३ | ३ |३२||
समांसमीना | ७|१|१०५|| समानपूर्व- तू | ६ | ३ | ७९ ।। समानस्य धर्मादिषु | ३ |२| १४९ ॥ समानादमोऽतः | १|४|४६|| समानानां-र्घः | १|२|१|| समानामर्थेनैकः शेषः । ३|१|११८|| समाया ईनः | ६|४|१०९ ॥
समासान्तः | ७|३|६९ || समासेऽग्नेः स्तुतः |२|३|१६||
समासेऽसमस्तस्य । २।३।१३।।
समिणा सुगः | ५ | ३|९३॥ समिध-:
प-न्यण् |६|३|१६२||
समीपे ||३|१|३५|| समुदाङ यमेग्रन्थे | ३ | ३|९८ || समुदोऽजः पशौ | ५ | ३ |३०||
समुद्रान्नृनावो: |६| ३|४८||
समूहार्थात्समेवते |६|४|४६ || सर्मेंशेऽर्द्धं नवा | ३|१|५४।। समो गमृ-शः | २|३|८४|| समो गिरः | ३ | ३|६६ || समो ज्ञो वा | २२|५१ || समो मुष्टौ |५|३|५८|| समो वा |५|१|४६|| सम्राजः क्षत्रिये | ६ | १|१०१ ||
सम्राट् | १|३|१६|| सयसितस्य |२| ३ | ४७|| सरजसोप-वम् |७|३|९४|| सरूपाद् द्रेः—वत् |६|३|२०९|| सरोऽनो-म्नोः | ७|३|११५ ।। सर्तें: स्थिर-मत्स्ये |५|३|१७|| सर्त्त्यर्त्तेर्वा | ३|४|६१|| सर्वचर्मण ने | ६ |३|१९५|| सर्वजनाण्ण्येनञौ | ७|१|१९ ॥ सर्वपश्चा - यः | ३|१|८०| सर्वाणो वा | ७|१|४३|| सर्वात् सहश्च | ५ | १|१११ || सर्वादयोऽस्यादौ | ३|२|६१॥ सर्वादिविष्वगुञ्चौ | ३|२| १२२|| सर्वादेः प-ति |७|१|९४||
सर्वादेः सर्वाः |२|२|११९|| सर्वादेः स्मै-स्मातौ | १|४|७||
सर्वादेर्डसूपूर्वाः | १|४|१८||
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकारायनुक्रमः।
१६५
सर्वादेरिन् ।७।२।५९।।। सर्वान्नमत्ति ।७।१।९८॥ सर्वांश-यात् ।७।३।११८॥ सर्वोभया-सा ।२।२।३५।। सलातुरादीयण् ।६।३।२१७|| सविशेषण-क्यम् ।१।१।२६।। ससर्वपूर्वाल्लुप् ।६।२।१२७॥ सस्त: सि ।४।३।९२।। सस्नौ प्रशस्ते ।७।२।१७२।। सस्मे ह्यस्तनी च ।५।४।४०।। सस्य शषौ ।१।३।६।। सस्याद् गुणात्-ते ।७।१।१७८|| सत्रि-चक्रि-दधि-मि: ।५।१।३९।। सहराजम्यां-धे: ।५।१।१६७|| सहलुभेच्छ-देः ।४।४।४६।। सहसम: सध्रिसमि ।३।२।१२३॥ सहस्तेन ।३।१।२४।। सहस्रशत-दण् ।६।४।१३६।। सहस्य सोऽन्यार्थे ।३।२।१४३।। सहात्तुल्ययोगे ।७३।१७८|| सहायाद्वा ।७।११६२।। सहार्थे ।२।२।४५|| सहिवहे-स्य ।१।३।४३।। साक्षादादिश्च्व्य र्थे ।३।१।१४।। साक्षाद्रष्टा ।७।१।१९७|| सातिहेतियूति-र्तिः ।५।३।९४||
