Book Title: Raj Hriday Part 12
Author(s): 
Publisher: Vitrag Sat Sahitya Prasarak Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/007187/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 12 zrImad rAjacaMdra rAjahadaya Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vItarAgAya namaH rAjahRdaya (bhAga-12) pUjya bhAIzrI zazIbhAInA 'zrImad rAjacaMdra' graMtha uparanA saLaMga pravacano) patraka-574 thI 630) prakAzaka vItarAga sat sAhitya prasAraka TrasTa bhAvanagara Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka tathA prApti sthAna vItarAga sasAhitya prasAraka TrasTa 580, jUnI mANekavADI, pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmI mArga bhAvanagara-364001 oinaH (0278) 2423207 anya prApti sthAna: - zrI kuMdakuMda kahAna jaina sAhitya kendra, guru gaurava', sonagaDha - zrI khImajIbhAI gaMgara (muMbaI): (022) 26 16 1591, mo. 09820365683 - zrI DolarabhAI hemANI (kalakattA)H (033) 24752697, mo. 09748712360 prathamavRtti: 13-02014 (aSADha vada 1, mahAvIra bhagavAnanI | divyadhvani chUTavAno prathama divasa) prata: 100 pRSTha saMkhyA: 432 + 8 = 440 paDatara kiMmataH 800/mUlya: 20/ lesara TAIpa seTiMga: pUjA Imezansa 1924/5, 6, zAMtinAtha baMgalojha, zazIprabhu coka, rUpANI sarkala pAse bhAvanagara-364001 phonaH 9725251131 mudraka: buka paba phonaH 9825030340 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padmopakArI pUjya gurudeva zrI kAnajIsvAmI Page #5 -------------------------------------------------------------------------- Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA cajahRdaya" bhAga-12nuM prakAzana karatAM amone atyaMta harSa thAya che. prastuta graMthamAM kapALudeva zrImad rAjacaMdra graMthamAM prakAzita vacanAmRto tathA patro upara samAdaraNIya siddhAMtaniSTha pUjya bhAIzrI "zazIbhAInA pravacanonuM prakAzana che. bhAvanagaramAM 198lmAM zrI sImaMdhara svAmI digaMbara jinamaMdiramAM "zrImad rAjacaMdra graMthano saLaMga svAdhyAya cAlyo hato. prastuta dhvanimudrita pravacanonA sI.DI. pravacano "zrI zazIprabhu sAdhanA smRti maMdiramAM niyamitarUpe sAMbhaLavAno nityakrama cAlI rahyo hato. pravacano sAMbhaLyA bAda ghaNA mumukSuone evo bhAva Avyo ke jo A pravacano graMthArUDha thAya to sarva mumukSu samAjane AtmahitamAM lAbhanuM kAraNa thAya. A bhAvanAnA phaLasvarUpe rAjahRdaya' nAmaka graMtha prakAzana karavAmAM AvI rahyo che. ApaNAM parama tAraNahAra, sAgara samAna gaMbhIra, adhyAtmayuga divAkara pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmIno samasta mumukSu samAja upara avismaraNIya upakAra varte che. AvA duSamakALamAM tIrthakara jevA yugapuruSano janma e ApaNAM saunuM mahAna sabhAgya che. pUjya gurudevazrInA vizALa ane gahana zAstra abhyAsanI zRMkhalAmAM eka graMtha hato "zrImad rAjacaMdra ! pUjya gurudevazrInA parivartana bAda teozrIe A graMtha upara pravacano paNa ApelA che ane tyAre koI pUche ke, amAre kayu zAstra vAMcavuM?to pUjya gurudevazrI' kahetA, "zrImad rAjacaMdra vAMco! , - pUjya gurudevazrInA hRdayamAM "kRpALudeva pratye keTaluM bahumAna, upakArabuddhi ane bhaktibhAva hato teno purAvo che "zrI Atmasiddhi zAstra para pravacano'. pAne pAne "kRpALudeva'nA guNagrAma karato A graMtha "kRpALudevanuM pUjya gurudevazrInA hRdayamAM zuM sthAna hatuM tenI prasiddhi kare che ! pUjya gurudevazrIe kahyuM che ke, "atyAre je A "samayasAra vaMcAya che te "zrImad rAjacaMdrano upakAra che !" ApaNA guruvara "kahAna' paNa jemano upakAra mAne che ane jemanA guNagrAma karatAM thAkatA nathI to ApaNane to keTalo upakAra, bhakti ane bahumAna hovA ghaTe te spaSTa samajI zakAya evI vAta che. janma-maraNa, mAnasika ane zArIrika duHkha, pIDA, bAdhA, roga, zoka Adi aneka prakAranA duHkhathI grasita saMsArI jIva aneka viDaMbanAone bhogavatA paravaza banI kALacakramAM paribhramaNa karI rahyA che. aneka prakAranA karmajanita citra-vicitra udaya prasaMgomAM rahetuM asamAdhAna, mUMjhavaNa Adi maTADavAno upAya zuM? tenuM ajJAna hovAne lIdhe na icchatA chatAM duHkhanI paraMparA anivAryapaNe bhogavI rahyA che. sukhanI jhaMkhanA, sukhanI prApti mATenA valakhAM ane duHkhathI trasta saMsArI jIva Aja paryata sAcuM sukha prApta nathI karI zakyA e vAta vartamAna paristhiti uparathI spaSTa samajI zakAya tema che. AvI eka aNaukelI samasyAnuM samAdhAna gaveSavA koIka virala jIva jAge che. tene pahelo vicAra e Ave che ke, A sukha-duHkhanI samasyAnuM samAdhAna ApanAra evA koI mahApuruSa che kharA? jo hoya to mAre sAtame pAtALe pahoMcIne paNa A samasyAno aMta lAvavo che! aMtaraMgathI utpanna Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thayelI satsamAgamanI bhAvanA sapuruSanI zodhamAM pariNamita thAya che ane kudaratanA niyamAnusAra te jIvane e divyamUrtinI prApti thAya che. te virala jIva jJAnIpuruSa dvArA upadiSTa bodha anusAra prayatna karatAM tene te satya sukhanI prApti thAya che ane kramazaH saMsAraduHkhathI parimukta thAya che. kRpALudeve pUrvabhavomAM AtmahitArthe aneka athAga prayatna karyA hatAM chatAM e sau niSphaLa gayA hatA paraMtu koI eka bhavamAM sapuruSano yoga thayA bAda teozrIne AtmajJAnanI prApti thaI hatI ane anaMta janma-maraNano aMta Avyo hato. mATe "kRpALudeve vartamAnamAM svayaMne pratyakSa satparuSano yoga thayo na hovA chatAM patre patre satsamAgamano mahimA niSkAraNa karuNAthI mAtra mumukSajIvanA kalyANa arthe gAyo che. kapALudevanA paricayamAM je koI sapAtra jIvo AvelA temane te vakhatanI temanI yogyatAne joIne teoe patramAM mArgadarzana ApeluM. A mArgadarzana vartamAnamAM ApaNane sau koIne lAgu paDe tevuM mArgadarzana che. "kRpALudevane samaSTigata upadeza ApavAno udaya nahoto paraMtu vyaktigata upadeza ApavAno udaya hato. mATe A vAtanI maryAdA samajIne "kRpALudeve Apela mArgadarzanane jo jIvanamAM avadhAravAmAM Ave to avazya doSamukta thavAya e vAta niHsaMzaya che. "kRpALudevanI lakhANanI bhASA gUDha hoI prAyaH jIva temanA aMtaHkaraNane samajI zakato nathI. chatAM teozrInA lakhANamAM evo ja koI camatkAra che ke Aje teozrInI anupasthitimAM paNa hajAro loko temanA bodhane anusaravAno prayatna karI rahyA che! kRpALudevanA lakhANamAM rahelI madhyasthatA, Azaya gaMbhIratA, Atmahitano pradhAna sUra, niSkAraNa karuNA, aMga aMgamAM nItarato vairAgya, pAralaukika vicakSaNatA, puruSArthanI tIvra gati, saraLatA, parecchAnucArIpaNuM ityAdi anekAneka guNothI vibhUSita thayelA temanA patro eka amUlya ratnonI nidhi che ! teozrInA lakhANamAM raheluM UMDANa temanA hRdayane - aMtaraMga pariNatine prakAze che. aMtaraMga pariNatimAM vartatA divya guNonI jhalaka temanA lakhANamAM vyakta thaI che. paraMtu A jhalakane pArakhanArA paNa koI viralA jIva ja hoya che. koIka javiralA temanA hRdayane pArakhI zakyA che, jeNe pArakhyAte pote te divya dazAne pAmI gayA! e divya hRdayane parakhIne vartamAna mumukSu samAja paryata te hRdayanA bhAvone prakAzamAM lAvanAra che-pUjya bhAIzrI zazIbhAI ! rAjahRdaya' nAma anusAra "kRpALudevanA aMtaraMgane kholanAra pUjya bhAIzrI "zazabhAInA anubhavarasa jharatA A pravacano amRtavelaDI samAna che. eka divyamUrtine AkAra ApatA A pravacano "kRpALudeva jevA mahAna sAdhakanI sAdhakadazAne svayaMnI anubhavavANIrUpI TAMkaNAMthI utkIrNa karIne mumukSujIvane darzAve che ke, A che "kRpALudeva' A che rAjahRdaya" "kRpALudevanA lakhANamAM vyakta thatAM teozrInA aMtaraMga alaukika guNarUpI ratnonA khobA bharI bharIne mumukSu samakSa mUkayA che !! koIpaNa jIva grAhaka thaIne le to svayaM e ratnothI vibhUSita thaI jAya! dhanya che pUjya bhAIzrInA sAtizaya jJAnane ane dhanya che temanI sAtizaya pravacanadhArAne ke jenA dvArA e divyamUrtinA darzana karAvyA! jJAnIpuruSanA eka eka vacanamAM anaMta Agama rahelAM che e vAtanI pratIti karAvatA A pravacano mumukSujIva mATe ratnonI nidhi samAna che. mumukSajIvane potAnuM vyavahArika jIvana ane nizcaya jIvana kevI rIte ghaDavuM tevuM mArgadarzana ThAma ThAma aneka patromAM jovA Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maLe che. nAnI uMmarathI ja "kRpALudevanA lakhANamAM teozrInA pUrvasaMskAra prakAzita thAya che ane koI gajabanA sAdhakajIve A kaLikALamAM janma dhAraNa karyo che tevI pratIti karAvI jAya che. lakhANanI aMdara jhaLakatI prauDhatA, vairAgya, viveka, Atmahitano saMvega, vizALatA, saraLatA Adi abhivyaktio darzanIya ane mananIya che. 17 varSanI uMmara pahelAM lakhAyelAM dasa vacano upara pravacana ApatAM pUjya gurudevazrI pharamAve che ke, A to bAra aMgano sAra che ! evA vacanonA, e vacananA denAra evA puruSanA, alpamati jIva zuM guNagrAma karI zake ? chatAM upakArabuddhivazAtu atra teozrInA thoDA guNonuM bahumAna, bhakti karI temanA caraNomAM vaMdana karIe chIe. prastuta graMthanA prakAzana prasaMge adhyAtma yugasRSTa pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmI', tabhaktaratna prazamamUrti pUjya bahenazrI caMpAbahena', guru gaurava puruSArthamUrti pUjya nihAlacaMdra sogAnIjI' tathA zAMtamUrti, rAjahRdaya" oLakhAvanAra evA pUjya bhAIzrI zazIbhAInA caraNomAM bhaktibhAvapUrvaka vaMdana karIe chIe. prastuta graMthamAM prakAzita pravacanone sI.DImAMthI sAMbhaLIne saMpAdana karavAmAM Avela che. ghaNA pravacanomAM rekorDiMga kharAba hoI kyAMka kyAMka spaSTa saMbhaLAtuM nahi hovAthI khAlI jagyA rAkhavAmAM AvI che. pUjya bhAIzrInA bhAvono pravAha yathAvata jALavavAno prayatna karavAmAM Avyo che tema chatAM kayAMka bhUla rahI gaI hoya to e puruSonI tathA jinavANI mAtAnI hRdayapUrvaka kSamA yAcIe chIe. tyArabAda A pravacanone bIjA mumukSu dvArA pharIthI tapAsavAmAM Ave che ane pachI jabsa upara mokalavAmAM Ave che. saLaMga pravacano 'bhAvanagara jinamaMdiramAM cAlyA che, Azare 500 pravacanomAM pUrNa thatA A graMthanA pravacanonA lagabhaga 18 bhAga prakAzita karavAnI bhAvanA che. prastuta graMthamAM je patro uparanA pravacano te zrRMkhalAmAM nahi hovAthI tyArabAda pAchaLathI bIje sthaLe te japatra uparanA pravacano cAlyA hoya to tyAM te pravacano levAmAM Avela che. je pravacano hindImAM cAlelA che tenI mAtra lipI gujarAtI kirIne levAmAM AvyA che. bahAragAma cAlelA pravacanonuM sthaLa-nirdezana je te pravacananA mathALAmAM ApavAmAM Avela che. graMthanA prakAzana kAryamAM je je mumukSuono sahakAra prApta thayela che temano AbhAra mAnavAmAM Ave che. graMtha prakAzanArtha prApta dAnarAzino ullekha anyatra ApavAmAM Avela che te sarvano paNa AbhAra mAnavAmAM Ave che. graMthanA suMdara TAIpa seTiMga mATe pUjA imezansano AbhAra mAnavAmAM Ave che. rAjahRdayanA badhA bhAgo www.satshrut.org upara upalabdha che. aMtataH "rAjahRdayamAMthI pravAhita A avirata amRta saravANIne pIne pratyeka jIva zAzvata sukhane prApta thAya evI bhAvanA sAthe virAma pAmIe chIe. TrasTIgaNa, jeTha suda 5, tA.2-6-2014 vItarAga sasAhitya prasAraka TrasTa (zrutapaMcamI) bhAvanagara Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cajahRdaya' bhAga-12nA prakAzanArthe prApta dAnarAzi sva.prANakuMvarabahena hemANInA smaraNArthe, ha. zrI DolarabhAI hemANI 25,000/zrImatI vaMdanAbahena raNadhIrabhAI ghoSAla, kolakAtA 11,000/zrImatI lakSmIbahena khImajIbhAI gaMgara, muMbaI 5,000/Do. bI.ema. suthAra, kampAlA, yugAnDA 5,000/belAbahena ane prazAMtabhAI jaina, bhAvanagara 2,100/zrI piyuSabhAI nagInadAsa bhAyANI, kolakATA 5,000/sva. hasamukhabhAI ajamerAnA smarNArthe, ha. anasUyAbahena ajamerA, kolakatA pa000/zrI dharmendrabhAI vorA, bhAvanagara 2,500/zrI hemaMtabhAI zAha, muMbaI 2,500/kAjala,jigIza khArA, kalakattA 1,001/praviNAbena upendrabhAI khArA, kolakAtA 1,001/jigIza upendrabhAI khArA, kolakAtA 1,001/praza upendrabhAI khArA, kolakAtA 1,001/vaizAlI prazaMzakhArA, kolakAtA 1,001/ciMtana upendrabhAI khArA, kolakATA 1,001/anujA ciMtana khArA, kolakAtA 1,001/zrI paricaMdajI ghoSAla, kolakATA 1,000/zrImatI avanIbahenamIteSabhAI zAha paOO|zrImatI snehalatAbahena jayendrabhAI zAha, bhAvanagara 251/sva. kasturIbahena lakSmIcaMda zAha, amadAvAda, ha.kanubhAI zAha 251/sva. madhubahena kanubhAI zAha, amadAvAda, ha. kanubhAI zAha 251/ Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ smaraNAMjali janma : 8-10-1910 dehavilaya : 5-10-2003 gaM. sva. prANakuMvarabahena jamanAdAsa hemANInI puNyasmRtimAM hemANI parivAra Page #11 -------------------------------------------------------------------------- Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saumyamUrti pUjaya bhAIzrI zazIbhAI Page #13 -------------------------------------------------------------------------- Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana anukramaNikA pravacanane. pAnA ne. O01 267. 268. 019 269. 034 049 06 5 084 102 120 270. 271. 272. 273. 274. 275. 276. 277. 278. 279. 138 157 173 patraka patrAMka-pa74 thI 576 patrAMka-pa78 thI 182 patrAMka-582 patrAMka-583 patrAMka-584 thI 586 patrAMka-586 ane 587 patrAMka-pa88 thI 590 patrAMka-591 ane 292 patrAMka-pa93 patrAMka-pa93 patrAMka-pa94 ane 196 patrAMka-pa97 ane 598 patrAMka-598 patrAMka-pa98 thI 601 patrAMka-609 patrAMka-609 patrAMka-609 patrAMka-617 ane 618 patrAMka-6 19 ane 620 patrAMka-6 21 patrAMka-6 22 thI 6 24 patrAMka-6 27 ane 6 28 patrAMka-6 29 patrAMka-6 29 ane 630 191 212 280. 23) 482. 250 267 483. 484. 281. 281 295 282. 312 283. 331 284. 349 285. 286. 287. 368 386 405 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DYNYNY RYNY RURYRYNYRYRYBY RYDERYX JAS zrI sonala 2828282828282828282828282828282828282828282828RRRRRRRR harigIta) saMsArI jIvanAM bhAvamaraNo TALavA karuNA karI, saritA vahAvI sudhA taNI prabhu vIrA teM saMjIvanI; zoSAtI dekhI saritane karuNAbhInA hRdaye karI, munikuMda saMjIvanI samayaprAbhUta taNe bhAjana bharI. | (anuSTrapa) kuMdakuMda racyuM zAstra, sAthiyA amRte pUryA, graMthAdhirAja! tArAmAM bhAvo brahmAMDanA bharyA. zikhariNI) aho! vANI tArI prazamarasa-bhAve nItaratI, mumukSane pAtI amRtarasa aMjali bharI bharI; anAdinI mUcha viSa taNI tvarAthI UtaratI, vibhAvethI thaMbhI svarUpa bhaNI doDe pariti. | (zArdUlavikrIDita) tuM che nizcayagraMtha bhaMga saghaLA vyavahAranA bhedavA; tuM prajJAchINI jJAna ne udayanI saMdhi sahu chedavA; sAthI sAdhakano, tuM bhAna jagano, saMdeza mahAvIrano, visAmo bhavakalAMtanA hRdayano, tuM paMtha mukti taNo. | vasaMtatilakA) sUrye tane rasanibaMdha zithila thAya, jAye tane hRdaya jJAnI taNAM jaNAya; tuM rucatAM jagatanI ruci ALase sau, tuM rIjhatAM sakalajJAyakadeva rIjhe. | (anurupa) banAvuM patra kuMdananAM, ratnonA akSaro lakhI; tathApi kuMdasUtronAM aMkAye mUlya nA kadI. DERYXXXXRYRURENSNRY RYNYXXXXXX RYDYNY RURY RYNY RYNY RURY RYBY RYNY RYBY RYNY RYNY RYNYAYAYRYNY RYNYMS Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parama kRpALudeva zrImad rAjacaMdrajI Page #17 -------------------------------------------------------------------------- Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM namaH zrIsiddhebhyaH rAjahRdaya bhAga-12 patrAMka-574 muMbaI, phAgaNa, 1951 banatAM sudhI tRSNA ochI karavI joIe. janma, jarA, maraNa, konAM che ? ke je tRSNA rAkhe che tenAM janma, jarA, maraNa che. mATe jema bane tema tRSNA ochI karatA javuM. tA. 03-12-1990, patrAMka-574 thI 576 pravacana naM. 260 'zrImad rAjacaMdra' vacanAmRta, patra-574, pAnuM-455. patra konA u52 che e maLatuM nathI. banatA sudhI tRSNA ochI karavI joIe.' tRSNA samajI zakAya evo bhAva che. aneka padArthonI je vAMcchA thAya che, bhautika padArthanA bhoga-upabhoganI je icchAo rahyA kare che ene lIdhe kAMIka Arthika vyavasthA karavI paDe ene tRSNA kahe che. ema vibhAvamAM paNa tRSNAne koI aMta nathI. eka nyAye vibhAva maryAdita hovA chatAM Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjahRdaya bhAga-12 tRSNA niyamita nathI. mumukSujIve, AtmArthI jIve banatA sudhI eTale zakayatA hoya tyAM sudhI potAthI banI zake tyAM sudhI potAnI zakti pramANe, pUrI zakti lagAvIne tRSNA ochI karavI joIe athavA potAnI maryAdA nakkI karI levI joIe. enA mATe pUchyuM che ke tRSNAnuM phaLa batAvavA mATe lAkSaNika paddhatithI vAta karI che, ke jIvane janma, jarA, maraNa konAM che? konA che eTale kayA kAraNe che? zA kAraNe jIvane janma, maraNa ane vRddhAvasthA vagere duHkha che ke je tRSNA rAkhe che. tenA che. je tRSNA rAkhe che tenAM janma, jarA, maraNa che jene tRSNA chUTI ene janma, jarA, maraNa paNa chUTyA. tRSNA paNa samyaphaprakAre chUTe, eTalI vAta levI che. samyapha prakAre eTale potAnA paripUrNa svabhAvane lIdhe apekSAbuddhi chUTe che ene tRSNA kharekhara, vAstavikapaNe chUTe che. nahito upara uparathI saMtoSa le ane aMdaramAM abhiprAya bIjo rahI jAya to e tRSNA viparIta abhiniveza sahita maTelI dekhAya che paNa kharekhara e tRSNA maTelI hotI nathI. mumukSu-tRSNAnuM mULa to laukikadRSTichene? pUjya bhAIzrI - hA. tRSNAnuM mULa laukikadaSTi che ane tRSNAnA parAbhava mATe eka patra ApaNe agAu AvI gayo ke jene laukika moTAI joIe che enI tRSNA nahimaTe. jene pariNAmamAM bhoga-upabhoganI tIvratA che, eno rasa che ene paNa tRSNA nahimaTe. eTale tRSNAno parAbhava koNa karI zake che? parAbhava eTale enI hAra thavI. je jIvane potAnuM paripUrNa pada lakSamAM Ave che ane potAne koInA avalaMbananI ane koInI apekSAnI jarUra nathI. huM nirAvalaMbana nirapekSa tattva chuM evuM aMdarathI baLa Ave, evuM AtmabaLa utpanna thAya to ene tRSNA samyapha prakAre maTe che. nahitara tRSNA maTADavAnA bIjA je koI kRtrima upAya che enAthI mULamAMthI e tRSNAno nAza thato nathI. A viSaya jarA gaMbhIratAthI vicAravA jevo che. kemake A pariNAma saMsArIjIvane hoya ja che. tRSNAnA pariNAma to saMsArIjIvane hoya che. ane mumukSujIva to saMsArIjIvathI A bAju Avelo eka jIva che. e kAMIka A vicAra kare che. ene ahIMyAM ema kahe che ke zakti hoya eTalI. ekasAthe badhAno nAza karavo e to tArI zakti bahAranI vAta che. kemake e to pUrNa vItarAgatAno viSaya thaI jAya che. paNa AtmArthInI bhUmikAmAM, mumukSanI bhUmikAmAM e bhUmikAmAM vicAranI, matinI nirmaLatA rahe ane AtmavicAra karavAnI zakyatA vadhe evA hetuthI pariNAmanI Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-574 3 malinatA ghaTADavI jarUrI che ane e jo ghaTADavAmAM Ave to A eka muddo che ke A jIve tRSNA potAnI zakti pramANe ghaTADI devI joIe. A viSayamAM emaNe ghaNA mArgadarzana judI judI rIte ApyA che. mumukSu :- lokasaMjJAthI lokAgre javAtuM nathI.' evA vacanAmRtamAM keTalI gahanatA che ! pUjya bhAIzrI :- hA. e vAta che. lokasaMjJAe lokAgre javAtuM nathI emAM to sarva prakAranI lokasaMjJA AvI gaI. AmAM-tRSNAmAM to ekalI lobhaprakRti kAma kare che. jyAre lokasaMjJAno artha to ghaNo vizALa che. ane emAM mAnaprakRti paNa AvI jAya che. athavA lokonI mukhyatAthI vicAravAnA dRSTikoNano tyAga karI devAnI vAta *$ mumukSu = vibhAva maryAdita che ane tRSNA amaryAdita che. emAM zuM kahevA mAgo cho? pUjya bhAIzrI :- beyano nyAya judo judo che. vibhAva maryAdita che eTale zuM ke svabhAva amaryAdita che. svabhAvanI zakti eTalI badhI che ke game tevo vibhAva e toDI zake che. kemake AkharamAM enI maryAdA che. e jo anaMta hoya to nAza na thAya. paNa tRSNAne jo laMbAvavAmAM Ave to tRSNA kevaDI che ? ke jemAM cauda brahmAMDa aNureNuvat che. cauda brahmAMDa zuM lokAloka jemAM aNureNuvat che. alokAkAzamAM cauda brahmAMDa aNureNuvat che paNa A to lokAloka badho aNureNuvat che, enA jevuM che. eTalI badhI anaMta che. e prakAre e nyAya judo che. A nyAya judo che. mumukSu H- tRSNA eTale sarva icchA levI ? - pUjya bhAIzrI :- hA. sarva icchA laI levI. sarva prakAranI AkAMkSA, sarva prakA2nI icchA. badhI AvI jAya che. eTale to samyagdarzananA ATha aMgamAM bIjo muddo A che-niHkAMkSita. ATha aMgathI akhaMDa evuM je samyagdarzana che emAM niHkAMkSita aMga hoya, hoya ne hoya ja. samyagdaSTi hoya ane tRSNA hoya e vAta banavAyogya nathI. e to mumukSunI bhUmikAmAM e khalAsa karIne pachI samyagdaSTi thAya che. eTale ene niHkAMkSita aMga niyamabaddha-niyamathI hoya ja che, na hoya evuM bane nahi. mumukSu :- samyagdaSTine lobha to hoya ne ? = pUjya bhAIzrI :- lobha hoya che paNa anaMtAnubaMdhIno hoto nathI. samyagdaSTine krodha hoya, mAna hoya, lobha hoya, mAyA hoya, jugupsA hoya, rati-arita badhA jeTalA Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjadaya bhAga-12 cAritramohanA kaSAya che e badhA hoya. soLa (kaSAyamAMthI) eka anaMtAnubaMdhInA cAra (kaSAya) gayA che. bAkI badhA che. eTale to oLakhavAmAM takalIpha paDe chene. je samasyA UbhI thaI che e A kAraNe UbhI thaI che ke bAkInA kaSAya UbhA che ane kaSAyanI anyathA koIne to keTalIka pravRtti paNa hoya che. badhAne nathI hotI paNa koIne hoya che. e pravRtti to udaya anusAra che. pravRtti hoya ke na hoya kaSAya to badhAne cAra gayAe cAra gayA ja che. ema je oLakhavAmAM musibata UbhI thAya che ke enuM kAraNa e che ke bAkInA kaSAya rahyA che. kaSAyanI aMdara kyAMka kyAMka pravRtti paNa che. eTale samyagdaSTinI oLakhANa thatI nathI. mumukSu:-bhedarekhA bahu japAtaLI che. pUjya bhAIzrI:- hA. bhedarekhAno prazna to hamaNA ahIM carcAmAM bahu cacaNo. bhedarekhA eTalI pAtaLI che, ke koI mumukSu jIva che enI samajaNa zAstra anusAra hoya, enI bahAranI pravRtti paNa mumukSune yogya jene kahI zakAya evI hoya. ane jJAnI paNa mumukSu jevA dekhAya. eTale enI pravRtti ane enI paNa zAstra anusAranI badhI samajaNa hoya to emAMthI kaI rIte tAravavuM? emAMthI A eka bIjo viSaya Ubho thAya che. samajaNa ? to kahe che, Agama anusAra che. emAM kAMI bhUla nathI karatA. barAbara che. to have bAkImAM? bAkImAM pAtratA paNa jovAmAM Ave che. deva-guruzAstramAM kyAMya virAdhanA, viruddhatA thatI nathI ane badhA paDakhA sArA dekhAya che. topaNa e jJAnI che to ene judo viSaya che. e to bhedarekhA bahu pAtaLI che, bhAI ! ghaNI AchI che. eTale samyagdaSTine oLakhavA e viSaya asAdhAraNa thaI paDyo che. anaMta kALamAM jIva A jagyAe bhUlyo che. ane ekavAra paNa jo na bhUle to "kRpALudeva' Gurantee Ape che ke ene samyagdarzananuM kAraNa utpanna thaI gayuM che. samyagdarzananuM ene kAraNe utpanna thaI gayuM che. 751 patramAM e vAta emaNe nAkhI che. kAraNa gaNI pratyakSa' ema lIdhuM. kAraNa gaNIne pratyakSa kAraNa e to gaNyuM che. mATe jema bane tema tRSNA ochI karatA javuM." potAne je raste javuM che e raste samaya ane zaktinI jarUra che. je Atmahitano rasto grahaNa karavo che e raste ene zaktinI jarUra che, e tRSNAmAM veDaphAI nahi javI joIe ane samayanI paNa jarUra che. e paNa tRSNA haze to samaya nahi maLe to hajAra jAtanA kAmakAjanA lapharA UbhA thAze. e to dhaMdho-vepAra kare che ene khyAla AvI jAya che ke keTalI upAdhimAM samaya nIkaLI jAya che. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-575 5 574mAM khAlI be lITImAM eTaluM mArgadarzana ApyuM che paNa vicAravA yogya viSaya che. u52thI u52challo kADhI nAkhavA jevo viSaya nathI. Ama to bhUla zuM kare che ? ApaNe tyAM ghaNI vAto prasiddha thaI gaI che ke bhAI ! cakravartIne ATalo parigraha hoya che, phlANAne Ama hoya che, phalANAne Ama hoya che. ApaNe to ATaluM che. evuM vicAravA jevuM nathI. evuM avalaMbana levA jevuM nathI. e avalaMbana levA mATe e vAto zAstramAM AvI nathI. e bIjA hetuthI AvI che, bIjA AzayathI AvI che. ane e Azaya anusAra jo grahaNa na karavAmAM to jIvane nukasAnanuM kAraNa avazya thAya. 574 (patra pUro) thayo. patrAMka-575 muMbaI, phAgaNa, 1951 jema che tema nija svarUpa saMpUrNa prakAze tyAM sudhI nija svarUpanA nididhyAsanamAM sthira rahevAne jJAnIpuruSanAM vacano AdhArabhUta che, ema parama puruSa zrI tIrthaMkare kahyuM che, te satya che. bArame guNasthAnake vartatA AtmAne nididhyAsanarUpa dhyAnamAM zrutajJAna eTale mukhya evA jJAnInAM vacanono Azaya tyAM AdhArabhUta che, evuM pramANa jinamArgane viSe vAraMvAra kahyuM che. bodhabIjanI prApti thaye, nirvANamArganI yathArtha pratIti thaye paNa te mArgamAM yathAsthita sthiti thavAne arthe jJAnIpuruSano Azraya mukhya sAdhana che; ane te TheTha pUrNa dazA thatAM sudhI che; nahIM to jIvane patita thavAno bhaya che, ema mAnyuM che, to pachI potAnI meLe anAdithI bhAMta evA jIvane sadgurunA yoga vinA nijasvarUpanuM bhAna thavuM azakya che, emAM saMzaya kema hoya ? nijasvarUpano dRDha nizcaya varte che tevA puruSane pratyakSa jagadyavahAra vAraMvAra cUkavI de evA prasaMga prApta karAve che, to pachI tethI nyUnadazAmAM cUkI javAya emAM Azcarya zuM che ? potAnA vicAranA baLe karI, satsaMga-satzAstrano AdhAra na hoya tevA prasaMgamAM A gadyavahAra vizeSa baLa kare che, ane tyAre vAraMvAra zrI sadgurunuM mAhAtmya ane AzrayanuM svarUpa tathA sArthakapaNuM atyaMta aparokSa satya dekhAya che. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 rAjahRdaya bhAga-12 575mo patra. e paNa konA uparano che e paNa AmAM maLatuM nathI. jema che tema nija svarUpa saMpUrNa prakAze tyAM sudhI nija svarUpanA nididhyAsanamAM sthira rahevAne jJAnIpuruSanAM vacano AdhArabhUta che, ema parama puruSa zrI tIrthaMkare kahyuM che, te satya che.' zuM kahe che ? ke 'nija svarUpa saMpUrNa prakAze...' eTale kevaLajJAna avasthAmAM prathamamAM prathama jIvanmuktadazA jene kahevAya evuM svarUpanuM anujIvI guNo pUrepUrA prakAze che. pratijIvI guNanI koI ciMtA karavAnI jarUra nathI. eTale jyAM sudhI kevaLajJAnAdi pUrNa dazA na pragaTe tyAM sudhI jJAnIne paNa, mumukSunI vAta eka bAju rahI, jJAnIne paNa 'nija svarUpanA nididhyAsanamAM sthira rahevAne...' mATe, svarUpanI ekAgratA jaLavAya rahevA mATe 'jJAnIpuruSanAM vacano AdhArabhUta che,...' ene satuzruta che, jJAnIpuruSanA vacano che e AdhArabhUta che, e avalaMbanabhUta che ema parama puruSa zrI tIrthaMkare kahyuM che, te satya che.' Ama to chaThThA guNasthAna sudhI asthira dazA che. cothA guNasthAnamAM, pAMcamA guNasthAnamAM ane chaThThA guNasthAnamAM ekAgratA chUTe che ane jIvano upayoga ane pariNAmo bIjA bahAra javA lAge che. to bahAra jatA pariNAmane mATe A vAta che. sAtamuM ane ethI uparanA guNasthAnanuM to ... che ane pariNAma paNa svarUpanA nididhyAsanamAM ekAgratAmAM ja rahelA che eTale ene to kAMI prazna nathI. paNa chaThThA guNasthAna sudhI A vAta che. bAkIno kALa ocho che eTale pote e vAtanuM mahattva ApavA mATe ema kahe che ke bAramA guNasthAna .. paNa A jarU2 che, ema kaheze. joke sAtamA guNasthAnathI bAramA guNasthAnamAM upayoga bahA2 jato nathI. 'jJAnIpuruSanAM vacano AdhArabhUta che,...' A to mumukSune patra lakhe che ne ! eTale mumukSune e vAta upara vajana devuM che ke nahitara tAro upayoga je atyAre asatsaMgano gherAvo che emAM upayoga cAlyo jaze, emAM upayoga raheze ane e AtmAne nukasAnanuM kAraNa che, lAbhanuM jarA paNa kAraNa nathI. eTale e vAta upara vajana devuM che. mumukSu :- bArame guNasthAne kyA prakAranuM..? pUjya bhAIzrI :- tyAM abuddhipUrvakanuM che. buddhipUrvakano koI vikalpa nathI. kevaLIgamya che. sAtamA, AThamA, navamAM, dasamA ane bAramAmAM... mumukSu :- kevaLajJAna levAnI taiyArImAM UbhA che ? - pUjya bhAIzrI :- hA. taiyArImAM che. paNa abuddhipUrvaka. bAramA guNasthAnamAM to yathAkhyAta cAritra thaI jAya che eTale tyAM asthiratA chUTI jAya che. agiyAra-bArathI Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-pa75 e prazna nathI. paNa dasamA sudhI abuddhipUrvakano prakAra utpanna thAya che. e koI chadmasthanI jJAnano ke buddhino viSaya nathI paNa kevaLajJAnano viSaya che. joke abuddhipUrvakano rAga che e to cothe guNasthAne paNa potAne anubhavagocara thato nathI. buddhigrAhya thato nathI mATe to tene abuddhipUrvakano rAga kahevAmAM Ave che. kemake emAM manajanIta nathI, e rAgamanajanIta nathI. mumukSu -udayajanIta che. pUjya bhAIzrI:- udayajanita che. jIvanA asaMkhya pradeze je karmano udaya Ave che enI sAthe sIdhuM joDANa che. buddhipUrvakanA rAganuM mana mAraphata joDANa che. e rAjamalajIe "kaLazaTIkAnI aMdara 116 naMbaranA kaLazamAM e vAta bahu sArI karI che. buddhipUrvakano rAga choDavA mATe ane abuddhipUrvakano rAga choDavA mATe jJAnIpuruSa zuM kare che? to kahe che, svarUpanuM avalaMbana le che. paNa mULa kaLazanI aMdara buddhipUrvaka ane abuddhipUrvakanA rAgano viSaya ema vAta cAlI eTale emaNe TIkA karatI vakhate spaSTIkaraNa ApyuM. rAjamalajI e evI vAta lIdhI che. mumukSu A pUruM thAya eTale ApaNe e laIe. pUjya bhAIzrI:-hA. barAjamalajInI kaLazaTIkAmAM 116mo zloka che. ahIMyAM zuM kahe che? ke "bArame guNasthAnake vartatA AtmAne nididhyAsanarUpa dhyAnamAM zrutajJAna eTale mukhya evAM jJAnInAM vacanono Azaya tyAM AdhArabhUta che. ema laI lIdhuM. kemake ene ekAgratA kyAMthI thaI chaThThathI sAtame upara zreNIe AvyA kayAMthI? eto phaLa gaNo paNa enuM mULa zuM che? ke mULamAM jJAnInA vacano ene AdhArabhUta thayelA che. eTale ahIMyAM eno Azaya pakaDyo ke "bArame guNasthAnake vartatA AtmAne nididhyAsanarUpa dhyAnamAM." e to dhyAnamAM ja che. "zrutajJAna eTale mukhya evAM jJAnInAM vacanono Azaya tyAM AdhArabhUta che," jJAnInA vacanono Azaya zuM che? potAnuM zuddha AtmasvarUpa che e jJAnInA sarvavacanonuM kendrasthAna che. eTale to jJAnInI vANImAM AzayabhedalIdho che. ApaNe je jJAnIne oLakhavA saMbaMdhamAM carcA cAlI emAM 6 79 patramAM e zabdano pote prayoga karyo che ke jJAnInI vANImAM, jJAnInAM vacanomAM Azayabheda rahelo che. Azaya eTale zuM ? ke je sarvaprathama che e sarva prathama kahetA emanuM je valaNa che e eka jagyAe kendrita thAya che. eTale koI mumukSu jJAnIne oLakhavAno prayatna kare che tyAre e A vastu jove che ke enA zraddhA ane enA jJAnamAMthI enuM zraddhA Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjahRdaya bhAga-12 jJAnanuM valaNa anaMta zAMtinA piMDa upara jAya che? e rIte enuM badhuM valaNa ane vaLAMka tyAM AvIne Ubho rahe che? kevI rIte thAya che? evuM eka vacana lIdhuM hatuM ApaNe. vAlAnA pazyantI niM:' bALabuddhi jevo. jenI buddhi bALako jevI che ema sarakhAvyuM che. e liMga eTale bAhya citane jove che. koI tyAgane jove che, koI vairAgyane jove che, koI kSayopazamane jove che, koI bhASAne jove che, bhASAnI bhapakane jove che. A badhA bALabuddhine tyAM mUkI dIdhA. to kahe tattvadRSTi jIva zuM jove che ke tattvadaSTi e jove che, ke AnI dRSTi anaMta zAMtinA piMDa upara che ke nahi? kyAM dRSTi rAkhIne A vAta cAle che ? ene "zrImadjI potAnI bhASAmAM ema kahe che ke Azayabheda che. A prakAre enA pariNAmathI je vANI utpanna thaI emAM Azayano bhedapaDI jAya che. badhI vAta eka ja jagyAe kheMcI jAya che. mumukSu -e AzayanA prayatnavALo jIva oLakhI zake. pUjya bhAIzrI - e Azayane zodhato hoya,prayatna karato hoya ene eno patto lAge che ke barAbara che. huM jenI zodha karuM che e mane ahIMthI maLe che. e to sIdho nimitta-naimittika saMbaMdha che. ene eka jAtano Inner current kahe che. enI vANIno sIdho Current lAge che. ane tyAre ene ema lAge che ke A chadmasthanI vANI nathI mArA mATe A koI divyadhvani che. sIdhuM ene Ave che, aMdarathI Ave che, ke mArA mATe A divyadhvani che ane mAre mATe koI A divya jJAnadhArI divyamUrti, dehadhArI divyamUrti che, je mArA mATe to paramAtmAne sthAne che. AvI rIte e jJAnIne oLakhe che. e prakAra ApaNe carcAmAM jarA vistArathI cAlI gayo. "mumukSunA netro mahAtmAne oLakhI le che evuM je emaNe 254 naMbaranA patramAM eka vAkya nAkhyuM, e te prakAranI zodha ane nirmaLatAmAM AvelA jIvanI vAta che. jo evI nirmaLatA na hoya eTale evI yogya pAtratA na hoya ane e prakAre ene jJAnInI khoja na hoya to ene jJAnI maLavA chatAM oLakhAtA nathI. ane e rIte anaMta vAra jJAnI maLyA, nigraMtha dharmAtmA bhAvaliMgI saMto maLyA ane tIrthakaronA samavasaraNa sudhI paNa pote jaI Avyo paNa e badhuM ja niSphaLa gayuM che ane niSphaLa jAya evA pariNAme pote ene niSphaLa karyuM che. niSphaLa gayuM nathI paNa kharekhara pote niSphaLa banAvyuM che. A eka vicAraNIya muddo che. eTale jJAnIpuruSanA vacana upara keTaluM vajana Ape che! e "vacanono Azaya tyAM AdhArabhUta che, evuM pramANa jinamArgane viSe vAraMvAra Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-575 kahyuM che. jinamArgamAM A vAta vAraMvAra Ave che. huM kahuM chuM eTalA mATe nahi. e pote tIrthakarane vacamAM nAkhe che, emanA mArgane paNa vacamAM sAkSIrUpe nAkhe che. emano anubhava bahu bahoLo che. sAmAnya rIte koI jJAnIne evo prakAra che. badhA jJAnIne evo prakAra nathI hoto ke pUrvabhava yAdahoya. Amane eka nahi paNa aneka pUrvabhavanI yAdadAsta hatI. ane pote je kAMI parizrama karyo che e paNa emane khyAlamAM che ke A mArga zodhavA mATe meM ghaNA mAthA pachADyA che, patto lAgyo nathI. ane bhUtakALanI aMdara AgalA koI bhavamAM jJAnIpuruSano yoga banI gayo che. ane sahajamAtramAM (AtmajJAna pAmyA che). "caturAMgula hai daga se milahe' e cAra AMgaLa cheTuM nahotuM. eTale kAMI cheTuM ja nahotuM. paNa enI upara dRSTi jAtI nahotI. e jyAre dRSTi maLe che tyAre ene khyAla Ave che ke badhA sAdhana niSphaLa gayA. kemake jJAnIpuruSa ene maLyA nahotA. e je yama niyama saMyama Apa kiyo." emAM e vAta nAkhI che. "vaha bAta rahI suguru gamakI'. e vAta ahIMyAM pharIne kahe che. evuM pramANa jinamArgane viSe vAraMvAra kahyuM che. e to dezanAlabdhino siddhAMta paNa enA upara ja che. bodhabIjanI prApti thaye, nirvANamArganI yathArtha pratIti thaye paNa te mArgamAM yathAsthita sthiti thavAne arthe jJAnI puruSano Azraya mukhya sAdhana che. zuM kahyuM? bodhabIjanI prApti thaye...." jene bodhabIja paDyuM che ema kahe che. juo ! saMskAra AvyA. ane nivaNamArganI yathArtha pratIti thaye.." ke Avo aMtarmukha thavAno mArga che. spaSTa anubhavAMze pratIti Ave che ne ? paNa te mArgamAM yathAsthiti sthiti thavAne arthe sthira ekAgra thavAne arthe "jJAnIpuruSano Azraya mukhya sAdhana che..." bahu moTI vAta che. jJAnI puruSano Azraya maLe che e jagatamAM bahu moTI vAta che. "ane te TheTha pUrNa dazA thatAM sudhI che;" A to zarUAtavALAnI vAta karI paNa TheTha pUrNa dazA sudhI che. "nahIM to jIvane patita thavAno bhaya che, ema mAnyuM che...' nahi to jIvane avazya paDavAno bhaya che ema mAnyuM che, kAraNa ke pote paDyA che e pAcho khyAla che. badhA anubhavapUrNa A badhA vacano lakhe che. to pachI potAnI meLe anAdithI bhrAMta evA jIvane....... have atyAre je rakhaDe che e to anAdithI bhrAMta che ane ene potAnI meLe karI levuM che athavA ajJAnInA AzrayathI karavuM che. koI rIte meLa khAvAno nathI. to pachI potAnI meLe anAdithI bhrAMta evA jIvane saddagurunA yoga vinA nijasvarUpanuM bhAna thavuM azakya che." asaMbhava nathI lIdhuM, hoM! "azakaya che, emAM saMzaya kema hoya ? emAM to zaMkA Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10. cajahRdaya bhAga-12 karavAnI paNa jarUra rahetI nathI. e to vAta azakya ja che. "binA nayana pAve nahi, binA nayana kI bAta seve saddaguruke caraNa to pAve sAkSAt." tyAM paNa e vAta nAkhI che. ane e anAdi je amukanimitta-naimittika saMbaMdho che, je avinAbhAvI anyathA.. mahAcaMdajIe nAkhyuM che ne? "mahAcaMda nAma che ne? amuka keTalAka saMbaMdho evA che, ke je anyathA jenI utpatti nathI thatI, anyathA anutpatti rahe che ane je avinAbhAvIrUpa hoya che. emAMno A eka saMbaMdha che ke jene dezanAlabdhimAM nAkhyo che ane je ahIMyAM "zrImadjI pote e vAtane nAkhe che. ke anAdi sthita che. eTale vastunA svarUpanuM A eka aMga che. A koI parAdhIna daSTino viSaya nathI. vastunA, svAdhIna vastunA svarUpanuM A eka aMga che. ema samajyA vinA e vAtano bIjI rIte meLa khAya evo nathI. to pachI potAnI meLe anAdithI bhrAMta evA jIvane sadgurunA yoga vinA nijasvarUpanuM bhAna thavuM azakaya che, emAM saMzaya kema hoya ? e kevI rIte zaMkA karavA jevI vAta che? ene potAne paNa atyAre aMtarmukha thavAtuM nathI, e samasyAno ja e UMDo vicAra kare. atyAre pote aMtarmukha thaI zakato nathI, thato nathI, thavAnI icchA che, thavA yogya che ema jANyuM che, ema samajAyuM che. nathI thato e eka hakIkata che. have A samasyAne vicAre ke jyAre ahIM sudhI vAta mArI samajaNamAM AvI che, ke svarUpamAM aMtarmukha thaIne ekAgra thavA sivAyatraNa kALa traNa lokamAM bIjo koI mokSano mArga ja nathI. to pachI AvI samajaNa AvyA pachI huM kema aMtarmukha thato nathI ? enuM zuM kAraNa che? basa ! A samasyA vicAre to ene khyAla Ave, ke A je nizcaya che, A nizcaya mokSamArga che ane AtmA paNa pote nizcayasvarUpe che. nizcayamAM nizcayanI yojanA jJAnIonA hRdayamAM rahelI che. e evo rahasyabhUta viSaya sadAne mATe haMmezane mATe rahyo che ke jeno ukela e jJAnInA sAnidhyamAM Ave che, bIjI rIte Avato nathI. eTale to A "sobhAgabhAInuM dRSTAMta yAda Ave che, ke chelle chelle eTalI tRSAmAM AvyA. eTalI tRSAmAM AvyA. pachI "IDara laI gayA. cAlo, "IDara'. maraNapathArIe paDelA.... emAMthI vaLI pAchuM gADuM karIne pahADa upara javuM paDe. pahADa upara kevI rIte gayA haze e jarA samajavA jevo viSaya che. ene je kAMI rahasyabhUta viSaya samajAvavo hato, kahevo hato e emaNe tyAM kAma karyuM che. jene ema kahevAya ke bodhabIjanI prApti tyAM thaI che. jene bIjajJAna kahevAmAM Ave che e bIjajJAna emane tyAM ApyuM che. samyagdarzana emaNe puruSArthathI lIdhuM che. e maraNapathArIe paDelA vRddha Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-575 11 mANasanA puruSArthe samyagdarzana lIdhuM che. gajaba kAma karyuM che ! eka bhavamAM anaMta bhavanA pherA TALI nAkhyA enA jevI vAta bIjI kyAM hoya! enuM mUlya bIje kevI rIte thAya? nijasvarUpano daDha nizcaya varte che tevA puruSane pratyakSa jagavyavahAra vAraMvAra cUkavI de evA prasaMga prApta karAve che..." nijasvarUpano daDha nizcaya varte che tevA puruSane, evo jIva hoya. A mAruM trikALa nirAvaraNa nirapekSa svarUpa che. anaMta zaktinA sAmarthyavALo huM padArtha chuM. mArI zaktinuM koI mApa nathI. evI behada zaktine dhAraNa karanAro, ene paNa A jagatano vyavahAra tyAMthI cUkAvI de. ene rasto cUkAvI de evo A jagatano vyavahAra che evuM pratyakSa jovAmAM Ave che. pratyakSa jagatavyavahAra evo che ke ene cUkavI de. evA evA ulaTA-sulaTA, citra-vicitra prasaMgo prApta thAya che. "to pachI tethI nyUnadazAmAM...." eTale sAmAnya mumukSudazAmAM, sAdhAraNa jIvone cUkI javAya emAM Azcarya zuM che?" sAdhAraNa jIvo gothA khAI jAya, cUkI jAya, UMdhe raste caDI jAya, je raste cAlavuM hoya e raste javAne badale bIje vayA jAya. e "cUkI javAya emAM Azcarya zuM che ?? ke enuM to koI Azcarya amane lAgatuM nathI. emaNe potAne paNa joyA che ane ghaNA mumukSune e rIte joyA che. jema bALaka pA-pA pagalI mAMDatA zIkhyo hoya to DagaluM bhare ne paDe, vaLI DagaluM bhare ne paDe, vaLI DagaluM bhare ne paDe. evI kamajora, ekadama nabaLA bALaka jevI mumukSunI bhUmikA che. e mArga chUTI jAya emAM zuM navIna che? emAM Azcarya zuM che? potAnA vicAranA baLe karI, satsaMga-sAstrano AdhAra na hoya tevA prasaMgamAM A jagavyavahAra vizeSa baLa kare che. tyAM udayanA prasaMgo pAchA jorathI Ave che. satsaMga ane sanzAstrano udaya hoya tyAre e jora kadAca ochuM thAya). kAraNa ke udaya to eTalo bhAga vaheMcAI gayo ne? satsaMga ane sanzAstra vAMcavuM e paNa eka udaya che. satsaMga maLavo paNa eka udaya che. to bIjA udayanuM jora e vakhate kadAca ochuM thAya. kadAca, hoM ! thAya ja evo koI niyama nathI. paNa na hoya tyAre to pAcho ekalo udaya rahI gayo. eTale satsaMga ane sAstrano AdhAra jIve na lIdho hoya tevA prasaMgamAM to jagatanA vyavahAra pratyenuM udayabaLa pariNAmamAM che e vadhAre baLa kare che. udayabaLa tIvra thAya che. ane jyAre jyAre udayabaLa tIvra thAya che tyAre vAraMvAra zrI sadagurunuM mahAbhya ane AzrayanuM svarUpa tathA sArthakapaNuM atyaMta Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 aparokSa satya dekhAya che.' sadgurunuM, jJAnIpuruSanuM sAnnidhya zuM cIja che eno bahu suMdara citAra A patranI aMdara 'zrImadjI'e lIdho che. tethI vAraMvAra potAne paNa 'sadgurunuM mAhAtmya ane AzrayanuM svarUpa tathA sArthakapaNuM...' keTaluM che ? ke 'atyaMta aparokSa...' eTale atyaMta pratyakSa ane satya eTale anubhavagocara dekhAya che e to. amArA pariNAmamAM phera paDI jAya che ema kahe che. e vAta to eTalI badhI sugama che, samajAya evI che ke jyAM jJAnIpuruSanA darzana karene, hajI oghe mAnyA hoya, hoM ! oLakhANavALAnI to vAta ja judI che koI, paNa oghe paNa jJAnI hoya ane jJAnI mAnyA hoya, to paNa ene jJAnI tarIke ene svIkAryA hoya to ene jove tyAM enA pariNAma pharI jAya. rAjahRdaya bhAga-12 jema ke koI mANasane roganI vedanA thaI. A 'gurudeva' jatA ne darzana karAvavA. sAme cAlIne jatAM. jenA ghare je pathArImAM hoya enA ghare jAya. tame to 'sonagaDha' rahyA cho eTale khyAla haze. 'sonagaDha'mAM jenA ghera mumukSu enA ghare jAya ane 'jItharI' hoya to Hospital mAM jAya. amAre (eka mumukSu) ahIM 'bhAvanagara' AvyA hatA. e vakhate evuM thayuM ke ene sUjhI gayuM. huM roja (khabara kADhavA) jato hato. e divase gayo to (mane) kahe, kAle AkhI rAta UMgha nathI AvI ane vedanA vadhI che. kema ? 'gurudeva'nA darzana karavA che. e chello divasa hato. je 'gurudeva'nA darzana karyA e eno chello divasa hato. eTale meM kahyuM,.. huM to sAMje jato. sAMje athavA rAtre jato. Ama pathArImAM to kadAca mahino-doDha mahino hospiTalamAM rahI gayA hatA. meM kIdhuM, ema karo kAle savAre chokarAne ke eka be bhAIne 'sonagaDha' mokalo. gurudevane vinaMtI karIe. huM sAthe rahIza. 'gurudeva'ne vinaMtI karIe. tamArA gharethI koI eka jaNa to hovuM joIe ne ? to kahe, bhale. na hoya to koI evI paristhiti hoya to huM ekalo kahIza, kAMI vAMdho nathI. ekAda jaNa hoya to sAruM. eka chokaro Avyo. Ama che, pathArIvaza che ane ApanuM smaraNa kare che. Avo. savAre vinaMtI karI. bahu sAruM, kahe. AhA2 karIne ApaNe Aje gADI tyAM laI lyo. tyAre ne tyAre hA pADI dIdhI. juo ! kudaratI ene meLa thayo. nahitara ema kahe ke kAla AvIza to ? sAMje sAta vAge deha chUTI gayo. AvyA pote. emAM zuM kAraNa che ? juo ! ahIMyAM rahasya samajAya evuM che. oLakhANa na hoya paNa oghe mAnyA hoya ane svIkAryA hoya to jotAM, darzana karatAM enA pariNAma pharI jAya che. bahu moTI vAta che. ane e je pariNAma phare che emAM darzanamoha maMda thAya che. moTI vAta e che. kaSAya maMda thAya che e vAta nathI, Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 patrAMka-576 darzanamoha maMda thAya che. A to jJAnInA mAtra cakSudarzananA viSayathI pariNAmamAM darzanamohamAM A phera paDe che. chellI mAMdagImAM to bahu azakta thaI gayA hatA. lagabhaga bolI nahotA zakatA. vAtacIta kare eTalI zakti chelle nahotI rahI. paNa pariNAmamAM juo to ekadama prasannatA AvI gaI. gurudeve pUchyuM ke kAMI davA lyo cho? bolI to zakatA nahotA. eTale prasanna cittathI kAMIka moDhA uparanI rekhAomAM pheraphAra thayo. eTale khyAla to AvI gayo ke A bolI zakatA nathI. kAMI vAMdho nahi. jJAna sudhArasa pIje." ATalA zabdo bolyA. "jJAna sudhArasa pIje. jJAnarUpI amRtanuM pAna karo. A karavA jevuM che. eTale enA AtmAmAM keTalI UMDI chApa paDI haze e to sarvajJanA jJAnano viSaya che. ahIMyAM ema kahe che, ke emanA sadgurunA pratyakSa AzrayanuM ane enuM mahAsya tathA enuM sArthakapaNuM amane to amArA anubhavathI pratyakSapaNe atyaMta satya dekhAya che. A to amAro anubhava bole che. potAne paNa koI satpaSa maLyA che eTale potAnA anubhavathI A vAta karI che ane aneka jIvonA A dRgaMta to ApaNe paNa pratyakSa jovAmAM, jANavAmAM AvyA che. e pa75 (patra pUro) thayo. patrAMka-576 muMbaI, caitra suda 6, soma, 1951 Aje patra 1 pahoMcyuM che. atra kuzaLatA che. patra lakhatAM lakhatAM athavA kaMI kahetA kahetAM vAraMvAra cittanI apravRtti thAya che, ane kalpitanuM ATaluM badhuM mAhAsya zuM? kahevuM zuM? jANavuM zuM? zravaNa karavuM zuM? pravRtti zI? e Adi vikSepathI cittanI temAM apravRtti thAya che; ane paramArthasaMbaMdhI kahetAM lakhatAM tethI bIjA prakAranA vikSepanI utpatti thAya che, je vikSepamAM mukhya A tIvra pravRttinA nirodha vinA temAM, paramArthakathanamAM paNa apravRtti hAla zreyabhUta lAge che. A kAraNa viSe AgaLa eka patra savigata lakhyuM che, eTale vizeSa lakhavA jevuM atrenathI, mAtracittamAM atrevizeSa skUrti thavAthI lakhyuM che. motInA vepAra vagerenI pravRtti vadhAre na karavA saMbaMdhInuM bane to sAruM, ema lakhyuM te yathAyogya che; ane cittanI nitya icchA ema rahyA kare che. lobhahetuthI te pravRtti thAya che ke kema ? ema vicAratAM lobhanuM nidAna jaNAtuM nathI. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 rAjahRdaya bhAga-12 viSayAdinI IcchAe pravRtti thAya che, ema paNa jaNAtuM nathI, tathApi pravRtti thAya che, emAM saMdeha nathI. jjata kaMI levAne mATe pravRtti kare che, A pravRtti devAne mATe thatI haze ema lAge che, atre e lAge che te yathArtha haze ke kema ? te mATe vicAravAna puruSa je kahete pramANa che. ejavinaMti. li. rAyacaMdanA praNAma. pa76mo patra "sobhAgyabhAI uparano che. Aje patra 1 pahoMcyuM che. atra kuzaLatA che. patra lakhatAM lakhatAM athavA kaMI kahetAM kahetAM vAraMvAra cittanI apravRtti thAya che....juo ! je pravRtti cittanI thavI joIe epravRtti baMdha paDI jAya che, ema kahe che. ane kalpitanuM ATaluM badhuM mAhAbhya zuM ? kahevuM zuM? jANavuM zuM? zravaNa karavuM zuM ?pravRtti zI ?e Adi vikSepathI cittanI temAM apravRtti thAya che. apravRtti thavA pAchaLa AvA prazno uThelA che, ke "kalpitanuM ATaluM badhuM mAhAbhya zuM?' kemake dazA to sahaja thavI joIe. eka vikalpa uThe to yamano dUta lAge che, je "sogAnIjIe kahyuM "upayoga bahAra nikalA to yama kA dUta samajo.' phAMsI lAge che. AtmA mukta svabhAvane e phAMsI jevI lAge che. ekAvatArI jIvo che ne ? pote ekAvatArI che, pelA paNa ekAvatArI che. beyanI puruSArthanI Line kayAM meLa khAya che, juo! eTale chUTI jAya che. lakhavAnI pravRtti cittamAMthI chUTI jAya che ke A zuM pravRtti karavI. zuM kahevuM AmAM? kathana juduM, AtmA judo, pariNati kyAMya, upayoga kyAMya, enI sAmAnya sthiti kyAMya. kalpita jevuM lAge che. eTalI kRtrimatA thAya che ne ? icchApUrvaka pravRtti thAya che eTale icchA vinA to lakhavAnI pravRtti thAya nahi. ane icchApUrvaka pravRtti kare che eTale emAM kRtrimatA bhAse che. AgaLa eka jagyAe e kRtrimatAnuM spaSTIkaraNa ApyuM che. kemake A dazA emanI chellA eka-be varSanI aMdara vizeSa thaI che ke dhArmika, pAramArthika viSayane lakhatAM, kahetAM paNa emano upayoga pAcho vaLI jAya che, saMkSepAya jAya che. pariNAma ja kAma karatA nathI. eTaluM aMdaranuM kheMcANa che ke bahAramAM pariNAma ja kAma karatA nathI emanA. e paristhiti thaI gaI che. ane paramArthasaMbaMdhI kahetAM lakhatAM tethI bIjA prakAranA vikSepanI utpatti thAya che, je vikSepamAM mukhya A tIvra pravRttinAM nirodha vinA temAM paramArthakathanamAM paNa Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-576 15 apravRtti hAla zreyabhUta lAge che. vadhAremAM vadhAre khUMce che emane A je pote je pravRttimAM UbhA che emAM mukhya "vikSepamAM mukhya A tIvra pravRttinAM virodha pravRtti saMbaMdhIno niSedha, nirodha bahu tIvra Ave che ane e tIvratAmAM paramArthasaMbaMdhInuM paNa lakhavuM ke kahevuM baMdha thaI jAya che. puruSArthanI koI evI alaukika gati che ke jenI aMdara potAnA vartamAna udayamAM joDAvAne badale eTalo badho jorathI niSedha Ave che, ke e puruSArthane Adhina rahetA pAramArthika viSayanI pravRtti chUTI jAya che. eTalA e potAnA kAmamAM aMdaramAM lAgelA che ema kahevuM che. mumukSu -aMtaramAM ke bAhya tarapha? pUjya bhAIzrI - hA, lakhatAM, kahetAM. ema kahyuM ne? paramArthasaMbaMdhI kahetAM lakhatAM pravRtti rahI gaIne? tethI bIjA prakAranA vikSepanI utpatti thAya che, ane paramArthakathanamAM paNa apravRtti hAla zreyabhUta lAge che." zreyabhUta eTale kalyANakAraka lAge che. je puruSArtha upaDyo che emAM bAhya paramArthanI pravRtti paNa emane apravRtti thAya e zreyabhUta lAge che. bIjAne mATe nahi, hoM! potAne mATe juo ! keTaluM prAdhAnya che! svakalyANanuM keTaluM prAdhAnya che emanuM ! nahitara khyAla to che ke amArA thakI mArga) samajAya evuM che. ane koIne samajAya to atyAre bIjuM koI dekhAtuM paNa nathI. koInuM kalyANa thavuM haze to amArA thakI thaze e to kahI gayA che. chatAM paNa potAno puruSArtha jyAM ugrapaNe aMdaramAM kAma kare che. bahAranI pravRtti, nimittavALI pravRtti paNa e nahi karavAnuM zreyabhUta lAge che. A emanI dazA pakaDavA jevI che. samajavA jevI che ane samajAya to AtmArtha samajAya evo viSaya che jarA. bahu gUDha viSaya che, aMdarano ghaNo sUkSma viSaya che paNa eka samajavA jevo viSaya che. eka bAjuthI satsaMgano ATalo mahimA kare che. pote paNa avAranavAra lakhe che ke bhAI! ame paNa A dhaMdho choDIne mahino-be mahinA nIkaLI jaIe, koI nivRtti kSetranI aMdara rahI jaIe, satsaMgamAM rahI jaIe. tyAM (koI) Ave to kahe Avazo nahimArI pAse.mane ekalo rahevA dayo. sogAnIjI' jevuM ja che, ke mAre nivRtti levI che. to pachI sonagaDha Avo chene? mane kahyuM, tame nivRtti laI levI che. chokaro saMbhALe che. huM to amasto be AnI saMbhALuM chuM. nivRtti kSetramAM kyAMka javuM che). kyAMka eTale kyAM? "sonagaDha Avazo ne? to kahe, nakkI-nirNaya nathI thayo hajI. kAraNa ke e to saheje nirNaya thAya. kRtrima nathI karatA. nirNaya nahi huA. sonagaDha' AuMgA to yaha carcA-pharcA nahi calegI. zuM kIdhuM? Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 rAjahRdaya bhAga-12 nivRttimAM AvIne 'sonagaDha' rahIza to A carcA-pharcAmAM huM rahevAno nathI. juo ! kemake tyAM to loko lAgyA rahe. mAre e rIte TAIma devAno mArI pAse samaya nathI. aMdarathI puruSArthanI ugratA evI hoya che. nahitara satsaMga ane tattvacarcA to pAramArthika vyavahA2 che mumukSu vacceno. (to kahe che), carcA-pharcA nahi paNa calegI. meM che aura merA kamarA. zuM kahyuM ? meM aura merA kamarA. basa ! carcA-pharcA muje nahi cAhiye. A zabdo hatA. eTale kahe che ke, paramArthakathanamAM paNa apravRtti hAla zreyabhUta lAge che. A kAraNa viSe AgaLa eka patra savigata lakhyuM che, eTale vizeSa lakhavA jevuM atre nathI....' AgaLa paNa emaNe eka kAgaLa A matalabano lakhelo che eTale AmAM vadhAre nathI lakhato. mAtra cittamAM atre vizeSa sphUrti thavAthI lakhyuM che.' A pharIne lakhavAnuM sphuraNa thoDuMka vizeSa thaI gayuM eTale tamane be-cAra lITI lakhI nAkhI. AgaLa to lakhAI gayuM che paNa mane atyAre lakhatAM-lakhatAM A sphuraNa AvyuM eTale be lITI lakhI nAkhI che. motInA vepAra vagerenI pravRtti vadhAre na karavA saMbaMdhInuM bane to sAruM, ema lakhyuM te yathAyogya che;..' 'sobhAgabhAI'ne patra lakhe che ne ! eTale sobhAgabhAI' paNa koI vAta emane potAne ThIka lAge to lakhatA hatA. temaNe lakheluM ke, tame motInA vepAranI pravRtti vadhAre na karo. je che e pUrA karI nAkho. je thaI gayo hoya e vepAra pUro karI nAkho. e vepAramAM joDAvA jevuM nathI. mANasa jema mIThAno vepAra na kare, telanI ghANIno vepAra na kare ema motIno vepAra paNa na kare. kemake ekendriya jIva che ne ? ekendriya jIva thAya che. Ama to je bajAramAM Ave che emAM nathI hotA. paNa mULamAM je sAcA motI pAke che e ekendriyanuM zarIra ja che. pachI bajAramAM Ave che e maDaduM hAthamAM Ave che. e vepAra ApaNe na karavo, evuM kAMI lakhyuM haze. motInA vepAra vagerenI pravRtti vadhAre na karavA saMbaMdhInuM bane to sAruM, ema lakhyuM te yathAyogya che...' te tamArI vAta yogya che, yathArtha che, emAM kAMI mane vAMdho nathI. ane cittanI nitya icchA ema rahyA kare che.' lobhahetuthI te pravRtti thAya che ke kema ? ema vicAratAM lobhanuM nidAna jaNAtuM nathI.' have A eka bIjo sUkSma vicAravA jevo Point che ke vepA2 ka2vo che ane lobhanA hetuthI karatA nathI. eTale nidAna zabda lIdho che. nidAna eTale zuM ? nakkI karyuM hoya. ATaluM maLe to ThIka, Ama maLe to ThIka, Ama maLe to ThIka evuM kAMI nidAna nathI. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-pa76 17 ema vicAratA lobhanuM nidAna jaNAtuM nathI. nidAna samajAya che? prApta karavAno je nirNaya karyo hoya ene nidAna kahe che. "AtmasiddhimAM vAMcyuM che.vairAgya Adi saphaLa... bIjI rIte vAparyo che. jo saha AtmajJAna, temaja AtmajJAnanI prApti taNA nidAna." eTale mumukSu mATe lIdhuM. AtmajJAnI hoya eno vairAgya saphaLa che, bIjo kono saphaLa che? ke AtmajJAnanI prAptinuM nidAna bAMdhI lIdhuM hoya, nakkI karI lIdhuM hoya ke mAre A pariNAma karavuM che mATe A... enovairAgya saphaLa che. be jaNanovairAgya saphaLa che. bAkI badhAnA jeTalAnA vairAgya che e badhA niSphaLa che. ema karIne "Atmasiddhi'mAM e maryAdA bAMdhI che. ema ahIMyAM nidAna zabdano artha e che ke, lobhanA nidAnathI vepAra nathI karatA. lobhahetuthI te pravRtti thAya che ke kema ? ema vicAratAM... vicAratAM eTale amArA AtmAnA pariNAma tapAsatA "lobhanuM nidAna jaNAtuM nathI. eTaluM ja nahi viSayAdinI icchAe pravRtti thAya che, ema paNa jaNAtuM nathI." ke A paisA maLaze, bhoga-upabhoga, anukULatA raheze. pAMceya indriyanA viSayonA padArtho sulabha thaI jaze. mATe ame A pravRtti karIne paisA meLavIe chIe ema paNa dekhAtuM nathI. juo! potAnA pariNAma tapAsIne (kahe) che. tathApi pravRtti thAya che, emAM saMdeha nathI. A be vAta hoya to jamANasa pravRtti kare. A kahe che ke be vAta nathI chatAM pravRtti thAya che e hakIkata che. pravRtti thAya che, emAM saMdehanathI.kka mumukSu -eTale A pUrvano karmano udaya ja che ema? pUjya bhAIzrI:-nIce ja lakhe che. jagata kaMI levAne mATe pravRtti kare che, A pravRttidevAne mATe thatI haze ema lAge che," zuM kahyuM? deNuM cUkavIe chIe. AgaluM deNuM karIne AvyA chIe. A revAzaMkarabhAInuM ne kuTuMbanuM ne bIjAnuM, trIjAnuM deNuM devA AvyA chIe. levA-devA AvyA nathI ame kAMI? amAre kAMI joItuM nathI. A deNuM bharIe chIe, bIjuM kAMI nathI. karaja karyuM che e nyAyathI, nItithI pAchuM ApI devuM che. dUdhe dhoIne tamAruM leNuM laI jAva. jagata kaMI levAne mATe pravRtti kare che, A pravRtti devAne mATe thatI haze ema lAge che, atre e lAge che te yathArtha haze ke kema ? pAchuM emanA upara nAkhyuM che. amane to lAge che, ke paNa te yathArtha haze ke kema? te mATe vicAravAna puruSa je kahe te pramANa che? amAro nyAya ame kema toLIe? bhale koI jJAnIpuruSa amAro nyAya toLe. amane kAMI vAMdho nathI. ame to amArA Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 rAjahRdaya bhAga-12 pariNAma jevA che evA ame vyakta karI daIe, batAvI daIe. ane tame vicAravAna puruSa cho. "sobhAgabhAI' vicAravAna che ne! tame kaho e amane pramANa che. tame ema kaho ke tamAro ahIMyAM doSa che to amane pramANa che. tame kaho ke nirdoSa cho to amane pramANa che. evI vAta nAkhI che. e javinaMti.li. rAyacaMdanA praNAma." jema samakitanuM mULa 'sata' nI pratIti che. tema AtmajJAnanuM mULa AtmavicAra che, Atma-kalyANano nirdhAra che, jethI yathArthatA utpanna hoyache. jema satpuruSanI pratIti, ane svarUpanI anubhavAze pratItirUpa kAraNamAM kAryano upacArathI tene samakita kahevAya che, tema AtmavicArarUpa yathArtha suvicAraNArUpa kAraNamAM AtmajJAnano upacAra karavAmAM yathArthatA che. baMne prakAranA pariNAmo samakALe hoya che. paripUrNadazArUpa paramAtmapadano A nakkara pAyo che. je pAyAnI majabUtAI upara siddhapada sudhInuM caNatara thAya che. mumukSujIva mATe A mahatvapUrNa bhUmikA pUrI tAkAtathI upAsanIya che; pUrA udyamathI prApta karavA yogya che. (anubhava saMjIvanI-1398) Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-578-579 patrAMka-578 muMbaI, caitra suda 14, zani, 1951 muMbaImAM nANAMbhIDa vizeSa che. saTTAvALAone ghaNuM nukasAna gayuM che. tamane saune bhalAmaNa che, ke saTTA jeve raste na caDAya tenuM pUratuM dhyAna rAkhazo. mAtuzrI tathA pitAzrIne pAyalAgaNa. rAyacaMdanA yathAyogya. ... tA. 04-12-1990, pAMka-578 thI 582 pravacana naM. 268 19 jokhama ghaNuM che ane pariNAmane nukasAna karanAruM che. pariNAmanI caMcaLatA vadhAravA mATe vepAramAM sauthI vadhAre caMcaLatAnuM nimitta hoya to e saTTAno vepAra che. mAtuzrI tathA pitAzrIne pAyalAgaNa.' eTale ghare koIne, gAmamAM koIne 'vavANiyA' koIne sagA-saMbaMdhImAM patra lakhyo enI vAta che. posTakArDa lakheluM che. patrAMka-579 muMbaI, caitra suda 15, 1951 parama snehI zrI sobhAga pratye, zrI sAyalA. morabIthI lakhelo kAgaLa 1 pahoMcyo che. ravivAre atrethI eka pattuM morabI lakhyuM che. te tamane sAyale maLyuM haze. zrI DuMga2 sAthe A tarapha AvavAno vicAra rAkhyo che. te vicAra pramANe AvavAmAM zrI DuMgare paNa kaMI vikSepa na karavo yogya che; kemake atre mane vizeSa upAdhi hAla tarata nahIM rahe evuM saMbhave che. divasa tathA rAtano ghaNo bhAga nivRttimAM gALavo hoya to mArAthI tema banI zakavA hAla saMbhava che. parama puruSanI AjJAnA nirvAhane arthe tathA ghaNA jIvonA hitane mATe thaI, Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cajahRdaya bhAga-12 AjIvikAdi saMbaMdhI tame kaMI lakho cho, athavA pUcho cho temAM mauna jevI rIte vartavuM thAya che, te sthaLe bIjo kaMI hetu nathI, jethI mArA tevA maunapaNA mATe cittamAM avikSepatA rAkhazo, ane atyaMta prayojana vinA athavA mArI icchA jANyA vinA te prakAra mArA pratye lakhavAnuM ke pUchavAnuM na bane to sAruM. kemake tamAre ane mAre evI dazAe vartavuM vizeSa jarUranuM che, ane te AjIvikAdi kAraNathI tamAre vizeSa bhayAkuLa thavuM te paNa yogya nathI. mArA paranI kRpAthI ATalI vAta cittamAM tame daDha karo to banI zake tevI che. bAkI koI rIte kayAre paNa bhinnabhAvanI buddhithI maunapaNuM dhAraNa karavuM mane sUjhe ema saMbhavatuM nathI, evo nizcaya rAkhajo. ATalI bhalAmaNa devI te paNa ghaTArata nathI, tathApi smRtimAM vizeSatA thavA lakhyuM che. AvavAno vicAra karI miti lakhazo. je kaMI pUchavuM karavuM hoya te samAgame puchAya to keTalAka uttara ApI zakAya. hAla patra dvArA vadhAre lakhavAnuM banI zakatuM nathI. TapAla vakhata thavAthI A patra pUruM karyuM che. zrI DuMgarane praNAma kahezo. ane amArA pratye laukika dRSTi rAkhI, AvavAnA vicAramAM kaMI zithilatA karazo nahIM, eTalI vinaMti karazo. AtmA sauthI atyaMta pratyakSa che, evo parama puruSe karelo nizcaya te paNa atyaMta pratyakSa che. ejavinaMti. AjJAMkita rAyacaMdanA praNAma prApta thAya. 579mo patra che sobhAgabhAI uparano che. parama snehI zrI sobhAga pratye, zrI sAyalA. morabIthI lakhelo kAgaLa 1 pahoMcyo che. ravivAre atrethI eka patuM morabI lakhyuM che. te tamane sAyale maLyuM haze." eTale "morabIthI A nIkaLI gayA. "sAyelA pahoMcADe evuM hoI zake. "zrI DuMgara sAthe A tarapha AvavAno vicAra rAkhyo che. te vicAra pramANe AvavAmAM zrI DuMgare paNa kaMI vikSepa na karavo yogya che;" saMkoca na karavo, vikalpa na karavo. kemake atre mane vizeSa upAdhi hAla tarata nahIM rahe evuM saMbhave che. eTale bAhya nivRtti raheze. divasa tathA rAtano ghaNo bhAga nivRttimAM Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-pa79 21 gALavo hoya to mArAthI tema banI zakavA hAla saMbhava che." thoDo bhAga divasano ane rAtre to pachI vepAra hoto nathI eTale rAtre paNa ghaNo samaya maLe. parama puruSanI AjJAnA nirvAhane arthe tathA ghaNA jIvonA hitane mATe thaI, AjIvikAdi saMbaMdhI tame kaMI lakho cho, athavA pUcho cho temAM mauna jevI rIte vartavuM thAya che.." eTale "sobhAgabhAInI vartanA upara lakhe che ke tame parama puruSanI AjJAne nirvAha eTale nibhAvavA mAgo cho. bIjA pratye paNa tamArI hitabuddhi ane karuNAbuddhi vizeSa che. ane enAthI tame pote paNa kAMIka nivRtti iccho cho. paNa AjIvikAno prazna tamane mUMjhave che. eTale e "saMbaMdhI tame kaMI lakho cho, athavA pUcho cho temAM mauna jevI rIte vartavuM thAya che... ame lagabhaga javAba detA nathI athavA goLagoLa javAba daIe athavA aDadho-paDadho javAba daIe. ema mauna jevuM vartavAnuM thAya che. te sthaLe bIjo kaMI hetu nathI, emAM koI bIjI kalpanA nahi karatA. bIjo koI hetu nathI. jethI mArA tevA maunapaNA mATe cittamAM avikSepatA rAkhazo" cittamAM khaLabhaLATa thAya ke kema mane javAba maLato nathI ? evuM nahi vicAratA. evo koI bIjo laukika hetu nathI. je kAMI hetu che e to samajI-bUjhIne ja tamArI sAthenuM vartana rAkhavAmAM Ave che. have sUcanA kare che ke, "ane atyaMta prayojana vinA athavA mArI icchA jAyA vinA te prakAra mArA pratye lakhavAnuM ke pUchavAnuM na bane to sAruM.' evI koI asAdhAraNa paristhiti UbhI thAya to) ThIka che. e pahelA mArI icchA jANyA vinA A prakAre tamAre mane kAMI lakhavuM nahi. evI sUcanA karI che. kemake tamAre ane mAre evI dazAe vartavuM vizeSa jarUranuM che"mAre ane tamAre A Arthika prayojananI aMdara saMkaLAvuM e yogya nathI, na saMkaLAvuM e vadhAre yogya che. ane te AjIvikAdi kAraNathI tamAre vizeSa bhayAkuLa thavuM te paNa yogya nathI. ane Arthika pratikULatAne mATe tamane je bhayathI AkuLatA utpanna thaI jAya che e paNa tamane yogya nathI. tamAre bane eTalI e viSayanI aMdara samAdhAnathI zAMti rAkhavI yogya che. mArA paranI kRpAthI ATalI vAta cittamAM tame daDha karo to banI zake tevI che." phakta tamane daDhatA nathI eTale lakhI nAkho cho. paNa tame daDha karIne ane Ama daDhatA rAkho ke AvI koI vAta lakhavI nathI, to e tamArAthI banI zake evuM che ane evuM thAya to tame mArA upara kRpA karI che ema samajIza. mAra upara kRpA karI che. evA zabda Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 rAjahRdaya bhAga-12 lakhyA che. kemake e pote paNa e prakAranI upAdhika vikalponI aMdara kheMcAvA mAgatA nahotA. emane je joDAvuM paDatuM hatuM e potAne AdhyAtmika rIte anukULa nahotuM. potAne aMtara pariNatine e vAta jarAya anukULa nahotI. eTale tame e baMdha karo to huM mAnIza ke tame kAMIka mArA upara kRpA karI che. ThIka ! kevI mRdu bhASAthI patra lakhe che ! bAkI koI rIte kayAre paNa bhinnabhAvanI buddhithI maunapaNuM dhAraNa karavuM mane sUjhe ema saMbhavatuM nathI, evo nizcaya rAkhajo.' eTale mArA ane tamArAmAM ame judAI rAkhI nathI. A mAruM ane A tamAruM. mAruM mAruM ane tamAruM mAruM nahi, mAruM tamAruM nahi evo koI bhinnabhAva meM rAkhyo nathI. rAkhavAno saMbhava paNa nathI, evuM mane sUjhe evuM nathI ane tame e nizcayamAM rAkhajo. eTale evI paristhitimAM koI mUkAI jAya to pote kAMI jarApaNa ene paDakhe na Ave evuM to bane nahi. mAnasika rIte dravyathI ane bhAvathI banne rIte e emanA pratye to emane vizeSa karuNAbuddhi hatI athavA emanA pratye to sAdharmIpaNAno bhAva paNa vizeSa hato. 'ATalI bhalAmaNa devI te paNa ghaTArata nathI....' tamArI yogyatA evI sArI che ke tamane to ATaluM paNa lakhavAnuM hoya ja nahi. 'tathApi smRtimAM vizeSatA thavA lakhyuM che.' chatAM paNa tamArI yAdadAsta vadhAre pAkI thAya, vizeSatAvALI thAya eTalA mATe lakhyuM che. 'AvavAno vicAra karI miti lakhazo. je kaMI pUchavuM karavuM hoya te samAgame puchAya to keTalAka uttara ApI zakAya.' eTale e paNa taiyArI karajo, ke tamAre zuM zuM jANavuM (che) ? zuM zuM samajavuM che ? e pUchavAnI paNa taiyArI karIne Avajo. rUbarUmAM badhA uttara ApI zakAze. hAla patra dvArA vadhAre lakhavAnuM banI zakatuM nathI. TapAla vakhata thavAthI A patra pUruM karyuM che.' e divasomAM to rojanA eka ke bevAra TapAla nIkaLe. eTale vepArIne badho khyAla hoya ke chello TapAlano A samaya che. pachI sIdhuM bIje divase jAya. zrI DuMgarane praNAma kahezo. ane amArA pratye laukika dRSTi rAkhI, AvavAnA vicAramAM kaMI zithilatA karazo nahIM, eTalI vinaMti karazo.' laukikadRSTi eTale zuM ? ke pArakApaNuM rAkhIne. ApaNe kyAM jAvuM ? kAMI saMkoca rAkhavo. evuM nahi rAkhatA. laukikadRSTie je saMkoca rAkhavAnuM thAya e na rAkhe. khuzIthI Ave. AkhA patranI aMdara chelluM vAkaya bahu joradAra che. A patra to Akho vyavahArika rIte lakhelo che paNa eka vacana che e ekadama pAramArthika abhiprAyanuM che. AtmA sauthI atyaMta pratyakSa che,..' A jeTalA padArtho indriya pratyakSa che enA Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-pa79 23 karatAM paNa sauthI eTale pAMceya indriyonA viSayothI. eTale ke koI ema kahe ke A meM najaronajara joyuM ke A sapheda raMga che. pratyakSa che ke A sapheda raMga che. varNa to cakSuindriyano viSaya che ne? keTaluM badhuM pratyakSa che? to bahu pratyakSa che A to. hAthamAM saphedaI dekhAya che. AnA karatA AtmA pratyakSa che, ema kahe che. kemake jJAna, AtmAnuM jJAna koI eka indriyanA mAdhyamathI A varNa jaNAya che. AtmAne jANavA mATejANanArane jANavA mATe koI mAdhyamanI jarUra nathI. eTale atyaMta pratyakSa che. sauthI atyaMta pratyakSa che. "AtmA sauthI atyaMta pratyakSa che, evo parama puruSe karelo nizcayate paNa atyaMta pratyakSa che. e nizcaya parama puruSe parama puruSanA potAnA jJAnamAM karyo. paNa amane amArA anubhavamAM A vAta pratyakSa che ema kahe che. atyaMta pratyakSa che eTale AvA anubhavamAM A vAta pratyakSa che ke parama puruSe je AtmAnuM pratyakSapaNuM kahyuM che e amane paNa AtmA pratyakSa amArA anubhavamAM varte che. A eka vAkya puruSArthane uchALe evuM vAkya che. AvuM jevacanAmRta che evaLI lakhatAM lakhatAM kevI vAta nIkaLI paDe che. A eka jJAnI sAthenA samAgamano eka apUrva prakAra che. ke koI vAra sAmAnya vAta cAlatI hoya emAMthI koI evI vAta nIkaLI paDe che. jo AtmAne coMTa mAre to pariNAmanI dizA pharI jAya. eTalI badhI AtmA upara asara karI jAya. eTalA mATe vizeSa vizeSa mahApuruSono samAgama karavAmAM Ave che enuM kAraNa e che. bhale gurudevanuM... mumukSu - eTale puruSArthamAM pramodadekhAya che? pUjya bhAIzrI:-hA. pote lIdhuM che. mumukSu - eTaluM badhuM pratyakSa hovA chatAM pratyakSa jevuM kAMI lAgatuM nathI. pUjya bhAIzrI:- evo eka bIjo prazna che, ke AtmA AnaMdasAgara che. ema kahevAya che ne ? sAgara eTale mahAsamudra. joke samudranI upamA paNa nAnI paDe che, TUMkI paDe che. eTalo badho AtmAmAM AnaMda bharelo che ! tyAre koI pUche ke ATalo badho AnaMda hoya paNa ahIMyAM eka chAMTo kema nathI Avato? aMdaramAM jo dariyAnA dariyA bharyA che to eka chAMTo to kema dekhAto nathI ? chAMTAno kema anubhava thato nathI? ene ema kahI zakAya ke samudra bAju pITha rAkhIne tuM Ubho che. kAMThe jAya. hoya samudranA kAMThe. loko paNa ema kahe ke, bhAI ! tame kyAM UbhA cho ? kahe samudranA kinAre UbhA cho. ane rAkhI hoya pITha. pachI ema kahe ke, bhAI! samudramAM keTaluM pANI? kahe, agAdha jaLa che. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 cajahRdaya bhAga-12 paNa mane to eka chAMTo paNa dekhAto nathI. kyAMthI dekhAya? jenuM mukha A bAju che ene A bAjunI cIja kevI rIte dekhAya? ene e cIjadekhAtI nathI. ema AtmA atyaMta pratyakSa che. eno svabhAva sarvapratyakSa che, sarvathA pratyakSa che, sarvadA pratyakSa che ane behada pratyakSa che. paNa pote ene jovA mATe jeTaluM Atura thavuM paDe eTalo Atura thato nathI. kemake e bAju vaLavuM che ne ? jovAze kyAre ? e bAju vaLAze tyAre to enA mATe Atura thavuM paDe che. bIjA koI padArthanA kutUhala mATe A jIva AturatA kare che paNa Avo mahAna padArtha pote abhutathI abhuta! vANIne azakti jAhera karavI paDe che, bhagavAnanI divyadhvanine paNa azakti jAhera karavI paDe che, ke A padArthane kahevA mATe mAruM sAmarthya nathI. evo padArtha che enuM kutUhala kara ema kahe che. zcama mRtvA tattvakautUhanI sa'. 'samayasAra 23mo kaLaza. marIne paNa kutUhala kara. AcArya mahArAjanA zrImukhethI A zabdo AvyA che. "vaphathama mRtA' marIne paNa kutUhala kara. eTale zuM? maraNaparvatanI pratikULatAne gauNa karIne tAruM e bAjunuM valaNa nathI enuM kAraNa zuM che? ke anukULatA ane pratikULatAnI bhAMjagaDamAMthI pariNAma navarA thatA nathI. pachI koIne nAnI hoya to koIne moTI hoya. e nAnImoTInI to potAnI kalpanA che. e bAjunA pariNAma che e pariNAma chUTe tyAre A bAju Avene be bAju rahe evuM to bane nahi. maraNaparvatanI pratikULatAne gauNa karIne ekavAra tuM cha mahinA sudhI kutUhala kara. cha mahinAnI muddata mArI che. anaMtakALamAM cha mahinA zuM che? eka chokarAne bhaNAvavo hoya to 20varSa sudhI bhaNatara ane nizALane koleja sudhI paisA kharcIne mokalavo paDe che. A to koIpaNa jAtanuM kAMI lIdhA-dIdhA vinA. phakta cha mahinA! AcArya mahArAja phakta cha mahinAnI mAgaNI kare che. tArA mATe tuM tArA cha mahinA bacAva. vadhAre nahi. tAruM zAzvata kalyANa thAya e vAta niHzaMka che. cha mahinA ekavAra dehano pADozI thaIne, zarIrano pADozI thaIne aMdaramAM tuM jo, ke atyaMta pratyakSa, behada pratyakSa, sarvathA pratyakSa evuM tAruM Atmatattva caitanya camake che. juo! pUjya bahenazrInA zabdo che. caitanya to camake che. jema sonuM camake che tema caitanya to camake che. A camakato hIro che. DAbalImAM nathI, khullo camakato hIro che. enI camaka paNa bahAra Ave che. tane kutUhala thavuM joI ane apekSAvRtti thavI joIe. mumukSu - bhUtakALamAM to lAkho-karoDonuM Ayu kahe che, to emAM lAkho-karoDo Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 patraka-pa79 varSa sudhI tapasyA karI che, nivRtti lIdhI che, jaMgalamAM rahyo che. pUjya bhAIzrI -badhuM karyuM che paNa vimukha rahIne. emAM zuM karyuM che ke vidhinI bhUla che. bhUlathI vidhi bIjI samajyo che. tapazcaryA karIza to AtmakalyANa thaze, zAstra vAMcIza to AtmakalyANa thaze, jApa japIza to AtmakalyANa thaze, dAna daIza to AtmakalyANa thaze, jAtrAe jaIza to AtmakalyANa thaze. Ama kAMIkane kAMIka eNe pote rIta khoTI pakaDI che, khoTI rIta mAnI che. svasammukha kema thavuM? enA upara enuM dhyAna gayuM nathI. aMtarmukha kema thavuM? sanmukha kema thavuM? e viSaya upara eNe vicAryuM nathI, e viSaya upara eNe khoja karI nathI, zodha karI nathI, anaveSaNa karyuM nathI. nahitara dUra nathI. "caturAMgula hai daga se milahe" kAMI dUra nathI. zrIguru to evI rIte batAve che, ke jo ! pratyakSa che, atyaMta pratyakSa che, sauthI pratyakSa che. amane to e mahApuruSono karelo nirNaya, paramapuruSono karelo evo nirNaya amane to atyaMta atyaMta pratyakSa che. atyAre hAjarAhajUra amane to pratyakSa varte che. tane parokSa che enuM kAraNa che, ke parokSatAnI ADamAM tuM ADa laIne Ubho cho. huM to Avo. huM to Avo... huM to Avo... huM to mANasa, huM to phalANo... huM to phalANo. e prakAre anekavidha prakAranI mAnyatA viparIta karIne besI gayo che. gAMTha mArIne, graMthI-gAMTha mArIne besI gayo cho. mumukSu-mANasa chuM e to vicAra karyA vagara cAlu che. pUjya bhAIzrI - nirvikalpa thaI gayo che. gAMTha mArIne besI gayo che eTale? mAnyatAmAM nirvikalpapaNuM che. potAnI jaUMdhI mAnyatA che emAM e nirvikalpa che. kemake zraddhA pote nirvikalpa svarUpe pariName che. evuM ahIMyAM karavAnuM che. ane te paNa aMdhazraddhAthI nahi. pratyakSa aMzathI anaMta pratyakSatAne nihALavI che. vartamAna pratyakSa aMzathI anaMta pratyakSatAne sva svarUpe avalokavI che. basa! juo! AkhuM bhavana pharI jAya che ke nathI pharatuM ?pariNamana pharI jAya che ke nathI pharatuM ? mumukSu -Ape daDatA hIrAnI upamA ApI che. pUjya bhAIzrI - hA. pariNamato che ne eTale daDato hIro (kahyo). hAthamAMthI paDyo paNa hajI daDe che eTale pakaDAya che. kyAMka sthira thaI gayo hoya to gotavo paDe paNa daDato hoya to tarata najaramAM Ave. e sthULa pariNamana che. ema paryAyanuM pariNamana sthaLa che. vastu sUkSma che ane paryAyanuM pariNamana e sthaLa che. ane e pariNamanamAM je jJAna che, indriyajJAna nahi, e parokSa che, sAmAnyajJAna che te pratyakSa che. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 cajahRdaya bhAga-12 ane e koI samaye nathI evuM nathI. phakta pote kutUhala karIne aMdaramAM jovAno prayAsa to kare. aMdaramAM jovAno prayAsa to kare. e prayAsa karaze tyAre ene khabara paDaze ke e prayAsa karavAmAM mane zuM zuM ADuM Ave che. atyAra sudhI to e kevA pariNAma kare che ? ane e pariNAma potAnA Atmadarzana mATe keTalA pratikULa che, AvaraNarUpa che enI ene khabara nathI. enI ja ene khabara nathI. paNa jyAM AtmAne jovA jAya tyAre ene khabara paDe che. e badhA pariNAma ethI sthULa pariNAma che. sAmAnya karatA rAgAdi sthaLa che, rAgAdi karatA yAkAra jJAna sUkSma che ane zeyAkAra jJAna karatAM sAmAnyajJAna sUkSma che. rAgAdi pariNAmo to pahelA dekhAze. kemake e to ghaNA sthaLa che, pachI zeyAkAra jJAnano viSaya Avaze, pachI jJAna sAmAnya upara eTaluM sUkSma che. oluM badhuM dhULa to pahelA dekhAya javAnuM che. eTale tarata khabara paDaze, ke A jIva kyAM (ubho che). AtmahitanI tIvra jijJAsA, tIvra bhAvanA ane tIvra laganIne kAraNe audayika kAryomAM ane pariNAmomAM nirasa thavuM, ke tethI potAne je dizAmAM jAvuM che eno avarodha vartamAnamAM to Ubho na thAya. e avarodhaka bhAvo che. ane pachI satuzrutanI ciMtavanA karavI. evI paristhitimAM. indriyanirodhapUrvaka athavA indriyajaya karIne je sazrutanI ArAdhanA karavAmAM Ave che. zrutanI aMdara to eka eka vAkya juone ! AkhA patramAM eka vAkya chalAMga mArIne AtmAmAM nAkhyuM che. AtmA atyaMta pratyakSa che ema kahe che. sUrya-caMdra eTalo pratyakSa nathI. atyaMta pratyakSamAM zuM Ave? A sUrya-caMdra chene? e jeTalA pratyakSa nathI eTalo potAno AtmA pratyakSa che. A nirNaya koNe karyo che? paramapuruSoe nirNaya karyo che. tIrthakara jevA puruSoe-paramapuruSoe A nirNaya karyo che. jJAnI puruSa kahe che ke amane te atyaMta pratyakSa che. evo je paramapuruSono nirNaya te amane to atyaMta pratyakSa che. amArA anubhavamAM e pratyakSa thaI gayo che mATe jJAnI puruSonA nirNayanI bAbatamAM koI zaMkA thavAnI koI jagyA rahetI nathI. koI avakAza nathI, koI guMjAIza nathI. e rIte AtmAnI pratyakSatA upara je vAta laI jAya che e vAta pAramArthika dRSTie bahu mahattvanI che. kAMIka adhyAtmanuM rahasya che e A jagyAe che. AtmA je adhyAtma tattva che ane ene anusaranArA pariNAma e adhyAtma tattva che, enuM rahasya A jagyAe che. "sobhAgabhAIne A patra 28mAM varSe lakhyo che. vAta nahi pakaDI hoya. 30mA varSe emane pratyakSa hatheLImAM AtmA dekhADI dIdho lAge che. A vAta lakhI che tamAruM dhyAna gayuM che ke nathI gayuM? e 579patra (pUro thayo. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-580581 ra7 patrAMka-580. muMbaI, caitra vada 5, ravi, 1951 keTalAka vicAro jaNAvavAnI icchA rahyA karatAM chatAM paNa koI udaya pratibaMdhathI tema thaI zakatAM keTaloka vakhata vyatIta thayA kare che. jethI vinaMtI che ke tame je kaMI paNa prasaMgopAta pUchavA athavA lakhavA icchA karatA ho to tema karavAmAM mArA taraphano pratibaMdha nathI, ema samajI lakhavA athavA pUchavAmAM aTakazo nahIM. ejavinaMti. A.sva.praNAma. pa80mo patra "aMbAlAlabhAI" uparano che. keTalAka vicAro jaNAvavAnI icchA rahyA karatAM chatAM paNa koI udaya pratibaMdhathI tema thaI zakatAM keTaloka vakhata vyatIta thayA kare che. zuM kahe che? keTalIka vAto ane vicAro tamane jaNAvavA che paNa koI saMyogo udayane anusAra ema karavAmAM keTaloka samaya vyatIta thaI gayo che, vyatIta thayA kare che, hajI prAraMbha nathI thayo. patrAMka-581 muMbaI, caitra vada 8, budha, 1951 cetanane cetana paryAya hoya, ane jaDane jaDa payaya hoya, e ja padArthanI sthiti che. pratyeka samaye je je pariNAma thAya che te te paryAya che. vicAra karavAthI A vAta yathArtha lAgaze. lakhavAnuM hAla ochuM banI zake che tethI keTalAka vicAro jaNAvavAnuM banI zakatuM nathI, tema keTalAka vicAro upazama karavArUpa prakRtino udaya hovAthI koIkane spaSTatAthI kahevAnuM banI zakatuM nathI. hAla atre eTalI badhI upAdhi rahetI nathI, topaNa pravRttirUpa saMga hovAthI tathA kSetra utAparUpa hovAthI thoDA divasa atrethI nivRtta thavAno vicAra thAya che. have te viSe je bane te kharuM. e ja vinaMti. praNAma. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 rAjahRdaya bhAga-12 lakhavAnuM hAla ochuM banI zake che tethI keTalAka vicAro jaNAvavAnuM banI zakatuM nathI. emane koI e prakAranI aMtara-bAhya pariNAmanI sthiti hatI ke pAramArthika prasaMgamAM paNa lakhavAmAM mana apravRtti karatuM hatuM. kAle carcAmAM AvyuM ne ? mana apravRtti karatuM hatuM. mananI pravRtti apravRttipaNe thaI jatI hatI. e emaNe ghaNI jagyAe eno ullekha karyo che ke lakhI zakAtuM nathI. tema keTalAka vicAro upazama karavArUpa prakRtino udaya hovAthI...' e paNa prakRtino udaya, hoM ! keTalAka vicAro hamaNA gauNa karI nAkhavA, upazama karI nAkhavA, e vicArane prAdhAnya na devuM evo koI prakRtino udaya hovAthI koIkane spaSTatAthI kahevAnuM banI zakatuM nathI. koIne amuka vAta je spaSTa karavI che e spaSTapaNe kahevAnuM ke lakhavAnuM banI zakatuM nathI. hAla atre eTalI badhI upAdhi rahetI nathI, topaNa pravRttirUpasaMga hovAthI tathA kSetra utAparUpa hovAthI." "muMbaInuM kSetra che ne? emaNe kSetrane utApavALuM gaNyuM che. gurudeve "muMbaIne bIjuM nAma ApyuM che. "ajaMpA nagarI'. gurudeva" "muMbaI jatA ane tyAMnA hAlahavAla jove to kahe), koIne kyAMya jaMpa nathI. rAtanA 12, 1, 2 vAgyA sudhI Trafcrahe. vaLI 4 vAgyAthI TrafdicAlu thaI jAya. bAreka vAgyA sudhI to dhamAdhama hoya. 11 vAge to lokone sAMja paDe che. 11 vAgyAnI cahalapahala jove to A to "muMbaI che ema kahe jANe sAMja paDI che. eTale koIne jaMpa nathI. mAnasika azAMti ane e azAMtithI thatI je pravRtti (joIe) A ajaMpanagarI che ema kahetA hatA. ajaMpo... ajaMpo... ajaMpo..badhe jovA maLe pratyakSa. kahe che ke, kSetra utAparUpa hovAthI thoDA divasa atrethI nivRtta thavAno vicAra thAya che. thoDA divasa mATe ahIMthI nivRtta thayuM che. have te viSe je bane te kharuM.' eTale pote kaMTALyA che. pravRtti ane kSetrathI kaMTALyA che. thoDo vakhata mATe nivRtti kSetramAM javA mAge che. paNa e to bane to kharuM have. 581 patra) pUro thayo. patrAMka-582 muMbaI, caitra vada 8, 1951 AtmavIryapravartAvavAmAM ane saMkocavAmAM bahuvicAra karI pravartavuM ghaTe che. zubhecchAsaMpanabhAI kuMvarajI ANaMdajI pratye, zrI bhAvanagara, vizeSa vinati ke, tamAruM lakheluM patuM 1 prApta thayuM che. te tarapha AvavA Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 patrAMka-582 saMbaMdhImAM nIce pramANe sthiti che. lokone aMdezo paDe evI jAtano bAhya vyavahArano udaya che. ane tevA vyavahAra sAthe baLavAna nigraMtha puruSa jevo upadeza karavo te, mArgano virodha karavA jevuM che; ane ema jANIne tathA tenA jevAM bIjAM kAraNonuM svarUpa vicArI ghaNuM karIne lokone aMdezAno hetu thAya tevA prasaMgamAM mAruM AvavuM thatuM nathI. vakhate kyAreka koI samAgamamAM Ave che, ane kaMI svAbhAvika kahevA karavAnuM thAya che, emAM paNa cittanI icchita pravRtti nathI. pUrve yathAsthita vicAra karyA vinA jIve pravRtti karI tethI AvA vyavahArano udaya prApta thayo che, jethI ghaNI vAra cittamAM zoca rahe che; paNa yathAsthita samapariNAme vedavuM ghaTe che ema jANI, ghaNuM karI tevI pravRtti rahe che. vaLI AtmadazA vizeSa sthira thavA asaMgapaNAmAM lakSa rahyA kare che. A vyApArAdi udaya vyavahArathI je je saMga thAya che, temAM ghaNuM karI asaMga pariNAmavat pravRtti thAya che, kemake temAM sArabhUtapaNuM kaMI lAgatuM nathI. paNa je dharmavyavahAranA prasaMgamAM AvavuM thAya tyAM, te pravRtti pramANe vartavuM ghaTe nahIM. tema bIjo Azaya vicArI pravRtti karavAmAM Ave to teTaluM samarthapaNuM hAla nathI, tethI tevA prasaMgamAM ghaNuM karIne mAruM AvavuM ochuM thAya che; ane e krama pheravavAnuM cittamAM hAla besatuM nathI, chatAM te tarapha AvavAnA prasaMgamAM tema karavAno kaMI paNa vicAra meM karyo hato, tathApi te krama pheravatAM bIjA viSama kAraNono AgaLa pa2 saMbhava thaze ema pratyakSa dekhAvAthI krama pheravavA saMbaMdhInI vRtti upazama karavI yogya lAgavAthI tema karyuM che; A Azaya sivAya cittamAM bIjA Azaya paNa te tarapha hAla nahIM AvavAnA saMbaMdhamAM che; paNa koI lokavyavahArarUpa kAraNathI AvavA viSeno vicAra visarjana karyo nathI. citta para vadhAre dabANa karIne A sthiti lakhI che, te para vicAra karI jo kaMI agatya jevuM lAge to vakhate ratanajIbhAIne khulAso karazo. mArA AvavA nahIM AvavA viSe jo kaMI vAta nahIM uccAravAnuM bane to tema karavA vinaMti che. vi. rAyacaMdanA pra. 582mo patra che 'kuMvarajI ANaMdajI, bhAvanagara' uparano. patranuM mathALu bAMdhyuM che ke, AtmavIrya pravartAvavAmAM ane saMkocavAmAM bahu vicAra karI pravartavuM ghaTe che.' Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 rAjahRdaya bhAga-12 eTale je dizAmAM AtmavIrya pravartAvavuM eTale puruSArtha karavo e bahu vicAra karIne puruSArtha karavo. ane je dizAmAMthI puruSArthane pAcho kheMcI levo hoya to paNa bahu vicAra karIne karavo. AvezamAM AvIne koI vAta choDI devI, ke ahIM mAre puruSArtha ka2vo ja nathI. ema paNa nahi. tema Aveza AvIne phalANuM karI nAkhuM, ema paNa nahi. jyAM AtmavIrya eTale Atmika puruSArtha karavo che, jyAM pravartAvavo che ane jyAM saMkocAvo che tyAM paNa bahu vicAra karIne pravartavuM ghaTe che. emanema AMdhaLukiyA karavA jaIza to TakI zakIza nahi. keTalAka jIvo mAnasika dRDhatAthI AjIvana paryaMta TakI zake che. nahitara AmA koI tarka kare che ke ghaNA koI evI dRDhatAvALA hoya che ke AkhI jiMdagI barAba2 vrata, niyama, saMyamamAM bahu sArI rIte Take che. ene kAMI lAbha thato haze ke nahi thAya ? ke ene saMyogika dRSTi chUTI nathI. asaMgatattvanI dRSTi thaI nathI. eTale enA phaLamAM je saMyogo Avaze tyAre zene laIne A maLyuM che e to ene khabara nathI ane khabara haze to paNa enA pariNAma raheze nahi. e vaLI pAcho tIvrapaNe azubha pariNAmamAM AvyA vinA raheze nahi. eTale e rIte to eNe kAMI vicArIne karyuM che ema kahI zakAya nahi. vicArIne ka2vAno abhiprAya e che ke je kAMI karavuM che e evA prakAre ka2vuM che ke pachI e karyuM na karyuM na thAya athavA zAzvata jeno saMbaMdha rahe evuM karavuM che. atyAre karyuM ne vaLI bhUMsAI jAya ane vaLI enA e duHkha ubhA thAya ne vaLI pAchA e bhogavAya eTale vaLI pAchA thoDA kAMIka zubha bAMdhe ane vaLI pAchA duHkhamAM Ave. A te kAMI jiMdagI jIvavAnI rIta nathI. zubhecchAsaMpanna bhAI kuMvarajI ANaMdajI pratye, zrI bhAvanagara.' zubhecchAsaMpanna eTale jemane kAMIka Atmahita karavAnI icchA utpanna thaI che, prApta thaI che, AtmahitanI bhAvanAmAM AvyA che ene ahIMyAM zubhecchAsaMpanna eTaluM saMbodhana kare che. vizeSa vinaMti ke, tamAruM lakheluM pattuM 1prApta thayuM che. te tarapha AvavA saMbaMdhImAM nIce pramANe sthiti che.' eTale emaNe ema kahyuM che ke Apa 'bhAvanagara' padhAro. AmaMtraNa emaNe ApyuM haze. enA u52 uttara Ape che, ke te tarapha AvavA saMbaMdhImAM nIce pramANe sthiti che.' potAne je vicAra AvyA che e emaNe vyakta karyAM che. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-582 lokone aMdezo paDe evI jAtano bAhya vyavahArano udayacheAbarU bahu moTI che. "zrImad rAjacaMdra eka mahAjJAnI che evI vAta prasiddha thaI che. amAro bahArano vyavahAra lokone zaMkA paDe evo che. sAmAnya mANasa je rIte jIvana jIvatA hoya e ja rIte pote jIvana jIve che. koI asAmAnya dekhAva nathI, asAmAnya paheraveza nathI, asAmAnya koI pravRtti nathI. khAvuM, pIvuM badhuM sAmAnya bolavuM, cAlavuM sAmAnya lAge. thoDI gaMbhIratA vizeSa lAge, zAMtatA thoDI lAge. paNa e to jarAka bahu dhyAnathI jove ene khabara paDe. nahitara badhI sAmAnya vAta lAge. lokone aMdezo paDe evI jAtano bAhya vyavahArano udaya che. vaLI kuTuMba che, gRhastha che, dhaMdho vepAra che. e paNa loko jANe che. vAta karaze tyAre to vItarAgatAnI karaze. pachI pUchanArane pAchI zaMkA paDaze. A to Ama kahe che. pote to pAchA lobhana karavo ema kahe che ane pote to dukAne jAya che. tRSNA na rAkhavI ema kahe che ane pote to vepAra kare che. A deha paNa mAro nathI ane kuTuMba paNa mAruM nathI ema kahe che ane vaLI pAchA pote to kuTuMbamAM kuTuMba sAthe rahe che. lokone aMdezo paDe evo vyavahAra che. aMdezo eTale zaMkA. lokone zaMkA paDe evI jAtano bAhya vyavahArano udaya che. "ane tevA vyavahAra sAthe baLavAna nigraMtha puruSa jevo upadeza karavo te....' vyavahAra Avo hoya, laukika vyavahAra hoya ane sAthe sAthe.baLavAna nirgatha upadeza karavo te, kAraNa ke upadeza to je che e karavo paDaze. upadezamAM bIjI vAta kema karAya? pote e upadeza karavAnI sthitie nigraMtha nathI thayA. paNa nigraMthano upadeza to je jANyo che e ja kaheze, anubhavyuM che e ja vAta karaze. temArgano virodha karavA jevuM che, e mArgano virodha lAge evI vAta che. mATe amane e bAju, lokonI vacce AvavAnI amane IcchA thatI nathI. ahIMyAM samAja moTo. 'bhAvanagaramAM zvetAMbara samAja, sthAnakavAsI samAjamoTo che. digaMbarano samAja to pahelethI javAno che. ane bIjuM zuM che ke je saMpradAya che emAM tyAganuM mahattva ghaNuM che. jarAka koInI dhArmika bhAvanA vizeSa dekhAya eTale kahe, laI lyo dIkSA mUko kuTuMbane paDatuM. A chakAya jIvane mUko, lANuM mUko ema karIne tyAga upara laI jAya. have A upadeza nigraMtha jevo kare ane olAne.. tyAga nahi eTale samAjanI aMdara to virodhAbhAsa jevuM lAge. ane ema jANIne tathA tenA jevA bIjA kAraNonuM svarUpa vicArI ghaNuM karIne lokone aMdezAno hetu thAya tevA prasaMgamAM mAruM AvavuM thatuM nathI." huM lokonI vacce Avato nathI, prasiddhimAM Avato nathI. kemake e prakArane huM icchato nathI ke loko Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 rAjahRdaya bhAga-12 sAcI vAtamAM zaMkAzIla thAya ane potAnA paramArthathI pote dUra jAya evuM huM icchato. nathI. "vakhate kayAreka koI samAgamamAM Ave che..... amArA samAgamamAM kyAreka koI koI Ave che. ane kaMI svAbhAvika kahevA karavAnuM thAya che, emAM paNa cittanI icchita pravRtti nathI. hAlamAM to e saMbaMdhI pAramArthika vAto lakhavA-kahevAmAM paNa icchita pravRtti eTale karavI ghaTe eTalI pravRtti karI zakAtI nathI. zuM kahe che? have pote A sthitimAM che emAM aparAdha potAno che e vAta jAhera kare che. pUrve yathAsthita vicAra karyA vinA jIve pravRtti karI...... mArA jIve paNa UMDo vicAra karyA vinA, yathAyogya vicAra karyA vinA pravRtti karI. avicArapaNe pravRtti karI. lyo ne. tethI AvA vyavahArano udaya prApta thayo che. je saMyogomAM AvI paDyA chIe emAM amAro aparAdha che. ame avicArapaNe pravRtti karI che eTale A rIte AvyA chIe. nahitara amArI atyAranI je bhAvanA che ene atyAranI paristhiti jarAya anukULa nathI. eTalo aMdarathI phATa phATa vairAgya phATyo che ane puruSArtha paNa phATyo che. jethI ghaNI vAra cittamAM zoca rahe che;e bAbatano kheda rahe che. paNa yathAsthita samapariNAme vedavuM ghaTe che. topaNa je kAMI udaya hoya te jJAtAdRSTA rahIne vedavo e ja yogya che. emAM paNa jJAtAdRSTA rahevAno puruSArtha karavo te ja yogya che. kemake olI upadezanI vAta to bahAra jAya che. bIjAnI sAthe saMbaMdha rAkhe che. mArA mATe to udaya game te hoya, game te kaThaNamAM kaThaNa paristhiti hoya to paNa mArA mATe ethI kAMI DaravAnuM kAraNa nathI, bhaya pAmavAnuM koI kAraNa nathI. vyathAsthita samapariNAme vedavuM ghaTe che ema jANI, ghaNuM karI tevI pravRtti rahe che. eTale barAbara puruSArthanI aMdarato game te udayanA prasaMgamAM paNa samapariNAme barAbara rahevAya che. bahumAM alaukika dazA che emanI ! vyApArano udaya che, paNa aMdaranI dazA bahu alaukika che. eTale Ama sAva jANe bhinna paDI gayA hoya evI aMdaranI sthiti che, bahArano dekhAva sAva judo che. eTale e gaDamathalamAM-puruSArthanI gaDamathalamAM evA paDyA che ke kyAMya paNa dhArmika pravRttimAM jAherapaNe AvavAmAM emanA pariNAma che e rokAya jAya che. emAMthI eka navI paristhiti UbhI thaI che. vaLI AtmadazA vizeSa sthira thavA asaMgapaNAmAM lakSa rahyA kare che.' AtmadazAnI aMdara svarUpanI sthiratA jamAvavA mATe koIno paricaya na karavo evuM lakSa rahyA kare che. ekadama asaMga rahI javuM. ekAMtamAM aMdaramAM sthiratA vadhAravAno Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-582 33 prayatna ane puruSArthamAM lAgyA rahevuM ema lakSa rahyA kare che. "A vyApArAdi udaya vyavahArathI je je saMga thAya che, temAM ghaNuM karI asaMga pariNAmavat pravRtti thAya che...." kevI rIte thAya che? eka bahu sarasa vAta "sogAnIjIe emanA anubhavathI karI che ke, koIne ema lAge ke huM phalANuM kAma karuM chuM, phalANI pravRtti karuM chuM. paNa upayogahIna netravatu e pravRtti thAya che. zuM kIdhuM? upayogahIna netra. AMkha khullI hoya, upayoga na hoya. jema koI mANasa vicAramAM utarI jAya tyAre ene ema lAge ke A phalANAne Ama jove che. tyAM joto jana hoya. eno upayoga ja jovAmAM na hoya. netramAM eno upayoga na hoya. eno upayoga manamAM koI vicAramAM, ciMtAmAM hoya. ema upayogahIna netravat pravRtti thAyache, ema lakhe che. ema ahIMyAM ema kahe che ke, "A vyApArAdi udaya vyavahArathI je je saMga thAya che, temAM ghaNuM karI asaMga pariNAmavat pravRtti thAya che...." saMgavat pravRtti thatI nathI paNa asaMga pariNAmavat pravRtti thAya che. kema? kemake temAM sArabhUtapaNuM kaMI lAgatuM nathI." AmAM lAbha thaI jaze, nukasAna thaI jaze evuM to kAMI lAgatuM nathIpUrvakarmanA udayanA cogaThA-sogaThA goThavAya che. e sogaThA pote ja dANA paDI ane cAlyA jAya che. huM halAvato nathI ane huM dANA pADato nathI. Ama che.udayanI copATa, cAra pATa hoya che ne ? ema AmAM cAra bAjunA prasaMgo UbhA thAya che. zubha-azubha pariNAma ane zubha-azubha bahAranA prasaMgo. e udayanI copATa che. AtmA emAM khelADI thaIne khelavA jAya che. jJAnI kahe che ke tuM judo rahIne joyA kara ke A khela kevI rIte cAle che. A khelane tuM joyA kara. tAre khelavAnuM have kAraNa nathI. copATa che, pUrI thaI javA de. kemake temAM sArabhUtapaNuM kaMI lAgatuM nathI. paNa je dharmavyavahAranA prasaMgamAM AvavuM thAya tyAM, te pravRtti pramANe vartavuM ghaTe nahIM. jyAM dhArmika vyavahAra hoya tyAM thoDI sAvadhAnIthI lakSa rAkhIne vyavahAra karavo ghaTe che. udayamAM to game tema cAle eno vAMdho nahi. dhArmika vyavahAranI aMdara to bIjAnA hita-ahitano, pAramArthika hita-ahitanI aMdara prakAra hoya che. emAM samyapha mithyAtvano viSaya rahelo che. temAM upekSA karAya nahi. je vyavahAramAM upekSA karAya e dhArmika pravRttimAM upekSA karAya nahi. ema karIne thoDI vAta karI che. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 ajahRdaya bhAga-12 tA. 11 12 10, patrIka nA pravacana na. 269 . parasammukhatAnA pariNAmamAM puruSArthane saMkocavo joIe, pIchehaTha karavI joIe. ema apekSA baMnenI judI judI che. paNa AtmavIrya pravartAvavAmAM ke saMkocavAmAM bahu vicAra karIne pravartavuM ghaTe che. parasanukhano puruSArtha hoya ane svasammukhano mAne ane puruSArtha ghaNo kare, dravyaliMgI paryata jAya. jIva keTalo puruSArtha kare ? ke dravyaliMgI paryata jAya. to jeTalo puruSArtha eNe dravyaliMgI thavAno karyo che, ethI vadhAre puruSArtha savaLA thavA mATe joIe. jeTalo dUragayo che eTaluM najIka AvavuM kaThaNa che, muzkela che. evI apekSA che AmAM. kemake A patra che "bhAvanagaranA "kuMvarajIbhAI pratye. zvetAMbara gRhastha hatA. saMpradAyamAM zvetAMbara saMpradAyamAM kriyAkAMDanI vizeSatA che ane loko zarIranI paravA karyA vinA paNa vrata, tapa kare che. Aje paNa evA jovA maLe che, ke bhale zarIra kRSa thaI jAya ane tapa karatA bhale zarIramAM roganI utpatti thAya paNa tapato barAbara karavuM. kahe che ke e dizAmAM bahirmukha bhAve AtmavIrya pravarte che athavA to adharmane dharma jANIne, dharmanathI tene dharma jANIne puruSArtha karyo che. pAchA pharavuM bahu kaThaNa paDaze. eTale eTaluM mathALuM bAMdhI dIdhuM che. vAta to eTalI kholIne nathI lakhI. paNa vicakSaNa jIva hoya to ene ema khyAla Ave ke kAMIka kahevA mAge che. puruSArthanI bAbatamAM puruSArtha karavo evuM to pokArI pokArIne loko kahe che paNa puruSArtha na karavo evuM kahenArA paNa che. AtmavIrya pravartAvavuM eTale puruSArtha karavo. AtmavIrya saMkocavuM eTale puruSArthana karavo. na karavAnI vAta zuM che? ahIMyAM dizAno viSaya che ke, svarUpa pratyayI puruSArtha game teTalo thAya te saMmata karavA yogya che, te Adara karavA yogya che, AdaraNIya che. ane svarUpa pratyayI puruSArtha sivAyano koI puruSArtha pravartAve) to kahe che), vicAra karIne karavo. AMkho mIMcIne jhaMpalAvIza nahi. athavA maryAdA rAkhavI. kemake koI kArya evA hoya che ke jyAM vyavahAre kartavya hoya che. to vyavahAra kartavya hoya e to prAsaMgika vAta thaI gaI, udaya Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-182 35 pUratI vAta thaI. jemake koI dhArmika utsava che-bhagavAnanA paMcakalyANakano. udaya anusAra to prasaMga utpanna hoya che. topaNa jIve emAM puruSArtha karavAmAM, rasa levAmAM maryAdA rAkhavI. A mAtra zubhabhAva che, mArI bhAvanA paNa jinamArga jayavaMta vartA!traNe kALe jinamArga jayavaMta vartA! e mArI bhAvanAne anusarIne A udaya Avyo che. paramArthe hetubhUta vyavahAra che. vyavahAra paNa paramArtha hetubhUta vyavahAra che. to pachI A jIve emAM pravartavAnuM kArya thAya to eNe vicAra karIne pravartavuM, bahu vicAra karIne pravartavuM ghaTe che. eTale ke enA rasane eNe zubha vikalpamAM ane zubharasanI maryAdAmAM pariNamavuM. puruSArthamAM zubharasa maryAdita rahe e rIte pariNamavuM. e AtmakalyANa sAkSAtu che ema jANIne pravartavuM nahi. kemake sAkSAt AtmakalyANa nathI. e Adi aneka prasaMgo che. dhyAna kheMcyuM che. zubhecchA saMpanna bhAI kuMvarajI ANaMdajI pratye, zrI bhAvanagara. vizeSa vinaMti ke, tamAruM lakheluM patuM 1 prApta thayuM che. te tarapha AvavA saMbaMdhImAM nIce pramANe sthiti che. lokone aMdezo paDe evI jAtano bAhya vyavahArano udaya che. lokone zaMkA paDe. aMdezo eTale zaMkA paDe. dhArmika puruSa tarIkenI amArI je AbarU che emAM koI mahAna dharmAtmA che evuM prasiddha thaI gayuM che. ane A bAju AvIe tyAre lokone ema lAge ke A koI sAdhAraNa mANasa che, pAghaDI paherI che, khesa nAkhyo che, koTa paheryo che, buTa paheryA che, dhotIyuM paheryuM che ane dharmanI to moTI moTI vAta kare che. pAchA zuM kahe ? dharmanI to moTI moTI vAta kare che. tyAgato kAMI dekhAto nathI. A ApaNA sAdhu juo keTalo tyAga karIne beThA che! lokone aMdezo paDe evI jAtano bAhya vyavahArano udaya che. ane tevA vyavahAra sAthe.. eTale vyavahAra hoya ane sAthe sAthe "baLavAna nigraMtha puruSa jevo upadeza karavo...' AraMbha ane parigraha choDavA jevA che, e vAta "kuMvarajIbhAIne kare che. vairAgya ane upazamanI vAta lallujIne kare che. tame vairAgyanI vAta karo cho ane lAkho rUpiyAnA dhaMdhA-vepAra karo cho. tevA vyavahAra sAthe baLavAna nigraMtha puruSa jevo upadeza karavo te, mArgano virodha karavA jevuM che. mArgamAM virodhAbhAsa utpanna thAya che. evuM nakaravuM joIe. te mArgano virodha karavA jevuM che; ane ema jANIne tathA tenA jevA bIjA kAraNonuM svarUpa vicArI. enA jevA eTale bhaLatA. koIne virodha thAya, sAdhuone Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 rAjahRdaya bhAga-12 virodha thAya. gAmamAM Ave eTale moTuM ToLuM tyAM jAya. sAdhune khabara paDe. amArA mukhya mukhya bhakto Aje tyAM gayA hatA. ene pariNAma bagaDI jAya. tyAM zuM che ? gAmamAM to evA ghaNA kavi hoya che. kavi tarIke pAchA kahe. jJAnI tarIke na samaje to kavi tarIke saMbodhe. tenA jevA bIjA kAraNonuM svarUpa vicArI ghaNuM karIne lokone aMdezAno hetu thAya tevA prasaMgamAM mAruM AvavuM thatuM nathI.' eTale potAne e bAjuno vikalpa Ave che ke mAre zA mATe javuM ? zuM jarUra che ? zuM prayojana che ? na to samAjane potA pratye paricaya vadhArIne AkarSita karavo che, na to jyAM-tyAM jaIne ToLAM bhegA karavA che, na to koI saMpradAyanA sAdhuo ke mukhiyAo sAthe kAMI mAthAkUTamAM utaravuM che. mAre evuM kArya ka2vAmAM koI prayojana nathI ke A vAta UbhI thAya. eTale potAne AvavuM thatuM nathI. AvavAno vikalpa paNa niSedha thAya che ke mAre nathI javuM. vakhate kacAreka koI samAgamamAM Ave che, ane kaMI svAbhAvika kahevA karavAnuM thAya che,...' amArA samAgamamAM kyAreka kyAreka koI koI Ave che. ane evA prasaMgamAM kahevAnuM paNa svabhAvika rIte thAya che. dharmanI carcA-vAtacIta cAle che. jevo jIva hoya evI koI be vAta thAya paNa che. 'emAM paNa cittanI icchita pravRtti nathI.' topaNa e vakhate paNa amAruM mana che e AgaLa vadhatuM nathI, pAchuM paDe che. jeTaluM kahevAnI icchA hoya eTalA vikalpa AvatA nathI, eTalI pravRtti thatI nathI. have potAno doSa jove che. juo ! A emanI mahAnatA che ! ke pUrve yathAsthita vicAra karyA vinA jIve pravRtti karI...' atyAre kema ahIM AvI gayA che ? avicArI pravRtti karI che. ame paNa bhUtakALamAM avicArI pravRtti karI lIdhI che. nahitara amAro AtmA aMdarathI vItarAgatAno pokAra kare che ane A rAganA kAryono udaya varte che. eka Tako paNa icchA nathI ane ka2vuM paDe che. kemake pUrve yathAsthita vicAra karyA vinA jIve pravRtti karI tethI AvA vyavahArano udaya prApta thayo. che,...' e kA2Ne A udaya Avyo che. e amArA ja avicArI pariNAmanuM phaLa che. kemake je-te saMyogo vacce jIva kAMI maphatano Avato nathI. bIjAne mAthe doSa nAkhe. A AvA che... A AvA che... amAre to badhA AvA che. gharamAM AvA che, samAjamAM AvA che, phalANA AvA che. bhAI ! evAnI vacamAM tuM kayAMthI ? e jevA ane tevA je che te. paNa e jevA-tevAnI vacamAM tuM kayAMthI AvI gayo ? tArA pUrvakarmanA udaye Avyo cho. koInA pUrvakarmanA udaye Avyo nathI. Ama che. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-582 37 mumukSu H- potAno doSa jove che. pUjya bhAIzrI :- potAno doSa. phalANA AvA che ane lANA AvA che ema nathI kahyuM. potAno doSa jove che. jemake mANasa ema kahe ke AvA viSama kALanI aMdara, AvA viSama kSetronI aMdara... koI evAmAM janme ke deva-guru-zAstranA darzana na hoya, jyAM satsaMga na hoya. zuM karIe ? ame ahIM AvI paDyA chIe. kAMI maphatanA AvI paDyA nathI. potAnA pUrvakarmanA phaLe Avyo che. je kuTuMba vacce Avyo che, je bIjA jIvonA samAgama vacce Avyo che, je-te prakAranA bIjA saMyogo vacce Avyo che e badhuM potAnA pUrvakarmane kA2Ne che. bIjAno koIno emAM doSa nathI. mumukSu :- A vAta vicAravAthI to vartamAnamAM ja ghaNo haLavo thaI jAya. = pUjya bhAIzrI :- ekadama haLavo thaI jAya. ene kAMI paNa dhArmika ke vyavahArika pratikULatA utpanna thAya, to sAmAnA upara dveSa na Ave. sAmAnA upara dveSa na Ave. mumukSu :- gaI vAta to pAchI na Ave paNa vartamAnamAM haLavo thaI jAya. = pUjya bhAIzrI :- gaI vAta pAchI AvavAnI nathI. je gayuM e to thaI gayuM. thaI gayuM te na thaI gayuM kevI rIte bane ? pote pariNAma karyAM, karma baMdhAya gayuM, baMdhAya gayuM nahi emAM pheraphAra thAya e pahelA to udayamAM paNa AvI gayuM. udayAvalImAM AvyA pachI to amasto paNa pheraphAra na thAya. pachI e to thaI gayuM te thaI gayuM. mumukSu H- bahu sAro mArga che. pUjya bhAIzrI :- ekadama nyAyasaMpanna mArga che, lokottara nyAya che. lokomAM to zuM che ke ANe Ama karyuM mATe meM Ama karyuM. mATe meM anyAya nathI karyo. e to rAgadveSamAM to zuM che ke amastuya samatolapaNuM rahevuM e kaThina vAta che. samatolapaNuM to jJAna rAkhe. rAga ke dveSa na rAkhI zake. e to ekabAju jhukelA pariNAma che. tyAre ahIMyAM jJAnamAMthI A viveka UThe che ke A jIve pravRtti karI che, pUrve avicA2paNe pravRtti karI che eTale A phaLa che. bIjuM kAraNa nathI. bIjA koInuM kAraNa nathI. mumukSuH H- jarA paNa doSano bacAva karavAnI ke kAMI karavAnI vAta nathI. pUjya bhAIzrI :- prazna ja nathI. kharekhara to doSa karyo pachI bacAva karavAno kayAM prazna che ? pote doSa karyo che pachI bacAva karavAno kayAM prazna che ? karyo che pote. ulaTAno ekarAra kare che. svIkAra karI le che. doSa meM karyo che. mArA doSanA phaLa huM bhogavuM chuM. ane e vAtamAM bIjA u52 kAMI mAre kahevAnuM rahetuM nathI. kAMI kahevAnuM rahetuM nathI. mumukSu :- vicAramAM udayanI maryAdA sudhI nathI vicAratA. mAro doSa che ema Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 vicAre che. pUjya bhAIzrI :- mAro doSa (che). udaya paNa kyAM maphata che ? udaya to kyAMthI Avyo ? pote doSa karyo tyAre udaya Avyo ne ? nibaMdha karelA, baMdhana karelA karmano udaya Avyo che. doSa pote karyo che tyAre e karma baMdhANuM che pachI udaya Avyo che. e to trIjA tabakkAnI vAta che. mumukSu :- kevI pavitratA che ! = rAjahRdaya bhAga-12 pUjya bhAIzrI :- hA. ekadama. == A (patra) 'kuMvarajIbhAI'ne lakhe che. (temaNe vinaMtI karI che ke), tame 'bhAvanagara' padhAro ane amane lAbha maLe. kahe che, ke bhAI ! tyAM AvavAmAM keTalAka kAraNosara Avato nathI. ane je kAraNo che emAM bIjA koIno vAMka nathI. mArA potAno vAMka che. je kAraNothI huM nathI Avato, AvavAnI mArI icchA nathI enuM kAraNa huM pote ja chuM. bIjuM koI enuM kAraNa nathI. nahitara zuM kare ? bhAI ! mAro tyAM virodha thAya che, mAruM tyAM apamAna thAya che mATe mAre tyAM AvavuM nathI. tAro virodha thAya ane tAruM apamAna thAya che e kAMI maphata thAtuM nathI. bhale e doSita jIvo che, koI nyAyasa2 e vartatA nathI e vAta paNa sAcI che, paNa potAno dRSTikoNa zuM ? ke mAro dRSTikoNa e che ke, meM avicA25Ne pravRtti karI che eno A udaya cAle che. A viveka che ane A sadvicAra che. ghaNuM samajavAnuM che. mahApuruSanA jIvaMta cAritrano A viSaya che. A sIdho kathAnuyoga ja che. sadbuddhithI potAnI kathA ja che. emanA jIvananI kathA ja che. / mumukSu H- udaya uparathI bhUtakALamAM kevA pariNAma karyA eno khyAla AvI jAya ? pUjya bhAIzrI :- hA. barAbara khyAla Ave.vicAra kare to badho khyAla Ave. mumukSu :- sAmUhika rIte AvA pApanA pariNAma karyA hatA, kaI jAtanA ? kayA prakA2nA (e badho khyAla AvI jAya) ? = pUjya bhAIzrI :- hA. badho khyAla Ave. jeTalI vicAra zakti. khyAla Ave. jevuM karmanuM phaLa che ene anusarIne ja thayelA pariNAma che. jemake koI jIvane deva-guruzAstranI samIpa AvatA koI roke che. satpuruSanI samIpa AvatA koI roke che. to roke che athavA ene rokAvuM paDe che ke je potAne evA kAryomAM phasAyeluM rahevuM paDe che, to potAnI icchA che chatAM nathI jaI zakato. aMtarAya thayo ne ? zuM thayuM ? aMtarAya thayo. aMtarAyano udaya Avyo, kemake pote aMtarAya evo nAkhyo che. jyAre potAne aMtarAyano udaya che eno artha zuM che ? ke pote paNa evA aMtarAyanA pariNAma karyAM che. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-582 39 deva-guru-zAstra samIpa javAmAM, koIne javAmAM, potAne javAmAM, pote ja aMtarAyanA pariNAma karyA che. pote aMtarAyanA pariNAma kare to potAne aMtarAya bhogavavo paDe. sIdhI vAta che. e to jevA prakAre pariNAma karyA hoya evo udaya Ave. A sIdhI vAta | mumukSu -pote aMtarAyanA pariNAma karyA hoya to A digaMbara dharmamAM janma kevI rIte thAya? pUjya bhAIzrI - e amuka jAtanA pariNAma karyA che ne ? aMtarAyanA karyA che ane vagara aMtarAyanA paNa karyA che. beya karyA che. pariNAmanA kyAM ThekANA che? devaguru-zAstranI pUjA kare, bhagavAnanI pUjA karavA jaze, pAcho arihaMta pratimAno pratiSThAno viSaya Ave to pAcho doDha DahApaNa karIne niSedha kare ke Ama na thAya. paNa tane kyAMthI khabara paDI? tAruM jJAna keTaluM? tArI samajaNa keTalI? pAcho te maMdiramAM pUjA karavA beTho. covIsa tIrthakarane mAne paNa bhAvi tIrthakarane na mAne. covIsa tIrthakarane mAne tyAre pariNAma to maMda kaSAyanA kare che. e jAtanA puNya to bAMdhe che. pAcho virodha kare che. ajJAnamAM to ThekANA paNa kyAM che pariNAmamAM je pariNAma kare eno ja pAcho pote virodha kare. ema aneka jAtanA mizra pariNAmo baMdhAya che. udaya paNa evI jAtanA Ave che. aMtarAya thAya, aMtarAya na thAya.. aMtarAya thAya, aMtarAya na thAya. badhuM thAya. jemake prazna evo che ke eka mANasane ghaNI saMpatti thaI gaI. daridra hato emAMthI puNyano udaya Avyo. puNyano udaya Avyo to pachI mAMdo zuM karavA paDyo ? DokTare roTalI khAvAnI nA pADI che. khAvI hoya to davA khA, iMjekzana khA. bAkI khAvAnI badhI nA che. bIjuM khAvAnI badhI nA pADIe chIe. koI prazna kare ke puNya to ATaluM badhuM karyuM hatuM. e badhA mizra udaya hoya che. koI paDakhethI puNyanA, koI paDakhethI pApanA pUrA puNyanA udaya ane pUrA pApanA udaya koIne hotA nathI. eka mANasa hospiTalamAM dAkhala thayo, hospiTalanI aMdara gardI ghaNI rahe che. to eka jaNane special room maLe che, bIjAne Ward mAM jagyA maLe ane trIjAne kahe che bahAra lobImAM nAkho atyAre kyAMya jagyA nathI. have je WardmAM Avyo eno puNyano udayake pApano udaya? nakkI karo. zuM nakkI karazo? mumukSu -puNyano che. pUjya bhAIzrI - Special room vALA upara enuM dhyAna jAya to zuM kare ? Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 rAjahRdaya bhAga-12 LobymAM jene sUvaDAvyo che enA upara dhyAna jAya to kahe, ApaNo puNyano udaya che. juo ! ene jagyA na maLI, ApaNane maLI gaI. thoDI lAgavaga hatI ne ? lAgavaga nahi, e jAtano puNyano udaya hato. paNa e ja mANasa jyAre Special room vALAnI sAme jove tyAre ema thaI jAya ke ApaNe pApano udaya che. juo ! ene kevI sagavaDa maLe che. Doctor paNa Special tyAM jhAjI vAra rokAya. kaI bAjuno udaya che ? kyAMthI jovuM che enA upara AdhAra che. AvA badhA prakAro hoya che. AmAM kaMIka jAtanA prakAra che. e ema batAve che ke pote jevA pariNAma karyA che evuM phaLa Ave che. sIdhI vAta A che. mumukSu :- bhUtakALamAM dharmano .. sahana paNa karyuM che ne dharmano virodha paNa karyo che. pUjya bhAIzrI :- virodha paNa karyo che. oghasaMjJAe virodha paNa karyo che ane oghasaMjJAe dharma paNa karyo che. keTalAka dharmanA prasaMgo paNa maLe che. keTalAka dharmanA prasaMgomAM potAnI icchA hoya topaNa kAMIkane kAMIka aMtarAya hoya che. e prakAra bane che. mumukSu :- atyAre satpuruSanA guNagrAma paNa kare ane satpuruSanI vAta paNa na = mAne. pUjya bhAIzrI :- hA. beya kare. darzana karavA jAya, vaMdana kare. vaLI kayAMka ema kahe, ema na hoya. e kahe che ema na hoya. mane to Ama lAge che. ema paNa kare. ThekANuM kayAM che ? jIvanA pariNAmanuM koI ThekANuM nathI. evuM badhuM che, bALaka jevuM che. ekane eka ramakaDAnI ghaDIka hA pADe che, vaLI pAcho ghA karIne pheMke. je ramakaDA mATe kajiyo karyo hoya e pAcho ramatA ramatA ghA kare. paNa pahelA to kayio karIne A ramakaDuM mAgyuM hatuM. to kahe, nA have nathI joItuM. kAMI ThekANuM nathI. jIvanA pariNAmanuM koI ThekANuM nathI. kemake ene viveka jAgyo nathI. dharmanuM mULa je viveka e vivekamAM Avyo nathI. vivekanI bhUmikAmAM nathI Avyo, dharmanI bhUmikAmAM to AvI zake nahi. mULa vAta to vivekanI che. jIvanI yogyatA ane sAme praMsaga, enA u52 eno nyAya toLavo paDe. mumukSu :- jyAM kAMI apamAna thatuM hoya to ema vicAravuM joIe ke A mAro pUrvakRta aparAdha che. to emAM zAMti rahI jAya. vartamAnamAM evI rIte levuM joIe ? = pUjya bhAIzrI :- hA. e barAbara che. koI apamAna kare to samajI javuM (ke) udaya mAro che. meM paNa koInuM apamAna karyuM che eTale atyAre mAruM apamAna thAya che. meM koInuM apamAna kharekhara karyuM che enA phaLa atyAre udayamAM AvyA che. koI apamAna Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-582 41 kare che e nyAyasa2 khoTuM hoya topaNa kharekhara paristhiti A che. ane tyAM samabhAva rAkhe (to) ghaNI sArI vAta che. tyAM samabhAva rAkhe to ghaNI sArI vAta che. mumukSu H- ghaNuM suMdara mArgadarzana che. pUjya bhAIzrI :- hA. apamAna karIne sahana na karI zake evI paristhiti hoya tyAM samabhAva rAkhavo e to puruSArtha mAge che. e koI sAmAnya sAdhAraNanuM kAma nathI. e to asAdhAraNa puruSArthano viSaya che. mumukSuH-upayogathI pAchA rAga-dveSa thaI jAya to ora mAThuM pariNAma Ave ? pUjya bhAIzrI :- hA, evA ja baMdhAya, evA ja baMdhAya. je prasaMgane anusarIne jevA pariNAma karyAM hoya evA ja karma baMdhAya, evo ja udaya Avaze. ema che. mumukSu :- eTale atyAre apamAnano niSedha Ave ke mAruM apamAna na thavuM joIe. A pariNAma pote bhaviSyamAM apamAna maLavAnA pariNAma thaI gayA ? = pUjya bhAIzrI :- hA. che ja, ema ja che. azAtA na joIe to azAtA baMdhAya, zAtA joIe topaNa azAtA baMdhAya. beya eka ja vAta che. azAtA na joIe ane zAtA joIe, pratikULatA na joIe ane anukULatA joIe. beya pratikULatA AvavAnuM ja kAraNa che. pratikULatA na joIe emAM pratikULatAne notare che ane anukULatA joIe e paNa pratikULatAne ja notaru che. sIdhI vAta che. mumukSu :- tAva Avyo ane tAva maTADavAnA bhAvamAM pAcho tAva Ave ? pUjya bhAIzrI :- hA. tAva Ave. e ja vakhate. ema che. cakkara cAlu ja che. jUno udaya che, navo bAMdhe che. kAM zubhano udaya hoya, kAM azubhano udaya hoya. prakRtimAM trIjo to koI vibhAga nathI. zubhAzubha prakRtimAM trIjo vibhAga nathI. pachI badhA enA peTA vibhAgamAM jAya che. to zubhanA udaya vakhate zubhano rasa caDe che ane azubhanA udaya vakhate enA khedano rasa caDe che. ane beya vakhate jIva vizeSa karmabaMdhanamAM Ave che. Ama ne Ama enuM saMsAranuM cakra che e karmathI chUTIne mokSa thavAnuM banatuM nathI. mATe vivekIjIva e vicAre che, ke udaya bhale game te Avyo. enA mULane chedavuM che. enuM mULa to zubhAzubha pariNAma che. teha zubhAzubha chedatA Upaje mokSa svabhAva.' chelle zubhAzubhane chedavuM che. zuM kahe che ? pUrve yathAsthita vicAra karyA vinA...' eTale avicArIpaNe. potAnA jIve pravRtti karI tethI AvA vyavahArano udaya prApta thayo che,...' jANe che ne ? lakhe che Ama. jethI ghaNIvAra cittamAM zoca rahe che;...' ghaNIvAra cittamAM zoca rahe che. paNa Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 rAjahRdaya bhAga-12 yathAsthita samapariNAme vedavuM ghaTe che ema jANI, ghaNuM karI tevI pravRtti rahe che.' ane temAM paNa samabhAva karavA sudhInI dazA AvI che eTale samapariNAme e vedIe chIe. je udaya che enA pratye dveSa karatA nathI. udaya game evo nathI. je udayamAM phasANA che e udayamAM rucatuM nathI paNa chatAM dveSa nathI karatA. samapariNAme vedIe chIe. amA karelA karmanuM phaLa che. eTale bhinna paDIne zAtAbhAvamAM rahIne e prasaMgane anubhavI laIe chIe. e je bhinna paDe che ane jJAnamayapaNe je potAnI dazAmAM samapariNAme rahe che e jJAnInI koI alaukika dazA che !! mumukSu :- jJAnIonI koI ajaba vAta che. pUjya bhAIzrI :- e jJAnIonI koI alaukika dazA che. carcA karI hatI ne ? tyAM bahene carcA karI hatI. pUjya bahenazrI'ne pUchyuM hatuM. ... padhAryA tyAre. ke jJAnIpuruSanI mana-vacana-kAyAnI ceSTA jovI ane emAM enA rahasyane jovuM eTale zuM ? jJAnIpuruSanI mana-vacana-kAyAnI ceSTAmAM enA rahasyane pakaDavuM eTale zuM ? evo prazna karelo. to kahyuM, e mana-vacana-kAyA.. uttara ema maLyo ke, e mana-vacana-kAyAnI pravRtti padravyAzrita jJAnInI dekhAya tyAre paNa emane svarUpanuM anusaMdhAna chUTatuM nathI. A satpuruSanA pariNamananuM rahasya che. sarasa vAta karI hatI. e jonArane avazya AtmArthanI siddhi thAya. A e tattvanuM jJAna karavAnuM phaLa che lyo. ApaNe e ja tAravIe chIe. viSaya e che ke, jo enuM yathAsthita A jIvane jJAna thAya to emAMthI AtmArtha kema karavo e potAne aMdaramAM enI rIta AvaDe. nahita2 anAdithI e nathI AvaDyuM, bAkI badhuM AvaDyuM che. zAstra agiyAra aMga ane navapUrva sudhI AvaDI gayA che. kAMI nahi AvaDavAmAM bAhya kriyAmAM bAkI rAkhyuM nathI. paNa eka AtmArtha nathI AvaDyo. eTalA mATe e vAta che. e AmAM kahyuM che. emanA padamAM paNa e vAta Avaze. samajAze tamane uttama AtmArtha. eka pada Ave che. e rIte jo tamane mULa mArga samajAze to tamane uttama AtmArtha samajAze. mumukSu HeTale jJAnInI oLakhANamAM jJAnInuM svarUpa anusaMdhAna jovAno prayatna karavo ? - pUjya bhAIzrI :- hA. e jo jotA AvaDe to potAne aMdaramAM AtmArthanI kriyA AvaDI jAya, jenAthI anAdithI ajANyo rahyo che. AtmArtha ja nathI sAdhyo. eTale to emaNe kahyuM, naya anaMtA che paNa sauthI moTo naya AtmArtha sadhAya te che. amAre to Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-582 43 eka ja naya che. bIjo naya amArI pAse nathI. athavA badhA nayamAM A eka naya amArI pAse sAmAnya che, saLaMga che. koIpaNa nayamAM e nyAya ane e naya amArAthI chUTato nathI. e AmAM che. emAM lIdhuM che. emanA patromAM che. naya anaMtA che paNa AtmArtha eka ja sAco naya che.' ema karIne (che). jJAnAmRta... 700uparano bola che. vaLI AtmadazA vizeSa sthira thavA asaMgapaNAmAM lakSa rahyA kare che.' atyAre AtmasthiratA che paNa AmAM vizeSa sthira thavA mATe amAruM lakSa asaMga thaI javAmAM che. A vepArAdithI chUTA thaIne ekAMtamAM vayuM jAvuM evuM amAruM lakSa che. eTale AtmadazA vizeSa sthira thavA mATe A hetu che. asaMga thavAmAM paNa A hetu che ke vizeSa sthira thavA asaMgapaNAmAM lakSa rahyA che. A vyApArAdi udaya vyavahArathI je je saMga thAya che, temAM ghaNuM karI asaMga pariNAmavat pravRtti thAya che,...' lakSa asaMgatAnuM che ne ! eTale citta kyAMya coMTatuM nathI. aneka jIvono saMga thAya che paNa amArI je pravRtti che ane pariNAma che e asaMgapaNAvat thAya che. eTale taddana nirasapaNe (thAya che). mumukSuH- upadeza chAyA'mAM che. - pUjya bhAIzrI :- upadeza chAyA'mAM che. keTalAmo che ? mumukSu :- 11 naMba2. - pUjya bhAIzrI :- 11 naMba2mAM. 'upadeza chAyA' 11. == mumukSu :- lagabhaga 4 peja u52 hovuM joIe. sAta naye.. hindI che ? 3-4 peja u52. 725 pAnuM. = pUjya bhAIzrI :- 725 pAne vaccethI nIce che. 'sAta naya athavA anaMta naya che, te badhA eka AtmArthe ja che,...' lakheluM che ne ? 'ane AtmArtha te ja eka kharo naya.' che. eka ja sAco naya che. bAkI badhA AgamamAM jAya che. naya vivikSA badhI AgamamAM jAya che. AtmArtha che te adhyAtmamAM jAya che. nahitara to ema kahe ke saba Agama ke naya dhAri hiye, mata maMDana khaMDana bahuta kiye.' naya to dhAraNa karyAM che. to kahe che, nahi. AtmArtha eka ja kharo naya che. naya sAta. saptabhaMgInA sAta naya lyo ke anaMtA naya lyo. 'nayano paramArtha jIvathI nIkaLe to phaLa thAya; chevaTe upazamabhAva Ave to phaLa thAya; nahIM to jIvane nayanuM jJAna jALarUpa thaI paDe;..' gUMcavAze. A nayathI Ama ne vaLI A nayathI Ama ? A vAdavivAda emAMthI UbhA thAya che. paryAyane dravyArthikanayathI kahe to ene bese nahi. dravyadRSTi karAvavA mATe ene vAta samajANI Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 rAjahRdaya bhAga-12 hoya, kAMIka kSayopazamamAM AvI hoya. have paryAyano viSaya dravyArthikanayathI sthApe tyAre ene ema thAya ke A paryAyane zuM karavA Ama kahe che ? ApaNe dravyanuM kAma che, paryAyanuM kAma nathI. ene samAdhAna thAya nahi. jALa lAge badhI, A to gUMcavaNamAM paDAya evuM che. jALamAM to gUMcavaNa ja thAya evuM che. bIjuM kAMI thAya evuM nathI. jALamAM to gUMcavaNa ja thAya evuM che. 'nahIM to jIvane nayanuM jJAna jALarUpa thaI paDe; ane te vaLI ahaMkAra vadhavAnuM ThekANuM che.' pAchuM e nayanuM jJAna jIvane ahaMkAra vadhavAnuM kAraNa che. "satpuruSanA Azraye jALa TaLe.' A jALa satpuruSanA Azraye TaLe. kevI sarasa TUMkAmAM vAta karI che ! AmAM Ave che ne ? ke jJAnanA saMcetanathI jJAna ati zuddha prakAze che. 224 kaLazamAM Ave che. 'jJAnasya saMvetanayeva nitya, prAzate jJAnamatIva zuddhamI' ati zuddha (prakAze che). jJAnanuM saMcetana to paryAya che. to kahe che, dravyArthikanayathI te dravya che. paryAya paNa dravyArthikanayathI dravya che. je jJAnanuM saMcetana che e dravyArthiMkanayathI jovAmAM Ave to te dravyanuM anubhavana che. e dravyanA anubhavanasvarUpa che. 'samayasAra'mAM e vAta 414 (gAthAmAM) che. jJAnamAtranuM anubhavana. anubhavana to paryAyamAM thAya ne ? jJAnamAtranuM anubhavana te dravyanA anubhavasvarUpa che. AcAryadevanI evI bhASA AvI che. 'samayasAra' pUruM karatAM karatAM e vAta cAlI gaI che. darzanazAnamAM pravRtta pariNatimAtra zuddhajJAna ja eka che. evuM je nistuSa (nirmaLa) anubhavana te paramArtha che.........' evuM nirmaLa anubhavana te 5ramArtha che. nirmaLa anubhavana to paryAyamAM thayuM. 'kAraNa ke......' zuM karavA paramArtha che ema kahe che ? kemake dravya to emAM AvyuM nahi. prazna e uThaze. AmAM dravyanI vAta zuM AvI ? to AcArya mahArAja pote kahe che, 'kAraNa ke te (anubhavana) pote zudgha dravyanA anubhavanasvarUpa hovAthI tene ja paramArthapaNuM che.' zA mATe enuM paramArthapaNuM che ? e zuddha dravyanA anubhavanasvarUpa che. ahaMpaNuM dravyamAM karyuM che. dravyamAM kacAM vedana Ave che ? anubhavana to paryAyamAM ja Ave. pachI siddhadazA hoya ke sAdhakadazA hoya. paNa e dravyanA anubhavanasvarUpa che. kemake vastu ... che. to tyAM mAtra paryAyapaNe e anubhavanane nathI jovAto paNa dravyArthikanayathI jovAya che ke dravyanA anubhavanasvarUpa che. tyAM naya bIjo pakaDe che. mumukSu :- pravacanasAra'mAM aliMgagrahaNamAM paNa e vAta Ave che ne ? paryAyathI dravya pakaDAya che. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 patrAMka-582 pUjya bhAIzrI - hA, Ave che. ene to vIsamA bolamAM AtmA kahyo. zuddha paryAya te AtmA che. dravyathI nahi AliMgita zuddha paryAya te AtmA che ema kahe che. e pravacana "malADamAM chelle chelle 91mI janmajayaMtI vakhate "gurudeve bahu sAruM karyuM hatuM. pachI "malADa' pachI pravacano baMdha thaI gayA hatA. e vakhate nabaLAI to ghaNI hatI paNa gurudevanI karuNA ghaNI hatI. utsava che ane pravacana cAlaze. emAM 20mo bolanuM pravacana AvyuM. dravyathI nahi AliMgita. paryAya to paryAya svataMtra sat che ema kahevuM che ne? te eka svataMtra sat che. nahi AliMgita paryAya. dravyathI nahi AliMgita paryAya te AtmA che ema kahe che. zuddha paryAyanI vAta che. to tyAM zuM kahevuM che ? tyAM to pravacana karatA to paheluM vaheluM sAMbhaLyuM. gurudevanA zrImukhethI e vAta pahelavahelI sAMbhaLI hatI, ke ahIMyAM dravyane gauNa karyuM che. AcArya mahArAje A 20mA bolamAM dravyane gauNa karyuM che ane vedanane mukhya karyuM che. evA be bola AmAM kheMcyA che. 514 ane 541. "paramAgamasAramAM Ave che. paryAyanuM vedana che e vedana apekSAe vedana mukhya che, ene tuM gauNa kara to na cAle. evI bhASA AvI che ke ene tuM gauNa kara te nahi cAle, ema kahe che. vedana kyAM jAya? to enI mukhyatA karavA mATe AcAryadeve ema kahyuM, ke e ja AtmA che. zuddha paryAyate jaAtmA che. anubhaprakAzanA pravacanomAM 733mAM paramAgamasAramAM e vAta AvI che ke, "svapaNe anubhavAtuM jJAna te AtmA che. e "anubhavaprakAza' uparanA pravacanamAMthI che. svapaNe anubhavAtuM jJAna te AtmA che. bhASAnA zabdo sAdA che paNa AmAM rahasya bahu che. kemake A jIve jJAnamAM svapaNuM karyuM nathI. jJAnamAM svapaNuM kare eTale paryAyamAtranuM avadhAraNa nathI rahetuM. kharekhara to e sva te ja dravya che. dravyamAM anaMta jJAna che, anaMta darzana che, anaMta catuSTaya che, anaMta sAmarthya che, e koI vikalpa tyAM nathI karavA paDatA. jJAnane svapaNe anubhavatA dravyano vikalpa karyA vagara dravyanuM avalaMbana rahe che. mATe paramArtha che. e jJAnanuM nirmaLa anubhavana te paramArtha che. kemake te jJAnanuM anubhavana te dravyanuM anubhavana che. anubhavana paryAyamAM thAya che. paNa dravyanuM anubhavanadravyArthikanake kahevAmAM Ave che ane te yathArtha che. nayamAM gUMcavAya jAya che. zabdanayamAM gUMcavAya che. navamAM eTale zabdanayamAM gUMcavAya jAya che. mumukSu -vAMkAneramAM A vAta cAlI hatI. pUjya bhAIzrI:- hA. e vAta cAlI hatI. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 cajahRdaya bhAga-12 mumukSu:- game te nayanuM kathana Ave emAMthI paramArtha janIkaLe che. pUjya bhAIzrI - paramArtha ja nIkaLe che. dareka nayamAM paramArtha rahelo hovAthI paramArtha nIkaLe che. eTaluM to upadeza chAyAmAM kahyuM ke, dareka nAmAMthI AtmArtha eka kharo naya che e ja sAdhya rAkhavo. bAkI badhI vAta to judA judA paDakhAnI che. bAkI eka vAta badhAmAM saLaMga che ke AtmArtha sivAya koI naya sAco nathI. naya jUTho che. nayAbhAsa che. Agama ema kahe ke, eka nAnI sAme bIjA dharmanuM apekSita jJAna hoya to te naya sAco. sApekSAnayA. nirapekSanaya mithyA. e Agama tarIke, adhyAtmamAM AtmArtha eka sAco naya ane AtmArtha sivAyanuM bAkInA sApekSanaya hoya to AgamanuM jJAna khoTuM. kemake adhyAtma to AgamathI para che ne? koI vidvAna ema kahe ke amane to badhA nayanuM jJAna sApekSa ja che. nayano evo viSaya zIkhyA chIe. "nayacakra' hoya ke pachI nayanA graMtho ghaNA Ave che. e badhA nayonuM sApekSa jJAna varte che. tyAM ame ekAMta nathI karatA to kahe che, AtmArthano ekeya naya che aMdara? pAchA e nAmano naya aMdara na hoya. AtmArtha nAmano naya na hoya emAM. nizcayanI sAme vyavahAranaya hoya. badhAmAM AtmArtha Avavo joIe. nahitara tArA badhA naya khoTA jeTalA sApekSa jANyA e badhA khoTA. ekeya sAcA nathI. mumukSu - naya to AtmArthIne jahoyane? pUjya bhAIzrI:- naya AtmArthIne hoya ane naya samyajJAnIne hoya. eTale to e moTo viSaya cAlyo hato, ke sthApanA nikSepa to nayano viSaya che. nikSepanI vyAkhyA zuM? nayanA viSayane nikSepa kahe che. e nikSepa nayano che ke nayAbhAsano che, eno adhikAra kono? ke jenI pAse nayajJAna hoya eno to nayajJAnIne ApaNe pUchatA nathI ke A thAya ke na thAya, karAya ke na karAya ? dhaNI to e che, enA mAlika to e che. ApaNe to dharAhAra dhaNI thavAnI vAta che. nayanA je dhaNI che evA samyajJAnIne ApaNe pUchIe ane zAstramAMthI nakkI karIe ke A na karavuM joIe ane A karavuM joIe. A badhI gaDabaDa thAya che. (ahIMyAM, zuM kahe che ke, asaMgapaNAnuM lakSa hovAthI ane tIvra lakSa hovAthI. 28muM varSa che ne? 29mA varSe nivRtti lIdhI che. "asaMga pariNAma pravRtti thAya che...." pravRttinA kALamAM paNa pariNAma asaMga pariNAmavat ja rahe che. kemake temAM sArabhUtapaNuM kaMI lAgatuM nathI. veTha utAratA hoya evI rIte pravRtti thAya che. kAMI sAra lAgato nathI. paNa je dharmavyavahAranA prasaMgamAM AvavuM thAya..paNa je dharmavyavahAranA Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-582 47 prasaMgamAM AvavuM thAya 'tyAM, te pravRtti pramANe vartavuM ghaTe nahIM.' saMsArika pravRttimAM bhale veTha kADhIe. dharmanI pravRttimAM to potAne lAbha-nukasAnanuM kAraNa che, bIjA jIvane paNa lAbha-nukasAnanuM nimitta che. tyAM to barAbara sAvadhAnIthI pravartavuM ghaTe. tema bIjo Azaya vicArI pravRtti karavAmAM Ave to teTaluM samarthapaNuM hAla nathI, tethI tevA prasaMgamAM ghaNuM karIne mAruM AvavuM ochuM thAya che;...' bIjo Azaya vicArI eTale bIjAnuM bhaluM ka2vuM, bIjAne upadeza devo. e mAruM kAma nathI. mAruM 'samarthapaNuM hAla nathI...' dharma pravartAvavAnuM mAruM samarthapaNuM hAla nathI, tethI tevA prasaMgamAM ghaNuM karIne mAruM AvavuM ochuM thAya che;...' ahIM to vAMcana karanAra hoya ene jo vAMcana ka2vA na besADe to ene khoTuM lAgI jAya. ame tyAM gayA hatA paNa amane to vAMcana karavA besavA dIdhA nahi. jJAnI kahe che ke amAruM sAmarthya nathI. amAre e prasaMgamAM AvavuM nathI. upadeza ApavAnA prasaMgamAM amAre AvavuM nathI. juo ! kevI Line che AkhI ! mumukSu H- 'sonagaDha'mAM jaIe to amane koI pUchatA nathI. pUjya bhAIzrI :- hA. = tethI tevA prasaMgamAM ghaNuM karIne mAruM AvavuM ochuM thAya che; ane e krama pheravavAnuM cittamAM hAla besatuM nathI....' ane e krama hamaNAM pheravavo nathI. amArA cittamAM e vAta besatI nathI. chatAM te ta2pha AvavAnA prasaMgamAM tema karavAno kaMI paNa vicAra meM karyo hato, tathApi te krama pheravatAM bIjAM viSama kA2Nono AgaLa para saMbhava thaze ema pratyakSa dekhAvAthI krama pheravavA saMbaMdhInI vRtti upazama karavI yogya lAgavAthI tema karyuM che;...' upazama karavI yogya lAgavAthI tema karyuM che. eTale e krama toDIne ema thayuM ke ekavAra AvIe tamArI vacamAM. vaLI ema lAgyuM ke bIjA ghaNA viSama kAraNo AmAM UbhA thaI jaze. eTale vaLI e krama pheravavAnuM mUlatavI rAkhyuM che. ema yogya lAgyuM che. A Azaya sivAya cittamAM bIjA Azaya paNa te tarapha hAla nahIM AvavAnA saMbaMdhamAM che;...' A sivAya paNa bIjA keTalAka vicAro che. paNa koI lokavyavahArarUpa kAraNathI AvavA viSeno vicAra visarjana karyo nathI.' amAruM apamAna thaze ke phalANuM thaze (evuM) laukika kA2Na kAMI ame vicAryuM nathI. je kAMI kAraNa che e kAM to amArI dazAnuM pAramArthika kAraNa che ane kAM to bIjA koI jIvonA paNa 52mArthika kAraNane vicArIne AvavAno vicAra hato e paNa ame mUlatavI rAkhyo che. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 rAjahRdaya bhAga-12 citta para vadhAre dabANa karIne A sthiti lakhI che,...' ATaluM paNa lakhI zakavAnI amArI cittanI sthiti nathI. citta upara dabANa karIne, baLAtkAra karIne ATaluM lakhyuM che. te para vicAra karI jo kaMI agatya jevuM lAge to...' tamane kAMI emAMno koI bhAga agatyano lAge to te vakhate ratanajIbhAIne khulAso karazo.' ke Avo patra Avyo hato, AvI vAta lakhI che. mArA AvavA nahIM AvavA viSe jo kaMI vAta nahIM uccAravAnuM bane to tema karavA vinaMti che.' paNa e carcAmAM mArA AvavA, nahi AvavAnI carcA bane tyAM sudhI tame na karo ema huM icchuM chuM. ahIM sudhI rAkhIe. na AptapuruSa / sajIvanamUrtinI mudrA - avalokanathI, svarUpAvalokanadRSTi' pariName che. pratyakSayoga'nuM A sarvotkRSTa mahAtmyarUpa rahasya che. darzanamohano anubhAga ghaTavAthI svarUpAvalokanadRSTi' pariName che. pariNamana' pariNamanane utpanna kare che - A siddhAMta atre pratyakSa anubhavagocara thAya che. (anubhava saMjIvanI-1400) AtmAne nirmaLa thavAne arthe AtmArUpa evA jJAnIpuruSanI niSkAma bhaktiyoga rUpa saMga- e sarva zreSTha upAya che. ghaNAM zAstrono tathA tIrthaMkaradevano bhArgabodha' jovA jatAM e ja che. evA mArgabodha upara koI mahAbhAgyanuM lakSa jAya che, te saMsAra tarI jAya che, sugamapaNe tarI jAya che. (anubhava saMjIvanI-1401) Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-583 49 patrAMka-583 muMbaI, caitra vada 11, zuka, 1951 eka AtmapariNati sivAyanA bIjA je viSayo tene viSe citta avyavasthitapaNe varte che; ane tenuM avyavasthitapaNuM lokavyavahArathI pratikULa hovAthI lokavyavahAra bhajavo gamato nathI, ane tajavo banato nathI; e vedanA ghaNuM karIne divasanA AkhA bhAgamAM vedavAmAM AvyA kare che. khAvAne viSe, pIvAne viSe, bolavAne viSe, zayanane viSe, lakhavAne viSe ke bIjAM vyAvahArika kAryone viSe jevA joIe tevA bhAnathI pravartatuM nathI, ane te prasaMgo rahyA hovAthI AtmapariNatine svataMtra pragaTapaNe anusaravAmAM vipatti AvyA kare che, ane te viSenuM kSaNe kSaNe dukha rahyA kare che. acalita AtmarUpe rahevAnI sthitimAM ja cittecchA rahe che, ane upara jaNAvyA prasaMgonI Apattine lIdhe keTaloka te sthitino viyoga rahyA kare che; ane teviyoga mAtra parecchAthI rahyo che, svecchAnA kAraNathI rahyo nathI; e eka gaMbhIra vedanA kSaNe kSaNe thayA kare che. A ja bhavane viSe ane thoDA ja vakhata pahelAM vyavahArane viSe paNa smRti tIvra hatI. te smRti have vyavahArane viSe kvacita ja, maMdapaNe pravarte che. thoDA ja vakhata pahelAM, eTale thoDAM varSo pahelAM vANI ghaNuM bolI zakatI, vaktApaNe kuzaLatAthI pravartI zakatI, te have maMdapaNe avyavasthAthI pravarte che. thoDAM varSa pahelAM, thoDA vakhata pahelAM lekhanazakti ati ugra hatI; Aje zuM lakhavuM te sUjhatAM sUjhatAM divasanA divasa vyatIta thaI jAya che, ane pachI paNa je kaMI lakhAya che, te iccheluM athavA yogya vyavasthAvALuM lakhAtuM nathI; arthAt eka AtmapariNAma sivAya sarva bIjAM pariNAmane viSe udAsInapaNuM varte che; ane je kaMI karAya che te jovA joIe tevA bhAnanA somA aMzathI paNa nathI thatuM. jema tema ane jete karAya che. lakhavAnI pravRtti karatAM vANInI pravRtti kaMIka ThIka che; jethI kaMI Apane pUchavAnI icchA hoya, jANavAnI icchA hoya tenA viSe samAgama kahI zakAze. kuMdakuMdAcArya ane AnaMdaghanajIne siddhAMta saMbaMdhI jJAna tIvra hatuM. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 rAjahRdaya bhAga-12 kuMdakuMdAcAryajI to AtmasthitimAM bahusthita hatA. nAmanuM jene darzana hoya te badhA samyakajJAnI kahI zakAtA nathI. vizeSa have pachI. tA. 1ra. 12- 10. paroka 5 lAkha pravacana ne 200 | noMdha:- zarUAtanI 1700 miniTa avAja Double che. pAnuM-458, patra-583. eka AtmapariNati sivAyanA bIjA je viSayo tene viSe citta avyavasthitapaNe varte che. A patramAM potAnI aMtaraMga dazAno citAra vizeSa karIne lakhyo che. jJAnIpuruSa potAnA aMtaraMga pariNAmane vyakta kare e mumukSune mATe bIjA badhA viSaya karatAM sauthI vadhAre upakArI che. kemake...che... jIvaMta pariNati che ene khullI karIne batAve che athavA emano je AtmA che ene khullo karIne batAve che athavA aMtaranuM aMga khole che. eka AtmapariNati sivAyanA bIjA je viSayo.... eTale udayamAna je koI viSaya che tene viSe citta avyavasthitapaNe varte che;" laukika rIte bIjA viSayonA kAryo karatAM je-te bAjunI vyavasthA rahevI joIe e vyavasthA e jAtanA eka bAjunA jhokane laIne koI eka viSayamAM, koI eka dizAmAM evo jhukAva thAya tyAre bIjI bAjunA kAryo vyavasthita thatA nathI). dhaMdho saMbhALato hoya e Account saMbhALe nahi, Account saMbhALato hoya e dhaMdho saMbhALe nahi. koI asAdhAraNa kAryakSamatAvALAnI vAta bIjI che. dhaMdhAkIya kharIda, vecANa ane bIjA Negotiation.... gerahAjara thaI ja javuM paDe che. bIjo rasto ja nathI. ema ahIMyAM potAnA AtmAmAM vizeSa sthiratA thavAno puruSArtha vartI rahyo che-jora vartI rahyuM che. jene laIne eka AtmapariNati sivAya. ene AtmapariNati kahI che. AtmapariNati eTale AtmAnA anusaMdhAnamAM vartatI pariNati tene Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-583 51 AtmapariNati kahIe. e AtmapariNati caturtha guNasthAnamAM zarU thAya, emAM paNa vizeSa ugratA Ave tyAre munidazAnI paryAyamAM e pariNati Ave che. munidazAnI pUrvabhUmikA gRhasthadazAmAM UbhI thAya che. koI zAstrakAra to ema kahe che, ke zrAvaka kone kahIe ? ke je muninI pUrvabhUmikAmAM Ave enuM nAma zrAvaka. munine yogya bhAvanA, muni thavA yogya puruSArthano upADa, evA evA na AvI zakyA hoya tenuM nAma zrAvaka. tyAMthI lIdhI, vyAkhyA uparathI lIdhI. munipaNAnI pradhAnatAthI, mukhyatAthI, munipaNAnI mukhyatAthI zrAvakanI vyAkhyA kare che. evI eka AtmapariNati sivAyanA bIjA je viSayo.. cittamAM...je.. ane jJAnIne. A vicAravA yogya che, ke saMsArIjIvone tenA udayanA kAryomAM evuM lAge che ke tyAMthI ukhADavuM hoya to ukhaDIne AtmAmAM AvI zake nahi. sarvasvapaNe e udayanA kAryomAM evA cIkaNA pariNAmathI citta coTe che ke tyAMthI pharIne ene AtmAmAM AvavuM muzkela paDe che athavA azakya jevuM lAge che. ahIMyAM jJAnadazAmAM A sthiti UbhI thaI che. 28mA varSe ghaNA varSanI sAdhanA sAdhI che. pAMcamuM varSa cAle che). 24, 25, 26, 27pUrA karyA. sAdhakadazAmAM pAMcamuM varSa cAle che. kahe che ke tene viSe citta avyavasthita koI vyavasthita kArya karavAnI paristhiti sArI rahI nathI. "ane tevuM avyavasthitapaNuM lokavyavahArathI pratikULa hovAthI lokavyavahAra bhajavo gamato nathI.... lokone ema thAya ke A zuM kare che? koI vAra jJAnI khAtA khAtA khAvAnuM baMdha karI de. "sogAnIjIne evuM thayuM hatuM. bIjI vAta to kayAMthI yAda Ave ? eka-doDha roTalI khAdhI ane hAtha dhoI nAkhyA. Ama to emane te divase jamavA mATe parANe ja uThADyA hatA. hAtha dhoI nAkhyA. Time thaI gayo paNa emano Roomkhulyo nathI. vyAkhyAnamAMthI AvIne rUma baMdha karIne besI gayA hatA. pachI carcA to badhAnI cAlyA kare. pahelA be-traNa jaNA emane je rIte rahevuM hoya e rIte rahevAnI chUTa hatI. koI baMdhana nahotuM. badhA Ave eTale carcA karavA besavuM e baMdhana nahotuM. badhA AvyA hoya to potAne saMkoca thAya ke huM kyAM.... Room baMdha karIne besI gayA. bAra, savA bAra, sADA bAra thayA paNa rUma khole nahi. pachI kholAvyo thaI gayo che. be-traNa bUma pADe eTale tyAM karavA mAMDyA. hajI A khAvAnuM che. A khAvAnuM che...... besI rahyA hAtha dhoyA eTale UbhA thaIne pAchA RoommAM e vAta anukULa nathI. A to eka jamavAno dAkhalo che... vyavasthita vAtacIta thAya, vyavasthita vyavahAra thAya koI. eka mANasa ghare maLavA Ave ane koI Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para cajahRdaya bhAga-12 manamo ja na Ape, Avo ema. ThIka che ApaNane ema hatuM saMbaMdha jevuM.. paNa gayA tyAre to na Avo kahyuM ke jatI vakhate na Avajo kahyuM. lokavyavahAramAM to A pratikULa gaNAya che. 'tevuM avyavasthipaNuM lokavyavahArathI pratikULa hovAthI." khyAla che, ke lokavyavahAra Ama nathI cAlato, lokavyavahAra bIjI rIte cAle che ane huM bIjI rIte cAluM chuM. eTale e lokavyavahAra bhajavo gamato nathI, ane tajavo banato nathI." tajavo to che. tajavo game che paNa ... "bhajavo gamato nathI ane tajavo banato nathI.' tajavo to che. tajavo game che... hakIkata che UbhA rahevuM gamatuM nathI, paNa ene tajavo banatuM nathI. kevo jIva muni thAya che A vicAravA jevuM che..... dIkSA le che evuM nathI A. aMdarathI AtmAno puruSArtha phATaphATa thato hoya, ane kyAMya game nahi. bojo bojo lAge.khAvuM-pIvuM bojo lAge. tyAre e sarvasaMgaparityAga thAya che). tyAre kAMIka ene nirAMta thAya che ke A kolAhalamAMthI ane klezamAMthI chUTyA. lokavyavahAra bhajavo gamato nathI, ane tajavo banato nathI;" evo viruddha prakAra cAle che. "e vedanA ghaNuM karIne divasanA AkhA bhAgamAM vecavAmAM AvyA kare che. kyAreka sAMbhare che evI vAta nathI. Akho divasa, Akho divasa A vedanAmAM pasAra thAya che. A vyavahAra bhajavo gamato nathI, ahIMthI chUTA thavuM che. A te kevI vicitra paristhiti UbhI thaI che? koI bhUtakALamAM, pUrvamAM avicAra che. mArAthI je kAMI thaI gayuM che avicArapaNe, ene laIne ahIMyAM beThA chIe, vacce AvI paDyA chIe. AgalA patramAM kahyuM ne? pUrveyathAsthita vicAra karyA vinA jIve pravRtti karI che.' nAstithI lIdhuM. vicAra nahoto karyo. je rIte vicAra viveka karavo joIe e rIte nahoto karyo eTale pharIne A vyavahArano udaya prApta thayo che. eTale A udayanI vacce phasANA chIe. e amArA ja aparAdhanuM phaLa che. (koIno) vAMka kADhatA nathI, mane Ama karatA nathI, mArA bhAgIdAra choDatA nathI, mane mAro dhaMdho choDato nathI, mane mArA gharavALA choDatA nathI. A jIve aparAdha karyo che. vagara vicAryuM .. ahIMthI nIkaLAtuM nathI. nIkaLavuM che paNa nIkaLAtuM nathI. ghaNuM karIne divasanA AkhA bhAgamAM vecavAmAM AvyA kare cheA bAjucitta kAma karatuM nathI. parANe karAvavuM hoya topaNa lAkaDI mArIne karuM chuM gayuM che e bAbAtamAMudayanA kAryamAM praveza nathI karI zakato. citta ThekANe nathI. vAta sAcI che Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-583 pa3 ThekANe ja nathI..... rasa levo hoya to rasa laI zakIe evuM nathI... hato ane Avaka.. e jamAnAmAM. .. dhaMdho svIkAryo hato. kuTuMbanI Arthika samasyAne kAraNe dhaMdho svIkAryo. evuM nathI ke jarUra nahotI ke ulajhIne paDyA hatA. have nIkaLavuM che. have nIkaLavuM che ema nahi, emAM praveza thato nathI. karavuM zuM? lAkaDI mAre cittane ke hAla have kAma karavA. kahe, nA mArAthI nathI thAtuM have. huM nabaLo paDI gayo. nabaLo mANasa sUto hoya ane parANe uThADe to uThe nahi. mumukSu bhUtakALamAM AvuM karyuM hatuM eTale AvuM thAya che pUjya bhAIzrI - hA. jJAnI puruSanI dazA svarUpa che. jema aMdaramAM potAno AtmA bodhasvarUpa che ema bahAramAM jJAnI puruSanI . beyane jove to AtmAne sIdho bodha thAya evuM che. aMdara AtmAne jove to bodha levAnA A be sthAna che. mumukSu -trIjuM koI sthAna nathI? pUjya bhAIzrI:- trIjuM koI sthAna nathI. enI barAbarImAM to nathI. sAstro che e satparuSanA vacano che. ... thAya to ene potAne khabara paDe nahi. kahevA mAge kAMIka ane samaje kAMIka. gurudeva kahetA ke phAnasa saLagAvo. to nAkhyuM bhaDakAmAM. phAnasa saLagAvo, nAkhyuM bhaDakAmAM phAnasa saLagAvAnuM kahyuM, phAnasa pragaTAvavAnI vAta hatI. AkhuM phAnasa AgamAM nAkhavAnI vAta nathI. evuM thAya to zuM khabara paDe ? eTale zAstrathI to saMskArI ... ene bodha levAno adhikAra che. bAkI bIjAne sIdho zAstramAMthI bodha levano adhikAra nathI. kAM to pote pUrva saMskArI hoya, kAM to svacchedarahita thayo hoya. potAnA doSa joI joI joInenIMdI... nIMdI... nIMdIne eTalo haLavo thaI gayo hoya to bItA bItA zAstra vAMce. kaI sthitimAM vaMcAya enI vAta che. atyAre game te game I zAstra laIne besI jAya emAM kAMI vaLe evuM nathI. jene "zrImadjI' jevA mahAtmAo..pheravavuM paDe, bhAI ! tame vAMcyA pachI Ane Apajo, tame vAMcIne A bhAIne Apajo, pachI A bhAIne mokalajo, pachI A bhAIne Apajo. ethI vadhAre jarUra paDe to koIne nakala karavA besADe.kemake zAstra na hoya. koI pAMcaso-hajAra chapAve to AkhA dezamAM kayAMthI pahoMce. koI prAMtamAMthI keTalAka magAve, koI prAMtamAMthI keTalAka magAve. be-traNa prAMtamAM jAya tyAM khalAsa thaI jAya. pharIne koIne vecAtuM joItuM hoya to na maLe. e gotavuM paDe kone tyAM che ? kone tyAM haze? evuM che pahelI vakhata 1984nI zibiramAM "AgrA' gayA. "zrImadjImAMthI Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 rAjahRdaya bhAga-12 Reference levo hato. graMtha laI javo rahI gayo. tyAM to kyAM "zrImadjI' vAMcavAnA che. tyAM to bIjA zAstrono svAdhyAya thAze. Reference book tarIke joItuM hatuM. (eka mumukSa) kahe, mAre tyAM nathI. tamAre tyAM che? "zrImad rAjacaMdrano graMtha nathI bahu kahevAya. to kahe amAre tyAM nathI. thoDAka mumukSane pUchyuM ke ahIM koInI pAse nathI. pachI bIjA eka mumukSune pUchyuM, e savAre savAre AvatA hatA. to kahe mArI pAse che. pachI emaNe ApyuM. dUramAM to evuM ja che ne. A bAju pracAra hoya to olI bAjuna maLe, olI bAjunA pracAravALA zAstro A bAjuna maLe. mumukSu - niyamasAra'nahotuM. pUjya bhAIzrI:- hA. ApaNe tyAM niyamasAra zAstranI pahelI Edition ane bIjI Edition vacce 27 varSano gALo che. paramAgama maMdira vakhate e dhyAna gayuM. paramagAma maMdira banyuM, pratiSThA thaI. paramAgama to kotarAvyA paNa ApaNe to zAstra paNa chapAvyA nathI. vecANa vibhAgamAM mULa zAstra na maLe. pAMceya zAstraekAdu mAMDa maLatuM hatuM. paMcAstikAya' na maLe, niyamasAra' na maLe, "pravacanasAra' na maLe. 'aSTapAhuDa' to bahu ja ochuM maLatuM hatuM. pachI e vakhate A vItarAgaTrasTano vikalpa Avyo. ApaNI bhAvanA hatI. e vakhate vItarAga TrasTanI sthApanA thaI. gurudevane bahu pramoda thayo. ThIka che, zAstranuM kAma have cAlaze. ane phaTAphaTa cAlyuM. pahelethI ja joradAra kAma hatuM. bahu jhaDapathI ane joradAra. kemake amuka to nakala ja karAvavAnI hatI. eka zAstra presamAM ApI dayo ke A chApI nAkho. bIjI kAMI taiyArI karavAnI na hoya. khAvAne viSe, pIvAne viSe..." have kayA kayA udaya che? ke khAvuM paDe che. khAvuM nathI, khAvuM paDe che. khAvAne viSe, pIvAne viSe, bolavAne viSe, jenI sAthe bolavuM nathI enI sAthe bolavuM paDe che, ema kahe che. lakhe che "sogAnIjI' ? "jIsake sAtha bolanA nahi cAhate usake sAtha bolanA paDatA hai. kyA kare ?' bolavAne viSe, zayanane viSe.... UMghavuM. UMghavAnuM mana nathI.niraMtara, AtmapuruSArthaniraMtara karavo che. zayanane viSe, lakhavAne viSe ke bIjAM vyAvahArika kAryone viSe jevA joIe tevA bhAvathI pravartAtuM nathI...." na khAvAnuM bhAna rahe, na UMghavAnuM bhAna rahe, na bolavAnuM bhAna rahe. olA kahe paNa ame tamane bolAvIe chIe), tame hoMkAro detA nathI. tamAruM dhyAna kyAM che paNa? jene vyavahAra paDyo hoya ene to bolAve ane na bole eTale ene to gusso Ave ke tamane be vakhata pUchyuM. tame kAMI javAba detA nathI. ene zuM khabara ke A Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-583 kyAM vayA gayA che ! jJAnI svabhAvamAM UMDA UMDA... UMDA kayAM utarI gayA che e bahAravALAne aMdaranI zuM khabara paDe? ene ema ke A bhANAMmAM cIja khUTI. zAka khUTI gayuM che. to zAka ApuM? ema pUche. gharethI zuM pUche? zAka ApuM? AmanuM kAMI dhyAna na hoya. bIjI vAra pUche, trIjI vAra pUche. paNa kyAM dhyAna che? traNa vAra to pUchyuM. zAka joIe che ke nathI joItuM? ThIka-ThIka, tyAre daI dayo.....kAM nathI joItuM. paNa e bahAra nIkaLavuM paDe. e kyAMne kyAMyathI pAchuM AvavuM paDe. gayA hoya kyAMya ane kyAMyane kyAMyathI pAchuM AvavuM paDe ema che. evA badhA kAryone viSe jevA joIe tevA bhAnathI pravartAtuM nathI. ane te prasaMgo rahyA..." che. udayamAna prasaMgo rahyA hovAthI AtmapariNatine svataMtra pragaTapaNe anusaravAmAM vipatti AvyA kare che. AtmapariNatinI A badhI amArI vipatti che. khAvuM paDe che, pIvuM paDe che, bolavuM paDe che, sUvuM paDe che. kAle vAta thaI hatI ne? "bahenazrI kahetA ke A tamArA khAvAnA paDaghama vAgyA. e... Time thaI gayo cAlo khAvA, eya.!Time thaI gayo. savArane sAMja. savAra ne sAMjabe vakhata. bapore ane sAMje. to kahe, basa ! A paDaghama vagADo cho. paDaghama eTale kAnamAM aNagamatA nAdane paDaghama kahe che. Dhama DhIma... DhIma DhIma... vAgyA ja karatA hoya to mANasane zuM lAge ke A have baMdha thAya to sAruM. ane te prasaMgo rahyA hovAthI AtmapariNatine svataMtra pragaTapaNe anusaravAmAM.... svataMtrapaNe AtmAne anusarIne aMtarmukha rahevuM che evI je svataMtrA emAM vacce A badhA vibo-vipatti AvyA kare che. ane te viSenuM kSaNe kSaNe duHkha rahyA kare che. ke je karavuM che e bAjuthI vacce vikSepa thayA kare che. tenuM potAne duHkha thAya che. kevI dazA lakhI che ! 28mA varSe. A to "sobhAgabhAI jevA pAtra che eTale vAtane kholI che. "sobhAgabhAI jevA pAtra che eTale kholI che, eno artha zuM thAya? ke evA pAtra na hota to atyAre A cIjana maLata. e sIdhI vAta che. eTale pAtra jIvonI hayAtI bIjAne upakArI thAya che. jJAnInI vidyamAnatA bIjAne upakArI thAya che e to kahevAnI ke samajAvavAnI jarUra paNa rahetI nathI, paNa jJAnInI samIpamAM koI vizeSa pAtrajIva hoya to paNa bIjA samAjane, vartamAna samAjane ane bhaviSyanA samAjane upakArI thAya che. A bhaviSyanA samAjane ja kAmanI cIja chene. mumukSu :- "gurudevanA zrImukhe ATaluM spaSTIkaraNa thayuM. e bahenazrInA hisAbe ? Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 rAjahRdaya bhAga-12 pUjya bhAIzrI -hA. cokhkhuM kahetA hatA ke, "bahenazrI jevA dharmAtmA sabhAmAMdharmasabhAmAM hatA to ATalI sUkSma vAto nIkaLI che. nahitara kone saMbhaLAve ? e to bheMsa AgaLa bhAgavata jevI (vAta) thaI jAya. kone saMbhaLAve? kone vAta kare ? vAta ja na samaje to kone samajAve ? koI samajanAra hoya to vAta samajAve ne? evuM ja che. e to nimittanaimittika saMbaMdha che. bahArano je A bodhano, upadezano vyavahAra che emAM to nimittanaimittika saMbaMdha che. eTaluM ja nahi, je mahAna AcAryo ane enI nizrAmAM rahetA mahAmunioe aMdaranI jijJAsAmAMthI prazno kADhyA ane AcAryo javAba de. evI jijJAsA uttarane laI Ave che. caturtha guNasthAne jyAre potAne prathama zuddhopayoga pragaTe che tyAre to kevaLajJAnanI labdhi Ave che. eTale svarUpanA abheda vedanamAM, svarUpanA abheda AtmajJAnamAM abhedapaNe sarva zrutajJAna samAya che. e zrutajJAnamAM bhedo nathI paDatA. A nyAyano A nyAya, A praznano A uttara evo anubhavanA kALamAM bheda nathI Upajato ke A prazna hoya to eno Avo javAba. caudapUrvato anaMtamAM bhAge che. bAra aMga to enA anaMtamAM bhAge che. agiyAra aMga ane nava pUrva. bAre bAra aMga to anaMtamAM bhAge che. e upayoga kevaLajJAnanI labdhi laIne Ave che. eTale jeTalI aMtaranI sUkSmajijJAsA (hoya)e uttarane kheMcIne emAMthI bahAra kADhe che. abhedamAMthI bheda paDAve che. prazna game tyAMthI Ave eno koI vAMdho nathI. prazna karanAra joIe. e vakhate jJAna khIle che. abhedamAMthI bhedamAM thoDo Ave che to bIjAne upakArI thAya che. jenA jJAnano bheda bIjAne upakArI thAya enA abhedajJAnanI mahimA zuM karavI ? ema kahe che. gurudeva' kahetA ke, A to bhukko che. zeno ? hIrA-hIrA ghase ne ? eno bhukko paDe che. jemake jJAnI to bahAra nIkaLe tyAre bhASA Ave che. bahAra nIkaLe tyAre bhASA Ave to pachI e to zubhabhAva che. aMdaranI je abheda pariNati che e to vAta ja judI che AkhI ane A to zubhabhAva che. to enA zubhabhAvane anusarIne jevikalpAtmaka jJAnAdi pariNamatA hoya emAM bIjAne e AtmajJAnanuM nimitta thAya. e vANI bIjAne AtmajJAnanuM nimitta thAya. ajJAnInI to thAya ja nahi paNa e to bAra aMganA pariNAmano aMza che e nimitta thAya che. jo bahAra AvelA pariNAmano aMza nimittapaNe bIjAne jJAnI kare to aMdaranA aMzanI mahimA zuM karavI ! ema kahe che. enA mATe vANI pote azakta che. e aMdaranA pariNAmanA guNa gAvA mATe vANI pote Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-583 azakta che. vANImAM e zakti nathI. mumukSu - A je aMtara dazAnI vAta karI, ene mATenI jhaMkhanA mAge che, mumukSunA pariNAmamAM AvI jAtanI..? pUjya bhAIzrI:- hA. koI koIne to evuM lAge che. ekadama jijJAsAmAM, aMtara khojamAM utarI jAya to ene bahArano khyAla ocho thaI jAya. mumukSanI bhUmikAmAM thaI jAya. enI dhUna caDI hoya tyAranI vAta che. aMdaramAM dhUna caDI hoya to bahAranA kAryo thoDA avyavasthita thaI jAya che. khAvA, pIvA vagerenA udayanA kAryo avyavasthita thaI jAya. eTale udayamAM paMcara paDavAnuM to tyAMthI zarU thaI jAya. pachI to udayanA pariNAma ghasAtA che, AtmapariNati baLavAna thAya che. mumukSu -. pUjya bhAIzrI:- nahi. e vagara bIje coMTyo che e ukhaDe kyAMthI ? eTale to avalokana kare to khabara paDe ke keTalo coMTyo che e. avalokana kare to khabara paDe keTalo vaLagyo che ane keTalo coMTyo che. ene khabara nathI hajI ke huM keTalo coMTyo chuM ane ukhaDavAmAM keTalI tAkAta joze. e avalokanamAM AvyA pachI khabara paDe. tyAre dhUna caDyA vagara to bIjethI je eNe lagavADa rAkhyo che te chUTe nahi). eTalA mATe to ene graMthI kahe che. gAMTha paDI gaI che. paratattva sAthe AtmAne gAMThapaDI gaI che. e graMthabheda karavAnI vAta che. eka patra AvI gayo evI koI aMtarabheda jAgRti thAya tyAre Atmayoga pragaTe. hamaNAM ja ApaNe patra AvI gayo. patra-pa69. 4pa1 pAnuM, vaccethI. koIpaNa tathArUpa jogane pAmIne jIvane eka kSaNa paNa aMtarbhedajAgRti thAya to tene mokSa vizeSa dUra nathI." (Atmayoga) bane eTale evI pAtratAmAM Ave, jene jAgRti AvI, dhUna caDe evo koI Atmajoga bane, mumukSajIva evI yogyatAmAM AvI jAya to A manuSyapaNAnuM mUlya koI rIte na thaI zake evuM che. jIvane pAtratA ja AvI nathI. nahitara A manuSyapaNAnuM mUlya thAya evuM nathI. mokSa ene vizeSa dUra nathI ema kahe che. samyagdarzana to hAthaveMtanI vAta che paNa mokSa vizeSa dUra nathI ema kahe che. ane prAyamanuSyadehavinA Atmajoga banato nathI ema jANIatyAre manuSyapaNuM hovAthI atyaMta nizcaya karI, A dehamAM Atmajoga utpana karavo ghaTeA nizcaya karavo ke game tema karIne A pAtratAnI sthitimAM AvavuM che. anaMta kALe manuSyapaNuM maLyuM che. have bhaviSyano kAMI mAre bharoso rAkhavo nathI. sIdhI vAta che. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 rAjahRdaya bhAga-12 mumukSu - pAtratA AvavA mATe nija avalokana karavuM paDe ke pahelA lakSa baMdhAya pachInija avalokana thAya? pUjya bhAIzrI - lakSa to pahelA ja bAMdhavAnI vAta che. lakSa bAMdhyA vagara to eka DagaluM AgaLa bharI zakavAno koI prazna ja nathI. yathArtha prakAre. ayathArtha prakAre bhale dravyaliMgI sudhI pahoMcI jAya. agiyAra aMga ane nava pUrva sudhI pahoMcI jAya. lakSa bAMdhyA vagara to eka DagaluM AgaLa vadhavAno prazna nathI. e to siddhAMta nakkI thaI gayo. e to anubhavathI siddha karelo aMta thayelo che. siddha + aMta. aMte siddha thayelI vAta che. emAM zuM pheraphAra karavAno ? e to pheraphAra karavAno prazna ja nathI. mumukSu - evuM lAge che ke lakSa baMdhANuM hoya evuM lAgatuM nathI. to A lakSa bAMdhavA mATe zuM karavuM? pUjya bhAIzrI - pharI pharIne AtmAne pUchavuM ke tuM zuM karavA zAstra vAMce cho? zuM karavA zAstra sAMbhaLe cho ? zuM karavA dhArmika pravRtti kare cho ? bhagavAnanA maMdiramAM jaIne darzana to kare che ke nahi ? kAraNa che? jo jIva lakSa nathI bAMdhato tyAM sudhI AtmArthI thato nathI, mokSArthI thato nathI. kemake mokSanuM lakSa che ne ? eTale ene mokSArthI kahyo che. AtmArthI zabdano tyAM prayoga nathI. pahelA prakaraNamAM mokSArthInuM svarUpa lakhyuM che, AtmArthInuM nathI lakhyuM. kemake mokSArthI thAya to AtmArthI thAya che. jyAM sudhI mokSArthI nathI tyAM sudhI AtmArthI nathI. to kevo che?dhanArthI, saMsArArthI che. be to bhAga che. trIjo Class nathI. kAM to A ClassmAM nAkho, kAM to A ClassmAM khavo. bemAMthI ekamAM potAnI jAtane khatavI dIdhI. jo pote saMsArArthI hoya to enuM phaLa saMsAra che. artha nAma prayojana. potAne jo saMsAranuM prayojana hoya to enuM phaLa saMsAra che. potAne mokSanuM prayojana hoya to enuM phaLa mokSa che. vAta potAnA hAthanI che. be cIjamAMthI ekanI pasaMdagI karI levAnI che. eTale to "sogAnIjI ekamAkhIno dAkhalo Ape che ke, be cIja sarakhI dekhAya, phaTakaDI ane sAkarano gAMgaDo, to mAkhI phaTakaDI upara nathI besatI ane sAkaranA gAMgaDA upara bese che ane uDADavA mAgo to uDatI nathI. e paMcendriya prANI nathI topaNa ene ATalI Sense che. ene traNa indriya che. AMkha nathI hajI. mAkhIne AMkha indriya nathI. sparzanA, rasanA ane dhrANendriya. topaNa ene sAkara uparathI UThavuM nathI ane phaTakaDI upara besavuM nathI. have ahIMyAM be cIja che. e pAchI bhaLatI nathI. be vacceno Extreme taphAvata Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-583 59 che. bahu moTo taphAvata che. ekamAM ekalo kleza ane ekaluM duHkha che ane ekalI upAdhi che. bIjAmAM anaMta... anaMta... anaMta... samAdhi sukha che. A be vAta nakkI karavAmAM mAkhI jeTalo viveka nathI karavo ? pote saMzI paMcendriya prANI che. A traNa indriya prANI che. AmAM ekalI upAdhi, ekalo kleza ane ekaluM duHkha che. saMsAramAM kAMI sukha che ? hoya to dekhADo. AmAM ekaluM sukha ja che. duHkhanuM nAmanizAna nathI, duHkhanI gaMdha paNa kyAMya nathI. duHkhano to paDachAyo paNa paDe evuM nathI. pasaMdagI karavAnI che. ATalI sIdhI sAdI vAta che. ... pAcho tarka e thAya ke pasaMdagI na thAtI hoya to zuM karavuM ? ke eka pasaMdagI to teM karelI che. have pasaMdagI badalavAnI vAta che. to je teM pasaMda karyuM che ane je pasaMda karelI tArI pravRtti che emAM sukha keTaluM che e joI le, anubhava karI le have to. emAM tuM keTalo nirUpAdhi cho ? keTalo tuM sukhI cho e nakkI kara. sukhI hoya to tuM tyAMthI nahi chUTI zake. sukhanI kalpanAthI sukhI hoIza to tuM e duHkhamAMthI nahi chUTI zake. ane nahitara emAM kacAMya sAmuM jovA jevuM nathI. paDavA jevuM to nathI paNa sAmuM jovA jevuM nathI. A to paristhiti che samajavAnI. nakkI karI levuM paDaze, dhyeya to nakkI karavuM paDaze. e vagara eka DagaluM AgaLa bharavAnI vAta nathI. game tyAre e prazna Uge ke pUcho, emAM koI bIjI apekSA nathI lAgatI. emAM koI apekSita vAta nathI ke Ane pahelA hoya ane pachI Ama hoya, evI kAMI vAta nathI. koInI apekSA nathI. ekadama saMsArI prANI lIdho che. ane ene zarUAta karavI hoya to eNe pUrNatAnuM lakSa bAMdhye ja chUTako che. tyAM sudhI e pahelAnI atyAra sudhInI anaMta kALanI dhArmika pravRtti vyartha gaI ane hajI paNa vyartha ja jaze. samajI levuM. mahenata pANImAM jAvAnI che. avaguNa Upajaze to pAcho upAdhino pAra nathI. huM dharmAtmA, meM ATaluM karyuM. to e pAcho upAdhino pAra nathI. kAraNake emAMthI pAchA durguNa zarU thaI jaze. sUkSma thAya tyAM sudhI potAne na khabara paDe. pachI bIjAne khaba2 paDavA maMDe ke A bhAIne khabara nathI paDatI paNa ApaNane khabara che ke Ane gaDabaDa thaI. mumukSu :- jyAM sudhI dhyeya nakkI na kare tyAM sudhI e pApane saMmata kare che ? pUjya bhAIzrI :- AkhA saMsAranA pApane, badhA pApane. ekeya bAkI nahi. kare che ane anumode che. beya vAta che. mumukSuH-. ... Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjahRdaya bhAga-12 pUjya bhAIzrI:-kare che eTale zuM che?ke udaya Ave te karI le. na udaya hoya tyAM to prazna nathI. paNa aMdara to badhuM paDyuM che. abhiprAyamAM to Akho saMsAra karavAno paDyo che. Akho saMsAra bhogavavAno paDyo che. karIne bhogavavuM, udaya karatA karatA paNa... ane abhiprAyathI anumode che. bajAramAM beThA beThA vepArI zuM vAta kare ? dANApIThamAM jAva to eya.! bhAI ! telanI tejI AvIne. A telanA vepArI eka mahinAmAM ATaluM kamANA. olA lokhaMDavALA kahe ke olA ATaluM kamANA, phalANA. ATalu kamAI gayA. phalANAne ATalA paisA thaI gayA. pAMca varSa pahelA khabara nahotI A bajAramAM ke A koNa che. atyAre be karoDa che, ema kahe. have e vAto karavAno zuM prayojana che? anumode che. eNe jeTalA jeTalA kAryo karIne e dhanArthIpaNuM potAne che eTale bIjAne dhana maLyuM, eNe jeTalA ADA-avaLA (karyA e badhAnuM anumodana ene pahoMce che. mumukSu jebAjuthI A kamAya che e... pUjya bhAIzrI:-.badhAnuM anumodana che.khabara ja nathI kevI rIte jIva karma bAMdhe che. Ama kamAvuM joIe, AvI rIte kamAvuM joIe, ene kamAtA AvaDyuM. badhuM enuM anumodana che. eNe zuM dhaMdho karyo hato ? keTalA pApa karyA hatA? kevA pariNAma karyA hatA? badhAne tAruM anumodana pahoMce che. tane kAMI khabara nathI. ene e khabara nathI ke A koTaDI bhADe lIdhI che. hAtha-paga ane mAthAvALI koTaDI bhADe lIdhelI che. e bhUlI jAya che ke A paNa bhADe ja che. AmAM paNa amuka mudata sudhI ja rahevAnuM che. Tenency rightpaNa nathI. bIjA gharamAM to bhADutI haka maLe che ke bahAra nIkaLe to pAghaDI maLe. Ane to pAghaDI paNa maLe evuM nathI. sIdhI rAkha ja banAvavAnI. A ghara choDyA pachI enI pAghaDI nahi Upaje. bIjA gharanI to pAghaDI Upaje che. e bhUlI jAya che ke A paNa bhADe lIdhelI vAta che. rojabhADu dauM chuM. olu mahine-mahine devuM paDe. A baporasavAra-sAMja devuM paDe. mumukSu -A anumodanAnI vAta. pUjya bhAIzrI:-cAlI jAya tyAre cAlI jAya. zrImadjI zuM kahe che? potAnI dazAnuM vizeSa AgaLa varNana kare che. "acalita AtmarUpe rahevAnI sthitimAM jacittecchA rahe che. svarUpamAM lIna rahI jaIe, sthira rahI jaIe. "sAdI anaMta anaMta samAdhi sukhamAM. anaMtadarzana, anaMtajJAna sahita' evI cittecchA rahe che. e to pote ja gAyuM chene. e padapote jagAyuM che. "sAdi anaMta Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 1 patrAMka-583 anaMta samAdhi sukhamAM rahevuM. ane badhA saMto e ja cAhe che. "sukhadhAma anaMta susaMta cahI' susaMta-jeTalA samyapha saMto che. susaMta eTale zAMta-samyapha saMto che e badhA sukhadhAmane ja cAhe che, badhAe e ja cAhyuM che. koIe saMsArane cAhyo nathI. cAhIne zuM kare che ke dina rAta raheta dhyAna mahI." eto pachI dinarAta enA dhyAnamAM rahe che. acalati AtmarUpe rahevAnI sthitimAM jacittecchA rahe che, ane upara jaNAvyA prasaMgonI Apattine lIdhe keTaloka te sthitino viyoga rahyA kare che. upara jaNAvyA prasaMgonI Apatti che. zuM che? khAvuM te amAre Apatti che, pIvuM te amAre Apatti che ane sUI jAvuM e Apatti che. koInI sAthe vAtacIta karavI e paNa amane Apatti che. upara jaNAvyA prasaMgonI Apattine lIdhe juo ! kevo zabda vAparyo che? keTalokate sthitino viyoga rahyA kare che. eTale je acalitapaNe svarUpamAM rahevuM che eno viyoga thAya che. eTaluM calita thavuM paDe che. A ghA vAge che. 'upayoga bahAra nIkalA ki jamakA dUta samajo." e A vAta AvI. che ne?barAbarameLa khAya che ke nahi? viyoga rahyA kare che ane te viyoga mAtra parecchAthI rahyo che, svacechAnA kAraNathI rahyo nathI, e eka gaMbhIra vedanA... eTaluM parAdhInapaNuM, bIjAnI icchAne AdhIna thaIne rahevuM paDe che enI eka gaMbhIra vedanA thAya che. e vedanA "gaMbhIra vedanA kSaNe kSaNe thayA kare che. be jagyAe vedanA zabda vAparyo che. pahelethI trIjI lITImAM che. lokavyavahAra bhajavo gamato nathI, ane tajavo banato nathI; e vedanA.... che. AkhA divasamAM. Akho di e vedanA cAle che. bIjI, A parecchAthI AtmAmAM acalita rahevAmAM vacce je vikSepa paDe che enI gaMbhIra vedanA, kSaNe kSaNe gaMbhIra vedanA thAya che. puruSArtha evo upaDyo hato. AyuSya hota to AgaLa nIkaLI gayA hota-cAritramAM AvyA hota. AyuSya nahotuM, cAritramAM na AvyA to cAritranA mULiyA bALI nAkhyA. A cAritranA mULiyA bALe che. acAritranA. cAritra eTale acAritranA mULiyA bAthe "A jabhavane viSe ane thoDA vakhata pahelAM vyavahArane viSe paNa smRti tIvra hatI. pAMca varSa pahelA juo to) zatAvadhAna (karyA hatA. DAbA hAthano khela. zatAvadhAna pUrA karyA tyAre emaNe kahyuM ke A zatAvadhAna karanArane sahastrAvadhAna karavuM e sAmAnya vAta che. zuM kahyuM? koI hastAvadhAna karene to lokonI AMkho pahoLI thaI jAya ke A hastAvadhAna kare che. ema A zatAvadhAna pUrA karIne emaNe ema kahyuM, ke sahastrAvadhAna karavA hoya to amAre DAbA hAthano khela che. eTaluM samartha ! Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 rAjahRdaya bhAga-12 matijJAnanI smRti eTalI tIvra hatI. paNa juo!paristhiti palaTI che. aMdara gayA. e to bahAranI paristhiti hatI. aMdara gayA pachI kahe che, tIvra smRti hatI te smRti have vyavahArane viSe kvacit ja, maMdapaNe pravarte che." bhAgye ja koIvAra sAMbhare che ane e bhUlI javAya che. kAMI yAda rahetuM nathI. thoDA ja vakhata pahelAM, eTale thoDAM varSo pahelAM vANI ghaNuM bolI zakatI, vaktApaNe kuzaLatAthI pravartI zakatI....... Oratary -vaphtatva paNa bahu sAruM hatuM. te have maMdapaNe avyavasthAthI pravarte che. emAM paNa maMdatA AvI gaI che. vyavasthAe nathI, avyavasthAthI varte che. thoDAM varSa pahelAM, thoDA vakhata pahelAM lekhanazakti ati ujha hatI;." lekhako bhASAmAM Doctarate thAya e badhAne ziSyo thAvuM paDe evI lekhanazakti nAnI uMmaramAM hatI. soLa varSe emanA "vavANiyAnA darabArane abhinaMdana patra ApyuM che. emAM zikhAmaNa ApI che ke rAja kevI rIte karavuM. ApaNI pAse che vAMcavuM hoya to. evI zikhAmaNa ApI che ke atyAranA hindustAnanA Prime ministerne rAja karavuM hoya to A kAmamAM Ave evI cIja che. eTalI badhI emanI buddhikuzaLatA hatI. rAja karavuM hoya to kevI rIte karavuM ? prajA sAthe kevI rIte vartavuM. "vAghajI mahArAjAdhirAja nAmadAra vAghajI bahAduranuM birudakArya. biruda eTale ene dhanyavAda ApyA che. prayojaka "zrImad rAjacaMdra prathama AvRtti sane 1931. A je sane be hajArane atyAre to saMvaMta kahevAya che. A 1990thAya ne ? 1990cAle che ne? keTalA varSa thayA? 50-60varSa pahelA che. sanuM lakhyuM che. keTalA pAnA che? 1, 2, 3, 5, 7. sAta Page nI aMdara zikhAmaNa ApI che. Ama insApha karavo, Ama karavuM, Ama karavuM. jema bane tema yogya rIte rAjabhAga ochA karavA. divase divase kara vadhAre che. A kahe rAjabhAga ochA karavA.... InsApha karavo, jema reyata lakSmIvAna thatI jAya tema karavuM. raiyatane garIba na karavI. kaI prakAre rAMkaDI raiyatane... nahi kemake e to rAja che. tenuM haiDu.. karavuM. lyo ThIka ! kevA zabdo vAparyA che ! kAThiyAvADI zabda che. haiDu eTale hRdaya....karavuM. prajAne raMjana karI jANe te rAjA. rAjA koNa? prajAnuM raMjana karI jANe te rAjA. mULa to prAraMbhamAM ja paheluM sUtra bAMdhyuM cherAjA mATenuM. koI koI vAtamAM Underline karI che. keTalI buddhikuzaLatA hatI ! ATaluM lakhI zakatA, ATaluM bolI zakatA, bhASaNa karI zakatA. 28mA varSe badhuM baMdha thaI gayuM che. rAjAono mukhya vepAra kayo ? ema vidvAnanA hRdayamAM prazna uThavAthI prajAsukha evo emaNe aMte uttara zodhyo Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-583. 