सादेः ।२।४।४९।। सादेश्वातदः ।७।१।२५।। साधकतमं करणम् ।२।२।२४।। साधुना ।२।२।१०२।। साधुपुष्यत्पच्यमाने ।६।३।११७।। साधौ ।५।१।१५५।। सामीप्येऽधो-रि ।७।४।७९॥ सायंचिरंपा-यात् ।६।३।८८।। सायाह्लादयः ।३।११५३॥ सारवैश्वा-यम् ।७।४।३०॥ साल्वात् तौ ।६।३।५४॥ साल्वांशप्रत्य-दिनु ।६।१।११७|| सास्य पौर्णमासी ।६।२।९८।। साहिसातिवे-त् ।५।१।५९|| सिकताशर्करात् ।७।२।३५।। सिचि-परस्मै-ति ।४।३।४४|| सिचोऽञ्जः ।४।४।८४॥ सिचो यङि ।२।३।६०॥ सिजद्यतन्याम् ।३।४।५३॥ सिजाशिषावात्मने ।४।३।३५|| सिज्विदोऽभुवः ।४।३।९२॥ सिद्धिः -त् ।।१।२।। सिद्धौ तृतीया ।२।२।४३।। सिध्मादि-ग्भ्य: [७।२।२१। सिध्यतेरज्ञाने ।४।२।११॥ सिन्ध्वादेरञ् ।६।३।२१६||
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________
१६६
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः।
सिंहाथैः पूजायाम् ।३।११८९।। सीतया संगते ।७।१।२७॥ सुः पूजायाम् ।३।१।४४॥ सुखादे: ।७।२।६३।। सुखादेरनुभवे ।३।४।३४|| सुगदुर्गमाधारे ।२।१।१३२॥ सुग: स्यसनि ।२।३।६२।। सुग्-द्विषार्हः-त्ये ।५।२।२६।। सुचो वा ।२।३।१०॥ सुज्वार्थे सं-हिः ।३।१।१९।। सुतंगमादेरिञ् ।६।२।८५|| सुदुर्व्यः ।४।४।१०८॥ सुपन्थ्यादेर्व्यः ।६।२।८४।। सुपूत्युत्सु-णे ।७।३।१४४।। सुप्रातसुश्व-दम् ।७।३।१२९।। सुवादिभ्यः ।७।३।१८२।। सुयजोर्ड्वनिप् ।५।१।१७२।। सुयाम्न: सौवी-निञ् ।६।१।१०३।। सुरा-सीधो: पिब: ।५।११७५।। सुवर्णकार्षापणात् ।६।४।१४३॥ सुसंख्यात् ।७।३।१५०|| सुसर्वा द्राष्ट्रस्य ।७।४।१५।। सुस्नातादि-ति ।६।४।४२।। सुहरित-तृण-त् ।७।३।१४२।। सुहृद्-दुर्हन्-त्रे ।७।३।१५७|| सूक्त-साम्नोरीयः ।७।२।७१।।
सूते: पञ्चम्याम् ।४।३।१३।। सूत्राद्धारणे ।५।११९३॥ सूयत्याद्योदितः ।४।२।७०॥ सूर्यागस्त्य-च ।२।४।८९॥ सूर्यादेवतायां वा ।२।४।६४।। सृग्लहः प्रजनाक्षे ।५।३।३१।। सृघस्यदो मरक् ।५।२।७३। सृजः श्राद्धे-तथा ।३।४।८४|| सृजिदृशिस्कृ-व: ।४।४/७८|| सृजीणनशष्ट्वरप् ।५।२।७७| से: स्-द्-धां च रुर्वा ।४।३॥७९॥ सेट् क्तयोः ।४।३।८४|| सेड् नानिटा ।३।१।१०६॥ सेनाङ्गक्षुद्र-नाम् ।३।१।१३४॥ सेनान्तका-च ।६।१।१०२|| सेनाया वा।६।४।४८॥ सेनासे कर्मकर्त्तरि ।४।२।७३।। सेर्निवासादस्य ।६।३।२१३।। सोदर्य-समानोदयौँ ।६।३।११२।। सो धि वा ।४।३।७२।। सोमात् सुगः ।५।१।१६३।। सो रुः ।२।१।७२।। सो वा लुक् च ।३।४।२७|| सोऽस्य भृति-शम् ।६।४।१६८|| सोऽस्य मुख्यः ।७।१।१९०।। सौ नवेतौ ।१।२।३८॥
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः । १६७
स्त्री