63 jaNAya che ane che paNa tema ja. prajAnuM sukha e rAjAno vyApAra. te di 'svITjharalenDamAM paisA nahi mokalAtA hoya. evuM che. ApaNA eka mumukSa) laI AvyA hatA. pachI jherokSa nakala karAvI. lekhanazakti ati ugra hatIAje zuM lakhavuM te sUjhatAM sUjhatAM divasanA divasa vyatIta thaI jAya che;" lakhavAno prAraMbha karatA karatA divaso nIkaLI jAya che. oluM phaTAphaTa lakhavAnI dhArA cAlatI hatI. atyAre lakhavA bese to divasonA divaso sudhI AMkaDA maMDAtA nathI. "ane pachI paNa je kaMI lakhAya che, te iccheluM athavA yogya vyavasthAvALuM lakhAtuMnathI; arthAt eno artha zuM? eka AtmapariNAma sivAya sarva bIjAM pariNAmane viSe udAsInapaNuM varte che;" atyaMta udAsInapaNuM varte che ema kahe che. ane je kaMI karAya che te jovA joIe tevA bhAnanA somA aMzathI paNa nathI thatuM. jebhAna rAkhIne lakhavuM joIe eno somo bhAga bhAnamAM raheto nathI. eka TakAnuM bhAna rahetuM nathI ane bahAramAM pravRtti thAya che, ema kahe che. pachI e gRhasthImAM) kevI rIte rahe? A muni kema thAya che? ke enA vyavahAramAM enuM bhAna chUTI jAya che pachI munI thAya che. hajI muni nathI thayA. to muni koNa thAya che? ke je vyavahAra karatAM karatAM jene vyavahAranuM bhAna chUTI jAya. somA bhAganuM paNa bhAna na rahe. e kevI rIte vyavahAra karI zake e vyavahAramAM Ubho rahI jana zake. pachI e jaMgalamAM cAlato thAya che. jema tema ane je te karAya che. jema tema karAya che ane je te karAya che. koI vyavasthita vicAra thato nathI, Ayojana thatuM nathI. hAthamAM Ave e kAma jema tema thAya che. "lakhavAnI pravRtti karatA vANInI pravRtti kAMI ThIka che." sarakhAmaNImAM. jethI kaMI Apane pUchavAnI IcchA hoya, jANavAnI icchA hoya tenA viSe samAgama kahI zakAze." kadAca tamane mArA patro ochA maLaze paNa rUbarU maLo tyAre je pUchavuM hoya e pUchajo. emane A eka jagyAe hRdaya ThAlavavuM hatuM. eTale emane to sAmethI Offer karI che. A patramAM vAta nAkhI che. kemake potAne svarUpasthitaratAnA puruSArthano atyAre upADa Avyo che. kuMdakuMdAcArya ane AnaMdaghanajIne siddhAMta saMbaMdhI jJAna tIvra hatuM. siddhAMtajJAna vagara sthiratA na Ave. game eTalo upadeza bhAvanAthI lIdho hoya paNa siddhAMta vinA sthiratva, sthirapaNuM Upaje nahi. "siddhAMta saMbaMdhI jJAna tIvra hatuM. kuMdakuMdacAryajI to AtmasthitimAM bahu sthita hatA." nahitara olA zvetAMbara sAdhu gaNAya che, A Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 rAjahRdaya bhAga-12 digaMbara sAdhu gaNAya che. AtmasthiratAmAM ekanuM nAma lIdhuM che. 'kuMdakuMdAcAryajI' bahumAnathI AcAryajI kahyA emane. AtmasthitimAM bahu sthita hatA. A emanA jJAnanA mApamAM AvelI vAta che. be hajAra varSa pahelA emanA jamAnAmAM kahIe to 1900 varSa pahelA 'kuMdakuMdAcArya' thayA emanI AtmasthiratA emaNe 1900 varSa pachI mApI che. oLakhyA (eTaluM) nahi, mApI lIdhI che. hajI to satpuruSane oLakhavA muzkela che. A to mApe che. mumukSu :- bahumAna kevuM karyuM che. atyAre ema kahe che, kuMdakuMda Ama kahe che, amRtacaMdra Ama kahe che. pUjya bhAIzrI :- pyAlA phATI gayA hoya ene evuM thAya. 'nAmanuM jene darzana hoya te badhA samyajJAnI kahI zakAtA nathI. vizeSa have pachI.' ahIM sudhI rAkhIe... samyakdarzana Adi mokSamArganI aMta2thI bhAvanA thaI hoya - jarUrata lAgI hoya tene paribhramaNa ke je anaMtakALathI thaI rahyuM che, tenI ciMtanA thaI Ave che, tevI ciMtanA vardhamAna thaI vedanA / jhUraNAmAM pariName che, tyAre te jIvano darzanamoha gaLavAnI zarUAta thaI, yathArtha unnati kramamAM praveza thAya che. te sivAI yathArthatAno prAraMbha bIjA koI prakAre thato nathI athavA vartamAna ane bhAvi saMyogonI ciMtAnA gherAvAmAMthI yathArthaprakAre jIva bahAra AvI zakato nathI, ane te gherAvAmAM rahIne je kAMI dharma-sAdhana karAya che te niSphaLa jAya che, kAraNa temAM krama viparyAsa che athavA te kalpita sAdhana che. (anubhava saMjIvanI 1405) Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-584 patrAMka-584 muMbaI, caitra vada 11, zukra, 1951 jema nirmaLatA re ratna sphaTika taNI, tema ja jIvasvabhAva re; te jina vIre re dharmaprakAziyo,prabaLa kaSAyaabhAva re.' vicAravAnane saMgathI vyatiriktapaNuM parama zreyarUpa che. tA. 14-12-1990, patrAMka - 584 thI 586 pravacana naM. 271 65 patra-584.pAnuM-458. eka pada TAMkIne Post card pUruM kareluM che. jema nirmaLatA re ratna sphaTika taNI, tema ja jIvabhAva re; te jina vIre re dharma prakAziyo, prabaLa kaSAyaabhAva .' sphaTika ratnanuM dRSTAMta AtmasvarUpane samajAvavA mATe zAstromAM 'samayasAra' Adi paramAgamomAM paNa prasiddha che. jema e pAradarzaka svabhAva che, jene koI varNa nathI. pAradarzakapaNuM hovAthI jene koI varNa nathI. ema jIva paNa koI malinatA vinAno, kaSAyanA abhAvasvarUpe (che). prabaLa eTale sarvAMze--saMpUrNapaNe jene kaSAyano abhAva che evo jinadharma che. dharma je prakAza karyo che, jinendradeve dharmano prakAza karyo che e kaSAyanA abhAvasvarUpe, kaSAyanA koI aMzanA sadbhAva svarUpe dharma nathI. prabaLa kaSAyano abhAva eTale kaSAyanA koI aMzanA sadbhAve dharma nathI. abhAve dharma che. jeTalo abhAva eTalo dharma, saMpUrNa abhAve saMpUrNa dharma. vicAravAnane saMgathI vyatiriktapaNuM parama zreyarUpa che.' vicAravAna jIva eTale mumukSujIve bane teTalo laukika saMga che tyAMthI judA rahevuM. laukika saMga, prasaMga enAthI bane eTaluM judA rahevuM, AghA rahevuM, dUra rahevuM. e enA mATe kalyANanuM kAraNa che, zreyanuM kAraNa che. athavA laukikajanono je saMga che emAM je jIvane rasa paDe che to ene laukikabhAvo ane laukika viSayono rasa emAM potAne che ke je AtmAne zreyarUpa nathI, aoyarUpa che. ema sIdhI vAta che. eTale laukika saMgathI Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 cajahRdaya bhAga-12 judApaNuM-vyatiriktapaNuM-judApaNuM dUrapaNe e vicAravAna jIvane zreyarUpa che. mumukSu:- AkhA divasamAM laukika jIvono ja saMga che. pUjya bhAIzrI:- saMga pote kare che ke thAya che potAne rasa keTalo che? savAla e che. padravyano saMyoga, viyoga e to yogAnuyoga pramANe athavA pUrvakarma pramANe athavA A jIvanI pUrve vicArapUrvaka pravRtti nahi hovAne kAraNe hoya che). zuM karavA? AgalA patramAM potAne mATe lIdhuM ne emaNe ? ke ame A dhaMdho-vyApAramAM phasANA, kAraNa zuM che? ke pUrve vicAra nahi karIne pravRtti karelI. eTale avicArapaNe pravRtti karelI. enuM phaLa bhogavIe chIe. atyAre ruci nathI, gamatuM nathI, trAsa lAge che. dukAne beThA che paNa trAsa lAge che. paNa pUrve vicAra karyA vinA pravRtti karelI che. hitaahitano vicAra karyA vinA eTale AtmA hita-ahitano vicAra karyA vinA pravRtti karI che. ane e pravRttie je karmanibaMdhana karyuM enuM phaLa atyAre bhogavIe chIe. ema che. jIva atyAre keTalo rasa le che enA upara eno aparAdha che. jeTalo rasa le eTalo aparAdha che. patrAMka-585 muMbaI, caitra vada 11, zuka, 1951 jemanirmaLatAre ratnasphaTikataNI, temajajIvasvabhAva re; tejina vIre re dharmaprakAziyo prabaLa kaSAyaabhAva." satsaMganaiSThikazrI sobhAga tathA zrI DuMgarapratye namaskAra pUrvaka, sahaja dravya atyaMta prakAzita thaye eTale sarva karmano kSaya thaye ja asaMgatA kahI che ane sukhasvarUpatA kahI che. jJAnI puruSonAM te vacana atyaMta sAcAM che; kemake satsaMgathI pratyakSa, atyaMta pragaTate vacanono anubhava thAya che. nirvikalpa upayogano lakSa sthiratAno paricaya karyAthI thAya che. sudhArasa, satsamAgama, sallAstra, saddavicAra ane vairAgya-upazama e sau te sthiratAnA hetu che. 585mAM paNa "sobhAgabhAIne A ja padanuM mathALu TAMkIne eka nAno patra lakhelo che. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-585 67 jema nirmaLatA re ratna sphaTika taNI, tema ja jIvasvabhAva re; te jina vIre re dharma prakAziyo, prabaLa kaSAyaabhAva che.' satsaMga naiSThika zrI sobhAga tathA zrI DuMgara pratye namaskAra pUrvaka, sahaja dravya atyaMta prakAzita thaye eTale sarva karmano kSaya thaye ja asaMgatA kahI che ane sukhasvarUpatA kahI che. jJAnI puruSonAM te vacana atyaMta sAcA che; kemake satsaMgathI pratyakSa, atyaMta pragaTa te vacanono anubhava thAya che.' atyAre satsaMgamAM je vAtano spaSTa anubhava thAya che, ke jeTaluM asaMgapaNuM thAya che, saMgathI dUra javAya che eTalo jIva aparAdhathI bace che. jeTalo pote saMga karavA jAya che eTalo aparAdha thAya che. to jJAnIpuruSoe to eno chello cheDo je che, aMta che e prakAzita karyo che ke sahaja Atmadravya jo atyaMta eTale paripUrNa prakAza thAya, e upAdAnathI, nimittathI laIe eTale ke sarvakarmano kSaya thAya e ja asaMgatA kahI che. 'eka paramANu mAtranI maLe na sparzanA.' e 'apUrva avasara'mAM gAyuM. eka paramANunI sparzanA paNa A Atmadravyane karavA yogya nathI. eka paramANune paNa sparzavA yogya nathI. aneka dravyano paricaya ka2vo, aneka dravyano saMga karavo. saMgano artha e che pote saMgamAM jAya enuM nAma saMga che. bIjo padArtha kSetrathI najIka jAya ene saMga nathI kahevAto. ApaNe ahIMthI 'bhAvanagara' thI 'sonagaDha' ravivAre jatA hatA to 'gurudeva'no satsaMga karavA jatA hatA. ane tyAM 'sonagaDha' gAmanI cAra hajAranI vasatI AThe ATha divasa tyAM 'sonagaDha'mAM ja rahetI, to 'gurudeva'no saMga e lokone hato ? kSetrathI najIka hovA chatAM e lokone tyAM satpuruSano saMga che evI vAta lAgu nathI paDatI. na to 'gurudeva'ne e jIvono saMga che e vAta lAgu paDe che. je jIvo saMga karavA jAya che ane jenI sAthe saMganI yogyatAe vyavahAra thAya che, manathI, vacanathI, kAyAthI je kAMI pravRtti thAya che, tyAre ene saMgadoSa che ke saMgadoSa nathI eno nyAya karavo paDe che. ma mAtra kSetrathI to kAMI savAla nathI. chae dravyono saMga anAdi-anaMta vizvanI aMdara che. kayA kSetre cha dravya nathI ? e kaho. eka paramANu rahe eTaluM koI kSetra khAlI nathI ke jyAM chae dravya nathI. jIva nathI, paramANu nathI, AkAza nathI, dharmAsti nathI, adharmAsti nathI ke kALANu nathI. chae dravyono saMga che. A lokanA chae dravyo che ane A lokamAM sadAya pUrA kSetranI aMdara vyApelA che, rahelA che. eTale saMga che e rIte saMyogano saMga che, eno doSa che ema kahevAno kyAMya abhiprAya nathI. paNa A jIva pote rAgathI, dveSathI, mohathI koI paNa prakAre pariNAmathI saMbaMdha kare che tyAre e saMga kare che ema kahevAmAM Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 rAjahRdaya bhAga-12 Ave che. kahe che ke laukikajanono saMga e rIte karavA jevo nathI. saMpUrNa mokSa thAya, sarva karmono kSaya thAya e ja asaMgatA kahI che. tyAre asaMgatA kahI. kema ke saMpUrNapaNe jIvanA pariNAma samagra rIte potAnA svarUpamAM lAgelA rahe che, svarUpathI bahAra kiMcit paNa pariNAma jaIne koI paradravyano saMga karatA nathI. mATe te asaMgadazA kahevA yogya che. ane evI asaMgadazAmAM sukhasvarUpapaNuM che. e dazA kevI che? e dazA sukhasvarUpe che. saMgano bhAva maTatA Atmika sukha emAM pragaTa thAya che. A to sukha-duHkhanI samasyAnuM samAdhAna che. A jIvane duHkha zuM karavA thAya che? bIjo saMga karavo che mATe koI jIvano, koI paramANuno potAne saMga karavo che enA kAraNe ene duHkha che. athavA potAnA pariNAma, potAnA svarUpane choDIne anya padArtha pratye kheMcAya che, AkarSAya che e AkuLatAne janma Ape che, e AkuLatAne janmAve che. sAthe sAthe ja tatkALa AkuLatAno janma thAya che enuM nAma duHkha che. jo potAnA svarUpamAM pariNAma rahe to tyAM sukha pragaTe che. aMze svarUpamAM rahe to AMzika sukha pragaTe che, saMpUrNapaNe svarUpamAM lIna raheto saMpUrNa sukha pragaTe che. A pariNAmanuM vijJAna sukha-duHkha saMbaMdhInuM che. eTale kahe che ke "jJAnI puruSonAM te vacana atyaMta sAcA che. amane aMze e sukha pragaTa thayuM ane aMze saMga-asaMgano anubhava karyo, tyAre ema lAge che ke jJAnIpuruSe A vAta karI che te atyaMta sAcI che, saMpUrNa sAcI che, niHsaMdehapaNe te svIkAravA jevI che. kyAMya zaMkA karavA jevI nathI. kemake saMtsagathI eno anubhava thAya che, satsaMgathI pratyakSa anubhava thAya che, eno atyaMta pragaTa anubhava thAya che. satsaMgathI e vAta anubhavagocara thAya che. potAne anubhava thavAmAM, asaMgapaNAno anubhava thavAmAM satsaMgathI te anubhava utpanna thAya che. satsaMga emAM kAraNa bane che. have thoDuM eka lITImAM mArgadarzana Ape che ke, nirvikalpa upayogano lakSa sthiratAno paricaya karyAthI thAya che." paricaya eTale ahIMyAM e jAtano potAno puruSArtha karavAmAM Ave, vAraMvAra puruSArthanI Practice karavAmAM Ave. svasammukhatAno vAraMvAra prayatna karavAmAM Ave, prayatnarUpa abhyAsa karavAmAM Ave to nirvikalpa upayogamAM sthiratA kevI hoya, kema hoya enuM lakSa jAya che. nirvikalpa upayogamAM kevA prakAre AtmasvarUpanI sthiratA rahe? enuM jJAna, enuM lakSa thavuM ghaTe che. e kevI rIte thAya? zAstra vAMcavAthI na thAya, zAstra sAMbhaLavAthI na thAya. e to eka jANavA maLe che. zAstra vAMcavuM ane sAMbhaLavuM emAM eka mAhitI maLe che. paNa kharekhara Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-585 jIva pote prayatna kare tyAre enuM lakSa thAya che. ahIMyAM ema kahevuM che ke, samajavAnA be prakAra che. eka to jIva vAMcatI vakhate, sAMbhaLatI vakhate, vicAratI vakhate samajavA bese tyAre amuka prakAre samajaNa thAya che. paNa e oghasaMjJAe rahe che. e samajaNanI hada zuM che? e samajaNanI maryAdA zuM che? ke e oghasaMjJAe rahe che. paNa oghasaMjJAnI nivRtti karavI hoya ane kharekhara samajaNa karavI hoya tyAre jIve prayogamAM, Practice mAM, prayatnanA abhyAsamAM puruSArthamAM AvavuM paDe che. jyAre jIva e prakAre puruSArtha kare che tyAre ene kharekhara samajaNa thAya che. kemake A viSaya samajavA mATe judI judI maryAdAmAM vibhAjita thayelo che. zabda dvArA eka vyAkhyAnI je samajaNa ApavAmAM Ave che, tyAre enI amuka maryAdA che. zabdo potAnI maryAdAmAM rahIne e vAta kare che. pachI e zabdo ja ema kahe che, ke jJAnanI je vAta kharekhara karavAnI che, je jJAnamAM AvavA yogya che e vAta mArI maryAdAmAM nathI. enA mATe to jJAnanI Practice kare tyAre ja samajAya evuM che, e vagara samajAya evuM nathI. ApaNe to ghaNIvAra dAMta laIe chIe ke, roTalI upara velaNa pheravatA pheravatA roTalI thAya che. kaNikano luo che enA upara (velaNa pheravavuM). e to vyAkhyA thaI. vyAkhyAmAM ema paNa kahyuM ke goLa thAya evI rIte pheravavuM. goLa thAya evI rIte eTale kevI rIte? enI vyAkhyA nathI. roTalI goLa bane ane vAMkIcUMkI na bane evI rIte velaNa pheravavuM. paNa evI rIte eTale kevI rIte ? e zabdano viSaya nathI. zabdanI maryAdA tyAM pUrI thAya che. tamane kahyuM ke goLa thAya evI rIte velaNa pheravo. paNa evI rIte eTale kevI rIte? to kahe, e zabdamAM na Ave. Ave? Ave to kahI do. barAbara. pachI ema kahe ke, bhAI ! roTalI badhI jagyAe eka sarakhI thavI joIe. eka jagyAe jADI, eka jagyAe pAtaLI, eka jagyAe kANAvALI, eka jagyAe DhorAvALI evuM kAMI na thavuM joIe. ekasarakhI Level vALI thavI joIe. evI rIte velaNa pheravavuM. evI rIte eTale kevI rIte ? to kahe e to tame vaNavA besIne vajana Apo tyAre khabara paDe, ke A vajana ahIMyAM vadhAre na javuM joIe, A bAju vadhAre na javuM joIe. bemAMthI ekeya hAthe vadhAre vajana na javuM joIe. kevI rIte na javuM joIe? e Practice no viSaya che. Practice karyA vinA AkhI jiMdagI jove ke A roTalI Ama banAve che topaNa roTalI banAvatA-vaNatA na AvaDe. najaro jove topaNa na AvaDe. vyAkhyA sAMbhaLe to na AvaDe ema nahi. najare jove topaNa na AvaDe. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ O cajahRdaya bhAga-12 banAvatA zIkhe tyAre ja ene AvaDe. Practice kare tyAre ja AvaDe. evI laukika sAmAnya kAryanI kaLA jene kahevAmAM Ave che. bIjuM dAMta to e che. sAyakala calAve che ke nahi? sAyakala ekeya bAju name nahi to ja cAle. namI jAya to paDI jAya. AgaLa na cAle. to kahe Balance rAkhavuM. ekeya bAju namavAnadevI. vyAkhyA to sArI che. paNa kevI rIte calAvavI ?ke jevI rIte ekeya bAju na name evI rIte. paNa kevI rIte na name ? to kahe e upara besIne nakkI karavAnuM che. e kyAre samajAya ? pote pheravavAnuM zIkhe tyAre samajAya. enuM koI TutionlevAthI na samajAya e viSaya zIkhavA bese to na samajAya, pustaka vAMce to na samajAya. kemake bhASAnI maryAdA pUrI thAya che. A to sthaLa pudagalanA kAryo che emAM paNa bhASAnI maryAdA ja che. to arUpI evuM Atmadravya ke jene vANInI ane ene kAMI levA-devA nathI. vANI to vijAtIya dravya che. caitanyadravyathI e jaDa, paramANunuM vijAtIya dravya che. e saMbaMdhInI samajaNa ahIMyAM to nirvikalpa upayogano lakSa kIdho che. nirvikalpa upayoganuM svarUpa kevuM hoya e lakSamAM kyAre Ave ? jJAnamAM e kyAre samajAya? vAta to, vyAkhyA to karI ke vikalpa nahi te nirvikalpa. paNa kharekhara eno bhAva kyAre bhAse? ke svasammukhatAno puruSArtha kare, svasammukha thaIne sthira thavAno prayatna-abhyAsa kare, tyAre nirvikalpanA ane sthiratA zuM ane vikalpatA ane asthiratA zuM eno bhAva bhAse. tyAM sudhI e paricaya karyA vinA eno lakSa eTale jJAna thAya evuM nathI athavA bhAva bhAse evuM nathI. lakSano bIjo artha ahIM bhAva bhAse ene lakSa kahIe. sudhArasa, satsamAgama, sanzAstra, saddavicAra ane vairAgya-upazama e sau te sthiratAnA hetu che. vyavahAra vyavahAra kAraNo. te te eTale ahIMyAM vyavahAra kAraNo che. sudhArasa eTale pUrvabhUmikA, jemAM svasammukhatAno puruSArtha zarU karavAmAM Ave che ene vyavahAre kAraNa kahevAmAM Ave che. kemake pUrvaparyAya che ne ? mATe ene vyavahArakAraNa kahevAmAM Ave che. e sudhArasa. satsamAgama to pratyakSapaNe bAhya nimitta che. sAstra paNa pratyakSapaNe bAhya kAraNa che. saddavicAra e paNa enI pUrva paryAya che. ane vairAgya-upazama e paNa bIjA bIjA guNonI AnusaMgika paryAya che. evI paryAya ene pUrvabhUmikAmAM sAthe sAthe hovI joIe. to e sthiratA thavAnuM kAraNa bane. vairAgya-upazamana hoya topaNa sthiratAna thAya. A jIvane sadvicArana Ugyo Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 71 patrAMka-585 hoya topaNa ene svarUpasthiratAnuM lakSa na thAya. satsasamAgama ke sanzAstrathI e vAta samajavAno prayatna na kare to jene vyAkhyAnI khabara nathI ene Practice kyAMthI AvaDe ? athavA "gurudeva' kahetA ke, hajI jene kAne vAta paDI nathI e to bicAro kyAMthI prayatna karaze ? kAne vAta paDI paNa hajI jene virodha Ave che ke Ama na hoya. sapuruSanA vacanano ene potAne svIkAra thato nathI, ene virodhAbhAsa lAge che to ene kyAMthI A kArya thavAnuM hatuM ? e samaje kle divase ane prayoga kare kle divase ? A be vAta karatA hatA. samaje kaye divase ane prayoga kyAre kare ? eTale samaje pachI prayoga paNa kare ema tyAra pachInI A vAta che. ekalA sAMbhaLe, vicAre, samaje to e samajaNamAM koI thoDI maryAdAthI e vAtanI samajaNa thatI nathI athavA oghasaMjJAnI nivRtti thatI nathI. oghasaMjJAnI nivRtti arthe zuM karavuM ? kahyuM ne? AgaLa eka patra 449mAM cAlyuM ne? ApaNe tyAM cAlI gayo, 'vavANiyA cAlI gayo. 449. pAMcamo Paragraph che. nIcethI uparano Paragraph, chellethI-nIcethI bIjo. "AtmAne bhinna bhinna prakAranI kalpanA vaDe vicAravAmAM lokasaMjJA, oghasaMjJA ane asatsaMga e kAraNo che. kAM to jIvane lokaparicaya bahu game che ane lokonI dRSTie potAnuM sthAna, mAna ane potAnI chApa barAbara sArI hoya to ThIka, evo je abhiprAya che. anAdithI A lokasaMjJA che. oghasaMjJAmAM je samaje che paNa prayatna karyA vagara mAtra samaje che e oghasaMjJAmAM rahI jAya che. je sAva samajatA nathI ane kriyA kare che e to oghasaMjJAmAM che e to kahevAnI paNa jarUra nathI ke je samajyA vagara badhI kriyAo kare che, paNa je sAAstra ane satsamAgama karIne samaje che paNa prayoga karatA nathI te tyAM sudhI. jyAM sudhI prayoga karatA nathI tyAM sudhI oghasaMjJAmAM che. prayoga caDe che tyAre enI oghasaMjJAnI nivRtti jema jema bhAvabhAsana thatuM jAya tema tema oghasaMjJAnI nivRtti thatI jAya. ane tyAre jIvane AtmasvarUpa viSe kalpanA na thAya, nirNaya sAco thAya. sAco nirNaya thavA arthe kalpanA nahi thavI ane kalpanA nahi thavA arthe lokasaMjJA, oghasaMjJA ane asatsaMgarUpa kAraNothI mukta thaI javuM. tyAre nirNaya thAya. Ama sIdhI Line che. mumukSuH-lokasaMjJA asatsaMga... pUjya bhAIzrI - asatsaMgamAM to zuM che ke pote avaguNI jIvono saMga kare che. enA pratye prIti rAkhe che, enI apekSA rAkhe che. ane lokasaMjJAmAM mukhyapaNe AbarU, Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 rAjahRdaya bhAga-12 kIrti, mAna, sanmAna enuM potAnuM je sthAna, chApa che e chApane bIjAnI najaranI aMdara vadhAre ne vadhAre sArI thAya, bIjAnI najaramAM mAruM sthAna vadhAre sAruM gaNAya, lokonI najaramAM huM sAro gaNAu-A lokasaMjJA AtmasvarUpano nirNaya nahi thavA de. mumukSu :- satsaMgamAM AvIne paNa AvI rIte enA bhAvamAM rahyA kare. pUjya bhAIzrI :- emAM zuM thAya ke satsaMganuM je ToLuM hoya emAM ene pAchI ke potAnI chApa (sArI rAkhavI hoya) ke mane koI dharmAtmA gaNe to sAruM, mane koI dharmIjIva gaNe to sAruM, mane koI AtmArthI gaNe to sAruM, mane koI vidvAna gaNe to sAruM, mane koI paMDita samaje to sAruM. ema kAMI ne kAMI potAne viSe jIva kalpanA kare che. evI je kalpanA che te AtmasvarUpathI judI jAtanI che. AtmasvarUpa evuM nathI evI enI kalpanA che. e kalpanAnI nivRtti na thAya tyAM sudhI AtmasvarUpa oLakhAya nahi). kemake emAM naja2 ja bIjA sAmuM rahe che. mane loko Ama gaNe to sAruM. lokonI najaramAM huM Ama gaNAu chuM e vadhAre sArI rIte emane ema sthAna rahI jAya to sAruM. ethI UMcuM sthAna prApta karuM to sAruM. e jAtanI A jIvane je lAlaca che, jema paisAnI lAlacavALo paisA mATe pravRtti kare ema A mAnanI lAlaca che e mAna mATe pravRtti kare che. huM namra dekhAva to sAruM, lyo cAlo. huM saraLa dekhAva to sAruM. A guNavAcaka lokasaMjJA che. keTalI badhI chetarAmaNI cIja che ! loko mane namra samaje to sAruM, loko mane saraLa samaje to sAruM, loko mane guNavAna samaje to sAruM, loko mane bahu samajadAra samaje to sAruM, buddhizALI samaje to sAruM. mArI salAha badhAne levA yogya che evI mArI chApa hoya to sAruM. koIne koI prakAre bIjAnI najaramAM potAne nakkI karavo che. A lokadRSTi che, lokasaMjJA che. A jIvane svarUpa nirNaya nahi karavA de, sAco nirNaya nahi karavA de. asatsaMgamAM pote prIti karI karIne koI eka vyakti, eka vyakti ke vadhAre vyaktio sAthe saMbaMdha ka2vA jAya che e asatsaMga che. potAthI guNavAnano saMga karavo te satsaMga che. athavA potAnI barAbara kakSAnA hoya paNa AtmakalyANanI bhAvanAvALA hoya ane dhyeyavALA hoya eno saMga karavo te satsaMga che. e sivAyanAno saMga ka2vAno abhiprAya choDI devo, sadaMtara choDI devo. tyAMthI asatsaMga zarU thAya che. ane koI avaguNI jIvo, doSa karatA hoya, deva-guru-zAstranI virAdhanA karatA hoya, khoTA raste cAlatA hoya, pote prarUpaNA karatA hoya, eno saMga karavAnI Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-585 73 prIti ka2vI, enI sAthe saMbaMdha ApaNe jALavI rAkhavo. saMbaMdha che ne ApaNe, saMbaMdha to jALavI rAkhavo. saMbaMdha toDavo nahi. e badhuM kusaMgamAM jAya che. e asatsaMgamAM paNa nathI. e to kusaMgamAM jAya che. e asatsaMga ane kusaMga e paNa jIvane potAnA jIvanA svarUpano nirNaya nahi karavA de. sanmukha nahi thavA de. bhAva nahi bhAse. jeTalI dharmanI pravRtti ka2ze e ghANInA baLada jevI che. ghANIno baLada Akho di' cAlyo. ane roja Akho di' cAlyo ane AkhI jiMdagI cAlyo. cAlI cAlIne cAM gayo ? tyAMno tyAM rahyo. jo koI bela ke koSa hajA2' tyAM ne tyAM che. anAdino tyAM ne tyAM che. A jIve dharmanI pravRtti ghaNI karI che. pUjA karI, bhakti karI, dAna dIdhA, tapazcaryAo karI, japa karyAM, yAtrA karI, zAstra vAMcyA. badhuM karyuM. kacAM che ? ghANInA baLadanI jema tyAMno tyAM che. jarAya Agho gayo nathI. gharanI bahAra eka DagaluM nathI gayo. je ThekANe che e ja ThekANe che. pahelAnA pahelA guNasthAne. e guNasthAnamAMthI kAMI phe2phA2 thayo nathI. mumukSu :- kRta karatAM anumodananuM pApa vadhAre thAya che evuM lAge che. pUjya bhAIzrI :- hA, anumodanAnuM vadhAre che. e to kRta, kArita ane anumodanAnuM phaLa eka che. paNa anumodanAthI jIva chetarAya jAya che. anumodanAnI ene khabara paDatI nathI. saMga karavA gayo tyAre to eNe pravRtti karI, to koI ema kahe ke bhAI ! tame zuM karavA saMga karo cho ? e saMga ka2vA jevo nathI. nakAmA tame doSamAM AvI jazo. paNa anumodanA che emAM chetarAya jAya che. kemake jIvane e pravRtti nathI dekhAtI. bhAvamAM niSedha Avavo joIe. e niSedha nathI Avato eTale jIvane anumodanA thaI jAya che.niSedha Avavo joIe. mumukSu :- saravALo mArIe to khyAla Ave ke kRta karatAM anumodanA vadhAre thAya che. = pUjya bhAIzrI :- anumodanano doSa vadhAre (thAya che), anumodanAthI vadhAre doSa thAya che. ka2vA ane karAvavAthI je pramANamAM pote aparAdha kare che enA karatA samagra aparAdhano vibhAga anumodanAmAM vadhAre che. kemake ene khabara nathI paDatI ke ahIM aparAdha thAya che. anumodanA thatAM aparAdha thAya che enI ene khabara nathI. jANeajANye paNa pakSa kare che, anumodanA kare che. e badhA je prakAra che e jIvane e aparAdha karavA barAbara e pote kare eTaluM ja phaLa anumodanAmAM Ave che. ethI ochuM AvatuM nathI. eTale e viSaya jarA sUkSmatAthI vicAravA yogya che. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 rAjahRdaya bhAga-12 ahIMyAM eka vAkyathI e vAta nIkaLe che ke jIva pote svarUpasthiratA karavAno prayatna kare tyAre ene nirvikalpa upayogano bhAva samajAya che. nirvikalpa upayoga eka ArAdhaka bhAva che ke jemAM AtmasvabhAva pragaTa thayo che. AtmasvabhAva pragaTa thayelo hajI samajAya, enuM vyakta svarUpa samajAya pachI avyakta na samajAya e kAMI banI zake nahi. kema ke vyakta che e avyakta karatA sthaLa che. jene sthULa lakSamAM na Ave, jJAnamAM na Ave ene sUkSma kyAMthI jJAnamAM Ave? caramAmAM moTo akSara na vAMce che jhINo kevI rIte vAMce ? enA jevI vAta che. eka lITImAM keTaluM rahasya bharyuM che, juo! patranI eka lITImAM keTaluM rahasya che ! ke jyAre tuM tAro svabhAva samajavA beTho cho to tAre sthiratAnA svasammukhatAnA prayatna sudhI AvavuM paDaze. e prayatnamAM svarUpanuM bhAvabhAsana thaze. tyAM sudhI AgaLanI je vAto che e mAtra bAhya nimittamAM rahI jAya che. A prayatna karyAthI kharekhara bhAvabhAsana Ave che. mumukSu -prayogamAM to AvavuM ja paDe. pUjya bhAIzrI:-prayoge AvavuM paDe. prayoge AvyA vinA oghasaMjJA nahimaTe. zAstra samajI zakAze, bIjAne samajAvI paNa zakAze. jJAnI kahe evuM ja koI jJAnI pAsethI samajIne kaheto e vAta bIjAne samajAya kena samajAya? jemake jJAnI cAlyA gayA. AyuSya pUruM thAya eTale svargamAM jAya. jJAnI pAsethI je lokoe sAMbhaLyuM che evA mumukSuo, vidvAno, paMDito rahI jAya che. jenuM AyuSya hajI cAlu che. have navA mANaso Ave che. jenI zarUAta thAya che, navI peDhI Ave che. jJAnI Ama kahetA hatA. samajAya ke na samajAya ? na samajAya. kemake jJAnI prayoga karIne kahetA hatA, prayogamAM rahIne kahetA hatA. eTale emano prayoga vyakta thato hato. paNa tevI ja bhASA kahevA chatAM paNa prayoganI abhivyakti na thAya. eTale je vAta kharekhara jJAnInA vacanamAM samajavAmAM Ave e sivAya jJAnInA vacanamAM samajavAmAM na Ave. e to hajI samajaNa pUratI vicAranI vAta rahI, sadvicAranI vAta rahI, sasamAgamanI vAta rahI, sAstranI vAta karI. paNa ethI vadhAre oghasaMjJAnI nivRtti mATe to pote prayogamAM Ave tyAre ene samajAya ane tyAM sudhI ene oghasaMjJAnI nivRttina thAya. have vicAra karI levo ke ApaNe ATalA varSathI samajavA beThA chIe. oghasaMjJA gaI che ke nathI gaI? varSothI gurudeva pAsethI sAMbhaLyuM, varSothI zAstro vAMcyA, Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-586 75 na svAdhyAya karyo ane aneka bIjA vidvAno pAsethI paNa sAMbhaLavAnuM maLe. paNa jyAM sudhI pote prayoge na caDe tyAM sudhI ene oghasaMjJAnI nivRtti thAya nahi, tyAM sudhI kharekharo AtmasvarUpano sAco nirNaya, yathArtha nirNaya thAya nahi. A eka vAkayamAM ATalI vAta karavI che. 585 (patra pUro) thayo. patrAMka-586 muMbaI, caitra vada 12, ravi, 1951 vadhAre vicAranuM sAdhana thavA A patra lakhyuM che. pUrNajJAnI zrI RSabhadevAdi puruSone paNa prArabdhodaya bhogavye kSaya thayo che; to ama jevAne te prArabdhodaya bhogavavo ja paDe emAM kaMI saMzaya nathI. mAtra kheda eTalo thAya che ke, amane AvA prArabdhodayamAM zrI RSabhadevAdi jevI aviSamatA rahe eTaluM baLa nathI; ane tethI prArabdhodaya chatAM vAraMvAra tethI aparipakva kALe chUTavAnI kAmanA thaI Ave che, ke jo A viSama prArabdhodayamAM kaMI paNa upayoganI yathAtathyatA na rahI to pharI AtmasthiratA thatAM vaLI avasara gaveSavo joIze; ane pazcAtApapUrvaka deha chUTaze; evI ciMtA ghaNI vAra thaI Ave che. A prArabdhodaya maTI nivRttikarma vedavArUpa prArabdhano udaya thavA Azaya rahyA kare che, paNa te taratamAM eTale ekathI doDha varSamAM thAya ema to dekhAtuM nathI; ane paLa paLa javI kaThaNa paDe che. ekathI doDha varSa pachI pravRttikarma vedavArUpa udaya kevaLa parikSINa thaze, ema paNa lAgatuM nathI; kaMIka udaya vizeSa moLo paDaze ema lAge che. AtmAnI keTalIka asthiratA rahe che. gayA varSano motI saMbaMdhI vyApAra lagabhaga patavA Avyo che. A varSano motI saMbaMdhI vyApAra gayA varSa karatAM lagabhaga bamaNo thayo che. gayA varSa jevuM temAM pariNAma AvavuM kaThaNa che. thoDA divasa karatAM hAla ThIka che; ane A varSe paNa tenuM gayA varSa jevuM nahIM topaNa kaMIka ThIka pariNAma Avaze ema saMbhava rahe che; paNa ghaNo vakhata tenA vicAramAM Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 rAjahRdaya bhAga-12 vyatIta thavA jevuM thAya che, ane te mATe zoca thAya che, ke A eka parigrahanI kAmanAnA baLavAna pravartana jevuM thAya che, te zamAvavuM ghaTe che; ane kaMIka karavuM paDe evAM kAraNo rahe che. have jema tema karI te prArabdhodaya tarata kSaya thAya to sAruM ema manamAM ghaNI vAra rahyA kare che. atre je AData tathA motI saMbaMdhI vepAra che, temAMthI mArAthI chUTavAnuM bane athavA teno ghaNo prasaMga ocho thavAnuM thAya tevo koI rasto dhyAnamAM Ave to lakhazo; game to A viSe samAgamamAM vizeSatAthI jaNAvI zakAya to jaNAvazo. A vAta lakSamAM rAkhazo. traNa varSanI lagabhagathI evuM vartAyA kare che, ke paramArtha saMbaMdhI ke vyavahAra saMbaMdhI kaMI paNa lakhatAM kaMTALo AvI jAya che ane lakhatAM lakhatAM kalpita jevuM lAgavAthI vAraMvAra apUrNa choDI devAnuM thAya che. paramArthamAM citta je vakhate ekAgravat hoya tyAre jo paramArtha saMbaMdhI lakhavAnuM athavA kahevAnuM bane to te yathArtha kahevAya, paNa citta asthiravatuM hoya, ane paramArthasaMbaMdhI lakhavAnuM ke kahevAnuM karavAmAM Ave to te udIraNA jevuM thAya, tema ja aMtavRttino yathAtathya temAM upayoga nahIM hovAthI te AtmabuddhithI lakhyuM ke kahyuM nahIM hovAthI kilpitarUpa kahevAya; jethI tathA tevAM bIjAM kAraNothI paramArtha saMbaMdhI lakhavAnuM tathA kahevAnuM ghaNuM ochuM thaI gayuM che. A sthaLe sahaja prazna thaze, ke citta asthiravat thaI javAno hetu zo che? paramArthamAM je citta vizeSa ekAgavat rahetuM te citta paramArthamAM asthiravatu thavAnuM kAraNa kaMI paNa joIe. jo paramArtha saMzayano hetu lAgyo hoya, to tema bane, athavA koI tathAvidha AtmavIrya maMda thavArUpa tIvra prArabdhodayanA baLathI tema thAya. A be hetuthI. paramArthavicAra karatAM, lakhatAM ke kahetAM citta asthiravat varte. temAM prathama kahyo te hetu vartavAno saMbhava nathI. mAtra bIjo hetu kahyo te saMbhave che. AtmavIrya maMda thavArUpa tIvra prArabdhodaya hovAthI te hetu TALavAno puruSArtha chatAM kALakSepa thayA kare che, ane tevA udaya sudhI te asthiratA TaLavI kaThaNa che; ane tethI paramArthasvarUpa citta vinA te saMbaMdhI lakhavuM, kahevuM e kalpita jevuM lAge che, topaNa keTalAka prasaMgamAM vizeSa sthiratA rahe che. vyavahAra saMbaMdhI kaMI paNa Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-586 lakhatAM te asArabhUta ane sAkSAt bhrAMtirUpa lAgavAthI te saMbaMdhI je kaMI lakhavuM ke kahevuM te tuccha che, AtmAne vikaLatAno hetu che, ane je kaMI lakhavuM kahevuM che tene kahyuM hoya to paNa cAlI zake evuM che, mATe jyAM sudhI tema varte tyAM sudhI to jarUra tema vartavuM ghaTe che; ema jANI ghaNI vyAvahArika vAta lakhavA, karavA, kahevAnI Teva nIkaLI gaI che. mAtra je vyApArAdi vyavahAramAM tIvra prArabdhodaye pravRtti che tyAM kaMIka pravRtti thAya che. joke tenuM paNa yathArthapaNuM jaNAtuM nathI. zrI jina vItarAge dravya-bhAva saMyogathI pharI pharI chUTavAnI bhalAmaNa kahI che; ane te saMyogano vizvAsa paramajJAnIne paNa kartavya nathI; evo nizcaLa mArga kahyo che, te zrI jina vItAganA caraNakamaLane viSe atyaMta namra pariNAmathI. namaskAra che. je prazna AjanA patramAM bIDyAM che teno samAgame uttara pUchazo. darpaNa, jaLa, dIpaka, sUrya ane cakSunA svarUpa para vicAra karazo to kevaLajJAnathI padArthanuM je prakAzakapaNuM thAya che ema jine kahyuM che te samajavAne kaMIka sAdhana thaze. 586mo patra paNa sobhAgyabhAI uparano che. OM karIne lakhe che. mumukSu - "sobhAgyabhAI" uparanA patro badhA bahu sarasa che. pUjya bhAIzrI :- hA. ghaNI vAto lakhI che. "sobhAgabhAInA patromAM tattvano viSaya ghaNo vyakta thayo che, pragaTa thayo che. e vAta sAcI che. vadhAre vicAranuM sAdhana thavA A patra lakhyuM che. zuM kahe che? tame vicAro cho. eTalI vAta rAkhI vizeSa vicAro enA mATe A patra tamane sAdhana thaze ema karIne A patra lakhyo che. patranuM mathALu ja evuM bAMdhyuM che. pUrNajJAnI zrI traRSabhadevAdi puruSone paNa prArabdhodaya bhogavya kSaya thayo che; to ama jevAne te prArabdhodaya bhogavavo ja paDe emAM kaMI saMzaya nathI." "RSabhadeva bhagavAnane paNa corAzI lAkha pUrvanuM AyuSya hatuM. 83 lAkha pUrva e prArabdhodaya bhogavavAmAM pasAra karyA che. chellA eka lAkha pUrvamAM emane kevaLajJAna AdidazA thaI che. to ama jevAne te prArabdhodaya bhogavavo ja paDe... dareka mANasane pUrva saMcita Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 cajahRdaya bhAga-12 karmo to bAMdhelA hoya ja che. kemake jyAre jyAre jIva udayamAM jAya che tyAre navA karmane saMcita kare che, bAMdhe che. eTale e to game tyAre jJAnadazA pragaTe tyAre pUrvano to Stock-ajJAnabhAve bAMdhelA karmano jaththo to ene Stock mAM hoya ja che. eTale ene bhogavavuM paDe emAM kaI saMzaya nathI. mAtra kheda eTalo thAya che ke, amane AvA prArabdhodayamAM zrI RSabhadevAdi jevI aviSamatA rahe eTaluM baLa nathI.' amAro eTalo puruSArtha nathI. bhagavAna paNa caturtha guNasthAne hatA. pote paNa cothA guNasthAne che. chatAM RSabhadeva bhagavAnanI sAme joIne ema kahe che. eka kroDakroDI sAgaravayA gayAne? cotho Aro gayo ne ? eka kroDAkoDI sAgarano Period gayo. eTale lAMbe upayoga mUkyo. emane je prArabdhodaya vakhate gRhastha avasthAmAM je puruSArthanuM baLa hatuM e baLa amArI pAse nathI. A amAre khedano viSaya che. emanI pAse jemUDI hatI e jamUDI amArI pAse nathI ema kahe che. prArabdhane bhogavavA mATe AtmasvarUpanuM je puruSArthanuM svarUpa pratyenuM baLa joIe e baLa emanI pAse hatuM e amArI pAse nathI. "RSabhadeva bhagavAna sarvArthasiddhimAMthI kSAyika samyagdarzana laIne AvyA che. aviSamatA rahe evuM baLa amArI pAse nathI ema kahe che. juo ! kyAM potAnI sarakhAmaNI kare che? "ane tethIA to kAMI na hoya to jJAnInI sAthe sarakhAmaNI kare. hajI kAMI potAnuM ThekANuM na hoya. jJAnIne paNa rAga-dveSa thAya che, jJAnIne parigraha hoya che, jJAnI paNa pravRtti kare che. ema karIne sarakhAmaNI karavA mAMDe. ahIM to kahe che ke jJAnI hoya e bIjA jJAnIthI pote keTalA hINA che e bIjAne kahe che. potAnA doSanI vAta bIjAne e jAhera kare che, prasiddha kare che. AvA prArabdhodayamAM zrI RSabhadevAdi jevI aviSamatA rahe." eTale samabhAva rahe. aviSamatA eTale rAga paNa na thAya, dveSa paNa na thAya. e viSama pariNAma che. amArI pAse eTaluM baLa nathI; ane tethI prArabdhodayachatAM vAraMvAra tethI aparipakva kALe zUTavAnI kAmanA thaI Ave che, je A rAga-dveSanA nimitta che ene tyAgIne, choDIne nIkaLI jaIe to sAruM. AmAM hArI javAya che, kyAreka kyAreka hArI javAya che. rAganA nimittomAM rAga thaI jAya che, dveSanA nimittomAM dveSa thaI jAya che. bhale cAritramohano che. paNa e mahApuruSonuM UMdhuM AlaMbana nathI letA, ke cakravartIne cha khaMDa hoya che amAre zuM vAMdho. "bharata cakravartIne cha khaMDa hatA. emanI pAse baLa hatuM. mArI pAse kyAM baLa che? ema kahe che. mAre A rAga-dveSanA nimitta vacce rahevAnI mane Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-586 icchA thatI nathI. chUTavAnI bhAvanA thaI Ave che. kAmanA eTale chUTavAnI bhAvanA thaI Ave che ke AmAMthI chUTIe to sAruM... AmAMthI chUTIe to sAruM. A rasa nathI e spaSTa thAya che. potAne jesaMyoga che, jesaMga che eno rasa nathI. enAthI pote udAsIna keTalA che! chUTavAnI kAmanA thaI Ave che, ke jo A viSama prArabdhodayamAM kaMI paNa upayoganI yathAtaththatA na rahI. kayAreka jo cUkI gayA. kemake baLa eTaluM nathI. kSayopazama samakita chene? kyAre cUkI gayA to pharI AtmasthiratA thatAM vaLI avasara gaveSavo joIze... ekavAra chUTe to vaLI upara caDatA keTalo Time jAya kone khabara che?lenArA aMtarmuhUrtamAM paNa lya che. kALa jAya che ane keTalA bhava jAya che eno meLa nathI. eTale eno Maximum ardhapudgala parAvartanakALa lIdho che. sAdi mithyASTio mithyAdarzane AvyA pachI nigodamAM cAlyA jAya. samyagdaSTine to manuSya ane deva sivAya bIjI be gatiniSedha thaI jAya che. chUTI jAya che. viccheda jAya che. paNa jo mithyAtvamAM AvI jAya to nigoda sudhI vayo jAya. atyAre nigodamAM AvyA keTalA? ke anaMtA. sAdi mithyAdRSTi anaMtA che. nigodanI aMdara Aje, AjanI tArIkhamAM. mumukSu -eNe bhUla zuM karI? pUjya bhAIzrI - svarUpanI virAdhanA karI, svarUpanI virAdhanA karI che. ArAdhanA choDIne virAdhanA karI zubhanI ruci karI, azubhanI ruci karI, pudgalanI ruci karI, doSanI ane avaguNanI ruci karI, nirdoSa pavitra svabhAvanI ruci na karI. mumukSu - svarUpanA batAvanAranI paNa virAdhanA karI? pUjya bhAIzrI - badhAyanI. pachI to thaI ja jAya. ekanI kare tyAM anaMtAnI thaI jAya. jo evuM kAMI paNa thayuM to "AtmasthiratA thatAM vaLI avasara gaSavo joize; ane pazcAttApapUrvaka deha chUTaze;" are..re. A sthiti chUTI gaI ? bhUtakALano anubhava che ne ? potAne to jAtismaraNa che. pazcAttApapUrvaka deha choDelo che. pAchuM anusaMdhAna karyuM che. have choDavuM nathI. A taiyArI cAle che. emAMthI A vacano nIkaLyA che. zemAMthI A vAta UgI che?ke bhUtakALamAM anubhavamAM AvyA che, pharI mithyAtvamAM AvyA che, A vakhate paNa manuSyajanma samyapha sahita nathI. ra8me varSe samyagdarzana lIdhuM che. 28muM varSa cAle che. 24me varSe samyagdarzana thayA pachI dazA bahu sArI che. paNa Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 pravRttine anukULa potAnI sthiti nathI. 'sogAnIjI' e ja lakhe che, jahAM rahanA nahi cAhate usake sAtha rahanA paDatA hai. jisake sAtha rahanA nahi cAhate usake sAtha rahanA paDatA hai. e pachI (emanA patnI) kahetA hatA, amArI ja vAta lakhI che. emane nahotuM gamatuM. jisake sAtha bolanA nahi cAhate usake sAtha bolanA paDatA hai. ene chUTavuM chUTavuM ja hoya che. have jJAna thaI gayuM eTale vAMdho nathI. samyagdaSTine to cha khaMDa hoya, e janaka-videhI AdinuM koI AlaMbana letA nathI. AlaMbana levA mATe e vAta paNa zAstramAM nathI. chUTavuM chUTavuM kevI rIte thAya che e vAta kare che. rAjahRdaya bhAga-12 mumukSu H- jyAM svarUpanI khabara nathI tyAM svarUpanI virAdhanA che ? pUjya bhAIzrI :- hA. tyAM svarUpanI virAdhanA thAya che. svarUpanI khabara nathI eTale kAMIkane kAMIka to jIva ArAdhana kare ja che. konuM ArAdhana kare ?vibhAvabhAvonuM ArAdhana kare ane paradravyane anusare. svabhAvanA ArAdhanamAM eka eno chUTako thAya evuM che, bAkI badhuM akartavya che, kartavya nathI. Ama che. zuM kahe che ? juo ! A to dareke vicAravA jevuM che. emaNe bhale potA mATe lakhyuM hoya paNa manuSyaparyAyamAM jeTalA chIe e badhAe vicAravA jevuM che. ke jo upayoganI yathAtathyatA na rahI...' upayoga eTale ahIMyAM potAnA puruSArthanI sAvadhAnInI, svarUpa-sAvadhAnInI, yathAtathya svarUpanI sAvadhAnI na rahI to pazcAtApapUrvaka mithyAtva sahitamAM deha chUTaze. sAmAnya rIte mithyAtvasahita manuSya deha chUTe eTale manuSyadeha maLavAno bahu lAMbo samaya paDI jAya che. lagabhaga to bahubhAganA jIvone anaMta kALe ja manuSyadeha Ave che. koI jIvone vacce AvI jAya che, haLavA hoya to. bAkI lagabhaga moTA bhAganA jIvo manuSyadeha choDe eTale anaMta kALe pachI manuSyaparyAyano patto lAge. A paristhiti hoya che. eTale potAne khyAla che. pazcAtApapUrvaka deha chUTaze; evI ciMtA ghaNI vAra thaI Ave che.' A bhaya thAya che. bIjo bhaya nathI. bhavano bhaya che. A bhayamAM UbhA chIe. pote 28me varSe evI aMdaranI adhyAtmadazA che topaNa aMdarakhAne A bhayamAM UbhA che. mumukSune keTalo bhaya hovo joIe ? enA badale eya..! ne nirbhaya thaIne khAI, pIe ane lahera kare. uTakelI thALImAM sarasa majAnuM bhAvatuM bhojana maLe. dALa sArI thaI hoya to evA sabaDakA le ke moDhuM be-cAra jagyAethI vAMku thaI jAya. bhAvatI cIja hoya ne ? Ama evA rasathI khAya). bhavabhramaNano Dara nathI. eya.. majAnI uMgha AvI jAya. sarakhI Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-586 81 UMgha Ave che. bhUkha paNa sarakhI lAge che, pAcana paNa sa2khuM che, zarI2 paNa taMdurasta che. zarIranA vakhANa kare. konA vakhANa kare che ? tArA kare che ke tArI jelanA ? ane UMgha evI majAnI sarasa Ave che. eka UMghe ApaNe savAra paDI jAya. kAMI phIkara nathI. tuM kacAM vayo jaIza ? ema kahe che. A ciMtA jJAnIo kare che, sAdhaka AtmAo A ciMtA kare che. mumukSu :- bahubhAga jIvone manuSyadeha pharIthI maLato nathI eTale.... = - pUjya bhAIzrI :- nahi. nahi... nahi. hajAramAM nahi, lAkhomAM. lAkho manuSya manuSyaparyAya choDe emAM ko'kane ja najIkamAM manuSyaparyAya hoya. hajAromAM nahi. evuM che. manuSyaparyAyanI bahu kiMmata che, bhAI ! jIva bhautika kAryomAM, bahAranA kAryomAM, sAMsArika kAryonA jhAMvA nAkhe che paNa A manuSyaparyAyanI bahu kiMmata che, ghaNI kiMmata che. Atmahita sAdhI le to ahIMyAM DhUMkaDuM che ane nahitara dIvA pAchaLa aMdhAruM che. evI moTI khINa che, kAMI gotyuM hAtha Ave evuM nathI, jaDe evuM nathI. kAM gayuM ? vaMToLIyAmAM taNakhaluM kyAM gayuM ? A saMsArano vaMToLa che. Traffic joIe chIe ke nahi ? kevo jAya che ? sAMje badhA jatA hoya. savAre Ama jatA hoya, sAMje Ama jatA hoya. moTA moTA zaheramAM. vaMToLe caDelI vAto che badhI. kayAM jAya kAMI patto lAge nahi. prazna:- H- manuSyabhava na maLe to tiryaMcamAM... = pUjya bhAIzrI :- tiryaMcagatimAM. bahu bhAga kALa tiryaMcagatimAM jAya. kAraNa ke tiryaMcagatimAM pachI asaMzIpaNuM cAlu thaI jAya che. pachI to azakti azaktine vadhAre. zakti zaktine vadhAre ane azakti azaktine vadhAre. sIdhI vAta che. eka mANasa garIba thAya to garIba ja thato jAya, paisAvALo thato hoya e paisAvALo ja thato jAya. enuM kAraNa zuM ? ke azakti azaktine vadhAre che. ema pariNAma hINA thayA, bIjI gatimAM jAya eTale aura hINA thaI jAya. tyAM ethI hINA thaI jAya. mANasa kahe, zuM karIe ? bhAI ! peTa bharavA mATe pApa karIe chIe. cakalAne evuM ja che. dANA nathI maLatA to iyaLa khAya che, jIvaDA khAya che. Ama to kAMI bahu pApI prANI na dekhAya. A kabutara bhoLA prANI hoya. bhoLo kabutara jevo mANasa. khAya jIvaDA. mAMsAhAra che. dANA na maLe to zuM kare ? peTa bharavA mATe mAMsAhAra. pariNAmano viveka karavAnI tyAM saMzI paMcendriya hoya topaNa vicArazakti nathI rahetI. manuSyamAM je vicArazakti che e vicArazakti tiryaMcagatimAM nathI rahetI. saMzI hoya topaNa. asaMzIne to vicArazakti che ja nahi. ene to vicAra karavAnuM sAdhana ja TaLI gayuM. e Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 cajahRdaya bhAga-12 badhI virAdhanAnuM pariNAma che. eTale anaMta kALa kADhe che. e paristhiti che. hajAramAM eka-bene manuSyapaNuM maLe ane 998-999ne nahi maLe ema nathI. lAkhomAM kokane maLe. bAkI badhA adhogatimAM jAya. ane e tiryaMcagatinuM peTa bahu moTuM che. tyAM saMkhyAno pAra nathI. besumAra, bIje badhe traNa gatimAM saMkhyA ochI che. AnI saMkhyAno pAra nathI. moTuM peTache. tyAM vayA jAya. eTale cetavA jevuM che. ane emAM jeNe manuSyapaNAnuM AyuSya ghaNuM bhogavI lIdhuM ene vizeSa cetavA jevuM che. 40upara gayA ene Red light AvI jAya che. lAlabattI AvI gaI. dhImo thA have vega tAro ocho kara. saMsAra bAjuno vega ocho kara. kAMIka pAchu vALIne jo. AtmakalyANa karavA jevuM che, sAdhI levA jevuM che. cUkyo to patto lAgaze nahi. kevI ciMtA kare che, juone ! "RSabhadeva bhagavAnane smaraNamAM rAkhIne potAnI ciMtA kare che. pote "RSabhadeva bhagavAnanA puruSArthanuM smaraNa kare che. jo kyAMka upayogamAM pheraphAra thaI gayo, asthiratA AvI gaI to sthiratA kone khabara pachI kyAre Ave ? pazcAtApapUrvaka deha chUTaze evI ciMtA ghaNIvAra thaI Ave che. koI koIvAra tyAM sudhI ciMtA thAya che... eTale zuM che? potAne ekadama AgaLa vadhavuM che. jora kare che, puruSArtha jora kare che ema batAve che. A prArabdhodaya maTI nivRttikarma vedavArUpa prArabdhano udaya thavA Azaya rahyA kare che....... pravRttikarma nahi paNa nivRttikarma. kemake e paNa karmodaya che. pravRttimAMthI nivRttinA saMyoga thAya,prakAra thAya e paNa eka karmano udaya che. A prArabdhodaya maTI nivRttikarma vedavArUpa prArabdhano udaya....' pravRtti choDIne nivRtti (lya) ene dharma nathI mAnatA. evA to ghaNA nivRtti laI le che. eka jAtano udaya che. paNa amane A pariNAmamAM udaya thavAno Azaya rahyA kare che, ke jethI ame nivRttikALe AtmasAdhanAmAM vizeSapaNe Avirbhata thaI zakIe. paNa te taratamAM eTale ekathI doDha varSamAM thAya ema to dekhAtuM nathI.... A vicAra kare che tyAre varSa-doDha varSamAM to kAMI thAya evuM dekhAtuM nathI. ane paLa paLa javI kaThaNa paDe che. varSa-doDha varSa to A dukAna chUTe evuM lAgatuM nathI. "muMbaI beThA che. dhaMdhAmAMthI chUTA thavuM (che). bhAgIdArone saMketa karI dIdho che. tame badhA saMbhALatA thAva ane saMbhALo. huM AmAM nahi rahI zakuM. 28me varSe to olA lokoe nA pADI che, ke nahi. ApanA vagara to ame cAlI zakIe ja nahi. AmAM amAruM kAma nahi. tamArA Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-586 83 sivAya kAMI thaI ja na zake. tamane to choDavA ja nathI. tamAruM nAma to AmAMthI kADhavAnuM ja nathI. ane je dhaMdhAno pathAro che, potAnA hisAbe je karelo che e paNa moTo vepA2 hato. kemake jhaverAtamAM zuM che koI cIja vecAya to tarata vecAya. nahitara koI cha mahine vecAya, koI bAra mahine vecAya, koI ethI vadhAre varSe-be varSe vecAya. emAM napho ghaNo hoya che. paNa ene grAhaka Ave tyAre khape enA jevI cIja che. e vecavA jAva ane khape evuM nathI. ane vecavA jAva to veMcAI jAva enA jevuM che e. e prakArano e dhaMdho che. 'eTale ekathI doDha varSamAM thAya ema to dekhAtuM nathI;...' ane eka-doDha varSamAM eka eka paLa jAvI mAre kaThaNa che. ahIM juo kevI vedanA thaI che have ! paLa paLa javI. kaThaNa paDe che. ekathI doDha varSa pachI pravRttikarma vedavArUpa udaya kevaLa parikSINa thaze, ema paNa lAgatuM nathI; kaMIka udaya vizeSa moLo paDaze ema lAge che.' eTale eka varSamAM mahino-be mahinA nivRtti letA hatA. kadAca cAra-cha-ATha mahinA nivRtti laI zakAya ema lAge che. paNa sAva mUkI devAze ke chUTI jaze evuM dekhAtuM nathI. eTale nivRtti thoDI vadhaze ane pravRttino udaya thoDo parikSINa thaze ema lAge che. A pote anumAna karyuM che. pAchuM 29mA varSe to ThIka-ThIka pramANamAM nivRtta thayA che. pachI 30mA varSe paNa lagabhaga nivRtta jevA che. AtmAnI keTalIka asthiratA rahe che.' pariNAmanI aMdara AtmAnI keTalIka asthiratA rahe che. ane gayA varSano motI saMbaMdhI vyApAra lagabhaga patavA Avyo che.' juo ! gayA varSano motIno vyApAra che. eka vyApAra zarU kare to eka-eka varSa cAle. e AmAMthI nIkaLe che. gayA varSano motI saMbaMdhI vyApAra lagabhaga patavA Avyo che.' A Paragraph mAM to thoDIka emaNe vyAvahArika vAta karI che. koI koI patramAM to AthI (vadhAre) vyAvahArika vAta che. e kApIne paNa patro mUkelA che. vizeSa laIzuM.... Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 caya bhAga12 , tA. pa-12- 0 pIka- 5, 587 gItA pravacane na. ra0ra mata che. zrImad rAjacaMdra vacanAmRta.patra-586.pAnuM-459.trIjA ParagraphthI. AtmAnI keTalIka asthiratA rahe che. gayA varSano motI saMbaMdhI vyApAra lagabhaga patavA Avyo che. keTalIka vyAvahArika vAta karI che. A varSano motI saMbaMdhI vyApAra gayA varSa karatAM lagabhaga bamaNo thayo che. gayA varSa jevuM temAM pariNAma AvavuM kaThaNa che. vyApAra vadhe che paNa napho ocho che ema kahevuM che. bamaNo vepAra hovA chatAM napho ocho che. thoDA divasa karatAM hAla ThIka che, ane A varSe paNa tenuM gayA varSa jevuM nahIM topaNa kaMIka ThIka pariNAma Avaze ema saMbhava rahe che;" naphA saMbaMdhInI vAta karI che. gayA varSe vadhAre napho haze, A vakhate eTalo nathI paNa chatAM paNa ThIka che. paNa..." have kahe che "ghaNo vakhata tenA vicAramAM vyatIta thavA jevuM thAya che..." vyApAra saMbaMdhInA vicAramAM ghaNo vakhata bagaDe che. ane te mATe zoca thAya che. A manuSya Ayuno kimatI samaya kSudra paramANuo mATe ke sAmAnya saMyoMgo mATe enA nimitte, enA arthe pasAra karavo paDe che eno zoca thAya che. ke A eka parigrahanI kAmanAnA baLavAna pravartana jevuM thAya che. parigrahanI bhAvanA hoya, parigrahanI icchA hoya ane baLavAna icchA hoya enA jevI bahAranI sthiti thAya che. e pariNAmo mATe aMdaramAM to duHkha thAya che. paNa chatAM paristhiti evI che ke jANe ghaNo parigrahameLavavo hoya ane prayatna kare, vyavasAya kare, samaya bagADe evI rIte amAro samaya atyAre bagaDe che. te zamAvavuM ghaTe che. eTale ke e paristhiti maTe evuM kAMI karavuM joIe. ema lAge che. te zamAvavuM ghaTe che, ane kaMIka karavuM paDe evAM kAraNo rahe che ane kAMI jo karazuM nahi to AnuM A cAlatuM raheze ema lAgyA kare che. mATe kaMIka karavuM paDe evAM kAraNo rahe che. have jema tema karI te prArabdhodaya tarata kSaya thAya to sAruM ema manamAM ghaNI vAra rahyA kare che. A prakArano udaya pUro thAya to sAruM. chUTavA mAgIe chIe Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-586 85 paNa chUTI na zakAya evI paristhiti UbhI thaI che. emAMthI chUTIe to sAruM ema manamAM ghaNI vAra rahyA kare che.' vAraMvAra e vAta manamAM UgyA kare che. saheje saheje evA ja pariNAma thAya che. atre je AData tathA motI saMbaMdhI vepAra che, temAMthI mArAthI chUTavAnuM bane athavA teno ghaNo prasaMga ochA thavAnuM thAya tevo koI rasto tamArA dhyAnamAM Ave to lakhazo...' motI, hIrA ane jhavAharano vepAra karatA hatA ema sAthe sAthe A pAMca varSamAM Commission nuM muMbaI'mAM ADatanuM kAma paNa cAlu karyuM hatuM. 'muMbaI' to eka evuM pIThuM che, eka bajAra che ke mANasa kAma karanAra joIe ane paisAnI vyavasthA hoya to eka mANasa aneka kAma kare, karI zake che. A kAma paNa emaNe Commission agent tarIke cAlu thayeluM. bIjAno mAla ADatamAM vecI re athavA bIjAne ADatamAM kharIdIne mokale. be rIte e kAma thAya che. koIne muMbaI'mAM mAla vecavo hoya ane potAnI Ofcie na hoya to koInI mAraphata vecAve ene Commission ApavuM paDe. mAla magAvavo hoya to jenI mAraphata magAve ene paNa AData ApavI paDe. e jAtanuM kAma hatuM. temAMthI mArAthI chUTavAnuM bane athavA teno ghaNo prasaMga ocho thavAnuM thAya tevo koI rasto dhyAnamAM Ave to lakhazo;...' pote eTalA vicAraka che topaNa eTalI salAha le che. A to hajI vyavahArika prasaMga che paNa vyavahAramAMthI chUTavA mATe emAM dhArmika salAha le che. dhArmika prasaMgamAM .. ema ne ema nirNaya le che. kAMI hajI vicArazaktinuM ThekANuM na hoya ane ema ne ama pote nirNaya le. kevI rIte kAma thAya ? game to A viSe samAgamamAM vizeSatAthI jaNAvI zakAya to jaNAvazo.' ane have maLo tyAre paNa A viSayamAM vicAratA Avajo ane rUbarUmAM kAMI vadhAre vizeSatAthI vAta karo to sAruM. 'A vAta lakSamAM rAkhazo.' A kAma tamane soMpyuM che, dhyAnamAM rAkhavA mATe che. kahevA khAtara nathI, kAMI ziSTAcAra khAtara vAta nathI. kharekhara gaMbhIratAthI emaNe e vAta pUchI che. traNa varSanI lagabhagathI evuM vartAyA kare che, ke paramArtha saMbaMdhI ke vyavahAra saMbaMdhI kaMI paNa lakhatAM kaMTALo AvI jAya che;...' A chellA traNa varSanI emanI je cittanI sthiti che emAM ema lAge che, ke kAMI paNa lakhavuM emAM kaMTALo Ave che. vyavahA2 saMbaMdhI lakhavuM hoya topaNa kaMTALo Ave che, paramArtha saMbaMdhI lakhavuM hoya topaNa kaMTALo Ave che. ane lakhatAM lakhatAM kalpita jevuM lAgavAthI vAraMvAra apUrNa Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 rAjahRdaya bhAga-12 choDI devAnuM thAya che. kalpitano artha pote nIce kare che ke kevI rIte huM ene kalpita kahuM che. paramArtha saMbaMdhI lakhatA paNa kalpita jevuM lAgavAthI vAraMvAra apUrNa choDI devAnuM thAya che. AvI rIte na lakhavuM joIe, A sthitimAM na lakhavuM joIe, A pariNAma cAlatA hoya tyAre A na lakhavuM joIe. paramArthamAM citta je vakhate ekAgravatu hoya... paramArthamAM jyAre citta ekAgravat hoya eTale paramArthanI dhArA sArI cAlatI hoya tyAre jo paramArtha saMbaMdhI lakhavAnuM athavA kahevAnuM bane to te yathArtha kahevAya...." kemake e vakhate pariNAma barAbara e viSaya upara dhyAna Ape che. to to barAbara che ke e viSayamAM kAMI lakhIe e yogya che. "paNa citta asthiravatu hoya..." bIjA bIjA vikalpo UThatA hoya ane paramArthasaMbaMdhI lakhavAnuM ke kahevAnuM karavAmAM Ave to te udIraNA jevuM thAya." meLa khAto nathI. upayoga jo bIje vyavahAranA kAryomAM jAya ane paramArtha saMbaMdhI e vakhate lakhavAnuM ke kahevAnuM hoya tyAre e jANe kRtrimatAthI kahetA hoya evuM lAge che. kemake "aMtavRttino yathAtathya temAM upayoga nahIM hovAthI." upayoga to lakhe eTale sAmAnya jAya paNa jevo joIe evo-yathAtathya, lakhatI vakhate je prakAre upayoga joIe te prakAre upayoga nahi hovAthI. te AtmabuddhithI lakhyuM ke kahyuM nahIM hovAthI kalpitarUpa kahevAya. A eka emanuM vacana che e ghaNuM mArmika che. emAM paNa je jIvo paramArtha saMbaMdhI bIjAne lakhatA hoya ke kahetA hoya ene ghaNuM AmAMthI zIkhavAnuM maLe evuM che. vicAravA jevo viSaya che. zuM kahe che?juo! paramArthasaMbaMdhI lakhavAnuM ke kahevAnuM karavAmAM Ave to..." yathAtathya teno upayoga hovo joIe, ema kahe che. eTale paramArtha saMbaMdhI vAta karavI hoya tyAre pAramArthika viSaya evuM je potAnuM svarUpa athavA potAnA tarapha, svarUpa tarapha javAno je pariNAmano jhoka e barAbara hovo joIe ema kahe che. evo koI prayAsa hoya ane e vAta thavI joIe. jyAre huM e vAta karuM tyAre e bhAvano mArAmAM AvirbhAva hovo joIe to e vAta karavAno mane adhikAra che. mane bIjA bhAvano AvirbhAva hoya ane vAta huM A karuM to e vAta yathAtathya upayoga nathI thatI zuM kahe che? mANasa game tyAre vaktA thaI jAya e A viSayamAM cAle evuM nathI. dhAraNA thaI gaI, bolatA paNa AvaDe che mATe vaktA thaI jAya evuM nathI AmAM nukasAna thAya. A to jJAnI che topaNa (Ama kahe che. eka to pariNatinI dhArA to aMdaramAM cAlatI hoya che. (chatAM) upayoganI sthiti yathAtathya joIe ema kahe che. bhale pariNatinI dhArA Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-586 87 cAlatI hoya, upayoganI sthiti yathAtathya Ave ane A viSaya barAbara lakhavAno ke kahevAno hovo joIe. jo lakhatI vakhate, kahetI vakhate e (upayoga) yathAtathya na hoya to e lakhavuM ke kahevuM yogya nathI. choDI daIe chIe. lakhavAnuM vAraMvAra choDI devAnuM thAya che. ene potAne ema thAya che (ke) A sthitimAM mAre A vAta nahi lakhavI joIe. lakhatA hoya to lakhavAnuM choDI de. koIne patra lakhatA hoya to patra lakhavAnuM choDI de. mumukSu :- Diary mAM paNa noMdha na karavI joIe. pUjya bhAIzrI :- Diary mAM to sAmAnya rIte evo AvirbhAva thAya tyAre ja mANasa e pravRtti kare. potAnI Diary koI lakhe to to ene bhAva vizeSa Ave tyAre ja lakhavAnuM bane. e pahelA lakhavAno lagabhagaprasaMga nathI hoto. kemake e to cAhIne potAne potAnA ciMtana mATe ke evI rIte vAta Ave che. evI koI Importance bhAse che, koI vAtanI mukhyatA, vizeSatA koI muddA upara bhAse che tyAre e bane che. mumukSu :- mumukSu mATe. = pUjya bhAIzrI :- mumukSune ke jJAnIne paNa sAmAnya rIte e bhAvamAM vizeSa potAne rasa Ave tyAre e pravRtti kare. e to ThIka che paNa bIjAne kahevAmAM mANasa game tyAre kahI de che ke lakhI de che. potAne to rasa Ave tyAre potAnI vAta rasavALI vAta che. svayaMne rasa levA mATe e vAta che. evuM kayAre lakhe ? ke potAne e viSayano rasa jAgRta thAya tyAre. zA mATe lakhe ? ke pharIne evo rasa levA mATe. kemake smRtivismRtino viSaya che. aneka vAto smaraNamAM Ave, aneka vAto vismaraNa thAya che. kSayopazama jJAna ja pAMgaLuM che, matizruta pote ghaNuM pAMgaLu che. jo noMdha karavI hoya to e vadhAre rasa levA mATeno koI hetu to potAne AtmArthano enI aMdara hoya. ane hoya che mATe lakhe che. mumukSu lakhe ke zAnI lakhe. paNa bIjAne jyAre lakhavAnuM thAya tyAre paNa evo rasa hoya. e viSayanA rasavALo upayoga hoya tyAre lakhavuM ke kahevuM. nahitara udIraNA karIne kahevAnuM thAya che. parANe jANe vAta, 2sa bIje che ane A vAta karavAnuM thAya che. e pravRtti yogya nathI. eTale e pote e pravRtti evI rIte jo zarU thAya to choDI de che. atyAre nahi. kevo nyAya kADhyo che ! jhINI jhINI vAtamAMthI pote kevo nyAya kADhyo che ! sAmAnya lakhavAnI pravRtti, kaI paristhitimAM lakhavuM joIe. eno nyAya kADhyo che. mumukSu :- eTale pariNati to yathAtathya che ja. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 rAjahRdaya bhAga-12 pUjya bhAIzrI :- che ja. upayoga yathAtathya nathI. mumukSu :- yathAtathyamAM to nirvikalpa upayoga thaI jAya. pUjya bhAIzrI :- nahi. e nahi. lakhavA mATeno je viSaya hoya, e viSayanI aMdara barAbara e bhAvano AvirbhAva thAya, rasa Ave ane e vAta lakhAvI joIe. kahetI vakhate kevI rIte nirvikalpa thavAya ? lakhatI vakhate kevI rIte nirvikalpa thavAya ? e to prazna ja nathI. nirvikalpa thavAno prazna ja nathI tyAM to. kemake e baMne to savikalpa dazAnI ja pravRtti che. paNa chatAM yathAtathya upayoga joIe eTale zuM ? je viSayanI vAta kare che e viSaya saMbaMdhita koI vIryanuM utthAna joIe, e bAjuno prayAsa joIe, prayatna joIe, AvirbhAva thavAno koI rasavALo prakAra joIe tyAre ene yathAtathya kahevAmAM Ave che. nahitara yathAtathya nathI. AgaLa eka jagyAe Avaze, ke AtmajJAna thayA pahelA koIne zAstravAMcana karavAno udaya hoya, prasaMga hoya. kemake e udayabhAva che ane udaya paNa evo hoya che ke pAMca, paMdara je koI sAthe satsaMga karanArA hoya to kahe, tame kAMIka kaho, tame kAMIka samajAvo, tame vAMco. ApaNe vicArIe. tame vAMco ane ApaNe vicArIe. vAMco tame. to apariNAme rahIne eNe e prakAramAM na AvavuM. evo zabda vAparyo che. kemake e thoDo upadezaka jevo dekhAva thaI jAya che. eka jaNo bole, bIjA sAMbhaLe eTale eka upadezaka jevo eka bahArano ... thaI jAya che. kharekhara upadezakano prakAra AtmajJAna pahelAno to svapne vicAravA jevo nathI. paNa chatAM bahAramAM to ema ja lAge ke Ano upadeza badhA sAMbhaLe che. jhAjhuM to e ja bole che. bhale bIjA bolatA hoya paNa jhAjhuM to e bole che. vAMcI saMbhaLAve to e vAMcI saMbhaLAve che. kahe che, apariNAmI rahIne evI pravRtti na karavI. zuM kahyuM ? bahu lAInadorI ApI che. mArgadarzana ghaNuM ApyuM che. apariNAmI rahIne eTale zuM ? ke je viSaya cAlato hoya e viSaya upara jIvanA pariNAmanI aMdara kAMIka paNa e viSayano rasa Avavo joIe. e viSayamAM je bhAvo hoya e bhAvo 2sathI AvirbhAva thavA joIe ane kAMIka e viSayaka prayAsa ane prayatna cAlavo joIe. mumukSu H-vikalpa = pUjya bhAIzrI :- savikalpa dazAmAM. to te pravRtti yathArtha che. svapara hitakArI che. jo pAtAne 2sa bIjo hoya ane vAta bIjA rasanI aMdara cAlatI hoya (to) potAne nukasAna karaze ane bIjAne paNa nukasAna karaze. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-586 89 mumukSu - udAharaNa tarIke ema laIe ke AtmA sukhakaMdache evo zabda hoya to enA rasano AvirbhAva atyAre thAya ke enuM bhAvabhAsana thAya? pUjya bhAIzrI - bhAvabhAsana na thAya to e saMbaMdhInA prayogano paNa kaMIka prakAra hovo joIe. AmAM pagathiyuM zuM che? kAM to pariNati hoya to pratyakSa vastu che, jJAnadazA hoya to AtmA pratyakSa che. e pahelA bhAvabhAsana hoya to AtmA lakSamAM che. have e pahelA (zuM) ? to kahe che, bhAvabhAsana thavA arthe zuM che? to kahe che, prayoga che. to ene e vakhate prayogamAM AvavuM joIe. vastu to vyavasthita che. koI vAta avyavasthita nathI. e vakhate eno prayoga cAlavo joIe. prayoga cAlavo joIe eTale zuM ? ke je viSaya che e viSayanI samajaNa che eNe pote vartamAnamAM e samajaNane pariNAma upara cAlatA pariNAma upara lAgu kare che. ane te avalokavuM eka prayoga che. duHkhane duHkhabhAva tarIke avaloke. je-te pariNAmane je-te pariNAma tarIke avaloke. jene jema che ema avalokavuM che. koI viSaya to cAle che ke nahi? to e saMbaMdhInA pariNAma cAle che ke nahi ? vikalpa che to. evI rIte e cAlavuM joIe. jo yathAtathyapaNe na cAle to jJAnI pote ema kahe che ke A kRtrima rIte, kalpita rIte cAle che. be zabda vAparyA che. temAM upayoga nahi hovAthI, e viSayano upayoga nahi hovAthI te AtmabuddhithI lakhyuM nahi. Atmabuddhie lakhyuM nathI. e vakhate Atmabuddhie nathI lakhANuM ema kahe che. juo ! te AtmabuddhithI lakhyuM ke kahyuM nahi hovAthI kalpitarUpa kahevAya." A amAre kalpita kahevAnuM kAraNa che. nahitara e kAMI viSaya kalpita nathI Ubho karatA. lakhe che to koI kalpanAthI vAta karIne sAmA pAse mukatA nathI. paNa chatAM ene pote kalpita kahe che e potAnA pariNAmanI apekSAe kalpita kahe che. viSaya nirupaNa apekSAe kalpita nathI. jJAna to samyajJAna che jJAnIne. nahitara ahIMyAM prazna thavA yogya che, ke samyajJAnamAM kalpita kevI rIte lakhAya ke kahevAya? samyajJAna vartatuM hoya to e samyajJAnIne kalpita kevI rIte kahevAya ke vartAya? enuM to jJAna padArthajJAna spaSTa che enI pAse. sva-paranI bhinnatA che. padArtha jevo che evo jANe che. kalpanA to karatA nathI. samyajJAnamAM kalpanA thatI nathI. to kevI rIte kalpita kahyuM kahevAya? e khulAso karyo che. bahu sArI vAta AvI che. mumukSu:-bhAvane sAthe laIne A zabdanIkaLe? pUjya bhAIzrI - hA. bhAva sAthe nIkaLe, bhAvapUrvaka nIkaLe. ane to ja sAmAne Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 02 rAjahRdaya bhAga-12 2sa Upaje. jo vaktAno rasa na hoya ke lakhanArano rasa na hoya to sAme nimittanaimittikapaNe pelAne paNa rasa nathI UpajavAno. 'sogAnIjI'e lakhyuM, ke dhAraNAthI tuM bole cho to hamako terI bolI kAgapakSI jaisI lagatI hai. zuM lakhe che ? bhale tuM AtmAnI vAta karato hoya paNa kAgaDo bolato hoya ane kevuM kaThora lAge ? evuM amane lukhkhuM lAge che. lukhkhI vAta che e AmAM cAle evuM nathI. e potAne paNa anukULa nathI ane sAmAne paNa anukULa nathI. baMnene pratikULa paDe evI pravRtti thAya che. mumukSu :- dharmAtmAonI AvI paristhiti varte che eTale enI vANI bIjAnA hitamAM nimitta paDe che. ? pUjya bhAIzrI :- nimitte paDe che enuM kAraNa A che. dharmAtmAnI vANI bIjAne nimitta paDe che enuM e kA2Na che. emano rasa che e vakhate. 'gurudeva'nA pravacanano pratyakSa anubhava che ke nahi ? keTalA rasathI, AtmarasathI vibhora thaIne je pravacano AvatA to sAMbhaLanArane paNa e rasano utpAdaka thatA. eka kalAka to emAM e 2sanI aMdara taraboLa thaI jAya. jo pote dhyAnathI sAMbhaLe, lakSapUrvaka sAMbhaLe to sAme rasa Upaje ja. e kudaratI viSaya che. mumukSu :- evI rIte mumukSu vaktAmAM lIdhI che evI rIte praznamAM paNa AvI vAta AvI jAya ? pUjya bhAIzrI :- e to kahyuM kahevuM ke lakhavuM. beya pravRttinI aMdara. kahevuM hoya ke lakhavuM hoya to A viSayamAM yathAtathya upayoga hovo joIe. yathAtathya upayoga vinA e pravRtti ghaTatI nathI, ema kahevA mAge che. mumukSuH-prazna pUchavAmAM paNa AvI paristhiti (hovI joIe) ? -- pUjya bhAIzrI :- prazna pUchanArane to mAno ke enI sthiti upara AdhAra che. e to koI ajANyo hoya, koI jijJAsAthI pUche. prazna pUchanArano mukhya viSaya jijJAsAno che. e pote jijJAsAmAM hovo joIe. vagara jijJAsAe uDAuDa karavAnI vAta nahi hovI joIe ke khAlI game te tarka laDAve, kutarka laDAve evuM nahi hovuM joIe. mumukSu :-prazna pUchanAre samajavA mATe, potAne samajavA mATe... pUjya bhAIzrI :- potAnI jijJAsA mATe eNe pUchavuM joIe. potAnA hita mATe eNe pUchavuM joIe. hitabuddhi rAkhIne pUchavuM joIe. eTalo niyama eNe rAkhavo joIe. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-586 91 mumukSu :- mumukSu hoya paNa jene hajI avalokana tarapha pragati zarU nathI thaI, evA jIve to AvI bAbatamAM .. nathI. = pUjya bhAIzrI :- kAMIka to yogyatA mAge che, kAMIka yogyatA to hovI joIe. yogyatA vagara to potAne nukasAna thAya, bIjAne paNa nukasAna thAya. kAMIka yogyatA vizeSa hoya evuM to hovuM joIe. Quality upa2 ghaNuM vajana hovuM joIe. hAthamAM e kAma che eTale thoDuM e bAbatamAM vicArIe chIe ane vajana paNa e bAju ja che. pahelethI ja. AjathI nahi. 'gurudeva'nA vakhatamAM jyAre badhA sAthe kAma karatA tyAre A vAta to vAraMvA2 ka2tA. vAMcanakAronI saMkhyA vadhAravA upara ApaNe dhyAna nathI. devuM. eTale ke jaththo-Quantity nathI vadhAravI, Quality upa2 dhyAna devuM che. eTale to varSamAM be vakhata jayapura' jatA hatA. tyAM chokarAo taiyAra thAya che. be vakhata javAnuM baMdhana hatuM. paMdara-paMdara divasa be vakhata javuM. adhyAtmano viSaya khAsa levo. yogyatA upara to mukhya vAta che AnI. nahitara zuM che ke zIkhI jAya, mANasa bolato thaI jAya, paNa yogyatA na hoya to bIjI gaDabaDa UbhI thayA vagara rahe nahi. samAja to UMcA Asane besADe, mAna Ape, AbhAra-vidhi kare. koI mAnapatra Ape, koI hAra paherAve, kAMIka kare. svAgata kare, phalANuM kare, DhIkaNuM kare. kAMIka dhamAla thAya che emAM to. bahu sAvadhAna rahevAno viSaya che. ekadama jAgRti hoya topaNa ene niSedha to Avavo ja joIe ke AvuM kAMI hovuM joIe nahi. mumukSu H- jJAnI AvI sthitimAM Ane kalpita kahe to mumukSune to zuM kahevuM. = pUjya bhAIzrI :- mumukSune to bIjAne lakhavA, kahevAno pahelA to adhikAra che ke kema ? e savAla che. potAne, bIjAne lakhavAnI, kahevAnI yogyatA che ke kema ? eka vAta. ane yogyatA hoya to tat saMbaMdhIta kAMI prayAsapUrvaka lakhAya che ke kahevAya che ke kema ? A be vAta barAbara emAM jAgRtimAM rahIne pravRtti thavI joIe. nahitara jJAnI pote lakhavAnuM choDI de che. yathAtathya upayoga na hoya to e pote kahe che ke huM choDI dauM chuM. 'lakhatAM lakhatAM kalpita jevuM lAgavAthI vAraMvAra apUrNa choDI devAnuM thAya che.' choDI dauM chuM. aDadhuM choDI dauM chuM. A sthitimAM nathI lakhavuM. bhale adhUruM lakheluM paDyuM rahe. potAnuM AcaraNa jIvaMta dRSTAMta che ne ? mumukSu :- mumukSu paNa koIne lakhe to potAno rAga2sa ghUMTAya, je viSayano, je zarI2no, je vAtano 2sa aMda2 che, Atmarasa to prayAsa vagara... Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjahRdaya bhAga-12 - pUjya bhAIzrI :- paramArtharasa ghUMTAvo joIe. AtmakalyANa thAya e prakArano rasa hovo joIe. emAM nahitara bhUla kare che. rAganI tIvratA thAya ane mAne ke mane bahu bhAvanAnI tIvratA thaI, mane bahu rasa Avyo. emAM ekalo rAga ragaDAto hoya. e bheda to bahu sUkSma che. e bheda chAMTavo bahu sUkSma che. koI eka viSaya pasaMda karI le ke amane A viSaya upara bahu rasa Ave che. tane e viSayamAM rasa Ave che? gAthA pasaMda kare, viSaya pasaMda kare. rasa Ave che ke rAga Ave che ? rAga vadhe che ke pAramArthika viSayano rasa vadhe che? A be vacce taphAvata pADavAnuM tArI pAse zuM sAdhana che ? ene kAMI khabara paNa hotI nathI ke AmAM be prakAra paDe che. ane emane ema cAlatuM hoya che. bahuviSaya ghaNo gaMbhIra che. mumukSu -mahApuruSoe ghaNI kRpA karI. pUjya bhAIzrI:- hA. bacAvyA che, jIvone bacAvyA che. mumukSu -nIcethI pAMcamI lITI-paramArthamAM citta jevakhate ekAgra hoya eTale je Ape A kIdhuM ke bhAva AvirbhAva hoya tyAre ? pUjya bhAIzrI - hA. pAramArthika saMbaMdhI upayoga vizeSa AvirbhUta thayo hoya, e paristhitimAM e vAtanuM nirUpaNa karavuM yogya che. mumukSu -tyAre yathArtha che? pUjya bhAIzrI:- hA. e yathAtathya upayoga che. bIjA bIjA vicAro cAlatA hoya ane dhAraNAne hisAbe ke khyAla hoya eTale lakhI nAkhe ke kahI nAkhe e prakAramAM e pravRtti ja karavI ghaTatI nathI ema enuM kahevuM che. ane chatAM karAya to e kalpita samajavI. kyA khAtAmAM vAtane khatavI nAkhI? kalpitanA khAtAmAM khatavI. | mumukSu -ekAgra zabdanahi kahIne ekAgravat kahIne...keTalI gaMbhIratA zabdamAM bharI che! pUjya bhAIzrI - ekAgra hoya to to nirvikalpa thaI jAya. ekAgravat eTale Avirbhata thAya, e bAjunuM kheMcANa thAya, e bAjuno koI pravAha utpanna thAya, emAMthI koI varSollAsa Ave,vizeSe karIne koI prayAsa cAle, e badho prakAra che. mumukSu-kevA UMDA siddhAMta! pUjya bhAIzrI -eka laukika kAyado laDe che to sattara jAtanI AMTIghUMTI hoya che. laukika viSaya sthULa upayogano che ke bIjuM kAMI che ? ke bhAI ! A Technical subject che. AmAM sattara jAtanI AMTIghUMTI thAya. tyAre A to AtmAne anaMta Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-586 kALathI chUTyo nathI ene choDAvavAnI A to Technique che. ema ne ema jo sAva jADuM hota to to ghaNAe pakaDI lIdho hota ane pAmI gayA hota. paNa pote anaMta kALathI nathI pAmyo to vAta to koI gUDha che ane rahasyabhUta che, gaMbhIra che e to samajavuM ghaTe che. mumukSu - potAnA chokarA parivAranA sabhyone, sagA-saMbaMdhIone badhAne vAta karavAno saMkoca thaI jAya. pUjya bhAIzrI-loTamAM ghI nAkho to kAmanuM ke retImAM nAkho to kAmanuM? dhULa Amane Ama paDI hoya ne ghI DhoLe to zuM kare ? eka kimatI cIja vAparavAnI che to enA sthAne to hovI joIe ke nahi? dhULanI aMdara DhoLI nAkhe. ghI paNa gayuM ane e dhUDeya gaI. zuM karaze ene ? enA jevuM thAya. enI koI kiMmata che ke nahi? eTale to game tyAre evI vAta.. e pote lakhe che, ke tattvanI je ekadama UMcI vAta che, adhyAtma tattvanI UMcI vAta che e jyAM tyAM karavI nahi, jema tema karavI nahi. vAMcana karatA ciMtana vadhAre rAkhavuM. ane enI kiMmata ochI thaI jAya evI rIte karavI nahi. vAta vAtamAM mazkarImazkarImAM adhyAtmanA, zAstranA nyAyo bolI nAkhe, kahI nAkhe. kemake bhaNatara e jAtanuM hoya to e viSayanI gaMbhIratA chUTI jAya che. e viSaya saMbaMdhI kAMI AtmAne bodha maLavo e paristhiti bilakula rahe nahi. UlaTAnuM nukasAna thAya. jethI tathA tevAM bIjAM kAraNothI." e kAraNathI ane evA anurUpa bIjA kAraNothI paramArtha saMbaMdhI lakhavAnuM tathA kahevAnuM ghaNuM ochuM thaI gayuM che. e pravRtti ja kudaratI ochI thaI gaI che. A sthaLe sahaja prazna thaze,... A je carcA karI emAM prazna thavA yogya che. A vAtamAM prazna thaze ke citta asthiravat thaI javAno hetu zo che ?' zA mATe upayoga asthira thavo joIe ? kAraNa zuM che? juo ! potAnA pariNAmanI niHsaMkocapaNe carcA kare che. "sobhAgabhAI che ne? enI sAthe to mana khole che. paramArthamAM je citta vizeSa ekAgravat rahetuM te citta paramArthamAM asthiravatu thavAnuM kAraNa kaMI paNa joIe." kAMIka kAraNa hoya to citta asthira thAya. nahitara e to bahu mahAna viSaya che. emAM to citta ekAgra thavuM joIe ane thAya. AmAM kema asthiratA Ave che ? enuM kAraNa paNa kAMIka hovuM to joIe ja. nyAyanI vAta che. kAraNa vagara kAryanI niSpatti nathI. jo paramArtha saMzayano hetu lAgyo hoya, to tema bane.... jo paramArtha saMzayano Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 rAjahRdaya bhAga-12 hetu lAgyo hoya eTale je paramArtha che emAM zaMkA paDI gaI hoya to asthiratA thAya. eka kAraNa to e che. athavA koI tathAvidha AtmavIrya maMda thavArUpa tIvra prArabdhodayanA baLathI tema thAya." ane te evo baLavAna prArabdhanA udayanI aMdara prasaMga Ubho thaI gayo hoya to e vakhate enI aMdara upayoga vizeSa karIne cAlyo hoya topaNa ema bane, banavAjoga che. ke jethI AtmavIrya e vakhate maMda thAya. juo! vIrya sAthe saMbaMdha lIdho. puruSArtha sAthe. A be hetuthI paramArthavicAra karatAM, lakhatAM ke kahetAM citta asthiravat varte? A be kAraNothI. kAM to paramArthanA vicAramAM paNa asthiratA Ave, kahevAmAM paNa Ave athavA lakhavAmAM paNa Ave. traNemAM vicAra to sAmAnya ja che. lakhavA, kahevAnI pravRtti na hoya tyAre paNa vicAra hoya ane lakhavA, kahevAnI pravRtti vakhate to vicAra hoya ja. 'AtmavIryamaMdathavArUpatIvra prArabdhodaya hovAthI... AtmavIryamaMda thavArUpa tIvra prArabdhodaya hovAthI. atyAre zuM paristhiti che? atyAre AtmavIrya maMda thAya evo tIvra prArabdhodaya hovAthI. mumukSu -eTale pravRttimAM pachaDATa khAdhI? pUjya bhAIzrI:-pravRttimAM vizeSa upayoga vayo jAya che. evo prakAra udayano cAle che ane potAnA pariNAmano paNa cAle che. mumukSa :- eTale je hade ahIMyAM rahevuM joIe... je hade jJAnadhArAmAM rahevuM joIe... pUjya bhAIzrI :- nahi. jJAnadhArA to (cAle ja che). upayogamAM pheraphAra che. upayogamAM rasa che. udaya anusAra rasa Ave che. jJAnIne zubhAzubha udaya hoya che ane zubhAzubha rasa paNa hoya che. emAM tAratamya bheda hoya che. ane emAM je pAramArthika vicAramAM, lakhavAmAM ke kahevAmAM tAratamyatA hovI joIe e tAratamyatAthI nyUnapaNuM Ave tyAre e pravRtti na thavI joIe, ema kahevuM che. tAratamyatAno ahIMyAM savAla che. mumukSu-citta asthiravat eTale tAratamyatA....? pUjya bhAIzrI - hA. tAratamyatAnuM phera che. sthiratA-asthiratA e cAritranuM mApa che ane tAratamyatAmAM jAya che. AtmavIrya maMda thavArUpa tIvra prArabdhodaya hovAthI te hetu TALavAno puruSArtha chatAM.... pAchuM ema che ke ekaluM udayamAM jaIe chIe ema nathI. pAcho e hetune vaLavAno, asthiratA TALavAno amAro puruSArtha pAcho sAme che. upayoga ekAMte jAya Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 95 patrAMka-586 che e to prazna nathI. enI viruddhano puruSArtha hovA chatAM kALakSepa thayA kare che. e hetu TaLato nathI ne ema ne ema laMbAya che. udaya laMbAya che, pravRtti laMbAya che, enA pariNAmo paNa laMbAya che. puruSArtha hovA chatAM paNa laMbAya che. udayanuM ATaluM jora che ema kahe che. "ane tevA udaya sudhI te asthiratA TaLavI kaThaNa che; ane evo tIvra udaya hoya che tyAre evI asthiratA TaLavI kaThaNa paDe che. ane tethI paramArthasvarUpa citta vinA te saMbaMdhI lakhavuM, kahevuM e kalpita jevuM lAge che. mAruM citta, paramArtha svarUpa citta upayoga raMgAya jAya emAM to e lakhavAmAM mAnIe chIe. asthiravat citta hoya tyAre A pravRtti karavAmAM mArI icchA thatI nathI. amane e kalpita jevuM lAge che. ahIMyAM kalpita zabdano pharIne prayoga karyo. 'topaNa keTalAka prasaMgamAM vizeSa sthiratA rahe che. kyAreka kyAreka koI koI prasaMgamAM AtmasthiratA vizeSa paNa rahe che. bahu jhINA pariNAma keTalA pariNAmane vyakta karyA che ! sUkSma pariNAmane paNa keTalA vyakta kirIne bhASAmAM, patramAM utAryA che. A patra dvArA emano sobhAgabhAI sAthe satsaMga cAle che. lyo! rUbarU maLavAno eTalo yoga nathI to patra dvArA e potAnA pariNAmanuM nivedana kare che. e rIte arasaparasa satsaMga kare che. be vacce keTalo saMbaMdha che! vyavahAra saMbaMdhI kaMI paNa lakhatAM te asArabhUta vyavahAra saMbaMdhI kAMIpaNa lakhavAnuM Ave to te asArabhUta "ane sAkSAt bhrAMtirUpa lAgavAthI.' sAva nakAmo ane sAva bhrAMtigaMta lAge che. kemake koI koInuM kArya karI zake evI paristhiti ja nathI, pratyakSapaNe nathI. amane koI nukasAna kare ke ame koIne lAbha karIe e vAta to bhrAMtigata che, sAkSAt zrAMtigata che. "sAkSAt brAMtirUpa lAgavAthI saMbaMdhI je kaMI lakhavuM ke kahevuM te tuccha che. sAva nakAmuM che ane bhrAMtigata sthiti che emAM zuM lakhavuM? zuM kahevuM? e to sAva tuccha lAge che. "AtmAne vikaLatAno hetu che....... ane chatAM upayoga emAM nAkhe to AkuLatA thavAnI che, vikaLatA thavAnI che. "ane je kaMI lakhavuM kahevuM che tema kahyuM hoya to paNa cAlI zake evuM che, kemake banavAnuM che te banavAnuM che. kahevAnI jarUra lAge ke ahIMyAM jarA saMbhALajo. rUpiyA jyAre Bank mAM bharavA jAva cho to jarA saMbhALIne jajo. "muMbaI zahera che. na kIdhuM hoya to cAle. kIdhuM hoya to ja kAMI sAvadhAnI rahe evuM nathI. na kIdhuM hoya topaNa cAle. janAra mANasa eTaluM to samajato ja hoya che. eka daSTAMta tarIke. "na kahyuM hoya topaNa cAlI zake evuM che, mATe jyAM sudhI tema varte tyAM sudhI to jarUra tema vartavuM ghaTe Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 cajahRdaya bhAga-12 che." eTale na kahevAnI jarUra hoya tyAM sudhI to na kahevAnuM thAya te ja yogya che, na bolavAnuM thAya te ja yogya che. vyavahAranI aMdara to bolavAnI, kahevAnI pravRtti na thAya e jayogya che. kemake e to kAMI kAmanI cIja nathI. bhrAMtigata che. ema jANI ghaNI vyAvahArika vAta lakhavA karavAnuM kahevAnI Teva nIkaLI gaI che' bolavAnuM ja ochuM thaI gayuM che, lakhavAnuM ochuM thaI gayuM che, haLavA-maLavAnuM paNa ochuM thaI gayuM che. thayA karaze, thAvuM haze ema thayA karaze. e Teva nIkaLI gaI che. e bAbatamAM to Teva ja ochI thaI gaI che. vyavahArika kAryamAM to Teva ochI thaI gaI che. mumukSu - AnuM anusaraNa kare ane mumukSujIva potAnA rojiMdA jIvanamAM ghaNI Teva ochI karI zake che. pUjya bhAIzrI:- hA karI zake. barAbara karI zake. mULa to jJAnInuM jIvana che e mumukSune to bodha levA mATe ja che. mumukSune zA mATe ? A patra vAMcavAnI ApaNe zuM jarUra? 1951.96 varSa thayA. 2047nI sAla cAle che. 95-96 varSa thayA. 