- बहुष्वायनञ् |६|१|४८|| स्थण्डिलात्-ती । ६।२।१३९|| स्थलादेर्मधुक ण् | ६ |४| ९१ || स्थाग्लाम्लापचि-सुः |५|२|३१||
सौयामायन - वा | ६ |१|१०६ ॥ सौवीरेषु कूलात् |६|३|४७|| स्कन्द-स्यन्दः |४|३|३०||
स्कनः | २|३|५५||
स्कृच्छृतो-याम् ||४|३|८|| स्क्रसृवृभृ-याः | ४|४|८१ ||
स्तम्बात् घ्नश्च |५|३|३९|| स्तम्भू-स्तुम्भू-च ।३|४|७८ || स्ताद्यशितो-रिट् |४|४|३२||
स्तुस्वञ्जश्वा वा | २|३|४९|| स्तेनान्नलुक् च | ७|१|६४|| स्तोकाल्प-णे | २|२|७९ ||
स्तोमे डट् |६|१२६|| स्त्यादिर्विभक्तिः | १|१|१९|| स्त्रियाः | २|१|५४|| स्त्रियाः पुंसो-च्च |७|३|९६ || स्त्रिया ङितां - दाम् | १|४|२८||
स्त्रियां क्तिः |५|३|९१|| स्त्रियां नाम्नि | ७|३|१५२।। स्त्रियां नृतो- र्डी | २|४|१|| स्त्रियां लुप् |६|१|४६||
स्त्रियाम् | १|४|९३||
स्त्रियाम् ||३|२/६९ || स्त्रियामूधसो न् | ७ | ३ | १६९ ||
स्त्रीदूतः | १|४|२९||
स्त्री पुंवच | ३|१|१२५ ।।
स्थादिभ्यः कः | ५ | ३|८२|| स्थानान्तगो-लात् |६|३|११०॥ स्थानीवाऽवर्णविधौ | ७|४|१०९||
स्थापास्नात्रः कः | ५|१|१४२ || स्थामाजिना - प् |६|३|९३|| स्थानिसेध - प |२|३|४०||
स्थूल- दूर- नः | ७|४|४२|| स्थेशभास-र: |५|२|८१|| स्थो वा |५|३|१६|| स्नाताद्वेदसमाप्तौ |७|३|२२|| स्नानस्य नाम्नि | २|३|२२|| स्नोः || ४|४|५२||
स्पर्द्धे |७|४|११९||
स्पृश- मृश- कृष-वा | ३|४|५४|| स्पृशादि-सृपो वा | ४|४|११२|| स्पृशोऽनुदकात् | ५ | १|१४९ ॥ स्पृहेर्व्याप्यं वा | २|२|२६||
स्फाय् स्फावू |४|२|२२|| स्फाय: स्फी वा | ४|१|९४ || स्फुर - स्फुलोर्घञ | ४||४|| स्मिङः प्रयोक्तुः० |३|३|९१|| स्मृत्यर्थ-दयेशः | २|२|११॥
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________
१६८
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकारायनुक्रमः ।
स्मृदृत्वरप्रथ-र: |४|१|६५ || स्मृदृशः | ३|३|७२|| स्मे च वर्त्तमाना | ५ | २।१६।। मे पञ्चमी | ५ | ४|३१|| स्म्यजसहिंस-र: |५|२|७९|| दो जवे | ४|२|५३॥ स्यादावसंख्येयः ।३।१|११९॥
स्यादेरिवे | ७|१|५२ ||
स्यादौ वः |२| १/५७||
स्यौजस-दिः | १|१|१८|| स्रंस्-ध्वंस्-दः |२|१|६८||
स्वञ्जश्व | २|३|४५ ||
स्वञ्जर्नवा |४| ३|२२||
स्वज्ञाऽजभ-कात् | २|४|१०८|| स्वतन्त्रः कर्त्ता ||२२|२|| स्वपेर्यङ्ङे च |४|१|८० ॥
स्वपो णावुः | ४|१|६२॥ स्वयं सामी तेन | ३ | १|५८||