95-96, varSa pahelAnI) emanI dukAnadArInI vAtanI sAthe, vyavahAranI vAta sAthe ApaNe levA-devA zuM ? ApaNe sIdho saMbaMdha to koI nathI. paNa emanuM je jIvana che emAMthI paNa bodha maLe che. e jJAnInuM sAkSAt jIvaMta caritra che. emAMthI paNa mumukSu jIva to bodha laI zake che ke tuM amatho-amatho oDhIne kayAM paDe cho?sAmuno apekSA rAkhe, mane koI pUchatuM nathI, mane koI kahetuM nathI, mane koI jaNAvatuM nathI. mane koI sAmela karatuM nathI. paNa have tAre kUvAmAM paDavAnI jarUra zuM che? pADe to Agho rahevAnI ane chaTakavAnI mahenata kara tuM. enA badale tuM paDavAnI vAta kare cho ? enuM kAraNa che. A jIva svarUpe karI mahAna che ne ! mULa svarUpe to A jIvanuM sarvotkRSTapada che. eTale badhe ene moTAI joIe che. zuM joIe che? moTAI joIe che. mane koIka pUche to mArI moTAI gaNAya, mArI salAha le to mArI moTAI gaNAya, mane jaNAve to eTaluM mane mahattva ApyuM gaNAya, mane na jaNAve to mane mahattva ApyuM na kahevAya. A ene AkuLatAnA vikaLatAnA hetu thAya che. ema kahe che ke A jJAnI puruSanuM caritra jovA jevuM che. emanI to TevanIkaLI gaI che. kahevAnI, karavAnI, vAta karavAnI Teva ja nIkaLI gaI che. huM na kahuM to cAle evuM che, kahuM to cAle evuM che. choDo mAthAkUTa. samaya che jyAM potAnuM sudhAravAmAM eTalA badhA samaya ane zaktinI jarUra che ke enI pAse vadhArAnuM kAMI rahe evuM che nahi. emAM paNa khUTe che to bIjAne samaya ane zakti devAnI jagyA ja nathI. eTale ghaNI vyAvahArika Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-586 vAta lakhavAnI Teva nIkaLI gaI che, vAta karavAnI Teva nIkaLI gaI che, vAta kahevAnI paNa Teva nIkaLI gaI che. keTalA zabdo vAparyA che! mAtra je vyApArAdi vyavahAramAM tIvra prArabdhodaye pravRtti che. paristhiti zuM che? ke tyAM evI rIte mAthe Ave che ke tIvra udaya varte che. tyAM kAMIka pravRtti thAya che." tyAM paNa kAMIka pravRtti thAya che ema kahe che. joke tenuM paNa yathArthapaNuM jaNAtuM nathI. e pravRttimAM koI sAra che, pravRtti karIe chIe te yogya che, te pravRttithI lAbha che, yathArtha karIe chIe evuM amane jaNAtuM nathI. e paNa nakAmuM che. chUTAtuM nathI, chaTakAtuM nathI. chaTakavuM che paNa chUTatuM nathI e paristhitimAM phasAyelA che. evI aMdarathI chUTavAnI tIvra bhAvanA thaI che. tyArapachI emaNe je A aDhI lITI lakhI che e bahu suMdara lakhI che. bhagavAnano AdhAra lIdho che. zrI jina vItarAge dravya-bhAva saMyogathI pharI pharI chUTavAnI bhalAmaNa kahI che; ane te saMyogano vizvAsa paramajJAnIne paNa kartavya nathI ke mane vAMdho nahi. evo nizaLa mArga kahyo che, te zrI jina vItarAganA caraNakamaLane viSe atyaMta namra pariNAmathI namaskAra che. A lITI emaNe 588mAM pharIne e zabda che enuM mathALuM bAMdhyuM che. e zabda emaNe pharIne lallujI'nA patramAM nAkhyA che. e vAtamAM emane ghaNo rasa Avyo che. zrI jina vItarAge A bhalAmaNa kahI che, paramajJAnIne paNa koI saMyogano vizvAsa kartavya nathI. to pachI Avo nizcaLa mArga che e kahenArane huM namaskAra karuM chuM, emane vaMdana karuM chuM. vizeSa potAne bhAvano AvirbhAva thAya che. eTale e javAta emaNe nIce mathALAmAM lIdhI. ghUMTANI che. caitra vada 12 che ne ? caitra vada 12nA ja patro cAle che. eka ja divase lakhelA che). 586mo patra paNa caitra vada 12no che, 587mo patra paNa caitra vada 12 che, 588mo patra paNa caitra vada 12 che. traNa patro ekadivase lakhyA che. "sobhAgabhAIne lakhyA che, te ja divase "lallujIne lakhyo che. lallujIne sobhAgabhAInA patramAM je aDhI lITI lakhI e potAne evI ruci che ke enuM mathALuM banAvyuM che. "lallujI'nA patramAM pelI je Matter che enuM ahIM mathALuM karI nAkhyuM che. bahu sArA namaskAra che. emanA je namaskAra vacano che e keTalAka to bahuprasiddha thaI gayA che. cAkaLArUpe aneka jagyAe mUke che, bahaprasiddhapaNuM pAmyA pharIne, zrI jina vItarAge dravya-bhAva saMyogathI pharI pharI chUTavAnI bhalAmaNa kahI che, bhAI ! tuM bhAve chUTa ane have dravya nahi chUTa to vAMdho nahi evuM nathI kahyuM. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 rAjahRdaya bhAga-12 ekavAra bhAve chUTI jA pachI dravya bhale ho eno vAMdho nathI ema nathI kahyuM. kayAMka kahyuM hoya to koI hetuthI maryAdita kahyuM hoya e bIjI vAta che. " doSa maTADavA mATe, potAnA doSane svIkAravA mATe. paNa pharI pharIne bhalAmaNa to e ja karI che ke, bhAve chUTyo hoya to dravya paNa chUTache ane dravya chUTavuM hoya to bhAve chUTavA mATe dravya chUTaje. paNa baMnethI chUTavAnI vAta che. kyAMya vaLagavAnI vAta nathI. ane te saMyogano vizvAsa... vizvAsa eTale zuM? mane kAMI vAMdho nahi Ave. huM jAgrata chuM, have mane vAMdho nahi Ave. bhale game eTalo parigraha hoya mAre nahi vAMdho Ave. cakravartIne hoya che ene vAMdho nathI Avyo. mane paNa vAMdho nahi Ave. enA karatAM ocho che. e vizvAsa karavAnI mumukSune to hA pADI nathI, jJAnIne to hA pADI nathI paNa paramajJAnIne hA pADI nathI. zuM kahyuM? paramajJAnIne nA pADI che ke nahi, eno vizvAsa nahi kara. "evo nizcaLa mArga kahyo che..." evo cokkasa mArga kahyo che. te zrI jina vItarAganA caraNakamaLane viSe atyaMta namra pariNAmathI namaskAra che. ahIMnIce patrAMka 588mAM) bhakti zabda vAparyo che. mathALuM bAMdhyuM chene? atyaMta bhaktithI namaskAra che. nizALamArgane akhaMDa mArga zabda vAparyo che. eTalo phera paDyo che. je prazna AjanA patramAM bIDyAM che teno samAgame uttara pUchazo. tame je AjanA patramAM prazno pUchyA che e rUbarUmAM pUchajo. eTale A patramAM emaNe uttara nathI Apyo. 'darpaNa, jaLa, dIpaka, sUrya ane cakSunA svarUpa para vicAra karazo..." dRSTAMtathI siddhAMta samajAvavA mATenA, AtmAne samajAvavA mATenA je dagaMto che emAM darpaNa che, dIpaka che, jaLa che, sUrya che ane cahyuM che. cakSanuM dagaMta ("samayasAra' gAthA) 320mAM vAparyo che. cakSu to jANe ja che. ema jJAna to jANe ja che. saMvara, nirjarA, baMdha ane mokSa. tenA svarUpa para vicAra karazo to kevaLajJAnathI padArthanuM je prakAzakapaNuM thAya che ema jine kahyuM che. A svapaprakAzaka uparanA dRSTAMto che. jema darpaNamAM pratIbiMba paDe che, jaLanI aMdara paNa sarovaranA kAMThe vRkSo hoya to enuM pratibiMba pANImAM paDatuM dekhAya che. dIvAmAM paNa svapaprakAzapaNuM che. pote paNa prakAze che ane bIjAne paNa prakAze che. sUrya ane cakSu enA para vicAra karazo to kevaLajJAnathI padArthanuM je prakAzakapaNuM thAya che ema jine kahyuM che te samajavAne kaMIka sAdhana thaze. kevaLajJAna je lokAlokane jANe che evI vAta karI che e saMbaMdhamAM tamane kAMIka samajavA mATe e sAdhana thaze, nimitta thaze. mATe enA svarUpano vicAra karazo. pachI e viSaya emaNe Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-587 587 patramAM cheDyo che. enA uparathI ema lAge che ke e patra paNa sobhAgyabhAI' uparano hovo joIe. paNa tArIkha che. .. to hoya nahi. to kadAca bIjA upara lakhyo hoya to bIjI vAta che. kemake eno prazna na uThata. patrAMka-587 99 muMbaI, caitra vada 12, vi 1951 kevaLajJAnathI padArtha kevA prakAre dekhAya che ?" e praznano uttara vizeSa karI samAgamamAM samajavAthI spaSTa samajI zakAya tevo che, topaNa saMkSepamAM nIce lakhyo cheH- jema dIvo jyAM jyAM hoya che, tyAM tyAM prakAzakapaNe hoya che, tema jJAna jyAM jyAM hoya che tyAM tyAM prakAzakapaNe hoya che. dIvAno sahaja svabhAva ja jema padArthaprakAzaka hoya che, tema jJAnano sahaja svabhAva paNa padArthaprakAzaka che. dIvo dravyaprakAzaka che, ane jJAna dravya, bhAva bannene prakAzaka che. dIvAnA pragaTavAthI tenA prakAzanI sImAmAM je koI padArtha hoya che te sahaje dekhAI rahe che; tema jJAnanA vidyamAnapaNAthI padArthanuM saheje dekhAvuM thAya che. jemAM yathAtathya ane saMpUrNa padArthanuM saheje dekhAI rahevuM thAya che, tene kevaLajJAna' kahyuM che. joke paramArthathI ema kahyuM che ke kevaLajJAna paNa anubhavamAM to mAtra AtmAnubhavakartA che, vyavahAranayathI lokAlokaprakAzaka che. Araso, dIvo, sUrya ane cakSu jema padArthaprakAzaka che, tema jJAna paNa padArthaprakAzaka che. kevaLajJAnathI padArtha kevA prakAre dekhAya che ?" padArtha eTale bIjo padArtha. e praznano uttara vizeSa karI samAgamamAM samajavAthI spaSTa samajI zakAya tevo che, topaNa saMkSepamAM nIce lakhyo che H-' rUbarUmAM vadhAre samajAvI zakAya evuM che. TUMkANamAM nIce lakhIe chIe. jema dIvo jyAM jyAM hoya che, tyAM tyAM prakAzakapaNe hoya che,...' dIvo jyAM jyAM hoya tyAM tyAM prakAzakapaNe hoya che. tema jJAna jyAM jyAM hoya che tyAM tyAM prakAzakapaNe hoya che.' dIvo hoya ane eno prakAza na hoya, prakAzato na hoya evuM kema bane ? ane jJAna hoya ane jANatuM na hoya evuM kAM bane ? ema kahe che. copaDI che tyAM sudhI jJAnane laI javuM nathI paDatuM. copaDI jJAnamAM AvatI nathI. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 rAjahRdaya bhAga-12 paNa jevo A zeya che evo jJAnAkAra thavo anivArya che. jevI AnI AkRti ane raMga che evo jJAnanI aMdara AkAra Ubho thavo e anivArya che. ene nivArI zakAya evuM nathI. kemake jyAM jJAna hoya tyAM enuM prakAzakapaNuM hoya che. dIvo hoya ane eno prakAzakapaNuM na hoya ema kema bane ? tame kaho ke dIvo che. prakAza nathI. enuM prakAzakapaNuM dIvAne na hoya e jema kyAreya banatuM nathI. tema jJAna jyAM jyAM hoya che tyAM tyAM prakAzakapaNe hoya che. dIvAno sahaja svabhAva ja jema padArthaprakAzaka hoya che. tema jJAnano sahaja svabhAva paNa padArthaprakAzaka che." eno sahaja svabhAva che. "dIvo dravyaprakAzaka che... dIvo to bIjA padArtho, dravyone prakAze che, bhAvane nahi dIvo bhAvane prakAzato nathI. dIvAne khabara nathI ke kayA jIvane kevo bhAva thAya che? "ane jJAna dravya, bhAva banene prakAzaka che." jJAna jaDapadArthane paNa jANe ane cetananA bhAvane paNa jANe. kemake dravya bhAva baMnene prakAze che. eTalI prakAzavAnI zakti vizeSa che. dIvAnA pragaTavAthI tenA prakAzanI sImAmAM je koI padArtha hoya che te saheje dekhAI rahe che. eno prakAza je sImAmAM pahoMce tyAM sudhImAM je padArtho paDyA hoya te prakAze che, dekhAI rahe che. tema jJAnanA vidyamAnapaNAthI padArthanuM saheje dekhAvuM thAya che.' ahIM kevaLajJAnano prazna che ne ? eTale enI maryAdA to pUre pUrI che. ene prakAzavAnI maryAdA koI adhUrI nathI. eTale enA vidyamAnapaNAthI, kevaLajJAnanA vidyamAnapaNAthI sarva padArthanuM prakAzavuM saheje saheje thAya che. nIce chadmastha hoya to eno prakAza jeTalo ughADa hoya eTalA padArthone jANe. je prakArano ughADa hoya te prakAranA padArthone jANe. ema. maryAdAmAM (jANe). kemake enuM jJAna maryAdita che to eno jANavAno viSaya paNa maryAdita thAya che. badhuM nathI jANato. jemAM yathAtathya ane saMpUrNa padArthanuM sahejedekhAI rahevuM thAya che, tene kevaLajJAna kahyuM che. zuM kahe che? ke jemAM yathAtathya ane saMpUrNa padArthanuM..." pAchuM jevA che evA. yathAtathya eTale jarAya pheraphAra vagara. emAM bhUla na paDe. kevaLajJAnane jovAmAM bhUlana thAya. yathAtathya ane saMpUrNa padArthanuM saheje dekhAI rahevuM thAya che, tene kevaLajJAna" kahyuM che. joke paramArthathI ema kahyuM che ke..." eTale A Agamano viSaya che. paramArthano adhyAtmano je viSaya che emAM bIjI vAta paNa che. joke paramArthathI ema kahyuM che ke kevaLajJAna paNa anubhavamAM to mAtra AtmAnubhavaka che..." jJAna vedanamAM bIjAne na vedI zake. kevaLajJAna hoya ke chadmasthanuM jJAna hoya parane vedI na zake, anubhavI na zake. anubhavamAM to mAtra e potAnA AtmAnubhavano kartA che. zrutajJAna hoya topaNa AtmAnubhavane kare, matijJAna paNa AtmAnubhavane kare, mana:paryaya jJAnano viSaya para Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-587 101 che. virbhAgajJAnano viSaya paNa para che. kevaLajJAna paNa anubhavamAM AtmAne anubhave. anubhavamAM parapadArthane anubhavI zakAtuM nathI. pachI e mati-zruta hoya ke kevaLa hoya. eTale e anubhavano viSaya paramArthano che. parapadArthanA viSayamAM AtmAne paramArtha nathI. eTale enuM jANavuM thaI zake. paramArthanA viSayamAM jAtuM nathI. paramArtha kayA kAraNathI Upaje kebhinna paDe to tyAMthI chUTo paDe to. joke paramArthathI ema kahyuM che ke kevaLajJAna paNa anubhavamAM to mAtra AtmAnubhavaka che, vyavahAranayathI lokAlokaprakAzaka che. vyavahAranayathI lokAloka prakAzaka che eTale lokAloka prakAzaka che ema kahevuM te vyavahAranayanuM vacana che. kevaLajJAnane naya nathI. kevaLajJAna vyavahAranayathI prakAze che ema vAta nathI. na to kevaLajJAnane nizcayanaya che, na to kevaLajJAnane vyavahAranaya che. eTale kevaLajJAna vyavahAranayathI lokAlokane prakAze che e bhAvanaya nathI, jJAnanaya nathI, e zabdanaya jyAre kevaLajJAna lokAlokane prakAze che ema zabda-vacana Ave to te zabdanayathI te vyavahAranayamAM jAya che. kemake svamAM parano sAthe sAthe para sAtheno vyavahAra Ubho thaI gayo. jJAnane kevaLajJAne to naya ja nathI. eTale kevaLajJAna vyavahAranayathI jANe che tyAM jJAnanaya pravartato ja nathI, jJAnanayanI hayAtI nathI. eTale tyAM jJAnanayano vicAra karavAno prazna raheto nathI. nahitara koI ema kheMcI jAya che. juo ! kevaLajJAna vyavahAranayathI parane jANe che mATe e vAta khoTI che. ejJAnanayane pakaDe che. jJAnanaya che nahi, bhAI ! tyAM kevaLajJAnane jJAnanaya Ubho nathI thato. A to zabdanayano viSaya che.. naya to be prakAre che. jyAM jJAnanaya che ? kyAM zabdanaya che? kyAM bane che ? kyAM bannemAMthI eka hoya to kayuM che? A badhuM na samajato ekamAM bIjo loco mAryA vagara rahe nahi. goTo karyA vagara rahe nahi. ghaNA AmAM bhUla kare che. A vAta lIdhI che. niyamasAranI 159,60,61 gAthAmAM paNa lIdhI che. tyAM paNa lokAlokane vyavahAranayathI kevaLajJAna jANe che, ema spaSTa zabdo paDyA che. vyavahAranayathI kevaLajJAna jANe che, to kevaLajJAnane vyavahAranaya kharo ne? zabdo to ema ja che. bhAI ! zabda pramANe artha nathI. tyAM zabda pramANe artha nathI. tyAM vacananayane vyavahAranaya kahIne ene vyavahAranayano bhAMgo kahyo che. bAkI je jANavuM che e to nizcaya eka ja che, emAM koI vyavahAra che nahi. Araso, dIvo, sUrya, ane cakSu jema padArthaprakAzaka che, tema jJAna paNa padArthaprakAzaka che. ema chevaTe jJAnanuM prakAzakapaNuM sthApyuM che. pachI kevaLajJAnanA viSayamAM A patranI aMdara thoDI chaNAvaTa karI che. Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10ra rAjahRdaya bhAga-12 patrAMka-588 muMbaI, caitra vada 12, 1951 zrI jina vItarAge dravya-bhAva saMyogathI pharI pharI chUTavAnI bhalAmaNa kahI che, ane te saMyogano vizvAsa paramajJAnIne paNa kartavya nathI, evo akhaMDamArga kahyo che, te zrI jina vItarAganA caraNakamaLapratye atyaMta bhaktithI namaskAra. AtmasvarUpano nizcaya thavAmAM jIvanI anAdithI bhUla thatI AvI che. samasta zrutajJAnasvarUpa evAM dvAdazAMgamAM sauthI prathama upadezayogya evuM "AcArAMgasUtra che, tenA prathama zrutaskaMdhamAM prathama adhyayananA prathama uddezAmAM prathama vAkaye je zrI jine upadeza karyo che, te sarva aMganA, sarva zrutajJAnanA sArasvarUpa che, mokSanA bIjabhUta che, samyakatvasvarUpa che. te vAkaya pratye upayoga sthira thavAthI jIvane nizcaya Avaze, ke jJAnIpuruSanA samAgamanI upAsanAvinA jIvasvacchaMdenizcaya karate chUTavAno mArga nathI. sarva jIvanuM paramAtmApaNuM che emAM saMzaya nathI to pachI zrI devakaraNajI potAne paramAtmasvarUpa mAne to te vAta asatya nathI, paNa jyAM sudhI te svarUpa yathAtathyapragaTe nahIM tyAM sudhI mumukSu, jijJAsu rahevuM te vadhAre sAruM che; ane te raste yathArtha paramAtmapaNuM pragaTe che. je mArga mUkIne pravartavAthI te padanuM bhAna thatuM nathI; tathA zrI jina vItarAga sarvajJa puruSonI AzAtanA karavArUpa pravRtti thAya che. bIjo matabhedakaMI nathI. mRtyunuM AvavuM avazya che. A. sva. praNAma. 16-1ra10. patraka a88 thI 500 pravacana ne ra73. zrImad rAjacaMdra vacanAmRta, patra 588, pAnuM-460. lallujI' muni uparano patra che. patranA mathALAmAM vItarAgadevane namaskAra karyA che. vItarAgadeve kevo upadeza Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-588 Apyo che, mokSano mArga kahyo che. e upakArathI namaskAra karyAM. zrI jina vItarAge dravya-bhAva saMyogathI pharI pharI chUTavAnI bhalAmaNa kahI che, ane te saMyogano vizvAsa paramajJAnIne paNa kartavya nathI, evo akhaMDamArga kahyo che, te zrI jina vItarAganA caraNakamaLa pratye atyaMta bhaktithI namaskAra.' jene janma-ma2NathI chUTavuM che, sarva prakAranA duHkhathI ane upAdhithI jene chUTavuM che enA mATe vItarAga jinendradeve dravyasaMyoga ane bhAvasaMyogathI pharI pharIne chUTavAnI bhalAmaNa karI che. dravyasaMyoga che, nokarmarUpa prArabdha pramANe je kAMI saMyogo che te ane karmano udaya. dravyakarmano udaya. jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, AyuSya vagere. bhAvasaMyoga che jIvanA udayabhAva (arthAt) karma ane nokarma pratyenA pariNAma. e baMne prakArathI chUTuM thavuM, baMne prakArano saMbaMdha choDI devo, AtmAe te baMne prakArano saMyoga choDI devo evI bhalAmaNa vItarAgadeve karI che. A vItarAgadevanI bhalAmaNa kaho ke vItarAgadevanI AjJA kaho. haLavo zabda vAparyo che-bhalAmaNa, paNa spaSTa vAta che ke e vItarAgadevanI AjJA che. te saMyogano vizvAsa paramajJAnIne paNa kartavya nathI...' jJAnIne paNa kartavya nathI, paramajJAnIne paNa kartavya nathI. ema kema kahyuM ? ke prathama mokSamArga bhedajJAna thaIne, bhAve bhinna thaIne, caturtha guNasthAnamAM utpanna thAya che tyAre pUrve saMcita karelA dravyakarma ane bhAvakarmanA udaya cAlu rahe che. mithyAtva sivAyanA, darzanamoha sivAyanA udayamAM che. emAM samakitamohanIyano udaya kSayopazama che. upazama-kSAyikamAM nathI. ane bhinna paDelA che eTale emane bIjA saMsArI jeTaluM nukasAna nathI. e saMyoganI aMdara evA udayabhAva thatA nathI ke jene laIne 41 prakRtino baMdha paDe. eTale 41 prakRti je ghaNI kharAba che, je bahu hINA karma che evo baMdha samyagdaSTine thato nathI. eTale eno artha evo che ke evo baMdha thAya evA pariNAma paNa samyagdaSTine thatA nathI. e prakAra che. e pariNAmano abhAva thayo che ke jenAthI narakagati, tiryaMcagati, nakaAyu, tiryaMcaAyu e prakAranA nAmakarmanA peTA bhedo, strIparyAya e vagere kAMI (baMdhAtA nathI). nArakImAM to eka ja paryAya che paNa traNa gatimAM strIveda che. tiryaMcINI, manuSyaNI ane devamAM devIo. e koI prakAra ene utpanna thAya nahi. Ama to manuSya ane deva be ja gati ene che. trIjI gati to ene thatI nathI. paNa bAkInA karmanA saMyogo rahe che ane jJAnI enAthI bhinna bhAve varte che, topaNa jJAnI ema kahe che athavA jinendradeva ema kahe che, e saMyogano vizvAsa jJAnIne paNa kartavya 103 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 rAjahRdaya bhAga-12 nathI ane ucca koTInA je paramajJAnI che emane paNa kartavya nathI. paramajJAnI eTale ucca koTInA jJAnI. jo uccakoTInA jJAnIne kartavya nathI to pachI nIce caturtha guNasthAnavALA jJAnIne to eno vizvAsa kartavya nathI ema kahevAnI jarUra paNa rahetI nathI. mumukSu :- aMdara evI yogyatA che Apa kahevA mAge che ? = pUjya bhAIzrI :- hA, yogyatA paDI che. jo enA sattAmAM karma paDyA che e dravyakarmanI sattA che to jIvanI sattAmAM evA bhAva thavAnI yogyatA paDI che. beyanI sattA levI. udaya lyo to beyano udaya lyo. nirjarA levI to benI nirjarA levI. mumukSu H- eTale gUDha bhASAmAM saMyoganA vizvAsanI vAta karI ? = pUjya bhAIzrI :- eTale vAta karI ke koI saMyogano paramajJAnIe paNa vizvAsa kartavya nathI, to jJAnI to hajI UbhA thayA che. mokSamArgamAM paheluM pagaluM mAMDyuM che. ene to koI saMyogano vizvAsa karavA yogya nathI. eTale mane vAMdho nathI e prakAra jJAnadazAmAM nathI. mane jJAna thayuM che, have huM bhAve bhinna paDyo chuM eTale mane A saMyogono vAMdho nathI ane e saMyoga Azrita mArA pariNAma nahi bagaDe evo vizvAsa karavA jevo nathI. athavA e prakAre koI vizvAsa kare che to te avazya dhokhAmAM rahe che, ene nukasAna thaI jAya che. mumukSu :- mumukSue zuM karavuM ? pUjya bhAIzrI :- mumukSune to kahevAnI jarUra ja na rahI ke eNe koI saMyogono vizvAsa karavAno rahe che. jyAre jJAnIne nA pADe che, paramajJAnIne nA pADe che. vAta to utkRSTa karI de che. paramajJAnI kahetA jJAnI paNa AvI gayA ane enA peTA bhedamAM mumukSu paNa AvI gayA. hajI to mumukSu chIe ke kema e to pahelo vicAra karavo joIe. ema kema ? vicAra karIne nakkI karavuM. e kahevAthI kAMI thAya evuM nathI. nakkI to pote karavAnuM che. sAcI mumukSutA AvI che ke kema ? mumukSu :- sAcI mumukSutA Ave to niyamathI mokSa thAya, thAya ne thAya ja. evuM kahevuM che ? pUjya bhAIzrI :- hA. ene mokSamArga maLe ane e mokSamArgamAM AgaLa vadhIne (pUrNa) zuddha thayA vinA rahe nahi. jeNe e dhyeya bAMdhyuM che e mumukSu che ane dhyeya bAMdhyuM che e dhyeya sudhI pahoMcaze. kemake e koI bIjAnI vAta nathI, potAnI ja dazA che, kaMI parAdhina nathI. mokSamArga parAdhina nathI, mokSa paNa parAdhina nathI. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 105 patraka-588 mumukSu - dhyeya bAMdhavAvALo pUrNatAno vizvAsa kare che tyAre Automatic ja saMyogono vizvAsa UDI jAya che. pUjya bhAIzrI - e to che. pote japUrNa che ema jyAM Ave che tyAM pachI apekSA nathI rahetI. konI apekSA rahe? potAne pUrNatAmAM konI apekSA rahe? ane apekSA rahe to pUrNatA kevI rIte svIkArI che? pUrNatAmAM to jagyA nathI. kAMI AvavAnI, kAMI rahevAnI ke prApta karavAnI jagyA nathI. e pUrNa svarUpano vizvAsa che. pUrNadazA to prApta karavAnI che. prApta karavAyogya che ema vAta che. have kahe che, "AtmasvarUpano nizcaya thavAmAM jIvanI anAdithI bhUla thatI AvI che." AtmasvarUpano nirNaya karavAmAM anAdithI jIve bhUla karI che. nirNaya karavA mATe zAstro vAMcyA che, nirNaya karavA mATe tattvajJAnano abhyAsa karyo che paNa nirNaya karavAmAM bhUla thatI AvI che. A eka viSaya gaMbhIra che, samajavA yogya che. samasta zrutajJAnasvarUpa evA dvAdazAMgamAM sauthI prathama upadezayogya evuM "AcArAMgasUtra che; tenA prathama zrutaskaMdhamAM prathama adhyayananA prathama udezamAM prathama vAkya je zrI jine upadeza karyo che...." zuM kahe che ? bAra aMgamAM paheluM AcArAMga che. AcArAMga, sUtrakRtAMga pachI evI rIte badhA aMga pUrva zarU thAya che. eTale sauthI ochA zloka AcArAMgamAM che. pachI ethI bamaNA sUtrakRtAMgamAM che athavA sUyagaDAMga ane kahe che. ethI bamaNA trIjAmAM, ethI bamaNA cothAmAM evI rIte bAre aMga che. ema thatAM karoDo zloka thAya che. AcArAMgamAM pa1 hajArathI adhika zloka che. atyAre AcArAMga che emAM eTalA nathI. mULa je bhagavAnano AcArAMga che, gaNadharadevano racelo, emAM pa1 hajArathI paNa vadhAre zloka che. pahelA aMgamAM eTalA che to bIjA aMgamAM eka lAkhathI vadhAre che. trIjAmAM be lAkhathI vadhAre che, cothAmAM cAra lAkhathI vadhAre che, pAMcamAmAM ATha lAkhathI vadhAre che, chaThThAmAM soLa lAkhathI vadhAre che, pAMcamAM 32 lAkha, AThamAmAM 64, navamAmAM 128 lAkha karoDa upara gayA. e rIte dasamAmAM ethI Double, agiyAramAmAM ethI Double, bAramAmAM ethI Double. karoDo zloko che. bAra aMganI aMdara karoDo zloka che. emAM pahelA skaMdhamAM, pahelA adhyayananA, pahelA upadezanA pahelA vAkaye zrI jine upadeza karyo che. ghaNuM karIne paheluM vAkya A che. jeNe AtmA jANyo teNe sarva jANyuM. "no chai gAgarUso savaM gAbaDuM ghaNuM karIne AcArAMganuM paheluM sUtra che. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 rAjahRdaya bhAga-12 mumukSu :- ahIM paNa pahelA pAne jeNe AtmA jANyo teNe sarva jANyuM' nigraMtha pravacana (lakhyuM che). 'zrImad' nA pustakanA pahelA pAne. pUjya bhAIzrI :- hA, pUThA upara che. be jagyAe chApyuM che. Title u52 che. mumukSu :- AcArAMga sUtrane vAMcavAvALA badho abhyAsa to kare paNa A paheluM pada che e ja bhUlI jAya che. pUjya bhAIzrI :- paheluM pada bhUle che, nizcaya thavAmAM bhUla thaI che ema kahe che. AtmAno nizcaya karavAmAM, nirNaya karavAmAM jIvoe anAdithI bhUla karI che, ema kahevuM che. pahelA vAkyamAM evo je upadeza karyo che te sarva aMganA,...' eTale bAre aMganA sarva zrutajJAnanA sArasvarUpa che, mokSanA bIjabhUta che, samyaktvasvarUpa che.' paheluM vAkaca ja evuM che. karoDo zloka kahyA emAM paheluM vAkya AvuM muddAnuM kahI dIdhuM sAmAnya rIte paddhati evI hoya che. paramAgamomAM paNa evI paddhati che. jemake 'samayasAra' laIe. prathama je gAthAo che enI aMdara AkhA samayasAranI pIThikA zarUAtanI gAthAomAM bAMdhI dIdhI. pachI eno vistAra karyo che. 11 gAthAnI aMdara lagabhaga pIThikA bAMdhI lIdhI che pachI badho vistAra zarU karyo che. te sarva aMganA, sarva zrutajJAnanA sArasvarUpa che,...' eTale bAreya aMganA zrutajJAna che, bAreya aMganuM zrutajJAna che enA sArarUpe che. mokSanA bIjabhUta che...' mULa kahetAM enI AgaLa gayA. mULa paNa jemAMthI utpanna thAya che evA bIjabhUta che. ane "samyaktvasvarUpa che. te vAkya pratye upayoga sthira thavAthI jIvane nizcaya Avaze.....' vAta to bIjabhUta karI dIdhI paNa jIvane e vAta bIjabhUta che ema lakSa jatuM nathI. vAta to zrutajJAnanI sAme Ave che paNa potAnuM lakSa jatuM nathI ke A vacananuM keTaluM mahattva che. mArA mATe A vacananuM keTaluM mahattva che ? e potAnuM dhyAna jatuM nathI, lakSa jatuM nathI eTale enA upara vajana AvatuM nathI. 'samyaktvasvarUpa che. te vAkaca pratye upayoga sthira thavAthI jIvane nizcaya Avaze, ke jJAnIpuruSanA samAgamanI upAsanA vinA jIva svacchaMde nizcaya kare te chUTavAno mArga nathI.' A bIjo saravALo mAryo ke jIva jo eka vAkya upara upayogane vadhAre sthira ka2ze eTale enA UMDANamAM jaze, e vacananA UMDANamAM jaze ke AtmA jANyo teNe sarva jANyuM. to sarvaprathama AtmA jANavAno che. AtmA jANavA mATe (zuM karavuM) ? AtmA jANavA mATe jJAnIpuruSanA samAgama ane jJAnIpuruSanA samAgamanI upAsanA, Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 107 patrAMka-588 e vinA koI rIte AtmA jANI zakAya evI paristhiti nathI. e ene samajAze. ene nizcaya Avaze. eNe evo nirNaya karavo paDaze, eka vakhata evo ene nirNaya thaze ke A jJAnIpuruSanA samAgama vinA svacchede eTale mArI meLe huM AtmAnuM jJAna karI lauM, AtmajJAna karI lauM e banavAyogya nathI. sAmAnya rIte pustako vAMcIne mANasa jJAna karavAnI abhilASA rAkhe che ke A AtmajJAnanA pustako che, AtmajJAnIonA lakhelA che. jJAnIo ane mahAmunionI racanA che, lyo ne "samayasArI che. mATe ApaNe ene vAMcatA vAMcatA AtmajJAna karI lezuM. kahe che ke, jJAnIpuruSanA pratyakSa samAgamanI upAsanA vinA (e asaMbhava che). A prazna "vavANiyA cAlyo hato. A badhA zAstro che, AnI aMdara ghaNI vAto che, graMtha che. buddhipUrvaka ene samajavAno prayatna thAya che, kAMIka samajAya che paNa samajAya eTale jJAna thAya ke kema ? pratyakSa jJAnIpuruSa vinA e rahasyabhUta jJAna utpanna thavAnI koI paristhiti hotI nathI. 449:- Fundamental principle 8. pUjya bhAIzrI - A pAyAno siddhAMta che, mULa siddhAMta che. A eka AtmajJAna sauthI prathama karavA yogya che topaNa te AtmajJAna sapuruSanA caraNakamaLanI upAsanA vinA thaI zakatuM nathI, e vAta paNa vastunA svarUpane anusarIne che. e paNa eka vastunuM svarUpa ja che. vastunA svarUpanuM e aMga che ema samajavA yogya che. mumukSu -eka bAjusapuruSanuM palaDuM ane eka bAju bAra aMga. pUjya bhAIzrI:-bAra aMga paDyA rahe. mumukSu -A palaDuM namI jAya che. pUjya bhAIzrI - satparuSano samAgama che e upakArI thAya eTalA bAra aMga upakArI ane parokSajJAna jinadevanI vANI paNa thAya nahi. e to emaNe AtmasiddhimAM spaSTa karyuM, ke pratyakSa sadguru sama nahi parokSa jina upakAra." e vakhatanA dravya-kSetra-kALa-bhAva joIne emaNe e vAta gupta rAkhI, e vAta gupta rAkhI. A badhAne vaMcAvAnuM nathI, tame javAMcajo, nakala paNa karatA nahi. kema? ke sAdhuo to tUTI ja paDe. ke juo ! Amano svaccheda pote to sAdhupaNuM lIdhuM nathI ane bhagavAnane uDADe che. mumukSu:-UMdhuM le. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 rAjahRdaya bhAga-12 pUjya bhAIzrI:-UMdhu jale. mumukSu -olA cetI jAya pAchA. ane barAbara che ema lAge. pUjya bhAIzrI:-pAchI aphavA to uDADI hatI ke potAne 25mA tIrthaMkara manAve che, kahevarAve che. e aphavA to cAlatI ja hatI. mumukSu :- AmAM Condition bahu kaDaka mUkI ke evo lakSa na thAya to AtmavicArana Uge. pUjya bhAIzrI:- Atmahitano ene vicAra Ugyo che e kakSAmAM jIva Avyo nathI, ema kahe che. ATaluM pratyakSa satpaSanA yoganuM mahattva jo samajAya pachI AgaLanI koI vAta che. nahitara eka DagaluM AgaLa cAlI zakAya evuM nathI. bhale pothI vAMcIne paMDita thavAya paNa eka DagaluM AgaLa thAya evuM nathI. have jo samAgamanI upAsanA, samAgama nahi, samAgamanI upAsanA, koI vAra Ave ema nahi, upAsanA che. to viruddha jAya enI zuM dazA hoya? kahI dyo. viruddha vikalpa UThe enI zuM dAhoya? e vicAra yogya che. mumukSu-savA pAMca lITImAM nibhrAMta darzananI keDI AkhI AvI gaI. pUjya bhAIzrI :- hA. traNe prakaraNa AvI gayA. nizcayano viSaya lIdho. AtmasvarUpano nizcaya, mumukSutA ane pratyakSa satparuSanA yoganuM mahattva zuM che, e traNe vAta enI aMdara che. mumukSu :- A eka vAkaya che e hajI barAbara samajAyuM nathI. jeNe AtmA jANyo eNe sarva jANyuM paheluM mukhya vAkya che e. tame samajAvo have. pUjya bhAIzrI - jeNe AtmA jANyo teNe sarva jANyuM." kemake AtmAmAM sarvajJasvabhAva che. jeNe sarvajJasvabhAvano anubhava karIne jANyuM, anubhavajJAna karyuM ene jagatanA badhA padArthonuM abheda jJAna te vakhate thaI gayuM. prathama nirvikalpa zuddhopayoganA kALamAM AtmajJAna thayuM, tyAre ja ene sarvajJasvabhAvano aparokSa anubhava thayo. pratyakSa eTale aparokSa anubhava thayo. tyAM parokSapaNe jagatanA sarva padArthonuM ane jJAna thaI gayuM. prayojanabhUta jJAna to eTaluM ja che ke sva ane parano bheda paDe. mArI sAthe koI padArthane kAMI levA-devA nathI. mArA sivAya sarva padArtho mArAthI bhinna che, te badhA para che. svate para nathI ane parate sva nathI. AmAM badhuM jJAna AvI gayuM. pachI kyA padArtha kevA che enuM prayojana nathI. gharamAM saMtAyelo mANasa-cora pakaDAI gayo pachI e kevo Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 109 patrAMka-588 che ane kaI jAtano che enuM kAMI prayojana kharuM? brAhmaNa hoya to UMcI jAtano hoya. e game te hoya paNa enI sAthe kAMI saMbaMdha nathI. kemake prayojana eTaluM ja che. eTale eNe badhuM jANyuM ema kahI dIdhuM kharekhara. athavA agiyAra aMga ane cauda pUrvanA badhA nyAyo e badhAnA nyAyono nyAyAdhIza-nayAdhIza enI dRSTinA kabajAmAM che. samyagdaSTinI dRSTinA kabajAmAM Avelo che. eTale pachI ene badhA zeyonA jJAnanI labdhi enI pAse che. kevaLajJAnanI paNa labdhi che. mATe badhuM jANe kevaLajJAna badhuM jANe che to kevaLajJAnanI labdhi che mATe badhuM jANyuM. ema laI lIdhuM. nayo anaMtA che. kemake AtmAnA guNadharmo paNa anaMtA che. ane jyArathI nayajJAna pragaTe che tyArapachI anaMta samayanuM AyuSya ja hotuM nathI. joke eka nayano upayoga asaMkhya samayano che. paNa eka samayano upayoga hoya topaNa anaMta dharmane jANavA mATe anaMta samaya joIe. kemake kramathI jANe. nayajJAna kramathI pravarte che. eno artha e thAya che ke koI sAdhakane anaMta navo pragaTatA nathI. anaMta nayono upayoga te sAdhakane thato nathI. keTalAka maryAdita nayono upayoga thAya che. nathI thato chatAM kevaLajJAna prApta kare che eno artha zuM? ke eno artha e che ke e nayono upayoga thavAnuM prayojana paNa ene nathI. jo prayojana hota to sAdhakadazAmAM khAmI Ave. mATe ene prayojana paNa nathI. bAra aMgane paNa anaMta nayo Ave che. bAra aMganuM jJAna paNa maryAdita che. bAra aMganuM jJAna bhagavAnanI divyadhvaninA anaMtamA bhAge che. ane bhagavAnanI divyadhvani kevaLajJAnanA anaMtamA bhAge che. to pachI chaghasthane to e bAjuno kAMI vicAra karavAno raheto nathI. eTale e kahyuM, ke jene AtmajJAna karavA yogya che evo nizcaya Avaze ane e paNa sAthe sAthe nizcaya Avaze, ke jJAnI puruSanA samAgamanI upAsanA vinA jIva svacchede nizcaya kare te chUTavAno mArga nathI. A nizcaya sAthe sAthe thaze. jo A nizcaya na thAya to olo AtmajJAnano nizcaya paNa ene thayo nathI ema levuM. have eka bIjI vAta kare che ke, "sarva jIvanuM paramAtmApaNuM che emAM saMzaya nathI." bAra aMgamAM mULa vAta e che ke badhA jIvo svarUpapaNe to paramAtmA che. koI jIva ocho nathI, koI jIva adako nathI. bhavI-abhavIno paNa emAM koI prazna nathI. zuddha pAriNAmikabhAvane jovAmAM Ave to badhA jIvo zuddha pAriNAmikabhAve rahelA che. nigodano jIva, siddha paramAtmAno jIva, saMsArI jIva, manuSyano jIva, koIpaNa jIva Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110. cajahRdaya bhAga-12 zuddha pAriNAmikabhAve ekasarakhA che. bhavi-abhavi pariNAmika hovA chatAM te azuddha pAriNAmika che, e zuddha pAriNAmika nathI. e to 320mAM AcArya mahArAje spaSTa karyuM che. mumukSu:- badhA paramAtmA AvyA che? pUjya bhAIzrI - badhA paramAtmA che. svarUpe karIne badhA paramAtmA che. koI ochA-adakA nathI. mumukSu vItarAga sivAya koNa kahe A vAta? pUjya bhAIzrI:- jeNe AtmA jANyo che e kahe che, AtmA anubhavyo e kahe. mArI jAtanA ja badhA AtmA che. huM jevo evA badhA svarUpe, hoM! mULa svarUpe. paryAye huM jevo evA badhA ema vAta nathI. svarUpe huM jevo evA ja badhA AtmAo che. ' to pachI zrI devakaraNajI potAne paramAtmasvarUpa mAne to te vAta asatya nathI." to pachI AmAM zuM thayuM che ke siddhAMta zAstro vAMcatA thayA che. "samayasAra Adi siddhAMta zAstro mokalyA che I vAMcatA thayA che. emAM AtmA svarUpe karIne paramAtmA che ema jANavA maLyuM. to kahe, huM paramAtmA thaI gayo. huM paramAtmA ema eka vikalpamAM mAnavAnuM zarU karyuM. ane e rIte devakaraNajI koI vAta vAtanI aMdara potAnA paramAtmapaNAnI vAta karatA haze. to kahe che, te vAta kevaLa asatya nathI, te vAta asatya nathI. svarUpe to e vAta barAbara che. "paNa....' paNa karIne have vAta kare che. tenI maryAdA zuM che? paNa jyAM sudhI te svarUpa yathAtathya pragaTe nahIM. jevuM svarUpa che evuM potAne dRSTimAM ane jJAnamAM pragaTapaNe anubhavagocara thAya nahi tyAM sudhI mumukSu, jijJAsu rahevuM te vadhAre sAruM che. eNe eviSayamAM jijJAsu rahevuM. paramAtmapaNuM zrIgurue to kahyuM ke tuM paramAtmA cho paNa mane evo anubhava nathI thato to huM paramAtmA kevI rIte chuM? enI jijJAsA pahelA rahevI joIe. kIdhuM eTale mAnI lIdhuM e oghasaMjJAe mAnyuM. zAstra kahe che, zrIguru kahe che, tane mAnavAmAM vAMdho zuM che? to mAnyuM. paNa mAnya emAM oghasaMjJAe mAnatA nukasAna thAze, UlaTuM thAze. enI aMdara je phaLa AvavuM joIe te phaLa Avaze nahi. kemake e paramAtmapaNuM pragaTa thAya che tyAre AtmAnI, paramAtmasvarUpamAM rahelI je zAMti che e zAMti pragaTe che. ane jIvane prayojana to sukha-zAMtinuM che. sukha-zAMtinuM prayojana hovA chatAM eprayojanano to khyAla kare nahi ane huM paramAtmA chuM, huMsiddha chuM Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-588 111 ema bolato phare ane kaheto phare ane evA vikalpa karyA kare ethI kAMI e dazAno lAbha thato nathI. enI mukhyatA jo kare che athavA jene karavI che, karavAyogya che evuM lAge che ene A vAta jarA vadhAre vicAravA yogya che. e yathAtathya pragaTe nahi tyAM sudhI jijJAsAmAM rahIne eNe yathArtha nirNaya karyo hoya, pachI pragaTa thAya, pachI enI mAnyatA barAbara gaNAya ke have potAne paramAtmasvarUpa mAne che te samyapha che. nahitara mAnyatA asamyapha ane huM paramAtmA chuM evI rIte potAne pragaTapaNuM nahi hovA chatAM mAnI bese tyAre e bIjuM keTaluMka moTuM nukasAna karyA vinA rahe nahi. eTale e mArgadarzana bahu mahattvanuM ApyuM che ke jyAM sudhI e dazA pragaTe nahi tyAM sudhI mumukSue jijJAsu rahevuM te vadhAre sAruM che eTale kalyANakAraka che. "ane te raste yathArtha paramAtmapaNuM pragaTe che." paramAtmasvarUpanI jijJAsAmAM rahetA paramAtmadazA pragaTa mAne paristhiti athavA avasara Avaze. je mArga mUkIne.." have e rIta choDIne, e rIta choDIne. mArga eTale upAya. e upAya choDIne pravartavAthI te padanuM bhAna thatuM nathI. potAnA mULa svarUpane viSe jijJAsupaNuM rahyA vinA emanema mAnI letA e paramAtmapaNAnuM bhAna thatuM nathI. e to potAnuM mULa pada che paNa e padanuM bhAna nathI thatuM. tathA zrI jina vItarAga sarvajJa puruSonI AzAtanA karavArUpa pravRtti thAya che.' nukasAna zuM thaze? ke je kharekhara paramAtmA thayA enI azAtanA karaze, eno avinaya karaze. kema ? ke tame paNa paramAtmA ane huM paramAtmA ja chuM. pachI paramAtmA-paramAtmA vacce to vaMdya-vaMdaka bhAva hoya nahi, vinaya karavAno prazna raheto nathI, bhakti karavAno prazna raheto nathI, bahumAna karavAno prazna raheto nathI. eTale e padanuM bhAna thayA vinA, jijJAsApUrvaka e padanuM bhAna thayA vinA zuM viparItatA thaze? ke je zrI jina vItarAga sarvajJapuruSo thayA temanI azAtanA karavArUpa pravRtti thayA vinA raheze nahi. sarvadevI-devatattvanI virAdhanA karaze. azAtanA kaho ke virAdhanA kaho. pachI emAM gurunI virAdhanA AvI gaI, emAM zAstra siddhAMtanI virAdhanA AvI gaI, sapuruSanI to emAM virAdhanA AvI jagaI. e paristhiti Avaze. bIjo matabheda kaMI nathI." A sivAya bIjI mAre vAta karavAnI nathI. A viSayamAM ATalo matabheda che. AtmA svarUpe karIne paramAtmA hovA chatAM ATalo matabheda AnI aMdara che. bIjI vAtano matabheda nathI. eTale paramAtmapaNuM) pragaTyA Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjadRzya bhAga-12 112 vinodazA mAnI le to viparItatA thayA vinA rahe nahi. mumukSu - azAtanA thAya? pUjya bhAIzrI:- hA. azAtanA thAya, virAdhanA thAya. mumukSu -phaLamAM zuM? pUjya bhAIzrI - phaLamAM nigoda. sarvajJadevanI, deva-guru-zAstra-sapuruSanI virAdhanA thatAM enuM phaLa nigoda che, je naraka karatAM paNa vadhAre AkaruM che. virAdhanA krodha paryAyathI kare to via narakamAMthI nigodamAM jAya. to Via narakamAM jAya. e krodhanuM phaLa pAchuM naraka che. ane mAyAcArapUrvaka virAdhanA kare eTale bIjA pAse karAve, e jAtanI ADakatarI rIte virAdhanA kare. krodhamAM AvIne na kare paNa mAyAcArathI kare to sIdho nigodamAM jAya. ema be rIte (jAya che). jAya nigodamAM ja. saravALe enuM Destination, Edcej Station-terminus Rolle &. mumukSu:-amArenigodamAM nathI jAvuM. zuM karavuM? pUjya bhAIzrI - na javuM hoya to puruSanA samAgamanI upAsanA karIne AtmajJAna karavuM. jijJAsAmAM rahIne sapuruSanA samAgamanI upAsanA karavI ane yathArtha rIte AtmajJAna karavuM. enuM phaLa mokSa che. e chelle Terminus e bAjunuM che. be bAjunA chellA Station che. mRtyunuM AvavuM avazya che. A deha kAMI kAyama rahevAno nathI. mAnI le ke huM jAvAno nathI ane ema samajIne game tema svacchaMda ke upAMgaveLA karato hoya to kAMI A paryAya kAMI kAyama rahe evuM nathI. koInI rahI nathI. tAre rahevAno prazna nathI. mATe je kAMI karavuM te vicArIne karavuM. e 588 (patra pUro thayo. mumukSu - Aja to bAra aMgano sAra AvI gayo. pUjya bhAIzrI - hA. bahu sAro patra che lallujI' uparano. emAM chello Paragraph to mumukSune, emAM paNa je siddhAMta zAstrano abhyAsa kare che evA mumukSune to mArgadarzananA kAraNarUpe che. mumukSu -bAra aMga che emAM nizcayatattva zuM? pUjya bhAIzrI - nizcayatattva potAno AtmA, nizcayatattva potAno AtmA. paramAtmasvarUpa pote je che enizcayatattva che. nizcayatattva kaho, adhyAtmatattva kaho e potAno AtmA che. ane ene jANe eNe sarva jANyuM. ene jANavA mATe ene satsaMga sivAya bIjo koI upAya nathI. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-589 113 patraka-589 muMbaI, caitra suda 13, 1951 tamAre vedAMta graMtha vAMcavAno ke te prasaMganI vAtacIta zravaNa karavAno prasaMga raheto hoya to te vAMcanathI tathA zravaNathI jIvamAM vairAgya ane upazama vardhamAna thAya tema karavuM yogya che. temAM pratipAdana karelA siddhAMtano nizcaya jo thato hoya to karavAmAM bAdha nathI, tathApi jJAnIpuruSanA samAgama, upAsanAthI siddhAMtano nizcaya karyA vinA Atmavirodha thavA saMbhava che. 589mo patra paNa lallujI upara che. tamAre vedAMta graMtha vAMcavAno ke te prasaMganI vAtacIta zravaNa karavAno prasaMga raheto hoya. eTale koI vedAMtInA paricayamAM paNa lAge che. eTale lakhe che), tame vedAMtano graMtha vAMcatA ho, evo koI prasaMga hoya, koI ApI jAya ke A vAMcavA jevo che to vAMcajo. ane vAMce paNa. athavA vedAMtanI koI carcA thatI hoya. evo prasaMga raheto hoya to te vAMcanathI tathA zravaNathI." te vAMcanathI tathA zravaNathI jIvamAM vairAgya ane upazama vardhamAna thAya tema karavuM yogya che. eTale zuM che ? siddhAMtanI carcAmAM jAya, maMDana-khaMDanamAM jAya to upazama nahi rahe. anyamatanA vedAMtanA zAstromAM vairAgya-upazamano bodha che eno lAbha levo hoya to tame lejo. TUMkAmAM ema kahe che. e graMthonI carcAmAM je kAMI vairAgya-upazamanI vAta che e paDakhuM grahaNa karavuM hoya to ThIka vAta che paNa saiddhAMtika viSayanI aMdara bane tyAM sudhI carcAmAM na paDavuM athavA e vAta avarodhapaNe na samajAya tyAM sudhI kAMIka nukasAna thavAno saMbhava che. ema ahIMyAM e viSayanuM mArgadarzana Ape che. e "vAMcanathI tathA zravaNathI jIvamAM vairAgya ane upazama vardhamAna thAya tema karavuM yogya che. temAM pratipAdana karelA siddhAMtano nizcaya jo thato hoya... tame siddhAMtano nizcaya karI zakatA hoya, karI zakavAnI tamArI yogyatA ane Capacity hoya to ema karavAmAM bAdha nathI, kemake tame jaina siddhAMto paNa vAMco cho ane tame anyamatanA vedAMtanA siddhAMto paNa vAMco. pachI tame jo tulanA karIne nirNaya karI zakatA hoya to kAMI bAdha nathI. tulanAtmakapaNe sAco nirNaya karavAnI eTalI zakti AvI hoya to karo eno vAMdho nathI paNa emAM thoDuM jokhama che. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 rAjahRdaya bhAga-12 tathApi jJAnIpuruSanA samAgama, upAsanAthI siddhAMtano nizcaya karyA vinA Atmavirodha thavA saMbhava che.' nizcaya karavAmAM kAMIka bhUla thaI jaze. emAM zuM bhUla thAya che ? ke je koIpaNa racanArA che, vedAMta zAstronA paNa koI racanArA e paMthanA paNa koI mahApuruSo hoya che ne ? to eNe vairAgya-upazama to bahu sAro bodhyo che. Avo jeNe vairAgya-upazama bodhyo enA siddhAMta upara tame vizvAsa mUkI dezo. eka mANasa nirdoSa thavAnI vAta kare, to e nirdoSa thavA mATeno siddhAMta kahe enA upara vizvAsa mUkavAno prasaMga AvI jaze. kemake ene to kAMI jotuM nathI. e to tyAgI che. ane AtmAnI nirdoSa thavAnI vAta kare che. eTale enI saiddhAMtika vAta u52 paNa vizvAsa mUkI devAno prasaMga AvI jaze. eTale e saiddhAMtika vAta to bane tyAM sudhI jJAnIpuruSanA samAgama ane upAsanAthI siddhAMtano nizcaya karo to vadhAre sAruM che. nahita2 jokhama che. jokhama zuM che ke tamArA AtmAno tame virodha karazo. e paristhitimAM AvI jazo. nirNayanI bhUla thAze. svarUpanizcayanI bhUla thaI jaze. eTale emane to khAsa karIne A vAta lIdhI che. A siddhAMtika vAta satpuruSanA samAgame samajavI, satpuruSa pAsethI sIdhI samajavI. satpuruSano samAgama upAsatA upAsatA samajavI. potAnI meLe emAM nirNaya ka2vA jatAM gothuM khAvAnI vadhAre paristhiti UbhI thAze. A eka jyAM Danger point che tyAM dhyAna kheMcyuM che ke A jokhamI jagyA che. A jagyAe saMbhALIne cAlajo, nahitara muzkelI ghaNI thaze. muzkelI e thaze ke Atmavirodha thavAno saMbhava che. svarUpano ja virodha karaze. siddhAMtika bAbatamAM judA judA patromAM A prakArano saMketa maLe che. emanI vANImAM AprakArano saMketa maLe che. siddhAMtano viSaya potAnI meLe samajavo nahi. siddhAMtika zAstro jJAnIpuruSanI AjJAe vAMcavA, AjJAe samajavA. samAgamamAM samajavA, pratyakSa yogamAM samajavA. ghare besIne enuM adhyayana karIne nirNaya upara AvavuM nahi. kemake emAM bahu yogyatA mAge che. yogyatA vagara siddhAMtajJAna che e zAstra zastra thaI paDe che e vAta emaNe karI che. anaadhikArI jIvanA hAthamAM siddhAMta zAstro jatA e zAstro ene zAstrarUpa nahi thatA zastrarUpa thaI paDe che. sonAnI charI banAve ane bheTe bAMdhe to zobhe ke bhAI ! sonAnI charI bAMdhIne nIkaLyA che. e bheTe bAMdhe paNa peTamAM khosI devAya nahi. bheTe bAMdhe paNa peTamAM khosI devAya nahi. bheTane peTa to najIka najIka ja che ne ? u52 bAMdhe tyAM sudhI vAMdho nahi paNa aMdara khosI de to ? sonAnI charI to sArI hoya ne. e peTamAM khosavA nathI, Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115 patraka-590 bheTamAM bAMdhavA che. ema siddhAMta zAstra che e upadeza mATenuM eka ucca koTInuM aMga che. siddhAMtabodha jJAna prAptinuM eka ucca koTInuM aMga che. paNa tene yogya thayA vinA e napho karavAne badale nukasAna vadhAre kare che. e vAta badhA sapuruSoe ane zAstroe sAvadhAnI rAkhavA mATe jarA bhAradaIne karelI vAta che. mumukSu - samAgama ane pAchI upAsanA. eTale kAMIka..? pUjya bhAIzrI :- samAgama to zuM kyAreka sAMbhaLavA jAya ane meM barAbara sAMbhaLyuM che, mane khabara che. ema nahi. atyaMta bhaktithI emanA caraNanI upAsanA jene kahevAmAM Ave che eTale sArI rIte jJAnI puruSanuM paDakhuM sevyuM hoya, bhaktithI, atyaMta bhaktithI, tyAre e viSaya ene samajAya evo che. evo gaMbhIra viSaya che. mumukSu - jJAnInI bhakti kone kahevI? pUjya bhAIzrI - jJAnInI bhakti jJAnIne oLakhIne bahumAna kare tene kahevAya. jJAnI puruSane oLakhI, enI aMtara pariNati sudhI pahoMcI ane enA pratye bahumAna Ave. kevuM bahumAna Ave? paramAtmA jevuM bahumAna Ave. paramezvara jevuM bahumAna Ave tyAre eNe jJAnInI bhakti karI kahevAya. e jJAnInI bhakti che. e paNa lallujIne mArgadarzana ApyuM che. baMne patronI aMdara. patrAMka-590 muMbaI, caitra vada 14, 1951 cAritra (zrI jinanA abhiprAyamAM zuM che? te vicArI samavasthAna thavuM)-dazA saMbaMdhI anapekSA karavAthI jIvamAM svasthatA utpanna thAya che. te vicAre karI utpanna thayelI cAritrapariNAma svabhAvarUpa svasthatA vinA jJAna aphaLa che, evo jinano abhimatate avyAbAdha satya che. te saMbaMdhI anuprekSA ghaNI vAra rahyA chatAM caMcaLa pariNatino hetu evo upAdhiyoga tIvra udayarUpa hovAthI cittamAM ghaNuM karI kheda jevuM rahe che, ane te khedathI zithilatA utpanna thaI vizeSa jaNAvavAnuM thaI zakatuM nathI. bAkI kaMI jaNAvavA viSe to cittamAM ghaNIvAra rahe che. prasaMgopAtta kaMI vicAra lakho temAM aDacaNa nathI. e javinaMtI. Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 rAjahRdaya bhAga-12 590mo patra che dhArazIbhAI kuzaLacaMda, morabI." cAritra (zrI jinanA abhiprAyamAM zuM che? te vicArI samavasthAna thavuM-dazA saMbaMdhI anuprekSA karavAthI jIvamAM svasthatA utpanna thAya che. cAritranA kauMsamAM lakhyuM che ke (zrI jinanA abhiprAyamAM zuM che? te vicArI samavasthAna thavuM." samavasthAna thavuM eTale samyapha prakAre avasthita thavuM. avasthita thavuM eTale svarUpamAM sthita thavuM. samyapha prakAre svarUpamAM sthita thavuM. zrI jinanA abhiprAyamAM je AtmasvarUpa che, je paramAtmasvarUpa che evA potAnA nija paramAtmasvarUpamAM aMtarmukha thaIne sthira thavuM ene cAritradazA kahevAmAM Ave che. e "dazA saMbaMdhI anapekSA karavAthI jIvamAM svasthatA utpana thAya che. e dazA saMbaMdhI anapekSA karavAthI. anuprekSAmAM bhAvanA che. ane bhAvanAmAM tathArUpa puruSArthano aMza che. puruSArtha saMbaMdhI prayatna che eTale ene saMkSepamAM anuprekSA kahevAmAM Ave che. A bArasa aNuvekhA che ne? bhagavAna kuMdakuMdAcAryanuM. hamaNAM ApaNe vItarAga TrasTamAMthI prakAzita karyuM. bAra bhAvanA. e bAra bhAvanAnA viSayamAM munio paNa A bAra bhAvanAne bhAve che. e anuprekSA che eTale vAraMvAra bhAvavA yogya che. e bAra prakAre svarUpanI bhAvanA bhAvavAmAM Ave che, ema kahe che. svarUpa eka prakAre che. bhAvanA enI bAra prakAre kahevAmAM Ave che. jene laIne jIvamAM svasthatA utpanna thAya che. svarUpamAM sthira thavAnI yogyatA Ave che. "te vicAre karI utpanna thayelI cAritrapariNAma svabhAvarUpa svasthatA vinA jJAna aphaLa che, evo jinano abhimata te avyAbAdha satya che. traNe kALe avyAbAdha satya che. zuM kahe che ke loko ema samajI bese che ke zAstranI samajaNa karI mATe jJAna thayuM. pahelA zAstranI vAta nahotI samajAtI tyAre jJAna nahotuM thayuM. have samajAya che mATe jJAna prApta thaI gayuM. to kahe che, nahi. ahIMyAM jJAnanI vyAkhyA bIjI che. bhagavAnanA mata pramANe jJAnanI vyAkhyA bIjI che. bhagavAnano mata evo che ke, "cAritrapariNAma svabhAvarUpa svasthatA...." svasthatA kone kahI ? ke je AtmAno cAritraguNa che e svabhAvarUpa pariName ane je pariNAmane kAraNe svabhAvamAM sthiratA utpanna thAya. evuM jyAM sudhI utpanna thAya tyAM sudhI jJAna aphaLa kahyuM che, jJAna saphaLa kahyuM nathI. juo! A badhA dhAraNA jJAna ane badhA jJAnane uDAvyuM. jyAre samyagdarzana utpanna thAya che tyAre ja samyakajJAna utpanna thAya che, tyAre ja samyakracAritra utpana thAya che. eTale ja samyagdarzana jJAna cAritrANI mokSamArga Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-590 117 kahyo che. tyAre samyagdarzana ane samyajJAna thayuM avirati che mATe cAritra nathI thayuM ema nathI. svarUpasthiratA vinA zuddhopayoga kahevo kone ? zuddhopayogano artha ja e che ke zuddha svarUpamAM sthi2 thayo upayoga enuM nAma zuddhopayoga che. e vinAnuM jJAna aphaLa che. eTale game teTalI jJAnaprApti thaI hoya athavA jJAna game tevuM dekhAtuM hoya, koInuM paNa, potAnuM ke koInuM paNa svarUpasthiratA ene na thaI hoya to e jJAna saphaLa nathI paNa e jJAna aphaLa che. e jJAnanI koI kiMmata nathI ema kahI dIdhuM. A to jIvane vyAmoha thAya che ne ? koIno kSayopazama joIne jIva bhrAMtimAM paDe che ke Ane jJAna ghaNuM lAge che. koInI vANI joIne bhrAMtimAM paDe che ke bahu sarasa samajAve che. bahu sAruM vyAkhyAna Ape che, sAruM pravacana Ape che ane bahu sarasa jJAna che. to kahe che, paNa svarUpasthiratA thaI che ? ema kahe che. svarUpAnubhavamAM ekeya vA2 aMdaramAM AvI gayo ? nahitara e jJAna te AtmajJAna nathI. evuM zAstrajJAna te kharekhara AtmajJAna nathI. ane e jJAnanuM kAMI saphaLapaNuM paNa nathI. e jJAna zAMti laIne nahi Ave ema kahe che. jJAnanI saphaLatA zuM ? ke je AtmAnA AnaMdane ane zAMtine utpanna kare te jJAna saphaLa che. jo e zAMti ane AnaMdane utpanna na kare to e jJAna saphaLa nathI. prayojana to e che. ...- svabhAvarUpa svasthatA vinA jJAna aphLa che,' potAne mATe jyAre koIne vicAravAnuM che, mumukSune to potAne mATe vicAravAnuM che to ene e vicAravAnuM che ke mane cAritra pariNAmarUpa svabhAvanI svasthatA Ave tyAre mArA jJAnanI saphaLatA mATe samajavAnI che. e pahelA bhale game teTaluM jJAna meLavavAmAM Ave, sAMbhaLIne, vAMcIne, carcA karIne, vicArIne, paNa e jJAnanI koI saphaLatA nathI. eTale game teTalo kSayopazama vadhaze paNa ahaMpaNuM nahi Ave. A jJAna niSphaLa che. hajI A jJAnanI saphaLatA nathI. ema ene AMka mUkI devAno che. evo jinano abhimata...' che. e jinendra bhagavAnano A mata che, abhiprAya che. ane te koI kALe paNa bAdhA na pAme eTalo satya che. paramasatya che eTale avyAbAdha satya che.' cothA ArAmAM Ama ane pAMcamAM ArAmAM Ama, evuM paNa kAMI nathI. koI kALamAM ke kSetramAM-mahAvidehakSetramAM Ama ane ahIMyAM atyAre Ama evuM kAMI nathI. traNe kALe badhA mATe eka ja siddhAMta che, eka ja vAta che. bIjI koI vAta bIjAne mATe nathI. athavA A siddhAMta kacAMya bAdhA pAmato nathI. ema kahevuM che. A loko to vAta kare che-vedAMtamAM to ema kahe, amane to anubhUti che. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 rAjahRdaya bhAga-12 anubhUti amane thAya che. tyAM sudhI vAta (kare che). e kahe che mATe che ema nathI. svarUpasthiratA e svarUpasthiratA che ane maMda kaSAyanI zAMti te maMda kaSAyanI zAMti che. svarUpasthiratAmAM to maMda kaSAyanI zAMtithI paNa bhinna paDe che athavA e zAMti azAMtirUpe anubhavamAM Ave che. e jAta koI judI che. ane je sAthe laI le che ane bIjI koI ene maMda kaSAyanA bhAvanI, maMda kaSAyanA rAganI bhinnatA UbhI thatI nathI, e zAMti sAcI zAMti nathI. te saMbaMdhI anuprekSA ghaNIvAra rahyA chatAM...' have potAnI vAta kare che. have dhArazIbhAI'ne potAnI vAta lakhe che. te saMbaMdhI anuprekSA ghaNIvAra rahyA chatAM... kemake potAne have cAritra upara jAvuM che ne ? svarUpasthiratAmAM vizeSa jAvuM che. eTale te saMbaMdhI anuprekSA ghaNIvAra rahyA chatAM...' eTale cAritra saMbaMdhInI bhAvanA. bhAvanA eTale ekalA vikalpa nahi paNa sthiratAnA puruSArtha sAthenI bhAvanA ghaNIvAra rahyAM chatAM caMcaLa pariNatino hetu evo upAdhiyoga... caMcaLa pariNatinuM kAraNa evo je potAno vyavasAya ane vyApAra. 'upAdhiyoga tIvra udayarUpa hovAthI cittamAM ghaNuM karI kheda jevuM rahe che,...' e vyavasAyanA nimitte amArA pariNAma caMcaLatAne pAme che. svarUpasthiratA jeTalI joIe eTalI AvatI nathI. jeTaluM joIe eTaluM sthiratAmAM rahevAtuM nathI eno kheda rahe che. ane te khedathI zithilatA utpanna thaI vizeSa jaNAvavAnuM thaI zakatuM nathI.' ane e khedanA pariNAmane kAraNe vaLI vadhAre zithilatA Ave che. e paNa eka vikalpa che. enA pariNAme tamane je kAMI pAramArthika viSaya jaNAvavo joIe te huM jaNAvI zakato nathI, lakhI zakato nathI. juo ! kAM Line lAgI jAya che kudaratI ? nukasAna bIjAne thAya che. potAne thAya che to sAthe bIjAne paNa thAya che. emanI lAIna evI hatI ke jyAre emanA potAnA pariNAma vizeSa paramArtha viSayamAM AvirbhUta thayA hoya tyAre ja A pAramArthika vAta koIne kahevI athavA lakhavI. nahitara te viSayane carcA mATe lakhANamAM mUkavo nahi, levo nahi. emanI kAma karavAnI A paddhati hatI. bIjAnI sAthe pAramArthika viSaya cheDavAmAM A emanI eka maryAdA hatI. e vAta AgaLa gaIkAlanA vAMcanamAM ApaNe 586 patramAM e vAta AvI gaI. bAkI kaMI jaNAvavA viSe to cittamAM ghaNI vAra rahe che.' jaNAvavA jevuM ane jaNAvavA viSe to cittamAM ghaNI vAra rahe che. je je pAtra jIvo che emanA samAgamamAM Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-pa90 119 ane najIkatAmAM AvyA che ene jaNAvavA viSe to manamAM vAta rahyA kare che. "prasaMgopAtta kaMI vicAra lakho temAM aDacaNa nathI." tame tamArA taraphathI je jJAnavArtA che e cAlu rAkho emAM koI vAMdho nathI. huM mArI side saMbhALuM chuM ema kahe che. tame tamArI cAlu rAkhajo. huM to mArI maryAdAmAM je rIte che e maryAdAmAM tamane kyAreka javAba lakhIza, kyAreka javAba nahi lakhuM, ema kahevuM che. paNa tame tamArI rIte koI vAta cheDavI hoya to cheDatA rahejo. eno koI pratibaMdha nathI. aDacaNa nathI eTale emAM nA kahevAnuM kAraNa nathI, ema kahe che. jijJAsAne rokavAnI vAta nathI, jijJAsAne baMdha karavAnI vAta nathI. uttara devAmAM avazya e bAbatamAM maryAdA cokkasa che, paNa e to mArA taraphano viSaya che. tamAre to jijJAsAmAM rahevAmAM vAMdho nathI. (ahIM sudhI rAkhIe...) ghaNuM karIne sarva dharmamatamAM saddaguNano Adara ane avaguNano anAdara mAnya che ane tadarthe sarvadharmamAM svamatI pramANe pratipAdana paNa jovAmAM Ave che. paraMtu A paryAya Azrita bodha grahaNa karatAM, dravyadRSTinA abhAvamAM paryAyamAM je te guNa prahaNa thatAMnI sAthe ja, paryAya dRSTine lIdhe, tenuM aham paNa sAthe thaI Ave che, je anivAryapaNe thAya che, tenuM nivAraNa kema thAya ? te tarapha samyapha jJAna vinA samajI zakAya tevuM nathI. tethI ja jinamArgane viSe samyakatvanA mahimAnuM alaukika pratipAdana che. tevuM anyamAM te viSayanuM kyAMya pratipAdana nathI. (anubhava saMjIvanI-1411) jaina zAstranA upadeza bodhane grahaNa karavAmAM paNa samyaphapaNe' paryAyanuM aham na thAya-na thaI jAya, tevI sAvadhAnI rahevI Avazyaka che, nahito anyamatanI jema ekAMta thaI, paryAya uparanuM vajana asaMtulita thaI, samyakatvathI dUra javAnuM bane che ane payayanuM aham utpanna thAya che, darzanamohanI vRddhi thAya che. (anubhava saMjIvanI-1412) Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 patrAMka-591 rAjahRdaya bhAga-12 muMbaI, caitra, 1951 viSayAdi icchita padArtha bhogavI tethI nivRtti thavAnI icchA rAkhavI ane te krame pravartavAthI AgaLa para te viSayamUrchA utpanna thavI na saMbhave ema thavuM kaThaNa che, kemake jJAnadazA vinA viSayanuM nirmULa paNuM thatuM saMbhavatuM nathI. mAtra udaya viSayo bhogavyAthI nAza thAya, paNa jo jJAnadazA na hoya to utsuka pariNAma, viSaya ArAdhatAM utpanna thayA vinA na rahe; ane tethI viSaya parAjita thavAne badale vizeSa vardhamAna thAya. jene jJAnadazA che tevA puruSo viSayAkAMkSAthI athavA viSayano anubhava karI tethI vikta thavAnI icchAthI temAM pravartatA nathI, ane ema jo pravartavA jAya to jJAnane paNa AvaraNa AvavA yogya che. mAtra prArabdha saMbaMdhI udaya hoya eTale chUTI na zakAya tethI ja jJAnIpuruSanI bhogapravRtti che. te paNa pUrvapazcAt pazcAttApavALI ane maMdamAM maMda pariNAmasaMyukta hoya che. sAmAnya mumukSu jIva vairAgyanA uddabhavane arthe viSaya ArAdhavA jatAM to ghaNuM karI baMdhAvA saMbhava che, kemake jJAnIpuruSa paNa te prasaMgone mAMDa mAMDa jItI zakyA che, to jenI mAtra vicAradazA che, evA puruSano bhAra nathI ke te viSayane evA prakAre jItI zake. tA. 17-12-1990, patrAMka - 591, 592 pravacana naM. 274 patrAMka-591. pAnuM-46 1. patra konA u52 che e nizcita nathI. aneka prakAranI icchA saMbaMdhita mArgadarzana che. 'viSayAdi icchita padArtha bhogavI tethI nivRtta thavAnI icchA rAkhavI ane te krame pravartavAthI AgaLa para te viSayamUrchA utpanna thavI na saMbhave ema thavuM kaThaNa che, kemake jJAnadazA vinA viSayanuM nirmULapaNuM thatuM saMbhavatuM nathI.' e siddhAMta che. zuM kahe che ? jyAM sudhI AtmAne potAnI zAMti ane AnaMdanI tRpti nathI thatI, potAnA svabhAvamAMthI Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-591 121 utpanna zAMti ane AnaMdathI tRpti nathI thatI, tyAM sudhI anAdithI atRpta evo AtmA che ane e kAMIne kAMI icchAthI sukha-zAMti levA mAge che. e sukha-zAMti na maLatAM eTalI AkuLatA utpanna thAya che ke e AkuLatA jIva sahana karI zakato nathI. eTale te viSayamAM jhaMpalAve che. devalokamAM paNa A paristhiti che. 'pravacanasAra'mAM e viSaya cAlyo che, ke devo kema duHkhI che ? aMdarathI AtmAne zAMti ane sukhanI tRpti nahi maLatI hovAthI bahArathI sukha meLavavAnI vRttirUpa icchA che e icchA koI rIte zAMta thaI zake evuM nathI. e icchAmAM AkuLatA che, agninI dAhano bhaDako che ane A eka jagatanA jIvonI, jagatanA sarva jIvonI bahu moTI samasyA che. pariNAmamAM sukha-zAMti utpanna karavAno rasto, sAcA rastAthI je ajANa che e je padArthanI icchA thAya te padArtha jo bhogavavA maLe, enI prApti thAya to te icchA maTe che tevo saune anubhava che. eTale badhA e raste jAya che. kevI rIte AtmazAMti meLavavI e rastAthI jagatanA jIvo ajANa che. ane A badhAne paricita ane anubhUta che. badhAno anubhava zuM che ? bhUkha lAgI, khAI lIdhuM, bhUkhanI icchA maTI gaI. mATe je je padArthonI icchA thAya te te padArtho meLavo eTale te icchAnI AkuLatA baMdha thAya. A kramathI badhA pravarte che. ahIMyAM bIjI takalIpha zuM che ? ke jeTalA jeTalA padArthanI icchA thAya eTalA padArtha jIvone maLatA nathI, maLavAnI zakayatAo paNa nathI. kemake eka jIvanI icchA eTalI badhI che, eTalA badhA padArtho mATenI che, ke sarva padArtho sarva jIvane upalabdha thAya eTalA padArthonI paNa saMkhyA nathI, evI pUrva karmanI paNa koI vyavasthA nathI ke icchA thAya eTale padArtha maLI ja jAya. padArthano saMyoga-viyoga to pUrvakarmanA prArabdhane Adhina che ane e kAMI icchAne Adhina nathI. eTale bahubhAga jIvo athavA eka jIva paNa bahubhAgapaNe mAnasika azAtA ane AkuLatAne vede che enuM A kAraNa che. enA upara bahu sAru spaSTIkaraNa che ke, 'viSayAdi icchita padArtha bhogavI tethI nivRtti thavAnI icchA rAkhavI...' ke ApaNe icchAno nAza karavo hoya to e padArtha bhogavI levo. ane te krame...' eTale e rIte pravartavA jatAM AgaLa pa2 te viSayamUrchA utpanna thavI na saMbhave.' viSayamUrchA eTale zuM ? viSayamAM sukha che eno kalpita sukhano anubhava karatAM, anubhavakALamAM che to duHkha, paNa kalpita sukhano anubhava karatAM potAnuM bhAna jIva bhUle che ke huM jJAnamAtra chuM. eTale ene tyAM mUrchA kahI. mUrchAmAM zuM thAya che ? koIpaNa mANasane bahAramAM zArIrika mUrchA Ave che Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 rAjahRdaya bhAga-12 tyAre zuM thAya che? ke pote bhAna bhUlI jAya che. cAlato cAlato paDI jAya. paDI jAya to kyAM paDI jAya enI kAMI ene khabara na rahe. potAnA dehanuM, potAnI hayAtInuM bhAna bhUle enuM nAma mUcche che. ahIMyAM paNa eka evI mUccha utpanna thAya che. jyAre jIva icchita padArthanI prAptimAM sukhAnubhava kare che tyAre te mucchita thaIne kare che. mUcchita thaIne zA mATe kare che? ke eNe pahelethI nirNaya karyo che ke A padArthathI mane sukha che. mATe mUccha khAya jAya che. mumukSudazAthI ane jJAnadazAthI je A pharaka paDe che. e pahelA ema nirNaya kare che ke koI padArtha iSTa nathI, koI padArtha aniSTa nathI. evo nirNaya karavA jatAM ene keTalAka padArthonI ISTatAno anubhava che ke A padArthamAM meM sukha lIdhuM che, A padArthe mane duHkhI karyo che. ene e pachI prayogamAM le che ke je je padArthomAM meM sukha lIdhuM emAM mArI samajaNa lAgu karuM. koI padArthamAM sukha nathI to mane to A padArthamAM sukha lAgyuM hatuM. have atyAre lAge che ke nahi? abhiprAya badalavAno A eka prayatna che ke kharekhara koI padArtha sukhI nathI, koI padArtha duHkhanuM kAraNa nathI. e abhiprAya badalyA pachI paNa jIva upara je anAdinI asara che e asara nimLa nathI thatI. topaNa thoDIghaNI asara Ave che. jJAnIne asthiratAthI Ave che ane mumukSane to vizeSa Ave che. paNa chatAM rasa pAtaLo paDe che. jo prayoga karyo hoya to. to sukhAnubhavano rasa pAtaLo paDe che. nahitara to tIvra rasa, jene. rasa kahe che. cAra vakhata cUMTeloevo rasa paDe che. ane nahitara rasa maMda paDe che. rasa maMda paDavAnI prakriyAmAM mumukSu Ave che. jJAnIne asthiratA che eTale jAgRti sahita sukhAnubhava che. paNa chatAM enuM jJAna jAgRta che ke (A) jJAnanuM jJaya che. A sukhanuM kAraNa nathI paNa jJAnanuM zeya che. nato enAthI) sukha che, nato enAthI duHkha che. mArA pariNAmane laIne macaka khAva chuM. kAraNa mAruM che, sAmA padArthanuM nathI. eTale e sukhane sukha nahi paNa duHkharUpe pratyakSa anubhave che. eTale emUccha nathI khAtA. jJAnI che e viSayabhoga ene jovAmAM Ave paNa jJAnI mUccha khAtA nathI. jyAre sAmAnya saMsArI prANI viSayAdinI icchAthI viSayomAM pravarte tyAre tene mUrchA Ave che ane e icchA pUrI thAya topaNa viSayamUcchano je roga che e roga maTato nathI. bIjA padArthonI je icchAo che e icchAo cAlu thAya che. prArabdhayoge je padArtho Ave che ene bhogavatA vaLI pharIne mUccha thAya che. ema eka mUccha khAya ane kAMIka kaLa vaLI tyAM bIjI mUccha khAya che. emAMthI kaLa vaLI tyAM trIjI mUrchA thAya che. uparAuparI Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-591 123 mUccha khAya che. zAzvata padArtha che eTale nAza thato nathI. nahitara uparAuparI kSaNe kSaNe mUccha khAya to zuM dazA thAya e to kaho? zArIrika rogamAM mRtyu ja thAya. zarIramAM kyAM bacavAno ? zarIramAM eTalI badhI mUrchA Ave, pAMca-pAMca miniTe mUccha Ave to zuM thAya? jIvana na rahe. A to anaMtI jIvatvazakti aMdaramAM che eTale TakI gayo che ane TakI raheze. paNa duHkha anaMta che. kSaNe kSaNe ene bhAvamaraNanuM duHkha anaMta che. eTale e rIte viSaya mUccha pharIne utpanna nahi thAya, eka vakhata mUccha khAdhI eTale pharIne viSayanI mUccha utpanna nahi thAya ema nahi bane. e paristhiti nathI. pariNAmanA vijJAnanI e paristhiti nathI. to zuM paristhiti che? jJAnadazA vinA viSayanuM nirmULapaNuM thavuM saMbhavatuM nathI." jJAnadazAmAM te padArtha zeya che. zeya padArtha hovAthI emAM jJAnI AtmA mUccha khAto nathI. sAthe sAthe ene potAnA svarUpasukhanI tRpti paNa varte che. ene to ekasAthe be vAta che. eka to svarUpasukhathI tRpta paNa che, bIjI bAju bIjA padArthamAM thoDI macakakhAya che to paNa e jJAnanuM ya che e mukhya pariNamana che, macaka khAya che e gauNa pariNamana che. ane ethI karIne ene potAnuM bhAna bhUlIne AkuLatA thatI nathI. alpaAkuLatA thAya che. e krame viSayanI icchAo, parapadArthanI icchAo e krame nirmULa thavI saMbhave che. kevI rIte nirmaLa thAya ? loko zuM samaje che? ke amuka padArtho mANasone nathI maLatA mATe mANaso duHkhI che. prANIone duHkha kema che? mATe te te padArthonI upalabdhi ane thAya to enuM duHkhamaTe. ApaNI vyavasthA hoya to dAna daIne paNa e padArtha ene ApI devo. eTale enuM duHkha maTe enuM duHkha kAyama mATe nahimaTe. e vakhate e mUcchita thaIne thoDo haLavo thAze. enI AkuLatA nahi laMbAya. icchA pUrI thaze eTale e to haLavo thaze, kaSAya maMda thaze. paNa ene viSayamUcchano roga jAze nahi. eTale e maTADavAno kAyamI upAya nathI. kAyamI upAya to e che ke jJAnadAna hoya to de tuM. jo jJAnanuM dAna daI zakAtuM hoya to jJAnadAna de tuM. ene jo Atmika zAMti utpanna thaze to avazya game te paristhitimAM e sukhI raheze. nahitara game te paristhitimAM duHkhI rahevAno ja che. eka cIja maLI to bIjI be cIjanI icchA UbhI thAze. be maLI to bIjI cAranI IcchA UbhI thAze. AmAMthI jIva chUTI zakato nathI. kemake jJAnadazA vinA viSayanuM nirmULapaNuM thavuM saMbhavatuM nathI.' viSayanuM eTale viSayasaMbaMdhI icchAnuM nirmULa thavuM saMbhavatuM nathI. patra game tene lakhyo che paNa vAta bahu prayojanabhUta che. jIvane sukhI thavA mATe A vAta samajavI jarUrI che. "mAtra udaya Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 rAjahRdaya bhAga-12 viSayo bhogavyAthI nAza thAya, paNa jo jJAnadazA na hoya to utsaka pariNAma, viSaya ArAdhatAM utpanna thayA vinA na rahe." have zuM thAya che ? ke udaya mAtra viSaya bhogavyAthI nAza thAya. have zuM thAya che ke je udayamAM AvI gaI cIja, bhogavI lIdhI, icchA nivRtta thaI. barAbara che. paNa e vakhate zuM thayuM? ke jJAnadazA na hoya to utsuka pariNAma, tIvra rasanA pariNAma thayA vinA rahe nahi. kemake sukhanA abhiprAyapUrvaka sukhano anubhava karyo. eTale utsuka pariNAma kaho, tIvra rasanA pariNAma kaho e thayA vinA rahe nahi. viSaya ArAdhatAM utpanna thayA vinA na rahe ane tethI viSaya parAjita thavAne badale vizeSa vardhamAna thAya." ene Double icchA thAya ke AmAM ahIM sukha thayuM. vadhAre ne vadhAre sukha meLavo, vadhAremAM vadhAre sukha meLavo. pAchuM tyAM pahoMcIne pAchuM pharavuM paDe che. bhUkha lAgI emAM miSTAna AvyuM. miSTAna bhAvatuM hoya. amuka gaLapaNa bhAve che ne. khAtA khAtA nA pADavI paDe. lyo bhAI ! dAbe rAkho tama tamAre. ame to pIrasavA ja AvyA che. kema nA pADI to pAcho e khyAla nathI Avato ke A bhUla thaI che. A je pahelA koLiye je sukha lAgyuM hatuM e bhrAMti hatI eno vicAra jIvane nathI Avato. eTale zuM thAya che? ke je abhiprAya che e majabUta thAya che. vardhamAna thAya che eno artha zuM thAya che? ke viSaya parAjita thavAne badale pote parAjita thAya che. ane ema abhiprAya majabUta thAya che ke AnAthI sukha che. A jagatamAM jIvo khUnA paNa kare che, corI kare che, lUMTaphATa kare che, khUna karIne paNa bIjAnI saMpatti laI le che. zuM karavA? ke eno eTalo badho majabUta abhiprAya che ke game tema karIne A mATe meLavavuM ja joIe. game tema karIne meLavavuM joIe. bhale je karavuM paDe te karavuM paDe paNa A to mAre joIe, joIe ne joIe ja. kyAMthI joIe? jyAMthI hoya tyAMthI mAre laI levuM. zemAMthI e bhAva utpanna thayo)? ke emAM sukha che e sukhabuddhie karIne e paristhiti UbhI thaI che. vizeSa vardhamAna thAya. jene jJAnadazA che tevA puruSo viSayAkAMkSAthI athavA viSayano anubhava karI tethI virakta thavAnI icchAthI temAM pravartatA nathI....." AmAM zuM che ke jJAnadazAmAM siddhAMta badalAya jAya che. ajJAnadazAno e siddhAMta che ke jo icchAnI AkuLatAthI chUTavuM hoya to te padArtha che e meLavI levo, prApta karI levo, bhogavI levo. jyAM sudhI nahi jamIe tyAM sudhI bhUkha cAlu raheze. bhUkha cAlu raheze. tyAM sudhI bhUkhanI AkuLatA cAlu raheze. mATe khAI levuM. enAthI nirmULa nahi thAya. e Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-591 125 vakhate icchA maTI jarUra. nahitara to ema kahe juo ! A cokho prayoga che. icchA maTI kenamaTI? bhUkha lAgI ane khAdhuM. icchA maTI gaI. mATe Ama ja icchA maTADavI. to kahe che, nahi. e icchA cAlu ja rahevAnI che. jJAnIne e siddhAMta nathI. jene jJAnadazA che tevA puruSo viSayAkAMkSAthI athavA viSayano anubhava karI tethI virakta thavuM eTale enI icchA chUTI javI, rasa chUTI javo. evI icchAthI temAM pravartatA nathI... pelA (ajJAnI)virakta nathI thatA. e vakhate icchA baMdha thAya che. paNa emAM abhiprAyamAM rasa cAlu ja rahe che ke icchAnI AkuLatA Ama ja baMdha karAya, bIjI rIte baMdha karAya nahi. eTale e virakta nathI thatAM. jyAre jJAnIono e abhiprAya nathI, e siddhAMta nathI. e rIte evirakta thavA mATe pravRtti karatA nathI. ane ema jo pravartavA jAya..." e prakAre jo pravartavA jAya to jJAnane paNa AvaraNa AvavA yogya che.' zuM kahe che? je rIte saMsArI prANI icchAnI nivRtti mATe icchita padArthane prApta kare che, utsaka pariNAme ene bhogave che athavA ArAdhe che. ArAdha' zabda lIdho che. che to virAdhanA che to AtmAnI apekSAe virAdhanA che paNa te padArthanI ArAdhanA che. viSayanI ArAdhanA che. enA pratye ene bahumAna che. mATe dIna thaIne paNa ene mahattA Ape che. zuM kare che? A meLavavA mATe dInatA kare che ke nahi? jenI pAsethI lAbha thavAno hoya enI keTalI dInatA kare che? e enuM ArAdhana che. ene maLatA te enuM ArAdhana che. enAthI jJAnane AvaraNa thAya che. AtmAne enAthI AvaraNa thAya che. e prakAre parapadArthane ArAdhatA jIvane potAne svabhAva upara AvaraNa AvyA vinA rahe nahi. A kevI rIte jJAnane gumAve che e vAta che). manuSya hoya ane jIvajaMtumAM cAlyo jAya che enuM kAraNa zuM? moTo deva hoya, devalokano moTo RddhidhArI deva hoya ane ekendriyamAM cAlyo jAya che enuM zuM kAraNa che? ke e viSayone ArAdhatA eTalI mUccha khAdhI che, jora jorathI mUccha khAdhI che ane e mUcchathI eNe potAnA jJAnane AvaraNa karyuM che. e AvaraNa pratyakSa thaI jAya che. ekendriyamAM, beindriyamAM, traNaIndriyamAM cAlyo jAya che. ema jo pravartavA jAya to jJAnane paNa AvaraNa AvavA yogya che." avazya jJAnane AvaraNa Ave, Ave ne Ave ja. "mAtra prArabdha saMbaMdhI udaya hoya eTale chUTI na zakAya tethI ja jJAnIpuruSanI bhogapravRtti che. jJAnI puruSa to e pravRttimAM che. nIcenA guNasthAne. cothA ane pAMcamAM guNasthAnamAM madhyama sudhI che. to kahe che, chUTI na zakAya, pote e saMyogothI chUTI nathI zakato eTalI potAnI nabaLAI samaje che. Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 rAjahRdaya bhAga-12 eTalI potAnI azakti samaje che. ane tethI ja jJAnI puruSane bhogapravRtti che. paNa abhiprAyanI nathI ke A sukhI thavAno rasto che. e abhiprAya bilakula nathI. mumukSa:- jJAnadazA na karI hoya to jJAnanuM AvaraNa thaI jAya? pUjya bhAIzrI:- hA. jJAnadazAmAM na Ave to jJAnane AvaraNa AvatA AvatA adhogatimAM jAya, jAya ne jAya ja. trasano kALa ja be hajAra sAgara sudhIno Maximum lIdho che. koIpaNa prANI trasaparyAyanI aMdara kyAM sudhI rahe ? vadhumAM vadhu be hajAra sAgara.be hajAra sAgaramAM jJAnadazAna lIdhI to e gayo jasamajI lyo. mumukSu -e to vadhumAM vadhu. pUjya bhAIzrI:- vadhumAM vadhu. e pahelA paNa cAlyo jAya. tIvra rasa pariName to tIvra AvaraNa karIne e pahelA ekendriya AdimAM cAlyo jAya. nahitara be hajAra sAgare to enI Limit pUrI thaI gaI. enuM kAraNa e che ke jJAnane AvaraNa karato ja jAya che... jJAnane AvaraNa karato ja jAya che. mumukSu :- covIse kalAka paraviSayanI to ArAdhanA cAle ja che to enA pariNAma bhayaMkara che. pUjya bhAIzrI - bhayaMkara che. AvaraNa AvatA ja jAya che. eTale to jene pUrNatAnuM lakSa hoya e kSaNe kSaNe jAgRta rahe che ke AvaraNa Ave che... AvaraNa Ave che. A IcchA thaI to AvaraNa Ave che, AnI icchA thaI to AvaraNa Ave che, pAchI A icchA thaI to AvaraNa Ave che. icchA thAya paNa AvaraNa Ave che enI jAgRtimAM ene rasa tIvra na thAya, enI icchA laMbAI nahi. ke kAMI nahi, AtmA jJAtAda che. thaI to thaI. AtmA jJAtAdRSTA che enAthI kyAM sudhI ? icchita padArthathI sukha nathI. jJAnano naya che. javAdo. IcchA laMbAvavI nathI. ane oluM to ene padArthana maLe tyAM sudhI) mAthuM ThekANe Ave nahi. jema kUtarA haDakAyA thAya che ke nahi? gAmaDAmAM joyuM haze? ene mAthAmAM ghUrI caDe ema kahevAya che. kyAM jAya enI khabara na hoya. zerImAM jAya, gAma bahAra jAya, vaLI gAmamAM Ave, gAmamAM kyAM jAya eno kAMI meLa janahi. mAthAmAM ghUrI caDI hoya ghUmyA ja kare, besI zake nahi. eka ThekANe bese nahi. bhamyA ja kare, bhamyA kare. emAM koI sAmu maLe to karaDI le. kAraNa vagara. ene kAMI koI mAratuM na hoya to paNa karaDI le. kema ke evagara ene mAthuM ThekANe na Ave. ema A jIvane jyAM sudhI padArthavijJAnanI khabara nathI, sukhI-duHkhI thavAnA Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-591 127 rastAnI khabara nathI tyAM sudhI enuM mAthuM ThekANe Ave evuM nathI. ghUrI caDe evuM che. bhamyA ja kare... bhamyA ja kare.. bhAve bhame ne dravye bhame... bhAve bhame ne dravye bhame. A deza-dezAvara jovA mATe jAya che ne ? cAlo 'amerikA' joI AvIe ane iMglenDa' joI AvIe ane badhe pharI AvIe. badhuM jovA maLe. zuM che A ? e badhI ghUrI caDelI che. ApaNA mumukSu che e 'amerikA' pharavA gayelA. paisAnI sagavaDa (hatI eTale) ema ke ApaNe paisA to paDyA ja che. cAlone tyAre joI AvIe, pharI AvIe. becAra mahinA 'amerikA'mAM pharIne AvyA. ene khabara nahi ke 'gurudeva'ne AvI vAta karAya ke na karAya. ghaNA vakhatathI A dekhANA nathI. tyAM jAya eTale cAra-cha mahine pAchA Ave. AvIne vAta karI ke sAheba ! ame 'amerikA' pharavA gayA hatA. pharI AvyA. vyAkhyAnamAM kIdhuM ke A rakhaDI AvyA. zuM kIdhuM ? A 'amerikA' rakhaDavA gayA hatA. rakhaDI AvyA. ghUrI caDe ne ? enA jevuM che. jJAnane AvaraNa karI AvyA. zuM karI AvyA ? jJAnane AvaraNa karI AvyA. mumukSu :- buddhino vikAsa thAya. = pUjya bhAIzrI :- buddhino vikAsa thAya ke buddhi bIDAya jAya ? mumukSu H- jJAnanA AvaraNano Graph ghaDAto jAya. pUjya bhAIzrI :- hA. eno nakazo taiyAra thaI jAya (ke) kevI rIte AvaraNa thAze. jJAnIpuruSanI to kevI pravRtti hoya che enA pariNAmanI vAta kare che ke jJAnIpuruSa chUTI zakatA nathI mATe bhogapravRtti che. te paNa pUrvapazcAt pazcAtApavALI... kevI che ? pUrvapazcAt-pahelA paNa ene pazcAtApa che ane pachI paNa pazcAtApa che. mumukSu :- jemAM phasAtA hoya emAM rasa kema caDe ? - pUjya bhAIzrI :- 2sa kevI rIte caDe ? are...! mArI dazAmAM hajI eTalI taiyArI nathI thaI ke huM mArA AnaMdamAM sthira rahI jAva. mArI zAMtimAMthI bahAra nIkaLuM nahi. evI dazA nathI thaI. je A icchA utpanna thAya che to pahelA paNa pazcAtApa, pachI paNa icchA maTe tyAre paNa pazcAtApa che. pUrvapazcAt pazcAtApavALI ane maMdamAM maMda pariNAmasaMyukta hoya che.' maMdamAM maMda rasavALA pariNAmasaMyukta hoya che. emane rasa Avato nathI. kemake abhiprAya viruddha pravRtti thAya che. eTale eno kheda thAya che paNa rasa Avato nathI. hamaNAM e Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 rAjahRdaya bhAga-12 thoDI carcA cAlelI che. kheda thAya nahito ene rasa AvyA vinA rahe nahi. je je vibhAva pariNAma che eno kheda thAya nahi to rasa AvyA vinA rahe nahi. kheda nathI thato eno artha ke e pariNAmane pote anumode che. ThIka thayA, sArA thayA, emAM sukha thayuM, emAM AnaMda Avyo, majA AvI. icchita padArtha maLe ane majA Ave emAM ene kheda kyAM thAya ? eTale ene anumodana sAthe e kArya che. pravRtti anumodanA sAthe che. anumodanAna hoya to kheda AvyA vinA rahe nahi. e to anubhava to evo che ke, gharamAM potAnA abhiprAya viruddha koI kAma kare joI. je kAmamAM pote ema mAnyuM hoya ke AvI rIte nukasAna jAya. AvI rIte nukasAna jAya evI rIte e kAma na karAya. ane chatAM koI kare to ? ene ema kahe, tamane khabara nathI paDatI ? (doSano kheda nathI thato, eno artha ke tamane anumodanA AvI che. barAbara che Ama ja thAya. Ama ja karavuM joIe. chevaTe kAMI nahi to ema kahe, ApaNe kyAM hajI vItarAga thayA chIe. ema samajIne jUThuM samAdhAna kare. kSayopazama jJAnano dUrupayoga kare. ApaNe to hajI mumukSu chIe. are..! tuM mumukSu paNa nathI. pAchA Ama kahe, ApaNane to kAMI jJAna thayuM nathI. hajI to ApaNe mumukSu chIe. are.! paNa tuM ke di mumukSu hato ? e to mumukSu paNa nathI. ema che. paNa evI rIte thoDuMka sAMbhaLyuM hoya to UMdho artha laI le. UMdhuM khatave. e badhuM ghaNA nukasAnanuM kAraNa che. evI rIte samAdhAna thAya eto ghaNA nukasAnanuM kAraNa che. "sogAnIjI' eka sarasa draSTAMta Ape che ke, pANI pItA pItA khyAla jAya ke pANImAM ghaNo kacaro che. ane joyA vagara ghUMTaDo bharAya gayo. ghaMTaDo bharAI gayo ane be-cAra kAMIka DAkhaLAno khyAla AvI gayo eTale joyuM ke are. A pANI to kacarAvALuM che. ane ghUMTaDo to moDhAmAM AvI gayo. zuM kare? tarata ghUMkI nAkhe che ke nahi? jJAnadazAmAM to gaLAya gaLAyane rasa levAya che. gaLyA vinA rasa letA nathI. ema thavuM joIe. eka dagaMta lIdhuM che. pAnI pInemeM kacarA AtA hai to kaise thUkara detA hai ekadama ghUMkI nAkhe, bahAra kADhI nAkhe. kemake malina che. ahIMyAM ene bhAvanI malinatA lAgatI nathI, bhAvanI malinatA dekhAtI nathI eTale eno niSedha Avato nathI. kacaro jove ke tarata kevo niSedha AvI jAya che! mumukSu - Akho divasa pAparUpa pariNAmane ja saMmata kare che. pUjya bhAIzrI:- hA. abhiprAya nathI badalyo ne? eTale bahu vicAraNA mAge Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-591 129 che. mumukSunI bhUmikAmAM to suvicAraNA che. e suvicAraNAmAM ene abhiprAyamAM phera karI nAkhavo joIe. evA vicAra ane eTalA maMthana, eTalA vicAra ane eTalA maMthana cAle ke ene emAM phera paDyA vinA rahe nahi. e cAlavuM ja joIe. mumukSu :- vAta karI ne ke pUrva ane pAchaLathI pazcAtApa thAya. pAchaLanA pazcAtApanI vAta to khyAlamAM Ave che. pUrve pazcAtApa eTale kevI rIte ? pUjya bhAIzrI :- pahelA paNa pazcAtApa che. pahelA pazcAtApa che eTale ? eTalA jAgRta che. agAuthI ja jAgRta che. A to potAnI azakti che eTale macaka khAI jAya che. jAgRta che eTale pahelA paNa khyAla AvI jAya che. = mumukSu :- ApaNe 'iDa2'mAM jamavAnuM je udAharaNa ApyuM hatuM, e vAta ahIMyA lAgu paDe che ? jhera khAdhA pahelA taiyAra thaI jAva. jema ApaNe jamavAno prasaMga hoya to ApaNAthI jhera khAvAnuM na thaI jAya to pahelethI jAgRta thaI jAva. pUjya bhAIzrI :- hA. pahelethI jAgRta thaI jAya. prasaMganI to khabara che. bhUkha lAgI che, 12 vAgyA che, bhANuM pIrasAze. ane emAM pAchuM kahe ke Aje to phalANuM , phalANuM banAvyuM che. eTale pahelethI taiyAra thaI jAya. jene emAM sukhabuddhi che e rasa levA mATe taiyAra thaI jAya, jAgRta che e rasa nahi levA mATe taiyAra thaI jAya. agAuthI taiyArI karI zake che. barAbara karI zake che. mumukSu : A taiyArImAM pUrva-pazcAt... pUjya bhAIzrI :- hoya ja che. jJAnI to jAgRta che, sadAya jAgRta che. eTale AgaLa-pAchaLa enI pravRtti pazcAttApavALI (ane) maMdamAM maMda pariNAma saMyukta hoya che. enI aMdara ekadama maMda rasa hoya che. eTale ene alpa baMdha kahyo che. pakSapAta nathI. eka viSayane bhogavatA bIjAne tIvra baMdha thAya ane A chUTato jAya enuM zuM kAraNa che ? ke alpa baMdha karatA nirjarA vadhAre che mATe chUTe che ema lAgu paDe che. enA upara nirjarAno upacAra Ave che. baMdhAya che eno upacAra Avato nathI. ane e nyAyasaMgata che. ... have mumukSunI vAta kare che ke, sAmAnya mumukSu jIva vairAgyanA uddabhavane arthe viSaya ArAdhavA jatAM to ghaNuM karI baMdhAvA saMbhava che,' sAmAnya mumukSu ema vicAre ke ApaNe pachI vikalpa nahi. ApaNe eka vikalpa maTI jAya. bhUkha lAgI che, jamI lyo. vikalpa maTI jAya. phalANI icchA thaI che. cAlo Ama (ko). ema karavA jatA sAmAnya mumukSu icchA e rIte choDavA jAya, e to baMdhAvA saMbhava che ghaNuM karIne. kemake ene to Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 rAjahRdaya bhAga-12 enAthI sukha che eno abhiprAyapUrvaka, vizvAsapUrvaka sukhanA anubhavamAM rasa paDyA vinA raheto nathI. kemake jJAnI puruSa paNa te prasaMgone mAMDa mAMDa jItI zakyA cheje prasaMgo jIvone baMdhananuM kAraNa thAya che e prasaMgomAM jJAnIpuruSane pasAra thavuM paDe tyAre e keTalI jAgRti ane puruSArthamAM hoya che. e jo Picture utArIne paDadA upara dekhADI zakAtuM hoya to khabara paDe evI vAta che, ke jJAnI puruSa keTalo puruSArtha kare che ! jenI najara tyAM sudhI jAya che e to ene namI paDe che. namIne kema vaMdana kare che ? ke e e vakhate paNa hAratA nathI, parAjIta thatA nathI. e jIte che. paNa ene parizrama paDe che. puruSArthano parizrama thAya che tyAre jIte che, emanema jItatA nathI. kemake jJAnI puruSa paNa te prasaMgone mAMDa mAMDa jItI zakyA che, to jenI mAtra vicAradazA che," hajI to vAMcato thayo che, vicArato thayo cho, vAMcato thayo ane vicArato thayo che. "evA puruSano bhAra nathI ke te viSayane evA prakAre jItI zake." viSayane ArAdhatA ArAdhatA jItI le (e) enuM kAma nathI. eTalA mATe e mumukSune pahelethI vairAgya-upazamamAM lAve che enuM kAraNa e che. mumukSu vartamAna paristhitinuM bahu sarasa varNana karyuM che. pUjya bhAIzrI - hA. tuM pahelethI ja A Practice karato jA. pahelethI ja virakatatA, udAsInatAne sevato jA. pahelA tuM A upadezabodhane aMgIkAra karI le to tane saheluM paDaze. nahitara jJAnIone je vAta agharI paDI che e tane kyAMthI sahelI thavAnI hatI? tane to AvaraNa thayA vinA raheze nahi. mumukSu -... pUjya bhAIzrI - hA. e to svarUpasthiratAmAM vizeSapaNe rahe che. munirAja che, khAsa karIne tapa che e to munidazAno viSaya che ane ekadama svarUpanI sthiratAmAM rahetA vikalpa ja utpanna thato nathI. AhAra TANe AhArano vikalpa na thAya. nirodha eTale saheje utpanana thavuM, ene nirodha kahe. evI dazAnetapa kahevAmAM Ave che. mumukSu-mumukSudazAmAM utpanna na thAya? pUjya bhAIzrI - nA. mumukSudazAmAM evuM nathI thatuM. mumukSunI evI svarUpasthiratA kyAM che? mumukSu -eTale eno abhyAsa karavo. pUjya bhAIzrI:- emAM zuM che ke pote samajIne nirasa thaI zake che. rasa kyAM Ave? Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-591 131 sukha che ane lAbha che tyAM. jyAM sukha ane jyAM lAbha (A) be vAta jJAnamAM, samajaNamAM hoya tyAre rasa Ave. paNa nukasAna che ema khabara paDe to ? (koI ema kahe), bhAI ! tame A mIThAI khAzo nahi, aMdara jhera che. mIThAIno dekhAva sArAmAM sAro che. kevo ? ema kahI dIdhuM ke aMdara jhera che. pachI kaI najare jove ? pachI to jhera ja dekhAya. mIThAI dekhAya nahi, jhera dekhAya. emAM paNa bhUlathI jeNe khAdhI hoya ene mUrchA AvI gaI hoya pachI to khAtarI gaI hoya ke juo ! A eka jaNane asara thaI che. bAkI A badhI mIThAI che e koIe khAvAnI nathI. pachI lAlaca rahe kharI ? thoDI cAkhI lauM ema na thAya ? bahu sArI banAvI che. nukasAna che ema khabara paDe eTale eno rasa khalAsa thaI gayo. suvicAraNAno viSaya ja e che, ke tArA lAbha-nukasAnane to tuM samaja. to tAro rasa to tUTe. rasa emanema lye ... bIjuM, trIjuM je kAMI prArabdhayoge je kAMI sAdhanasaMpanna hoya emAM 2sa evo ne evo rahe. ane zAstra vAMce tyAre zAstra siddhAMta ane eno vicAra cAle. badhuM addhara rahI jaze. siddhAMta-phiddhAMta vAMcelA badhA adbhu2 2hI jaze. jJAna to enuM nAma ke nukasAna thAya tyAre hAjara thAya, upasthita thAya. addhara rahI jAya ene jJAna nathI kahetA. e to ene abherAI u52 kAMIne kAMI caDI jAya che. dhAraNA baMdha tijorI mAphaka thaI jAya che. 'sogAnIjI'e kahyuM ne ? ke evI dhAraNA che e baMdha tijorI jevI che. aMdara je mULa che enI cAvI khovAI gaI. jarU2 che (paNa) kharIdavA mATe kADhI zakAya evuM nathI. ne jJAnIMnI tijorI khUlI gaI che to potAnI mUDIno upayoga kare che. olI dhAraNA to nakAmI thaI gaI. vicAradazAmAM eTalI vicAraNA cAlavI joIe ke badhethI eka vA2 ni2sa thaI jAya, badhethI uThI jAya. pAMceya indriyonA viSayonA badhA rasa phikkA paDI jAya evI to vicA2dazAmAM vicAraNAmAM e vAta thavI joIe cAlatI vicAraNAmAM. pachI jJAnadazAno vAro che. eTale to 'gurudeva' ema kahetA ke, A kAMI kathA-vArtA nathI, A kAMI kathA-vArtA nathI. eTale zuM ? kathA-vArtAmAM mANasa bahu ja haLavAzathI vAtane laI le. evI nathI. vAta gaMbhI2 che. nahitara kSaNe kSaNe je kAMI icchA ane pravRtti icchI emAM jJAnane AvaraNa thAya che e vAta dhyAnamAM raheze nahi. nukasAna che e nahi khabara paDe. e jAgRti AvavI joIe. mumukSu :- kathA-vArtAmAM pote thoDIvAra dhyAna na de to paNa cAle. AmAM to Continue upayoga... pUjya bhAIzrI :- hA. upayoga Apavo ja paDe. to ja samajAya. AmAM to Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 rAjahRdaya bhAga-12 barAbara upayoga rAkhIne samajavuM paDe ane aMdara meLavatA jAvuM paDe. sAMbhaLavuM ekaluM nahi paNa sAMbhaLatA sAMbhaLatA aMdara meLavaNI karatA javI paDe. to kAMIka eno. upayoga thAya. e 591 (patra pUro thayo. patrAMka-592 muMbaI, vaizAkha suda, 1951 AryazrI sobhAga pratye, sAyalA. kAgaLa maLyo che. zrI aMbAlAla pratye sudhArasa saMbaMdhI vAtacIta karavAno avasara tamane prApta thAyato karazo. je deha pUra yuvAvasthAmAM ane saMpUrNa ArogyatAmAM dekhAtAM chatAM paNa kSaNabhaMgura che, te dehamAM prIti karIne zuM karIe? jagatanA sarva padArtha karatAM je pratye sarvotkRSTa prIti che, evo A dehate paNa dukhano hetu che, to bIjA padArthamAM sukhanA hetunI zuM kalpanA karavI? je puruSoe vastra jema zarIrathI juduM che, ema AtmAthI zarIra juduM che ema dIThuM che, te puruSo dhanyache. bIjAnI vastu potAthI grahaNa thaI hoya te jyAre ema jaNAyake bIjAnI che, tyAre te ApI devAnuM kArya mahAtmA puruSo kare che. duSamakALa che emAM saMzayanathI. tathArUpa paramajJAnI AptapuruSano prAyaviraha che. viralA jIvo samyakdaSTipaNe pAme evI kALasthiti thaI gaI che, jyAM sahajasiddha AtmacAritradazA varte che evuM kevaLajJAna pAmavuM kaThaNa che, emAM saMzaya nathI. pravRtti virAma pAmatI nathI;viraktapaNuM ghaNuM varte che. vanane viSe athavA ekAMtane viSe sahajasvarUpane anubhavato evo AtmA nirviSayakevaLa pravarte ema karavAmAM sarva icchA rokANI che. Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 133 patrAMka-592 592.e sobhAgabhAI pratyeno che. Arya zrI sobhAga pratye, sAyalA. kAgaLa maLyo che. zrI aMbAlAla pratye sudhArasa saMbaMdhI vAtacIta karavAno avasara tamane prApta thAya to karazo." svarUpanizcayanuM prakaraNa che e viSayamAM pahelA emane patravyavahArane carcAo cAlI gaI che. tyArapachI A "aMbAlAlabhAI sAthe pharIne viSayanI carcA karI che. eTale aMbAlAlabhAInI kaMIka pAtratA tyArapachInA laI zakAya evI che. je deha pUra yuvAvasthAmAM ane saMpUrNa ArogyatAmAM dekhAtAM chatAM paNa kSaNabhaMgura che, te dehamAM prIti karIne zuM karIe ? e to mAra khAvAnI vAta che. eka mANasane tIvra rasa paDe ane pachI pAcho ociMtuM jhuTavAya jAya. eno AghAtano pratyAghAta lAgyA vinA rahe nahi. nAnI uMmaramAM cAlyA jAya che ke nahi? taMdurasta hoya, kAMI AgaLa-pAchaLa roga na hoya. chUTI jAya che. emAM prIti karIne zuM karIe? emAM rasa laIne zuM karIe ? e rasa levA jatAM eno pratyAghAta che e sahana thAze nahi. je zarIra upara prIti karI che. kemake bahu sArI avasthA che. ekadama taMdurasta avasthA che. saMpUrNa ArogyatA. atyAre to e saMpUrNa ArogyatA to hovI muzkela che. paNa mAno ke ema hoya to paNa e kSaNabhaMgura che. e najare ene jovuM. enI kSaNikatA joje. emAM nityatA mAnI leto nahi. jANe A zarIra sadAya rahevAnuM che ane A saMyoga sadAya rahevAno che. e dRSTie zarIrane joIza nahi ke bIjA saMyogane tuM joIza nahi, ema kahe che. A to najIkamAM najIka che ne ? zarIra to jIvane najIkamAM najIka che. enA upara paNa prIti karavA jevI nathI to pachI bIjA kyA padArtha upara prIti karavA jevI che? ema kahe che. je jIvane potAne najIkamAM najIka che ane zAtA-azAtA vedavAnuM mukhya sAdhana che e paNa enI kSaNabhaMguratAne lIdhe prIti karavA yogya nathI, to bIjo kyo padArtha prIti karavA jevo che? zuM karIe? ema kahe che. mumukSu - zarIranI prItithI ja pachI phoja zarU thAya che. pUjya bhAIzrI - e to adhiSThAna lIdhuM che. saMsAranuM e adhiSThAna che. AkhA cakranI vacce jema dharI hoya che ema dharI che. enA AdhAre badhuM kare che. mumukSu-sagA, vhAlA, kuTuMba badhA zarIrathI. pUjya bhAIzrI - badhuM enA AdhAre. zarIranA sagA, zarIranI anukULatAo. tyAMthI pachI badhI vaNajhAra ubhI thAya che. jagatanA sarva padArtha karatAM je pratye sarvotkRSTa prIti che, evo A deha te paNa Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 rAjahRdaya bhAga-12 duHkhano hetu che, to bIjA padArthamAM sukhanA hetunI zuM kalpanA karavI ? ema kahe che. prIti karavI paNa kevI rIte karavI ? A duHkhanuM sAdhana che. azAtA ja veThe che. mukhyapaNe to (azAtAne ja veThe che). kvacit zAtAne vede che bAkI to mukhyapaNe azAtAne ja vede che. jagatanA sarva padArtha karatAM je pratye sarvotkRSTa prIti che,...' eTale pahelA zarIra pachI bIjuM badhuM. 'zIra salAmata to paghaDIyA bahuta.' mANasa mAMdo paDe to zuM kare che ? kharaco thaze. eka vakhata darIdratA AvI jaze, devuM thaI jaze. bhAI ! je thAya e. eka vakhata sAjA thaI jAva. kamAIne devuM karyuM haze, karaja karyuM haze e cUkavI daIzuM. paNa eka vakhata zarIrane bacAvo. jIvane sauthI vadhAremAM vadhAre prIti zarI2 u52 che. jagatanA sarva padArtha karatAM je pratye sarvotkRSTa prIti che, evo A deha te paNa duHkhano hetu che...' e paNa kharekhara to ene duHkhano hetu che. kemake ene vRddhAvasthA AvyA vinA raheze nahi ane ene choDavAnI kSaNa paNa AvyA vinA raheze nahi. ane je di' ema khabara paDI ke DokTare hAtha UMcA karyAM che. hAtha UMcA karyAM eTale ? AzA choDI dIdhI che. have amAre kAMI karavA jevuM rahetuM nathI. sukha thavAnuM ke duHkha thAvAnuM ? mUrchA khAI jAya che. moTAbhAganA to bezuddha avasthAmAM ja zarIra choDe che. eTaluM badhuM duHkha utpanna thAya che ke bezuddha thaI jAya che. mumukSu :- DokTara paNa ema kahe ke have Ane kAMIka dharmanuM... = = pUjya bhAIzrI :- dharma saMbhaLAvo ene. have tamAre badhAne je dharma karAvavo hoya e karAvI lyo. ame badhuM karma karAvI lIdhuM, have tame dharma karAvI lyo. kayAMthI ka2ze ? jiMdagImAM kAMI taiyArI karI nathI. have atyAre zuM karaze ? mUMDhAI jAze, bIjuM kAMI thAze nahi. mUrchAI jAze. deha to ene duHkhano hetu thayo. vadhAremAM vadhAre duHkhanuM kAraNa zuM thayuM ? dehanA nimitte eno viyoga che ne ? saMyogano viyoga thayo. nimitta to deha che. je pratye sarvotkRSTa prIti che, evo A deha te paNa duHkhano hetu che, to bIjA padArthamAM sukhanA hetunI zuM kalpanA karavI ? to pachI ethI badhA AghA che e badhA sukhanA kA2Na thaze ? e badhA saMyogano viyoga ja thavAno che. jo zarIrano viyoga thavAno che to badhA padArthono viyoga ja thavAno che. emAM zuM sukhanI kalpanA karavI ? tAre keTaluMka vaLagIne rahevuM che ? ema pUche che. praznacihna che ne ? tAre e padArthonA mamatvamAM coMTIne keTaluMka rahevuM che ? nakkI kara. keTaluM duHkhI thAvuM che e nakkI kara. AtmAne keTaluM AvaraNa lAvavuM che e nakkI kara. AcArAMgamAM lIdhuM che. jela che. zarIra che e jela che. koTaDI. zarIranI koTaDImAM Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-592 135 jIvane pUryo che ke tane ATalA varSanI sajA. A kahe ke jema sajA lAMbI paDe ema sAruM. zuM kahe ? ajJAnadazAmAM kevI viparItatA che ! jeTaluM AyuSya lAMbu hoya eTaluM sAruM, jeTalI jela lAMbI paDe eTalI sArI. ThIka vAta, lyo. AmAM keTalI samajaNa che ? ane e chUTavAno vAro Ave ke, bhAI ! tane jelamAMthI mukta thavAno have TAIma AvI gayo. tyAre dhamapachADA kare. nahi... nahi... nahi... nahi... mAre have ahIMthI jAvuM nathI. A bIMjA badhA kedIo che enI sAthe eTalI badhI have atyAre oLakhANa thaI gaI che. e badhA kedI ja che ne ? enI sAthe evI sarasa oLakhANa thaI gaI che. amuka mane madada kare che, mane sArI rIte rAkhe che, Ane choDIne mAre kevI rIte jAvuM ? evI hAlata che jIvanI. je puruSoe...' puruSa nAma AtmAoe. vastra jema zarIrathI juduM che, ema AtmAthI zarIra jAduM che ema dIThuM che, te puruSo dhanya che.' je puruSoe, je AtmAoe potAnI zarIrathI bhinnatA dIThI ene jJAnIo dhanyavAda Ape che. zAbAza che tane. have tuM duHkhI thavAno nathI. have tuM amArI nAtamAM bhaLyo. vastranI jema. 'gItA'mAM A dRSTAMta Ape che. zarIra ane AtmA judA che. jema vastra ane zarIra juduM che. e dRSTAMta emAM Ave che. anyamatamAM to A dRSTAMta prasiddha che ke je khoLiyuM badale che e vastra badale che. ... eTale jIrNa thaI gayelA vastro.... tathA ... jevI rIte choDI devAmAM Ave che, evI rIte jIrNa thayelo deha A .. evo AtmA paNa choDaze. kapaDuM badalatA tane duHkha thatuM nathI. kemake sAme navuM kapaDuM taiyAra che. ema ahIMyAM bIjo deha taiyA2 che. paNa ahIMyAM eTalo du:khI thAya... eTalo duHkhI thAya ke e badhA durgatinA kA2Na thaI jAya. je puruSoe vastra jema zarIrathI juduM che, ema AtmAthI zarIra jAduM che ema dIThuM che, te puruSo dhanya che.' pote dhanyavAda Ape che. evI jJAnadazAne dhanyavAda. ema kahevuM che. te puruSone eTale te AtmAonI evI jJAnadazAne dhanya che ke je zarIranA khokhAthI aMdaramAM judA paDyA che. jene ApaNe ahIMyAM dehAtIta dazA kahevAmAM Ave che. kevI dazA ? dehAtIta dazA che. atIta thaI gayA che. khoLiyuM che, bAjumAM khokhuM che paNa DAbalI ane hIro judo che. caitanyahIro judo, DAbalI judI che. bIjAnI vastu potAthI grahaNa thaI hoya, te jyAre ema jaNAya ke bIjAnI che, tyAre te ApI devAnuM ja kArya mahAtmA puruSo kare che.' sajjanatAvALA paNa ApI de che. ke bhAI ! A vastu che bhUlathI ApaNe tyAM AvI gaI che. kapaDA eka sarakhA hoya che. Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 rAjahRdaya bhAga-12 samayasAramAM dhobInuM dRSTAMta Ave che ne ? koInuM kapaDuM AvI gayuM. barAbara che. ApaNuM nathI. ApI jaye. enA upara mamatva kare nahi. bIjAnI vastu potAthI grahaNa thaI hoya, te jyAre ema jaNAya ke bIjAnI che," ema A AtmA sivAya badhA padArtho para che ema jyAre jaNAya tyAre emAM mamatva karavAnuM kArya sajjana puruSo karatA nathI. emAM mAro zuM adhikAra ? zarIra upara paNa mAro adhikAra nathI ane bIjA saMyoga prArabdhane laIne che e koI saMyogo upara mAro adhikAra nathI. ema ja kare che. mamatva karatA nathI. ulaTAnuM mamatva hoyate choDe che, mamatvano tyAga kare che. duSamakALa che emAM saMzaya nathI. vartamAna paristhiti chete ghaNI viparIta paristhiti che. emAM kAMI zaMkA paDe evuM nathI. 'tathArUpa paramajJAnI AptapuruSano prAya viraha che. ane je paramajJAnI AptapuruSa ke paramArtha mATe jenA upara vizvAsa mUkI zakAya, jenI vAta upara vizvAsa mUkI zakAya evA paramArthano rasto dekhADanArA je jJAnI che eno lagabhaga viraha che. prAya viraha che eTale ? lagabhaga viraha che. kyAreka kayAreka koI koI thAya che paNa e abajomAM koIka thAya che. lAkho-karoDomAM nahi paNa abajomAM koka koka thAya che. 'viralA jIvo samyakdRSTipaNuM pAme evI kALasthiti thaI gaI che;" koI virala jIva samyagdaSTi thAya evI atyAranI kALasthiti thaI gaI che. eTale keTalo moTo duSkALa Ubho thayo che ema kahe che. abajo jIvamAM ko'ka ekAdane samyagdarzana thAya. abajanI to saMkhyA che. emAM pAchA anAryavRttivALA jIvonI bAhulyatA che. che to AryakSetra paNa anAryavRtti thaI gaI che. khANI, pINI, raheNI, karaNImAM anAryavRtti thaI gaI che. hindustAna Arya kahevAto hato paNa have emAM paNa anAryavRtti thaI gaI che. khANI-pINImAM koI viveka rahyA nathI. divase divase mAMsAhAra vadhato jAya che. iMDAno to bahupracAra che. viralA jIvo samyaphadRSTipaNuM pAme evI kALasthiti thaI gaI che, jyAM sahajasiddha AtmacAritradazA varte che evuM kevaLajJAna pAmavuM kaThaNa che, emAM saMzaya nathI." ane kevaLajJAna pAmavuM to atyAre kaThaNa hoya emAM kAMI zaMkA paDe evuM nathI. kemake evA paramajJAnI puruSo nathI. samyagdaSTi paNa koI jIva thAya che. kevaLajJAna to kyAMthI thAya ? e to ghaNuM kaThaNa che. azakya nathI, lakhyuM che. emane potAne taiyArI karavI che ne ! azakya nathI lakhyuM che, kaThaNa che eTaluM lakhyuM. pote puruSArthamAM ghaNA hatA. ApaNe to laIne jAvuM che, ApaNe pUruM karI nAkhavuM. zuM karavA na thAya? eTale pachI kahe Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-592 137 che ke boja ghaNo hato mAthe. eTale karmano boja ghaNo hato. jhaTapaTa patAvavA gayA tyAM pagane thAka lAgyo. ane pagane thAka lAgyo to sAme sahArAnuM raNa joyuM. samAdhAna karI lIdhuM ke je svarUpa che te anyathA thAtuM nathI. eTale je dezakALa pramANe vastunuM svarUpa che emAM zuM bIjuM thAya ? paNa e pote pahelethI hAryA nathI. jema koI zAstra vAMce ke A kALe, A kSetre janmelAne kevaLajJAna thatuM nathI. to mUko vAta paDatI have. e vAta to have mUko paDatI. emaNe paDatI nathI mUkI. e vizeSatA che. eTale zuM che ke puruSArtha thAya eTalo karI levo che. eka bhava rahI gayo. e hisAbe eka bhava rahyo. pravRtti virAma pAmatI nathI; viraktapaNuM ghaNuM varte che. potAnI dazAnI vAta kare che. pravRtti emanema cAle che. viraktapaNuM ghaNuM varte che chatAM pravRtti baMdha thatI nathI. duHkha che, e vAtanuM emane bhArobhAra duHkha che. "vanane viSe athavA ekAMtane viSe sahajasvarUpane anubhavato evo AtmA nirviSayakevaLa pravarte. vanamAM jaIe athavA ekAMtamAM rahI jaIe ane ekalA nijasvarUpanA anubhavamAM bIjA koI viSayamAM na pravarte, ekalo nirviSaya thaIne svarUpanA anubhavamAM rahe. ema karavAmAM sarva icchA..." eTale pUro prayatna emAM lAgelo che. icchA eTale ahIMyAM prayatna levo. evo puruSArtha ke A svarUpamAM ja sthira thaIne rahI jaIe. emAM amAro pUro prayatna rokAyelo che. enI pAchaLa atyAre to pUrI zakti lagAvI dIdhI che. e potAnI dazAnI vAta le che. (ahIM sudhI rAkhIe.) koIpaNa jIvane jyAM prema che, tyAM te premamUrata AtmAne ekAgratA thAya che. jene sadaguNano prema che, tene saddaguNI pratye prema utpanna thAya te sahaja-svAbhAvika che. AtmA svayaM divyaguNono bhaMDAra che. jene tema bhAse che, tene nija svarUpano parama prema pragaTa thaI, sahaja ekAgratA sadhAya che. ekAgratA mATe kRtrima prayAsa yogadhyAnAdi kartavya nathI. kAraNake premavinA vAstavika ekAgratA thatI nathI. (anubhava saMjIvanI-1406) Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 rAjahRdaya bhAga-12 patrAMka-593 muMbaI, vaizAkha suda 15, budha, 1951 AtmA atyaMta sahajasvasthatA pAme e ja sarvajJAnano sAra zrI sarvaze kahyo anAdikALathI jIve asvasthatA niraMtara ArAdhI che. jethI svasthatA pratye AvavuM tene durgama paDe che. zrI jine ema kahyuM che, ke yathApravRttikaraNa sudhI jIva anaMtI vAra Avyo che, paNa je samaye graMthibheda thavA sudhI AvavAnuM thAya che tyAre kSobha pAmI pAcho saMsArapariNAmI thayA karyo che. graMthibheda thavAmAM je vIryagati joIe te thavAne arthe jIve nityapratye satsamAgama, sadvicAra ane sagraMthano paricayaniraMtarapaNe karavo zreyabhUta che. A dehanuM AyuSya pratyakSa upAdhiyoge vyatIta thayuM jAya che. e mATe atyaMta zokathAya che, ane teno alpakALamAM jo upAyana karyo to ama jevA avicArI paNa thoDA samajavA. je jJAnathI kAma nAza pAme te jJAnane atyaMta bhaktienamaskAra ho. A. sva. yathA. tA. 18-12-1990, patrAMka - 193 pravacana naM. ra75 "zrImad rAjacaMdra' vacanAmRta, patra-593.pAnuM-46 2. AtmA atyaMta sahaja svasthatA pAme e ja sarva jJAnano sAra zrI sarvaze kahyo che. sarvajJAnano sAra kaho, bAra aMgano sAra kaho, sarvazrutajJAnano sAra kaho. e che ke AtmA sahajapaNe potAnA svarUpasthiratAnA pariNAmane prApta thAo. potAnA svarUpamAM sahajapaNe AtmA rahe, sarva guNonA pariNAma svarUpane viSe ekAgra thAya, sarva guNonA pariNAma svarUpane ja bhaje, svarUpane viSe ja lAgyA rahe. ane evI sahaja sthiti thAya e sarva jJAnano sAra che. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-5e. 139 koIpaNa prakAranuM jJAna prApta karatAM jo evI sthiti jIva prApta na kare to e jJAna asArabhUta che. ema paNa emAMthI anarpita rIte maLe che, prApta thAya che. kemake koI jIvone ughADarUpe ghaNuM jJAna che evuM jovAmAM Ave che paNa enuM jJAna potAnA svarUpamAM svastha nathI. svastha eTale svasvarUpamAM rahevuM. stha eTale rahevuM. svarUpamAM rahevuM evuM jenuM pariNAma nathI e jJAna zuM kAmanuM ? e jJAnano zuM artha che? e jJAna nisAra che. athavA potAne sukha-zAMtinuM je kAraNa nathI e jJAna nirarthaka che. potAmAM AtmA atyaMta svasthatAne bhaje emAM AtmAne zAMti che. ema nahi thatA AtmAne azAMti che. tethI sarva jJAnano sAra e che ke potAnA pariNAma potAmAM svastha thAya. jene jene A viSayanuM kAMI jANapaNuM che (eNe) mAnyuM che ke jJAna che. jANapaNuM che eNe zuM mAnyuM che? ke jJAna che. eNe A vacanathI e tapAsavuM rahe che ke AtmA potAmAM svastha pariNAme Avyo che ke nahi? sahajapaNe Avyo che ke nahi? joke ahIMyAM eka to viSayanuM vadhAre che. atyaMta sahaja svasthatA pAme." svasthatAne pAme eTaluM nathI lakhyuM paNa atyaMtapaNe sahaja svasthatAne pAme, evI sthiti thAya to e jJAnamAMthI kAMIka sAra nIkaLyo. ApaNe kahIe ne bhAI ! A vAtano sAra zuM che? athavA tame ATalo parizrama karyo, ATalI dhamAdhama karI, ATalI AkuLatA karI, ATalI mahenata karI, zuM sAra kADhyo? mANasa zuM pUche che ke tame sAra zuM kADhyo? eTale tame sukhI thayA ke duHkhI thayA? ghaNuM karIne tame duHkhI thayA ke ghaNuM karIne tame sukhI thayA? A jovAmAM Ave che, tapAsavAmAM Ave che. paheluM vacana keTaluM sarasa lakhyuM che ! mumukSu - atyaMta sahaja eTale? pUjya bhAIzrI:- atyaMta sahaja eTale kRtrimapaNe nahi. ane atyaMta eTale ghaNuM tAratamyatAvALuM. atyaMta eTale ghaNuM. sahaja svasthatA eTale ghaNI svasthatA pAme. paNa kevI rIte? ke sahajapaNe je svasthatA pAme. saheje saheje e pariNAma thAya. vikalpa karavA paDe, enA mATe koI prayoga karavA paDe, prANAyAma karavA paDe, enA mATe kAMI bIjI koI AgaLa-pAchaLanI taiyArIo karavI paDe ema nahi). AtmA atyaMta sahaja svasthatA pAme..." "gajasukumAranuM daSTAMta bahu sarasa che. emane koI pUrva taiyArI hatI kAMI? koI pUrvataiyArI nahotI. munidazAmAM AvI gayA hatA. paNa evo kAMI prayoga bIjIvAra na thAya ke eka vakhata khoparI saLagAvAya ane sthiratA rahe to pachI bIjI vakhata vAMdho na Ave, asthiratA na Ave. e prayoga to Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 rAjahRdaya bhAga-12 pahelo thAya ke chello thAya, eka ja vakhata thAya. chatAM paNa jene sahajapaNe atyaMta svasthatA bhaje che enI sAdhanA e barAbara sAdhanA che. kRtrimatA karavI paDe, kheMcI kheMcIne parANe pariNAmane lAvavA paDe e sAdhanAnuM kharuM svarUpa nathI, sAcuM svarUpa nathI. ahIM to pote sarvajJa bhagavAnanI sAkSI mUkI che ke sahajapaNe A prakAranI sthiti thAya to sarvajJadeve ene jJAnano sAra kahyo che. sarva jJAnano-badhA jJAnano sAra, pote paNa je kAMI kahyuM eno sAra. e to pote mUrtimaMta svastha che. sarvajJadeva to mUrtimaMta svastha ja che. atyaMta svastha che. paripUrNa svastha che. atyaMta kahetAM e to paripUrNa svastha che. eTale emanA jJAnanA sArabhUta to pote ja mUrtimaMta birAje che. e to na kahe, vANI baMdha hoya topaNa emanA jJAnano je sAra che enI mUrti pote ja che. ane kahe topaNa e ja vAta kaheze, bIjuM kAMI kaheze nahi. mumukSuH- atyaMta sahaja svasthatA mATe zuM karavuM ? = pUjya bhAIzrI :- svarUpane jANavuM. joke svarUpa ja evuM che. A to pariNAmanI pradhAnatAthI kahevAmAM Ave che. kemake pariNAma viSayaka upadeza che. paNa mULamAM to AtmAnuM svarUpa ja evuM che, Atma dravyanuM svarUpa ja evuM che ke paripUrNapaNe AtmAmAM svasthapaNe saheje saheje rahI javAya. e dravyanuM svarUpa che. 'samayasAra'nI stutimAM Ave che ne ? ke pariNAma thaMbhI jAya che. vibhAvethI sthaMbhI-vibhAvethI aTakIne. tyAM sthaMbhe eTale (e artha che). ane svarUpamAM jAya tyAre e svarUpamAM vegathI sthaMbhI jAya che, sthira thAya che. kema ema thAya che ? ke svarUpa evuM che. bIjo dRSTAMta siddha paramAtmAno che. siddhapa2mAtmA potAnA svarUpamAM svarUpasthapaNe paripUrNa birAje che. lokAloka kevaLajJAnamAM pratIbiMbita thAya che. lokanI anekavidha vicitratAo e jJAnanI aMdara pratIbiMbita thAya che. topaNa eka samayane mATe ane eka aMze, jJAnanA koI eka aMze, koI eka samayane mATe paNa teo vicalita thaIne potAnA svarUpasthapaNAmAM jarA paNa asthiratA AvatI nathI. kema ema thAya che ? anaMta kALa paryaMta evI sahaja svastha sthiti rahevAnuM zuM kAraNa che ? ke enuM kAraNa dravya pote ja che. AtmA vastu pote evI che ke emAM ja pariNAma rahI jAya. emAM paripUrNa thayelA tyAMthI ukhaDI ja na zake. evI vastu pote che. bIjuM koI kAraNa tyAM nathI. vicalita thavAmAM to lokAlokanuM jJAna aMdara che, e vicalitatAnuM nimitta che. jo vicalita thAya Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-593 141 to. na thAya to ene nimittapaNuM lAgu paDatuM nathI. mAtra zeyapaNuM lAgu paDe che. athavA mAtra jJAna ane mAtra zeya. AtmA mAtra jJAna, lokAloka mAtra jJeya. mumukSu :- jJAna ane zeya kahevuM e vyavahA2 ja che. pUjya bhAIzrI :- hA. e to be padArtha vacce joDavAnI vAta che, saMbaMdha batAvavAnI vAta che. vAstavikatAe to jJAna jJAna che ane jJeya jJeya che. zeya jJAnamAM nathI ane jJAnamAM zeya nathI. 'anAdikALathI jIve asvasthatA niraMtara ArAdhI che.' zuM che have ? ke A jIvanI sthiti evI che ke anAdithI pote asvasthatA eTale svarUpamAM kyAre paNa rahyo nathI. svarUpanI asvasthatAne ja sevI che ema kaho, ArAdhI che ema kaho, prApta karI che ema kaho, anubhava karyo che. asvasthatAno ja anubhava karyo che. eka aMze paNa svarUpasvasthatAmAM Avyo nathI. A anAdinI jIvanI sthiti che. ane e rIte TevAI gayo che, pariNamavA mATe e rIte TevAI gayo che. jethI svasthatA pratye AvavuM tene durgama paDe che.' jethI svasthatA pratye AvavuM tene durgama eTale kaThaNa paDe che athavA svastha thavuM e jIvane eka samasyA lAge che. zuM lAge che ? AtmAmAM sthira kevI rIte thavuM ? vAta sAMbhaLe, sArI lAge, icchA paNa thAya ke AtmAmAM svastha rahevuM che. kemake svastha rahevAmAM nirAkuLatA che, sukha-zAMti che, nirupAdhi pariNAma che. asvastha pariNAma che te upAdhivALA che. upAdhi jIvane svabhAvathI viruddha hovAthI duHkhadAyaka che, pasaMda ene nathI paDatI. chatAM paNa e icchA pramANe pariNamana nathI thatuM eTale ene ema lAge che ke A vAta jarA kaThaNa che. paNa kaThaNa hovAnuM kAraNa ke potAnI anAdinI UlaTI rIte pariNamavAnI paddhati thaI paDI che. zrI jine ema kahyuM che, ke yathApravRttikaraNa sudhI jIva anaMtIvAra Avyo che, paNa je samaye graMthibheda thavA sudhI AvavAnuM thAya che tyAre kSobha pAmI pAcho saMsA2pariNAmI thayA karyo che.' zuM thAya che ? ke evI rIte svastha thavA jevuM che ema lAgavAthI eNe kAMIka viSayaka prayatna paNa karyo che. darzanamohane atyaMta maMda karyo che. yathApravRttikaraNano artha e che. ka2NalabdhimAM traNa ka2Na che. emAM yathAka2NapravRtti sudhI Avyo che. paNa tyAMthI pAcho saMsArapariNAmI thayo che. kSobha pAmIne eTale caMcaLatA pAmIne. mokSamArgaprakAzaka'mAM ToDaramalajI'e e vAta lIdhI che ke cAra labdhi A jIve Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 rAjahRdaya bhAga-12 anaMta vAra prApta karI. dezanAlabdhi, prAyogalabdhi e cAra labdhi kahI che ne? e cAra labdhi to anaMta vAra prApta karI che. pAMcamI karaNalabdhi prApta karI nathI. e karaNalabdhinuM A eka kAraNa che. yathApravRttikaraNamAM traNa karaNa thAya che e trikaraNamAM yathApravRttikaraNa che e karaNa che. apUrvakaraNa, anivRttikaraNa, yathApravRttikaraNa evA traNa karaNa che. emAM yathApravRttikaraNa sudhI Avyo che. eTale ke pAMcamI je karaNalabdhi che enI lagabhaga najIka AvI gayo che. eTalo badho darzanamoha maMda karI cUkyo che. pAcho tIvra thaI jAya che. vaLI pAcho saMsArapariNAmI thAya che. ema kahyuM che. joke emAM eka vAta vicAravA yogya che ane te e che ke jIva yathArtha prakAre ahIM sudhI AgaLa vadhyo nathI. darzanamohanI maMdatA che, e darzanamohanI maMdatAmAM paNa jIva yathArtha paddhatie Avyo nathI. to ene lagabhaga pAchuM vaLavuM paDe e paristhiti nathI thatI. arthAt svarUpanizcaya karIne sahaja bhedajJAnanI pravRttithI yathApravRttikaraNa sudhI pahoMcyo hoya to jIva tyAMthI pAcho na paDe. avazya e svAnubhavamAM svasthapariNAmamAM AvI jAya. nahitara ahIMyAM koIne mUMjhavaNa thAya evuM che ke puruSArtha karatA paNa jo AvI anizcitatA hoya ane svarUpanI prApti na thatI hoya to anizcitatA jyAM dekhAtI hoya tyAM vizvAsathI kAma na thAya. koI paNa mANasa kArya kyAre kare che ke sAme e kAma karatA lAbha barAbara dekhAto hoya ke cokkasa ATalI mahenata karatA enuM A phaLa maLavAnuM che. mATe ApaNe karo. to ene e karavA saMbaMdhamAM jora rahe che. paNa je kAryanA phaLanI anizcitatA hoya e kArya karavAmAM jIva pahelethI ja kevI rIte Ave ? kone khabara A mahenata saphaLa thAze ke asaphaLa thAze? ApaNe to kUvo khodIe chIe pANI nIkaLe ke na nIkaLe. ApaNA nasIbanI vAta che. pANI nahi nIkaLe to nirAzA AvyA vagara raheze nahi. pANI nIkaLaze to AzAno uddabhava thayA vagara raheze nahi. evuM A nathI. aneka jIvo aneka prakAre mokSamArga pAmavA mATe prayatna kare che tyAre yathArtha vidhie jyAre e prayatna nathI karatA topaNa enI bhAvanA potAnuM AtmakalyANa karavAnI hovAne lIdhe darzanamohanI maMdatA vakicit thAya che. emAM cAra labdhi sudhI Ave che. pAMcamI labdhie pAcho pAcho paDe che. pAcho saMsArapariNAmI thaI jAya che. AvuM bane che. mumukSu - saMskAra paDe ke nahi? Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 143 patraka-593 pUjya bhAIzrI :- saMskAra paDe, ruci hoya to avyakta saMskAra paDe. paNa je nirNayanA kALamAM vyakta saMskAra che e prakAra nathI. eTale enI koI nizcitatA nathI. e saMskAra che e te ja bhavamAM Uge evo koI niyama nathI. koI vakhata pachInA bhavamAM paNa uge che, jo saMskAra paDyA hoya to. jyAre nirNayakALanA jo saMskAra hoya ane AyuSya cha mahinAthI vadhAre lAMbu hoya to tyAre ne tyAre e gaNatarInA divasonI aMdara prApta karI le che. e upADa koI evo joradAra Ave che, ke jIva tyAMthI pAcho vaLato nathI. ahIMyAM je ema kahyuM 'ke yathApravRttikaraNa sudhI jIva anaMtI vAra Avyo che, paNa je samaye...' have anaMtI vA2 Avyo che emAM saMskAra nathI paDyA evA jIvane ahIMyAM le che, paNa yathApravRttikaraNa sudhI eTale ema laIe ke darzanamoha ghaNo maMda karyo che. evI ruci, avyakta ruci paNa thaI hoya ane saMskAramAM AvI jAya. te pAcho prApta karI le. paNa ahIMyAM je anaMtI vA2 Avyo che evuM je kahe che ke e evA jIvane lIdho che ke jene laIne ene saMskAra hajI paDyA nathI. bAkI badhuM karyuM che. ene saMskAra nathI paDyA, ema levuM joIe. mumukSu :- yathArthatA vinA pAcho paDyo ? ane yathArthatA to yathArtha rIte darzanamohane naSTa karyo che enI pAse che ? = pUjya bhAIzrI :- yathArtha rIte darzanamohane maMda ka2to jAya che, anubhAga toDato jAya che. mumukSu :- A jIva to toDato jAya che paNa yathArthatA-ayathArthatAnuM jJAna to jJAnIne che. eno artha jJAnInI AjJAthI A yathArthatAmAM nathI Avyo? pUjya bhAIzrI :- prayatna nathI karyo. jIve dharma karavAno prayatna anaMtI vA2 karyo che. eno artha ema thAya che, darzanamoha maMda paNa anaMtIvAra karyo che paNa jJAnInI AjJAe nahi. jJAnInI AjJAe nahi ema kaho ke yathArtha prakAre nahi ema kaho. beya eka vAta che. barAbara che, ema ja che. mumukSu :- eTale pUrNatAnA lakSe zarUAta nathI karI ema ? = = pUjya bhAIzrI :- nathI karI ema kaho eka ja vAta che. pUrNatAnA lakSe zarUAta nathI karI. mumukSu :- A saMskAra paDI jAya che ane thoDA TimemAM eTale thoDA divasomAM pAmI jAya che. ApaNe gaI kAle je Reference joyo Aso vada 11 ane kArataka Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 rAjahRdaya bhAga-12 suda pano. pUjya bhAIzrI - hA. e barAbara che. eTale "sobhAgabhAI maLyA. prathama sobhAgabhAI emane maLyA che. ane emane samyagdarzana thayuM che e vacceno gALo lagabhaga aDhI mahinAno che. lagabhaga aDhI mahinAno che. 23mA varSanA prathama bhAdaravA vada amAsa AsapAsa e maLyA che. pachI bIjo bhAdaravo, Aso. vadhumAM vadhu aDhI mahinA laIe. be-aDhI mahinAnA gALAmAM emano samAgama thayo che. ane zrImadjIne jJAna thayuM che. zrImadjI pote e vakhate samyaktva dazAnI ati samIpa hatA. joke e to pUrvanA ArAdhaka paNa hatA ane e saMbaMdhInuM emane jJAna paNa hatuM. eTale pote zuM che ane koNa che eno emane khyAla hato. vartamAna sthiti paNa AtmasvarUpanI ghaNI samIpatAnI hatI. eka kALamAM e ja viSaya, e ja viSayanI cabarakhI laIne e AvyA che. je emanI dazAno viSaya hato e ja viSaya e hato. ane emaNe emanuM aMtaraMga mApI lIdhuM che. "sobhAgabhAInuM aMtaraMga pote mApI lIdhuM che. ane sobhAgabhAIne paNa aMtaraMgathI ja emanA pratye bhakti thaI che. je puruSane huM zodhato hato te ja A sapuruSa che. have mAre koIne zodhavAnI jarUra paDaze nahi. bIjuM kAMI zodhavA nahi jAvuM paDe. e emane nizcita thaI gayuM che. eTale emane e khyAla AvI gayo che ke ANe nirNaya karI lIdho, ANe satpaSano nirNaya karI lIdho che. e arasaparasa beyane A Inter link 89. jema koI mANasane aMdaramAM dveSa hoya ane bahAramAM bole nahi to khabara nathI paDI jatI ? ke bhAI bolatA nathI paNa aMdaramAM dveSa che eTale nathI bolatA. mANasane khyAla nathI Avato ? AvI ja jAya. e monapaNuM paNa pariNAma to Inter link mAM Ave ja che. nathI AvatA kAMI? khabara to paDI jAya che. ema A to vizeSatAvALA pariNAma che ane nirmaLa jJAnanA pariNAma che. A to melA jJAnamAM ATalI khabara paDe che. jJAnanI nirmaLatAmAM to vizeSa samajAya. eTale ekabIjAne e khyAla AvI gayo che. eTalA mATe e... e vakhate "zrImadjI'nI kaI dazA haze ke je di eNe sapuruSa nakkI karyA che? 1947 samakita zuddha prakAyuM. 1931mAM emane jAtismaraNa thayuM. 194ramAM apUrva vairAgya Avyo. eTale ke ekadama A bAjuno jhoka thayo che ane 1947mAM samyagdarzana prApta thayuM che. 42 ne 5=47. 19mAM varSathI vairAgya ekadama vadhI gayo Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-593 145 che. topaNa samyakatvasammukha najIkanA mahinAomAM laIe topaNa e ja arasAmAM e paricayamAM AvyA che. samyapha sanmukhanI e dazA evI hoya che ke eka nyAye jJAnInI dazA hoya che evI hoya che. evuM bhedajJAna cAlatuM hoya che. evI paristhiti hoya che. lagabhaga e paristhiti hoya che tyAre e pAme che. pAme kayAre ? ke lagabhaganI paristhiti UbhI thAya tyAre. 100 kyAre thAya? ke 99 bhegA thAya tyAre 100thAya. pa-25 bhegA thayA hoya tyAre 100ghaNA dUra che. eka mANasa bacAvI bacAvIne 100 rUpiyA bhegA kare che. 100thAya eTale mAre eka kothaLI bAMdhavI. 99 sudhI to pahoMca, ema kahe che. pachI 100nI vAta karaje. ahIM hajI 2-5 bhegA thayA hoya to 100 kyAMthI bhegA thavAnA? emanI lagabhaganI dazA che. mumukSu:- 10varSe dhArA ullasI kahe che, e zuM che? pUjya bhAIzrI:- dhArA ullasI eTale vicAradhArA-suvicAraNA. suvicAraNA lagabhaga 10-12 varSanI umare emane zarU thaI che. 19 varSanI uMmare ghaNo vairAgya Avyo che. ghaNA vairAgyanI dazAmAM emane dhaMdhAmAM ne gRhasthImAM, lagnajIvanamAM paDavuM paDyuM che. topaNa potAnA puruSArtha ane vairAgya chUTyA nathI. 24me varSe samyagdarzana prApta karI lIdhuM che. ane samyagdarzana hAthamAM AvyA pachI to ema thaI gayuM ke jo A rIte svarUpasthiratAmAM AvI zakAya che to kevaLajJAnamAM zuM karavAnuM AvuM? eTaluM jora mAryuM che. mumukSu - ahIMyAM eka panna thAya che ke jyAre "sobhAgabhAIe nakkI karyuM ke A jasapuruSa che. enA pahelAnI bhUmikAmAM bhale zAbdika rIte nathI paNa Ane pUrNatAne lakSa thaI gayuM hatuM? pUjya bhAIzrI:-nahi. ene eka sapuruSanI zodha hatI, puruSanI zodha hatI. ane sapuruSanI zodha zuM karavA hatI ke mAre AtmakalyANa karavuM che. AtmakalyANa kaho ke mokSa kaho. paNa emAM be prakAra che. AtmakalyANa karavA mATe to badhA jIvo dharmanA kSetramAM Ave che. anyamatamAM paNa Ave che). koIpaNa sAMsArika kAryonA kSetrathI dUra thaIne, aLago paDIne jyAre dharmanA kSetramAM pravRtti kare che tyAre ene AtmakalyANa to karavuM hoya. koIne na karavuM hoya enI bIjI vAta che. koI lobhathI, mAnathI pravartatA hoya ane ApaNe choDI daIe. paNa sAmAnyapaNe laIe to prathama to jIva eka bhAvanA laIne Ave che ke ApaNe ApaNA kalyANa mATe kAMIka karo. kAMIka karavuM joIe. AtmAnA kalyANa mATe kAMIne kAMI karavuM joIe. Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 rAjahRdaya bhAga-12 have e karavAmAM ane A karavAmAM zuM phera che? ke ene bahu ochA ughADamAM paNa eka vAta nakkI karI ke jenuM kalyANa thayuM hoya evo koI jIva maLe to mAruM kalyANa thAya. nahitara huM kyAM rasto jANuM chuM ke kyA raste kalyANa thAya? A viveka karyo. e bahumoTo viveka karyo che. A satsaMgano viveka kahevAya che. nahito jIvane zuM thAya che ke ApaNe ApaNI meLe karIe. ApaNI pAse zAstro che, ApaNI pAse vicArazakti che ane ApaNe ApaNuM kalyANa karavuM che, meLe meLe karI lezuM. athavA potAne game tema sajhe ema kare che. sivAya satparuSa. game te prakAra pakaDI le che. kAM to kuLadharmanA gurunA Azraye vayo jAya che ke guru jJAna deze, guru rasto batAvaze ane guru kAMIka ApaNA kalyANamAM nimitta paDaze. paNa ene sapuruSa joItA hatA. ApaNane khabara nathI ke e kyAM kayAM jaI AvyA che. e kyAM kyAM jaI AvyA che eno itihAsa ApaNI pAse nathI. paNa jyAre mANasa zodhato hoya tyAre aneka gyAe svabhAvika rIte jAya. ahIMyAM sapuruSa che? ahIMyAM sapuruSa che? ahIMyAM sapuruSa che? ahIMyAM puruSa che? kyAM che? A uMmaramAM 23 varSa nAnA hatA. e vakhate pote to emanA pitAzrI jeTalI uMmaranA hatA. 20-25 varSano e vakhatano AMtaro eTale bApa-dIkarAne cheTuM hoya. e vakhate ene bahumAna thayuM che ke have je huM zodhato hato e A sapuruSa che. je AtmakalyANanI bhAvanA hatI emAM eka satsaMgano viveka hato ke yathArtha sapuruSa maLe, enA Azraye mAre mAruM kalyANa karavuM che. e ja viveka joIe to 14 varSanI uMmare pUjya bahenazrIne thayo che. meLa, patto lAge che ke nahi?meLa khAya che ke nahi? ke ahIMyAM koI satsaMga nathI. karAMcImAM koI satsaMga nathI. ahIMyAM rahevuM nathI. koI bhoge mAre ahIMyAM rahevuM nathI. emaNe to bahu moTI kiMmata cUkavI che. emaNe koI sAmAnya kimata nathI cUkavI. e vakhate bahu moTI kiMmata cUkavI. zenA mATe cUkavI che? eka sapuruSanA satsaMga mATe e kiMmata cUkavI che. eTalI ApaNI taiyArI thAya ane na prApta thAya evuM bane nahi. koI jIvanI eTalI taiyArI thAya ane ene prApta na thAya evuM koI divasa bane nahi. banyuM nathI, banatuM nathI ane banavAnuM paNa nathI. evI vAta che. taiyArI joIe. mumukSu - mAre to vizeSa A samajavAnuM che ke jema kramamAM pahelA enuM lakSa baMdhAya ane pachI khoja thAya. potAnuM paripUrNa zuddhinuM lakSa bAMdhe ane pachI e zodhamAM Ave ane sapuruSa maLe ema samajANuM che. Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-593 147 pUjya bhAIzrI - hA. aMdara ema ja hoya che. mumukSu -bhale bahAramAM evI vAta koI ApaNane khyAla Ave ke na Ave. paNa AmAM lakSa to pahelA A jahoya. pUjya bhAIzrI - tiryaMca hoya to paNa. A to manuSya che paNa tiryaMca hoya topaNa ema ja che. kemake eka siddhAMta che ke A dizAno je vega Avavo joIe, nirdoSatA prApta karavI che, paripUrNatA eTale zuM ? paripUrNa nirdoSatA. paripUrNa nirdoSatA kaho, paripUrNa pavitratA kaho. eno je upADa Avavo che e enA pramANamAM Avavo joIe ne ? enA pramANamAM Avavo joIe. sAMja paDe dasa gAva cAlavuM che. aDadho mAIla cAlyo hoya ne cenacALA karavA mAMDe ? e pahelethI paga upADe. pachI bhale dhImo paDe. paNa ekavAra enI maryAdAmAM ataMra kApavA mATe je pahelA upADa Ave e judo ja Ave. ene khabara paDe che ke cheTuM ghaNuM che. ema e rItano eno upADa hoya che eTale e pAcho nathI paDato. ahIMyAM je kahe che ke pAcho saMsArapariNAmI thAya che ane anaMta vAra saMsArapariNAmI jIva thayo che, enuM kAraNa te eno upADa che emAM phera che. mumukSu -anaMta kALamAM A lakSa bAMdhyuM nathI eTale eno upADa upaDyo nathI. pUjya bhAIzrI:-hAupADa ja e rIte Avyo nathI. upADa e rIte Avyo nathI eTale yathArtha rIte e nirNaya karIne yathApravRttikaraNa sudhI Avyo nathI. nahitara na to yathApravRttikaraNano vikalpa karavAnI jarUra che, na to nirNayano vikalpa karavAnI jarUra che, nato pUrNatAnA lakSano paNa vikalpa karavAnI jarUra che. tiryaMcane zuM vikalpa thAya che? A to atyAre eTalI vAta spaSTa thaI. nahitara jeTalA pAmyA che eTalA badhAne eTalI spaSTatA maLe che ane pachI kAMIka kAma Adare che evuM thoDuM che? evuM kAMI nathI. eTalA mATe to e vAta ApaNe vadhAre spaSTa karavA mATe vicArIe chIe, ke jIvane pUchavAnuM che. jANyuM ethI zuM thayuM? lyo, jANyuM ke pUrNatAnA lakSe zarUAta thAya. eka vAra nahi, dasa vAra sAMbhaLyuM, bahu vAra sAMbhaLyuM. ethI zuM? pote tapAsa karavAnI jarUra che ke tAre zuM joIe che? tAre pUrNatA joIe che ke nathI joItI? tuM tArAmAM tapAsa karane tAre zuM joIe che? tuM ahIMyAM zuM levA Avyo cho ? ahIMyAM Avyo, vAta sAMbhaLI pUrNatAnuM lakSa thavuM joIe. have pote nakkI kara ke tuM ahIMyAM zuM levA Avyo cho ? A sivAya bIjuM kAMI che)? A nathI levA Avyo to kAMIka bIjuM levA Avyo che e nakkI vAta che. bhale tane e spaSTa na hoya ane aspaSTa hoya ke zuM levA Avyo cho. paNa A levA nathI Avyo eno artha ke tuM kAMIka bIjuM levA Avyo cho. e Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 bIjAmAM ja paDaze, AmAM nahi Ave. sIdhI vAta che. mumukSu :- ahIMyAM saMsArapariNAmI thayA karyo che ane nIce lakhe che satsamAgama, sadvicAra ane sagraMthano paricaya niraMtarapaNe karavo zreyabhUta che. to je saMsA2pariNAmI thayo e potAnuM ... doDavAne kAraNe thayo ? ke satpuruSa na maLatA ? pUjya bhAIzrI :- eka to ene satpuruSa maLyA nathI. mumukSu :- pAchuM nIce e lakhyuM che ke A sat samAgama to niraMtara sevavA jevo che. upa2 anusaMdhAna... rAjahRdaya bhAga-12 - pUjya bhAIzrI :- eTale zuM che ke satyasamAgama paNa anaMta vAra maLyo che. jema pAcho anaMta vA2 pharyo che ema satpuruSa paNa anaMta vAra maLyA che paNa satpuruSane oLakhyA nathI. oLakhIne je bahumAna Ave to e pAcho na phare. eTale to A 'sobhAgabhAI'nI carcA (karI). emane oLakhyA hatA. e uMmaramAM emane oLakhyA hatA. nahitara satpuruSa to enA dIkarAnI uMmaranA hatA. koI divasa pahelA pote maLyA nathI. phakta enuM nAma emaNe sAMbhaLyuM ke koI zatAvadhAna karanAra che A. nahitara zatAvadhAnanA nimitte emanI kIrti bahAra prasarI. je kIrti 18-19 varSe prasarI e zatAvadhAnane hisAbe prasarI. tyAra pachI A 3-4 varSe, 4 varSe samAgamamAM AvyA che. e koIne ne koIne zodhatA hatA. parIkSAnuM eka emanI pAse sAdhana hatuM, ke A mArI vAtano ukela karI dhye e satpuruSa. eTale kayAMka kyAMka e gayA haze. koI sudhA2sanobIjajJAnano-svarUpanirNayano viSaya hato. eTale e AgaLa mUke, ajANyo hoya enuM emAM kAma nathI. ajANyo hoya to enuM emAM kAma nathI. eTale tarata khabara paDe, huM gotuM chuM e A nahi, huM zodhuM chuM e A nahi, huM zodhuM chuM e A nahi. Amane ahIM camatkAra thayo che. AvyA eTale morabI' maLyA che. morabI'mAM. Avo 'sobhAgabhAI' kahe. A mane kayAMthI oLakhe ? mAruM kevI rIte nAma le che ? pachI peTImAMthI cabarakhI kADhIne ApI. tame A kAme Avyo cho. emAM e ja viSaya hato. je viSayanI pote cabarakhI laIne AvyA hatA e ja viSaya emAM hato. patI gayuM. mAre parIkSA karavAno savAla nathI. A to sAmethI ja emaNe paraco ApI dIdho. e vakhate emaNe pUrepUro nirNaya karI lIdho. A ja satpuruSa che, AnA ja Azraye mAruM kalyANa che. mAre kayAMya have bIje gotavAnI jarU2 nathI. mumukSu H-nirNaya karavAmAM kalAko nathI lAgyA. pUjya bhAIzrI :- nahi. sekanDa mAtramAM. sekanDomAM nirNaya karyo. e enI pAtratA Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 149 patrAMka-593. batAve che. ane e pAtratA khojane laIne UbhI thaI che. e pAtratA khojane laIne UbhI thaI che. sogAnIjIne dhamapachADA ochA hatA? emanuM to jIvanacaritra badhAe vAMcyuM haze. gurudevane maLyA pahelA keTalI mahenata karI che? sapuruSa vagara nakAmuM che. mAthuM phATI jAya nahi prANa chUTI jAya eTalA dhamapachADA karyA che. rAtonA rAto ujAgarA karyA che. gharamAM eka agAsI hatI. rAte uMgha Ave nahi eTale AMTA mAre. jema koIne peTamAM zULa thaI hoya ke mAthAmAM zULa thaI gayuM hoya ne Ama AMTA mAravA paDe ema AMTA mAryA che. rAtonI rAta sudhI. rasto sUjhe nahi. A eka sekanDamAM vANI sAMbhaLI ne rasto sUjhI gayo. A sapuruSano camatkAra che! eTale e to pokArI pokArIne pote kahe che e vAta. e bahu mahattvano viSaya che ke A kALamAM je dharatI upara koI vidyamAnatA hoya to e AkhI judI javAta thaI jAya che. nahitara rasto nathI. e prazna tyAM vavANiyAmAM Avyo ke A badhuM samajAya paNa satyaruSa vagara thAya? kemake spaSTatA ghaNI che. vartamAnamAM spaSTatA ghaNI thaI che. sapuruSa vagara zuM? e prazna Ubho thayo. vAta to barAbara che. puruSa vagara patto khAya evuM nathI. kemake je chello rahasyano muddo che e be vAta sAthe mAge che. eka bAjunI tathArUpa pAtratA, bIjI bAju puruSano yoga. basa ! A be vAta sAthe mAge che. e vAta sAthe thaI ene kAma thayuM nathI evo apavAdamAM mATe eka Case nathI anaMtAmAM. evo ekeya Case nathI. thAya, thAya ne thAya ja.. mumukSu :- karaNalabdhinI vAta je Ave che, ApaNe joyuM ne ? "mokSamArga prakAzakamAM, etraNa kaI rIte che? pUjya bhAIzrI:- tyAM to eTaluM badhuM sUkSmatAthI nathI lIdhuM. kemake graMtha to pote vistArathI pachI lakhavAnA hatA paNa... mumukSu -labdhisAramAM jANI levuM... pUjya bhAIzrI:- cAra labdhi che ne? prAyogyalabdhi, dezanAlabdhi... ema cAra labdhi che. mumukSu yathApravRttikaraNa sudhI anaMtavAra Ave. pUjya bhAIzrI:-pAnuM maLavuM muzkela che. Try karI joIe. mumukSu - AThamA adhyAyamAM che? Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 rAjahRdaya bhAga-12 pUjya bhAIzrI:- sAtamAmAM che. sAmAmAM chelle.. mumukSu - anivRttikaraNa, apUrvakaraNa. pUjya bhAIzrI - yathApravRttikaraNa, anivRttikaraNa ane apUrvakaraNa. traNa labdhinA nAma che. mumukSu -apUrva apUrvapariNAma thAya che tyAM. pUjya bhAIzrI - hA. eTale svarUpasanmukhatAnA caDatA pariNAma che ane e kevaLajJAnagocara che. chadmasthane potAne e labdhinA pariNAma prahaNa thatA nathI. ane laghu aMtarmuhUrtamAM e pUrA thaI jAya che. tyAra pachI tarata ja uttara samayamAM eTale bIjA samayamAM samyagdarzana ane svAnubhavanI utpatti thAya che. karaNalabdhivALAne niyamathI samyagdarzana che. eTale karaNalabdhimAM koInuM AyuSya pUruM na thAya. A paNa niyama che. karaNalabdhinA pariNAma cAlatA hoya tyAre e samayamAM koInuM AyuSya pUruM na thAya. samyagdarzana prApta karIne ja jAya pachI tyAM AyuSya pUruM na thAya. AvI gayuM, cAlo. pAMca labdhionuM svarUpa. "mokSamArgaprakAzakanA sAtamA adhyAyamAM 265 pAne che. kSayopazamalabdhi, vizuddhilabdhi, dezanAlabdhi ane prAyogyalabdhi. e cAra anAdithI ghaNI vAra, anaMta vAra maLI gaI che. e cAra labdhi che ane pAMcamI karaNalabdhi. tyAM pahelI kSayopazamalabdhi che, ke jenA hovAthI tattvavicAra karI zake evo jJAnAvaraNAdi karmono kSayopazama thAya athatu udayakALane prApta sarvaghAtI spardhakonA niSekonA udayano abhAva te kSaya, tathA bhAvIkALamAM udaya AvavA yogya karmanuM sattArUpa rahevuM te upazama, evI dezaghAtI spardhakonA udayasahita karmonI avasthA tenuM nAma kSayopazama che, tenI je prAptine kSayopazamalabdhi che. sarvaghAtI che eno kSaya che ane dezaghAtIno udaya che. ApaNe ahIM bIjI bhASAmAM, sAdI bhASAmAM ene ughADa kahIe chIe. kSaya ane upazama maLIne kSayopazama zabda thayo. ene kSayopazamalabdhi kahe che ke jenA hovAthI jIva tattvavicAra karI zakavAnI sthitimAM hoya athavA saMjJI paMcendriya hoya. TUMkAmAM saMjJI paMcendriya hoya ke prayojanabhUta tattvano vicAra karI zake. bIjuM ke, mohano maMdaudaya AvavAthI. A darzanamoha levo. darzanamohano maMda udaya AvavAthI maMdakaSAyarUpa bhAva thAya, ke jyAM tattvavicAra thaI zake." emAM kaSAyanI paNa maMdatA hoya ane darzanamohanI paNa maMdatA thAya che te vizaddhilabdhi che." eTale ene vizuddhi kahI che. darzanamohanI maMdatA che, cAritramohanI paNa maMdatA che. Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 151 patrAMka-597 mohamAM baMne laI levA. paNa e pote bheda nathI pADatA. kemake ahIMyAM viSaya eTalo sUkSmatAthI nathI kAMtatA. A to prAraMbhika che. sAta-ATha adhyAya sudhI to prAraMbha karyo che. ene to ghaNuM lAMbu lakhavuM hatuM. je aMdaramAM bharyuM hatuM e to hajI graMthano vistAra karatA lakhavAnA hatA), AgaLa kaheze. naMbara traNa. "zrI jinendradevadvArA upadezelA tattvanuM dhAraNa thavuM, teno vicAra thavo. te dezanAlabdhi che. dezanA dhAravI. dhArelI eno vicAra karavo, dhAraNAmAM laIne eno vicAra karavo. eparalakSI dhAraNAmAM dezanAlabdhi utpanna thAya che. mumukSu-tattva jema che tema dhAravuM. pUjya bhAIzrI:- hA. viruddha dhAraNAno to prazna ja nathI. e to viparyAsa ghaNo batAve che. e vAta ahIMyAM nathI. jema che ema dhAre, barAbara dhAre. narakAdikamAM jyAM upadezanuM nimitta na hoya tyAM te pUrvasaMskArathI thAya che." dezanAlabdhi. eNe pUrvasaMskAramAM pahelAM lIdhelI che dezanAlabdhine pachI "karmonI pUrvasattA ghaTI aMta:koDAkoDIsAgara pramANe rahI jAya..." emAM darzanamohanI je vadhAremAM vadhAre 70 kroDAkroDInI sthiti) che, darzanamoha aMta:koDAkoDImAM AvI jAya. "navInabaMdha paNa aMta:koDAkoDIsAgara pramANe saMkhyAmAM bhAgamAtra thAya te paNa e labdhikALathI mAMDIne kramathI ghaTato ja jAya. ane keTalIka pApa pravRttiono baMdha kramathI maTato jAya. A prAyogyalabdhi che. prAyogya evo zabda che emAM yogya, labdhi eTale prApti. yogyatAnI prApti. prA eTale vizeSa karIne. vizeSa prakAranI yogyatAnI prApti ane prAyogyalabdhi kahevAmAM Ave che. ane keTalIka pApa prakRtiono baMdha kramathI maTato jAya; ityAdi.' ityAdi eTale ghaNuM ghaNuM ema karIne laI lIdhuM. yogya avasthA thavIeTale mumukSupaNuM kAMIka AvavuM, thavI tenuM nAma prAyogyalabdhi che. e cAre labdhi bhavya tathA abhavya baMnene hoya che.' lyo, ThIka ! cAra labdhi Ave to eNe hajI abhavya karatAM kAMI vadhAre karI lIdhuM nathI. "e cAra labdhio thayA pachI samyakatva thAya to thAya ane na thAya to na paNa thAya ema zrI labdhisAra gAthA-3mAM kahyuM che....... phUTanoTamAM lIdhuM che ke labdhisAra gAthA-35che. mATe e tattvavicAravALAne samyakatva hovAno niyama nathI." tattvavicAra kare mATe ene samyagdarzana thaI ja jAya. evo koI niyama nathI. tattvavicAravALAne samyagdarzana thAya vA na thAya. be vAta laI lIdhI che. ane e to spaSTa vAta che. bIjAne Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 rAjahRdaya bhAga-12 to na ja thAya. thAya to tattvavicAranA nimitte ja thAya. bIjAne to na ja thAya, ke bahu pUjA kare che, bahu bhakti kare che, bahu dAna de che, bahu jAtrAo kare che, bahu upavAsa kare che ke bahu japa kare che, tapa kare che. ene thAya e to prazna ja nathI. thAya to tattvavicAravALAne thAya. paNa e thAya vA na thAya. eTaluM levuM. mumukSu :- ahIMyAM avakAza che. tattvavicAravALAne avakAza che. pUjya bhAIzrI :- ene avakAza che. pelAne to avakAza ja nathI. kemake tyAM tattvavicAra ja nathI. mATe avakAza ja nathI. jema koIne hitazikSA ApI, tene jANI te vicAra kare ke A zikSA ApI te kevI rIte che ?pachI vicAra karatAM tene Ama ja che' evI te zikSAnI pratIti thaI jAya, athavA anyathA vicAra thAya, vA anya vicAramAM lAgI te zikSAno nirdhAra na kare to tene pratIti na paNa thAya; tema zrIgurue tattvopadeza Apyo tene jANI vicAra kare ke--A upadeza Apyo te kevI rIte che ? pachI vicAra karatAM tene Ama ja che' evI zikSAnI pratIti thaI jAya, athavA anyathA vicAra thAya, athavA anya vicAramAM lAgI te upadezano nirdhana na kare to pratIti na paNa thAya. nimitta kAraNomAM) mULakAraNa mithyAtvakarma che teno udaya maTe to pratIti thaI jAya, na maTe to na thAya...' A emanI Agamapaddhati che. karmanA udaya sAthe pachI badhI vAta laI jAya che. karmano udaya maTe to pratIti thAya, na maTe to na thAya evo niyama che. paNa teno udyama to mAtra tattvavicAra karavAno ja che.' pAcho udyama lIdho. karmano udaya lIdho topaNa puruSArtha to lIdho. paNa emano karuNAnuyogano vizeSa bhAra hato. ane zAstra AgamapaddhatithI lakhANuM che, adhyAtmapaddhatithI nathI lakhANuM. nAma ApyuM che mokSamArgaprakAzaka' paNa zailI AgamapaddhatinI che, adhyAtmapaddhatinI nathI. eTale adhyAtmanI keTalIka sUkSma vAto graMtha adhUro hovAne lIdhe paNa maLatI nathI ane A paddhatine hisAbe paNa maLatI nathI. pAMcamI karaNalabdhi. pAMcamI karaNa labdhi thatAM...' have ApaNe A carcAya che e viSaya. samyaktva avazya thAya ja evo niyama che.' ene samyaktva avazya thAya ja evo niyama che. paNa te to jene pUrve kahelI cAra labdhio thaI hoya ane aMtarmuhUrta pachI jene samyaktva thavAnuM hoya....' laghu aMtarmuhUrta pachI jene samyaktva thavAnuM hoya 'te ja jIvane karaNalabdhi thAya che. e karaNalabdhivALA jIvane buddhipUrvaka to eTalo ja udyama hoya che ke--' kAraNa ke e pariNAma badhA abuddhipUrvakanA che eTale buddhipUrvaka to eTalo ja udyama hoya che ke-te tattvavicAramAM upayogane tadrupa thaI lagAve....' eTale Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-593 153 ghaNo tattvavicAramAM rahe che. maMthanamAM, ciMtanamAM. tadrupa thaIne eTale prayoga paNa (kare che). tadrupa thavAno to prayoga paNa Ave che. e rIte upayogane lagAve. tethI samaye samaye tenA pariNAma nirmaLa thatA jAya che.' Ama to bhedajJAna bahu sAruM cAle che. svarUpasanmukha thayA pachI bhedajJAna bahu sAruM cAle che, sahaja bhedajJAna cAle che. e bhedajJAnanI utkRSTa sthitie karaNalabdhi pragaTe che. eTale samaye samaye tenA pariNAma nirmaLa thatA jAya che. jema koIne zikSAno vicAra evo nirmaLa thavA lAgyo ke jethI tene zikSAnI pratIti taruta ja thaI jaze, tema tattva upadezano vicAra evo nirmaLa thavA lAgyo ke jethI tene tenuM turata ja zraddhAna thaI jAya, vaLI e pariNAmonuM tArtamya kevaLajJAna vaDe dekhyuM tenuM karaNAnuyogamAM nirUpaNa karyuM che.' zuM kahyuM ? e pariNAmonuM tArramaya kevaLajJAna vaDe dekhyuM tenuM karaNAnuyogamAM nirUpaNa karyuM che.' jema karmanA paramANu udaya, upazama, kSayopazamanuM, sattAnuM karyuM. e kevaLajJAna gocara che. sattAmAM rahelA karmo koI chadmasthane dekhAtA nathI, udaya paNa koIne dekhAto nathI, kSaya paNa dekhAto nathI, upazama paNa dekhAto nathI. e kevaLajJAna anusAra zAstramAM nirUpaNa karyuM che. e ka2NalabdhinA traNa bheda che- adhaHka2Na, apUrvakaraNa ane anivRttikaraNa....' AmAM yathApravRttikaraNa lIdhuM che. paNa AmaNe adhaHkaraNa lIdhuM che. mumukSu :- eTale paheluM adhaHkaraNa che ? = pUjya bhAIzrI :- paheluM adhaHkaraNa che. - mumukSu :- tyAMthI pAcho paDe che ? pUjya bhAIzrI :- hA. = mumukSu :- apUrvamAM nahi Avyo hoya. pUjya bhAIzrI :- hA. apUrvamAM nathI Avyo. apUrva kare to pachI apUrva thaI gayo. apUrvamAM .. pachI e apUrva thaI gayo. apUrva ka... mumukSu :- paheluM je che adhaHkaraNa.... pUjya bhAIzrI :- tyAM sudhI Avyo. adhaHkaraNa sudhI Avyo. karaNalabdhi sudhI lagabhaga najIka Avyo. adhaHkaraNa zarU nathI thayuM. mumukSu :- mULa ka2NalabdhimAM na Avyo. pUjya bhAIzrI :- karaNalabdhimAM praveza nathI karyo. tyAM sudhI Avyo che. ema ke gharamAM nathI Avyo, ghara sudhI Avyo che. AMgaNA sudhI Avyo che. adhaHkaraNa sudhI. Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 rAjahRdaya bhAga-12 eTale e karaNalabdhi sudhI pahoMcyo che. eTale ghaNo darzanamoha maMda karyo che. mohane ghaNo maMda karyo che ema levuM joIe. tenuM vizeSa vyAkhyAna to zrI labdhisAra zAstramAM karyuM che tyAMthI jANavuM, ahIM saMkSepamAM kahIe chIe' have enA traNe karaNanA pariNAmanI vAta karI che. vAMcI levA chene have? mumukSu :- A yathApravRttikaraNa che e karaNalabdhimAM Ave che ke olI cAra labdhimAM Ave che. sIdho prazna e che. pUjya bhAIzrI:- nahi. yathApravRttikaraNa che e to... A to karaNanA pariNAma karaNa lIdhuM eTale karaNanA pariNAma che. eTale tyAM sudhI Ave che eTale enI najIka Ave che. emAM Ave che ema nahi. mumukSu - adhaHkaraNamAM nahi. pUjya bhAIzrI - e zabda be rIte vaparAya che. tame ATale sudhI AvyA ane tame kema aMdara na AvyA? AMgaNA sudhI AvyA ane gharamAM kema na AvyA? to AMgaNA sudhI AvyA ene ghara sudhI AvyA ema paNa kahevAya ane AMgaNA sudhI AvyA ema paNa kahevAya. mumukSu - A labdhinuM prakaraNa nathI. A yathApravRttikaraNa. labdhinuM A prakaraNa nathI. pUjya bhAIzrI:- eTale zuM kahevA mAgo cho ? mumukSu - mAre ema kahevu che ke ahIMyAM A patramAM to labdhinuM prakaraNa nathI. yathApravRttikaraNa... - pUjya bhAIzrI - zuM che ke graMthibheda che ne? e e vakhate traNe karaNane pAra karI jAya che. eTale graMthibheda pAchaLanI vAta lIdhI che ne eTale karaNanI vAta levI joIe. jyAre graMthibheda thAya che tyAre traNa karaNane pAra utarI gayo. eTale ene mithyAtvanI graMthi bhedAI gaI. ene graMthibheda kahyo. mithyAtvanI graMthi jeNe bhedI te graMthibheda thayo. e pahelA zuM thAya? ke karaNa thAya che. to kahe che, karaNa sudhI Avyo. eTale cAra labdhi anaMta vAra prApta karI. pachI pAMcamI labdhino savAla Ubho thAya che. paNa pAMcamI labdhimAM Avyo nathI. mumukSu -A ja kahevuM che mAre. pUjya bhAIzrI - Ave to to graMthibheda thAya. ema kahevuM che. paNa TUMkamAM emane Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-593 155 ema kahevuM che ke darzanamoha ghaNo maMda paDyA chatAM paNa jo jIva graMthibheda na kare to pAcho, pAcho vaLI jAya kharo. sagapaNanI game teTalI vAto cAle paNa goLa na khAdho hoya tyAM sudhI game e pAcho pharI jAya che ke nathI pharI jAto? bemAMthI eka che. ke have nakkI. pacAsa mANasanuM mahAjana bolAvyuM ane ApaNe nakkI karyuM ke A benA ApaNe lagana karavA. e vakhate pAkuM. pachI lagna thAya tyAre cheDAcheDInI gAMTha mAre che. have A gAMTha choDavAnI nathI. ema ahIMyAM e pahelA game tyAre jIva pAcho vaLI jAya che. eno artha zuM che? ke koI mumukSujIvane eno kaSAya maMda paDyo hoya, darzanamoha maMda paDyo hoya ane bahu sArI mumukSatA dekhAtI hoya topaNa eNe cetavA jevuM che, ke jo graMthibhedana thAya. kemake karaNalabdhimAM Avyo eTale graMthibheda to sekaMDomAM thavAno che. A to bahu alpa samayanI vAta che. laghuaMtarmuhUrta eTale Second nI ja vAta che. eTale e to karaNAnuyogane hisAbe pagathiyuM dekhADe che. bAkI graMthibheda thayo eTale samyagdarzana thayuM eTale tAro pAko mokSamArga tyAM sudhI tAro mokSa pAko nahi ane mokSamArga paNa pAko nahi. ema vicArI levuM. eTale mumukSatAmAM game tevI sArI mumukSatA dekhAtI hoya topaNa ene AdhAre, enI AzAe koI bhaviSya nakkI na thAya. ema kahevuM che. eTalA mATe e vAta che. mumukSu jene pUrNatAnuM lakSa hoya emAM A vastune Ave. pUjya bhAIzrI - bhale emAM na Ave topaNa kAma ahIM sudhI thavuM joIe ema kahevuM che. e to yathArtha paddhatimAM AvI jAya ene to kAMI prazna che ja nahi. ene zaMkA paDatI nathI. ene ATalo lAMbo vicAra karavAnI paNa jarUra nathI paDatI kemake eno upADa ja evo che ke e potAnI vartamAna sthitimAM saMtoSa pAmato ja nathI ne. ene to ghaNuM bAkI che e ja che. munidazAmAM paNa ghaNuM bAkI lAge che. samyagdarzana thatAM hajI anaMtamA bhAge che ema kahe che. mumukSatAmAM to aTake jayAMthI? mumukSu - cAra labdhi sudhI jIva anaMta vAra AvI gayo to svarUpanizciya, satpuruSanI oLakhANa A badhuM to bAkI che. to karaNalabdhinA to kyAM ThekANAnI vAta che ? karaNalabdhi vacce ane A cAra labdhi vacce je bhedarekhA che emAM to svarUpanizcayanuM paNa vacce eka pagathiyuM Ave che. pUjya bhAIzrI - barAbara che paNa AmAM zuM kahevuM che ke koI jIvane puruSa vidyamAna che. satparuSanI samIpatAmAM rahe che. badhA paDakhAM sarakhA dekhAya che. Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 rAjahRdaya bhAga-12 mumukSu dekhAya che. chatAM A khAmI rahI jAya che. e bhUla batAvI che. pUjya bhAIzrI - chatAM ene graMthibheda thavo jarUrI che. graMthibheda na thAya to ene kyAMya paNa aTakavA jevuM, saMtoSa pAmavA jevuM, kyAya paNa ene nirAMta levA jevuM nathI. eno sAra A kADhavAno che. carcAno sAra e che. (ahIM sudhI rAkhIe... samyakdarzana mATe jIvo tatvajJAnano abhyAsa ane sazAstronuM adhyayana kare che, paraMtu jyAM sudhI pariNamanamAM sudhAra thavAnA yathArtha kramamAM sahajapraveza na thAya, tyAM sudhI teno abhyAsa paralakSI samajavA yogya che. svalakSI abhyAsa hoya to tenI sIdhI asara pariNamana upara Ave ja che. arthAt te jIva mAtra vicAra - vikalpathI saMtuSTa thato nathI paraMtu pariNamana mATe prayatnazIla rahe che. anubhava saMjIvanI-141) saMzI paMcendriya jIva tattva samajavA yogya kSayopazama dharAve che, paraMtu ghaNuM karIne te paralakSI hoya che tethI te saphaLa thato nathI. jyAre jIvamAM nija kalyANanI aMtaranI bhAvanAthI nirmaLatA Ave che, tyAre AtmakalyANano dRSTikoNa sAdhya thAya che ane samajaNamAM yathArthatA Ave che. tyAM svalakSIpaNuM Ave che. (anubhava saMjIvanI-1415) Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-593 157. tA. 19-12-1990, patraka - 593 pravacana naM. 276 je samaye graMthibheda thavA sudhI AvavAnuM thAya che tyAre kSobha pAmI pAcho saMsArapariNAmI thayA karyo che. traNa karaNamAM AvI jAya to to graMthibheda thaI jAya paNa e pahelA ja e pAcho vaLI gayo che. kahevAno e abhiprAya che, ke je puruSArthathI eNe upaDavuM joIe e puruSArthathI te upaDyo nathI. kemake pachI tarata ja e vIryagatinI vAta le che. mumukSu -mAtAjI kaheche ne thoDA puruSArtha mATe aTakyo. pUjya bhAIzrI - thoDA puruSArtha mATe e paNa Ave che. puruSArtha zarU karIne thoDA puruSArtha mATe aTakyo. enuM kAraNa e che ke je gatie puruSArtha karavo joIe e gatie puruSArtha nathI karyo e ja vAta kare che. - "graMthibheda thavAmAM je vIryagati joIe te thavAne arthe jIve nityapratye satsamAgama, saddavicAra ane sagraMthano paricaya niraMtarapaNe karavo zreyabhUta che.' eTale je rIte eNe puruSArtha karIne upaDavuM joIe eTalA tIvra gatithI jo jIva nathI upaDato to sArI rIte kaSAya maMda thayo hoya, sArI rIte darzanamoha maMda thayo hoya, topaNa pAcho jIva pAcho paDI jAya che, kSobha pAmI jAya che. vaLI pAcho enI e paristhitimAM AvatA vAra lAgatI nathI. eTale graMthibheda thavAmAM je vIryagati joIe, je prakAranI vIryagati joIe, jeTalA pramANamAM vIryagati joIe eTalo puruSArthano upADanathI hoto. bate thavAne arthe jIve nityapratye.joyuM ? "nityapratye satsamAgama..." joIe. satsamAgama joIe, satsamAgamamAM je kAMI viSaya cAle eno savicAra joIe ane satsamAgama uparAMta... satsamAgama to niraMtara maLe nahi, to pachI bAkInA samayamAM sagraMthano paNa paricaya rAkhavo joIe. kemake upayoga to tAro aMdara Avato nathI. upayoga bahAra jAya che. bahAra jAya che tyAM jo satsamAgama na hoya, vicAramAM sadvicArana hoya ke nimittapaNe saddagraMtha na hoya, pachI to koI paristhiti sArI nathI. Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 pachI koI paristhiti sArI nathI. = mumukSu :- graMthibheda sudhIno puruSArtha je na thayo, emAM mukhya traNa kAraNa levA ke satsamAgama, sadvicAra, sagraMtha ? pUjya bhAIzrI :- A to zuM che ke bAhya sAdhana che. koI ema kahe ke ame satyamAgama to varSothI karIe chIe, koI ema kahe ke ame sagraMtha paNa varSothI vAMcIe chIe ane e aMgenI tattva vicAraNAmAM amAre to ahIMyAM bIjo kAMI dhaMdho nathI ke kAma nathI, nivRtta chIe. sAthe maLIe tyAre ame badhI tattvanI carcA karIe chIe. e bAhya sAdhana che. aMtaraMga sAdhana to ene je gatie puruSArtha upADavo joIe e puruSArtha sAdhya, mokSamArga che e puruSArtha sAdhya che. eTale potAno (puruSArtha) je rIte upaDavo joIe, jevo upaDavo joIe evo na thAya to bAhya sthiti (sArI) nathI. mumukSu :- satsamAgama to sogAnIjI'e karyo, bIjAe sattamAgama kyAM karyo ? pUjya bhAIzrI :- hA. e to barAbara che. A to bahAramAM ema kahe ne ke bhAI ! ame to satsamAgama karIe chIe. amAre kyAM bIjo saMga hoya. 'gurudeva' birAjatA. 'sonagaDha' varSo sudhI rahyA. e satsamAgama karyo ke na karyo kahevAya ? zuM karyuM kahevAya ? mumukSu H- samAgama karyo hoya ane Result na Ave ema kema bane ? agiyAramuM Azcarya thaI jAya. = rAjahRdaya bhAga-12 pUjya bhAIzrI :- e to pote kahyuM che ke, A kALamAM satpuruSano satyamAgama maLe ane jIva daridra rahe... daridra eTale ? paisAmAM nahi. dharmadAridra jene kahe che, eTale dharma na pAme to A jagatane viSe to agiyAramuM Azcarya che. e agiyAramA Azcaryane sAbita karyuM. emAM rahIne agiyAramA Azvaryane sAbita karyuM. mumukSu H- koI viparIta pariNAma karavAthI graMthibhedamAMthI pAcho paDe che ? = pUjya bhAIzrI :- viparIta pariNAma paNa kharA. cokkasa viparIta pariNAma che. Ama to pote to ahIMyAM puruSArthanI maMdatA le che paNa puruSArthanI maMdatA paNa che ane maMdatAmAM pAcho vaLe eTale viparItatAmAM AvatA vAra na lAge. viparItapaNuM AvatA vAra na lAge. mumukSu :-viparIta pariNAma na Ave to dhIme dhIme AgaLa cAle kharo ? pUjya bhAIzrI :- hA. viparIta pariNAmamAM na jAya, aviparIta pariNAmamAM rahyo = Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 159 patrAMka-593 to e savaLI Practice che. aviparItapaNuM e eka savaLI Practice che, ke jene laIne e pariNAmanI Practice thI jIva prApta kare. gurudevanI bhASAmAM e vAta evI rIte che ke, jIva svarUpa sanmukhatAno puruSArtha kare to svarUpa sanmukhatAno puruSArtha karatA pAme che. have emAM zuM kahevuM che svarUpa sanmukhatAmAM? ke dizA enI sanmukha che. puruSArthamAM parasanukhanI dizA te viparIta dizA che ane svasammukhanI dizA te aviparIta dizA che. pachI cAritranA pariNAma ane mithyAtvanA pariNAma to enI sAthe joDAya che ane ene baLa maLe che. puruSArthanuM baLa enI sAthe sAthe joDAya jAya che. paNa puruSArthanI to be ja dizA che. eka sva sanmukhanI ane eka para samukhanI. gurudevanuM enA upara eka bahu sAruM vacanAmRta che. mumukSu-mULa muddAnI vAta che. pUjya bhAIzrI - hA. mumukSu - satsamAgama, sadvicAra ane saddagraMtha.traNe paralakSI bhAvamAM jAya che. pUjya bhAIzrI - paralakSI bhAvamAM jAya ane (te)paNa eka bAhya pravRtti hoI zake. be rIte hoya. paralakSI paNa hoya ane svalakSI paNa hoya. svalakSI hoya to kAryasiddhi che ane paralakSI hoya to game teTalo kALa kADhe nivRttimAM, satsamAgamamAM, sadvicAramAM ema lAge e bIjI vicAraNA nathI. * mumukSu-ene satsamAgama kahevo?parasammukha jAya ene. pUjya bhAIzrI - hA. ene na kahevAya paNa e potAne kevI rIte svIkAra Ave? ene to potAne asvIkAra na Ave. ame to kuTuMba, vepAra, dhaMdho choDI nivRtta thaIne tyAM rahI gayA. ahIMyAM bIjuM kAMI amAre kAma nathI, vyavasAya nathI. be Time sAMbhaLIe chIe. bAkIvAMcIe chIe, carcA karIe chIe, pUjA-bhakti karIe chIe. mumukSu -"nyAlabhAIe kahyuM ke eka dukAna baMdha karIne bIjI dukAna cAlu karI. pUjya bhAIzrI - hA. azubhayoga choDIne jyAre zubhayogamAM Ave che ane emAM paNa tattvajJAnanI mukhya pravRtti hoya topaNa e vicAravuM ghaTe che ke puruSArthanI dizA svasammukhatAnI che, ke puruSArthanI dizA parasammukhatAnI che? A vicAravuM ghaTe che.eTale hada sudhI vicAravuM joIe. paramAgamasAramAM 446 naMbaranuM 'gurudevanuM vacanAmRta che. kharekhara to je paryAya paralakSI che te svalakSI karavI. A to uttara cAle che. prazna e uThAvyo che ke AtmAno sAkSAtkAra karavo che paNa puruSArtha upaDato nathI. e rIte prazna ukyo che. Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 rAjahRdaya bhAga-12 eno uttara 'gurudeva' Ape che, ke pahelA to caitanya svabhAvano mahimA koI aciMtya che. aciMtya mahimAdhArI potAno padArtha che ane oLakhIne eno mahimA Avavo joIe. oLakhIne, hoM ! ogheoghe nahi. ema aMdarathI mahimA Ave to puruSArtha sahaja UpaDe che ane e puruSArtha che e svalakSI che. eTale je anAdithI puruSArthanI paralakSI paryAya che te svalakSI thAya e mahAna kArya che, e koI apUrva kArya che. ahIMyAM e kaheze ke e apUrva puruSArtha che. mahAna che. chelluM vacana e che ke e prathama tabakke mahAna apUrva puruSArtha che. jIva A paDakhuM pharyo nathI. bAkI bahA2mAM ne bahAramAM 52sanmukhatAmAM ghaNuM karyuM che. parasanmukhatAmAM cAritranA kSayopazamamAM munidIkSA laIne paMcamahAvrata samiti, gupti niraticAra pALyA. jJAnanA kSayopazamamAM agiyA2 aMga ane nava pUrva sudhI pahoMcyo. paNa e to beya jagyAe abhavI jAya che. e be hada abhavI jIvanI paNa che. eTale tAre ethI kAMI vadhAre karI cUkayo cho evuM nathI. apUrva zuM che ? pa2sanmukha choDIne svasanmukha thavuM e apUrva che. ATalo viSaya apUrva che. mumukSuH- 'gurudeva' jevA jJAnI pahelI ja vAra maLyA haze ? = pUjya bhAIzrI :- nA, anaMta vAra maLyA che. anaMta vAra maLyA che. 'gurudeva' jevA nahi, 'gurudeva' karatA samartha evA sAkSAt tIrthaMkara anaMta vAra maLyA che. mumukSu H- je tame kIdhuM, svasanmukha na thayo. pUjya bhAIzrI :- paNa svasanmukha nathI thayo. gurudeva' to hajI tIrthaMkara dravya, hajI to dravyabhAve che. hajI to dravyabhAve che. pratyakSa tIrthaMkarapaNuM hajI pragaTa nathI thayuM. ene to cA2 bhava che. paNa sAkSAt tIrthaMkara maLyA che, eno satyamAgama karyo che, divyadhvani sAMbhaLI che paNa pa2sanmukha rahIne. pote 52sanmukhatA choDI nathI. A eka jagyAe badhI zakti lagAvavA jevI che. parasanmukha choDI, pa2sanmukhapaNuM choDIne svasanmukhapaNuM thAya A eka jagyAe badhI zakti lagAvavAnI che. mumukSu - A eka ja patramAM AkhuM Agama bharI dIdhuM che. = pUjya bhAIzrI :- tattva to bahu bharyuM che. evA ghaNA patro che ke eka eka patranI aMdara jANe ThAMsI ThAMsIne tattva bharyuM che ! mumukSu :- 52sanmukhapaNuM na thavuM eTale paramAM rAga-dveSa na thavo ema ? pUjya bhAIzrI :- nahi-nahi. ema nathI. jJAnI parasanmukha thAya che. lyo, A zAstra vAMce che (emAM) jJAna parasanmukha thAya che ke nahi ? e kahe, ame kayAM rAga-dveSa karIe chIe. ame to AtmAnuM nirUpaNa karyuM che, svabhAvanuM nirUpaNa karyuM che, svarUpanuM Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-593 161 nirUpaNa karyuM che e zAstro vAMcIe chIe, kalAko sudhI eno svAdhyAya karIe chIe. emAM ame koInA u52 rAga-dveSa zuM karyo ? eTale jJAna potAnA vedanane grahaNa kare, svabhAvane lakSe, A zarata che. lakSaNathI, guNathI ane vedanathI jeNe AtmA jANyo, eNe AtmA jANyo. jeNe lakSaNathI, guNathI ane vedanathI AtmA na jANyo eNe AtmA nathI jANyo. bhale AtmAnI game teTalI vAto thatI hoya. vicAra thatA hoya, vAta thatI hoya, vikalpa thato hoya, vicA2 thato hoya. parasanmukhapaNAmAM kAMI nathI. zUnya zUnya ja che. zUnya upara zUnya caDAvo, game teTalI zUnya caDAvo badhuM zUnya ja che. ekaDA vagaranA badhA mIMDA ja che. mumukSu :- lakSaNathI ane guNathI. guNathI eTale guNamAM zuM ? pUjya bhAIzrI :- svabhAva. svabhAvalakSe, jJAna lakSaNe sadAya sphurita evo AtmA, svabhAvalakSe vedavAmAM Ave tyAre ene AtmajJAna thayuM ema kahI zakAya. nahitara AtmAnuM jJAna nathI, aMtaralakSI jJAna nathI, svarUpalakSI jJAna nathI. bAkI badhuM jJAna (che) enA u52 jJAnIpuruSa to cokaDI mUke che. game tevuM jJAna hoya, Mark ApatA nathI. sIdho X mUke che. cokaDI mUkI de che. tAruM jJAna keTaluM ? ke huM cokaDI mUkuM eTaluM. Ama che. mumukSu :- e zuSkajJAnamAM jAya ? pUjya bhAIzrI :- zuSkatA AvI ja jAya. vahelA-moDI paNa zuSkatA AvI jAya. prAraMbhamAM na Ave to pAchaLathI paNa zuSkatA AvyA vinA rahe nahi. mumukSu :- vedana to jJAna thayA pachI Ave, pahelA svasanmukha kaI rIte thAya ? vedana to jJAna thayA pachI vedana thAya. pUjya bhAIzrI :- bhedajJAnano je prayoga che emAM je jJAna 525dArthanA pratibiMbane jhIlI rahyuM che, jene ApaNe sAdI bhASAmAM ema kahIe chIe ke huM A badhA 525dArthane jANuM chuM. mane bIjA padArtho mArA jJAnamAM jaNAya che. AkharamAM to e padArthanuM pratibiMba jJAnamAM svacchatAne lIdhe Ave che. tyAMthI bhinnatA zarU kare ke zeya che te jJAna nathI ane jJAna che te jJeya nathI. have e to vicAra thAya. e vicAra thAya paNa e vicArane prayogAnvIta karavA mATe vyApakatAthI vicAre. eTale potAnI vyApakatAne avaloke, ke mAruM jJAna keTalAmAM vyApyuM che ? jyAM sudhI mAruM jJAna vyAkhyuM che tyAM sudhI ja huM chuM. mArI jJAnanI vyAptI koI zeyamAM nathI. zarIramAM nathI,... mAM nathI, anya zeyomAM paNa nathI. A Practice cAlu rAkhe ane vizeSa nirmaLatA thAya, darzanamoha vizeSa maMda Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 2 rAjahRdaya bhAga-12 thAya to jJAna pote ja vedaka svabhAvI hovAthI je jJAnavedana potAne vartamAnamAM tirobhUta thaI gayuM che te AvirbhUta thavA lAge. ahIMthI svasammukhatA thAya che. jyAre pote jJAnane vedanasahita grahaNa kare, veda-jJAna pote ja potAne vede tyAre ene parasammukhatA kevI rIte che?have mAro prazna che ke je jJAna pote ja potAne jyAre veda che athavA pote ja potAnA vedanamAM rahe che tyAre ene parasammukhatA kevI rIte che? eTale A vedananA grahaNa kALe nirNaya thAya che. eTale ene spaSTa anubhavAze pratIti kahI che. e anubhava aMza che. vedana che te anubhava che ane e anubhava aMza che. olo nirvikalpa anubhava nathI. samyagdarzanamAM je svAnubhUti che e vedana nathI. topaNa nirNaya kALe spaSTa anubhavAze pratIti che. athavA e "zrImadjInA vacano che. gurudevanuM vacanAmRta laIe to aMze rAgano abhAva karIne AtmAno nirNaya tyAM thayo che athavA pratIti thaI che. (samayasAra-gAthA) 144nA pravacanamAM che. A vakhatanA (AtmadharmanA) zatAbdI aMkamAM che. ane nirNaya paNa A prakAre thAya che ane anubhavakALe to ekAkAra vedana che. tyAre to rAgano aMza paNa utpanna thato nathI. olApaNe to rAga vidyamAna che chatAM aMze abhAva karyo che. ahIMyAM to sarvathA buddhipUrvakanA rAgane abhAva karyo che. tyAre svasammukha thAya che. svasammukha prathama nirNayanA kALamAM thAya. tyAM sudhI puruSArthanI je gati che enI Quality parasammukhatAnI che, svasammukhatAnI nathI. darzanamoha maMda thAya kharo. sAcA deva-guru-zAstra-sanduruSa enI bhakti Adi, bahumAna Adi kare emAM) darzanamohamaMda thAya. paNa e pAcho paDaze. AgaLa nahi vadhe. graMthibheda thavA sudhI e nahi pahoMce. ane sanmukha thAze e graMthino bheda karI nAkhaze. ane e graMthibhedakaraze tyAre anaMta jJAnIo enI sAkSI puraze. e to ApaNe 170 patra carcAmAM lIdho. je jJAna thayuM che e jJAnanI sarva jJAnIo sAkSI pUre che. sarva jJAnIo mane utpanna thayelA jJAnane saMmata kare che. emAM have mane koI saMzaya nathI. niHzaMkatA jAhera kare che. joke bhASA bahu sAdi, TUMkI che ke dravya tarapha vaLa, sva tarapha vaLa, dhruva tarapha vaLa, aMtarmukha thA. AvI sAdI bhASA che. svasammukha thA. ema bhASA sahelI ane TUMkI paNa emAM puruSArtha mahAna che. bhale zAstrajJAna kare, dhAraNAjJAna karI le paNa paryAyane svalakSamAM vALavI e puruSArtha che, e anaMta puruSArtha che, e mahAna puruSArtha che. e apUrvapuruSArtha che. ATalA zabdo gurudevanA paDyA che. 446 naMbaramAM. Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 163 patrAMka-593 TUMkAmAM vAta e che ke sanmukhatAno puruSArtha e puruSArtha karatA karatA jIva anubhavadazAne prApta kare che. vAMcatA vAMcatAvikalpa karatA karatA, ciMtana karatA karatA pAme che, manana karatA karatA pAme che e vAtamAM kAMI mAla nathI. svasammukhatAno puruSArtha karatA karatA pAme che ema vAta che. kemake e anubhavano puruSArtha che. e anubhavapaddhatinI pariNAmanI Line che eTale enAthI anubhava Ave che. bIjA koI prakAre anubhava Avato nathI. mumukSu - Ape kIdhuM jJAnIo evA jJAnane cokaDI mAre che. to A Certied karavuM to jJAnI pAse rahI gayuM. to zarUAtathI vicAra daDha karI le ke mAre je kAMI karavuM che A jJAnIno Symbol lAge to ja mAre karavuM che nahitara nathI karavuM. enA mATe to badho rasto SafethaI gayo. pUjya bhAIzrI - e to che ja. eTale to kahyuM ke karyuM che ghaNuM paNa jJAnInI AjJAe karyuM nathI. e to pote vAraMvAra kahe che ahIMyAM. je kAMI karyuM che e jJAnInI AjJAe karyuM nathI. svacchaMda pariNAme to ghaNuM karyuM che. mumukSu - dravyaliMgIe to bhAvaliMgIthI dIkSA lIdhI hoya, chatAM enI AjJAmAM kyAM rahyo? pUjya bhAIzrI - e to savAla che. aMtarmukha thavAnuM kahe che, svasammukha thavAnuM kahe che ane svasammukha na thayo. ane je vartamAna sthiti che jJAnanA ughADanI ane cAritranA ughADanI, enI pAse to beya ughADa che, ene laIne zAMti paNa che. enI pAse mananI zAMti paNa ghaNI che. atyAre to koIne hajAramAM bhAganI paNa na hoya. eTale ema thAya che ke huM sAcA raste chuM. ATalI zAMti nahitara kyAMthI hoya? ATalI zAMti kyAMthI hoya? mATe huM sAcA raste chuM. e vartamAna paryAyamAM saMtuSTa thayo che tyAM darzanamoha vadhyo che e khyAla nathI. jJAnano ughADano khyAla che, cAritrano khyAla che ughADano paNa darzanamohano khyAla tyAM nathI jAto. e to samayasAranA 154-55mAM puNya-pApa adhikAramAM dravyaliMgInA dRSTAMte ja vAta karI che ke e saMtuSTa che. karmanA gurupaNA ane laghupaNAnA anubhavamAM te saMtuSTa che. eTale udayabhAvanA pariNAmamAM te saMtuSTa che. bIjI rIte vicArIe to A mokSamArga che e anudaya pariNAmI che. mokSano mArga che e anudaya pariNAmasvarUpa che ane baMdhano mArga che e karmanA udaya sAthe saMbaMdha dharAvato e baMdhano mArga che, saMsAramArga che. A jagatamAM be mArga che. trIjo Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 rAjahRdaya bhAga-12 mArga nathI. kAM to jIvane saMsAramArga ArAdhana thAya, kAM to jIvane mokSamArganuM ArAdhana thAya. jyAM sudhI udaya pariNAme udayanI sAthe saMbaMdha rAkhIne jIva pariName che ene koI rIte saMmata karavAmAM Avato nathI. A mArgamAM enI saMmati nathI. udayathI bhinna paDIne, pAcho vaLIne aMtarmukha thA, anudaya pariNAme thA, anudaya pariNAmanA puruSArthamAM Ave to A bAjunA mArganI AkhI Line saMdhAya evuM che. bAkI bIjI koI rIte kAma thAya evuM nathI. A cokhe cokhkhI vAta che e ATalI che. mumukSu -A puruSArtha kema nathI upaDato e je prazna che. UMdhI dizAmAM Ubho che. pUjya bhAIzrI - UMdhI dizAmAM Ubho che ane ene svarUpane oLakhIne je mahimA Avavo joIe e mahimA AvyA vagara puruSArtha upaDe kyAMthI ? anaMta zAMtino piMDa che, anaMta vIryano piMDa che. eka eka guNanuM behada sAmarthya dharAve che. jeTalo mahimAvaMta che eTaluM jJAnamAM mUlya bhAse tyAre eno puruSArtha upaDene, nahitara upaDe kevI rIte? mumukSu-tame je kaho cho ne emAM puruSArtha upADavo nathI paDato. pUjya bhAIzrI - upaDI jAya che, upaDI ja jAya che. pachI kAMI ene upADavAno vikalpa nathI. e to jhAlyo rahe nahi. je sukha ane zAMti mATe A jIva anaMta kALathI jhAMvAM nAkhe che. jhAMvAM nAkhe che nahi game tevuM sAhasa kare che. game tevuM kArya karavA taiyAra thAya che. jo ene potAne icchita sukha-zAMti maLatI hoya to. bhale e icchita che e to kalpita che. topaNa ATaluM sAhasa kare che. to pachI anaMta sukhano bhaMDAra potAmAM jove, anaMta sukhano dariyo jove, taLiyA vinAno dariyo, hoM! A taLiyAvALA dariyA nahi ke pAMca-cha mAIle ene taLiyuM hoya. eTalo sukhano mahAsAgara jove e kema jhAlyo rahe? enI pariNati je sukha mATe jeNe ATalA dhamapachADA karyA e sukhanA sAgarane joIne e pariNati kema rahI zake ? te uchALo khAya, khAya ne khAya ja. enuM nAma puruSArtha che. A to bahu Practical side thI samajAya evI vAta che. mumukSu-bahumuddAnI vAta che, chellI vidhinI vAta che. pUjya bhAIzrI - Ama ruMvADe rUMvADe pANI pANIno pokAra uThato hoya evI tarasa lAgI hoya ke prANa chUTI jAya. emAM mIThuM madhura amRta jevuM ThaMDu pANI maLe to e pIdhA vagara kevI rIte rahe? jhapaTa ja mAre ke bIjuM kAMI thAya ? sIdhI vAta che. eTalA mATe svAdhyAyathI oLakho, koI rIte svarUpane oLakho, svAdhyAyamAM e viSaya carcAya che. e viSayamAM kevI rIte javuM? kaI bAjuthI javuM? e badho svAdhyAya che. vAMcI javuM Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 165 patrAMka-593 enuM nAma to svAdhyAya nathI. mumukSu :- caMdranA pratibiMbathI samudramAM jema jvAra Ave, evI rIte puruSArthanI mUrti, sajIvana mUrti che ene jovAthI A jIvamAM puruSArtha kema na Ave ? pUjya bhAIzrI :- bharatI Ave, puruSArthanI bharatI Ave ja, Ave ja Ave. mumukSu :- sAme puruSArthanI mUrti che. = pUjya bhAIzrI :- anaMta vIryano piMDa che. paryAyamAM bharatI AvyA vinA rahe nahi. ane paryAyano svabhAva e che ke, jenI sanmukha thAya emAM tadAkAra thAya. jenI sanmukha thAya, je zeyane lakSamAM le emAM tadAkAra thAya e to eno svabhAva che. UMdhAImAM ema kare che. dravya-kSetra-kALa-bhAvathI bhinna padArthomAM tadAkAra thAya che ke je svacatuSTayathI bhinnabhinna che. enA dravya-kSetra-kALa-bhAva badhAya judA che. A to pote ja abheda svarUpe che. pachI kema tadAkAra na thAya ? pote ja abheda svarUpe che pAcho. e paryAya potAnuM bhAna bhUlIne tadAkAra thAya che. paryAya paryAyatva bhUlIne tadAkAra thAya che. kemake pote che mATe. eTale ahIMyAM sahajatA Ave che. have kahe che... mumukSu :- dravyaliMgI(e) bhAvaliMgI pAsethI dIkSA lIdhI. ene darzanamoha eTale zraddhAnI bhUla. nava tattva jANyA, zAstravAMcana karyAM badhuM karyuM. olAnI eTalI bhUla thaI jAya to amArA jevAne to matalaba kAM... pUjya bhAIzrI :- evuM nathI. ema to cakalAM-deDakAne bhUla thAtI nathI. = (A mArgamAM) yathArtha rIte cAlavuM paDe che, bIjuM kAMI nathI. eka bahAranuM bahAra badhuM kare che. dravyaliMgI paryaMta bahA2ne bahAra badhuM kare che. A pahelethI aMdara badhuM zarU kare che. basa ! ATalo ja phera che. kAryakSetra aMda2nuM che ke bahAranuM ? basa ! eTale evuM nathI ke dravyaliMgI bhUla kare to ApaNe to vAro ja na Ave. evuM kAMI nathI. vicAravAnuM e che ke cakalA-deDakAne samyagdarzana thayuM to eNe zuM karyuM ane thayuM ? ane dravyaliMgIne na thayuM to zuM na karyuM to thayuM ? A eka praznamAM anaMta artha samAyelo che. mumukSu :- A jIvamAM evI tAkAta paDI che ke savaLo thavAmAM eka samaya ja lAge. pUjya bhAIzrI :- eka samaya lAge. bIjo samaya na lAge. game tyAre paDakhuM pheravavAnuM che. e to paryAya Ama jAya che, e Ama thAya che. samaya samayanI paryAya che. mumukSu :- cakalA-deDakAnI vAta to zAstra vAMcIne samaja thaI gayuM. amAre kyAM darzanamohanI bhUla thaI jAya che . dravyaliMgImAM bhUla rahI gaI, cakalAmAM bhUla rahI gaI, amArI kAM bhUla rahI? Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 rAjahRdaya bhAga-12 pUjya bhAIzrI - hA, paNa have e to evuM che ke A viSayamAM potAnA pariNAma je prakAre pravartatA hoya, je tattvano viSaya che, zraddhA-jJAnano viSaya che emAM je prakAre potAnA pariNAma pravartatA hoya, e pariNAma kevI rIte pravarte che e jANyA vagara kevI rIte koI vAta karI zake ? e kevI rIte karI zake ? eTale sammacayapaNe ema kahevAmAM Ave. pachI jene potAnI bhUla sudhAravI hoya e sudhArI le. juo ! bhAI ! jJAnanI vyApakatA jJAnamAM che, jJAnanI vedakatA paNa jJAnamAM che. ane vedakatA kadI parokSa hotI nathI. vedakatA haMmezA pratyakSa hoya che. have kayAM bhUla thAya che e potAne sudhArI levAnI che. A siddhAMta to sarvasAmAnya badhAne mATe ekasarakho che. koI jIvane mATe bIjI rIte A siddhAMta che ema to nathI. eTale bhale potAnA pariNAmanI spaSTatA potAne vicAravAmAM ke kahevAmAM na hoya to paNa A prakAre AgaLa vadhe ke mArI rIta zuM che? aMdaramAM mArI kAma karavAnI rIta zuM che ? basa ! e rIta-vidhimAM sarakhI vidhi pakaDI le ene suvidhi kahIe. to rasto sIdho che. evo koI gUMcavADAvALo rasto nathI. bIjI rIte laIe, ke ApaNe sAMbhaLIe chIe ke zarIrAdi padArtho bhinna che. barAbara che ? saMyogo badhA bhinna che. kuTuMba, parivAra, zarIra, makAna, paisA, AbarU, kIrti. barAbara che to te te padArthanI bhinnatA samajyA to chIe. have bhinna rahI jAya che? A prazna che. barAbara che ne? samajaNamAM to vAMdho nathI. saMmata karIe chIe. to je saMmata karelI samajaNa che ane pariNAma kALa kema bIjI jagyAe mUkI daIe chIe? jyAre te te padArtho sAthenI pravRtti A jIvane pariNAmapUrvaka thAya che, buddhipUrvaka thAya che tyAre pelI samajaNa kyAM rahe che? kema nathI kAma AvatI ? A bhUla che, lyo ! ahIMyAM bhUla che. kyAM bhUla che e jovI che ne ApaNe? ahIMyAM bhUla che. pharIthI. zarIramAM vedanA thaI. ApaNe bIjI A vAta javA do. kemake e udaya to badhAne AvavAno ja che. koI AkhI jiMdagI vedanA vagarano eka manuSya hoya to dekhADo ke ene kayAreya koI jAtanI vedanA ja na thaI hoya. e to asaMbhavita che. kyAreka kAMIka... kyAreka kAMIka... kyAreka kAMIka.. koIne koI prakAranI roganI vedanA (hoya). bhinna-bhinna prakAranA roga che. game te roganI vedanA hoya. enI sAthe saMbaMdha nathI. zarIranI azAtA vedanA to... zAtA-azAtA be prakAranA udaya (rahevAnA che). ekalo zAtAno udaya to devalokamAM che. manuSyamAM to ekalo zAtAno udaya manuSyatiryaMcane hoI zake ja nahi tyAM azAtA vedanI nathI. jo ke ApaNA karatAM duHkhI bahu Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-593 167 che. enuM kA2Na tenuM mithyAtva che. ahIMyAM duHkhI che enuM kAraNa mithyAtva ja che Ama to. paNa ApaNe to A jagyAe kayAM bhUla sudhAravI che eTaluM vicAravuM che. ke zarIranI vedanA AvI ane ApaNe zarIrathI AtmA bhinna che ema jANyuM che. vedanA kALe e samajaNanuM zuM karIe chIe ApaNe ? samajaNano upayoga karIe chIe ke nahi ? A upayoga nathI karatA e bhUla che. udayakALe samajaNano upayoga karIe to bhUla sudhare ane samajaNano upayoga udaya kALe na karIe to bhUla na sudhare. dravyaliMgI samaje che ke zarIra ane AtmA bhinna che paNa e je paMcamahAvratanI kriyA pALe che emAM zarIrano saMyama che. ane emAM ene huMpaNuM thAya che. tyAM jJAna lAgu nathI thatuM. samajaNa adhdhara rahI jAya che. pachI rAgathI AtmA bhinna che ane maMda kaSAyano rAga thAya che, vikalpa thAya che emAM huMpaNuM vedAya che. tyAM samajaNa nathI lAgu thatI. je samajyo che e to sAva jADI samajaNa che. AmAM sUkSma zuM che ? dehathI AtmA bhinna che, rAgathI AtmA bhinna che, to pachI bIjA padArthothI to bhinna che, kahevAnI jarU2 nathI. to pachI ATalI moTI jADI samajaNa che eTalI samajaNane paNa jo ApaNe lAgu na karavI hoya to e samajaNa karavAno artha zuM che ?prayojana zuM che ? hetu zuM che ? huM samajyo chuM ema dekhADavAno hetu che ? hetu zuM che e to kaho. e to nirarthaka vastu thaI gaI. jeno kAMI upayoga nathI e vastu to nakAmI thaI gaI. je cIja kAmamAM na Ave e nakAmI. sIdhI-sAdi vAta che. basa ! ahIMthI bhUla sudhare che. samajaNane lAgu kare enuM nAma prayoga. udayamAM lAgu kare enuM nAma prayoga ane prayoga kare enI bhUla rahe nahi. Guranteed vAta che. emAM eka jIva niSphaLa jAya evuM nathI. kema ke A to jIvano svabhAva che. gaNitamAM bhUla paDe, svabhAvamAM bhUla na paDe. eka ne eka bemAM ko'ka di' bhUla paDe. svabhAvamAM bhUla na paDe. ahIMthI bhUla sudhAravAnI che. have prayoga karIne kaho ke ahIMyAM mane takalIpha paDe che, ke ahIMyAM mArI bhUla nathI sudharatI, to ApaNe enA javAbadAra chIe. cAlo, jAmInagIrI lakhavA taiyAra chIe, enA jAmIna thavA taiyAra chIe. mAtra sAMbhaLyA sAMbhaLa karavuM ke mAtra vAMcyA vAMca ka2vuM ane e pachI badhuM adhdhara rahI jAya e to nirarthaka ja che ane nakAmuM jache. mumukSu :- 45 varSa 'gurudeve' A eka ja vAta samajAvI che. = pUjya bhAIzrI :- bahu sarasa samajAvI che. Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 rAjahRdaya bhAga-12 mumukSu - deva-guru-zAstra 52 che. pUjya bhAIzrI :- A paramAgamasAra'mAM kevI kevI vAto AvI che ! ghaNI sarasa vAto AvI che. pIMkhI-pIMkhIne. ekavAra 'gurudeva'ne rUmamAM jaIne kahyuM hatuM. peMthIe peMthIe tela nAkhe ema loko kahe che. bahu samajAve tyAre ApaNe tyAM evI kahevata che ke peMthIe peMthIe tela nAkhe paNa Apa to vALe vALe tela nAkho enA jevI vAta che A to. 'gurudeva'ne prasannatA bahu thatI hatI. spaSTatA Ave che eno khyAla jAya che. keTalI spaSTatA Ave che ! Ama to jainadarzananuM upalabdha sAhitya juo to ATalI spaSTatA kayAMya nathI. ATalI spaSTatA sAhityamAM nathI. kemake 45 varSa sudhI je pote aMdarathI ukela karIne vAta mUkI che. koI zAstra bhaNIne vAta nathI karI. e to bhaNyA ja kayAM che ? te di' dhULI nizALamAM sAta copaDI bhaNyA hatA. 'umarALA'nI dhULI nizALamAM sAta copaDI bhaNyA. te di' Course ja sAta copaDIno. sAta copaDI bhaNe eTale vANiyAno dIkaro dukAne besI jAya. mumukSu :- tame atyAre kIdhuM e mArA vicAramAM roja Ave che ke A 'gurudeva' paMDita na thayA e ApaNA mATe bahu sAruM che. adhyAtma... pUjya bhAIzrI :- sIdhI adhyAtmanI Line pakaDI che. ane aMdarathI ukela karyo che ane eka eka zAstranuM rahasya kholyuM che. zAstra vAMcyA nathI, zAstra saMbhaLAvyA nathI, 'gurudeve' zAstranuM rahasya kholyuM che. zabdArtha paMDitone AvaDe, bhAvArtha AvaDe, nayArtha AvaDe, vyAkaraNanA artha AvaDe, vyatpattinA artha AvaDe, matArtha AvaDe, badhuM AvaDe. rahasya AkhI judI cIja che. e aMdaranI vastu che. A badhI bahAranI vastu che. A emaNe rahasya kADhyuM che. mumukSu :- deDakAne samyagdarzana thAya, eNe zuM karyuM ? pUjya bhAIzrI :- basa ! e svasanmukha thayo. svasanmukha thayo. jJAnane pakaDIne jJAna cAlyuM. jJAne potAne grahaNa karyuM. jJAne potAne grahaNa karyuM. A jJAna bIjAne grahaNa karavA jAya che. grahaNa karI zakato nathI paNa grahaNa karavA jAya che. AmAM zuM che ke mANasane khabara na hoya ke ahIM daravAjo che. ahIM daravAjAnA badale ahIM daravAjo bhUlathI samajI jAya to mAthuM bhaTakAya, pAcho paDe, DhImaDuM thAya. ema A bIjAne grahaNa karatA zuM thAya che ? AkuLatA thAya che, bhaTakAyane DhImaDuM thAya che paNa toya samajato nathI ke tyAM na javAya. Ama che, AvuM jADuM che. ane e to khoLiyuM deDakAnuM che. jIva kAM deDako che ? saMzI paMcendriya prANI che. e khoLiyuM deDakAnuM che, jIva deDakAno nathI. jyAM Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-593. 169 samyagdarzana thayuM to gaNadharadeva ene deva kahe che. gaNadharadeva ene deva kahe che. e namaskArane yogya che, vaMdanane yogya che. ema che, evI vAta che. mumukSuda-pUrvabhUmikAmAM taiyAra thaIne Avyo hazene? pUjya bhAIzrI:-saMskAra laIne Avyo). A dehanuM AyuSya pratyakSa upAdhiyoge vyatIta thayuM jAya che. have atyAre zuM cAlI rahyuM che e kahe che. je parapadArthanI upAdhi che e upAdhinA joDANamAM, yoge eTale upAdhine joDANamAM A jIva potAnuM manuSya Ayu vyatIta kare jAya che, kharce jAya che. kimatI vastune kharcI nAkhe che. hAthamAM kAMI AvatuM nathI. koIe amRtano ghaDo Apyo. kaLaza-amRtakaLaza bhAI ! eka TIpuM pIzo to amara thaI jaze. tamAre Akho ghaDo pIvAnI chUTa che, Akho kaLaza pIvAnI chUTa che. bhAIe paga dhoI nAkhyA. zuM karyuM? paga dhoI nAkhyA. A evI rIte manuSya Ayu kharce che. jo karavA dhAre to ajaraamara padane pAme, janma-maraNano nAza kare ane nahitara cAra gatinA TAMkA bAMdhI. ahIMthI durgatimAM javAnI taiyArI karI le. mumukSu -rAkhane mATe ratnane bALe. pUjya bhAIzrI -ema che, kharekhara ema ja che. "A dehanuM AyuSya pratyakSa upAdhiyoge vyatIta thayuM jAya che. e mATe atyaMta zoka thAya chepotAne. A to hajI jJAnadazAmAM zoka kare che ke ame A vepAradhaMdhAmAM kayAM beThA chIe ? A upAdhi amAre zuM ? 28me varSe evI dazA che ke A upAdhiyoge samayakharcAya che, vepAra-dhaMdhAmAM cAra-cha kalAka jAya che, enA mATe atyaMta zoka thAya che. emane to pariNati cAle che topaNa upayoga kharcavo gamato nathI. pariNati AtmAnI cAle che topaNa upayoga kharcavo posAto nathI. ema che. e mATe atyaMta zoka thAya che, ane teno alpakALamAM jo upAyana karyo to ama jevA avicArI paNa thoDA samajavA." jJAnI bole che. mumukSue A dhaDo levA jevo viSaya che. bole che ema nahi, bIjAne kAgaLa lakhe che. lekhita Ape che. ahIM to bole paNa lakhIne ApavAmAM dasa vakhata vicAra kare che ke mAre lakhIne ApavuM ke kema ? catura mANaso hoya ne. evuM che. e badhI saMsAranI caturAI paribhramaNanA upayogamAM Ave che. jJAnIo to saraLa pariNAmI che, saraLa pariNAmI che. potAnA doSa jatA hoya to game te kimate e doSa kADhavA taiyAra che. game te kimata de che. jagatanI AbarU-kIrtinI emane paravA nathI. jagatane je abhiprAya bAMdhavo hoya e bAMdhe. amAre to A jagata Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 rAjahRdaya bhAga-12 choDIne ja bIjI jagyAe jAvuM che pachI ahIMyAM nAto kone rAkhavo che? jagatamAM paNa jene koInI sAthe saMbaMdha na rAkhavo hoya enI e paravA na kare. bahu bahu to saMbaMdha nahi rahene. ApaNe enI kAMI paravA nathI. to A jJAnI kahe che ke amAre jagatanI zuM paravA che? amAre kayAM jagata sAthe saMbaMdha rAkhavo che? amAre siddhAlayamAM jAvuM che. A jagatamAM amAre have rahevuM nathI. jagatanI AbarU-kIrtinI amane paravA nathI. kahe che ke alpakALamAM ame A pravRtti choDavAno upAya na karyo, to amane ema lAge che ke e amAruM avicArIpaNuM che. ATalI sarasa dazA che, ATalI sarasa AtmajAgRti che (to) zA mATe kevaLajJAna na laI laIe ? ema kahe che. sarvasaMgaparityAgatA amane kAMI vAMdho Ave evuM nathI. A joIe ane te joIe evuM amAre kAMI che nahi. game te paristhitimAM avadhUta thaIne rahI zake evI potAnI AtmadazA che. zA mATe sarvasaMgaparityAga karIne kevaLa na laIe ? ane ahIM beThA rahIe? ema upADa che. e to kevaLajJAna bAjuno upADa che. je jJAnathI kAma nAza pAme te jJAnane atyaMta bhaktie namaskAra ho." pote paNa nirvikAra jJAnane name che, bhaje che, bahumAna kare che, prazaMsA kare che. evA nirdoSa pariNAmanI e stuti kare che, kharekharato. mumukSu - krodha, mAna, mAyA, lobha.... pUjya bhAIzrI:-ema lyo. nahitara A lyo. kAmecchA lyo, vedodaya lyo. sarvathI cIkaNA pariNAma tAratamyatAvALA vedodayamAM ja thAya che. jJAna to evuM che ke game te kaSAyane bhasmIbhUta karI nAkhe. zaMkaranuM trIjuM locana che e. kAmadevane nAza karavA mATe e trIjuM locana che. ene bALI nAkhe. e 593 (patrapUro thayo. mumukSuH- vedodayane to nokaSAyamAM lIdho che. pUjya bhAIzrI - hA. e bahukhyAla nathI Avato. koIvAra e vicAra Ave che ke ene no eTale alpa. ene a5 kaSAyamAM zA mATe (nAkhyo che)? kaSAyamAM na levo joIe evuM lAge che. zAstromAM to ene nokaSAyamAM nAkhe che. e vAta ThIka che, prazna barAbara che. rati-aratine nokaSAyamAM lIdhA che ne? soLa kaSAya ane nava nokaSAya. paccIsa kaSAyanA bheda che. emAM soLa kaSAya pachI A vedodaya nokaSAyamAM Ave che. ene nokaSAyamAM kema lIdho ? no eTale alpa. alpa kaSAyamAM kema lIdho ? Ama to enI tAratamyatA ghaNI che eTale tIvra kaSAyamAM javo joIe. e vAta ThIka che. kAMIka vicAravA jevI vAta che. e vicAra koIvAra Ave che paNa samAdhAna nathI thatuM. enuM Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-597 - 171 samAdhAna nathI thatuM ke kema nokaSAyamAM nAkhyuM che. mumukSu -navanokaSAyamAM zuM Ave? pUjya bhAIzrI:- jugupsA, rati, arati, bhaya, jugupsA... mumukSu-strIveda, puruSaveda, napusaMkaveda traNa veda ane.. hAsya, rati, arati. pUjya bhAIzrI - hAsya. hAsya, rati, arati, jugupsA. traNa veda, zoka. mumukSu - hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA, strIveda, puruSaveda, napuMsakaveda. pUjya bhAIzrI:- nava nava nokaSAyamAM paNa e to bhaya paNa e ja che. bhayanuM. paNa emAM ema lAge che ke udaya eno bahu alpakALa raheto haze eTale nokaSAyamAM nAkhyo haze. jemake bhaya thayo. Ama pariNatino bhaya mUkIkyo. upayoganI aMdara. ema vedodayanI pariNati mUkI de. upayoganI aMdara eno alpakALa kadAca (gaNAto haze). alpatA, kALanI alpatA joIne ema kahyuM hoya). kemake eka to tAratamya ane eka to kALa (ema) be rIte vicArI zakAya. trIjuM to emAM paDakhuM nathI. ene kALa laMbAI nahi zakato hoya. upayogamAM e upayoga laMbAI nahi zakato hoya. upayoga chUTI jAya. mumukSu - kaSAyanI pariNati dhArApravAha cAle che. pUjya bhAIzrI :- kaSAyano upayoga laMbAto hoya ane nokaSAyano upayoga enA pramANamAM na laMbAto hoya evuM koI parimANa, upayoganA kALamAM parimANamAM koI e viSaya Avato hovo joIe. kemake A viSaya cAlyo che e to kevaLajJAna anusAra cAlyo che ane sUkSma kALanuM mApato kevaLajJAnamAM Ave. ema hovAno saMbhava che. tAratamyatA to bhayanI paNa ghaNI che, vedodayanI ghaNI che, jugupsAmAM paNa tAratamyatA ghaNI che, zokamAM paNa tAratamyatA ghaNI che. sAmAnya rati arati choDo to badhe tAratamyatA to ghaNI che. nava nokaSAyamAM paNa tAratamya ghaNuM Ave che. tIvratA ghaNI Ave che. kALanuM kAraNa hovuM joIe. khulAso koI jagyAe, spaSTIkaraNa AvatuM nathI. AgamamAM koI enuM spaSTIkaraNa nathI AvatuM. ApaNA jANavAmAM che tyAM sudhI). mumukSu -kaSAyanA pariNAma buddhipUrvaka.. pUjya bhAIzrI - AmAM paNa buddhipUrvaka to vedodaya thAya ja che. vedodaya thAya, bhaya thAya, jugupsA thAya. buddhipUrvaka to badhA thAya. paNa je buddhipUrvaka thAya e Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 rAjahRdaya bhAga-12 laMbAvAmAM phera paDato haze. mumukSu:- kaSAyanA pariNAma to buddhipUrvaka ane abuddhipUrvaka be rIte cAle che. pUjya bhAIzrI - e to A paNa abuddhipUrvaka cAle chene. veda navame guNasthAne jAya che. pAMcame guNasthAne abrahmacaryano vikalpa gayo. ene brahmacarya AvI gayuM. svarUpasthiratA nirvikAra (I). paNa vedanavane guNasthAne jAya. eTale munine nava vADa vizuddha brahmacaryanI bahAramAM pratijJA levaDAve che. kema ke vedanathI gayo. sattAmAM che. veda sattAmAM hoya to pariNati to cAle. abuddhipUrvakano che ne ? kALanuM kAraNa hovuM joIe. A anumAna che. pachI to ApaNI samajano viSaya nathI. 594. "navalacaMdaDosAbhAI, morabI" uparano patra che. mumukSu - bhayano abhAva to samyagdaSTine pahelA zarUAtamAM thaI jAya che. pUjya bhAIzrI :- hA. abuddhipUrvakano bhaya rahI jAya. buddhipUrvakano vikalpa cAritramohano thoDo Ave. sarpa jove to e paNa gharamAM jAya, dukAna baMdha kare to tALuM mArIne jAya, tIjorIne cAvI lagAve. e je bhaya che e anaMtAnubaMdhIno jAya. e badhA prakAra anaMtAnubaMdhInA jAya. pratyakhyAna, apratyAkhyAna, saMjvalananA rahe pAchA. ema. mumukSu - ema to A jIvane utthAnana thavAmAM bhayanuM paNa moTuM kAraNa che. pUjya bhAIzrI - bhayanuM paNa kAraNa che. paNa mULa to zuM che ke e badhA cAritramohamAM jAya che. mULa kAraNa darzanamohanuM che. pachI anaMtAnubaMdhI avinAbhAvI che. enI sAthe anaMtAnubaMdhI cAritra che e avinAbhAvI che. ahIM sudhI rAkhIe). sapuruSa pratye parama vinaya paramezvarabuddhie) utpanna na thavo, tyAM sudhI jIvane mumukSatA vardhamAna thavAno pratibaMdha che. parama premArpaNa thatAM te pratibaMdha maTe che. jyAM sudhI Avo pratibaMdha che, tyAM sudhI yogyatA rokAI jAya che. cAra pratibaMdha (samAja, kuTuMba, zarIra, saMkalpa-vikalpa) uparAMta A pAMcamo pratibaMdha pharama vinayanI nyUnatA) maTatAM mArga maLe che. -A vastu sthiti che. (anubhava saMjIvanI-1416) Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patroka-pa94 173 patrAMka-594 muMbaI, vaizAkha suda 15, budha, 1951 sarva karatAM jemAM adhika sneha rahyA kare che evI A kAyA te roga, jarAdithI svAtmAne ja duHkharUpa thaI paDe che, to pachI tethI dUra evAM dhanAdithI jIvane tathArUpa yathAyogya) sukhavRtti thAya ema mAnatAM vicAravAnanI buddhi jarUra kSobha pAmavI joIe ane koI bIjA vicAramAM javI joIe; evo jJAnI puruSoe nirNaya karyo che, te yathAtathya che. tA. 21-12-1990, patrAMka-594 thI 596 pravacana naM. 277 zrImad rAjacaMdravacanAmRta, patra-594, pAnuM-463. "navalacaMdabhAI, morabI uparano patra che. "sarva karatAM jemAM adhika sneha rahyA kare che evI A kAyA te roga, jarAdithI svAtmAne ja duHkharUpa thaI paDe che, to pachI tethI dUra evAM dhanAdithI jIvane tathArUpa yathAyogya) sukhavRtti thAya ema mAnatAM vicAravAnanI buddhi jarUra kSobha pAmavI joIe; ane koI bIjA vicAramAM javI joIe; evo jJAnIpuruSoe nirNaya karyo che, te yathAtathya che.' Post card nI aMdara cAra lITImAM jJAnIpuruSanA nirNayanI vAta karI che. AtmAthI bhinna zarIra, kuTuMba, mana AdimAM aneka padArtho che, jenAthI potAne sukha thAya che athavA je sukhanA sAdhana manAya che te viSayamAM jJAnIpuruSono nirNaya kevo che enI A cAra lITImAM vAta karI che. tamAma padArthomAM vadhAremAM vadhAre, adhika eTale vadhumAM vadhu snehanAma rAga rahe che. jenA pratye sauthI vadhu rAga che e zarIra che. potAnuM mAneluM evuM zarIra che. zarIra potAnuM nathI paNa potAnuM mAneluM evuM je zarIra, enA pratye jIvane sauthI vadhAre rAga hoya che. e zarIra paNa rogathI duHkhanuM nimitta bane che ane vRddhAvasthAne kAraNe paNa e duHkhanuM ja nimitta bane che. zAstramAM to vRddhAvasthAne paNa eka roga ja kahyo che. sudhAne Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 rAjahRdaya bhAga-12 paNa roga ja kahyo che. kSudhA paNa roga che ane vRddhAvasthA paNa roga che. laukikamAM kSudhAne roga nathI gaNatA. bhUkha na lAge to roga gaNe che. bhUkha sArI lAge to taMdurastI gaNe che. e paNa jIvane roga che. pUjAmAM Ave che ke nahi ? kSudhAroga vinAzanAya naivedya (nirvapAmitI svAhA)'. bhagavAnane naivedya samarpaNa kare che e potAnA kSudhAroganA nAzanI bhAvanA mATe che. saMkSepamAM zarI2 che e jIvane duHkhanuM nimitta thAya che. duHkhanuM nimitta thaI paDe che. enI avasthAo duHkharUpa thaI paDe che ke jenA upara vadhumAM vadhu rAga che. zarIra vadhAre najIka che enAthI duHkha thAya che to bIjA dUravartI je padArtho che, kSetrathI dUra che e padArthothI sukha thAya evuM bhale atyAra sudhI mAnyuM hoya, svIkAryuM hoya, e nirNaya badalavA jevo che. jJAnIpuruSonA vacanonA AdhAre e nirNaya badalavA jevo che, ema kahe che. zarI2 ane badhA padArtho pratyenI je svIkRta mAnyatA-Conception jene kahe che e badalavA jevI che, badalyA vagara chUTako nathI. joke jJAnIpuruSa ema kahe che ke tane ema mAnatA tArI buddhimAM eka vAra tAre potAne UbhA rahI javuM paDe evuM che. kSobha pAme eTale hicakicAhaTa thAya. teM je mAnyuM che e kharekhara sAcuM che ke kema ? jarAka vicAra karatAM tAre UbhA rahevuM paDe evuM che. ema nathI kahetA ke huM kahuM ema tuM mAnI le. huM kahuM chuM mATe tuM svIkArI le ema nathI kahetA. paNa ekavAra to tuM eno vicA2 ka2 ke kharekhara A sukhanA kA2No che ? kharekhara enAthI mane sukha maLe che ? sukha thAya ja che ? eka vakhata jarA kSobha pAmIne, Ubho rahI jaIne vicA2 ka2e to tane khyAla Avaze ke sukha nahi paNa duHkha vadhAre thAya che. AkuLatA, te te padArthonA lakSe jIvane AkuLatA utpanna thAya che. evuM jarUra tane vicAratA lAgaze. ane to pachI sukha mATe koI bIjo vicAra, bIjo upAya hovo joIe evI tArI buddhinI aMdara koI vAta utpanna thayA vaga2 rahevI joIe nahi. AvA prakA2nI je vicAraNA ene vicAravAna kahe che. vicAravAnanI buddhi...' ema kahyuM ne ? kevA jIvanI buddhi kIdhI ? ke vicAravAnanI buddhi...' eno artha e paNa thayo ke je jIvo zarI2, dhana ane bIjA sukhanA sAdhanomAM sukha mAne che ane e sivAya jene bIjo vikalpa nathI ene jJAnIpuruSo vicAravAna jIva kahetA nathI. ema paNa thayuM ne emAMthI ? ke jJAnIpuruSo ene vicAravAna jIva nathI kahetA. vicAravAna jIva te che ke cAlatI paristhitimAM AkhI duniyA mAne che enA karatAM potAnA anubhava tapAsIne Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 175 patrAMka-594 kAMIka bIjI rIte mAnavA taiyAra thAya che. ene vicAravAna kaheche. mumukSa - zarIrAdine potApaNe mAnavAthI ja krodha, mAna, mAyA, lobha Adi udbhava to e rIte ja thAya che, e kAraNe ja thAya che. je kAMI doSa thAya che e... pUjya bhAIzrI - barAbara che. e zarIrane AdhAre thAya che. zarIra te huM evuM zarIrane adhiSThAna banAvavAthI e doSa utpanna thAya che). AdhAranuM sthAna tene adhiSThAna kahe che. AdhArabuddhie jene sthAna Ape tene zAstramAM adhiSThAna kahe che. AtmAnuM adhiSThAna hovuM joIe enA badale zarIranuM adhiSThAna che to tamAma prakAranA doSa ane tamAma prakAranA duHkha utpanna thayA vagara rahe nahi. doSa utpanna thAya ane duHkha utpanana thAya evuM bane nahi. doSa ane duHkha avinAbhAvI che. dazavaikAlikamAM evI vAta lIdhI che ke deva-guruzAstra Adino avinaya kare. navamuM vinayanuM prakaraNa che. avinaya kare, virAdhanA kare, avinaya kare. kadAca sUryathI garamI na lAge, kadAca agni zItaLa thAya paNa e jIva duHkhI na thAya evuM koI divasa na bane. jhera kadAca mRtyu na Ape. Ama to e jhera ja che ane enAthI mare ja paNa AyuSya hoya to kadAca jherathI mANasa na mare. paNa A prakAranA aparAdhathI to jIva duHkhI thAya, thAya ne thAya ja. ene duHkhI thato koI nahi rokI zake. vinayanA prakaraNamAM evA keTalAka bola lIdhA che. ghaNAM bola lIdhA che. mumukSu:-dasamAMthI sAta vAra vinaya kare ane eka vAra avinaya kare to somAMthI eka vAra avinaya kare to e eTalo ne eTalo duHkhI thaI jAya che. pUjya bhAIzrI - soe so vAra jevinaya karyo hato e dhovAI gayo. so vakhata vinaya karyA pachI eka vAra avinaya karyo. hajAra vakhata vinaya karyA pachI ekavAra avinaya karyo e badhuM dhovANa thaI gayuM. eka sapATAmAM ! mATe jyAM jyAM deva-guruzAstra-sapuruSa-siddhAMtanI vAta Ave tyAM UbhA rahI javuM. huMjijJAsu chuM, huM mumukSu chuM, huM jJAnI nathI, mAre abhiprAya ApavAno koI adhikAra mArAmAM nathI. mAre jijJAsu rahevuM, jJAnIpuruSanI AjJAe cAlavuM. A paristhitimAM AvI javuM. mumukSue AthI AgaLa na javuM. jo bacavuM hoya to. nahitara laukikajano aparAdha kare che enA karatAM moTo aparAdha thatA ene vAra lAgaze nahi. A paristhiti thavAnI. mumukSu-e to deva-zAstra-guru-sapuruSane anukULa cAlato hoya chatAM somAMthI 98 vakhata vinaya kare ane eka vakhata avinaya kare topaNa ene dhovAI jAya che? pUjya bhAIzrI :- hA, dhovAI jAya.98 nahi hajAra vakhata kare ane eka vakhate Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 rAjahRdaya bhAga-12 kare, hajAra vakhata vinaya kare ane eka vakhata avinaya kare eTale hajAre vinaya dhovAI jAya. mumukSu:-deva-guzAstrane oLakhyA nahi. pUjya bhAIzrI - oLakhyA nahi e enuM kAraNa che. Ama thavAnuM kAraNa zuM che? ke eno nirNayadeva-guru-zAstra mATeno barAbara nathI. oLakhANapUrvakano eno nirNaya hoya to AvI bhUla kyAreya na thAya, svapneya na thAya. jAgatA to na thAya paNa svapna paNa na thAya. oLakhANa nathI enuM kAraNa e che. enuM svarUpa oLakhAyuM nathI. ahIMyAM to zuM kahevuM che ke jyAM jyAM zarIra ane parapadArthamAM A jIvane mamatva thAya che, potApaNuM thAya che e ajJAna ane mithyAtvane laIne thAya che. tyAM potAnuM astitva nathI. tyAM potAnA astitvanuM grahaNa thAya che ke A huM tyAre kahe che ke tuM vicAravAna jIva hoya to jarAkatane vicAra Avavo joIe ke jenA upara huM mamatva karuM chuM tyAM duHkha mane kema thAya che? mamatva karatA ja mane duHkha kema thAya che? viSaya to AmAMthI cAlyo ke doSa ane duHkha avinAbhAvI che, nirdoSatA, pavitratA ane sukha avinAbhAvI che. avinAbhAvI eTale eka sikkAnI be bAju hoya ane sAthe jaDAyelI ja rahe ema jaDAyelI ja rahe che. eka thAya ane bIjuM na hoya evuM bane nahi. mATe emAM sukhavRtti thAya evuM mAnatA pahelA vicAravAnanI buddhi avazya kSobha pAmavI joIe. ene hicakicATa thavo joIe ke kAMIka mArI bhUla thAya che, kAMIka AmAM vicAra karavo jevo che ane sukhano upAya koIka bIjo hovo joIe ema enI buddhi bIjI dizAmAM kAma karatI thavI joIe. kAMI nahi to zodha kare. ahIMyAM sukha nathI to bIje kyAMya bIjI rIte sukhanuM kAraNa che, evI rIte sukhanI zodhamAM jAya. paNa e rIte enI vRtti hovI joIe. ema jJAnI puruSoe nirNaya karyo che. vicAravAna jIvo mATe jJAnIpuruSono Avo nirNaya che. je Avo vicAra karatA nathI ane jJAnI puruSonA nirNaya anusAra vicAravAnapaNuM nathI kahetA paNa te te jIvo avicArI jIvo che ke je potAnA ja duHkhanA upAyane sAdhe che, je potAnA ja duHkhanA upAyane potAnI meLe, potAnA hAthe duHkha prApta thAya ema kare ene vicAravAnuM kema kahIe ? ene to avicArI ja gaNAya. te yathAtathya che. eTalo TUkaDo nAkhyo. parapadArthamAM mamatvathatuM rokavA mATe A vAta karI che. e 594 (patra pUro thayo. Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-595 177 patrAMka-595 muMbaI, vaizAkha vada 7, guru, 1951 vedAMtAdimAM AtmasvarUpanI je vicAraNA karI che, te vicAraNA karatAM zrI jinAgamamAM je AtmasvarUpanI vicAraNA kahI che, temAM bheda paDe che. sarva vicAraNAnuM phaLa AtmAnuM sahajasvabhAve pariNAma thavuM e ja che. saMpUrNa rAgadveSanA kSaya vinA saMpUrNa AtmajJAna pragaTe nahIM evo nizcaya jine kahyo che te, vedAMtAdikaratA baLavAna pramANabhUta che. pa95. lallujI" uparano patra che. ahIMthI pa95thI traNa-cAra patranI aMdara vedAMta ane jainadarzana-e be darzana vaccenA... 595,96,97 traNe patromAM be darzano vaccenA tattvajJAnanI samIkSA karI che athavA talanA karI che. kemake vedAMta eka Astikaya darzana che. AtmAne nizcayanaya svIkAre che evI rIte eno eka sAMkhya mata AtmAne evI ja rIte svIkAre che ane AtmAne vairAgya ane upazama saMbaMdhInA bodhanI aMdara ghaNI ghaNI vAto che. athavA AtmAmAM lIna thavA mATeno upadeza paNa ghaNo che. AtmAmAM lIna thavA mATeno upadeza ghaNo che. . yogavAziSThanI aMdara to jJAnI puruSanuM varNana Ave evA varNano Ave che. jainadarzanamAM je jJAnInI dazAnA akartApaNAnA varNana Ave evA Ave). kemake sAMkhyamAM to AtmA kartA nathI. AtmA to bilakula soMze akartA che. eTale jene evuM jJAna thAya che e akartA thaI jAya che e vAto ghaNI Ave che. sAMkhyamAM ane emAM khAsa karIne yogavAziSThamAM eprakaraNa che. mumukSu -beya vAta lIdhI che? pUjya bhAIzrI - hA. vAta to paraspara viruddha to ghaNI Ave. paraspara viruddha ghaNI vAta Ave. paNa AvI paNa vAta Ave che. lIdhI che to AmAMthI ne ? divyadhvanimAMthI mULa to je gamyuM e lIdhuM che. eTale je satyanA aMzo che e paNa lIdhA. che, asatyanA aMzo paNa lIdhA che. eTale satyamAM asatyanI bheLaseLa thAya tyAre satya mAryuM jAya che. jemake ApaNe gurudeva pAsethI satya samajIe ane koI vAta pachI ApaNI mati kalpanA pramANe asatya paNa grahaNa karIe. to e mAnyatA satya nathI rahetI. paNa Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 rAjahRdaya bhAga-12 ATalI vAta to satya kharIne? nahi. mAnyatA pUrepUrI asatya thaI jAya che. kemake mAnyatAmAM aMzo nathI paDatA. mAnyatA to AkheAkhI ja hoya che. kAM to satya ane kAM to asatya. emAM ATalA TakA (ema) enI mAnyatAmAM TakAvArI UbhI nathI thatI. vedAMtAdimAM AtmasvarUpanI je vicAraNA karI che, te vicAraNA karatAM zrI jinAgamamAM je AtmasvarUpanI vicAraNA kahI che, temAM bheda paDe che. bheda eTale taphAvata Ubho thAya che, judAM paDe che. vedAMtavALA jainadarzanathI AtmAnA viSayamAM judAM paDe che. kyAM (judAM paDe che) ? saiddhAMtika viSayamAM judAM paDe che. upadezanA viSayamAM eTalA judAM nathI paDatA paNa siddhAMtanA viSayamAM judAM paDe che. joke siddhAMta upadeza mATe che. upadeza jo grahaNa na karavAno hoya to siddhAMta kharekhara siddhAMtanA prayojana mATe saphaLa nathI Tharato, niSphaLa Thare che. topaNa e upadezamAM sthira thavA mATe, kAyama rahevA mATe siddhAMtanA AdhAra vagara upadezamAM TakI zakAtuM nathI, sthira rahI zakAtuM nathI. kemake e kalpanAmAtra thAya che. siddhAMta che e vastunA svarUpane pradarzita kare che, vyakta kare che ane vastunA svarUpa anusAra upadeza grahaNa thAya, vastunA svarUpanA AdhAre jo upadeza levAya to e upadeza kAyamI rahe che. nahitara kalpita siddhAMta hoya enA AdhAre upadeza grahaNa karyo hoya to kalpanAnA AdhAre TakI zakAtuM nathI. eTale nathI TakAtuM. ema upadeza barAbara hovA chatAM enI saphaLatA nathI enuM kAraNa A che ke siddhAMtanI bhUla che. vedAMtAdimAM AtmasvarUpanI je vicAraNA karI che, te vicAraNA karatAM zrI jinAgamamAM je AtmasvarUpanI vicAraNA kahI che, temAM bheda paDe che kemake e siddhAMtika viSaya che. e siddhAMtamAM juduM paDe che. "sarva vicAraNAnuM phaLa AtmAnuM sahajasvabhAve pariNAma thavuM e ja che. A upadeza che. upadeza zuM che? ke AtmA sahaja svabhAve pariName, sahaja svarUpe pariName, sahaja svarUpamAM pariName e upadezanuM phaLa che. e vicAraNAnuM phaLa che athavA upadezanuM e phaLa che. e AvavuM joIe. sarva vicAraNAnuM phaLa AtmAnuM sahajasvabhAve pariNAma thavuM e ja che." saMpUrNa rAgadveSanA kSaya vinA saMpUrNa AtmajJAna pragaTe nahIM evo nizcaya jine kahyo che, te, vedAMtAdi karatAM baLavAna pramANabhUta che." A Comparative statement sarakhAmaNI karIne ApyuM che. vedAMtamAM paNa vItarAga thavAnI vAta Ave che, ema kahe che. rAga-dveSAdi badhA avaguNano nAza karavo joIe ane saddaguNo pragaTa karavA joIe. sadguNo pragaTa karavAmAM bahu jainadarzana jeTalo vistAra nathI. kemake Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-595 179 siddhAMtika viSayamAM tyAM phera paDe che. paNa sAkSIbhAve rahevuM joIe e vAta Ave che. ApaNe jene jJAtA-daSTapaNe kahIe chIe. e loko ema kahe che ke sAkSI rahevuM. kyAMya rAga na karo, kyAMya dveSa na karo, kyAMya moha na karo, bIjA vikArI pariNAme pariNamo nahi. to zuM karavuM) ? ke sAkSI tarIke rahI jAva. ATalI vAta Ave che. eka nyAye upadezanI dRSTie to jainadarzana jevI jalAge. (ahIMyAM) bahumuddAnI vAta karI, ke paripUrNa rAga-dveSano kSaya karavo. juo! A prAraMbhanI vAta che. kyo siddhAMta Avyo? pUrNatAnA lakSe zarUAta. tyAM paNa loko tyAgI thAya che, rAganA nimitto choDe che, jaMgalamAM jAya che, nirvastra dazAmAM e loko paNa rahe che. sarvasaMgaparityAga karIne nirvastra dazAmAM rahe che. paNa bhUkha lAge to kaMdamULa khAI le. zuM kare ? vanaspati kAcekAcI khAI le. ApaNe zaheramAM nathI javuM. e avasthAmAM e loko zaheramAM Ave paNa nahi. e samaje che ke zaheramAM A sthitimAM loko rahetA nathI. jaMgalamAM rahe. AkhI jiMdagI jaMgalamAM rahe. nadInA, taLAvanA, kUvAnA pANI pI le. bhUkha-tarasamAM to cAle evuM nathI. vastra vagara cAle. rAkha coLI le (eTale) ThaMDI-garamInalAge. e loko rAkha coLI le che. kAraNa ke svarUpasthiratA to che nahi ke vItarAgatAmAM AvI jAya. e to haThathI tyAga karyo che. ThaMDI-garamI to lAgaze. to rAkha coLe che. ziyALAmAM eTalI ThaMDIna lAge, UnALAmAM eTalI garamIna lAge. chatAM tapazcaryA kare, kaThIna tapazcaryA kare. paNa bhUkha-tarasanuM zuM? to kAcuM pANI pI le, aNagaNa pANI paNa pI le. A zuM jainadarzanamAM ane emAM AcAramAM phera paDe che (e vAta che). koI darzananA AcAra je jaina muninA AcAra che enI tulanAmAM, svapara ahiMsaka potAne paNa ahiMsA, bIjA jIvone paNa ahiMsA, evA nirdoSa AcAra jagatamAM koI saMpradAyamAM nathI. bAhyAcaraNa paNa nathI. aMtaranuM AcaraNa hovAno savAla raheto nathI. paNa rAga-dveSa choDavA mATe tyAga jarUra kare che. rAganA nimitto, dveSanA nimitto je che e rAga-dveSa avaguNa che ane choDavA jevo che eTale eno tyAga kare che. paNa zarUAta barAbara nathI. emanI zarUAta barAbara nathI. saMpUrNa rAgadveSanA kSaya..." karavo tyAMthI upADa nathI. A jainadarzanamAM prAraMbhano siddhAMta che. zarUAta saMbaMdhIno je siddhAMta che e cUkayo ane bIjI rIte potAnI mati kalpanAe mArga prApta karavA ke AgaLa vadhavA jAya che, graMthibheda nahi TALe. je ahIM 593mAM kahI dIdhuM, ke "saMsArapariNAmI thayA karyo che." graMthibheda thavAmAM je puruSArtha Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 rAjahRdaya bhAga-12 joIe e puruSArtha ene Avaze nahi. kyAMthI sIdhI vAta AvI? 'saMpUrNa rAgadveSanA kSaya vinA saMpUrNa AtmajJAna pragaTe nahIM. pahelethI e vAta hovI joIe. prAraMbhamAM e siddhAMta grahaNa karavo paDe ke saMpUrNa rAga-dveSanA kSaya vinA, saMpUrNa jJAna nathI, saMpUrNa cAritra nathI, saMpUrNa pavitratA nathI. are.e dhyeya vagara to enI kharekhara zarUAta paNa nathI. evo nizcaya jine kahyo che te vedAMtAdi karatAM baLavAna pramANabhUta che." kemake prAraMbhathI ja vAta che. zarUAta ja tyAMthI thAya che. keTalo baLavAna che ? enA karatAM ghaNo baLavAna che. bhale e lokoe nirdoSa thavAnI hajArogame vAta karI che. e lokoe paNa moTA moTA zAstro racyA che. yogavAziSThanA AvA cAra Volume che. paNa pachI jAya kathAmAM. emAM badhI kalpita kathAo che. e badhI Ave che ne olI ? rAkSasI, karkaTa rAkSasI ne lIlA ne phalANuM... kalpita che. pachI zuM che ke siddhAMtamAM keTaluMka cAle? vistAra to che nahi. enI e kAM to Repeat karyA kare. pachI daSTAMto lAMbA... lAMbA lAMbA lAMbA...dagaMto (Ave. vaktA ane lekhakamAM A enI kSati che. A viSayanI aMdara to kharekhara siddhAMta samajAvavo che. dAMtanA nimitte siddhAMta samajAvavAnuM bane che paNa dAMta aMzagrAhI hovA chatAM, dagaMta kAMI saMpUrNa lAgu na paDe, siddhAMtane aMzapaNe grahaNa karatuM evuM dRSTAMta hovA chatAM, daSTAMta lAMbu lAMbu karIne evuM laMbAve, evuM malAve ke enI kathAo cAlavA mAMDe. mULa vAta to pachI sAMbhaLanArane ane vAMcanArane smaraNamAM paNa na rahe ke A zuM karavA ATaluM badhuM lAMbu kare che. kemake emAM aneka prasaMgo, aneka vAto UbhI kare. e siddhAMtika viSayanI kSatine jAhera kare che. dAMta to mAtra alpa levo joIe ane siddhAMtane vajana ApIne, spaSTa karIne sArI rIte cokhkho karavo joIe. athavA siddhAMta che e khullo thavo joIe, enA uparanuM vajana barAbara prasiddha thavuM joIe. eTale e vAta karI che. te vedAMtAdi karatAM baLavAna pramANabhUta che' ema jinAgamamAM AtmAsaMbaMdhInI je vicAraNA che e baLavAna che ema kahe che. baLavAna che eTale ? ke kharekhara jo AtmAmAM sthira rahevuM hoya, to je vadhAre TakAu hoya e cIja le che ne ? A cIja ATalI Takaze ane A cIja ATalI Takaze. tame kaI vAparazo ? je cIja vadhAre Take e mANasa le che. koI cIja kharIde tAvaDI le ke pachI makAna bAMdhe. bhale amAruM be-pAMca varSe paDI jAya ema karIne koI caNe che? jIvIe tyAM sudhI nahi, dikarAnA dikarA vApare tyAM sudhI A makAna paDavuM joIe nahi. ema kahe, cAMdInA pAye makAna caNyuM hatuM. zuM Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-595 181 kahe? mumukSuH-pahelA to sIsuM reDatA. pUjya bhAIzrI - sIse reDatA. A ApaNe maMdira vageremAM paMca ratnane dhAtu nAkhe che ne, cAMdInA cAMdInA pAye eno artha zuM? amAro pAyo majabuta che. ema mokSamArganI zarUAta evI majabuta hovI joIe to enA upara makAna caNe. cauda guNasthAna sudhInuM je caNatara che e pAyA upara AdhArita che. pAyo jeno nabaLo enuM caNatara badhuM vyartha javAnuM che, ene kAmamAM AvavAnuM nathI. mumukSu sarva karatAM A kAma moTuM samajAya to A thAya. pUjya bhAIzrI:- enuM mahatva jeTaluM che eTaluM samajAvavuM ja joIe. na samajAya to game te rIte cAlavA mAMDaze. dharmanA kSetramAM Avaze ane potAnI matikalpanAe cAlavA mAMDaze. bIjuM kAMI nahi kare. ane gothuM khAdhA vagara raheze nahi. A anamato badhA emAMthI UbhA thayA che. vedAMtAdie game teTalI vicAraNA karI hoya paNa zarUAtamAM bhUlyA che. pachI kyAMka to vicArabhedathavAno ja che. e phAMTo judo paDaze. mumukSu - je koI mANasanI bhUla thAya che e zarUAtamAM ja thAya che. pUjya bhAIzrI - zarUAtamAM ja pheraphAra hoya che. paNa khyAla na Ave eTale pAchaLathI khabara paDe. pariNAma Ave tyAre khabara paDe. viparIta pariNAma Ave tyAre khabara paDe ke ApaNe zarUAtamAM bhUlyA chIe. paNa tapAso to khyAla AvI jAya ke zarUAtamAM ja bhUla thaI hoya che. mumukSu - ema ema lAge ke ATalA divasathI sAMbhaLIe. ema karIe. ema kirIe. topaNa ResultnathI AvatuM. to enuM kAraNa ema ja che ke zarUAtamAM bhUle che? pUjya bhAIzrI:-(zarUAtamAM bhUle che). (vAstavika zarUAta thaI hoya ene apUrva jAgRti Ave ane ene ema lAge ke) mane jAgRti AvI nathI evuM ene lAgyA kare. evuM ene kSaNe-kSaNe, kAryo-kAryo, prasaMgeprasaMge evI jAgRti rahe ene ke ene potAne ema lAge ke anaMta kALamAM AvI koI jAgRti mane nahi AvI hoya evI mane apUrva jAgRti che. mArA hita-ahitanA viSayamAM huM eTalo badho sAvadhAna chuM ke koIpaNa bhoge mAruM ahita svIkAravA huM taiyAra nathI. evI apUrvatA A zarUAtavALAne Ave che. e ene zarUAta sAcI thaI che e eno pUrAvo che athavA lakSaNa che. e 595 (patra pUro thayo. Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 rAjahRdaya bhAga-12 patrAMka-596 muMbaI, vaizAkha vada 7, guru, 1951 sarva karatAM vItarAganAM vacanane saMpUrNa pratItinuM sthAna kahevuM ghaTe che. kemake jyAM rAgAdi doSano saMpUrNa kSaya hoya tyAM saMpUrNa jJAnasvabhAva pragaTavA yogya niyama ghaTe che. zrI jinane sarva karatAM utkRSTa vItarAgatA saMbhave che; pratyakSa temanAM vacananuM pramANa che mATe je koI puruSane jeTale aMze vItarAgatA saMbhave che, teTale aMze te puruSanuM vAkya mAnyatAyogya che. sAMkhyAdi darzane baMdhamokSanI je je vyAkhyA upadezI che, tethI baLavAna pramANasiddha vyAkhyA zrI jina vItarAge kahI che, ema jANuM chuM. pa96. "sarva karatAM vItarAganAM vacanane saMpUrNa pratItinuM sthAna kahevuM ghaTe che. kemake jyAM rAgAdi doSano saMpUrNa kSaya hoya tyAM saMpUrNa jJAnasvabhAva pragaTavA yogya niyama ghaTe che. pUrNatA upara keTaluM vajana che ! bhale jagatanA game te matoe game te vacano kahyA hoya paNa pote e badhAno saravALo mArIne kahe che ke "sarva karatAM." jagatanA sarva abhiprAyo karatAM, sarva upadezo karatAM vItarAganAM vacanane saMpUrNa pratItinuM sthAna kahevuM ghaTe che.' mumukSu -AkhuM jainadarzana AvI gayuM. pUjya bhAIzrI - jainadarzana ane jina vItarAga upara vizvAsa keTalo che ! vaDavAmAM divAla upara vacano lakhyA che ne? mumukSu -abrAhama liMkananA.. pUjya bhAIzrI - abrAhama liMkananA ane bIjA koI paradezI tattvaciMtako.je thayA ne enA paNa vacano lakhyA che. have, juo! "zrImadjI' kahe che? "sarva karatAM vItarAganAM vacanane saMpUrNa pratItinuM sthAna kahevuM ghaTe che. jyAre vacana jalakhavA che to pachI vItarAganA ja vacana lakhIe ne. abrAhama liMkananuM zuM kAma che ? ene to khAvAno paNa viveka nahoto ke zuM khAya che. tyAM to mAMsAhAra ghaNo che. e lokone to khANI-pINIno koI viveka hoto nathI. bhale tattvajJAnI hoya paNa khAya zuM bicArA ? Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 183 patrAMka-596 ThaMDo deza rahyo. anAjanI vAnagIo banatI nathI. bane che to enI aMdara iMDAnA rasa ane bIjuM ne trIjuM hoya ja. varSo pahelA e loko to thaI gayA che. tyAM to bIjuM kAMI hoya nahi. khANI-pINIno jene khyAla nathI e have bIjuM ApaNane zuM tattvajJAna sIMce? prazna ja nathI. sarva karatAM vItarAganAM vacanane saMpUrNa pratItinuM sthAna kahevuM ghaTe che. kemake e eka bhAIe lakhAvelA che. (eka) bena sAthe carcA thaI hatIne. ghaNI karI hatI. to kahe A bhAIe lakhAvelA che. emane potAne eTalo khyAla nathI. mumukSu-kyA gAma? - pUjya bhAIzrI vaDavA "zrImadjIno Azrama che ne ? emAM daravAjA upara moTI divAla upara moTA moTA akSare lakhelA che). che badhA upadeza vacano paNa nIce A vacana koNe kahyuM enuM nAma lakhyuM hoyane? emAM A abrAhama liMkana ane bIjA-trIjA ghaNA ajANyA tattvaciMtako che. eka musalamAna che. A abrAhama liMkana yahudI ke evA ja koI che, koI krizcayana che, koI musalamAna che. evA lokonA vacana paNa lakhyA che. zrImadjI'no zuM saravALo che ? ke koInA vacano karatAM vItarAganA vacanane saMpUrNa pratItinuM sthAna devuM ghaTe. kemake e saMpUrNa nirdoSa thayA che. paripUrNa pavitra dazAne e prApta thayA ane e dazAnA AdhAre vacanavyavahAra karyo. vacananI pUrva bhUmikA athavA pazcAt bhUmikA-Background jene ApaNe kahIe chIe, e zuM che ? A vicAravuM jarUrI che. mAtra vacanathI AkarSita thavuM jarUrI nathI paNa kaI bhUmikAthI, kaI pazcAt bhUmikAmAMthI e vacana UpajyA che? e paheluM vicAravuM ghaTe che. kemake jyAM rAgAdi doSano saMpUrNa kSaya hoya tyAM saMpUrNa jJAnasvabhAva pragaTavA yogya niyama..." eTale siddhAMta "ghaTe che. jyAM saMpUrNa nirdoSatA hoya tyAM saMpUrNa svabhAva pragaTa thayo hoya ane e ja kahete saMpUrNa nirdoSa hoya. enA vacanamAM zaMkA paDe nahi. nahitara ahIMyAM eka vAta sArI kare ane vaLI bIjI vAta pAchI gothuM mAre evI kare. kevI rIte vizvAsa mUkavo vizvAsa kevI rIte mUkavo? eka vAta to bahu sArI lAge ane bIjI vAtamAM pachI kyAM bhUla thAya? na kahenArane khabara rahe, na sAMbhaLanArane khabara rahe. sAMbhaLanAre to pahelI sArI vAta upara vizvAsa mUkI dIdho. A paristhiti UbhI thAya che. zrI jinane sarva karatAM utkRSTa vItarAgatA saMbhave che. A vizvanI aMdara jeTalA koI nirdoSa athavA dharmAtmAo athavA saMto thayA, emAM jina vItarAganI sAthe Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 rAjahRdaya bhAga-12 koI Ave evuM nathI. e saMpUrNa vItarAga thayA che athavA nirdoSa thayA che. pratyakSa temanAM vacananuM pramANa che mATe e kyAMthI nakkI karyuM tamekejina che e saMpUrNa vItarAga thayA che?kemake emanA vacano saMpUrNa vItarAgatA pratye dorI jAya che. prAraMbhano paNa e siddhAMta che ane Adi-madhya-aMtamAM e saMpUrNa nirdoSatA pratye laI javAnI ja emanI siddhAMtanI saMkalanA che. je koI saMkalita vAta che enI aMdara pahelethI chelle sudhI, Adi-madhya-aMtamAM saMpUrNa zuddha thavuM ane saMpUrNa nirdoSa thavuM e eka ja vAta jovAmAM Ave che. mATe ema lAge che ke te saMpUrNa vItarAga ane saMpUrNa nirdoSa thaI gayA che. pratyakSa temanAM vacananuM pramANa che mATe je koI puruSane keTale aMze vItarAgatA saMbhave che, teTale aMze te puruSanuM vAkya mAnyatAyogya che. jeTalI nirdoSatA eTaluM enuM pramANapaNuM, svIkAravApaNuM. eTale ke doSane kyAMya svIkAryo nathI. jenadarzane doSane kyAMya svIkAryo nathI. nirdoSatAne svIkArI che. nirdoSatAnuM darzana che. nirdoSatA prApta karelAe te prarUpyuM che, te calAvyuM che, emano mArga che. eTale to jinamArga kahevAmAM Ave che. mumukSu - AmAM jarA samajAtuM nathI. jeTalA aMze vItarAgatA teTaluM vacanamAM nathI AvyuM. pUjya bhAIzrI - hA. eTale zuM che? ke ahIMyAM siddhAMta ema levo che. ahIMyAM jeTalI pavitratA ane nirdoSatA pragaTI che eTaluM emanuM mAnya karavuM. have AmAM zuM che samyapha mithyAtvano viSaya nathI levo. kemake vedAMtanI sAthe tulanA karavI che ne ? e viSaya nathI levo. ApaNe je dRSTikoNathI vicArIe chIe e viSaya nathI levo viSaya zuM lIdho che? ke anya saMpradAyomAM paNa moTA moTA nAmI-anAmI saMto-mahAtmAo thaI gayA che. jevI ApaNe tyAM tIrthaMkaradevanI, AcAryonI je mAnyatA che ane Prestige che bahumAna pramANe, bahumAnathI gaNIe to, evI ja dareka dharmamatomAM potapotAnI hoya che. vedAMtanI aMdara "vyAsajI' thayA. mahAjJAnI thayA ema gaNAya, e lokone viSe. have jJAna che emAM ghaNI vAto maLatI Ave che. enA zAstro tame juo. "gItA" vAMco, bIjuM-trIjuM. emAM vItarAgatAnI vAto, svarUpalInatAnI vAto, anubhUtinI vAto, adhyAtmamAM AtmAmAM lIna thavAnI vAto. badhI vAta che. to zA mATe emanA vacano na mAnavA? prazna e Ubho thAya ke emanA vacano zA mATe na mAnavA? e paNa vItarAgatAnI vAta kare che, e paNa anubhUtinI vAta kare che, e paNa svarUpamAM lIna thaI javAnI vAta kare che. cokhkhI vAta Ave che. emanA vacano zA mATe mAnya na Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-pa96, 185 karavA? tyAre emaNe ahIMyAM eka lAInadorI dIdhI ke vItarAgatA prApta karI hatI? ane prApta karI hatI to keTalA aMze vItarAgatA prApta karI hatI ? dareka saMpradAyanI aMdara potAnA deva che e AdarzanA sthAna che. Adarza eTale zuM? je dhyeya pote pahoMcavA dhAre che ane Adarza kahevAya. jemake ApaNe jina vItarAganI mUrti sthApIe chIe. pachI nAma bhale ApIe chIe te te vyakti najIkanA bhaviSyamAM ItihAsamAM thaI gayA che mATe. bAkI to anaMta kALamAM evA anaMtA thayA paNa ApaNe samuccayapaNe laIe to e dhyeya che, eka Adarza che. AvA thavuM joIe. tyAre e devanI je sthApanA che, koIpaNa anyamatamAM je devanI sthApanA che emAM vItarAgI devanI sthApanA nahi hoya. kahevAtA jainadarzanamAM nathI to bIje kyAM gotavA jAzo? jainanA nAme bIjA saMpradAya zarU thayA emAM nathI rahyuM to bIje to tame kyAM gotavA jAzo? kahe che, ke e game tevI DAhI DAhI AtmAne nirdoSa thavAnI, AtmAmAM lIna thavAnI, AtmAno anubhava karAvavAnI, badhI game tevI vAto karatA hoya paNa A vAsidAmAM sAMbelu gayuM. vAsidAmAM sAvaraNInI saLI bhegI bhegI bhaLI jAya bIjI vAta che paNa sAMbeluM kema jAya? sAvaraNI vaI jAya to paNa sAMbelu khase nahi. AvI moTI gaDabaDa che. mATe vItarAgatAnuM zuM? ema kahe che. jenuM e dhyeya nathI, jeno e Adarza nathI ene aMze paNa vItarAgatA prApta na hoya. ughADa hoya ane ughADamAM ghaNuM vAMcyuM hoya, sAMbhaLyuM hoya,vicAryuM hoya ane kahI zake paNa mULamAM siddhAMtika rIte vAta e che ke eno Adarza ja vItarAgatAno nathI. eNe vItarAgatA prApta karI nathI. e kevI rIte upadeza karaze ? enA vacana upara kevI rIte vizvAsa mUkazo? dumananA rAjanI aMdara jAsusa loko pahoMcI jAya che. e bhUlecUke enA kAyadAno bhaMga na kare. je jAsusa tarIke duzamananA rAjyamAM pahoMcI gayA hoya e bhUlecUke paNa kAyadAno bhaMga na kare. pahelA badhA kAyadAno abhyAsa karI lya pachI enI aMdara enI Entry thAya. e pahelA aMdara praveza na kare. pahelA badho abhyAsa thaI jAya pachI praveza kare. kemake e pakaDAya to badhuM pakaDAya jAya. eTale je dezamAM dAkhala thayo hoya e dezamAM kAyadesara rIte eTalo badho anukULa varte, paNa eno Azaya zuM che? eno dhyeya zuM che? ke A rAjane khatama karavuM. A enuM dhyeya che. e game eTalI anukULatAe varte che enA upara vizvAsa mUkavo ke na mUkavo? mUkAya ke na Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 rAjahRdaya bhAga-12 mUkAya? sauthI anukULa varte topaNa. ema tame konA vacana upara vizvAsa mUkazo ? ke jenA vacana upara vizvAsa mUko enuM dhyeya tapAsI levuM. nahitara enuM lakSa kAMIka che, vAta kAMIka kare che. game eTalI anukULa vAta kare, vizvasanIya nathI. basa! A Thermometere laIne mUkavAnuM che. game tyAM jAva,game tene sAMbhaLo. haLaveka rahIne khAnagImAM, bAjumAM besIne pUchI levuM. jarAka ApanuM dhyeya jANavuM che. kevI rIte zarU karyuM che ? A mArgamAM tame AvyA emAM zarUAta kevI rIte karI che ? tarata khyAla AvI jaze ke A vizvasanIya che ke avizvasanIya che. mumukSa :- vItarAgatAno zabdArtha jANanArA jainadarzanamAM bahu ochA haze. zabdArtha, bhAva to pachInI vAta che. pUjya bhAIzrI:-bahugaMbhIra vAto karI che. mumukSu - koI paNa mANasa dharmamArgamAM AgaLa vadhelo dekhAto hoya eno paricaya thaI javAno prasaMga thAya to A vAta pahelA Check karI levI? pUjya bhAIzrI - karavI joIe. to Line barAbara cAle che ke nahi, tarata khabara paDe. nahitara to enI Line jabarAbara cAlatI nathI. dhAreluM to anyamatio kahe che. jainadarzana jevI AtmAnI ane vItarAgatAnI vAto kare che evI vAto to anya darzano kare che. AtmAthI AtmAmAM saMtuSTa thavuM tene sthitaprajJa kahIe chIe, ..paNa dhyeyanuM zuM? bIjo zloka Ave ke mAra tuM tAre, huM beTho chuM. paraspara viruddhatA AvyA vinA rahe ja nahi. eTale to emaNe jJAnInI vANI mATe patrAMka) 679mAM e vAta karI ke, pUrvApara avirodhapaNuM e jJAnInI vANInuM khAsa lakSaNa che. kyAMya virodha na Ave ene. padArthadarzana che ne ? eTale virodha kevI rIte Ave ?virodhI dharmane paNa jANe che. eTale avirodha vacana kahI zake che. mumukSu -pote potAnuM pahelA dhyeya bAMdhe e mANasa e rIte CheckkarI zake che. pAchuM ahIMyAM AvIne pAchuM ahIMyA ja AvavuM paDe che. pUjya bhAIzrI:- e to che ja. parIkSA karavI che to parIkSA karavAnI kSamatA paNa hovI ja joIe. parIkSA karavI che ane parIkSA karavAnI yogyatA na hoya to parIkSA kevI rIte karazo ? e to potAnA jevo ja bIjAne gotaze. je dhyeye pote upaDyo che, je yogyatA potAnI rAkhe che, potAne bhaLatI yogyatA haze to nahi khabara paDe). mitrAcArI konI vacce thAya che? sarakhI prakRtivALAnI vacce. eka kaMjusa ane eka Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-596 187 udAra hoya to mitra na rahI zake. kAraNa ke matabheda ja paDe. olo kahe kharcavuM che, A kahe nathI kharcavuM. sarakhI prakRti hoya tyAM ja mitratA thAya che ne ? kevI rIte mitratA thAya che ? sIdhI vAta che. potAnI yogyatA pramANe saMga ka2vo joIe. yogyatA pramANe eTale ... kare che. jene je game che e pasaMda kare che. ahIMyAM kahe che ke tane vItarAgatA pasaMda che ? tane paripUrNa vItarAgatA pasaMda che ? to e rastAe cAlatA hoya enI sAthe tuM cAlaje. e raste na cAlatA hoya ene raste tuM nahi cAlato. tane nukasAna thAze. mumukSu :- sarasa vAta AvI. vItarAgatAnuM jene dhyeya che eno saMga karavo. = = pUjya bhAIzrI :- eTale ja kahyuM, je puruSanI mAnyatA karavI che, je puruSane jeTale aMze vItarAgatA saMbhave che, ema kahevuM che. kemake jJAnamAM loko bhUlA paDe che. vItarAgatAno bola levAnuM kAraNa emane prayojana che ke jJAnamAM loko bhUlA paDe che, vANImAM bhUlA paDe che, bhASAmAM bhUlA paDe che. cakkara khAya che. bahu sArI bhASA, bahu chaTA sarasa, bahu joradAra bole che. thoDA vakhata pahelA to ema ja vAta cAlatI hatI. bhAI ! tane bhASA bahu gamIne ? tuM 'rajanIzapurama'mAM vayo jA. kemake e atyAre duniyAmAM eka naMbarano mANasa che. have to e paNa vayA gayA ane badhuM vikhAya gayuM. bhASAvALAnI dazA e thAya. bhASAnuM AkarSaNa thAya e chevaTe e jagyAe vayo jAya. kemake jene je game che e ja pasaMda karavAnA che. kSayopazamano vyAmoha che e kSayopazamavALAne pasaMda ka2ze. bhAI, ghaNuM jANe che, ghaNI vAta kare che, keTalA paDakhethI samajAve che ! bahu sarasa.. bahu sarasa... bahu sarasa (lAge che) to e tyAM jaze. ahIMyAM (e lye che), vItarAgatAnuM dhyeya ane vItarAgatAnuM anusaraNa, vItarAgatAnI prApti A muddo cakAsI levo. jainadarzana sivAya koI darzananI aMdara vItarAgatAnI prApti thatI nathI. kemake enuM dhyeya khoTuM che. vItarAgatAnI zarUAta ja na thAya, prAraMbha ja na thAya. kAraNa ke enuM dhyeya khoTuM che e enI mUrtio sthApanA dekhADe che. enI je sthApanA che e spaSTa kare che. mumukSu :- parIkSA karatA AvaDI jAya to pachI pa2IkSaka pAse javAnI jarUra zuM rahI? = pUjya bhAIzrI :- emAM ema che ke jyAM sudhI upayoga bahAra jAya che tyAM sudhI saMga karavAno eka bhAva Ave che. ane saMga karavAmAM viveka karavo paDe che ke saMga kono karavo. saMga karavA yogyano saMga karavo ke saMga nahi karavA yogyano saMga karavo ? nahi Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 rAjahRdaya bhAga-12 karavA yogyano saMga kare to potAnuM kareluM dhUDadhANI thaI jAya. moTuM nukasAna AvI paDe. ema che. eTale e viveka karavo paDe che. e dRSTie e vAta che ke konI vAta mAnavI? sAMkhyAdi darzane baMdhamokSanI je je vyAkhyA upadezI che, tethI baLavAna pramANasiddha vyAkhyA zrI jina vItarAge kahI che, ema jANuM chuM.' A potAno abhiprAya spaSTa karI dIdho. goLagoLa vAta nathI rAkhI. hajI to ghaNAne bhUla paDe che. brahmanAne harinA badhA vacano Ave che ne 25mA varSamAM 25mA varSamAM paNa Ave che ane 23mA varSamAM paNa Ave che. kahe che, "sAMkhyAdi darzane." viSe. e badhAmAM sAMkhyamAM tattvajJAna vizeSa Ave che. jeTalA vedAMtanA bhinna bhinna abhiprAyomAM je vaheMcAyeluM darzana che emAM uttara mimAMsA, pUrva mimAMsA che. emAM yajJayAgAdi ane kriyAkAMDanI ghaNI badhI vAto che. khAsa karIne cAra vedanI aMdara je aMtano bhAga che ene vedAMta kahe che. emAM AtmasvarUpa viSenuM tattvajJAna vizeSa che. emAM nizcayanayathI je AtmA kahyo che evuM svarUpa sAMkhyamatanA abhiprAyamAM svIkAreluM che. nizcayanayanuM svarUpa je AtmAnuM che. athavA daSTino viSaya je AtmA che ene vedAMta darzana svIkAre che-sAMkhya. te uparAMta paNa e baMdha-mokSanI vAta kare che. ane e baMdha-mokSanI je vAta kare che e vidhinA viSayamAM moTI gaDabaDa che. keTalIka vAta maLatI Ave, keTalIka vAta viruddha jAya. maLatI na Ave paNa je pote karI hoya ethI viruddha jAya evo prakAra jovAmAM Ave che. eTale ema kahe che ke sAMkhyAdi darzane baMdhamokSanI je je vyAkhyA upadezI che, tethI baLavAna pramANasiddha vyAkhyA zrI jina vItarAge kahI che, ema jANuM chuM. mane A vAta spaSTa lAge che ke A be darzananI vacce tulanA karavAmAM Ave to jainadarzananI sAthe sAMkhyadarzana Ave evuM nathI, vedAMtadarzana Ave evuM che ja nahi. bahu spaSTa vAta che. mumukSu - je koI puruSane jeTalA aMze vItarAgatA saMbhave, eTale e maryAdita vAta che? pUjya bhAIzrI:- nahi. maryAdita eTale zuM che ke anyamatamAM paNa jJAnIo kahevAtA che. jJAnIo, saMto, tyAgIo che. jenadarzananI aMdara paNa jJAnIo che, saMto che, tyAgIo che. have vItarAgatA kone keTale aMze prApta karI che, ema gaNIne pachI enA vacanane mAnya karavuM. mumukSu -jeTalA aMze vItarAgatA saMbhave che. pUjya bhAIzrI:- TUMkAmAM ema nathI kahevuM ke tIrthaMkaranuM mAnajo ane AcAryanuM na Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 189 patrAMka-596 mAnatA. AcAryonuM mAnajo ane samyagdaSTi dharmAtmAnuM na mAnatA, ema ahIMyAM nathI kahevuM. ahIM e viSaya nathI cAlato. aMze vItarAgatA eTale mokSamArgavALAnI vAta nathI. mumukSu -aMze eTale bIjA darzanavALA aMze kahe che eTale eTalA pUratI ja vAta rAkhavI ke amuka ja? pUjya bhAIzrI -emAM vItarAgatAnI vAta Ave che. paNa vItarAgatA prApta karI che? A savAla che. vItarAgatAnI prApti ja nahi jovAmAM Ave tyAM tyAga jovAmAM Avaze, jJAna jovAmAM Avaze, vItarAgatAnI prApti nahi jovAmAM Ave. mumukSu - ahIM aMze vItarAgatA kahI e siddhAMtika rUpamAM guNasthAnanI vAta pUjya bhAIzrI:- nahi. e vAta nathI levI. anyadarzana sAMkhya sAthe levI. koI aMze ene vItarAgatA che? mumukSu teTale aMze te puruSanuM vacana mAnya karavA yogya che. pUjya bhAIzrI yogya che. vItarAgatAnA aMza keTalA che e joI levA. mumukSu -jyAM vItarAgatA hoya e jamAnavuM. pUjya bhAIzrI -e mAnavuM. ema kahevuM che. - mumukSu -e gotavA jAya tyAre vItarAgatA dekhAtI nathI. eTale pUrepUro niSedha thaI gayo. bahu gUDha bhASAmAM lakhyuM che. pUjya bhAIzrI - bhASA evI che. jarA samajavuM muzkela paDe evI bhASA che. paNa emane ema kahevuM che ke, bIjAne... ajJAnI che, mithyASTi che, grahita mithyAdRSTi che, rAgI che ema nathI kahetA. ema nathI kahetA. emane emanA vacano AtmAnA svarUpano upadeza Ape che, vairAgyano, upazamano, vItarAgatAno upadeza che, e loko AtmAnA svarUpanuM pratipAdana kare che eTale jJAna paNa che. bahAramAM juo to tyAga paNa che. have vItarAgatA che ke nahi A tamAre jovAnuM che. basa! jeTale aMze vItarAgatA hoya eTaluM mAnyakaro jovA jAzo to koI aMze vItarAgatA nahi maLe. mumukSu-nathI eTale mAnya nahikaravuM. pUjya bhAIzrI:-patI gaIvAta bhUlAna paDe enA mATe A vAta che. mumukSu -aMze vItarAgatA pragaTe che e cothA guNasthAnathI aMze gaNAyane? pUjya bhAIzrI:- hA. cothA guNasthAnathI aMze vItarAgatA pragaTe che. paNa cothuM Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 rAjahRdaya bhAga-12 guNasthAna kone Ave che ? ke jene pUrNa vItarAgatAnuM dhyeya che ene cothuM guNasthAna Ave che. cothu guNasthAna zarUAta che. jene pUrNa vItarAgatAnuM dhyeya che ene cothuM guNasthAna Ave che. eTale enI mAnyatAmAM pUrNa vItarAgatA svIkRta che. adhUrI vItarAgatA e svIkAratA nathI. e pUrNa vItarAgatAne svIkAre che. A enuM lakSa che, A enuM dhyeya che, A Adarza che. eTale enI Line badhI barAbara che. aprayojanabhUta viSayamAM chadmastha hoya tyAM sudhI bhUla thAya. karaNAnuyogamAM AcAryanA abhiprAyomAM taphAvata jovAmAM Ave paNa e aprayojanabhUta che eTale emAM mAnya, na mAnya ka2vAno prazna nathI. prayojanabhUta viSayamAM kevI rIte mAnya karavuM ? e saMbaMdhamAM potAne taiyArI karavI hoya to A badhI vAto samajavAnI rahe che. ahIM sudhI rAkhIe. - pariNAmano svabhAva ekatva karavAno che. - svabhAva che, paraMtu svabhAvathI ajANa evo A -mamatva karI duHkhI thaI rahyo che. svarUpamAM ja ekatva rahe tevo dravya jIva anAdithI paramAM ekatva karI (anubhava saMjIvanI-1420) jIvane anAdithI saMyoganI kAmanA, sukhabuddhine lIdhe rahI che, jethI AtmakalyANanAM sAdhano satsaMgAdi niSphaLa gayA che. jenA vacanayoganA baLe jIva nirvANamArgane pAme tevI sajIvanamUrtino anekavAra yoga thavA chatAM, tenI oLakhANa ekavAra paNa thaI nathI. kvacit jIve oLakhavA prayAsa karyo che paraMtu ukta sukhabuddhi rAkhIne karyo che, tethI dRSTi malina rahI che, tethI aMtaradRSTinA abhAvamAM jJAnIpuruSanI oLakhANa thaI nathI-thatI nathI. saMyoganI kAmanAe jIvanI bAhya dRSTi rahyA kare che. jethI jJAnInI aMtara pariNati dekhAtI nathI. (anubhava saMjIvanI-1421) Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-597 191 patrAMka-597 muMbaI, vaizAkha vada 7, guru, 1951 amArA cittane viSe vAraMvAra ema Ave che ane ema pariNAma sthira rahyA kare che ke jevo AtmakalyANano nidharizrI vardhamAnasvAmIe ke zrI28SabhAdie karyo che, tevo nirdhAra bIjA saMpradAyane viSe nathI. vedAMtAdi darzanano lakSa AtmajJAna bhaNI ane saMpUrNa mokSa pratye jato jovAmAM Ave che, paNa teno yathAyogya nirdhAra saMpUrNapaNe temAM jaNAto nathI, aMze jaNAya che, ane kaMI kaMI te paNa payayaphera dekhAya che. joke vedAMtane viSe ThAmaThAma AtmacaryA javivecI che, tathApite caryA spaSTapaNe aviruddha che, ema haju sudhI lAgI zakatuM nathI. ema paNa bane ke vakhate vicAranA koI udayabhedathI vedAMtano Azaya bIje svarUpe samajavAmAM Avato hoya ane tethI virodha bhAsato hoya, evI AzaMkA paNa pharI pharI cittamAM karavAmAM AvI che, vizeSa vizeSa AtmavIrya pariNamAvIne tene avirodha jovA mATe vicAra karyA karela che, tathApi ema jaNAya che ke vedAMta je prakAre AtmasvarUpa kahe che, te prakAre sarvathA vedAMta avirodhapaNuM pAmI zakatuM nathI. kemake te kahe che te ja pramANe AtmasvarUpa nathI; koI temAM moTo bheda jovAmAM Ave che, ane te te prakAre sAkhyAdi darzanone viSe paNa bheda jovAmAM Ave che. ekamAtra zrI jine kahyuM che te AtmasvarUpa vizeSa vizeSa avirodhI jovAmAM Ave che ane te prakAre vecavAmAM Ave che; saMpUrNapaNe avirodhI jinanuM kaheluM AtmasvarUpa hovA yogya che, ema bhAse che. saMpUrNapaNe avirodhI ja che, ema kahevAmAM nathI AvatuM teno hetu mAtra eTalo ja che ke, saMpUrNapaNe AtmAvasthA pragaTInathI. jethI je avasthA apragaTa che, te avasthAnuM anumAna vartamAnamAM karIe chIe jethI te anumAna para atyaMta bhArana devA yogya gaNI vizeSa vizeSa avirodhI che, ema jaNAvyuM che; saMpUrNa avirodhI hovA yogya che, ema lAge che. saMpUrNa AtmasvarUpa koI paNa puruSane viSe pragaTavuM joIe, evo AtmAne viSe nizcaya pratItibhAva Ave che, ane te kevA puruSane viSe pragaTavuM joIe, ema vicAra karatAM jina jevA puruSane pragaTavuM joIe ema spaSTa lAge che. Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjahRdaya bhAga-12 koIne paNa A sRSTimaMDaLane viSe AtmasvarUpa saMpUrNa pragaTavA yogya hoya to zrI vardhamAna svAmIne viSe prathama pragaTavA yogya lAge che, athavA te dazAnAM puruSone viSe sothI prathama saMpUrNa AtmasvarUpa [apUrNa] 192 tA. 22-12-1990, patrAMka - 597 pravacana naM. 278 ...zaMkA nathI. e viSayamAM amArA pariNAma sthira che, spaSTa che. jevo AtmakalyANano nirdhAra zrI vardhamAnasvAmIe ke zrI RSabhAdie karyo che,...' eTale tIrthaMkaroe karyo che tevo nirdhAra bIjA saMpradAyane viSe nathI.' anya saMpradAyomAM vedAMtathI to badhA heThe che. vedAMta jeTaluM tattvajJAna, Atma viSayaka tattvajJAna to koI saMpradAyane viSe nathI. eTale vedAMtanI carcA ka2ze. pachI bIjAnI carcA ka2vAnI koI AvazyakatA rahetI nathI. vedAMtAdi darzanano lakSa AtmajJAna bhaNI ane saMpUrNa mokSa pratye jato jovAmAM Ave che,...' zuM kahe che ? vedAMtanuM paNa emaNe sArI rIte adhyayana karyuM che. ane lakSa kAMIka evo che ke jIve mokSa prApta karavo joIe. dharma mokSa prApta karavA mATe che. puNyabaMdhana mATe nathI paNa mokSa prApta karavA mATe che. evo emano lakSa AtmajJAnanI prApti ane mokSanI prApti e be vAta tyAM che ema kahe che. paNa teno yathAyogya nirdhAra saMpUrNapaNe temAM jaNAto nathI...' eTale sAMgopAMga je aviparIta nirUpaNa hovuM joIe, kyAMya viparyAsa na Avavo joIe evI vAta tyAM vedAMtadarzananI aMdara jovAmAM AvatI nathI. A vicAravA jevuM che. vedAMtanA dRSTAMte bhale ahIMyAM vAta karI hoya ke, AtmajJAna ane mokSanA lakSe vicAraNA karanArane paNa viparyAsa rahe che. zuM vicAravAnuM che ? ke AtmajJAna ane mokSanA lakSe vicAra karanArane paNa viparyAsa rahe che. jo ke jainadarzanamAM bIjA phAMTA paDyA e paNa AtmajJAna ane mokSanI vAta to kare ja che, chatAM anyamata jevI sthiti Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 193 patrAMka-597 thaI gaI che. e vedAMtanI vAta choDo, anyamatanI vAta choDo. have ApaNI potAnI vAta vicAravA jevI che ke AtmajJAna ane mokSa saMbaMdhI vicAraNA karavA jatAM kAMI viparyAsa rahe che ke nahi? A vAta vizeSa karIne vicAravA jevI che. ema nathI ke AtmajJAna ane mokSanA lakSe ApaNe vicArIe chIe mATe vAMdho Ave ja nahi, mATe bhUla paDe ja nahi ane viparItatA rahe ja nahi, evuM kAMI nathI, ema kahevuM che. kemake ApaNo ughADa to ahIMyAM kAMI nathI. vedAMtAdi darzananA tattvajJAnanA mULa nirUpako che e to ghaNA ughADavALA hatA. "zaMkarAcArya' Adi tame juo, vedavyAsa juo, ghaNA ughADavALA hatA. zvetAMbaramAM 'haribhadrAcArya thayA, ghaNA ughADavALA hatA. "haribhadrAcArye emanA potAnA kALamAM ghaNA digaMbara AcAryonA zAstronI saMskRtamAM TIkA karI che. prathamavRtti prakaraNa. che ne? prazamavRtti prakaraNa" nAmanuM zAstra che. bhagavAna "mAsvAmInuM che. jemaNe 'tattvArthasUtra racyuM che. kadAca te bahAra paDyuM haze. TIkA "haribhadrAcAryanI che. ane baMne saMpradAyane mAnya che. jema tattvArthasUtra" baMne saMpradAyane mAnya che, ema prazamavRtti prakaraNamAM paNa mAnya che). AcArya paNa mAnya che ane emanI kRti paNa mAnya che. baMne mAnya che. kemake e prAraMbhano kALa hato. A vastu sArI che to enI TIkA vagere kare. mATe viparyAla na Ave evuM kAMI nathI. AtmajJAnano viSaya hAthamAM le vicAraNAmAM le ke mokSanA lakSe vicAra kare topaNaviparyAsana ja Ave evuM kAMI nathI. evuM saMpUrNa mokSa pratye... vedAMtAdidarzanano lakSa AtmajJAna bhaNI ane saMpUrNa mokSa pratye jato jovAmAM Ave che, paNa teno yathAyogya nirdhAra saMpUrNapaNe temAM jaNAto nathI....... have e lakSa hovA chatAM nirdhAra nathI ema kahe che. dhyeya bAMdhavuM joIe ne? saMpUrNa mokSa eTale saMpUrNa zuddhino nirdhAra hovo joIe. dhyeya bAMdhavAmAM nirdhAra' zabdano prayoga karyo che e barAbara che. jo e saMpUrNapaNe hoya athavA yathAyogyapaNe hoya to AgaLanI Line badhI barAbara cAle. nahitara AgaLa jatA viparItatA Ave. kemake kSayopazamamAM to jaNAya che ke saMpUrNa zuddhirUpa jemokSa che e ja prApta karavA yogya che. paNa jaNAya eTale zuM? nirdhAra karyo ke nathI karyo ? dhyeya bAMdhyuM che ke nathI bAMdhyuM? ke mAtra jANyuM che, samajavA maLyuM che ? A be vacce je aMtara rahI jAya che e aMtara haMmezane mATe koIne koI viparyAsane sthAna Ape che. ema ahIMthI nIkaLe che. ahIMthI e vAta nIkaLe che. nahitara jeno lakSa AtmajJAnano hoya ane saMpUrNa mokSano hoya ane pachI AgaLa bIjI gaDabaDa kema thavI joIe ? athavA to na thavI joIe, ema lAge che. Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 rAjahRdaya bhAga-12 paNa evuM nathI. eno yathAyogya nirdhAra thAya, saMpUrNa nirdhAra thAya tyAre ja pachI AgaLamAM viparyAsa thavAnI pharI sthiti nathI rahetI. mumukSu :-nirdhAra eTale daDha nizcaya ? pUjya bhAIzrI :- dhyeya bAMdhyuM hoya. nirdhAra-nirdhAra eTale zuM ? gujarAtImAM nirdhArano artha evo thAya che, bhAva evo Ave che ke A karavuM ja che. e karavA dhAryuM che ke A karavuM ja che. mokSa karavA dhAryuM che. mokSa ja karavo che. e kema kevaLajJAna A kALamAM na hoya eno asvIkAra kare che ? svIkAra nathI karatA. A kALamAM kevaLajJAna na hoya eno svIkAra kema nathI karatA ? Agamavacana che. kemake e to pote atyAre saMpUrNatA levA ja mAge che. ene e vAta potAnA dhyeyathI anukULa nathI lAgatI. mumukSu - AgamamAM lakhyuM haze. : pUjya bhAIzrI :- lakhyuM haze. kadAca pAchaLathI AvI gayuM hoya, game tema hoya, zuM karavA na hoya ? mAre mArI Atmazuddhi karavI che e zuM karavA huM na karuM ? ane zA mATe huM na karuM ? kAraNa zuM ? je enA viruddha kAraNo che e to bhAvo ja che potAnA. koI 525dArtha to che nahi. mArA bhAvamAM phera karavo e mAro adhikArano viSaya che. evo prakAra Ave che. aMdarathI evo prakAra Upaje che. athavA to je saMpUrNa zuddhino nirdhAra kare che, mokSano nirdhAra kare che, e jIva potAnA nirdhArita viSayane kyAreya vismaraNa karato nathI. enuM vismaraNa ene nathI. nirdhArita sthAne pahoMcavuM che enA bhAnamAM sadAya rahe che. eTale yathAtathya ane saMpUrNapaNe e potAnA lakSane, dhyeyane athavA nirdhArane vaLagIne pravarte che. pachI jeTalI zakti che eTalo pravarte che, yogyatA che eTalo pravarte che paNa ene vismaraNa karIne ke ene bhUlI jaIne ke ene tyAga karIne ke eka ko2 mUkIne, addhara caDAvIne pachI pravartavAno nathI. evI koI alaukika jAgRti A nirdhAra sAthe saMkaLAyelI che. mumukSuH- e pahelA nirdhArane tapAsato jAya ? pUjya bhAIzrI :- tapAsavAnI jarUra nathI paDatI. evo nirdhAra karyo che ke ene e prakAra cAlu ja rahe che. pachI mAruM cAlu che ke nathI e prazna nathI. jema eka mANasa eka vAhana calAve che e kayAMya pahoMcavA mATe calAve che ke nahi ? to jyAM ene pahoMcavuM che e kayA samaye bhUle che ? cAlatI gADIe. jyAre pote gatimAna che ke jyAM pahoMcavuM che e kayAre bhUle che ? ene tapAsavuM paDe che rastAmAM ke huM bIje raste nathI caDI gayo ne ? e pAkuM ja che. evI rIte enI je pariNAmanI cAla che e evI sa2sa rIte goThavAya Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-597 jAya che. 195 mumukSuH-nirdhAranI bhUla to bAMdhanAranI bhUla che. vedAMtadarzanamAM zuM bhUla che ? pUjya bhAIzrI :- vedAMtadarzana evA jIvoe nirUpaNa karyuM che ema kahe che ahIMyAM. vedAodarzananuM nirUpaNa jeNe karyuM che emAM AtmajJAnano lakSa jovAmAM Ave che. emAM saMpUrNa mokSano lakSa jovAmAM Ave che ke e lakSe vAto karI che. paNa nirdhAra karIne e vAta karI hoya evuM amane dekhAtuM nathI ema kahe che. eTale e to emanI vAta thaI. have ApaNe ApaNI vAta vicAravI che. e carcA cAle che. AtmajJAnanA lakSe ApaNe A zAstro vAMcIe chIe ? ane mokSa pAmavuM che, AtmakalyANa karavuM che, mokSa pAmavo che mATe A zAstro vAMcIe chIe ne ? paNa e saMpUrNa mokSano yathAyogya ane saMpUrNapaNe nirdhAra na karyo hoya to A zAstro vAMcavA chatAM paNa viparyAsanI saMbhAvanA che. jyAM sudhI e viparyAsa rahe tyAM sudhI svAnubhava thAya nahi. Ama gaDabaDa rahI jAya. e vicAravA jevuM che. bahubhAga jIvo zuM kare che ? ke ApaNe kyAM anyamatamAM chIe ? Ama to jaina chIe. vaLI jainamAM paNa digaMbara hoya e ema vicAre ke ApaNe kAM anyamAM chIe. ApaNe to mULa digaMbaramAM chIe. vaLI digaMbaramAM hoya e pAchA ema vicAre ke ApaNe kyAM saMpradAyamAM chIe, ApaNe to 'gurudeva'nA anuyAyIo chIe. to kahe che, Ubho rahe. saMpUrNapaNe mokSano yathAyogya nirdhAra na thAya tyAM sudhI ahIMyAM paNa gaDabaDa rahevAnI che, ane rahe che ane rahI che. A paristhiti hoya che. ahIM sudhI vicAravuM joIe. = mumukSu :- saMpUrNa mokSano nirdhAra karavo barAbara che, A je AtmajJAna bhaNI lakSa che emAM zuM pAchI vizeSatA che ? pUjya bhAIzrI :- AtmajJAna prApta karavuM joIe e viSayaka carcA che. e viSayaka upAyonuM nirUpaNa che, ke kevI rIte AtmajJAna thAya, kevI rIte mokSa thAya. e badhI vAto emAM che. paNa e vAtomAM viparyAso che e ema sUcave che ke A viSayano yathAyogya nirdhAra A nirUpaNa karanAramAM nathI. e vAta pote zodhI che, spaSTa karI che. mumukSu :- lakSa AtmajJAnanuM emAM ApaNe zuM bhUla rahI jAya ?prazna e che. pUjya bhAIzrI :- pUrNa zuddhino nirdhAra eTale dhyeya na bAMdhyuM hoya e rahI jAya. = mumukSu :- e to AvI gayuM paNa have lakSa AtmajJAnanuM.... = Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 rAjahRdaya bhAga-12 pUjya bhAIzrI :- barAbara. AtmajJAna pachI ja thAya che ne ? Avo nirdhAra thAya ene pachI AtmajJAna thAya. paNa nirdhAra ja na thayo hoya ene AtmajJAna kacAMthI thavAnuM hatuM ? bhalene AtmajJAnanA zAstra vAMce. 'samayasAra' AkhI jiMdagI vAMcyuM, lyone ! bhagavAna 'kuMdakuMdAcArye(devanuM)" "samayasAra' AtmajJAna karavA mATe upalabdha sAhityamAM utkRSTa zAstra che. paNa mULamAM nirdhAra na karyo hoya ane 'samayasAra' vAMcyA ja kare. gAthAo moDhe thaI jAya, TIkA moDhe thaI jAya, vAMcatA vAMcatA mukhapAThe paNa thaI jAya. e to svabhAvika che. saheje saheje thaI jAya. ethI kAMI AtmajJAna nahi thaI jAya. joke tyAM to AtmajJAnanI yathArtha vicAraNA nathI ane samayasAra AdimAM to AtmajJAnanI yathArtha vicAraNA che. paNa e to ka2nA2ne che, zAstra lakhanArane che, vAMcanArane che ke kema e bIjI vAta che pAchI. lakhanArane to yathArtha che. paNa enA vAMcanArane e yathArthatA AvavI eno AdhAra nirdhAra upara rAkhe che. nahitara emAM kahevuM che kAMIka ane potAne samajavuM che kAMIka, evI paristhiti UbhI thAvAnI che. e ja samayasAra'nA arthaghaTana u52 ApaNe tyAM vivAda nathI thato ? ke A gAthAmAM Ama kahevuM che. to kahe, nahi. A gAthAmAM Ama kahevuM che. kyAMthI thAya che ? kAMthI e thayuM ? e nirdhAra vagara thayuM. mumukSu :- pUrNatAne lakSe zarUAta e vAstavika zarUAta, je 'gurudevazrI'e kIdhuM. pUjya bhAIzrI :- hA. e nirdhAra. e vAta ApaNane tyAM sudhI samajavA maLI. ane kadAca e vedAMta Adi darzanavALAne paNa samajavA maLI haze. kAraNa ke eNe mokSanI vAta karI che. paNa e nirdhAra eNe nathI karyo ema kahe che. eNe nathI karyo enI pAse rahyo. ApaNe karyo che ke nathI karyo e vicAravAnuM che. mumukSuH-- ApaNe to ApaNuM kAma che. ... pUjya bhAIzrI :- barAbara che. A vAta uparathI ApaNe zuM levAnuM che ? ke vedAMtanI vAta AvI. ThIka che, cAlo. ApaNe kyAM vedAMtamAM chIe. ema nathI. A 597 (patramAM) vedAMtanI vAta kare che. vedAMtanI kare che ke tArI kare che ? ke tuM vicAra to tArI paNa kare che. mumukSu :- doSa jove che to dUra karavAnA dRSTikoNathI nathI leto, ema kahevA mAgo cho. ? pUjya bhAIzrI :- nahi. saMpUrNa mokSano je zuddhinuM dhyeya ja bAMdhyuM nathI, ema kahe Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-597 197 che. pachI doSa jove che topaNa e dhyeya vihina pravRtti thaI jAya che. cAle che to kayAM jAvuM che e to pahelA nakkI hovuM joIe ne ? ke cAlavuM che eTaluM ja nakkI che ? kyAMka jAvuM che ema nakkI hovuM joIe. e vAta che. 'teno yathAyogya nirdhAra saMpUrNapaNe temAM jaNAto nathI, aMze jaNAya che,...' lyo ! eTale A aMzamAM bhUla khAya che. pote paNa zuM vicAre che ? ke je AvuM badhuM kahevA mAge che emAM aMze ApaNe karIe chIe. aMze ApaNe tyAga karIe chIe, aMze ApaNe 2sa ocho karIe chIe, kyAMka paMca rasa ocho kare. aMze ApaNe A tattvajJAnanA viSayanuM lakSa karIe chIe. je kAMI vicAre emAM aMze to karIe chIe ne ? e aMza u52 enuM vajana jAya che. pachI bAkInA aMzamAM viparyAsa che enuM zuM che ? kacAza che ke viparyAsa che ? kacAza hoya to vAMdho nathI, viparyAsa hoya to vAMdho che. mumukSu :- e aMza paNa khoTo ja che. = pUjya bhAIzrI :- pachI keTaluM bAkI rahyuM enA upara vajana nahi jAya. ke ghaNuM bAkI che. paNa ATaluM to meM meLavyuM ne ? ATaluM to meM meLavyuM ne ? ATaluM to che ne mArAmAM ? ATaluM to karuM chuM ne ? A to che ne ? A sRSTi khoTI che. A yathAyogya dRSTi nathI. A dRSTi darzanamohane vadhAre che. kemake vartamAna avasthAmAM saMtuSTapaNuM ene Ave che. e darzanamohane vadhAre che. darzanamohane vadhAre che ema kaho ke mithyAtvane dRDha kare che ema kaho. mumukSu :- dRDha mokSecchA eka zabda Ave che. pUjya bhAIzrI :- hA, e ja vAta che. dRDha mokSecchAnI ja vAta che. ahIMyAM nirdhAra zabda vAparyo che e to vadhAre bhAvabhAsana thAya evo che.nirdhAra karavo eTale eka kAma nakkI karyuM ke A karI nAkhavuM ja che. atyAre thatuM hoya to bIjo samaya joto nathI. A vartamAna kSaNe karyuM hoya to bIjo samaya joto nathI. e nirdhAreluM baMdha na rahe. game tevuM vighna Ave topaNa nirdhAreluM baMdha na rahe. e pUruM karye ja chUTako. ema che. sAro zabda Avyo che. aMze jaNAya che, ane kaMI kaMI te paNa paryAyaphera dekhAya che.' je kAMI aMza che emAM paNa paryAyaphe2 vAta lAge che. je rIte hovI joIe e rIte nathI. enuM nAma paryAyaphera che. joke vedAMtane viSe ThAmaThAma AtmacaryAM ja vivecI che,...' vedAMtane viSe paNa ThAmaThAma AtmacaryA eTale AtmAnA viSayaka carcA ThAma ThAma karI che, ghaNI karI che. 'tathApi te caryA spaSTapaNe aviruddha che,...' sAMgopAMga aviruddha che ema haju sudhI Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 rAjahRdaya bhAga-12 lAgI zakatuM nathI. emAM viparyAsa jovAmAM Ave che. ema paNa bane...." have pote potAnA upara zaMkA kare che, ke AvA mahAna puruSo enAmAM thaI gayA ane chatAM tame ema kaho ke nahi emAM viruddhatA che. aviruddha nathI eTale viruddhatA che. e to pote bhASA evI vApare che ke emAM sAMgopAMga paNa aviruddhapaNuM jovAmAM AvatuM nathI. ema lAgatuM nathI ke e caryA spaSTapaNe aviruddha che. eTale ke viruddha che. viruddha che. to have e pote potA upara zaMkA uThAve che. ke mAno ke koI vedAMtI pachI mane ema kahe, mArA upara zaMkA kare ke "ema paNa bane ke vakhate vicAranA koI udayabhedathI vedAMtano Azaya bIje svarUpe samajavAmAM Avato hoya." emaNe to barAbara vAta karI hoya paNa tamArA samajavAmAM phera thayo hoya. kemake tamAro udaya evo hoya. pariNAmamAM evI jAtano udaya hoya ke tamane samajaNaphera thaI jato hoya. jema jainanA sAstro vAMcatA samajaNaphera thAya che ema vedAMtanA satrAstro vAMcatA tamane samajaNaphera thato hoya. evuM kAMI banatuM hoya to ? e prazna uThAvyo che. eTale eka vAtane spaSTa karavAmAM potAnI jAta upara zaMkA mUkIne pachI spaSTIkaraNa Ape che. ke vakhate vicAranA koI udayabhedathI vedAMtano Azaya bIje svarUpe samajavAmAM Avato hoya ane tethI virodha bhAsato hoya,..." ke AmAM viruddhatA che. evI AzaMkA... karIne paNa. evI AzaMkA karIne paNa. eTale e paDakhuM jANyA bahAra javA nathI dIdhuM. ajANyA e vAtamAM nathI cAlatA. "evI AzaMkA paNa pharI pharI cittamAM...." e tapAsI che. e vAta vicArI che eTale tapAsI lIdhI che. e rIte tapAsI lIdhI che. eTaluM ja nahi, have ethI AgaLa jaIne vAta kare che. vizeSa vizeSa AtmavIrya pariNamAvIne tene avirodha jovA mATe vicAra karyA karela che, zuM kahe che? AtmavIrya eTale AtmAno je puruSArtha che emAM pariNamIne. vizeSapaNe AtmapuruSArtha karIne pachI pAchI e vAtane vicArI che ke AmAM virodha che ke avirodha che ? mArA puruSArthane AgaLa vadhavAnI sAthe Ane avirodhapaNuM lAge che ke virodhapaNuM pAme che? zuM kahe che ke eka tarkaNA ane vicAraNAno viSaya che e eka vibhAga che. eka anubhava paddhatino viSaya che e eka bIjo vibhAga che. to mAtra tarka vicAraNAthI enA virodhapaNAne ame sAbita nathI karatA. ame amArA puruSArthanA prayogathI AgaLa vadhIne pachI enI sAthe meLavIe chIe ke meLa khAya che ke nahi? e rIte paNa tapAsyuM che. to amane lAgyuM che ke A avirodha nathI,virodha Ave che. Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 199 patrAMka-597 eka vAtane-vedAMta jevA darzananA virodhAbhAsane A patranI aMdara sthApe che to keTaluM pramANa Ape che ! ke potAnA anubhavanuM pramANa Ape che. baLavAnamAM baLavAna pramANa Ape che. ane e anubhavamAM paNa puruSArthanuM pramANa Ape che. kemake mokSamArga che e puruSArtha AdhArita che. puruSArthanA dore pravartato e mArga che. eTale e puruSArthanA dore dorAIne vAta karavI che have, ema) kahe che. emanI kahevAnI paNa paddhati che koI! AzaMkA karIne e vAtane vicAravAmAM Ave che e uparAMta vizeSa vizeSa AtmavIryapariNamAvIne tene avirodha jovA mATe vicAra karyA karela che. puruSArthanI sAthe AgaLa vadhIne pAcho vicAra karyo che. eTale potAnI viparItatAmAM UbhA rahIne A vicAra nathI karyo. AtmavIryane pariNamAvyuM che eno artha ke pote puruSArthamAM rahIne eno vicAra karyo che. vicAramAM rahIne vicAra karyo che ema nahi. puruSArthamAM rahIne vicAra karyo che. be vacce moTo phera che. koI ema kahe ke, bhAI ! tame A vAta upara tamAro abhiprAya Apo cho. vedAMtadarzana upara abhiprAya vyakta kare che ne ? to e abhiprAya vyakta karavAmAM tamArA kSayopazamanI mUDI che tamArI pAse ke bIjI kAMI mUDI che? to kahe, kSayopazamanuM baLa uparAMta puruSArthanuM baLa paNa amArI pAse che. je puruSArthathI svarUpAnubhava karAya, AtmajJAna karAya e puruSArthasahita A vAta karavAmAM Ave che. mAtra buddhinA ughADathI eno abhiprAya ApavAmAM Avato nathI. ema kahe che. mumukSu -anubhavanuM baLa pAchuM le che. pUjya bhAIzrI:- hA. konA jore tame vAta karo cho ? ema kahe che. kSayopazamanA jore vAta karo cho ? buddhibaLathI vAta karo cho ? to kahe che, nahi. AtmavIryaAtmika puruSArthanI mUDI che. e dazA pragaTa karI che. AtmajJAna AtmapuruSArtha dvArA pragaTa karyuM che ane pachI A vAta cAle che, ema kahe che. mumukSu:- anubhava pramANa. pUjya bhAIzrI - hA. A sAdhAraNa vAta nathI. vedAMtamAM phera che ema kahevuM e sAdhAraNa vAta nathI). bahumoTo saMpradAya che ane emAM ghaNI evI vyaktio thaI gaI che, nAmI vyaktio thaI gaI che. zvetAMbara Adi be hajAra varSathI che, sthAnakavAsI pAMcaso varSathI che, A ethI jUno saMpradAya che. A to karoDo-abajo varSathI cAlato hoya evo abhiprAya che. kemake bhagavAna (samaye) 36 3 pAkhaMDa) ugyA emAMthI A Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 rAjahRdaya bhAga-12 zarU thayelo che. e kroDAkroDI sAgarathI. eTale enI aMdara ghaNA tyAgIo thayA, mahAtmAo thayA, RSimunio thayA. A "rAmacaMdrajIno vakhata cAle che. "vaziSTha gurune e badhAnA jaMgalamAM Azramo cAlatA. adhyAtma vidyAonA jaMgalanI aMdara Azramo cAlatA. ane AtmajJAnI guruo dhuNI dhakhAvIne tyAM beThA hoya. moTA moTA rAjAnA rAjakumAro paNa tyAM mahela ane makAna choDIne jaMgalamAM rahevA jAya. bhAI ! ATalA varSano Course che. ATalA varSa vidyA mATe jaMgalamAM rahevAnuM che. pachI je paddhatithI rahevuM paDe e rIte rahe). emAM kahevAno matalaba zuM che? ke atyAre to ApaNI badhI sagavaDa sacavAya pachI svAdhyAya thAya. ane jo sagavaDa na sacavAya to pachI ApaNe svAdhyAya mATe taiyAra nathI. mATe ApaNI anukULatAo badhI hoya e pramANe ApaNe karIe. tyAM to ema kahe ke tuM rAjakumAra hoya to ekavAra to kapaDA paNa badalavA paDaze. Uniform jema hoya che ema tyAM paNa je kAMI vidyArthIone je kapaDA paheravAnAM, jyAre uThavAnuM. cAra vAge uThavAnuM eTale cAra vAge uThavAnuM ja. e badhuM e ja vakhate e ja rIte badhuM thAya. emAM bIjI agavaDa-sagavaDano prazna vidyArthIne mATe nathI. eTale eno artha zuM che ke vidyA prApta karavAnI garaja keTalI che tArI ? e to badhI hajI astra-zAstranI vidyAo hatI. AtmajJAnanI vidyA to sarvotkRSTa che. enA mATe keTalI garaja hovI joIe!e vicAravAnuM che. e to evA sagavaDavALA hatA. ene zuM khAmI hoya? rAjakumArane tyAM zuM khAmI hoya? ene koI khAmI na hoya. chatAM e badhI vAta tyAM nahi. AzramamAM Ave tyAM e koI vAta nathI. vidyArthI tarIke Avyo che. tyAM rAjakumAra tarIke nathI Avyo. bIjA je hoya enI sAthe e prakAre badhuM thAya. eno artha zuM? ene garaja che eTalI. evidyA prApta karavAnI ene garaja che. vinaya eTalo hoya che. e to garaja hoya tyAM vinaya to Ave ja. sIdhI vAta che. (ame) bhaNatA tyAre AvatuM. "sudAmA ane zrIkRSNanA saMvAdanI eka kavitA AvatI. ke tane sAMbhare che? "zrIkRSNane kahe che ke tane sAMbhare che? mane kema visare ? mane kema visare ? ke ApaNe cAra vAge uThatA, vedanI RcAo bhaNatA. AvatI hatI kavitA? tane sAMbhare che? huM kema visaruM A badhuM? eno artha zuM? ke "sudAmA garIbamAM garIba brAhmaNa hatA. ane A moTA traNa khaMDanA dhaNI vAsudeva hatA. paNa vidyArthInA kALamAM to be jaNA cAra vAge uThIne Lesson karatA hatA ema eno artha Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-597 201 che. evA loko thayA che ene ghaNA buddhivALA, ghaNA tyAgI (hoya) topaNa viparyAsa hajI che ema ahIMyAM nakkI kare che. topaNa viparyAsa rahe che. viparyAsa kADhavA mATe keTalI kALajI levI paDe ? e vicAravAnuM che. vizeSa vizeSa AtmavIrya pariNamAvIne tene avirodha jovA mATe vicAra karyA karela che, tathApi e jaNAya che ke vedAMta je prakAre AtmasvarUpa kahe che, te prakAre sarvathA vedAMta avirodhapaNuM pAmI zakatuM nathI.' eTale ke tyAM viruddhapaNuM che. bhale kahe che, ghaNI buddhi lagAvI che, ghaNI vAto karI che, ghaNA ughADavALA che, ghaNA tyAgI che. badhI vAta sAcI. virodhapaNuM che, avirodhapaNuM nathI. A moTo bheda lIdho. kemake viparyAsamAM thoDo viparyAsa ane jhAjho viparyAsano prazna nathI. viparyAsa thAya tyAre soe so TakA ene gaNavAmAM Ave che. mATe moTo bheda lIdho, ke emAM moTo bheda jovAmAM Ave che.' ane te te prakAre... ane e sAMkhya Adi bIjA je vedAMtanA abhiprAyo che e badhA darzanonI aMdara A moTo taphAvata jovAmAM Ave che. ekamAtra zrI jine kahyuM che te AtmasvarUpa vizeSa vizeSa avirodhI jovAmAM Ave che...' jinendradeve je vAta karI che (emAM avirodhapaNuM jovAmAM Ave che). enuM kA2Na che ke AtmAmAM eka agurulaghu nAmano guNa che. eka dravya game teTalA hINA pariNAme pariName. jemake Atmadravya caitanya. nigodamAM jAya to paNa jaDa na thAya. kemake alaghu che. kevaLajJAna thAya ane lokAlokane prakAze topaNa eka paNa paradravyarUpe na thAya. eka nyAye je jJAnane lokAloka vyApaka kahevAya topaNa te vyApaka che e kahevAmAtra che. vyApIne jANe eTaluM sa2sa jANe (chatAM) paradravyarUpe eka aMze thatuM nathI. kemake e aguru che. guru che paNa aguru che. laghu che topaNa alaghu che. have A je guNa che e kevaLajJAnagocara che. kevI rIte anyamati kahe ? anyamati kevI rIte kahe ? jyAM kevaLajJAna nathI tyAM e dharmanuM, e guNanuM koI jJAna thatuM nathI. kahe kevI rIte ? evI ghaNI vAto che. eTale ema kahe che. mumukSu :- A to vakatavya guNo che e paNa nathI AvatA. avyakta guNo to ene kyAMthI Ave ? pUjya bhAIzrI :- AvavAno prazna ja nathI. e to avyaktanI ghaNI vAto rahI jAya che. vaktavyamAM che enA uparathI ja badho nirNaya karavo paDe ne ? avyaktano to nirNaya kevI rIte thAya ? 'ekamAtra zrI jine kahyuM che te AtmasvarUpa vizeSa vizeSa avirodhI jovAmAM Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 rAjahRdaya bhAga-12 ? Ave che..' jovAmAM Ave che eTaluM nahi te prakAre vedavAmAM paNa Ave che. juo ! zailI joI ? tyAM sthApyuM to puruSArthane sthApyo. eno niSedha karavAmAM potAnA puruSArthanI sAkSI ApI. ahIMyAM mAnya karavAmAM potAnA anubhavanI sAkSI ApI, ke ame vedIe chIe, anubhavIe chIe. zrI jine kahyuM evuM AtmasvarUpa avirodhapaNe jovAmAM Ave che ane anubhavavAmAM Ave che. emanA kathanane jotA paNa avirodhapaNuM lAge che. aMdaramAM anubhava karIe chIe tyAre paNa ema ja lAge che. be vAta lIdhI. anubhavanI sAkSI lIdhI che. te prakAre vedavAmAM Ave che; saMpUrNapaNe avirodhI jinanuM kaheluM AtmasvarUpa hovA yogya che, ema bhAse che.' kevI mahora mArI che ! saMpUrNapaNe avirodhI. jinanuM kaheluM je AtmasvarUpa che te saMpUrNapaNe avirodhI che ane ema ja hovA yogya che ane amArA jJAnamAM ema ja bhAse che. e jainadarzana viSe keTalA spaSTa che ! A graMtha vAMcanArA paNa ghaNA ema vicAre che ke emaNe vedAMtane mAnya karyuM che. sarva dharmane e to mAnatA hatA. emane to sarva dharma pratye sahiSNutA hatI. sahiSNutA bIjI vAta che. mAnya karavA e bIjI vAta che, svIkAra karavo e sAva bIjI vAta che. mumukSu :- ...bhedarekhAne samajatA nathI eTale ekabIjAmAM vAtane khatavI nAkhe che. pUjya bhAIzrI :- e to barAbara che. potAnA vicAra anusAra tulanA kare. dareka mANasa tulanA kare e to potAnA vicAra anusAra ane potAnA abhiprAya anusAra kare, potAnI zakti ane yogyatA anusAra karatA hoya che. mumukSu :- yogyatA bIjI vAta che ane mAnyatA bIjI vAta che. = pUjya bhAIzrI :- sAva bIjI ja vAta che. taddana be judI judI ja vAta che. sahiSNutAno artha e che ke viparItatA hoya topaNa ene sahana karavI enuM nAma sahiSNutA che. sahana karavuM enA u52thI sahiSNu thavuM ema vAta AvI. bIjAmAM viparItatA che paNa mAre te sahana karavAnI che. viparItatAne viparItatA jANavAnI che. viparItatAne aviparItatA jANavAnI nathI. ema vAta che. judI judI vAta che. 'saMpUrNapaNe avirodhI ja che, ema kahevAmAM nathI AvatuM..' eTale atyAre huM e jainadarzana saMpUrNa avirodhI che ema kaheto nathI. teno hetu mAtra eTalo ja che ke, saMpUrNapaNe AtmAvasthA pragaTI nathI.' eTale kevaLajJAnathI jANIne kahuM chuM ema vAta nathI. mAro jeTalo anubhava che e anubhava uparathI huM kahuM chuM, ke emaNe je kahyuM che te Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-597 203 saMpUrNapaNe avirodhI hovA yogya che. zuM kahyuM ? hovA yogya che ane che ja. ema be zabdamAM meM zabdabheda kema rAkhyo che ? ke mArI dazA kevaLajJAnarUpa nathI thaI mATe. jethI je avasthA apragaTa che, te avasthAnuM anumAna vartamAnamAM karIe chIe, jethI te anumAna upara atyaMta bhAra na devA yogya gaNI vizeSa vizeSa avirodhI che ema jaNAvyuM che; saMpUrNa avirodhI hovA yogya che, ema lAge che.' evA je zabdano prayoga karyo che e amArI vartamAna dazAnA kAraNe karyo che. kevaLajJAna hoya to bIjI rIte vAta karIe, kevaLajJAna nathI mATe bIjI rIte vAta karIe chIe, ema kahe che. eTale kyAMya paNa ame kahevAmAM pramANa bahAra jaIne vadhAre kahIe chIe ema vicAravA yogya nathI. kemake A to keTalI madhyasthatA che eno AMka che emano. pote potAnI dazAne bhAnamAM rAkhIne zabdaprayoga kare che, ema kahe che. A patra apUrNa maLyo che paNa bahu sAro patra che. 'saMpUrNa AtmasvarUpa koI paNa puruSane viSe pragaTavuM joIe, evo AtmAne viSe nizcaya pratItibhAva Ave che; ane te kevA puruSane viSe pragaTavuM joIe, ema vicAra karatAM jina jevA puruSane pragaTavuM joIe ema spaSTa lAge che.' keTalI spaSTatA varte che ! amane bhale saMpUrNapaNe AtmasvarUpa nathI pragaTyuM paNa saMpUrNa AtmasvarUpa koI paNa puruSane viSe, koI paNa AtmAne viSe pragaTa thaI zakavA yogya che, thavuM joIe ane eno vicAra karIe ke e kevA AtmAne viSe pragaTa thAya ? to amArI najaramAM jinendradeva Ave che, zrI jina amArI najaramAM Ave che. e sivAya, jina sivAya koI amArI najaramAM AvatuM nathI. eTale duniyAnA tamAma devono khyAla che, ema kahe che. iSTadevo che ne ? darekane potapotAnA iSTadevo che. koI khudA mAne che, koI Izvara mAne che, koI jagataniyaMtA mAne che, koI viSNu mAne che, koI mahAdeva mAne che, A brahmAvALA prajApati brahmA mAne che ane evA paNa ghaNA potapotAnI rIte mAnatA haze. jinendradevanI tole koI Ave evuM amane lAgatuM nathI. bahu kahevAnI zailI che, bahu suMdara che. 'saMpUrNa AtmasvarUpa koI paNa puruSane viSe pragaTavuM joIe...' e azakya nathI ema lAge che, e pragaTa thaI zake evuM lAge che. kemake amane AtmasvarUpa pragaTyuM che, adhUruM pragaTyuM che. paNa saMpUrNa pragaTe. A rIte, A paddhatie, A vidhie saMpUrNa pragaTe e amane spaSTa lAge che. evA AtmAne viSe nizcaya...' evo AtmAne viSe amane nizcaya pratItibhAva Ave che;...' khAtrI thAya che. amArA anubhavathI amane khAtrI Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 rAjahRdaya bhAga-12 thAya che ke Atmadeva amane pragaTyo che ane A ja vidhie saMpUrNa AtmA pragaTe evI amane khAtrI che. paNa te kevA puruSane? kone pragaTe ? kone pragaTyuM hovuM joIe ? ema vicAra karatAM jina jevA puruSane pragaTavuM joIe ema spaSTa lAge che. eTale ke jinendradevane AtmasvarUpa saMpUrNa pragaTyuM che e amane khAtrI thaI che, vizvAsa Avyo che. A vizvamAM e sivAya koIne AtmasvarUpa saMpUrNa pragaTyuM hoya e ame mAnavA taiyAra nathI. have badhA mata emAM AvI gayA ke na AvI gayA? kayo mata bAkI rahyo? mumukSu-puruSane eTale AtmAne? pUjya bhAIzrI:- AtmAne. "koIne paNa A sRSTimaMDaLane viSe AtmasvarUpa saMpUrNa pragaTavA yogya hoya to zrI vardhamAna svAmIne viSe prathama pragaTavA yogya lAge che..." juo ! have atyAranI vAta kare che, ke hamaNAMnA kALano vicAra karIe to "vardhamAnasvAmI yAda Ave che. emanA jevA koI puruSArthataMta vIrapuruSane amane jovAmAM AvatA nathI. ane A kALane viSe e spaSTa che ke e tIrthAdhinAtha che. emaNe je 30 varSanI uMmare puruSArtha upADyo, sADA bAra varSa pachI je kevaLajJAnanI prApta karI, 72 varSanA AyuSyamAM A najIkanA kALamAM emanA svarUpano vicAra karIe, tyAre to A chellA traNeka hajAra varSanI aMdara e amane jovAmAM AvatA nathI. amane pahelo naMbara emano dekhAya che. eno artha e thAya che, ke bhagavAna "mahAvIrasvAmInuM atyaMtara svarUpa emanA jJAnamAM keTaluM badhuM spaSTa hatuM ! ApaNe to nAmathI jANIe chIe ke "mahAvIra bhagavAna ApaNA tIrthaMkara thaI gayA ane emanA zAsanamAM atyAre ApaNe chIe. e nAmanikSepe che. A bhAvanikSepe che. emanA guNa jove che. koIne paNa A sRSTimaMDaLane viSe...' atyAre vicAra karIe chIe tyAre AtmasvarUpa saMpUrNa pragaTavA yogya hoya to...' sauthI pahelA. prathama prathamanI vAta lIdhI. pachI bIjAne nathI pragaTyuM ema nathI kahetA. paNa pahelo naMbara amane vardhamAnasvAmIno dekhAya che. athavA te dazAnA puruSo koI thAya to sauthI prathama saMpUrNa AtmasvarUpa evA AtmAone pragaTavA yogya che. joke emaNe bhagavAna vardhamAnasvAmInuM nAma eTalA mATe lIdhuM che, ke vidyamAna saMpradAyo je prAcIna ane arvAcIna je je saMpradAyo che emAM keTalAka prAcIna saMpradAyo che, keTalAka navA thayelA arvAcIna saMpradAyo che, paNa e prAcIna saMpradAyone jotA ane bhagavAna mahAvIrasvAmIne jotA enI sAthe koI Ave evuM lAgatuM nathI. ema karIne vAtane Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-598 205 AgaLa vartamAna paristhiti u52 dorI javI hoya e jAtano A patra lAge che. paNa ahIMthI A patra apUrNa rahI gayo che. ApaNe vartamAna paristhitimAM je bodha levA yogya je be-traNa vAta che e zarUAtamAM je carcIe chIe ke AtmajJAna ane mokSa pratye lakSa hovA chatAM paNa jyAM sudhI A mArgano, A dhyeyano saMpUrNa yathAtathya nirdhAra karavAmAM Avato nathI tyAM sudhI, jema vedAMtAdi darzanamAM viparyAsa rahI gayo evo koI ne koI moTo viparyAsa rahI javAnI saMbhAvanA che. mATe AtmajJAnano viSaya ApaNe Adaryo che ke hAthamAM lIdho che ke enuM adhyayana cAle che ke eno svAdhyAya cAle che mATe ApaNe kAMI phIkara nathI ema vicAravA jevuM nathI. AmAMthI khAsa vAta A nIkaLe che. e 597 (patra) pUro thayo. patrAMka-598 muMbaI, vaizAkha vada 10, 1951 parama snehI zrI sobhAga pratye namaskArapUrvaka-zrI sAyalA. Aje patra 1 maLyuM che. alpakALamAM upAdhi rahita thavA icchanAre AtmapariNatine kayA vicAramAM ANavI ghaTe che ke jethI te upAdhirahita thaI zake ?' eprazna ame lakhyuM hatuM. tenA uttaramAM tame lakhyuM ke jyAM sudhI rAgabaMdhana che tyAM sudhI upAdhirahita thavAtuM nathI, ane te baMdhana AtmapariNatithI ochuM paDI jAya tevI pariNita rahe to alpakALamAM upAdhirahita thavAya.' e pramANe uttara lakhyo te yathArtha che. ahIM praznamAM vizeSatA eTalI che ke parANe upAdhiyoga prApta thato hoya, te pratye rAgadveSAdi pariNati ochI hoya, upAdhi karavA cittamAM vAraMvAra kheda raheto hoya, ane te upAdhine tyAga karavAmAM pariNAma rahyAM karatA hoya, tema chatAM udayabaLathI upAdhiprasaMga vartato hoya to te zA upAye nivRtta karI zakAya ?" e prazna viSe je lakSa pahoMce te lakhazo. bhAvArthaprakAza' graMtha ame vAMcyo che, temAM saMpradAyanA vivAdanuM kaMIka samAdhAna thaI zake evI racanA karI che, paNa tAratamya vAstava jJAnavAnanI Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 rAjadraya bhAga-12 racanAnathI; ema mane lAge che. zrI DuMgare ane puruSa eka varakha he' e savaiyo lakhAvyo te vAMcyo che. zrI DuMgarane evA savaiyAno vizeSa anubhava che, tathApi evA savaiyAmAM paNa ghaNuM karIne chAyA jevo upadeza jovAmAM Ave che, ane tethI amuka nirNaya karI zakAya, ane kadI nirNaya karI zakAya to te pUrvApara avirodha rahe che, ema ghaNuM karIne lakSamAM AvatuM nathI. jIvanA puruSArthadharmane keTalIka rIte evI vANI baLavAna kare che, eTalo tevANIno upakAra keTalAka jIvo pratye thavo saMbhave che. zrI navalacaMdanA hAla be pattAM atre AvyAM hatAM, kaMIka dharma prakArane jANavA viSe hAla temanI icchA thaI che, tathApi te abhyAsa ane dravyAkAra jevI hAla samajavI yogya che. jo koI pUrvanA kAraNayogathI e prakAra pratye temano lakSa vadhaze to bhAvapariNAme dharmavicAra karavAnuM banI zake evo teno kSayopazama che. tamArA AjanA patramAM chevaTe zrI DuMgare je sAkhI lakhAvI che, "vyavahAranI jhALa pAMdaDe pAMdaDe parajaLI e pada jemAM paheluM che te yathArtha che. upAdhithI udAsa thayelA cittane dhIrajano hetu thAya evI sAkhI che. tamAruM tathA zrI DuMgaranuM atre AvavA viSe vizeSa citta che ema lakhyuM te vizeSa karI jANyuM. zrI DuMgaranuM citta evA prakAramAM zithila keTalIka vAra thAya che, tema A prasaMgamAM karavAnuM kAraNa dekhAtuM nathI. kaMIka zrI DuMgarane dravya bihAra)thI mAnadazA evA prasaMgamAM ADI AvatI hovI joIe ema amane lAge che, paNa te evA vicAravAnane rahete ghaTArata nathI; pachI bIjA sAdhAraNa jIvone viSe tevA doSanI nivRtti satsaMgathI paNa kema thAya? eka ATaluM amArA cittamAM rahe che ke A kSetra sAmAnyapaNe anArya citta karI nAMkhe tevuM che. tevA kSetramAM satsamAgamano yathAsthita lAbha levAnuM ghaNuM kaThaNa paDe che; kemake AjubAjunA samAgamo, lokavyavahAra badhA ghaNuM karI viparyaya rahyA, ane te kAraNathI ghaNuM karI koI mumukSu jIva ane cAhIne samAgamArthe AvavA icchA karatA hoya tene paNa pratyuttara nA' lakhavA jevuM bane che; kemake tenA zreyane bAdha na thavA devo yogya che. tamArA tathA zrI DuMgaranA Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-598 AvavA saMbaMdhamAM eTalo badho vicAra to cittamAM thato nathI, paNa kaMIka sahaja thAya che. e sahaja vicAra thAya che te evA kAraNathI thato nathI ke atreno udayarUpa upAdhiyoga joI amArA pratye tamArA cittamAM kaMI vikSepa thAya; paNa ema rahe che ke tamArA tathA zrI DuMgara jevAnA satyamAgamano lAbha kSetrAdinA viparyayapaNAthI yathAyogya na levAya tethI cittamAM kheda AvI jAya che. joke tamArA AvavAnA prasaMgamAM upAdhi ghaNI ochI karavAnuM banI zakaze, tathApi AjubAjunA sAdhano sattamAgamane ane nivRttine vardhamAna karanArAM nahIM, tethI cittamAM sahaja lAge che. ATaluM lakhavAthI cittamAM Avelo eka vicAra lakhyo che ema samajavuM. paNa tamane athavA zrI DuMgarane aTakAvavA viSeno kaMI paNa Azaya dhArI lakhyuM nathI; paNa eTalo Azaya cittamAM che ke jo zrI DuMgaranuM citta AvavA pratyemAM kaMIka zithila dekhAya to temanA pratye vizeSa tame dabANa karazo nahIM, topaNa aDacaNa nathI; kemake zrI DuMgarAdinA samAgamanI icchA vizeSa rahe che, ane atrethI nivRtta thavAnuM thoDA vakhata mATe hAla bane to karavAnI icchA che to zrI DuMgarano samAgama koI bIjA nivRttikSetre karavAnuM thaze ema lAge che. tamArA mATe paNa evA prakArano vicAra rahe che, tathApi temAM bheda eTalo paDe che ke tamArA AvavAthI atrenI keTalIka upAdhi alpa kema karI zakAya ? te pratyakSa dekhADI, te pratyeno vicAra levAnuM banI zake. jeTale aMze zrI sobhAga pratye bhakti che, teTale aMze ja zrI DuMgara pratye bhakti che eTale tene A upAdhi viSe vicAra jaNAvavAthI paNa amane to upakAra che; tathApi zrI DuMgaranA cittane kaMI paNa vikSepa thato hoya ane atre AvavAnuM karAvavuM thatuM hoya to sattamAgama yathAyogya na thAya. tema nA banatuM hoya to zrI DuMgare ane zrI sobhAge atre AvavAmAM kaMI pratibaMdha nathI. e javinaMti. 207 A. sva. praNAma. 598 patra che 'sobhAgabhAI' uparano. A patranI aMdara mukhyapaNe emaNe muMbaI' pratyakSa samAgamamAM AvavA saMbaMdhInI carcA emanA ane 'DuMgarabhAI'nA viSayamAM thaI che eno ullekha che. paNa pahelA ParagraphmAM emaNe potAnI dazA Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 cajahRdaya bhAga-12 viSe sUcana mAgyuM che, ke tame zuM sUcavo cho ? mAre to A eka samasyA che. vartamAnamAM AmArI samasyA che. emAM tamAruM sUcana zuM Ave che? mumukSu-pa66 patramAM e prazna pUchyo che. pUjya bhAIzrI:-pa6 6mAM e prazna che ne?pachI ahIM doharAvyo che. saMsAranA mukhya kAraNa premabaMdhana tathA veSabaMdhana...." "azaraNa evA saMsArane viSe nizcita buddhie vyavahAra karavo jene yogya jaNAto na hoya. eTale potAne. "ane te vyavahArano saMbaMdha nivRtta karatAM tathA ocho karatAM vizeSa kALa vyatIta thayA karato hoya to te kAma alpakALamAM karavA mATe jIvane zuM karavuM ghaTe? potA upara ja e prazna che. e prazna emaNe phAgaNa sudamAM pUDyo che. phAgaNa suda, caitra suda, vaizAkha suda ane vaizAkha vada aDhI mahIne pAchI enI e carcA pharIne pote potAnA mATe patravyavahAranI aMdara kADhI che. alpakALamAM upAdhi rahita thavA icchanAre... kAraNa ke emAM kALa vizeSa vyatIta thAya che ne ? to te alpakALamAM karavA mATe zuM karavuM e prazna che ne ? eTale e vAta pahelA lIdhI. "alpakALamAM upAdhirahita thavA icchanAre AtmapariNatine kayA vicAramAM ANavI ghaTe che ke jethI te upAdhirahita thaI zake ? zIdhrapaNe. eTale bahArano vyavahAra ane chUTI jAya. e prazna ame lakhyuM hatuM. e A aDhI mahinA pahelA. tenA uttaramAM tame lakhyuM che. have emano uttara paNa Avyo che. e ahIM doharAve che. sArI vAta che ke e vAta ahIM pote lakhe che. ke jyAM sudhI rAgabaMdhana che tyAM sudhI upAdhirahita thavAtuM nathI. alpa paNa rAga che eTaluM tamane baMdhana che. A mArA bhAgIdAra che, AmArA kuTuMba mATe karavuM paDe che. ane A badhuM je vyApAranI aMdara pathAro karyo che, A badho pathAro karavAmAM huM paNa vacce kAraNarUpa chuM. huM paNa eka kAraNarUpa chuM. to evI rIte je potAno saMbaMdha e prakAranA rAgane laIne vicAravAmAM Ave che. nizcaye saMbaMdha che? mAno ke koIpaNa mANasanuM AyuSya nAnI umaramAM pUruM thAya. enA hajAra kAma bAkI che ema samajo. nAnI uMmaramAM to mANasanA badhA kAma bAkI hoya. chatAM ekeya kAmane aDyA vagara ene to tyAMthI gerahAjara thavuM ja paDe. thavuM paDe ke na thavuM paDe? ene e badhA kAmo sAthe keTalo saMbaMdha hato ? ene mAnyo hato ke mAre soe so TakAno saMbaMdha che. kudarata ema kahe che ke tAre eka TakAno paNa saMbaMdha nahoto. kAMI levAke devA. Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-598 209 tuM kyAM neI kyAM ? A paristhiti che. javAba bahu sarasa Apyo che. ke jyAM sudhI rAgabaMdhana che. enI sAthenuM joDANa tame vicAro cho tyAM sudhI upAdhirahita nahi thavAya, tyAM sudhI A upAdhi cAlaze. "ane te baMdhana AtmapariNatithI ochuM paDI jAya.' e rAga ghaTI jAya. paristhiti tyAMnI tyAM bhale rahe, rAga ghaTI jAya tevI pariNati rahe to alpakALamAM upAdhirahita thavAya. eTale rAga ghaTavo joIe. vItarAgatA vadhavI joIe ane rAga ghaTavo joIe. cakravartIne zuM thAya ? cha-- hajAra rANI choDIne "bharata cakravartI cAlI nIkaLyA. thayuM zuM? cha-- hajAranuM zuM thAze e vicAra karavA rahyA? mAre levA ke devA kAMI. mAro rAga hato tyAM sudhIno saMbaMdha, mAro rAga tUTyo to saMbaMdha pUro thaI gayo. saMyogo emane ema rahI gayA. mAro rAga tUTyo saMbaMdha pUro thaI gayo. saMbaMdha kyAM sudhI ? ke rAga che tyAM sudhI. bahu sarasa javAba Apyo che. sobhAgabhAIe je javAba Apyo che e uparathI ema lAge che ke emanI vicArazakti ghaNI hatI. A emanA patrono abhyAsa karavAnuM kAraNa e che. mumukSunI dazAmAM paNa vicArazakti ghaNI hatI ane jJAnI-AvA mahApuruSa sUcana mAge to emanA sUcanane ema kahe ke tamArI vAta yathArtha che. to e koI nirmaLatA hatI, e koI vicArazakti hatI. mumukSu-jIvanI pAtratA ane lAyakAta? pUjya bhAIzrI - barAbara, pAtratA bahu sArI, nirmaLatA bahu sArI, yogyatA ghaNI sArI. ane AtmahitanA viSayamAM vicAravAnI zakti ghaNI ! ghaNI sArI zakti hatI!! tevI pariNati." pariNatino viSaya lIdho che. AtmapariNatithI e baMdhana ochuM paDI jAya tevI pariNati rahe. pariNati e jAtanI kAryo tame upayogathI game te karo. pariNati tamArI ghaTI gaI hoya. vItarAgatA vadhe to thAya ne? "alpakALamAM upAdhirahita thavAya." vItarAgatAnI pariNati vadhe to rAganI pariNati ghaTe. kAraNa ke baLa to pariNatinuM che. chadmastha avasthAmAM baLa to pariNatinuM che. A kema chUTAtuM nathI? ke pariNatimAM phera nathI paDato, ema kahe che. bahu gUDha uttaradIdho che, hoM! e pramANe uttara lakhyo te yathArtha che. eno artha zuM thAya ? ke jJAnadazAmAM mokSamArgI jIvone paNa jeTalI pariNati majabUta eTaluM tene te guNasthAnamAM ucca koTInuM pariNamana gaNavuM. jeTalI pariNati hINI eTaluM te ja guNasthAnamAM jaghanya Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 rAjahRdaya bhAga-12 pariNamana samajavuM. ema kahevA mAge che. kahevAya to cothuM ne cothuM guNasthAna. pAcamuM ne pAcamuM guNasthAna. chaThTha-sAtamuM ne chaThTha-sAtamuM guNasthAna kahevAya. paNa eka guNasthAnanA bheda keTalA ? ke asaMkhya. sthULapaNe vibhAga pADo to traNa. jaghanya, madhyama ane utkRSTa. A to ekAvatArI jIva che. 'zrImad rAjacaMdrajI'no AtmA che e ekAvatArI che. caturtha guNasthAnamAM utkRSTa caturtha guNasthAne che. ane tyAre to emane e prazna UThe che ke alpakALamAM chUTavuM hoya to zuM karavuM ? jJAnaprAptine hajI cAra-pAMca varSa thayA che. bharayuvAna avasthA che. zarIranI avasthA uMmaramAM nAnI che. mAre tarata choDavuM hoya to zuM karavuM ? e kaho. ThIka ! cAMthI prazna uThyo. e prazna eka prakAranI yogyatAmAMthI uThyo che. A mArI vartamAnamAM samasyA che. tamArA vicAramAM kAMI vizeSa vAta Ave che ? pUchavAnuM kAraNa e che. evuM huM zuM karuM ? evA AtmapariNatine huM kayA vicAramAM lAgyuM ? kayA prakAramAM laI AvuM ? ke jene laIne zIghrapaNe upAdhirahita thaI zakAya. evuM kAMI tamArA vicAramAM Ave che ? evo koI prayoga karavA jevo lAge che ? to karIe ApaNe to. e baLa che. kAMI tamane dekhAya che e prayoga ka2vA jevo ? ema prazna pUchyo che. emaNe zuM che ke General uttara Apyo che. uttara barAbara che. je mAge che e uttara nathI Apyo. emaNe A je uttara Apyo che e to potAnA jJAnamAM e vAta che ke AtmapariNati jeTalI baLavAna eTaluM baMdhana ochuM ane AtmapariNati baLavAna ka2vI joIe. AtmapariNati baLavAna karavA mATe zuM karavuM joIe ? ke vAraMvAra svarUpane sparzavuM joIe. buddhipUrvakano ane abuddhipUrvakano banne rAga maTADavA mATe svazakti sparzana. 'amRtacaMdrAcArye' 116mo kaLaza potAnI zaktine sparzatAno lIdho che. vAraMvAra sparzatA e dazA thAya che. e vAta emanA khyAlamAM nathI evuM kAMI nathI. e to pUche ke atyAre huM bIjo koI evo prayoga karuM ? ke jene laIne Ama thaI jAya ? evuM kAMI tamane sUjhe che. vartamAna samasyA che. A cAlatI paristhitinI samasyA che. koI kAyamI samasyA nathI A mArI. e to khyAla che. AgaLa vadhatI jazedazA to AgaLa vadhatI jaze ane pUrNa thaI jaze e to khyAlamAM che. e ApoApa thavAnI che. paNa e thaze thaze e upara nathI (rahevuM). mane caTapaTI atyAre lAgI che enuM zuM karavuM ? enI vAta che. mumukSu :- AnI pAchaLamAM e bhAva hoya ne ke e Ane paNa puruSArtha jAge. Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-598 'sobhAgabhAI'no puruSArtha jAge. pUjya bhAIzrI :- sobhAgabhAI'no puruSArtha jAge... e to svalakSI vicAradhArAvALA jIva hatA. eTale to saheje emane e vicAra Ave kharo. paNa emane potAnI paNa A samasyA ja che. vartamAnamAM potAnI paNa samasyA eTalA mATe che ke emane je traNeka varSano samaya gayo, chellA traNeka varSano je samaya vyavasAyamAM gayo e asahya thaI paDyuM che. covIzame varSe jJAnaprApti thaI. ghaNI mastI hatI. paccIsamA varSathI pachI je 'muMbaI" rahevAnuM thayuM. 25, 26, 27. e asahya thaI paDyuM che. A vyartha pravRttimAM ATalo badho samaya devAno ? A badhI upAdhi karavAmAM AvuM kiMmatI AyuSya emAM gumAvavAnuM ? e vastu potAne sahana thatI nathI. bIjI bAju rAga rahI gayo kaho ke udaya kaho, ke puruSArthano prakAra kaho, e je lokonI sAthe joDAyA che e koInuM mana dubhavAya to e mana dubhavavA taiyAra nathI. na to kuTuMbanA sabhyonuM mana dubhavavA taiyAra che, na to bhAgIdAronuM paNa mana dubhavavA taiyAra che. have e mana dubhavavAno prakA2 ane vItarAgatA lAvavAno prakA2-A be vacce je virodhAbhAsa che ene kaI yuktithI maTADavo ? A prazna che. na eka vicAra karIe. cakravartI jyAre choDe che tyAre kAMI enA kuTuMbIonuM mana nathI dubhAtuM ? e badhAne enA u52 lAgaNI nahotI ? ke enuM to sarvasva ja e hatuM. e vakhate vItarAgatAmAM enI pariNati ja nirasa thaI jAya che. mArA pariNAma kAma na kare huM zuM karuM ? e pariNAma kAma na kare e paristhiti kevI rIte Ave che ? ke e pahelA AvI asahya paristhiti thAya che pachI enuM phaLa Ave che. tyAre e pariNamana Ave che. jarAvizeSe karIne vicAravA yogya viSaya che. ahIM sudhI rAkhIe... 211 mumukSunA pariNAmomAM caDANa-utAra thayA kare che, tenuM kAraNa hajI caDatI zreNImAM Avela nathI. pariNAmamAM doSa thAya, ane teno bacAva thAya, to te doSa abhiprAya sahita jANavA yogya che, jo abhiprAya viruddha doSa thAya, to teno bacAva na thAya, paraMtu kheda thAya, abhiprAyanA bahAne bacAva thAya, te abhiprAyanI bhUla che. (anubhava saMjIvanI-1469) Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 cajahRdaya bhAga-12 tA. 23-12-1990, patrAMka - 598 pravacana na. 079 pahelo Paragraph . pachI to "sobhAgabhAIne "muMbaI AvavA mATenI vAtacIta pahelA ParagraphmAM potAnI samasyAnuM pUchI che. 'alpakALamAM upAdhirahita thavA icchanAre AtmapariNatine kyA vicAramAM ANavI ghaTe che ke jethI te upAdhirahita thaI zake ? e prazna ame lakhyuM hatuM. lagabhaga aDhI mahinA pahelA Avo prazna "sobhAgyabhAIne emaNe lakhyo che. alpakALamAM eTale zIdhrapaNe. alpakALano artha e levo che. jaldI-jaldI. vakhata vadhAre jAya e emane posAtuM nathI. je samaya vadhAre jAya che e posAtuM nathI. jIvananI pAchalI uMmaranA AtmakalyANa mATe samaya ApazuM e vicAra laukikajanono hoya che. atyAre to ghaNA kAmo hoya che. pAchalI uMmaramAM kAma karanArA paNa gharanA bIjA taiyAra thaI gayA hoya nAnI uMmaranA hoya e ane potAnuM zarIra paNa maryAdAmAM zarIra zakti AvI gaI hoya. kudaratI nivRtti hoya tyAre AtmakalyANano prayatna karazuM. laukika rIte evuM vicAre che. ahIMyAM to 27 varSa pUrA thayA. 28 varSanI uMmare ema lakhe che ke A badhI upAdhi choDI devI hoya to mAre zuM karavuM joIe ? evuM huM zuM karuM ke jethI A badhI upAdhi chUTI jAya ? enA mATe mAre zuM karavuM joIe ? A prazna pUchyo che. mumukSu - asaMgapaNAno bhAva? pUjya bhAIzrI - hA. sarvasaMgathI mukta thaIne, sarva saMbaMdhathI paNa mukta thaIne bAhyAbhaMtara asaMgadazA (rahe, asaMgadazA paNa bAhyAbhyatara asaMgadazA. aMdaramAM to asaMgadazA varte che paNa bahAranI asaMgadazA nathI. ane e vAta emane posAtI nathI. "bharata cakravartIe arIsAbhuvanamAM kevaLajJAna lIdhuM e vAta pote potAne mATe letA nathI. pote to upAdhithI mukta thavA mAge che. 'tenA uttaramAM tame lakhyuM ke jyAM sudhI rAgabaMdhana che tyAM sudhI upAdhirahita thavAtuM nathI...." koIpaNa jIvane, Apane ke koIpaNa jIvane jyAM sudhI potAno rAga koI bIjA saMyogo sAthe, prApta saMyogo sAthe prArabdhanA udaya sAthe, lyone, jyAM sudhI Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-598 213 potAno rAga che tyAM sudhI potAne baMdhana che. pote potAnA rAgathI baMdhAya che. bIjA kAraNe koI baMdhAto nathI. na to saMyoganA kAraNe baMdhAya che, na to pratikULatAone kAraNe baMdhAya che, na to anukULatAone kAraNe baMdhAya che, na to kuTuMbane kAraNe paNa baMdhAya che. paNa jete prakAranA saMyogo pratye potAno rAga che enuM baMdhana jIvane potAne che. A siddhAMtika vAta che. te baMdhana AtmapariNatithI ochuM paDI jAya." AtmA AtmArUpa pariName, AtmA vizeSa asaMgadazAe pariName tyAre e rAga ghasAya jAya, e rAgano abhAva thAya tyAre upAdhirahita thaI zakAya. te vakhate alpakALamAM eTale tarata ja upAdhirahita thaI zakAya. kemake prazna e che ke tarata ja upAdhirahita thavuM che amAre. have suratamAM thayuM che. suratamAM thavA mATe zuM karavuM? rAga choDI dyo. rAga maTI javo joIe. ane rAgano abhAva thAya to baMdhana chUTI jaze. rAgathI baMdhana chUTI gayuM eTale bIjA kAryo pratye rAganI utpatti nahi thAya,vikalpanI utpatti nahi thAya. ApoApa ja e prakAranI pravRttinI upAdhi chUTI jaze. upAdhi to rAgabhAvamAM che ne ? je saMyogone laIne A jIva upAdhi kare che te saMyogo upara to upAdhino upacAra karAya che ke atyAre amAre A upAdhi che, atyAre amAre ATalI upAdhi che. paNa kharekhara eTalI upAdhi che evo potAno rAga che ema upAdhi che. upAdhi to rAgamAM rahelI che, sAmA padArthamAM nathI. e pramANe uttara lakhyo te yathArtha che. vAta to tamArI sAcI che. e vAtamAM amAre kAMI kahevuM nathI. paNa amAro prazna thoDo sUkSma che ema kahe che. tame je General vAta karI enA karatA amAro prazna thoDo sUkSma che. mumukSu - jJAnIne "sobhAgabhAI lakhe che ke tame puruSArtha vadhAro. puruSArtha vadhAro to tamArI vItarAgatA vadhato rAga ghaTe. pUjya bhAIzrI :- . emane tame Apa karo e Tone nathI vAparyo. evA TonemAM nathI vAta karI. bolavA-bolavAmAM phera paDe. bahu moTo phera paDI jAya che. takarAra zemAMthI thAya che? bolavAmAM phera paDe tyAre. e ja vAta saumyabhASAmAM kaho to takarArana thAya. e ja bhAva, e javAta bIjA Tone mAM karo to takarAra thAya. emaNe to zuM kahyuM? ApanA mATe nahi, koI paNa jIvane jyAM sudhI rAgabaMdhana che tyAM sudhI upAdhi che. e rAgabaMdhana AtmapariNatine laIne ochuM thaI jAya, abhAva thaI jAya to alpakALamAM tethI rahita thaI zakAya. evuM je emane bhAsyuM, e emaNe Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 rAjahRdaya bhAga-12 lakhyuM. to kahe che, uttara to tamAro yathArtha che, vAta to tamArI sAcI che. e vAta kAMI khoTI che ema mAre kahevuM nathI. ame to ema ja kahIe chIe. paNa ahIM mArA praznamAM vizeSatA che. eTale mAre je prazna Apane pUchavo che eno To the point uttara nathI Avato.General vAta barAbara che paNa mAro prazna thoDo sUkSma che ema karIne vAta kare mumukSu-ema to uttaramAM paNa ghaNo viveka karIne vAta karI che. pUjya bhAIzrI:- cokkasa hoya ja ne. emane to e paramezvaranI jagyAe che eTale bIjI rIte kema uttara Ave? paramezvarabuddhie e satparuSane enajarathI jove che tyAre to bIjI vAta thavAno prazna paNa nathI. saheje ja bIjo prakAra na thAya emano. e sthiti ja evI che ke eka vakhata e jAtano Concept AvI gayo ke mArA mATe to paramezvara pachI te pahelA A che. pachI bIjo prakAra utpanna thavAno emAM saMbhava raheto nathI, paristhiti utpanna thatI nathI. mumukSu :- bIjo prakAra utpanna thAya enA uparathI ema phalita thAya che ke olAmAM olI vAta nathI? pUjya bhAIzrI:- nathI AvI. hajI ene oLakhANa nathI thaI e vAta nakkI thaI jAya che. oLakhANa thAya tyAre ema thAya che. kAle ApaNe eka patrAMka) 213vAMcyo emAM e viSayanuM rahasya che. carcAmAM e 213 lIdho emAM jarA rahasya che. pAnuM-ra69che. mumukSu - chellethI bIjo Paragraph.garvanathI, gAravatA nathI. pUjya bhAIzrI - he purANapuruSa ! nIcethI chello Paragraph. ame tArAmAM ane sapuruSamAM kaMI bheda hoya ema samajatA nathI. purANapuruSa eTale purANo evo potAno AtmA. anAdithI jenI hayAtI che eTale e purANo che. eTale ene purANapuruSa kahevAmAM Ave che. athavA sarva graMtha-graMthomAM tane samajAvavA mATe badhI vAto karI che. graMtha kaho ke purANa kaho. e sarva graMthonuM kendrasthAna tuM hovAthI tuM purANapuruSa cho. purANano puruSa ja tuM cho. beya rIte lAgu paDe che. he puruSapurANa ! ame tArAmAM ane satpaSamAM kaMI bheda hoya ema samajatA nathI." AtmAnI oLakhANa kahIe ke puruSanI oLakhANa kahIe, paNa be vAtanI oLakhANamAM amane kAMI phera lAgato nathI. kemake baMnenuM phaLa eka che, baMnenuM phaLa eka che. athavA 'tArA karatAM amane to sanduruSa vizeSa lAge che. tArA karatAM Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-598 215 ame satpuruSane vadhAre vajana daIe chIe. nijaAtmA karatAM satpuruSane ame vadhAre sthAna ApIe chIe. kema ? kemake tuM ene Adhina rahyo cho. enI dRSTinA kabajAmAM tuM AvI gayo. tArA kabajAmAM satpuruSa nathI. satpuruSanI dRSTinA kabajAmAM tuM cho. dRSTi kabajo le che ne ? dRSTinuM varNana karatA 'sogAnIjI'e A vAta karI che ke dRSTi to dravya u52 kabajo karI le che. evI eka vAta Ave che. e dRSTinuM pariNamana batAvavAnuM phaLa che. e bIjI vAta thaI. have e vAta kare che ke, "ame satpuruSane oLakhyA vinA tane oLakhI zakyA nahIM;...' A ahIMyAM 2hasya che. koIpaNa jIva potAnA svarUpanI oLakhANa sIdhe sIdhI karI zakato nathI. satpuruSane oLakhe pachI karI zake che. svarUpanirNaya ke je samyagdarzananuM ananya kAraNa che. svarUpanI oLakhANa ke je samyagdarzananuM, svAnubhavanuM ananya kAraNa che. e kAraNa paNa satpuruSanI oLakhANa vinA koIne pragaTatuM nathI ema kahe che. A vAta nAkhI che. kemake satpuruSa vagara to ene A vAta ja maLavAnI nathI. kevI rIte maLaze ? koI ema kahe ke paNa zAstra che. paNa zAstranI utpatti satpuruSathI che. zAstra AvyA kyAMthI ? amane zAstrathI maLe. paNa e zAstrano janaka koNa che ? zAstrano janaka koNa che ? zAstrano pitA to satpuruSa che. eTale AkhAmAM vAta to badhI satpuruSamAM cAlI jAya che. ja e satpuruSane oLakhyA vinA AtmAnI oLakhANa na thaI, tArI oLakhANa na thaI, e ja 'amane satpuruSa pratye prema upajAve che.' vadhAre AkarSaNa upajAve che ke tArA karatAM e vadhAre saraLa che. jenI sAthe saraLa hoya enI sAthe vyavahAra sIdho thAya. ADoDAI kare enI sAthe sIdho vyavahAra na thAya. kevI rIte thAya ? to kahe ke potAnA AtmA karatA satpuruSa saraLa che. ema. kevI rIte saraLa che ? mumukSu :- pote to viparItatAmAM Ubho che. = pUjya bhAIzrI :- nahi. mULa AtmA. mULa svarUpa che e kayAM viparIta che ? paNa potAnuM A je mULa svarUpa che enA karatAM satpuruSa saraLa che ema kahyuM. kevI rIte kahyuM ? ke tuM gupta rahyo cho ane olA pragaTa thayA che. eNe eTalI saraLatA karI che. e vyakta thaIne bahA2 AvyA che. e vyakta thaIne bahAra AvyA che nahi, amane kahe che ke Ama nahi ne Ama hoya, Ama nahi ne Ama hoya. eTalI saraLatA che. bhAna bhUlelA evA ame. ame to AnA jeTaluM bhAna bhUlyA chIe. kAMI khabara nathI. zuM karAya ? zuM kartavya che ane zuM akartavya che e amane kAMI khabara nathI. to satpuruSa sAmethI kahe che ke ema Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 rAjahRdaya bhAga-12 na karAya, Ama karAya. A bAju na javAya, A bAju javAya. tuM to anAdithI aMda2 beTho cho. tuM to kaheto nathI. najIka to tuM cho paNa tuM kAMI amane kaheto nathI. kemake eTalI tArI sa2LatA nathI. kevo vyaMga karyo che ! satpuruSanuM mahatva darzAvavA emaNe keTalI keTalI zailI karI che ! badhA ParagraphmAM judI judI zailI karI che. tArA karatA e saraLa che. mATe amane tArA karatA paNa enA pratye vadhAre AkarSaNa thAya che. ema karIne satpuruSano mahimA karyo che. paNa rahasyabhUta vAta e che ke satpuruSane oLakhyA vinA koI sIdho AtmAne oLakhe ema bane nahi. bhale svarUpanizcayanuM prakaraNa barAbara samajAya topaNa. ThIka ! svarUpanizcayanuM prakaraNa che ne ? e prakaraNa barAbara samajAya jAya. mATe AtmA oLakhAya jAya ema paNa nahi. satpuruSa oLakhAyA vinA kadi AtmasvarUpanI oLakhANa thatI nathI. kemake eka vyakta che, eka avyakta che. tuM vyaktane to joto nathI. avyakta kyAMthI dekhAze? tane prajvalita bhaDabhaDa bhaDake baLatI agnithI agninuM svarUpa jaNAtuM nathI, oLakhAtuM nathI. agninI zIkhA-jyota jAgatI jyota. enAthI tane agni na samajAya to cakamakanA paththaramAM rahelI agninuM svarUpa kevI rIte tane samajAze ? paththa2 to tAro goLa che. pelI to uSNa che. najIka jAya to uSNatA lAge che. ke agni kone kahIe ? ke jeno svabhAva uSNa hoya tene agni kahIe. bhaDabhaDATa saLage che topaNa tane khabara nathI paDatI ke agni kone kahevAya ? to cakamakanA pattharanI agninuM svarUpa kevI rIte tane oLakhAze ? ema satpuruSa nathI oLakhAtA to aMtarAtmAmAM raheluM AtmasvarUpa tane kyAMthI oLakhAya ? tyAM to svabhAva pragaTa che, A apragaTa che. A vyakta che, A avyakta che. dazAmAM pragaTa che e dazAne vyakta karatA vacano pAchA ethI vadhAre pragaTa che, puddagalAtmaka che ke jeno tane ghaNo paricaya che. puddagalano to tane ghaNo paricaya che. chatAM na oLakhAya, to pachI AtmasvarUpa oLakhAya e vAtamAM to kAMI mAla nathI. ATaluM satpuruSanuM mahattva che. enA darzana baMdha karI devAno siddhAMta samAjanI aMda2 phelAvyo hoya to ? samAjanI zuM dazA thAya ? samAja kyAMno kayAM pahoMcI jAya ? ke satpuruSanA darzana karavA nahi, vaMdana karavA nahi, page lAgavuM nahi. to zuM dazA thAya ? Akho samAja adhogatimAM cAlyo jAya. eka navo anyamata pravarte. ? mumukSu :- bahu rahasyapUrNa vAtane pragaTa karI che. Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-598 217 pUjya bhAIzrI -ghaNuM rahasya che. mumukSu -A upara kahyuM ne ke alpa zAtA che e paNa sapuruSanA yoge ja che? pUjya bhAIzrI - emAM to emaNe bahu vAta karI che. zAtA to puNyanA udayathI lokone thAya che. to kahe che, puNya utpanna thavAnuM mULa puruSa che. dharma utpanna thavAnuM mULa to satvaruSache, e sivAya koI nathI paNa jagatamAM puNya utpanna thavAnuM mULa paNa sapuruSa ja che ema ame kahIe chIe. e vAtane sthApI che. eto loko bhUlI gayA che ane vAta rUDhIe caDI gaI che ema lakhyuM che AgaLa. e vAta lokone khabara nathI. ene rUDhIgata atyAre puNya thAya che eTale lokone khabara nathI ke AnA mULamAM puruSa beThelA hatA. paNa A jagatamAM puNyatattvanI utpatti thaI hoya to enuM mULa paNa sapuruSa che ane dharmanI utpattinuM mULapaNa satparuSa ja che. mumukSu-puNyanA sAdhanamAM to puruSa ja nIkaLyA ne? puNyanA jeTalA sAdhana che e to satparuSamAMthI utpana thayA.maMdira che. zAstrabadhA. - pUjya bhAIzrI - badhuM... badhuM... badhuM. koI vAta bAkI nathI. badhAnA mULamAM sapuruSa beThelA che. A to cokkasa vAta che. loko rUDhie caDI gayA eTale mULanI khabara nathI ke AnuM mULiyuM kyAM gayuM che. paNa eka aMza zAtAthI mAMDIne paripUrNa kevaLajJAna parvatanI je samAdhi che e badhAnA mULamAM puruSa beThA che. ema karIne mahimA karyo che. mumukSu batAvanAra Iche. pUjya bhAIzrI - eNe na batAvyuM hota to kevI rIte thAta ? emaNe bhale dharma batAvyo. mULamAM to dharma batAvyo ke Atmadharma zuM che?paNa e Atmadharma batAvyo e Atmadharma samajatI vakhate paNa pahelA to puNyanI utpatti thaI jAya che. samajatI vakhate zuM thAya? A Avo Atmadharma che ema jyAM lakSamAM le to e vakhate vikalpa kALe bIjuM zuM utpanna thaze? tyAre to puNya utpanna thaze. to kahe che, enA mULamAM-puNyanA mULamAM sapuruSa che, dharmanA mULamAM paNa puruSa ja che. bahu UMDe jaIne vAta karI che. chIcharI vAta nathI viSayo to bahu sArA che. bIjA ParagraphmAM nIcenI traNa lITI che. ke eka aMza zAtAthI karIne pUrNakAmatA sudhInI pUrNakAmatA eTale kevaLajJAna laI levuM. sarvasamAdhi. sarvasamAdhi eTale kevaLajJAna 'tenuM sapuruSa ja kAraNa che. enuM kAraNa satparuSa ja che. enA upara e vAta karI che. saMsAra kevaLa azAtAmaya che, koI paNa prANIne alpa paNa zAtA che, Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjahRdaya bhAga-12 218 te paNa satparuSano ja anugraha che;." koI prANIne zubhabhAva thayo ane ene zAtA UpajI to kahe che ke puruSanI kRpA che. ene tyAMthI puNyanI utpatti thaI che mATe eno anugraha che, enI kRpA che ema lakhyuM che. koI paNa prakAranA puNya vinA zAtAnI prApti nathI; ane e puNya paNa satparuSanA upadeza vinA koIe jANyuM nathI. jANyuM eTale eNe khoTuM jANyuM che. sapuruSanA upadeza vinA puNya paNa nathI. "ghaNe kALe upadezeluM.... eTale mULamAM ghaNe kALe upadezeluM te puNya rUDhine AdhIna thaI pravarte che;" eTale lokone e vAtanI khabara nathI. jema koI graMthakartA che, je ajANa che. jema ke A paMcAdhyAyI che. bahu sarasa graMtha ! dravyAnuyogano bahu sarasa graMtha che. paNa enuM mULa koNa che ? satparuSa che. graMthanI prazaMsA thAya paNa satvaruSanI khabara nathI eTale loko bhUlI gayA che. e sapuruSanI lokone khabara nathI mATe bhUlI jAya che ane graMthanI pUjA karavAmAM Ave che. zratanI pUjA karavAmAM Ave che ne ? to graMthanI pUjA karavAmAM Ave che. paNa enA mULamAM koNa beThuM che?ke puruSa beThA che. paNa rUDhigata rIte bhUlI javAya che. rUDhine AdhIna thaI pravarte che, tethI jANe te graMthAdikathI prApta thayeluM lAge che..." puNya to jANe pustaka vAMcavAthI, pustakanA upadezathI jANe koI puNya thatuM hoya ema lAge che. paNa enuM mULa eka sapuruSa ja che; enuM mULa koNa che? "eka satparuSa ja che; mATe ame ema ja jANIe chIe ke eka aMza zAtAthI karIne pUrNakAmatA sudhInI sarva samAdhi, tenuM sanduruSa ja kAraNa che;" kevaLajJAnanuM nimitta paNa puruSa che ane eka aMza puNya zAtA upaje enuM mULa satparuSa che. ATalI badhI samarthatA che. ApanuM samarthapaNuM bahu mahAna sAmarthya hovA chatAM jene kaMI paNa spRhA nathI" levA-devA nathI, "garvanathI, gArava nathI....... kAMI nathI. jANe pote ajJAnI hoya ema thaIne, evo dekhAva karIne aTapaTI dazAe pravarte che. mATe amane Azcarya thAya che ke A to AzcaryanI koI pratimA che ! AzcaryanI mUrti che ! mATe ame enuM nAmasmaraNa karIe chIe ane pharIne pharIne enI stuti karIe chIe. e pote puruSane kevI rIte oLakhyA che ? pote satvaruSane kaI najare jove che tyAre oLakhe che? ane oLakhAya enI kaI najarathAya e badhuM A eka patramAMthI maLe che. bahu sarasa patra che. mumukSu :- manuSyabhava maLyo, A digaMbara kuLa maLyuM, A badhuM sanduruSanA anugrahathI maLe? pUjya bhAIzrI:-badho sanduruSano anugraha che. badhAnA mULamAM sapuruSa che. e Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-598 219 bhUlI gayo che, ene khabara nathI. e rUDhimAM cAlyo gayo eTale bhUlI gayo. rUDhigata thaI gayuM eTale bhUlAI gayuM. zuM kahe che ke ahIM praznamAM vizeSatA eTalI che ke parANe upAdhiyoga prApta thato hoya,'..." have zuM che ? pUrvakarmanA udayanA baLavAnapaNAne laIne je bahAranA saMyogo che e anicchAe sAme cAlIne UbhA thAya che. jemAM potAno kAMI vikalpa na hoya, nimitta na hoya. evuM UbhuM thatuM hoya. parANe upAdhiyoga prApta thato hoya, te pratye rAgadveSAdi pariNati ochI hoya..." ochI karo ema tame kIdhuM ke ochI karavI joIe. paNa ahIMyAM to ochI ja che. zuM prazna che ke rAganI pariNati ochI che paNa saMyogo ghaNA vicitra che. saMyogo evA che ke jene bahu ja paisA meLavavA hoya ane dhamAdhama karato hoya ene jevA saMyogo hoya evA amArA saMyogo che. ghaNuM meLavavA mATe je prayatna kare ane ene je saMyogo UbhA thAya evA saMyogo che. amArI aMdaranI paristhiti sAva judI che. te pratye rAgadveSAdipariNati ochI hoya vaLI je upAdhi karavA eTale e kAryo karavAmAM je upayoga jAya che cittamAM vAraMvAra kheda raheto hoya che. ghaNo kheda rahe che. e viSayamAM lagabhaga Akho divasa khedamAM ja vyatIta thaI jAya evI rIte divasano moTo bhAga khedamAM vyatIta thAya che. ane te upAdhine tyAga karavAmAM pariNAma rahyA karatA hoya.... eTale pariNAmamAM ema ja rahyA karatuM hoya ke A choDavuM che. choDavuM che... choDavuM che... chUTavuM che... chUTavuM che. evA satata pariNAma rahyA kare che. vAraMvAra e vikalpa AvyA kare che. koI jIvone evuM bane che ke bAhya saMyogono tyAga karatAM ene e tyAga karavAmAM kaThaNa paDe, baLa paDe, AkaruM lAge. evuM potAne nathI. atyAre A mUkIne cAlI nIkaLIe to kAMI eno vikalpa pharIthI na Ave evI aMdaranI paristhiti sarasa che. choDe to sahajamAtramAM choDI zake evI aMtaraMgadazA taiyAra thaI gaI che ema kahevuM che. tema chatAM udayabaLathI upAdhiprasaMga vartato hoya... eTale laMbAto hoya. e pUrva prArabdhano yoga che. to te zA upAye nivRtta karI zakAya ?' Ama kahevuM che. prazna thoDo UMDo che, ema kahe che. zA upAye nivRtta karI zakAya? evo koI upAya jANavA maLe che? tamArA khyAlamAM Ave che? ema kahe che. e prazna viSe je lakSa pahoMce. eTale tamAruM jJAna laMbAya ane kAMIka tamArA lakSamAM vAta Ave ke A praznamAM zuM karavuM joIe, to te lakhazo." lakhazo athavA Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 rAjahRdaya bhAga-12 emaNe ema kahyuM che ke, ApaNe jyAre maLIe tyAre e vAtanI carcA tame kADhajo. A prazna huM tamane ApI rAkhuM chuM. AnI carcA tame kADhajo. e vAta A patramAM karI che. eTale zuM kahyuM? ke potAnI paristhitinuM emaNe vadhAre varNana karyuM ke rAga pariNati to ghaTI gaI che. choDI daIe to amane kAMI AkaruM lAge evuM nathI. sahajamAtramAM choDI zakIe evuM che. eno kAMI vikalpa Ave evuM nathI ke have AnuM zuM thaze? AnuM zuM thaze ? AnuM zuM thaze? kAMI saMbhALavuM paDe evuM kAMI lAgatuM nathI. ane atyAre je chUTuM nathI to choDavAnA vikalpa vadhAre Ave che. je pravRttimAM je vikalpa AvavA joIe enA karatAM choDavAnA ane pravRtti karIe chIe enA khedanA pariNAma vadhI jAya che. palle Ama jAya che. pravRtti karavAnA pariNAma nathI. eka eno tyAga karavAno ane pravRtti karatA je kheda thAya e khedanA pariNAma, e benuM pramANa vadhI jAya che. . A udayabaLa tUTI jAya. ema kahevuM che. udaya maphatano nathI Avato. pUrvakRta che. bhale atyAre pariNAma emAM coMTIyA che. ene lAvavA zuM karavuM? A prazna che. ahIMyAM taiyArI thaI gaI che. atyaMtara taiyArI thaI gaI che. bahAranI paristhiti maMda paDatI nathI, ulaTAnuM vadhIne Ave che. ekadama enI sthitine apakarSaNa karI nAkhavI hoya to zuM karavuM joIe ema kahe che. prArabdha je pUrvasaMcita che enI sthiti ekadama ghaTI jAya evuM karavuM hoya to amAre zuM karavuM joIe? A prazna emaNe pUchaDyo che. mumukSu-mULaprazna ApUkyo che. pUjya bhAIzrI - hA. e pUkyo che. amArI taiyArI nathI thaI e vAta nathI. taiyArI thaI che enA A cihno che. zuM cihno che? ke e saMyogo pratyenA rAga-dveSa AdinI pariNati ochI thaI gaI che. upAdhimAM upayoga jAya che to emAM kheda sAthe sAthe ubho thAya che. aNagamo thaI jAya che. ane eno tyAga karavAnA pariNAma vAraMvAra Ave che. A choDI daIe... A choDI daIe choDI daIe.. choDI daIe. UlaTAno saMyoganI aMdara navA navA navA navA phaNagA ja phUTatA jAya che. ekane patAvIe tyAM traNa bIjA UbhA hoya. ekane ravAnA karIe to traNa sAme AvIne UbhA hoya..... koI AvatuM nathI. karavuM zuM? Ano uttara amane Apo ema kahyuM. emaNe je prazna pUchyo che e eTalo chIcharo nathI. agharo prazna pUchyo che. zuM uttara Apyo che e to have uttara maLe to khyAlamAM Ave. prazna to agharo pUkyo che. mumukSu - udaya je che e koI rIte chUTI zake nahi eTalo emane khyAla che. pUjya bhAIzrI - udayane choDI zakAto nathI. grahaNa-tyAgano adhikAra nathI. Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-598 221 barAbara che paNa jo jIva pote evI koI AtmadazAmAM ugratAmAM Ave, AtmadazA che enI koI ugratAmAM Ave eTale vItarAgatAnI vRddhi thaI jAya. prArabdha che enI sthiti TUMkAI jAya. udayamAM AvyA pahelAnA je paramANunA niSeko che enI sthiti TUMkAI jAya. eTale je ghaNA kALa sudhI udaya laMbAvAno hoya e tIvrapaNe AvIne alpakALamAM pUro thaI jAya. mumukSu-munidazA laIne prasaMga bane. pUjya bhAIzrIH-munidazAle paNa munidazA le to emAM to emaNe pote saMyogo choDaDyA ema thayuM ne ? A to sahaja kevI rIte udaya pUro thAya ema kahe che. emAM zuM che ke A jarA UMDo viSaya che. koI jIva bhAvaliMgI muni bane che to kevI rIte bane che? ke eka bAjumAM enA AtmAnI evI taiyArI thAya che ke sIdhA je dhyAnamAM prathama bese ane saptama guNasthAnamAM Avaze. eTalI pUrvataiyArI sudhInI pariNAmanI aMdaranI taiyArI thaI gaI hoya che. A viSaya jo samajAya ke) pUrvataiyArI keTalI thAya che ke jene laIne eno sAMsArika saMyogono prArabdha udaya hoya che ke A bAju e munidazA aMgIkAra karavAno vikalpa UThe ane A bAju enI sthiti pUrI thatI hoya. evuM na bane ke enI sthiti pUrI na thAya ane ahIMyAM munipaNuM le. kevI rIte bane?ke saMsArano prArabdha udaya ema ne ema rahe ane ahIMyAM munidazA laI lya e kevI rIte bane? e to bane nahi. emaNe I joyuM che, ke A kema banatuM nathI ? ahIMyAM taiyArI cAle che ane A kema banatuM nathI ? zuM karavuM joIe? have mAre zuM karavuM joIe ? A to emaNe samasyA khullI karI che. prazna che e jarAka (sUkSma che). mumukSu-puruSArthanuM jora ghaNuM che. pUjya bhAIzrI - jora ghaNuM che. topaNa e jora ghaNuM che tyAM e samasyA pAchI UbhI thaI che. raste cAlatA cAlatA kevA vaLAMka Ave che, kevA rastA vacce gaDabaDavALA hoya che, vacce kevI kevI samasyAo Ave che. ane pachI 28, 29. doDheka varSanIkaLI gayuM che. 30me varSe ThIka ThIka nivRtti lIdhI che. udaya moLo paDyo che hajI, chUTyo nathI. udaya moLo paDyo che eTale jora karyuM che, vanavAsa kheDyo che. e vakhate ema thaI gayuM che ke basa ! have AmAM AgaLa vadhI jaIe to munidazA zuM kevaLajJAna laI laIe ekavAra to. paNa je banavAnuM hoya e anyathA thatuM nathI. A bAju jyAM prayoga karavA gayA tyAM zarIre bIjI paristhiti thaI. zarIranI paristhiti sAva bIjI thaI gaI. eTale kAMIka jora karavA gayA tyAM vajana keTaluM ghaTI gayuM che ! Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 rAjahRdaya bhAga-12 aDadhuM jeTaluM vajana ghaTI gayuM. chelle to kAMIka 83ratalamAMthI 40 ratala thaIgayuM. mumukSu -43 ratala. pUjya bhAIzrI - 42-43 ratala. zarIranuM aDadhoaDadha vajana ghaTI gayuM. pachI to koI vanavAsanI dazAnI paristhiti rahI nathI. bAhya saMyogamAM to zArIrika sthitino viyoga hoya che. ane yoga na hoya pUrvakarma... to pachI saMthAro karI lya. pachI saMyama toDe nahi ane pachI saMyama toDIne anyathA koI mArga pravartAve nahi ke vAMdho nahi, evuM nathI. pachI saMthAro laI le. mumukSu-chUTavAno mArga eka vItarAgatA che, bIjo koI mArganathI. pUjya bhAIzrI:mArga to eka ja che paNa atyAre mAre zuM karavuM? A prazna che. A paristhitimAM mAre zuM karavuM? A samasyA che. e to emane je uttara Apyo che ke tame rAgapariNati ghaTADo. koI rAgapariNati ghaTADe to ja Ama bane to (kahe che), mArI A aMdara-bahAranI sthiti tamane kahuM chuM. have mAre atyAre ahIM zuM karavuM e kaho. A prazna emaNe pUkyo che. mumukSu - udayanI vacce rahIne zuM karavuM? ema kahe che. pUjya bhAIzrI - zuM karavuM? kahe che. udayanI vacce rahIne) zuM karavuM? ke je bharata cakravartIe karyuM. e karyuM bharata cakravartIe karyuM. udayanI vacce rahIne, cha khaMDanA rAjanI vacce rahIne eTalI badhI taiyArI karI ke jevo munidazAno vikalpa Avyo, bahAra ja nIkaLyA nahi. eTale to pUjya bahenazrIe eka jagyAe lakhyuM che ke e ghaDIne ane e paLa dhanya che ke jyArathI upayoga aMdara gayA pachI bahAra ja nahi Ave. e sthitimAM e Ave. sIdhuM ja kevaLajJAna lIdhuM. zreNI mAMDI pachI. sAtamA guNasthAnathI pAchA pharIne chaThe na AvyA. paMca mahAvrata, samiti, gupti, koI bahAramAM AcAra pALavAnI koI sthiti ja na AvI sIdhA ja kevaLajJAna sudhI vayA gayA. ema thavAnuM zuM kAraNa?eTalI taiyArI che. enI bhUmikA e prakAranI che. viSaya UMDo che. bhAvArthaprakAza' graMtha ame vAMcyo che, temAM saMpradAyanA vivAdanuM kaMIka samAdhAna thaI zake evI racanA karI che, paNa tAratamya vAstava jJAnavAnanI racanA nathI; ema mane lAge che." "bhAvArthaprakAza' nAmano graMtha hAthamAM Avyo che. saMpradAyanI aMdara je vivAda cAle che enA samAdhAnanI vAta lakhI che. paNa e koI jJAnIpuruSanI racanA hoya evuM amane lAgatuM nathI. vANI uparathI emaNe e jJAnInI racanA hoya evuM nathI lAgatuM. keTalI parakha che ! Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 223 patrAMka-598 zrI DuMgare ane puruSa eka varakha he e savaiyA lakhAvyo te vAMcyo che.' sobhAgabhAIe Amane padanI racanA koIka mokalI haze. "zrI DuMgarane evA savaiyAno vizeSa anubhava cheeTale emane e vaicArika paddhatimAM Practice che. anubhava eTale Practice che. "tathApi evA savaiyAmAM paNa ghaNuM karIne chAyA jevo upadeza jovAmAM Ave che, upadezanI koI chAyA hoya eTalI vAta che. koI baLavAna vAta nathI. "ane tethI amuka nirNaya karI zakAya..." eTale enI yogyatAno amuka nirNaya karI zakAya. ane kadI nirNaya karI zakAya to te pUrvApara avirodha rahe che, ema ghaNuM karIne lakSamAM AvatuM nathI.' hajI emAMviparyAso rahyA che ema lakSamAM Ave che. "jIvanA puruSArthadharmane keTalIka rIte evI vANI baLavAna kare che...... koIne puruSArthanI jAgRti mATe vAta ThIka che. "eTalo te vANIno upakAra keTalAka jIvo pratye thavo saMbhave che. zuM che ke je akhA bhagatanA pado che e emaNe sArI rIte vAMcyA haze, emAMthI koI koI vAra potAnI navA padanI racanAmAM paNa utAratA haze. zrI navalacaMdanA hAla be pattAM atre AvyAM hatAM, kaMIka dharma prakArane jANavA viSe hAla temanI icchA thaI che,..." "navalacaMdaDosAbhAI "morabInA eka mumukSu che. enA upara ghaNA patro lakhANA che. be posTakArDa emanA AvelA. kaMIka dharma prakArane jANavA viSe hAla temanI icchA thaI che..." eTale emane dharmanI kAMIka jijJAsA thaI che ema lAge che. tathApi te abhyAsavatu ane dravyAkAra jevI hAla samajavI yogya che. abhyAsavat eTale zuM? gokhavA jevuM. gokhIne moDhe karI nAkhe ane jemAM bhAvAkAra na hoya ene dravyAkAra kahevAmAM Ave che. kaDakaDATa karI nAkhe. je vAta hoya e barAbara mukhapATha kaDakaDATa karI nAkhe. emAM eno bhAva na bhaLe. to e dravyAkAre eNe e grahaNa karyuM che. ane bhAva pakaDe to bhAvAkAre grahaNa karyuM che ema kahevuM che. eTale abhyAsavat eTale gokhIne dravyAkAra jevI hAla emanI sthiti samajavI yogya che. jo koI pUrvanA kAraNayogathI e prakAra pratye temano lakSa vadhaze to bhAvapariNAme dharmavicAra karavAnuM banI zake evo teno kSayopazama che. kSayopazama kAMIka ThIka che ane kAMIka lakSa rAkhaze to emane bhAva pariNAme paNa dharma samajavAnuM zakya che. evI emanI yogyatA che. vartamAna yogyatAno, "navalacaMdabhAInI yogyatAnuM TUMkuM varNana karyuM che. mumukSu -A paNa "kRpALudevanI vicakSaNatAno prakAra gaNAya. Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 rAjahRdaya bhAga-12 pUjya bhAIzrI - ghaNI vicakSaNatA! koI jIva emanI sAthe paricayamAM Ave eTale kyAM ubho che enuM Meter enI pAse hoya. e eka vizeSatA hatI. vyaktigata emane badhAno saMparka rahyo che ane vyaktigata saMparkamAM vizeSatA e che ke sAmo jIva kaI jagyAe che? ene atyAre kayo khorAka Apavo joIe ? kayo khorAka na Apavo joIe? Ane maganuM pANI ApavuM, Ane roTalI, dALa-bhAta, zAka ApavA, Ane miSTAna ApavuM ke Ane cAra zera ghIno aDadiyo khavaDAvavo, sAlamapAka khavaDAvavo. e badhuM emanI pAse mApa hatuM. eTale jevo sAme mANasa hoya evI vAta karatA. ane evI vAta karatA eTale ghaNA lokone e vAta samajavAmAM nathI AvatI ke ahIMyAM Ama vAta karI che ane ahIMyAM Ama vAta karI che. Ama kema che? paNa tyAM ene ema kahevuM jarUrI hatuM. ene tame trikALI siddhAMtamAM laI lyo. vAta to vyaktigata che ene tame trikALI siddhAMtamAM laI lyo. e samajaNaphera thaI jAya che. tamArA AjanA patramAM chevaTe zrI DuMgare je sAkhI lakhAvI che.... 'DuMgarabhAI padonI racanA karatA haze. kavitpaNuM haze. "vyavahAranI jhALa pAMdaDe pAMdaDe parajaLI e pada jemAM paheluM che te yathArtha che. upAdhithI udAsa thayelA cittane dhIrajano hetu thAya evI sAkhI che. jene upAdhimAM udAsInatA Ave ene thoDI ThIka lAge evI vAta che. tamAruM tathA zrI DuMgaranuM atre AvavA viSe vizeSa citta che ema lakhyuM te vizeSa karI jANyuM. eTale bannee pratyakSa samAgamamAM muMbaI AvavA mATe pUchAvyuM che. zrI DuMgaranuM citta evA prakAramAM zithila keTalIka vAra thAya che, tema A prasaMgamAM karavAnuM kAraNa dekhAtuM nathI. e jyAre pote AvavA mAge che tyAre e lagabhaga DhIlA paDI jAya che. emAM zuM che ke emanI koI dhArmika pratiSThA sArI hatI. kSayopazamavALA hatA. eTalA kSayopazamavALA hatA ke zarUAtamAM to "sobhAgabhAI paNa ene anusaratA hatA. vAMcana, anya matonA graMthonuM vAMcana, ane kSayopazama, kavitva A badhuM hatuM. eTale ene laIne samAjamAM kAMIka e saMbaMdhInI emanI Prestige paNa. hatI. have e dhArmika Prestige vALA mANasa. emanAthI nAnI uMmaranA mANasanA ghare jaIne satsamAgama karavA jAya to ene saheja paga pAcho paDato hato. mane saMkocAtuM hatuM. AvavA mATe ene utsAhanahoto Avato. eTale e zithila thatA. mumukSu - samAjanuM oluM hatuM. pUjya bhAIzrI - samAjane kAraNe. eTale bahu suvALI bhASAmAM Soft tongue tone jene kahevAya. AvA prasaMgamAM eTale rUbarU AvavAmAM emane keTalIka vAra kAMIka Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-598 225 zithilapaNuM thaI jAya che. DhIlA thaI jAya. je jora AvavuM joIe e jora nathI dekhAtuM. paNa AvA prasaMge eTale A vakhate evuM kAMI kAraNa nathI. jarU2 Ave ema kahe che. kaMIka zrI DuMga2ne dravya (bahAra)thI mAnadazA evA prasaMgamAM ADI AvatI hovI joIe ema amane lAge che...' laukika mAna je maLI gayuM che emAM khAmI pahoMce ke A to tyAM javA mAMDyA. e ahIMyAM Ave ke ANe tyAM jAvuM joIe ? A to e tyAM javA mAMDyA. enuM sthAna ema ke nIcuM dekhAya evI bahAramAM paristhiti UbhI thAya e vAta ene lakSamAM AvatI haze. eTale AvavAno vicAra eno DhIlo paDI jAya che, zithila thaI jAya che. paNa te evA vicAravAnane rahe te ghaTArata nathI;...' paNa jene AtmahitanI mukhyatA hoya e jIva vicAravAna che. vicAravAna che ene AtmahitanI mukhyatA hoya che, AtmahitanI mukhyatAvALAne vicAravAna kahevAmAM Ave che. e vAta ene ghaTatI nathI evuM eNe nahi rAkhavuM joIe. enA jevA ema rAkhe to pachI bIjA sAdhAraNa jIvone viSe tevA doSanI nivRtti satsaMgathI paNa kema thAya ? ene satsaMga maLe topaNa na thAya, sAdhAraNa mANasane to. ahIM to thoDoghaNo satsaMga raheto hato. patrathI paNa raheto hato. 'eka ATaluM amArA cittamAM rahe che ke A kSetra sAmAnyapaNe anArya citta karI nAMkhe tevuM che.' 'muMbaI'nI vAta kare che. AjathI 96 varSa pahelA muMbaI'nI vastI atyAre che enA karatAM dasamA bhAganI haze. tyAre paNa ema kahe che ke ahIMnuM kSetra evuM che ke cittane anArya karI nAkhe. eTale kSetra anArya jevuM che. tyAM rahenAranuM citta paNa anArya jevuM thaI jAya. enI vRttio paNa anArya jevI thaI jAya. khANImAM, pINImAM, raheNI karaNImAM. tevAM kSetramAM... mumukSu H- pAparUpa pariNAma vadhI jAya. = pUjya bhAIzrI :- hA, vadhI jAya. pAparUpa pariNAma vadhI jAya ane viveka ghaTI jAya. bAhya jIvanano paNa viveka ghaTI jAya. tyAM je loko chUTachATathI rahe che e dezamAM nathI rahetA. 'muMbaI'mAM rahe che enA karatAM bhAvanagara'mAM chUTachATa ochI hoya ane 'bhAvanaga2'mAM hoya enA karatA gAmaDAmAM jAva to ethI chUTachATa ochI hoya. raheNIkaraNI, kapaDA-latAmAM phera paDe che ke nathI paDato ? bolavAmAM, cAlavAmAM. have to AvAgamana eTaluM vadhyuM che ke jhaDapI sAdhano AvavA-javAnA thayA che ke havA jaladI lAgI jAya che. eka jagyAnI havA bIjI jagyAe vahelI lAgI jAya che. paNa e divase to tevA sAdhano nahotA. Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 rAjahRdaya bhAga-12 hajI e vAta nathI samajAtI ke ghaNA mANasa tyAM nivRtti laI le che. dhaMdhAnI uMmara pUrI thaI gaI hoya, nokarInI uMmara pUrI thaI gaI hoya, bahAramAM nivRtti AvI hoya. paNa "muMbaI na choDI zake. kSetra na choDI zake. sAva navarA hoya. zuM karavuM? bhAI ! ame to sAva nivRtta chIe. vAMcIe, vicArIe, maMdira jaIe, sAMbhaLIe . to have ahIMyAM zuM kAma che? to pachI ahIMyAM rahevAnuM kAma zuM che? A koI rahevA jevuM kSetra che? paNa tyAMnI je mAyA lAgI hoya che, AkhI jiMdagI tyAM kADhI hoya e dhamAdhamavALA kSetramAMthI nivRttikSetramAM mAnasika rIte rahevAnI taiyArI hotI nathI. ghaNA mumukSuone jouM chuM. vavANiyAmAM bhAI maLyA hatA ne ? chokarAo taiyAra thaI gayA. chokarAo saMbhALe. ApaNe to nivRtti laI lIdhI che. paNa rahIe chIe "muMbaImAM. mULa vatana jAmanagaranA che. rahIe chIe muMbaImAM. kema? "muMbaI choDavuM nathI gamatuM. tyAM zuM che e kAMI samajAtuM nathI. ane A 96 varSa pahelA kahe che. 47ne 4= 51.somAM cAra ochA che. mumukSuda-bhAvathI nivRtti nahilIdhI hoya? pUjya bhAIzrI -e to ApaNe koInuM zuM kAma che? paNa A paristhiti che ema kahevuM che. vyaktigata to... eto ghaNA ApaNA mumukSuo paNa nivRttimAM tyAM ja rahe che. mumukSu-eTale bhAvathI nivRtti nahithaI hoyane? pUjya bhAIzrI - nA. nivRttinuM kAMI ThekANuM nathI hotuM. sAmAnya rIte kAMI (ThekANuM nathI hotuM). sAmAnya je viveka, vicAra nivRttikSetrano Avavo joIe eTalo paNa vicAramAM vAta na hoya ke have A jIvanano utarArdha-saMdhyAkALa cAle che ane have samajI levA jevuM che. eTalo paNa viveka-vicAra nathI hoto. eTale pachI bAhya jIvananI aMdara paNa kAMI ThekANuM hoya nahi. mumukSu - 'gurudevazrI "muMbaI mATe ghaNIvAra daSTAMta detA hatA ke bhAre patthara hoya e kyAMya aTake nahi, sIdho taLIye jAya. ema pApa pariNAmathI je jIva baMdhANo hoya e kyAMya aTake nahi, nIce ja enI gati jAya. e kAyama kahetA. paDe to kyAMya rastAmAM na aTake. eTale evuM muMbaI kSetra che. pUjya bhAIzrI:-patthara bhAre thaI jAya. mumukSu bhAre patthara thaI jAya to nIce ja jAya. bIje kyAMya aTakavAnI sthiti na rahe. sIdho taLIye ja jAya. 96 varSa pahelA anArya kSetra kIdhuM hatuM to atyAre to Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-598 227. enI zuM sthiti haze? pUjya bhAIzrI - atyAre anArya guNyA anArya thAya. eka vakhata nahi so vakhata guNI nAkho evuM che. chellA 90varSamAM to hajAra varSamAM pheraphAra thAya ne eTalo badho pheraphAra thaI gayo che. eTalo jhaDapI kALa utarato che. mumukSu - saMgamAM rahevAnI je pravRtti bhAva vizeSa thaI gayA hoya ene asaMgamAM... pUjya bhAIzrI :- hA, ene e saMga choDavo gamato nathI. je tyAM saMga che e saMga choDavo gamato nathI. sIdhI vAta che. mumukSu-sagavaDatAnuM lakSa paNa vadhAre. pUjya bhAIzrI :- hA. sagavaDatAnuM, anukULatAnuM. daihika-dehanI sagavaDatAnuM. muMbaImAM sacavAya evuM bIje kyAM sacavAya?nAnA gAmaDAmAM jAya to dhULa UDe. tyAM dhULa na UDe. ahIMyAM dhULa UDe. pharavA nIkaLe to gAmaDAmAM paga dhULavALA thAya. tyAM to rastA sArA sApha karelA hoya, dhoyelA majAnA. mumukSu -zarIra lakSe ja pariNAma che. pUjya bhAIzrI:- zarIra lakSe pariNAma che. (ahIMyAM, zuM kahe che? "eka ATaluM amArA cittamAM rahe che ke... juo ! e pAMcasAta varSa rahyA che paNa "muMbaIno kevo saravALo mAryo che ! ke A kSetra sAmAnyapaNe anArya citta karI nAkhe tevuM che. tevA kSetramAM satsamAgamano yathAsthita lAbha levAnuM ghaNuM kaThaNa paDe che; kemake AjubAjunA samAgamo, lokavyavahAra badhA ghaNuM karIne viparyaya rahyA...' varNana cokhkhuM cokhyuM che ne ! "AjubAjunA samAgamo, lokavyavahAra badhA ghaNuM karIne viparyaya rahyA, ane te kAraNathI ghaNuM karI koI mumukSu jIva atre cAhIne samAgamArthe AvavA IcchA karatA hoya tene paNa pratyuttara "nA" lakhavA jevuM bane che..." moTA bhAganAne to ame nA jalakhI nAkhI che. tamAre ahIMna AvavuM. tame nivRtti kSetra hoya tyAM Avajo, "muMbaI AvavuM nahi. A cokhkhI nA lakhI nAkhe. mumukSu - keTalo viveka karyo che ! mumukSu mATe keTalo viveka che ! pravRttimAM satsamAgamano je lAbha thavo joIe e nathI thato? pUjya bhAIzrI - e nathI thato. ane e kSetra ja emane anukULa nathI lAgyuM. satsamAgama mATe e kSetra emane anukULa nathI lAgyuM. mumukSa - evuM ja pravRttimaya jIvana ahIMyAM karI nAkhe to muMbaI jevuM ja thaI Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 jAya. rAjahRdaya bhAga-12 pUjya bhAIzrI :- evuM ja thaI jAya. e to che. pote keTalo rasa le che enA upara to che. "nA' lakhavA jevuM bane che; kemake tenA zreyane bAdha na thavA devo yogya che.' AvanA2 je mumukSu ene zreyakara thAya emAM bAdhA paDe evuM che. 'tamArA tathA zrI DuMgaranA AvavA saMbaMdhamAM eTalo badho vicAra to cittamAM thato nathI....' tamArA tathA 'DuMgara'nA AvavA saMbaMdhamAM eTalo badho vicAra eTale tamane nA lakhIe evo vicAra nathI thato. tamArI yogyatA joIne, bIjAne nA lakhI nAkhIe chIe, tamane nA lakhIe evo vicAra nathI thato. paNa kaMIka sahaja thAya che.' eTalo badho nathI thAto paNa thoDo thAya che. eTale cokhkhuM potAne jeTalA pariNAma spaSTa che e kahI de che. emAM 'DuMgarabhAI'ne UlaTuM paDI gayuM che. eTale bIjo patra pAcho lakhavo paDyo che enA javAbamAM. 'kaMIka sahaja thAya che. e sahaja vicAra thAya che te evA kAraNathI thato nathI ke atreno udayarUpa upAdhiyoga joI amArA pratye tamArA cittamAM kaMI vikSepa thAya;...' amArI pravRtti joIne tamane zaMkA paDe evuM kAraNa nathI. paNa ema rahe che ke tamArA tathA zrI DuMgara jevAnA satyamAgamano lAbha kSetrAdinA viparyayapaNAthI yathAyogya na levAya tethI cittamAM kheda AvI jAya che.' A kSetranI paristhiti joIne ApaNA jevAe to ekadama ekAMta sthaLamAM ja satsamAgama karavo joIe. evo abhiprAya rahe che. joke tamArA AvavAnA prasaMgamAM upAdhi ghaNI ochI karavAnuM banI zakaze.... tame Avazo eTale huM pravRtti thoDI ochI karIza. tathApi AjubAjunAM sAdhano satsamAgamane ane nivRttine vardhamAna karanArAM nahIM, tethI cittamAM sahaja lAge che.' sahaja lAge che. 'ATaluM lakhavAthI cittamAM Avelo eka vicAra lakhyo che ema samajavuM.' vadhAre vajana na mUkavuM ke tame Avazo nahi ema na samajavuM. eka je vicAra Avyo e tamane lakhyo che eTaluM ja tamAre samajavuM. paNa tamane athavA zrI DuMgarane aTakAvavA viSeno kaMI paNa Azaya dhArI lakhyuM nathI..' cokhkhuM karyuM che. paNa eTalo Azaya cittamAM che ke jo zrI DuMgaranuM citta AvavA pratyemAM kaMIka zithila dekhAya...' emanuM mana pAchuM paDatuM hoya to temanA pratye tame dabANa karazo nahIM....' ene dabANa karIne lAvatA nathI. saheje utsAhathI Ave, umaMgathI Ave, bhAvanAthI Ave to Ave. Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 229 patrAMka-598 mana pAchuM paDatuM hoya to na Ave. eTale dabANa karazo nahi. | 'topaNa aDacaNa nathI; kemake zrI DuMgarAdinA samAgamanI icchA vizeSa rahe che, ane atrethI nivRtta thavAnuM thoDA vakhata mATe hAla bane to karavAnI icchA che to zrI DuMgarano samAgama koI bIjA nivRttikSetre karavAnuM thaze ema lAge che. emane ema che ke A jIva jo satsamAgamamAM nivRttikSetramAM Avaze to moTo sAro evo palaTo mArI jaze. ahIMyAM eTalo phera nahi paDe enAmAM, jeTalo nivRtti kSetramAM phera paDaze. eTale eTalA pUratI emaNe DuMgarabhAI mATe thoDI cokhavaTa vadhAre karI che. e samajaNaphera thaI gaI che. eTale vaLI bIjo patra lakhe che. e 600naMbarano che. ahIM sudhI rAkhIe. koI jIva nijadoSanA avalokanapUrvaka mumukSatAmAM AgaLa vadhe che, tyAM svaccheda ghaTe che, ane caMcaLatA ochI thaI, pariNAmamAM bAhya zAtA Adivarte che, te jo priya lAge ane tenI mukhyatA varte, to jIvanI yogyatA rokAI jAya che. kAraNake tyAM hajI bAhya sukhanI apekSA gaI nathI, tethI mAnasika zAMti ThIka lAgI - te laukika sukhanI jAti - eka jAtinuM sukha priya lAgyuM. tyAM AtmA "satuparamAnaMdarUpa che, ema nizcaya nathI. tema ja tevo nizcaya thavAmAM, ukta bhAvonI mukhyatA pratikULa che. vAstavamAM to apUrva jijJAsAvRttie svarUpa nizcaya thavAmAM pariNAmo lAgavA joIe. udAsInatA vRddhigata thavI joIe. (anubhava saMjIvanI-1473) kSayopazamazAnano upayoga be prakArathI thAya che. vicAraNAmAM ane prayogamAM jyAM sudhI prayogamAM kSayopazamana lagAvavAmAM Ave tyAM sudhI yathArthatA Ave nahi athavA vAstavika vastu - svarUpa samajavAmAM Ave nahi. mokSamArganI prApti sudhImAM, mAtra bauddhika stare prayAsa karavAmAM Ave to saphaLatA maLe nahi. sAcI mumukSatAmAM prayoga paddhatinI pradhAnatA hoya che. te ja sAcI kAryapaddhati che. (anubhava saMjIvanI-147jI Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 rAjadraya bhAga-12 tA. 24-12-1990, patrAMka - 598 thI 601 pravacana . 280 zrImad rAjacaMdra vacanAmRta, patra 598. chello Paragraph bAkI che. pAnuM-46 5. sobhAgabhAIne patra lakhe che. muMbaImAM pratyakSa samAgamano viSaya che. tamArA mATe paNa evA prakArano vicAra rahe che..." evA prakArano vicAra rahe che eTale zuM ? ke, nivRttimAM satsamAgama thAya ane pravRttikALamAM satsamAgama thAya emAM pharaka paDe che. nivRttikALamAM satsamAgama thAya to vadhAre lAbhadAyaka thAya. evo Azaya che. "tamArA mATe paNa evA prakArano vicAra rahe che. eTale e vicAra emaNe 'DuMgarabhAI mATe lakhyo che paNa tamArA mATe paNa evA ja prakArano vicAra rahe che. bheda eTalo paDe che eTale eTalo phera che ke tamArA AvavAthI atrenI keTalIka upAdhi alapakema karI zakAya? te pratyakSa dekhADI, te pratyeno vicAra levAnuM banI zake." emaNe je sUcana mAgyuM che ke upAdhimAMthI nivRtta thavuM che. to ahIMyAM e saMyogo dekhADIne, juo ! A rIte A Time AvavAnuM thAya che. ATale dUrathI AvavAnuM thAya che, ATaluM ahIMyAM besavAnuM thAya che. ahIMyAM A prakAranA kAma hoya che. pachI A kAma bIjI dukAna hatI, be dukAna hatI. tyAM paNa sAMjanA jatA hatA. tyAM to kalAka eka besatA hatA. Supervise karatA haze evuM lAge che. pachI tyAM tattvacarcA mATe koI koI AvatA hatA. evI rIte tyAM be-traNa kalAka bIjA tattvacarcAmAM jatA hatA. eTale e paNa rUbarU badhuM pratyakSa dekhADI zakAya. pratyakSa dekhADI, te pratyeno vicAra levAnuM banI zake ke bolo, have tamAro zuM mata paDe che? zuM pheraphAra karavo ? ene kevI rIte alpa karavo ? evagere. jeTale aMze zrI sobhAga pratye bhakti che..." bhakti eTale bahumAna che. teTale aMze jazrI DuMgarapratye bhakti che. emanA pratye paNa amane mAna che. eTale tene A upAdhi viSe vicAra jaNAvavAthI..." eTale "amane to upakAra ja che. e Avaze to ene paNa ame A ja sUcana karazuM. juo! bhAI ! ame A paristhitimAM atyAre beThA chIe. kevI rIte amAre A upAdhi ghaTADavI ? tamArA vicAra batAvAnA che. amane Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-599 231 kAMI nukasAna nathI. athavA evuM nathI ke e vAta tamane kahevI che ane enAthI khAnagI rAkhavI che, ema paNa nathI. "tathApi zrI DuMgaranA cittane kaMI paNa vikSepa thato hoya... eTale AvavA mATe enuM citta saMkocAtuM hoya AvavA mATe "ane atre AvavAnuM karAvavuM thatuM hoya." karAvavuM. atre saheje AvatA na hoya paNa AvavAnuM karAvavuM paDatuM hoya. Agraha karIne, bhIMsa daIne jora daIne. to satsamAgamayathAyogya na thAya." enI bhAvanAthI na Ave. satsasamAgamanI bhAvanAthI, utsAhathI pote Ave, eka vAta che. satsamAgama karAvavo paDe, bIjI vAta thaI jAya che. to pachI emane je yathAyogya satsamAgama thavo joIe e prakAra nahi thAya. e pote bhAvanA laIne Ave ke mAre satsamAgama karavo che. to e bhAvanAthI ene vizeSa lAbhanuM kAraNa che. enuM mana pAchuM paDatuM hoya ane tame Agraha karIne laI AvatA hoya to te yathAyogya nathI. tema nA banatuM hoya..." eTale saheje AvatA hoya, to "zrI DuMgare ane zrI sobhAge atre AvavAmAM kaMIpratibaMdha nathI. ejavinaMtI.A. sva.praNAma. pravRttinA kALa karatA nivRttinA kALamAM satsamAgamano yoga rahete vadhAre upakAranuM kAraNa thaze. ane eto samajI zakAya ke pravRtti karatAM nivRtti kSetre pariNAmanI aMdara vizeSa phAyado thAya che. patrAMka-599 muMbaI, vaizAkha vada 14, guru, 1951 zaraNa (Azraya), ane nizcaya kartavya che. adhIrajathI kheda kartavya nathI. cittane dehAdi bhayano vikSepa paNa karavo yogya nathI. asthira pariNAma upazamAvavA yogya che. A. sva. pra. pa99 'lallujI uparanuM posTakArDa che. "zaraNa Azraya), ane nizcaya kartavya che. eka sapuruSanuM zaraNa levAno Azrayano bhAva karavA yogya che ane Atmahitano nizcaya upAdAnano. A nimitta ane A upAdAna che. upAdAnamAM mAruM hita mATe karI ja levuM che e baMne karavA yogya Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 rAjahRdaya bhAga-12 che. "adhIrajathI kheda kartavya nathI." pariNAma AgaLa na vadhatA hoya to bahu kheda na karavo. kheda thaze paNa adhIrajathI kheda karavA jevo nathI. eTale utAvaLA thAya to pariNAmane adhIraja karavA yogya nathI. cittane dehAdi bhayano vikSepa paNa karavo yogya nathI. ane A deha have Takaze ke nahiTake? zuM thaze ? uMmara thaI che. phalANuM... e paNa kAMI bheda karavA jevo nathI. tuM kAma karye jA. zuddha cittathI, zuddha aMta:karaNathI pote kAma karyuM jAya. "asthira pariNAma upazamAvavA yogya che. ane je caMcaLatA che e choDavA yogya che. aneka prakAranA udayanA kAryomAM je pariNAma lAge che ane mukhyapaNe pramAda kahevAmAM Ave che ane asthiratA kahevAmAM Ave che. e upazamAvavA yogya che. ane emane paNa asthira pariNAmanuM koI kAraNa haze eTale e viSayamAM paNa eka lITI lakhI nAkhI che. emanA khyAlamAM haze ke koI kAraNasara emanA pariNAmamAM caMcaLatA rahe che. mumukSu - zaraNa ane nizcaya kartavya, aDadhI lITImAM to...satparuSanuM zaraNa ane AtmAno nizcaya aDadhI lITImAM to badhuM. pUjya bhAIzrI - be vAta AvI jAya che. mumukSune yogya beya vAta AvI jAya mumukSu-zuM kartavya che? pUjya bhAIzrI:- nizcaya kartavya che. lIdhuM ne ? ke Atmahitano nizcaya kartavya che. vicArabaLa na hoya to daDhatA na rahe. hotA hai, calatA hai thAya, na thAya. emane ema gADuM hAMkya rAkhe. jAgRti rahe, nizcaya hoya to jAgRti rahe. mumukSu -... pUjya bhAIzrI - hA. kheda thAya ane khedamAM paNa adhIraja thAya. eTale jaldI karavuM che, jaldI karavuM che ema karatAM karatAM mumukSunI bhUmikAmAM paryAyadaSTi hajI UbhI hovAthI, cAlu hovAthI jIvane pariNAmanuM kartutva thaI jAya che. Ama karuM pariNAma... Ama karu pariNAma.... Ama karuM...kema thatuM nathI ? e prakAre adhIraja karavA yogya nathI. mumukSu - jAgRta rahevAnI vAta paNa Ave, adhIraja rAkhavAnI vAta Ave. pUjya bhAIzrI - hA. e to e ja che. eka bAjuthI jAgRta rahevAnuM che. bIjI bAjuthI dhIraja khovAnI nathI. khedAya topaNa ane na khedAya to ke kheda thavo joIe. khedAya to kahe ekalo khedakarIne besI rahevAnuM nathI, puruSArtha kartavya che. evI mArganI rIti to thoDI sAMkaDI che. sAMkaDI keDI upara cAlavAnuM che. eTale zuM thAya che? ke koI Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-599 233 khedamAM caDI jAya che to khede caDI jAya che. koI AkarA utAvaLA thAya che to ekadama kRtrima prayatnamAM lAgI jAya che. ane paryAyabuddhine vadhAre dRDha karI lye che. evI paristhiti paNa (thAya che). eTale saMtulanano viSaya to dareka bhUmikAmAM Avazyaka che. kAle viSaya cAlyo ne ? ke baMdhAraNa samaje to rAga potAnI paryAyamAM che. dravyaguNa ane paryAya vastunuM svarUpa che. ane potAno aparAdha samaje. puruSArtha karavA jAya, dravyadRSTimAM dravyane lakSamAM le ane dravyamAM ahaMpaNuM, potApaNuM sthApe evo puruSArtha kare, to rAga te huM nathI ema levuM paDe. aparAdha mAro che ane rAga te huM nathI. lyo ! A be sAme sAme che. kAle 'sonagaDha' e carcA cAlI. mokSamArga prakAzaka' AThamo adhyAya. chelle ToDaramalajI'e eka praka2Na lakhyuM che, ke apekSA jJAnanA abhAve AgamanA kathanomAM virodhAbhAsa lAge che. enuM ahIMyAM nirAkaraNa karIe chIe. enA u52 carcA vadhAre cAlI ke rAga jIvano levo ? 