स्वर-ग्रह-श-वा | ३|४|६९||
स्वर - दुह वा | ३ | ४ | ९० || स्वरस्य परे -धौ | ७|४|११०| स्वर - हनगमो: - टि | ४|१|१०४||
स्वराच्छौ | १|४|६५ |
स्वरात् |२|३|८५|| स्वरादयोऽव्ययम् | १|१|३०||
स्वरातो- रोः | २|४|३५||
स्वरादुपसर्गात्-धः |४|४|९|| स्वरादेर्द्वितीयः || ५ | १|४||
स्वरादेस्तासु | ४|४|३१|| स्वरेऽतः || ४ | ३ |७५ ॥
स्वरेभ्यः | १|३|३०||
स्वरे वा | १ | ३ |२४||
स्वरे वाक्षे |१| २|२९|| स्वर्ग - स्वस्ति - पौ |६|४|१२३|| स्वसृपत्योर्वा |३|२|३८|| स्वस्नेहनार्था-षः || ५|४|६५|| स्वाङ्गतश्च्व्यर्थे-श्च |५|४|८६||
स्वाङ्गात् नि |३|२|५६॥ स्वाङ्गादेरकृत-हेः | २|४|४६ ॥ स्वाङ्गाद्विवृद्वात्ते | ७| २|१०|| स्वाङ्गेनाध्रुवेण |५|४|७९ ॥ स्वाङ्गेषु सक्ते | ७|१|१८०॥ स्वादेः ६: इनुः | ३|४/७५ || स्वार्थाददीर्घात् |५|४|५३ || स्वामिनीशे | ७| २|४९|| स्वामिचिह्न -र्णे || ३ |२|८४|| स्वामि-वैश्येऽर्यः |५|१|३३||
स्वामीश्वरा-तैः | २|२|९८||
स्वाम्येऽधिः | ३|१|१३|| स्वार्थे |४|४|६०||
स्वेऽधिना | २|२| १०४ ||
स्वैर-ण्याम् ।१|२|१५॥
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकारायनुक्रमः । १६९
हस्तार्थाद् ग्रह- तः | ५|४|६६|| हस्तिपुरुषाद्वाण् |७|१|१४१ ॥ हस्तिबाहुकपा- तौ | ५ | १|८६ ।।
स्सटि समः | १|३|१२|| हः काल-व्रीह्योः | ५ | १|६८ || हत्या भूयं भावे |५|१|३६||
हनः |२|३|८२||
हनः सिच् ।४|३|३८||
हनश्च समूलात् |५|४|६३॥ नृत: स्यस्य |४|४|४९|| नो घ | २|३|९४ || हो नी | ४ | ३ |९९|| हनो णिन् | ५ | १|१६०|| हनोऽन्तर्घना - देशे | ५ | ३|३४|| नो वध - | ४|४|२१|| नो वा वधू च | ५ | ३ |४६|| नो ह्नो घ्न् | २|१|११२॥ हरत्युत्सङ्गादेः |६|१|५५ || हलक्रोडाssस्ये वः | ५|२|८९||
हलसीरादिकण् ||६| ३ | १६१ ||
हलसीरादिकण् | ७ | ११६ ॥
हलस्य कर्षे |७|१|२६|
हवः शिति ।४।१।१२||
हविरन्न-वा | ७|१|२९|| हविष्यष्टनः कपाले | ३|२|७३|| हशश्वद्युगान्तः - च |५|२|१३|| हशिटो ना - सकू | ३ | ४|५५|| हस्तदन्त - तौ |७|२|६८|| हस्तप्राप्ये रस्तेये || ३ |७८||
हाकः |४ |२| १००॥
हाको हिः क्त्व | ४|४|१४|| हान्तस्थात् ञीड्भ्यां वा | २|१|८१||
हायनान्तात् |७|१|६८॥ हितनाम्नो वा | ७|४| ६०|| हितसुखाभ्याम् |२|२|६५।।
हितादिभिः | ३|१|७१ ।। हिमहतिकाषिये पद् | ३|२|९६|| हिमालुः सहे | ७|१|९|| हिंसार्थादेकाप्यात् |५|४|७४ || हीनात् स्वाङ्गादः | ७|२|४५॥ हुधुटो हेर्धिः || ४|२|८३ || हक्रोर्नवा |२|२|८|| हो गतताच्छील्ये । ३।३।३८||
as | ५ | ११९५ || हृदयस्य-ण्ये | ३|२|९४|| हृद्भगसिन्धोः |७|४|२५|| हृद्य-पद्य-तुल्य-र्म्यम् |७|१|११|| हृषेः केशलोम-ते |४|४|७६॥ हेः प्रश्नाख्याने |७|४|९७|| हेतुकर्तृकरणे णे |२| २|४४|| तच्छीला तू | ५ | १|१०३॥
हेतुसहार्थेऽनुना | २|२|३८||
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________
१७०
श्री सिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनसप्ताध्यायीसूत्राणामकाराद्यनुक्रमः ।
हेतौ सं-ते |६|४|१५३।। हेत्वर्थैस्तृ-द्याः | २|२|११८ ॥ हेमन्ताद्वा तलुक् च |६|३|९१||
हेमादिभ्योऽञ् |६|२|४५|| हेमार्थात् माने |६| २|४२|| हेष्वेषामेव | ७|४|१००॥ होत्राभ्य ईयः |७|१|७६|| होत्राया ईयः | ७|२| १६३।। हो धुपदान्ते | २|१|८२||
दः |४|१|३१||
ह्रस्वः |४|१|३९||
ह्रस्वस्य गुणः | १|४|४१ || ह्रस्वस्य तः पित्कृति |४|४|११३||
पृष्ठम्
१२१
१४६
१५७
पंक्तिः
१८
२२
३
स्वात् न द्वे |१| ३|२७|| ह्रस्वान्नाम्नस्ति ||३|२४||
अशुद्धम्
ग्रामराष्ट्रांशाद्
भ्राज्यलंकृत्
व्यञ्जनाच्छूना
ह्रस्वापश्च | १|४|३२|| ह्रस्वे |७|३|४६||
ह्रस्वोऽपदे वा | १|२|२२||
ह्यस्तनी - महि | ३ | ३|९||
अकारादिक्रमस्य शुद्धिपत्रकम्
गोदोहा - स् | ६ |२|५५||
ह्लादो ह्रत्-श्च |४|२|६७|| ह्वः समाह्वयाह्वयौ-म्नोः | ५ | ३ | ४१ ह्वः स्पर्धे |३|३|५६|| ह्वालिसिचः | ३|४|६२|| aar | ४ | ३|१५||
शुद्धम्
ग्रामराष्ट्रांशाद्
भ्राज्यलङ्कृ
व्यञ्जनाच्छ्ना
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________
મુનિરાજશ્રી જંબૂવિજયજી મહારાજે સંશોધિત-સંપાદિત કરેલા ગ્રંથો
આચાર્યશ્રી મલવાદિક્ષમાશ્રમણવિરચિત આચાર્યશ્રી સિંહસૂરિગણિક્ષમાશ્રમાણવિરચિતવૃત્તિ સહિત દ્વાદશારાયચક ભા. ૧, ૨, ૩. યાપનીયસંઘાગ્રણી શાકટાયનવિરચિત સ્વપજ્ઞવૃત્તિ સહિત
સ્ત્રીનિર્વાણ-કેવલિભુકિત પ્રકરણ પ્રકાશક - જૈન આત્માનંદ સભા, ભાવનગર.
می
که
با
કલિકાલસર્વજ્ઞ આચાર્ય શ્રી હેમચંદ્રસૂરિવિરચિત સ્વોપજ્ઞવૃત્તિ સહિત યોગશાસ્ત્ર ભા. ૧, ૨, ૩. સરિમંત્રકલ્પસમુચ્ચય ભા. ૧, ૨. સર્વસિદ્ધાન્તપ્રવેશક. પ્રકાશક - જૈન સાહિત્ય વિકાસ મંડળ, મુંબઈ. આચારાંગસૂત્ર, સૂયગડંગ સૂત્ર ઠાસંગ-સમવાયંગ સૂત્ર જ્ઞાતાધર્મકથાગ સૂત્ર પ્રકાશક - શ્રી મહાવીર જૈન વિદ્યાલય, મુંબઈ.
هم
به
ه
ه
مه به
શીલાંકાચાર્યવિરચિતવૃત્તિસહિત આચારાંગસૂત્ર તથા સૂત્રકૃતાંગસૂત્ર આચાર્યશ્રી અભયદેવસૂરિવિરચિતવૃત્તિ સહિત સ્થાનાંગસૂત્ર તથા સમવાયાંગસૂત્ર મૂળ સંપાદક - આગમોદ્ધારક આચાર્યશ્રી સાગરાનંદસૂરિજી મહારાજ પરિશિષ્ટકર્તા - મુનિરાજશ્રી જંબૂવિજયજી મહારાજ. પ્રકાશક - મોતીલાલ બનારસીદાસ, દિલ્હી - ૧૧૦૦૦૭ પંચસૂત્ર, આચાર્યશ્રી હરિભદ્રસૂરિવિરચિતવૃત્તિ સહિત પ્રકાશક - ભોગીલાલ લહેરચંદ ભારતીય સંસ્કૃતિ સંસ્થાન, દિલ્હી,
Fo
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧
૩
આ. શ્રી મુનિચંદ્રસૂરિવિરચિતવૃત્તિસહિત આચાર્યશ્રી હરિભદ્રસૂરિશ્ર્વિરચિત ધર્મબિંદુપ્રકરણ
પ્રકાશક જિનશાસન આરાધના ટ્રસ્ટ, મુંબઈ.
ચંદ્રાનન્દવિરચિતવૃત્તિસહિત વૈશેષિકસૂત્ર ગાયકવાડ ઓરિએન્ટલ સિરીઝ, મહારાજા સયાજીરાવ યુનિવર્સિટી, વડોદરા.
પ્રકાશક
-
શ્રીસિદ્ધહેમચંદ્રશબ્દાનુશાસન સ્વોપજ્ઞલઘુવૃત્તિસહિત. શ્રીસિદ્ધહેમચંદ્રશબ્દાનુશાસન સ્વોપજ્ઞરહસ્યવૃત્તિસહિત. પ્રકાશક શ્રી હેમચંદ્રાચાર્ય જૈનજ્ઞાનમંદિર, પાટણ अणहिलपाटक (पाटण) नगरस्थजैनग्रन्थभाण्डागारान्तर्गतानां હસ્તહિવિતવ્રન્યાનાં સૂચિ: (બારાદ્યનુમસહિતા) માન ૬, શારદાબેન ચિમનલાલ એજ્યુકેશનલ રિસર્ચ સેન્ટર, દર્શન, રાણકપુર સોસાયટી સામે, શાહીબાગ,
અમદાવાદ ૩૮૦૦૦૪
પ્રકાશક
→
-
૩૮૪૨૬૫.
૨. ૩.
મુદ્રણાધીન ગ્રંથો
૧. આવશ્યકસૂત્ર, નિર્યુક્તિ તથા ચૂર્ણિસહિત. ૨. અનુયોગદ્દારસૂત્ર, ચૂર્ણિ, હારિભદ્રીવૃત્તિ તથા આ.મ. શ્રી મલધારિ હેમચંદ્રસૂરિવિરચિતવૃત્તિસહિત. ૩. ઉત્તરાધ્યયનસૂત્ર, ચૂર્ણિસહિત ૪. ઔપપાનિકસૂત્ર, આ.મ. શ્રી અભયદેવસૂરિવિરચિતવૃત્તિસહિત. ૫. પ્રશસ્તિસંગ્રહ, પાટણમાં શ્રીહેમચંદ્રાચાર્યજૈનજ્ઞાનમંદિરમાં તથા ભાભાના પાડાના ભંડારમાં રહેલા કાગળ ઉપર લખેલા ગ્રંથોમાં આવતી પ્રશસ્તિઓનો સંગ્રહ. ૬. પાટણમાં શ્રીહેમચંદ્રાચાર્યજૈનજ્ઞાનમંદિરમાં રહેલા સંઘભંડાર, સંઘવી પાડાનો ભંડાર તથા ખેતરવસીના પાડામાં રહેલા તાડપત્રીયગ્રંથોની પ્રશસ્તિઆદિ સહિત વિસ્તૃત સૂચિ. ૭. દ્રવ્યાલંકાર, સ્વોપવૃત્તિસહિત, કર્તા - કલિકાલસર્વજ્ઞ આ.મ. શ્રી હેમચંદ્રસૂરિજી મહારાજના પટ્ટધર આ.મ.શ્રી રામચંદ્રસૂરિજી તથા ગુણચંદ્રસૂરિજી મહારાજ. ૮. સ્થાનાંગસૂત્ર, આ.મ.શ્રી અભયદેવસૂરિવિરચિતવૃત્તિસહિત. ૯. સમવાયાંગસૂત્ર, આ.મ.શ્રી અભયદેવસૂરિવિરચિતવૃત્તિસહિત.
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________