'samayasAra'nI aMda2 jIvano paNa kahe che ane jIvano nathI ema paNa kahe che. jIva nathI, ajIva che ema kahe che. ane jIva nathI ne pudgala che ema paNa kahe che. ane jo jIvano nahi mAnato sAMkhyano mata thaI jaze ema paNa kahe che. virodhAbhAsa lAge ke na lAge ? .... barAbara jo yathArthapaNe pravarte to virodhAbhAsa nathI. baMdhAraNane vaLagI rahevA mATe mAruM mAnIne mamatva kare to bhedajJAna nahi thAya ane prayojananI siddhi nahi thAya. prayojananI siddhi karavA mATe rAga puddagalano che ane kharekhara pudgalano mAnI le to gRhIta mithyAtvamAM vayo jAze. eTale puruSArtha kare ane jo svarUpa bhAse to svarUpa uparanuM jora Ave. e jora Ave emAM baMdhAraNanuM jJAna to ema ja rahe. jJAnamAM ema rahe chatAM AdaravAnI aMdara bIjI Line pakaDI le. e vakhate saMtulana na gumAve to vAMdho na Ave. e to dareka bhUmikAmAM e vAta che. kemake vastumAM 52spa2 viruddha dharmo che. avasthAmAM rAga che ane svarUpe vastu trikALa zuddha che. eka padArthanI aMdara vastu svarUpe vastunuM mULa svarUpa to trikALa zuddha che, AtmA svabhAve karIne zuddha che. avasthAmAM rAga che. eka ja padArthamAM be viruddha vAta che to enuM kathana paNa ema ja AvavAnuM che. emAM mUMjhAvAnI zuM jarUra che ? ema thoDuM kahe che ke paryAye paNa tuM zuddha cho. AtmA zuddha che ema kahIne atyAre saMsAranI paryAyamAM zuddha cho ane siddha cho ema thoDuM kahe che ? ane svarUpamAM-trikALI svarUpamAM paNa rAgatattva che ema thoDuM kahe che ? beyanuM sthAna juduM juduM che. beya potapotAnA sthAnamAM che. beya eka jagyAe nathI. judI judI jagyAe che. paNa padArtha eka che. eTale Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 rAjahRdaya bhAga-12 emAM kAMI gUMcavADo thavAnuM kAraNa nathI. samaje to gUMcavADo thavAnuM kAraNa nathI. aNasamajaNathI game eTalA gUMcavADA thaI zake che. mumukSu -padArtha eka che ane be judI judI... pUjya bhAIzrI - be judI judI jyAM rAga che tyAM trikALI vastu nathI. trikALI vastu che emAM rAga nathI. pachI zuM vAMdho che? ekabIjAmAM ekabIjA hoya to takalIpha thAya ke have karavuM zuM? eTalA mATe to divyadRSTi prakAzamAM eka prazna cAlyo che ke rAgane bhinna pADavo ne ? to kahe che, paNa e bhinna ja che. rAgane bhinna pADavo e savAla nathI. e bhinna ja che. paNa tuM ene abhinna anubhave cho A musibata che. bAkI rAga to bhinna ja che. evo javAba Apyo che. bhinna che ene bhinna jANe, bhinna che ene bhinna anubhave enuM nAma judo pADyo. bAkI che to judo ja. bhale be lITImAM patra lakhyo hoya paNa jene e vAta lAgu paDe, kemake A to vyaktigata paricaya hato, eTale A jIvane zuM lAgu paDe che e I kahetA hatA. jo jIva aMtara avalokana kare to ene e vAta lAge ke e barAbara che. je vAta mArA dhyAnamAM nathI AvatI e sapuruSanA jJAnamAM Ave che. mATe mAre A vAta sudhAravI che. e paNa carcA cAle. upadeza to anekavidha prakAre che. potAne to e lAgu paDe che e zodhavuM paDe che. ane jIva anAdithI e mArganuM ane e rIta ane e prakArathI ajANa ane aMdha hovAthI pote kayo upadeza aMgIkAra karavo e ene khabara nathI paDatI. mATe sapuruSano Azraya karato jAya che. e ema kahe che ke tAre Ama karavA jevuM che ane tAre Ama karavA jevuM nathI. e upadezano Akho bhaMDAra je zAstra che emAMthI ene je davA lAgu paDe che e Ape che. A to Medical store che. davAno bhaMDAra che. paNa ene kaI davA khAvAnI ? game te khAya to cAle nahi nukasAna thaI jAya. ahIMyAM sapuruSanuM mahattva che. pratyakSa yoganuM. emane evo yoga hato. zrImadjImAM saMparkamAM je je mumukSubhAIo AvyA e evA mahAbhAgyazALI hatA. lakhe che, mahAbhAgya sobhAgyabhAI sobhAgyabhAIne mahAbhAgya tarIke paNa vizeSaNa vAparyuM che. e emane kahetA ke tamAre Ama na karavuM, tamAre Ama karavuM. gurudeva jevA jJAnIne vyaktigata udaya nahoto, samaSTIgata upedazano udaya hato. to vyaktigata koIne nahotA kahetA ke tamAre Ama karavuM. kvacit koIne kaheto nasIbadAra samajavA. ane pAtra hoya to savaLuM le, apAtra hoya to enuM manaduHkhAya(ke)mane Ama kIdhuM. evuM che. Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-600 23pa mumukSu - 'gurudeva kahetA hatA ke karavA jevuM A che. vyaktigata kahetA ke karavA jevuM A che. pUjya bhAIzrI - karavA jevuM A che. e to barAbara. e to Ave che ke A ja karavA jevuM che. paNa ahIMyAM ema kahe ke tamane "adhIrajathI kheda kartavya nathI. eTale enA khedanA pariNAma joIne sUcanA ApI ke AmAM tamAre kAMIka adhIraja thAya che. adhIrajathI kartavya nathI eno artha ke tamane kheda thAya che paNa sAthe sAthe thoDI adhIraja che e nahi hovI joIe. eTaluM badhuM mArgadarzana kyAMthI maLe ? ke enA pariNAma joIne kahe kemake e prakArano upayoga ja emano na cAle. emanI vicAraNA samaSTIgata upayoganI ja cAle, evo ja emano udaya che. eTale e prakAre vizeSa cAle. koI vakhata cAle bIjI vAta che. to e vadhAre sArI vAta che. eka adhIrajano niSedha karyo che, asthiratAno niSedha karyo che ane dehAdinA bhayano paNa niSedha karyo che. traNa sUcanA ApI che. be lITImAM traNa sUcanA ApI che. ane eka samucaya vAta karI che ke puruSano Azraya kartavya che ane Atmahitano nizcaya kartavya che. cAra vAta che. cAra vAkyamAM cAra vAta lIdhI che. vAkya cAra ja che. be lITImAM cAra vacano che. keTaluM pote A sUcanane gaMbhIratAthI le che enA upara badho AdhAra che. patrAMka-600 muMbaI, jeTha suda 2, ravi, 1951 apAravat saMsArasamudrathI tAranAra evA sadharmano niSkAraNa karuNAthI jeNe upadeza karyo che, te jJAnIpuruSanA upakArane namaskAra ho!namaskAra ho! parama snehI zrI sobhAga pratye, zrI sAyalA. yathAyogyapUrvaka vinaMti keH- tamAruM lakheluM patuM 1 gaI kAle maLyuM che. tamAre tathA zrI DuMgare atre AvavA viSenA vicAra saMbaMdhI ahIMthI eka patra ame lakhyuM hatuM. teno artha sahejaphera samajAyo jaNAya che. te patramAM e prasaMgamAM je kaMI lakhyuM che teno saMkSepamAM bhAvArtha A pramANe che: mane nivRtti ghaNuM karI maLI zake tema che, paNa A kSetra svabhAve pravRttivizeSavALuM che, jethI nivRttikSetre jevo satsamAgamathI AtmapariNAmano Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 rAjahRdaya bhAga-12 utkarSa thAya, tevo ghaNuM karI pravRttivizeSakSetre thavo kaThaNa paDe che. bAkI tame athavA zrI DuMgara athavA bane Avo te mATe amane kaMI aDacaNa nathI. pravRtti ghaNI ochI karI zakAya tema che; paNa zrI DuMgaranuM citta AvavA viSemAM kaMIka vizeSa zithila varte to AgrahathI na lAvo topaNa aDacaNa nathI, kemake te tarapha thoDA vakhatamAM samAgama thavAno vakhate yoga banI zakaze. A pramANe lakhavAno artha hato. tamAre eke AvavuM, ane zrI DuMgare na AvavuM athavA amane nivRtti hAla nathI ema lakhavAno Azaya nahoto. mAtra nivRttikSetre koI rIte samAgama thavA viSenuM vizeSapaNe jaNAvyuM che. koI vakhata vicAravAnane to pravRttikSetramAM satsamAgama vizeSa lAbhakAraka thaI paDe che. jJAnIpuruSanI bhIDamAM nirmaLa dazA jovAnuM bane che. e AdinimittathI vizeSa lAbhakAraka paNa thAya che. tamAre bannee athavA tamAre AvavA saMbaMdhamAM kyAre karavuM te viSe manamAM kaMIka vicAra Ave che, jethI hAla ahIMthI kaMI vicAra jaNAvyA sudhI AvavAmAM vilaMba karazo to aDacaNa nathI. parapariNatinAM kArya karavAno prasaMga rahe ane svapariNatimAM sthiti rAkhyA karavI te caudamA jinanI sevA zrI AnaMdaghanajIe kahI che tethI paNa vizeSa dohyaluM che. jJAnI puruSane nava vADa vizuddha brahmacaryadazA vartutyArathI je saMyamasukhapragaTe che te avarNanIya che. upadezamArga paNa te sukha pragaTya prarUpavA yogya che. zrI DuMgarane atyaMta bhaktithI praNAma. A. sva. praNAma. patra 600. e paNa "saubhAgyabhAI uparano patra che. vaizAkha vada 10 lakhyo. enA uttaramAM kAMIka gerasamajaNa thaI che eTale spaSTIkaraNa pharIne Ape che. paNa ekabe tAttvika vAto emAM sArI AvI che. mathALuM bahu sAruM che. 'apAravat saMsArasamudrathI tAranAra evA saddharmano niSkAraNa karuNAthI jeNe upadeza karyo che, te jJAnI puruSanA upakArane namaskAra ho ! namaskAra ho !" pote jJAnI Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-600 237 che. jJAnIpuruSanA upakArane namaskAra kare che. kemake jJAnIpuruSe niSkAraNa karuNAthI upadeza karyo che. emane koI upadeza karavA mATe potAnuM aMgata kAraNa nahotuM. e phakta sAmA jIvane duHkhamAMthI choDAvavAnuM hatuM. potAne koI kAraNa nahotuM. potA saMbaMdhI koI kAraNa nahotuM. sAmA jIvane duHkha thAya che e duHkha enuM maTe e mATenI je karuNA che ene potAnA koI kAraNa vagara emaNe upadeza karyo che ke jene laIne enA saMsAranA anaMta duHkha maTe, vAraMvA2 janma levAnA du:kha maTe. janmatI vakhate pIDA ghaNI che. vAraMvAra maravAnA duHkha paNa maTe. maratI vakhate paNa prANa chUTe tyAre pIDA ghaNI thAya. aneka prakAranA roga thAya. A hospiTalamAM jAya to samajaNa paDe. e badhI pIDA ane bAdhAothI paNa chUTe. ane je jIvane samAdhAna thatuM nathI. kemake enA vikalpa pramANe badhuM banatuM nathI. saMsAramAM koInA vikalpa pramANe badhuM banatuM nathI. tyAre jIvane sakha paDatuM nathI. duHkhI thaI jAya che. asamAdhAnanuM duHkha che. ene asamAdhAna kaho, mUMjhavaNa kaho. e duHkha sauthI vadhAre che. e to lagabhaga ajJAnadazAmAM cAlatuM ja hoya che. Ama karavuM hatuM ne na thayuM. Ama karavuM joItuM hatuM e na thayuM. Ama karavuM na thayuM... na thayuM.. na thayuM... nahotuM karavuM hatuM e thayuM ane karavuM hatuM e na thayuM. cAlatuM ja rahe che. hajAra vAtamAM pAMca vAta sarakhI paDe che ane 995 vAta sarakhI paDatI nathI. eTale jIva duHkhI.... duHkhI... duHkhI che. e tamAma prakAranA duHkhathI choDAvanAra eka Atmadharma che athavA saddharma che. sarvAMga samAdhAna thAya. kyAMya asamAdhAna na thAya. evo niSkAraNa karuNAthI e sadharmane jemaNe darzAvyo, upadeza Apyo, e jJAnI puruSane be vAra namaskAra karyAM che. bhAvanA AvI che. 'namaskAra ho ! namaskAra ho !' potAne paNa anubhava che ne. dareka jJAnIpuruSanA mULamAM paNa bIjA jJAnIpuruSa UbhA che. koI anAdithI jJAnI nathI, koI anAdithI siddha nathI. jJAnI navA thAya che. pratyeka jIva navA jJAnI thAya che. enA kAraNamAM bIjA jJAnI UbhelA che. e potAno bhUtakALa jANe che ke jo jJAnI mane na maLyA hota to mAro saMsAra hajI anaMta kALa sudhI duHkhI thavAno Amane Ama cAlu rahI jAta. parama snehI zrI sobhAga pratye, zrI sAyalA. yathAyogyapUrvaka vinaMti keH - tamAruM lakheluM pattuM 1 gaI kAle maLyuM che.' cha divasamAM to javAba pharI jato hato. 'tamAre tathA zrI DuMgare atre AvavA...' atyAre eTalI TapAla Regular nathI. cha divase 'muMbaI'nI TapAla 'sAyalA' jevA gAmaDAmAM, jyAM te divase relave nahotI tyAM pahoMcI jatI hatI. Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 ane javAba paNa AvI jato hato. rAjahRdaya bhAga-12 mumukSu :- bIje divase maLI jato. pUjya bhAIzrI :- A pAMcame divase maLI gaI che. chaThThaa divase pote javAba lakhe = che. tamAre tathA zrI DuMgare atre AvavA viSenA vicAra saMbaMdhI ahIMthI eka patra ame lakhyuM hatuM.' A 598. 'teno artha saheja phera samajAyo jaNAya che.' samajavA phera thayo che. 'te patramAM e prasaMgamAM je kaMI lakhyuM che teno saMkSepamAM bhAvArtha A pramANe che :-' A ParagraphmAM e bhAvArtha lakhe che. ke mane nivRtti ghaNuM karI maLI zake tema che......' tame Avo tyAre mAre pravRttimAM rokAI javuM paDe ane tamArI sAthe besavAnI navarAza nahi maLe evuM nathI. vartamAna paristhitimAM kAmanuM dabANa evuM che ke huM thoDI nivRtti vizeSa laI zakIza. ane AvyA hoya tyAre bhAgIdArone ema kahe ke A loko dezamAMthI AvyA che eTale huM vahelo-moDo AvIza. evuM kAMI kAma hoya to tame patAvajo. sAmAnya kAma hoya to tame patAvI dejo. e rIte. eTale maLI zake ema che. evI vyavasthA thaI zake ema che ke thoDI nivRtti laI zakAya. paNa A kSetra svabhAve pravRttivizeSavALuM che,...' 'muMbaI'nuM kSetra che e pravRttinA dhamadhamATavALuM che, ema kahe che. te di' 95-96 varSa pahelAnI vAta che. jethI nivRttikSetre jevo satsamAgamathI AtmapariNAmano utkarSa thAya,...' zuM kahe che ? A ApaNe vicAravA jevI vAta che, lakhI bhale te di'. jethI nivRttikSetre jevo satyamAgamathI AtmapariNAmano utkarSa thAya, tevo ghaNuM karI pravRttivizeSakSetre thavo kaThaNa paDe che.' barAbara che ? anubhavamAM Ave evI vAta che. bAkI tame athavA zrI DuMgara athavA banne Avo te mATe amane kAMI aDacaNa nathI.' Avo tame khuzIthI, ekalA Avo to vAMdho nahi. be jaNA Avo topaNa vAMdho nathI. joke A patramAM nIce pAchA ema kahe che ke huM pharIthI na lakhuM tyAM sudhI AvatA nahi. e sUcanA bhegAbhegI lakhI nAkhI che. pravRtti ghaNI ochI karI zakAya tema che; paNa zrI DuMgaranuM citta AvavA viSemAM kaMIka vizeSa zithila varte to AgrahathI na lAvo topaNa aDacaNa nathI....' enI bhAvanAthI Ave. tamArA AgrahathI Ave e huM nathI icchato. enI bhAvanAthI Ave ema huM icchuM chuM. 'kemake te tarapha thoDA vakhatamAM samAgama thavAno vakhate yoga banI Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 239 patrAMka-600 zakaze.' huM thoDA vakhatamAM nivRtti kSetramAM AvIza tyAre maLazuM. ahIM AvavA mATe emane Agraha karavo paDe evI koI jarUrI nathI. A pramANe.' uparanA 598mAM patramAM lakhavAno artha hato. tamAre eka AvavuM, ane zrI DuMgare na AvavuM athavA amane nivRtti hAla nathI ema lakhavAno Azaya nahoto. mAtra nivRttikSetre koI rIte samAgama thavA viSenuM vizeSapaNe jaNAvyuM che. pravRttikSetra karatAM nivRttikSetre samAgama thavAmAM vizeSa lAbhanuM kAraNa che eTalI vAta jarUra jaNAvI che. tema chatA ekAMte evuM nathI, ema kahe che. ekAMte evuM nathI. koI vakhata vicAravAnane. eTale vadhAre pAtrajIva hoya ene to pravRttikSetramAM satsamAgama vizeSa lAbhakAraka thaI paDe che. kaI dRSTie? ke "jJAnIpuruSanI bhIDamAM nirmaLa dazA jovAnuM bane che. keTalo emane khyAla che ! eka vAta upara vicAravAno koI muddo nIkaLe che tyAre enA badhA paDakhAM AvarI le che. koI vakhata to vizeSa lAbhanuM kAraNa thAya. ociMtuM koI kAma AvI gayuM, koI prasaMga banI gayo, koI udaya AvI gayo. kAMI thayuM. tyAre e vakhate jJAnI puruSa kevI rIte pravarte che?bhIMsamAM AvyA kyAMka, pratikULatAo UbhI thaI. A loko AvyA ane kAMIka navI pratikULatA UbhI thaI. e vakhate emanA pariNamanane jotI vakhate eTalo badho ene lAbhanuM kAraNa thAya ke, oho.! AvA pratikULa saMyogomAM paNa emanI nirmaLatA, emanI sthiratA, emanuM saMtulana, emanI dhIraja, emanI zAMti, emanuM jJAna, zraddhAna e badhA aneka prakAranA emanA guNo che, emanI gaMbhIratA vizeSa jovAnuM kAraNa banI jAya che. e Adi nimittathI vizeSa lAbhakAraka paNa thAya che. ane evuM jyAre bane to vizeSa lAbhanuM kAraNa thAya. paNa vicAravAna joIe. vicAravAna joIe eTale ahIMyAM evo aMtaradRSTivALo mumukSu hovo joIe. jo aMtaradRSTi na hoya to bAhyadRSTithI pAcho nukasAna paNa karI bese. ene UlaTuM ja dekhAya pAchuM. evuM paNa bane ke UlaTuM dekhAya. sulaTuM dekhAya ane UlaTuM dekhAya, prasaMga to je che e che. daSTi evI sRSTi . tamAre bannee athavA tamAre AvavA saMbaMdhamAM kyAre karavuM te viSe manamAM kaMIka vicAra Ave che;" have A lakhatA lakhatA vicAra Avyo che ke, tamAre bannee athavA tamAre eke AvavA saMbaMdhamAM kyAre karavuM te viSe manamAM kaMIka vicAra Ave che, e vakhate vicAra ugyo jethI hAla ahIMthI kaMI vicAra jaNAvyA sudhI AvavAmAM vilaMba Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 rAjahRdaya bhAga-12 karazo to aDacaNa nathI.' Arthika kAraNasara muMbaI AvelA hatA. eTale "sobhAgabhAI' paNa emAM mAthuM mAravAnA hatA. eTale koIne maLavuM, haLavuM e jAtanI kAMI Arthika viSayanI aMdara paNa kAMIka pravRtti karavI e khyAlamAM AvI gayuM che. emane thayuM ke A satsamAgama mATe Ave ane pAchuM sAthe sAthe vepAranuM kAma karI lya. eka sAthe be ghoDe caDavA jevuM thaze. enA karatAM na Ave e sAruM. satsamAgamamAM Ave tyAre pachI dhaMdhAnuM kAma le e vyAjabI nathI. A bhAvanAthI Ave ane bheguM bheguM A kAma karI lezuM. cAlo ApaNe eka paMtha do kAja thaze. muMbaI jazuM to vepAranuM kAma thaI jaze ane ApaNane satsaMga paNa maLI raheze. to kahe che, pariNAmanuM ThekANuM nahi rahe. ema kahe che. parapariNatinAM kArya karavAno prasaMga rahe. potAne parapariNatinA kArya karavAno prasaMga rahe che. ane svapariNatimAM sthiti rAkhyA karavI...... parapariNatinA kAryo karIe chIe eTale A badhA vyavasAyanA. ane svapariNatimAM sthiratA karavI te caudamA jinanI sevA zrI AnaMdaghanajIe kahI che tethI paNa vizeSadohyaluM che. ema kahe che ke, jJAna thayA pachI paNa jJAnIne nivRtti upakArI che, pravRtti eTalI upakArI nathI. ane e pravRtti to tyAre upakArI thAya ke jJAnI ethI vizeSa puruSArtha karIne vizeSa nirjarI kare tyAre. nahitara pravRtti karatAM karatAM svarUpasthiratA vadhAravI e ghaNuM AkaruM kAma che, ghaNuM kaThaNa kAma che. eTale "AnaMdaghanajIe je kahyuM che, "dhAra taravAranI sohyalI, dohyalI caudamA jina taNI caraNasevA. A enA jevuM che. e atyAre potAne pratyakSa anubhavamAM Ave che. jJAnIpuruSane nava vADa vizuddha brahmacaryadazA varte tyArathI je saMyamasukha pragaTe che te avarNanIya che. A munidazAmAM Ave che. nava vADa vizuddha brahmacarya che e munidazAnI aMdara nava prakAra, nava vADa eTale nava prakAra lIdhA che, evI je dazA. utpanna thAya che ane e vakhate emane je Atmasukha pragaTe che. svarUpamAM keTalI lInatA che ke nava prakAranA emane vikalpa na Ave. e vikalpa e prakAranI AkuLatA jAya. nava prakAre evikalpa na Ave, e vakhate emane je Atmasukha pragaTe che e to avarNanIya che. eTale munidazAnI aMdara je svarUpazAMti, svarUpasukha che e caturtha guNasthAnanI aMdara je svarUpasukha che enAthI ghaNuM AgaLanA darajjAnuM che. e tabakko ja koI asadhAraNa che, ema kahe che. kemake kSaNe kSaNe to e nirvikalpa samAdhimAM jAya chezuddhopayogamAM cAlyA jAya che. eTale saMsAranA badhA ja kAryonA vikalpa na thaI zake Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-600 241 evI emanI dazA thaI jAya che. je jIvane aMtarmuhUrtanI aMdara nirvikalpa zuddhopayoga thAya e bahAranA kAryo kevI rIte kare ? ke koI saMsAranA kAryo karavAnI paristhiti rahetI nathI. evI paristhitimAM AvI jAya che. e vakhate emanuM je sukha che, Atmikasukha che e varNana na karI zakAya evuM sukha che. eTale potAnA sukhanI sAthe meLave che ke A avarNanIya sukha che. upadezamArga paNa te sukha pragaTya prarUpavA yogya che. A to emaNe pahelethI nirNaya karelo che ke munidazA Ave tyAre upadeza karavo che. kharekhara AtmAne dazAthI gurutva prApta thAya tyAre gurunA sthAnethI upadeza karavo, tyAM sudhI na karavo. evo pote nirNaya karyo che. pahelethI ja e nirNaya karyo che. ane e vAta emane vadhAremAM vadhAre yogya lAgI che. "zrI DuMgarane atyaMta bhaktithI praNAma. A.sva. praNAma." e bhakti zabda bahumAnamAM levo. emanA pratye mAna che. atyaMta mAnathI praNAma karIe chIe, ema levuM. mumukSu - aMtaradaSTivALA je vicAravAna hoya e jJAnI puruSanI bhIDamAM nirmaLa dazA joI zake. pUjya bhAIzrI:- joI zake ane joI zake tyAre ene jJAnI puruSanuM ja svarUpa samajAya, oLakhAya to ene jJAnI puruSa pratyenI bhakti vizeSa thaI Ave. jJAnI puruSanI vizeSa bhakti thaI AvatA ene potAne lAbhanuM kAraNa thAya. | mumukSu - have e lAbha karavo che. aMtaradRSTi kevI rIte keLavavI? ane sAmAnI dazA jovI kaI rIte?be prazna che. pUjya bhAIzrI - e to che. aMtaradRSTi keLavavAmAM to potAnA avalokanano abhyAsa karavo paDe che. tyAre aMtaradRSTi keLavAya che. kemake aMtaraMga pariNAmomAM aneka prakAranA je sUkSma pariNAmo che e avalokananI Practice vagara e pariNAmo pote joI zakato nathI. bahubhAga to A jIva potAnA doSita pariNAma ke je sthULa che ene paNa sarakhI rIte joI zakato nathI. to je pariNAmamAM svabhAva pragaTa che, je sUkSmAtisUkSma che, ene kevI rIte joI zakaze ? eTale e aMtaradaSTi keLavavA mATe potAnA aMtaraMga pariNAmonuM avalokana karavAno abhyAsa rahe eTaluM ja e kAma thAya che. ane e kAma svarUpa prAptinI ugra bhAvanA sivAya thaI zakatuM nathI. eTale aMtaradRSTi keLavavAmAM e badhI vAto sAthe che. ene pAtratA kaho, ene mumukSatA kaho, ene jAgRti kaho. pachI e zabdo judA judA ghaNA che. e rIte potAnI taiyArI thaI hoya Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 rAjahRdaya bhAga-12 to e bIjA jIvanA paNa aMtaraMga pariNAmo joI zake. nahitara zabda pakaDe ane anartha kare. pravRtti pakaDe ane anartha kare. kemake potAnuM pariNamana ja evuM sthULa che. potAnuM pariNamana ja evuM sthULa che eTale zuM thAya ? ene nukasAna jathAya. mumukSuH-jJAnIpuruSa bhIDamAM nirmaLadazA rAkhe.. pUjya bhAIzrI :- hA. topaNa enI dazAmAM to nirmaLatA che ne. eTale e to bhIDamAM vadhAre nirmaLatA Ave. pAtratAvALAne ane jJAnIne bhIDamAM vadhAre nirmaLatA Ave. vacanAmRtamAM pUjya bahenazrI'nI vAta AvI che ke jema koI bALaka che. bajA2nI aMdara bhIDa vadhI jAya tyAre mAtAno sADalo pakaDIne cAlato hoya, jarAka vadhAre muThThI vALI le. kemake ko'ka ko'ka enI sAthe athaDAI jatuM hoya. ene ema thAya ke huM athaDAIne chUTo paDI jaIza. mAro hAtha che e chUTI jaze. ane cAlavAnI gatimAM phera paDI jAya. ane bhIDamAM pachI dekhAya nahi ke mA kayAM gaI. to ene to mA thI vikhuTu paDavuM eTale jANe enI to AkhI duniyA vaI gaI. bALakane eTaluM badhuM duHkha thAya che. eTale mA.. mA.. thaI paDe pachI. eTalA mATe zuM kare ? jorathI pakaDI rAkhe. jJAnIne paNa e saMyogonI bhIDa UbhI thAya tyAre jorathI pakaDe che. mumukSu :- AtmAne jorathI pakaDe che ? pUjya bhAIzrI :- jorathI pakaDe che. puruSArtha e vakhate saheje ugra thaI jAya. e badhA aMtara pariNAmo che e aMtaradRSTi vinA (dekhAtA nathI). eTale ahIM vicAravAna zabda vAparyo che. ema na lIdhuM ke koI vakhata pravRtti kSetramAM sattamAgama vizeSa lAbhakArI thaI paDe che. eTaluM na lakhyuM. vicAravAnane vizeSa lAbhakArI thaI paDe che. vicAravAna zabda lIdho che. eTale aMtardaSTivALo jIva hoya to. bahirdaSTivALo hoya to nukasAna karI jAya, aMtardaSTivALo hoya to lAbha karI jAya. prasaMga to je che te che. mumukSu :- aMtaradRSTi eTale mumukSu ja che ne. - pUjya bhAIzrI :- mumukSu paNa sArI pAtratAvALo, vizeSa pAtratAvALo. mumukSu to mumukSu tarIke aneka jAtanI yogyatAo hoya che. koI nAmadhArI mumukSu hoya che. koInI pAtratA sAdhAraNa hoya che, koInI vizeSa pAtratA hoya che, koInI utkRSTa pAtratA hoya che, koInI garbhita pAtratA hoya che. aneka prakAra che. emAM vizeSa utkRSTa pAtratAvALo hoya enuM kAma che A. eTale koI koIne to nA lakhI nAkhatA. bIjA sAmAnya mANaso ema lakhe ke amAre satjhamAgama arthe 'muMbaI' AvavuM che ane pUchAve ke ApanI AjJA hoya to AvIe. to nA lakhe ke atre tamAre AvavuM nahi. ame nivRtti kSetramAM AvazuM Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-601 243 tyAre tamane AvavA mATe samAcAra mokalazuM. e vakhate Avajo. atyAre ahIM AvatA nahi. nA pADI daye. kema ? ke Ave lAbha mATe ane nukasAna karIne jAya. evA paNa emane prasaMga banyA che. are.! "sobhAgabhAI (mATe) saheja Ama lAgyuM ke Ane kAMI sAthe sAthe vepAranuM kAMIka kAma che. to nA pADI dIdhI ke nahi. have atyAre nahi. e bahu jhINuM kAMtatA hatA. AtmAne hita-ahitanA viSayamAM emanI bahu sUkSma dRSTi hatI. sUkSmadaSTie badhuM mArgadarzana ApatA hatA. mumukSu - bALaka kyAMya zIkhavA nathI gayo. giradI ekadama hatI bALaka kyAMya zIkhavA nathI gayo ke cheDo majabUta pakaDuM. A eTalA varSothI sAMbhaLI che chatAM pratikULatAmAM taNAI jaIe chIe. pUjya bhAIzrI :- eTale pAtratA nathI, pAtratA nathI. pAtratA hoya to pharaka paDe. pAtratA hoya to ene je pratikULatA Ave tyAre sIdho e vicAra Ave ke mAre mAruM ahita thAya evuM kAMI karavuM nathI. hita thAya evuM karavuM che. ane enA mATe mAre atyAre jAgRta rahevAno samaya AvI gayo che. A mArI jAgRtino samaya Avyo che. A take mAre mAruM kAma karavA mATe vizeSa upayoga karavAno che. ema ene barAbara jAgRti AvI jAya che. vicArathI pote vAtane samajI le che. ane bIjA to ene samaje nahi ane ema ne ema taNAI jAya. e 600mo patra pUro thayo. patrAMka-601 muMbaI, jeTha suda 10, ravi, 1951 parama snehI zrI sobhAga pratye, zrI sAyalA. traNa divasa prathama tamAro lakhelo kAgaLa maLyo che. atre AvavAno vicAra uttara maLatAM sudhI upazama karyo che ema lakhyuM te vAMcyuM che. uttara maLatAM sudhI AvavAno vicAra aTakAvavA viSe ahIMthI lakhyuM hatuM tenA mukhya kAraNa A pramANe che - atre Apano AvavAno vicAra rahe che, temAM eka hetu samAgamalAbhano che Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 cajahRdaya bhAga-12 ane bIjo anicchita hetu kaMIka upAdhinA saMyogane lIdhe vepAraprasaMge koIne maLavA karavA viSeno che. je paravicAra karatAM hAla AvavAno vicAra aTakAvyo hoya topaNa aDacaNa nathI ema lAgyuM, tethI e pramANe lakhyuM hatuM. samAgamayoga ghaNuM karIne atrethI eka ke doDha mahinA pachI nivRtti kaMI maLavA saMbhava che tyAre te bhaNI thavA saMbhava che. ane upAdhi mATe hAla traMbaka vagere prayAsamAM che. to tamAre AvavAnuM te prasaMge vizeSa kAraNa jevuM taratamAM nathI. amAre te tarapha AvavAno yoga thavAne vadhAre vakhata javA jevuM dekhAze to pachI. Apane eka AMTo khAI javAnuM jaNAvavAnuM citta che. A viSe jema ApanuM dhyAna pahoMce tema lakhazo. ghaNA moTA puruSonA siddhiyoga saMbaMdhI zAstramAM vAta Ave che, tathA lokakathAmAM tevI vAto saMbhaLAya che. te mATe Apane saMzaya rahe che, teno saMkSepamAM A pramANe uttara che: aSTamahAsiddhi Adi je siddhio kahI che, OM AdimaMtrayoga karyo che, te sarva sAcAM che. Atmazvarya pAse e sarva alpache. jyAM AtmasthiratA che, tyAM sarva prakAranA siddhiyoga vase che. A kALamAM tevA puruSo dekhAtA nathI, tethI tenI apratIti AvavAnuM kAraNa che, paNa vartamAnamAM koIka jIvamAM ja tevI sthiratA jovAmAM Ave che. ghaNA jIvomAM sattvanuM nyUnapaNuM varte che, ane te kAraNe tevA camatkArAdinuM dekhAvApaNuM nathI, paNa tenuM astitva nathI ema nathI. tamane aMdezo rahe che e Azcarya lAge che. jene AtmapratIti utpanna thAya tene saheje e vAtanuM niHzaMkapaNuM thAya, kemake AtmAmAM je samarthapaNuM che, te samarthapaNA pAse esiddhilabdhinuM kAMI paNa vizeSapaNuM nathI. evA prazno koI koI vAra lakho cho tenuM zuM kAraNa che, te jaNAvazo. e. prakAranA prazno vicAravAnane kema hoya? DuMgarane namaskAra. kaMI jJAnavAta lakhazo. (patrAMka) 601. parama snehI zrI sobhAga pratye, zrI sAyalA.' e paNa sobhAgabhAI uparano patra che. Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka601 245 mumukSu - ravivAranA patro che. bIjane ravivAra, dasamane ravivAra. ema ravivAranA patro che. peDhI uparanivRtti hoya, ravivAre baMdha jevuM hoya. ema haze ? pUjya bhAIzrI - javAba e rIte thaI jato haze ne? ravivAre lakhe, somavAre bIDe, zanivAra sudhImAM javAba pharI Ave eTale ravivAre patra lakhavAno samaya AvI jAya, ema paNa banatuM hoya. traNa divasa prathama tamAro lakhelo kAgaLa maLyo che. traNa divasa pahelA maLelo che. "atre AvavAno vicAra uttara maLatAM sudhI upazama karyo che ema lakhyuM te vAMcyuM che.' pachI emaNe joyuM ke A to spaSTa sUcanA AvI gaI, ke huM na lakhuM tyAM sudhI tame AvavAnuM kAMI nakkI karatA nahi. e sUcanA maLI gaI. eTale kahe che ke tame vicAra karI lIdho te vAMcyuM che. uttara maLatAM sudhI AvavAno vicAra aTakAvavA viSe ahIMthI lakhyuM hatuM tenA mukhya kAraNa A pramANe che - have e kAraNa pote darzAve che. te dina lakhyuM. te di to eTaluM lakhyuM ke atyAre nahi AvatA. enI sAme... e to AjJAMkita hatAne? bahu sAruM, Ape lakhyuM che. pahelA kAgaLamAM carcA karI to saheja samajaNa phera thAya eTalA mATe ema thayuM ke nahi, have cokhavaTa vadhAre karIne jAvuM che. kAMI UtAvaLa karIne nathI jAvuM. eTalA mATe pharIne cokhavaTa magAvI ke ame Ama samajyA chIe e barAbara che? ke hamaNA na AvavuM. athavA mAre ekalAe AvavuM, DuMgarabhAIe na AvavuM. e barAbara che? to kahe, nahi. amAre to Ama kahevuM che. tyAM vaLI bIjuM kAraNa khyAlamAM AvyuM sAthe sAthe nA lakhI. gaDabaDa nathI karI. ke mAMDa mAMDa ame AvavAnuM nakkI karyuM hatuM. vaLI AmaNe nA lakhI. kAMI nahi. Upazama karyo che. vicAra ame upazama karI nAkhyo che. kevo zabda vAparyo che!vicAra upazama karI nAkhyo che. besI gayo. kAMI nahi, Apa jyAre AjJA karazo tyAre AvazuM. have kAraNa batAve che ke "atre Apano AvavAno vicAra rahe che, temAM eka hetu samAgamalAbhano che ane bIjo anicchita hetu" kevo ? anicchita. IcchA karavA jevo hetu nathI. "anicchita hetu kaMIka upAdhinA saMyogane lIdhe....... tamArI upAdhino je saMyoga che ene lIdhe vepAra prasaMge koIne maLavA karavA viSeno che." tamAre koIne vepAra mATe ahIMyAM maLavuM che. jepara vicAra karatAM hAla AvavAno vicAra aTakAvyo hoya topaNa aDacaNa nathI ema lAgyuM..." enA upara vicAra karatA ema lAgyuM ke hamaNA na Ave to sAruM. tethI e pramANe lakhyuM hatuM." Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 rAjahRdaya bhAga-12 samAgamayoga ghaNuM karIne atrethI eka ke doDha mahinA pachI nivRtti kaMI maLavA saMbhava che tyAre te bhaNI thavA saMbhava che. eTale eka-doDha mahinAnI mudata nAkhI dIdhI ke have e bAju AvIe tyAre vAta. "ane upAdhi mATe...." eTale tamArA Arthika prayojana mATe hAla traMbaka vagere prayAsamAM che. tamAre enI ciMtA karavAnI jarUra nathI. dIkaro tyAM hato. ene je karavuM haze e karaze. e pote emane dUra rAkhavA mAgatA hatA. AmanA pariNAma nahotA rahetA eTale e pote joDAI jatA hatA. to tamAre AvavAnuM te prasaMge vizeSa kAraNa jevuM taratamAM nathI. mATe tamAre ahIM AvavuM paDe evuM koI khAsa kAraNa nathI. eTale tame e vAta sAMdhI hoya evuM lAge che. ame nathI icchatA ke tame evI rIte Avo. "amAre tetaraphaAvavAnoyogathavAne vadhAre vakhata javA jevuM dekhAze athavA amAre A nivRtti mATe moDuM thaze to pachI Apane eka AMTo khAI javAnuM jaNAvavAnuM citta che. to e vakhate ame kahezuM ke eka AMTo Avo tame. paNa e satsasamAgamamAM. vepAra mATe nahi. "A viSe jema ApanuM dhyAna pahoMce tema lakhazo.' have tamAruM dhyAna zuM pahoMce che? e lakhajo. ekavAratonA pADI dIdhI. have A cokhavaTa karI lIdhI. ATalI cokhavaTa karyA pachI have tamane jema vicAra Ave e lakhajo, jaNAvajo. mArA pariNAma to have... have eka bIjI vAtano eka mITho Thapako paNa lakhe che. kAraNa ke bIjI bIjI vAta emaNe lakhI che. ghaNA moTA puruSonA siddhiyoga saMbaMdhI zAstramAM vAta Ave che..." Ave che ne? cosaTha RddhidhArI munio. riddhi-siddhinA yoga thAya che. jJAnIone ane ajJAnIone badhAne thAya che. tathA lokakathAmAM tevI vAto saMbhaLAya che. ane evuM bane che tethI evI aphavAo paNa ghaNI cAle che ane evA dhatIMga paNa jagatamAM to ghaNA cAle che. te mATe Apane saMzaya rahe che. ane kyAMka kayAMka evA dhatIMga khullA paDe che eTale ema thAya ke AvuM kAMI haze nahi, A to badhA calAve che. eTale zaMkA paNa rahe che. teno saMkSepamAM A pramANe uttara cheH aSTamahAsiddhi Adi jejesiddhio kahI che, AThaprakAranI riddhi-siddhikahI che ne? aNimA, garimA (Adi). "aSTamahAsiddhi Adi je jesiddhio kahI che, OM' Adi maMtrayoga kahyAM che, te sarva sAcAM che. yoga asaMkhya prakAranA ghaTamAMhi riddhi dAkhI re. asaMkhya prakAranI vidyAo che evI. evA yoganI vidyAo che e keTalI che? asaMkhya prakAranI camatkArIka vidyAo che. emAM keTalIka melI vidyAo che. eTale enA Process hiMsAtmaka ane malIna che eTale ene melI vidyA kahe che. bAkI emAM Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 247. patrAMka-601 camatkAra sAdhavAnI vAta che. evI asaMkhya prakAranI vidyAo che. aSTamahAsiddhi Adi je je siddhio kahI che, % AdimaMtrayoga kahyAM che..." che patro paNa keTalA badhA viSaya cAlI gayA che, juo !vidhavidha prakAranA viSaya kholyA che emaNe. te sarva sAcAM che. eTale e badhI vidyAo jagatamAM che. paraMtu Atmaaizvarya pAse e sarva alpa che. AtmAnA sAmarthya pAse e to alpa che. e to kAMI nathI, ema kahe che. AgaLa eka jagyAe Avaze, ke je upayogane zuddha kare, riddhisiddhi to enA pagamAM ALoTe che. je upayoga zuddha karI jANe, riddhisiddhi to enA pagamAM ALoTe che. ene kAMI kiMmata nathI. e ALoTe topaNa sAmuM na jove. zuddhopayoganuM evuM sAmarthya che, eTalI kimata che ! "Anaizvarya pAse e sarva alpa che. jyAM AtmasthiratA che, tyAM sarva prakAranA siddhiyoga vase che. jAva. enI AjubAju badhA vasI gayA, AvI gayA. ene kAMI e siddhiyoganI jarUra nathI. "A kALamAM tevA puruSo dekhAtA nathI...... e vAta ThIka che ke A kALamAM tevA puruSo dekhAtA nathI. A kALamAM dhatIMga ghaNuM cAle che. paNa evA kharekhara koI riddhisiddhivALA jovAmAM AvatA nathI. tethI tenI apratIti AvavAnuM kAraNa che kemake e vAta pachI kALe karIne khule che eTale ema lAge che ke, bhAI ! AmAM kAMI lAgatuM nathI. AmAM badhI gaDabaDa ja cAle che. - paNa vartamAnamAM koIka jIvamAM ja tevI sthiratA jovAmAM Ave che. zuddha svarUpamAM sthira thaI jAya evuM to atyAre ko'ka ja hoya. "ghaNA jIvomAM sattvanuM nyUnapaNuM varte che..." ghaNA jIvomAM sattvanuM nyUnapaNuM varte che. e jAtanuM vata nathI hotuM ke e riddhisiddhine sAdhI zake. e jAtanuM sattva eTale tAkAta. evI zakti jovAmAM AvatI nathI. ane te kAraNe tevA camatkArAdi dekhAvApaNuM nathI. pahelA to ajJAnI hoya paNa vidyAdharo to vidyA sAdhatA hatA. eto manuSyanI eka jAta ja evI thAya che vidyAdharonI ke ene evo ja udaya hoya. enA e prakAranA puNya laIne Ave ane pachI ene zarIra saMsthAna badhA evA hoya ane sIdhuM ema kahe cAlo A vidyA sAdhIe. A vidyA sAdhIe... A vidyA sAdhIe. bhinna-bhinna prakAranI vidyA sAdhyA kare. ane te kAraNe tevA camatkArAdinuM dekhAvApaNuM nathI, paNa tenuM astitva nathI ema nathI. astitva che. tamane aMdezo rahe che e Azcarya lAge che. tamane kema AmAM zaMkA paDI? je AtmAnA aizvaryane sAdhavA mAgato hoya, ene Atmazvaryane nimitte Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 ajahRdaya bhAga-12 paudgalika pheraphAro kevA kevA thAya e to ene e vAta khyAlamAM AvI javI joIe. jema ke tIrthaMkaradeva che. to emane koI riddhisiddhi bAkI nathI. joke emane vikalpa nathI. eTale 34 atizaya emanA pragaTa che. e sivAya emane koI vikalpa nathI. eTale vadhArAmAM koI vAra thAya ke e kare. paNa koI bAkI nathI eTalo moTo puNyayoga che. jabaradasta! kemake saMpUrNa zuddha thaI gayA che. to evuM jene samajAya, AtmAnuM sAmarthya jene samajAya ene AvI vAtamAM zaMkA na paDe. zuM vAta lIdhI emaNe ? AtmAnA sAmarthane samaje, AtmAnI pavitratAne samaje, e puNyane na samajI zake ? ema kahe che. A to puNyayoga che. ene puNyayoga samajavo to sahelo paDe. tamane kema zaMkA paDI ? ema kahe che. juo ! emAMthI kevI vAta kADhI! ke tamane aMdezo rahe che e amane Azcarya lAge che. tamane AvI vAta aMdara kema zaMkA paDI? jene AtmapratIti utpanna thAya tene saheje e vAtanuM niHzaMkapaNuM thAya." AtmAnuM jJAna karavAvALAne to e badhuM aMdara enI samajaNamAM AvI ja jAya, ema kahe che. ene emAM zaMkA nathI. kemake AtmAmAM jesamarthapaNuM che, te samarthapaNA pAse e siddhilabdhinuM kAMI paNa vizeSapaNuM nathI. eTale je utkRSTa sAmarthyane samaje, te anutkRSTa sAmarthyane na samaje to e utkRSTa sAmarthya zuM samajyo ? ene pratIti kevI rIte Ave? A to sAmarthyanI pratIti karavAnI che. ane tame to e LinemAM AgaLa vadho cho. tamane kema zaMkA paDI ? juo! kevo prazna kADhyo che ! "sobhAgabhAInI yogyatAmAM kacAza kyAM rahI che? eka jAtano viparyA che. e sUkSma viparyAsa pakaDyo evA prazno koI koI vAra lakho cho tenuM zuM kAraNa che..." zuM kahe che? riddhisiddhi bAbatanA evA prazno koI koI vAra lakho cho tenuM kAraNa zuM che paNa mULamAM? e kaho ne pote pakaDyuM che ke emane je pratikULatAo hatI enI mUMjhavaNa hatI. emAM samAdhAna thAtuM nahotuM. ane emane ema lAgatuM hatuM ke AmanI pAse kAMIka riddhi-siddhi che. "zrImadjI'nI camatkArIka puruSa tarIke bahu moTI AbarU hatI ane hatuM paNa kharuM kAMIka. emaNe eka jagyAe ekarAra karyo che ke che. paNa amAro vikalpa hajI sudhI gayo nathI. svapna paNa vikalpa Avaze paNa nahi paNa che enI kAMI ame nA kahetA nathI. ema kahIne eka vAkyanI aMdara svIkAra karI lIdho che. AgaLa eka patra AvI gayo. eTale emane paNa e vizvAsa hato ke AmanI pAse kAMIka che. dhAre to mAruM Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-601 249 dALadara phITI jAya evuM che. paNa emane e raste laI javA nahotA. ane Amane kAMIka e jAtano lobha raheto hato. eTale pachI judI judI dRSTie prazna UbhA karatA hatA. ke AmAMthI kAMIka emanuM dhyAna mArI upara kheMcAya che ? to A enI sAme viruddha jatA hatA. ke nahi. A dizAmAM jAva cho zuM karavA ? A raste javAnI tamArI vAta kema AvI ? tamane e vAta ja kema UgI ? keTalI Treatment ApI che ! evA prazno koI koI vAra lakho cho tenuM zuM kAraNa che, te jaNAvazo. e prakAranAM prazno vicAravAnane kema hoya ?" jene Atmahitano vicAra karavo che ene evA prazno kema Uge ? e prazno ene AtmahitavALA Uge nahi ane Uge to ene Atmahita thavAnuM bahu dUra thaI jAya, ema kahevuM che. eTale mumukSu che e labdhino, riddhino, siddhino, jyotiSano, dorA-dhAgAno, tAvIjano e mAthAkUTanI e Line mAM utare nahi. dUra vayo jAya. e prakAranA prazno ane e prakAranA vicAro vicAravAnane, vicAravAnane eTale Atmahitecchu je mumukSu che ene kema hoya ? ene na ja hoya, ema kahe che. kema hoya ? ema prazna karIne kahe che ke ema na ja hoya. 'zrI DuMgarane namaskAra. kaMI jJAnavArtA lakhazo.' A vArtA nahi. AtmAnI vArtA lakhazo. e rIte A patranI aMdara e vAta vizeSa AvI che. (ahIM sudhI rAkhIe...) 5ramArthamArga anubhava pradhAna che. tethI mumukSujIve anubhava paddhatithI ja svakArya karavuM joIe. jo anubhava paddhatino prAraMbha thAya to kadI bauddhika Approach dvArA AgaLa vadhavAno prayAsa na karavo joIe, nahito ayathArthatA AvI jAya, ane AgaLa vadhI zakAya nahi paraMtu bhUlathI aTakI javAze. Feeling stagenI nAjuka paristhiti hoya che. temAM bauddhika prayAsathI dUra rahI, mAtra vedanathI ja AgaLa vadhavuM joIe. - tema sahaja thavuM ghaTe. yathArthatAmAM ema ja thAya. (anubhava saMjIvanI-1462) Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 rAjahRdaya bhAga-12 patrAMka-609 muMbaI, jeTha, 1951 1.sahaja svarUpe jIvanI sthiti thavI tene zrI vItarAga "mokSa' kahe che. 2. sahajasvarUpathI jIva rahita thI, paNa te sahajasvarUpanuM mAtra bhAna jIvane nathI, jethavuM te ja sahajasvarUpe sthiti che. 3. saMganA yoge A jIva sahajasthitine bhUlyo che; saMganI nivRttie sahajasvarUpanuM aparokSa bhAna pragaTe che. 4. e jamATe sarva tIrthaMkarAdijJAnIoe asaMgapaNuM ja sarvotkRSTa kahyuM che, ke jenA aMge sarva AtmasAdhana rahyAM che. 5. sarva jinAgamamAM kahelAM vacano eka mAtra asaMgapaNAmAM ja samAya che; kemake te thavAne arthe ja te sarva vacano kahyAM che. e paramANuthI mAMDI cauda rAjalokanI ane meSonmeSathI mAMDI zailezIavasthA parvatanI sarva kiyA varNavI che, te ejaasaMgatA samajAvavAno arthe varNavI che. 6. sarva bhAvathI asaMgapaNuM thavuM te sarvathI duSkara sAdhana che; ane te nirAzrayapaNe siddha thavuM atyaMta duSkara che. ema vicArI zrI tIrthaMkare satsaMgane teno AdhAra kahyo che, ke je satsaMganA yoge sahajasvarUpabhUta evuM asaMgapaNuM jIvane utpana thAya che. 7. te satsaMga paNa jIvane ghaNIvAra prApta thayA chatAM phaLavAna thayo nathI ema zrI vItarAge kahyuM che, kemake te satsaMgane oLakhI, A jIve tene parama hitakArI jANyo nathI; parama snehe upAsyo nathI; ane prApta paNa aprApta phaLavAna thavA yogya saMjJAe visarjana karyo che, ema kahyuM che. A ame kahyuM te ja vAtanI vicAraNAthI amArA AtmAmAM AtmaguNa AvirbhAva pAmI sahajasamAdhiparyata prApta thayA evA satsaMgane huM atyaMta atyaMta bhaktie namaskAra karuM chuM. 8. avazya A jIve prathama sarva sAdhanane gauNa jANI, nivaNano mukhya hetu evo satsaMga ja savaNipaNe upAsavo yogya che; ke jethI sarva sAdhana sulabha Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-609 251 thAya che, evo amAro AtmasAkSAtkAra che. 9te satsaMga prApta thaye jo A jIvane kalyANa prApta na thAya to avazya A jIvano ja vAMka che; kemake te satsaMganA apUrva, alabhya, atyaMta durlabha evA yogamAM paNa teNe te satsaMganA yogane bAdha karanAra evAM mAThAM kAraNono tyAga na karyo! 10 mithyAgraha, svacchedapaNuM, pramAda ane iMdriyaviSayathI upekSA na karI hoya to ja satsaMga phaLavAna thAya nahIM athavA satsaMgamAM ekaniSThA, apUrvabhakti ANI na hoya to phaLavAna thAya nahIM. jo eka evI apUrvabhaktithI satsaMganI upAsanA karI hoya to alpakALamAM mithyAgrahAdi nAza pAme, ane anukrame sarvadoSathI jIva mukta thAya. 11. satsaMganI oLakhANa thavI jIvane durlabha che. koI mahatu puNyayoge te oLakhANa thaye nizcaya karI A ja satsaMga, satpaSa che evo sAkSIbhAva utpanna thayo hoya te jIvato avazya karI pravRttine saMkocavI; potAnA doSa kSaNe kSaNe, kArye kAryo ane prasaMge prasaMge tIkSaNa upayoga karI jovA, joIne te parikSaNa karavAnuM ane te satsaMgane arthe dehatyAga karavAno yoga thato hoya to te svIkAravo, paNa tethI koI padArthane viSe vizeSa bhaktisneha thavA devo yogya nathI. tema pramAde rasagAravAdi doSe te satsaMga prApta thaye puruSArtha dharma maMda rahe che, ane satsaMga phaLavAna thato nathI ema jANI puruSArtha vIrya gopavavuM ghaTe nahIM. 12. satsaMganuM eTale satpaSanuM oLakhANa thaye paNa te yoganiraMtara raheto na hoya to satsaMgathI prApta thayo che evo je upadeza te pratyakSa satpaSa tulya jANI vicAravo tathA ArAdhavo keje ArAdhanAthI jIvane apUrva evuM samyakatva utpanna thAya che. 13, jIve mukhyamAM mukhya ane avazvamAM avazya evo nizcaya rAkhavo, ke je kaMI mAre karavuM che, te AtmAne kalyANarUpa thAya te ja karavuM che, ane te ja arthe A traNa yoganI udayabaLe pravRtti thatI hoya to thavA detAM, paNa chevaTe te Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 rAjahRdaya bhAga-12 triyogathI rahita evI sthiti karavAne arthe te pravRttine saMkocatAM saMkocatAM kSaya thAya e ja upAya kartavya che. te upAya mithyAgrahano tyAga, svacchaMdapaNAno tyAga, pramAda ane iMdriyaviSayano tyAga e mukhya che. te satsaMganA yogamAM avazya ArAdhana karyAM ja rahevA ane satsaMganA parokSapaNAmAM to avazya avazya ArAdhana karyA ja karavAM; kemake satsaMgaprasaMgamAM to jIvanuM kaMIka nyUnapaNuM hoya to te nivAraNa thavAnuM satsaMga sAdhana che, paNa satsaMganA parokSapaNAmAM to eka potAnuM AtmabaLa ja sAdhana che. jo te AtmabaLa satsaMgathI prApta thayelA evA bodhane anusare nahIM, tene Acare nahIM, AcaravAmAM thatA pramAdane choDe nahIM to koI divase paNa jIvanuM kalyANa thAya nahIM. saMkSepamAM lakhAyelAM jJAnInA mArganA Azrayane upadezanArAM A vAkyo mumukSujIne potAnA AtmAne viSe niraMtara pariNAmI karavA yogya che; je potAnA AtmaguNane vizeSavicAravA zabdarUpe ame lakhyAM che. tA. 8-5-1995, patrAMka - 609 pravacana naM. 482 noMdha:- patra-609 uparanA pravacano dhArAvAhI pravacanomAM upalabdha nahi hovAthI 1995nA sAlanA pravacano levAmAM Avela che. patra-609 aura svAdhyAya sudhA meM 21 naMbara kA Page hai. Page-21. patrAMka-609. yaha patra mumukSujIva ko satsaMga kA mahattva darzAne ke liye likhA gayA hai. mumukSu ko satsaMga kA mahattva-mUlyAMkana kitanA honA cAhiye ? sArA patra Isapara likhA gayA hai aura satsaMga milatA hai, bhUtakAla meM kabhI milA hai to niSphala gayA hai, isake kayA-kyA kAraNa haiM? aura isa kAraNa kA abhAvakaise kiyA jAye? ye saba carcA Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-609 253 isa patra meM bahuta acchI taraha se bahuta suMdara carcAhai. patra kA prAraMbha mumukSu ke dhyeya se karate haiM. mumukSu ko satsaMga karyo karanA cAhiye? satsaMga kI pravRtti ke pIche mumukSu kA dhyeya kyA hotA hai? isaliye patra kA prAraMbha dhyeya se kiyA hai. satsaMga hai vaha mumukSujIva kI jo pravRtti hai vaha Avazyaka pravRtti hai. yAnI mumukSu ko aisA kaha sakate haiM ki yaha Basic bAta hai, yAnI AdhAra hai. aura kisakA AdhAra hai? apane dhyeya kA AdhAra hai-mokSa kA AdhAra hai. isaliye bAta mokSa se calAI hai. je aMtima lakSya hai. agara aisA nahIM ho to satsaMga kI pravRtti dhyeyazUnya ho jAyegI. dhyeyazUnya pravRtti lAbhadAyaka nahIM hotI. isaliye jitanA satsaMga karanA Avazyaka hai utanA hI vahadhyeya ke sAtha satsaMga honA Avazyaka hai. isaliye satsaMga mahattva darzAte hue bahuta vicakSaNatA se isa viSaya kA pratipAdana "kRpAludeva yahAM para kara rahe haiM. 1. sahajasvarUpase jIvakI sthiti honA, ise zrI vItarAga "mokSa' kahate haiM jaisA sahajAtma svarUpa hai vaisI dazA prApta ho jAnI, aisI sthiti ho jAnI, jaisA svarUpa hai aisI sthiti ho jAnI, isa sthiti ko zrI vItarAgadevane mokSa kahA hai. mokSa kI bAta do apekSA se karate haiM. eka dhyeya kI apekSA se karate haiM aura eka dRSTi jaba prApta hotI haiyAnI samyagdarzana hotA haito eka nyAya se use bhI dRSTi se apekSA se vahamukta ho gayA aisA kahane meM AtA hai. 'amRtacaMdrAcAryadevane "samayasAra meM vaha bAta kahI ki " muvA prava'. samyagdaSTi hai so mukta ho gayA. vaha zraddhAna apekSA se bAta hai. zraddhA meM to baMdha karato viSaya nahIM hai, mokSa kA bhI viSaya nahIM hai, muktasvarUpa AtmA kA hI viSaya hai. AtmA ko baMdha-mokSa hai nahIM, aisI zraddhA hotI hai. isaliye vahAM to baMdha kA savAla hI pedA nahIM hotA. vahatI mukta hohI gayA, dravyadRSTivAna to mukta ho hI gayA. mumukSu - isa patra meM bAta to lenI hai satsaMga kI, mahattva darzAnA hai satsaMga kA, pahale bAta kI mokSa kI, isameM kyA rahasya hai? pUjya bhAIzrI:- hAM. usameM to vahI rahasyaki satsaMga karyo karate ho? mumukSu -satsaMga se mokSa ke liye? pUjya bhAIzrI:- satsaMga mokSa ke liye honA cAhiye aura yathArtha satsaMga hone se mokSa milegA hI. pahale dRSTi apekSA se mukti ho jAyegI, phira paripUrNa zuddha dazA hokara ke mukti ho jAyegI. aura mokSa ke liye satsaMga karanA hai to kaheMge ki, mokSa to Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 rAjahRdaya bhAga-12 AtmA meM aMtarmukha hone se hotA hai. satsaMga karane se thoDI na hotA hai. AtmA meM svarUpalInatA hone se mukti hogI. to usako kaheMge ki vaha asaMga dazA hai. upayoga kisI bhI anya padArtha kA saMga na kare usako kahate haiM asaMga dazA. aura aisI asaMga dazA satsaMga ke binA kisI ko hotI nahIM hai. yahAM se satsaMga kA anusaMdhAna biThAyA hai. mAne viSaya kA pratipAdana bahuta vicikSaNatA se kiyA hai, asAdhAraNa vicikSaNatA seyahapratipAdana cala rahA hai. kyA kahA? phira se, sahajasvarUpase jIvakI sthiti honA, ise zrI vItarAga mokSa kahate haiM jaisA sahajAtma svarUpa haivaisI sthiti mAne dazA ho jAye usako kahate haimokSa. eka to mokSa kI zuddha paribhASA hai. aba apekSita bAta karate haiMki dUsarI apekSA se bhI mokSa bolA jAtA hai. 2. jIva sahajavarUpase rahita nahIM hai..." apanA sahajasvarUpa kA tyAga kiyA ho aisA to kabhI svarUpameM nahIM banA hai. anAdianaMta sahaja svarUpa se sahita hI hai. paraMtu..." jIva sahajasvarUpa se rahita nahIM hai matalaba sahita hI hai. paraMtu usa sahaja svarUpanA jIvako mAtra bhAna nahIM hai." hai sahaja svarUpa, lekina bhAna nahIM hai. bhAna honA vahI sahajasvarUpa se sthiti hai, vaha caturtha guNasthAna meMdravyadRSTi hone se bhAna hotA hai. samyagdarzana meM bhAna hotA haiki maiMtrikAla sahaja svarUpa hUMauratrikAla sahaja svarUpa huM, yahI samyagdarzana kA-zraddhAna kA viSaya hotA hai. isaliye sahaja svarUpa kA bhAna ho gayA to samyagdaSTimukta ho gayA. phira use svarUpa meM baMdhana nahIM dikhatA. avasthA kA jJAna raha jAtA hai. avasthA meM jitanA baMdhana hai usakA jJAna raha jAtA hai. "jIva sahajasvarUpase rahita nahIM hai, paraMtu usa sahajasvarUpakA jIvako bhAna nahIM haiaura vaha anAdi se nahIM hai. jo bhAna honA, vahI sahajasvarUpase sthiti hai.' aura sahajasvarUpa kI sthiti ko to mokSa bola diyA . isaliye bhAna honA yahI mokSa dazA hai. eka to paripUrNa zuddha mokSa dazA hai aura muktasvarUpa kA bhAna honA vaha bhI mokSadazA hai, muktadazA hai. mumukSu-sahaja svarUpa mAne? pUjya bhAIzrI - sahaja svarUpa mAne mUla svarUpa. sahaja svarUpa mAne mUla svarUpa. AtmA kA parama tattva jo hai svabhAva tattva hai, paramapAriNAmikabhAvarUpa jo tattva hai, anAdianaMta ekarUpa dhruva apariNAmI, usako sahaja svarUpa kahate haiM. Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 255 patrAMka-609 mumukSu-mUrtimAna mokSa. pUjya bhAIzrI :- puruSa hai. mUrtimAna mokSa satyaruSa hai. satparuSa hI mUrtimAna mokSa hai. mokSa arUpI jIva kI arUpa avasthA hai. jIva arUpI tattvahai aura siddhaparyAya bhI arUpI hai. lekina mUrtimAna-mUrtirUpa meM mokSa kA darzana karanA ho to puruSa kA darzana karalo. mUrtimAna mokSa satparuSa hai. 249patra meM likhA hai, vaha isaliye likhA hai kizAstrane jJAna hotA nahIM. satparuSase jJAna hotA hai. isaliye vahabAta likhI hai. mumukSu-sanduruSa kI pahicAnakaise ho ? pUjya bhAIzrI :- puruSa kI pahicAna daDha mumukSatA prApta hone se aura dRDha mumukSatA Anepara pariNamana kA prayAsa calatA ho, aisI yogyatA AyI ho to aura aMtarmukha hone kI vRtti ho, bahirmukha vRtti kA niSedha bahuta AtA ho, aisI yogyatApAtratA honepara sapuruSa kI pahicAna hotI hai. yaha bAta 6 74 patra meM lI hai. usakA svAdhyAya zarU-zarUmeM calA thA.yahAM se to svAdhyAya cAlu kiyA thA. mumukSu -Aja hI sonagaDha se Aye. pUjya bhAIzrI:- acchA, acchA koI bAta nahIM. aba kyA huA hai? bhUtakAla kaise gayA? 3. saMgake yogase yahajIva sahajasthitiko bhUla gayA-hai..." saMga se nahIM lekina saMga ke yoga se. saMga kA yoga mAne kyA? ki jo zarIra Adi para padArtha kA saMga hai usameM usa rUpa apane ko svIkAra kara liyA. ise kahate hai saMga kA yoga. meM phalAnA lAnA manuSya huM to yahakarmAnita avasthAmeM karmakAyoga hai. karma kA saMbaMdha hai. yoga mAne saMbaMdhahai. usa rUpa apane ko svIkAra kara lenA. use kahate haiMsaMga kAyoga. saMga hone se koI nukasAna nahIM hai. tIrthaMkaradeva ko bhI zarIrato hotA hai. hotA hai kinahIM hotA hai? are.! zarIra kayA samavasaraNa kA saMga hotA hai. aura samavasaraNa meM lAkhoM-kroDaoN jIva sunate haiM unakA bhI saMyoga hotA hai. lekina yoga hotA nahIM hai. meM bhagavAna hUM aura ye mere bhakta hai, jo sunane ko Ate haiye mere bhakta hai aura jo muje sunane ko nahIM Ate hai mere bhakta nahIM hai, aisA tIrthakara ko bhAva hotA nahIM hai. meM jJAnasvarUpI jJAtA-daSTA AtmA huM ora meM jaba jJAtA huM to aura anya sabamere zeya hai. meM jJAtA hUM aura ye zeya hai, Isase jyAdA muje koI lenA-denA nahIM hai, vaha bhI bhinna zeyahai zekI taraha abhinna jJeya nahIM hai. lekina saMga ke yoga se anAdi se yahajIva sahajasthitiko bhUla gayA hai. yaha Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 rAjahRdaya bhAga-12 jIva mAne apanA jIva apane sahaja svarUpa ko bhUla gayA hai ki meM kaisA AtmA hUM vahI use patA nahIM hai, vahI use khabara nahIM hai. saMgakI nivRttise..." mAne usa prakAra ke pariNAma, saMgavAle pariNAma kI nivRtti se. usako saMga kI nivRtti kahI. meM saMgavAlA huM, saMyogavAlA huM usa pariNAma kI nivRtti ko saMga kI nivRtti bolane meM AtI hai. kyoMki jagata meM chaha dravya kA saMyoga anAdianaMta rahanevAlA hai. jahAM jIvadravya hai vahAM dUsare pAMca dravyahai. to kisI dravya ko haTAnA vahabAta to hai hI nahIM. lekina yoga ko haTATaeN.upayoga kohaTAye use kahate haiMyogako choDadiyA. saMgakI nivRttise sahajasvarUpakA aparokSa bhAna pragaTa hotA hai" aparokSa mAne pratyakSa. saMga kI nivRtti hone se yAnI saMga ke upara kA apanA adhikAra choDa dene se. adhikAra jamAyA hai. yaha zarIra merA hai, yaha makAna merA hai, vaha parivAra merA hai, Isapara merA adhikAra hai. adhikAra jamAte haiMyA nahIM jamAte ? ekAdhikAra. adhikAra meM bhI ekAdhikAra. yaha parivAra merA hai, yaha saMpatti merI hai. usakI nivRtti se apanA jo sahaja svarUpa hai isakA pratyakSa bhAna pragaTahotA hai, bhAna hotA hai nahIM pragaTabhAna hotA hai. koI apragaTa avasthA nahIM hai, bhAna honA vahapragaTa avasthA hai. mumukSu-pratyakSa bhAna hotA hai. pUjya bhAIzrI:-pratyakSa bhAna hotA hai. bIca meM koI indriya kI bhI apekSA nahIM hai, koI dUsare sAdhanakI apekSA nahIM hai jaise hama yahAM paDhate hailekina Light offho jAye to paDhanahIMpAyeMge. akSaradikhegA nahIM to paDhane meM prakAza kI apekSA hai. kyoMki sUryAsta ho gayA. lekina AtmA kA darzana karane ke liye koI prakAza kI apekSA nahIM hai. dina meM AtmA dikhe aura rAtri ko AtmA kA darzana nahIM ho, aisA ho sakatA hai kyA? satata bhAna rahatA hai. bhAna rahatA hai to satata rahatA hai, dina-rAta. "sukhadhAma anaMta susaMta cahI dina rAta rahetadhyAna mahIM dina-rAta usakA dhyAna rahatA hai. mumukSu -aparokSa bhAna pragaTa hotA hai vaha kauna-se Stage ko batAtA hai? pUjya bhAIzrI - caturtha guNasthAna. prathama caturtha guNasthAna meM pratyakSa sAkSAtkAra, sahajAtmasvarUpa kA pratyakSa sakSAtkAra hotA hai. mumukSu -mumukSukI bhUmikA meMpragaTahone kAprayAsa karatA hai? pUjya bhAIzrI - mumukSu kI bhUmikA vaha prayAsa kI bhUmikA hai. bhAna karane kI, bhAna meM Ane kI prayAsa kI bhUmikA hai. usako mumukSu dazA kahate hai. aura usa mumukSu dazA meM dhyeya hotA haimokSa kA. dhyeya hotA haimokSa kA. use mumukSatA kahate haiM Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-609 257. mumukSu yahAM saMga kInivRtti kA artha kyA abhiprAyasenikala jAnA hotA hai? pUjya bhAIzrI - hAM, hAM. hama koI saMgavAle nahIM hai. yahAM saMga kI nivRtti mAne dIkSA le le vaha bAta nahIM hai ki calo, ghara choDakara cale jAyeM. vaha bAta nahIM hai. aparokSa bhAna kisI bhI dravya, kSetra, kAla, bhAva meM ho sakatA hai. usameM koI takalIpha hotI nahIM. mAne gRhasthI ko bhI hotA hai. lekina gRhasthI ko hotA hai to apane ko gRhasthI kA anubhava karatA nahIM. vaha apane ko sahajAtma svarUpa kA anubhava karatA hai, meM gRhasthI huM, aisA anubhava nahIM karatA hai. aura tyAgI hokara meM tyAga huM, aisA anubhava karatA hai use sahaja svarUpa kA pratyakSa bhAna hotA nahIM. kayoMki na AtmA gRhasthI hai, na AtmA tyAgI hai. AtmA to sahajasvarUpa hai. ja. isaliye sarva tIrthaMkarAdijJAniyane asaMgatA hI sarvotkRSTa kahI hai... saMga kInivRtti meM asaMgatA lI. upayoga aMtarmukha ho jAye aura upayoga koI anya dravya kA saMga nahIM kare use asaMga dazA kahane meM AtI hai. to "sarva tIrthaMkarAdi jJAniyone asaMgatA hI sarvotkRSTa kahI hai..." aisA upayoga jisakA aMtarmukha ho gayA vaha sarvotkRSTadazA hai. utkRSTayama, utkRSTaniyama, utkRSTa saMyama, utkRSTavrata mAne mahAvrata jisameM samAviSTa hotA hai aisA atIndriya pratyakSa zuddhopayoga ko namaskAra ho. namaskAra vacana AyA na ? aise zuddhopayoga meM, eka zuddhopayoga meM utkRSTa yama, niyama, vrata, saMyama saba usameM samAviSTa hai. aise zuddhopayoga ko namaskAra karate hai. yaha "kRpAludeva kA vacana anya jagaha hai. mumukSu - upayoga ko aMtarmukhakaranA to jJAnaupayoga lenA kicAritralenA? pUjya bhAIzrI - upayoga cAritra kI dazA ko kahate hI nahIM. upayoga jJAnadarzana kI dazA ko hI upayoga bolA jAtA hai. jabaki cAritra bhI usa vakata aMtarmukha hotA hai. jaba zuddhopayoga hotA hai to svarUpAcaraNa cAritra ho ho jAtA hai, lekina upayoga saMjJA darzana-jJAna guNa ke pariNAma ko hI lAgu paDatI hai, dUsare guNa ke pariNAma ko upayoga saMjJA-upayoga nAma de sakate nahIM hai. mumukSu -zubhaupayoga. pUjya bhAIzrI - zubhabhAva se juDe hue upayoga ko zubhopayoga kahate hai zuddha svarUpa se juDe hue upayoga ko zuddhopayoga kahate hai azubha pariNAma ke sAtha juo hue upayoga ko azubhaupayoga kahate haiM usa prakAra se upayoga kA vizeSaNa unake viSayako sAtha lekara bolA jAtA hai. aisI vahAM vivikSA samajanI cAhiye. Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 rAjahRdaya bhAga-12 isaliye sarva tIrthaMkarAdi jJAniyoMne asaMgatA hI sarvotkRSTa kahI hai, ki jasameM...' jisa asaMgatA meM sarva AtmasAdhana rahe haiM.' jitane bhI AtmA ke sAdhana hai ve asaMga dazA meM samAviSTa hai. koI kSAyika samyadRSTi hote haiM, kSAyika samyagdarzana hotA hai na ? to use caturtha guNasthAna meM dharmasAdhana bAhara meM kauna-sA hotA hai to use hama kSAyika samyakdaSTi mAne ? batAIye. eka prazna kI carcA hama kareM. samyakRSTimeM bhI kSAyika samyaSTi utkRSTa samyagdarzana kA yaha pada hai. caturtha guNasthAna meM aisA kSAyika samyakdaSTi hotA hai to unako bAhara meM dharmasadhAna kauna-sA hotA hai ? unako zuddhopayoga meM samyagdarzana ho gayA. samyagdarzana kahAM hotA hai ? zuddhopayoga meM hotA hai. usako bAhara meM kauna-sA dharmasAdhana hotA hai ? aisA jarUrI hai kayA ki vaha jinamaMdira jAtA hai ki nahIM jAtA hai ? nahIM jAtA hai, jarUrI nahIM hai. mumukSu :- tIrthaMkara aNuvrata dhAraNa karate haiM. pUjya bhAIzrI :- tIrthaMkara aNuvrata dhAraNa karate haiM. paMcama guNasthAna meM Ate haiM to karate hai. koI tIrthaMkara paMcama guNasthAna meM Ate haiM to aNuvrata dhAraNa karate haiM aura koI nahIM Ate haiM to sIdhe saptama guNasthAna meM bhI A jAte haiM, dhAraNa bhI karate haiM. dono bAta hotI hai, apane to carcA dUsarI karanI hai. mumukSu :- .. use niyama hogA ki muje devadarzana karanA hai. pUjya bhAIzrI :- manuSya ko hI samyagdarzana hotA hai to kayA tiryaMca ko nahIM hotA hai ? mumukSu :- koI samyakdaSTi jIva agara koI manuSya hai to usako devadarzana kA niyama to hogA hI na ? pUjya bhAIzrI :- nahIM, koI jarUrI nahIM hai. nahIM bhI kare to usakA samyagdarzana calA gayA kayA ? calA jAtA hai kayA ? mumukSu :- yahAM 52 kSAyika samyakdaSTi manuSya kI bAta calatI hai. pUjya bhAIzrI :- kSAyika samyakdaSTi manuSya ho unako nitya devadarzana kAniyama hotA hai kayA ? agara nahIM karatA hai to usakA samyagdarzana calA jAtA hai kayA ? aisA koI niyama hotA nahIM hai. aisA niyama nahIM hotA hai. isakA matalaba yaha nahIM hai ki devadarzana nahIM karanA, vaha matalaba nahIM hai. ulaTA nahIM lenA hai. bAta ko sulaTI lenI hai samajane ke liye. koM ? 'kRpAludeva' ne kayA likhA ? ki asaMga upayoga hai, jisameM sarva AtmasAdhana rahe haiM, isa bAta para le jAnA hai. asaMga upayoga huA to AtmA kA Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-609 259 sarva sAdhana usameM A gayA. samyagdarzana kA mahattva lenA hai. yaha koI zubhabhAva ke AdhAra seTikanevAlI cIjanahIM hai, yA zubhabhAvake kAraNa e honevAlI cIja nahIM hai. yaha apanI tAkata se hotA hai, vaha apane guNa kI zakita se hotA hai. mumukSu-jisameM sarvajinazAsana samAyA ho usameM bAhya sAdhanakI AvazyakatA kyA rahatI hai pUrA jinazAsana haihI. pUjya bhAIzrI - "samayasAra meM paMdrahanI gAthA meM kuMdakuMdAcAryadeva ne nisAsa savaM'. kayA likhA ? jo zuddhopayoga meM AtA hai usako kahA ki ' nisAsAM saLaM. samasta jinazAsana usameM samAviSTa hai. yahAM dharma ke sAdhana usameM A gaye aisA likhA. donoM kI bAta eka ho gaI. kuMdakuMdAcAryadeva kI bAta hai vahI "kRpAludeva' kI bAta ho gaI. samasta jinazAsana usameM A gayA. koI bAta bAkI nahIM rahI. aura yahI zAsana kI saccI prabhAvanA hai. apane AtmA ko zuddhopayoga se prabhAvita karanA yahI AtmA kI yahI dharmakI, yahI jinazAsanakI saccI prabhAvanA hai. isaliye bolA ki nisAsAM saLaM'. yaha samasta jinazAsana hai. samasta kyoM kihA? yahAM to zuddhopayoga hotA hai vaha kevalajJAna kI tarahapUrA-pUrA to nahIM hotA hai. samyakdaSTi ko zuddhopayoga hotA hai vaha koI pUrNa zuddhopayoga to nahIM hotA hai. phira bhI vaha samastajinazAsana hai. mumukSu -jAti. pUjya bhAIzrI :- jAti ho gaI. kevalajJAna kI jAti kA hai. aura yahI saccA jinazAsana hai. zuddhopayoga hai vahI saccA jinazAsana hai. zuddhopayoga hotA hai kaba ? ki sarva prakAra se pUrI tAkata se jo apane zuddha svarUpa ko upAyabhUta karake pariNamana karatA hai taba (zuddhopayoga pragaTa hotA hai). "HpavesaItamAM parinisAsaM savuM' "apavesataMtamaThThAM mAne sarva zrata isameM A gayA. bhAvazrutajJAna huA to sarva zrata usameM A gayA. to sarva zrutamAM jitanA upadeza hai vaha saba upadeza kA sAra usake hAtha meM A gayA. bAraha aMga kA sAra kyA hai? bAraha aMga kA sAra kyA hai? anubhUti. bAraha aMga kA sAra anubhUti hai. AyA ki nahIM AyA? "samayasAra te terahave naMbara ke kalaza meM kalaza TIkA meM yaha bAta ApI. bAraha aMga kA sAra svAnubhUti hai aura vaha svAnubhUti zuddhopayoga hai. isaliye usameM sarva sAdhana A gaye yaha kahA. Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 rAjahRdaya bhAga-12 mumukSu :- jAti kA eka kahanA thoDA kama lagatA hai, apane ko to vaise hI anubhava karate hai jaise bhagavAna anubhava karate hai, anubhava meM kyA pharka hai ? pUjya bhAIzrI :- koI pharka nahIM. anubhava kI tAratamyatA meM pharka hai. bAkI anubhava meM koI pharka nahIM hai. tAratamyatA meM to pharka hai to savikalpa dazA A jAtI hai. bAkI to zuddhopayoga zuddhopayoga hai, usameM zuddha parama paramAtmatattva kA hI anubhava hai. meM pa2mAtmA hUM, aisA anubhava isameM AtA hai. to 'kRpAludeva' ne 680 naMbara ke patra meM aisA bola diyA, likha diyA ke hama paramAtmA hue haiM. kyA likhA hai ? hama paramAtmA hue haiM. au2 52mAtmApane ke abhimAna se yaha bAta hama likhate nahIM hai. koMki aisA anubhava karate haiM. paramAtmasvarUparUpa apane Apako anubhava karatA hai taba zuddhopayoga hotA hai. usako hI zuddhopayoga kahate haiM. AtmA paramAtmasvarUpa hai aura usa rUpa apane Apa ko anubhava karatA hai, basa ! bAta khatma ho gaI. usameM koI phira anucitatA rahatI nahIM hai, vaha sarva prakAra se ucita hai. mumukSuH :- ha2 samaya anubhava nahIM karatA hai. pUjya bhAIzrI :- karyo ! upayoga meM ha2 samaya nahIM karatA, pariNita meM to hara samaya rahatA hai. ThIka hai ? pariNati meM to ha2 samaya rahatA hai ki nahIM rahatA hai ? acchA, pariNati meM ha2 samaya rahA aura jisa samaya pariNati meM rahA hai usa samaya upayoga bAhara gayA to zAnI kayA kahate haiM ? yaha merA upayoga nahIM. bAhara gayA vaha merA upayoga hai hI nahIM. vaha anaupayoga hai. upayoga nahIM hai, vaha anaupayoga hai, vaha anAtmA hai. hama use AtmA kahate nahIM. aura jJAnI ko bhI savikalpa dazA meM upayoga bAhara jAtA hai to prabhutva pariNati kA hai, upayoga kA prabhutva nahIM hai. phira se, jJAnI ke pariNamana meM bhI upayoga jaba svarUpa meM nahIM hai to bhI usa vakta ke pariNamana meM pariNati kA prabhutva hai, upayoga kA prabhutva nahIM hai. to jisakA prabhutva hai use hama gine yA jisakA prabhutva nahIM hai use gine ? dekhiye ! ghara meM hama ye kaheMge ki sabase baDe vaha hai, unako pUcho. koI kahegA ki unheM pUchane se koI phAyadA nahIM hai, unakI calatI nahIM. calatI hai phalAne kI usako pUcho. matalaba jisakA prabhutva hai usase kAma lo na. jisakA prabhutva nahIM hai usase bAta karane se kacA phAyadA ? to vaha nyAyasaMpanna bAta hai. mumukSu :- pariNati tagaDI hai to pariNati aMdara khIMca lAyegI. pUjya bhAIzrI :- hAM, jisakI pariNati tagaDI hai to upayoga ko bAra-bAra Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 261 patrAMka-609 khIMcakara kepariNati aMdarale jAyegI. isa pariNati kAprabhutva itanA baDA hai. mumukSu bhAna rahatA hai. pUjya bhAIzrI:-hAM, bhAna rahatA hai. pratyakSa bhAna rahatA hai. aparokSa bhAna liyA hai, pratyakSa bhAna rahatA hai aura vaha niraMtara rahatA hai. isaliye manuSyocita pravRtti manuSya samyaphadaSTi ko hotI hai aura devocita pravRtti samyagdaSTi deva kI hotI hai, tiryaMca ucita pravRtti tiryaMca samyagdaSTikohotI hai aura nArakI samyagdaSTi hote haito usako nArakI ke ucita pravRtti bAhara meM hotI hai. paraMtu aMdara meM bhAna hai ki meM na manuSya huM, na deva huM, na tiryaMca hUM aura na meM nArakI chuM. eka paramaAtmA hU-paramAtmA huMaisA pratyakSa bhAnavartatA hai aura usI bhAnameM ve calate hai. mumukSu usIkI prabhutA hai. pUjya bhAIzrI - usIkI prabhutA hai, basa ! isakA prabhutva pariNamana meM chAyA huA hai, chA gayA hai.pravRtti kI koI prabhutA vahAM nahIM hai. cAra gati kI pravRtti kucha nahIM hai. isaliye "amRtacaMdrAcAryadevane bolA ki "sa rimuvara iva'. vahato mukta ho gayA. 'ciMtya vitta svayameva veva'. kyA likhA hai? 'vaMtya vitta svayameva teva'. vaha to aciMtya zaktivAlA khudadevaho gayA. 5. sarvajinAgamameM kahe hue vacana eka mAtra asaMgatAmeM hI samA jAte hai..." sArA zruta le liyA. jitanA bhI Agama kA zrata hai, jinAgama kA zrata hai vaha eka asaMgatA meM sabhI vacana samA jAte haiM. asaMgatA ho gaI, sArA bAraha aMga kA sAra hai use pA liyA, prApta kara liyA. usako zAstra paDhane kI aTaka hotI nahIM hai. aisA bhI niyama nahIM hai ki vaha zAstra paDhatA hai ki nahIM paDhatA hai. roja svAdhyAya nitya karatA hai ki nahIM karatA hai, aisA baMdhana usako nahIM hai. aTakamAne usako baMdhana nahIM hai. zAstra paDhe to usakA samyagdarzana TikegA aura jisa dina zAstra nahIM paDhegA usa dina usakA samyagdarzana calA jAyegA. aisA hotA nahIM hai. "rAjamalajIne to bahuta adhyAtmapradhAnatA se vahAM bAta kI hai teraha naMbara ke kalaza meM yaha zAstra paDhanA to vikalpa hai kyA hai? zAstra paDhanA vikalpa hai, jibaki anubhUti nirvikalpa hai. mumukSu - aisA zAstra meM likhA hai. pUjya bhAIzrI:- aura aisA zAstra meM likhA hai. mumukSu - bAraha aMgameM aisA hI likhA hai. pUjya bhAIzrI:- bAraha aMga meM aisA hI likhA hai. isaliye nirvikalpa ke Age Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 rAjahRdaya bhAga-12 vikalpa kI koI Value nahIM hai, jAo ! nikAla diyA usako. zAstrajJAna ko nikAla diyA. mumukSu - dvAdazAMgI jJAnako vikalpa kahA hai. pUjya bhAIzrI:- bAraha aMga kA jJAna vikalpa hai. samasta zrata kA jJAna vikalpa hai aura anubhUti usase pAra hotI hai, vaha nirvikalpa hai isase pAra hotI hai. anubhUti isase pAra hotI hai. usakA Level bahuta UMcA hai. bAraha aMga ke zrutajJAna se bhI usakA darajjA bahuta UMcA hai, aisA "rAjamalajI kA kahane kA abhiprAya hai. sarva jinAgamameM kahe hue vacana ekamAtra asaMgatameM hI samA jAte haiM, kayoMki vaha honeke liye hI ve sarva vacana kahe hai" sarva kahanevAle kA lakSyArtha yAni kI kendrasthAna eka anubhUti meM le jAne kA hai aura koI hetu nahIM hai. sarvajinAgama kA Motive point kyA hai? usake pIche hetu kyA hai? Motive kyA hai? anubhUti karAnA vahI hai. isaliye sabhI vacanoM kA Total anubhUti meM lagatA hai. aura kahI jJAnIkI vANI kA Azaya hotA hai. jJAnI anubhUti saMpanna hai isaliye jJAnI kI vANI isI Azaya se AyegI. aura ajJAnI ko anubhUti nahIM hai to yaha Azaya usakI vANI meM AyegA kahAM se? AyegA nahIM. eka paramANase lekara caudaha rAjalokakI." carcA Agama meM AtI hai. Agama meM eka paramANase lekara caudahabrahmAMDa kI bAta AyegI. karaNAnuyogameMlokAloka kI vyavasthA kA varNana AtA hai kyoM AyA? asaMgatA samajAne ke liye AyA paramANu kI bAta paramANu kA svarUpa dikhAne ke liye nahIM AvI. aura caudaha brahmAMDa kA varNana bhI caudaha brahmAMDa kI vyavasthA dikhAne ke liye nahIM AyA. sArA loka A gayA. eka paramANu se lekara sArA loka. isakA varNana kayoM kiyA? eka asaMgatA samajAne ke liye kahA hai. isakA Motive pointvahahai. "aura nimeSonmeSase lekara zailezIavasthA paryaTakI sarva kriyAkA jo varNana kiyA gayA hai, vaha IsI asaMgatAko samajAneke liye kiyA hai. AMkha kA khulanA aura baMda honA usako meSonmeSa kahate haiM mAne alA bhI deha ke yoga kI kriyA ho aura zelezI avasthA mAne pUrNa cAritra avasthA meM dhyAna meM-zukuladhyAna meM sthira ho jAye, yahAM se lekara jitanI kriyA kA varNana Agama meM huA hai vaha bhI asaMga dazA ko samajAne ke liye kiyA hai. usake pIche bhI eka hetu hai. cAhe jaDa kI bAta ho, eka paramANu kI yA sAre caudaha brahmAMDa kI, cAhe eka AMkha ke TimakAre kI bAta ho yA Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-609 263 svarUpa meM paripUrNa sthira hone kI zukladhyAna kI bAta ho, zuddhopoyaga karAne ke liye saba bAta kahI hai. isake sivA koI hetu nahIM hai. 'vaha isI asaMgatAko samajAneke liye kiyA hai.' meSonmeSa kI bAta meM thoDI vizeSa bAta aisI lagatI hai ki jaba AtmA nAsikAgra dRSTi meM dhyAna meM AtA hai to nizcaMcalatA hotI hai, pariNAma kI caMcalatA baMda ho jAtI hai. yAni usakI AMkha ke TimAkare baMda ho jAte haiM. thoDA prayoga karake dekhanA. svarUpadhyAna meM jaba dRSTi sthira hotI hai taba AMkha ke TimakAre baMda ho jAte haiM. pariNAma kInizrcacalatA thoDI bhI AtI hai to ye TimakAre baMda ho jAte haiM. thoDA prayoga karake samaja lenA. mumukSuH-.. pUjya bhAIzrI :- dhyAna meM nAsikAgra dRSTi hotI hai na ? pariNAma kI caMcalatA (baMda hokara) nizcaMcala pariNAma ho jAte haiM. nizcaMcala pariNAma ho jAte haiM to AMkha ke TimakAre bhI baMda ho jAte haiM, dRSTi sthira ho jAtI hai. nAsikAgra dRSTi sthira ho jAtI hai. itanI nizcaMcalatA kI prAraMbhika sUkSma kriyA se lekara bArahateM guNasthAna kI paripUrNa zuddha cAritra dazA, yathAkhyAtacAritra kI jo dazA hai, use zailezIkaraNa kahate haiM, zailezIkaraNa mAne zaileza mAne parvata, zaileza mAne parvata. zaileza kA kyA artha hotA hai ? parvata. parvata hilatA nahIM hai. itanA sthira ho gayA ki aba hilegA nahIM, vaha upayoga hilegA nahIM. usako zailezIkaraNa kahate haiM. aisI mahAna dazA hotI hai. ina sabakA varNana jinAgama meM AtA hai, koM ? eka asaMga dazA samajAne ke liye AyA hai, dUsarA koI hetu nahIM hai. mumukSu :- Apane abhI kahA ki Apa prayoga karake dekha lenA. hama loga kauna-se AdhA2 se kaise prayoga kare ? pUjya bhAIzrI :- bAta laMbI-cauDI ho jAyegI. kabhI bAta kareMge. lekina vaha koI Stage kI bAta hotI hai, Particular stage kI bAta hotI hai, sabake liye vaha saMbhava nahIM hai, lekina jisako upayoga kI caMcalatA kama hone ke liye AtmasvarUpa kA lakSya rakhakara ke svarUpa ciMtavana yA svarUpa kA nididhyAsana karane kA prayoga hotA hai unake liye vaha bAta hai. sarva sAdhAraNa ke liye to vaha bAta nahIM AtI hai. kyoMki aisA prayoga saba jAnate nahIM hai, kaise karanA vaha samaja neM nahIM AtA hai. sabako samaja meM nahIM AtA hai. Age cA kahate haiM ? Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 cajahRdaya bhAga-12 6.sarvabhAvase asaMgatA honA, yahasabase duSkaraduSkara sAdhana hai" sAdhana mAne kArya hai, pariNAma hai. sAdhana mAne pariNAma. "sarva bhAvase asaMgatA honA..." apanI paryAya meM bhI koI bhI AtmabhAva ko choDakara sAdhaka dazA meM jo bhI anya pariNAma hote haiM unase bhI saMga nahIM honA,bhinnatva raha jAnA, isakA bhI saMga nahIM honA sarva bhAvase asaMga honA. sarvadravya se aura sarvadravya ke pariNAma se aura sarva dravya ko anusaranevAle apane pariNAma se (asaMga honA). usameM sarva bhAva A gaye. koI bhAva bAkI nahIM rahA. aise sarvabhAva se asaMgatA ho jAnA mATe upayoga usakA saMga nahIM kare, aMtarmukha raha jAye yaha sabase duSkara se duSkara sAdhana hai. yaha bahuta kaThina pariNAma hai,AsAnI se aisA hotA nahIM hai. aura vahanirAzrayatAse siddha honA atyaMta duSkara hai. aura aisA sadguruvA satsaMga ke AzrayabinA honA to saMbhava hI nahIM hai. dekho!viSayakA anusaMdhAna kahAM selete haiM! asaMgatA to karAnI hai, jinAgama meM isIliye sarvaupadeza hai lekina aisI asaMgatA sIdhI kisI ko kabhI na huI hai, na honevAlI bhI hai. nirAzrayarUpa se mAne apane Apa. AtmA meM zakita apanI hai phira bhI apane Apa nahIM hotA hai. koI apane Apa nahIM kara sakatA hai, aisI eka vastusthiti bhI hai. "aura vaha nirAzrayatAse siddha honA atyaMta duSkara hai. aisA vicArakara zrI tIrthakarane satsaMgako usakA AdhAra kahA hai..." satsaMga ko kyA bolA hai? AdhAra bolA hai. satsaMga kA AdhAra liye binA kisI ko asaMgatA kI prApti, asaMgabhAvakI prApti huI nahIM hai. yaha bAta kisane kahI ? tIrthakara ne kahI hai. meM kahatA huM, vaha bAta nahIM hai. tIrthaMkaradevane yaha bAta kahI hai. yaha tIrthakara se sthApita huA eka satya hai, paramasatya hai vahakiaisA kisI ko AtmadhyAna lagatA nahIMhai. are...! eka zahara meM Apa jAo, anajAne zahara meM (jAo) to bhI rAstA pUchanA paDatA hai ki hamako lAne-phalAne Address para pahuMcanA hai to kaise jAye? kitane moDalane paDate haiMphira pahuMcate haiM. haikinahIM? hama Aye gaDhecI vaDalA se Aye. rAjakoTa roDa se, ahemadAbAda roDa se bhAvanagara meM praveza kare aura mANika vADI AnA ho to anajAne loga sIdhe A jAyeMge yA? pUchata-pUchate AnA paDegA. to yaha to arUpI aMtarmukhI rAstA hai. kaisA hai? vaharUpI hai aura bahirmukhI haito bhI pUchanA paDatA hai to arUpI aMtarmukhI jo rAstA hai usako to pUche binA usa rAste kA patA kisI ko lagatA nahIM. kyoMki anAdikAla se anajAnA hai aura Adata ulaTI paDI huI Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-609 265 hai-bahirmukha pariNamana kI Adata paDa gaI hai. kayA karoge ? aMtarmukha kA rAstA aisA patA nahIM calatA. mumukSu keTalA varSo sudhI pUDyA karazuM? pUjya bhAIzrI:- hAM, vaha bAta ThIka hai. yahaprazna acchA uThAyA. kabhI-kabhI pUchA karo, bhAI! hamAre bhAI bahuta dimAgavAle AdamI haiM. te pUchate haiMkikitane sAla taka hama pUchate raheMge. eka daphA acchI taraha pUcho, dUsarI daphA pUchane kI jarUrata nahIM paDegI. eka daphA acchI tarahapUcha lo, dUsarI daphe kI jarUrata nahIM paDegI. mumukSu - aura vaha bhI jisako mAluma hogA usako pUchegA to sahI rAstA milegA. pUjya bhAIzrI - yaha bAta ThIka hai. lekina kisako pUchanA vaha savAla avazya hai, kisako pUchanA vahasavAla avazya hai. mumukSu - "gurudeva' hatA. pUjya bhAIzrI bAta to ThIka hai. gurudeva milephira bhI pharka nahIM paDA to hamAre meM gaDabaDa hai. usameM gurudeva kA koI doSa nahIM hai. doSa se bhare hue hama loga hai. bahuta mArmika prazna pUchA haikiaise sunate-sunate, paDhate--paDhate, pUchate pUchate bahuta sAla bIta gaye, aba kahAM taka kare ? lekina yathArtharUpa sena sunA hai, nayathArtharUpAse pUchA bhI hai. bAkI to ekadaphe kA kAma hai aura jo bhI yathArtharUpAse hogA vahaeka hI daphe hogA, rAstAmila jAyegA, vaha rAstA mila jAyegA. eka dapheyathArtha AyegA to rAstAmila jAyegA. aisA vicArakara zrI tIrthakarane satsaMgako usakA AdhAra kahA hai..." sAdhana zabda kA bhI prayoga nahIM kiyA hai, AdhAra kahA hai. isameM mahattvavAlI bAta hai ki satsaMga hai vaha mumukSajIva ko anajAne jIva ko eka avalaMbanabhUta prasaMga hai. usakA Azraya, usakA AdhAra milatA hai to usako aMtarmukha hone kA mArga milatA hai aura usakA AdhAra aura Azraya jo nahIM letA hai, upara-upara se calatA hai, AdhAra Azraya nahIM letA hai to kyA hai? upara-upara se calatA hai to usako rAstA milatA nahIM hai. isaliye eka daphe bhI aMdara se AnA upara-upara se to kitane bhI sAla pUchA karo, usakA koI matalaba nahIM hai. mumukSu - apanI pAtratA taiyAra karake pUchanA cAhiye. pUjya bhAIzrI - ThIka bAta hai. pAtratA meM Aye binA koI kAma honevAlA nahIM Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 rAjahRdaya bhAga-12 hai. kitanA bhI pUcha le, Information bureau ho jAyegA. hameM Information bureau nahIM honA haiye paDhaliyA, vaha paDhaliyA, saba jAna liyA, vahabAta nahIMhai. mumukSu - pUjya bhAIzrI:- hAM. pAtratA meM Akara, yathArtha Akara ekadaphe bhI pucha lo aMdara meM bAta utara jAyegI. "sogAnIjI ne eka daphe gurudeva kA pravacana sunA na ? utara gaye kinahIM aMdara ? to kyA vaha AtmA hai usI jAti ke hama AtmA nahIM hai kayA? hama usI jAti ke AtmA hai. isaliye satsaMga kA Azrayakarane ke liye kahA hai. "jisa satsaMga ke yoga se jIvako sahajasvarUpabhUta asaMgatA utpanna hotI hai.' asaMgatA ko sahajasvarUpabhUta kahA hai. aura yaha satsaMga ke yoga se utpanna hotI hai. binA satsaMga kisI ko asaMgatA AyI ho aisA eka Case bhI nahIM banA hai. isaliye satsaMga kA kyA mahattva hai, mumukSu ke jIvana meM kyA mahattva hai usa viSaya kA anusaMdhAna karake yahAM taka Aye hai. aba aura bhI isake jo pahalUhaiM usakA pratipAdana Age jAkara ke kareMge yahAM taka rakhate haiM.. saruSamAM paramezvarabuddhie utkRSTa bhakti prApta thavA chatAM te dazAnuM aham thatuM nathI, kAraNake sarva prANI pratye dAsatva sAthe sAthe ja utpanna thAya che. - A adbhuta samyaka/yathArtha sthiti che. nahito bhaktivAnane paNa bhaktinuM aham' AvatAM vAra lAge nahi. yathArtha mumukSatAmAM sahaja AvuM hoya che. arthAt badhA paDakhA yathArtha hoya che. (anubhava saMjIvanI-145) Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-609 26 7. tA. 95-1995, patrAMka - 609 pravacana naM. 483 patra-609 calatA hai. "svAdhyAya-sudhA' meM Page-22, chaha naMbara kA vacanAmRta calA. mumukSu -... usako thoDA-sA spaSTa kareM. pUjya bhAIzrI - sarva tIrthaMkarAdi jJAniyoMne asaMgatA hI sarvotkRSTa kahI hai ki jisameM sarva AtmasAdhana rahe hai" asaMga dazA hai vaha sarvotkRSTa sAdhana hai aura sarvotkRSTa pariNAma hai. isase upara kA koI pariNAma nahIM hai. sarvase utkRSTa pariNAma asaMga dazA hai aura usameM sarva sAdhana samAviSTa hai. sarva sAdhana mAne usameM japa, tapa, vrata, niyama, saMyama saba A jAtA hai. aisA kahane kA abhiprAya hai.. mumukSu - sarvabhAva.. pUjya bhAIzrI -mumukSu kI bhUmikA meM vaha bAta saMbhava nahIM hai. lekina mumukSu ko dhyeya to hotA hI hai. usa dhyeya ko hAMsala karane ke liyeprApta karane ke liye usako satsaMga karanA Avazyaka hai. bAta vahAM le jAnI hai. bAta ko yahAM taka le jAnI hai ki jaba asaMgatA hI karane yogya hai aura asaMgatAye sarvotkRSTadazA hai, pavitra dazA hai to usakA AdhAra eka satsaMgahai). (phira bhI satsaMga) kaI bAra prApta hone para bhI phalavAna nahIM huA hai vaha bAta avazya hai. vaha satsaMga phalavAna nahIM huA. aisA zrI vItarAgane kahA hai..."yA zrI vItarAga ne kevalajJAna meM dekhA hai. jaisA dekhA vaisA kahA. kyoMki usa satsaMga ko pahacAnakara isa jIvane use parama hitakArI nahIM samajA, satsaMga kA mUlyAMkana nahIM huA ki aisA yathArtha satsaMga, pahacAnakara mAne kyA? ki yathArtha satsaMga hai ki nahIM? merA Atma kalyANa hove aisA Atma kalyANakArI satsaMga hai ki nahIM hai? aisA pahacAnA nahIM aura pahacAnakara usako parama hitakArI jAnA bhI nahIM pahacAnA to jAna letA pahacAnA bhI nahIMaura jAnA bhI nahIM. parama hitakArI nahIM samajA. aura parama snehase usakI upAsanA nahIM kI,... upAsanA nahIMliyA hai, akelI Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 rAjahRdaya bhAga-12 upAsanA nahIM liyA. paramasnehase upAsanA nahIM kI,...' aisA zabda liyA hai. paramasneha. paramasneha mAne idhara kyA bAta hai ? ati utsAha se. jaise hamako koI baDA lAbha honevAlA hotA hai to hamako bahuta umaMga aura utsAha rahatA hai ki Aja to hamako bahuta lAbha honevAlA hai. aisA parama hitakArI jAne to pa2masneha se upAsanA hogI. upAsanA nahIM liyA, paramasneha se upAsanA-bahuta utsAha se. yaha koI AtmakalyANa kA apUrva prasaMga hame mila rahA hai, aise bahuta mahimA lAkara upAsanA nahIM kI. satsaMga milA, satsaMga kiyA aisA dikhAva huA lekina paramasneha se upAsanA nahIM kI. koMki parama hitakArI samajA nahIM. dekhiye ! jIva kA aisA svabhAva hai ki usako jitanA lAbha dikhe utanI tAkata se vaha apanA kAma karatA hai. yAni jitanA jyAdA lAbha dikhegA, koI bhI jIva, apanA kAma saMpanna karane meM utanI hI tAkata jora se lagAyegA. bahuta svabhAvika hai. usakA puruSArtha nahIM uThatA hai isakA matalaba ki usane usakA lAbha dekhA nahIM hai ki isameM merA kitanA lAbha hai. isa satsaMga se muje kitanA lAbha honevAlA hai ye usako samaja meM nahIM AyA. va2nA vaha paramasneha se upAsanA kiye binA rahe nahIM. kare hI kare. aura jisane aisA lAbha samajA hai usane aisA hI kiyA hai. 'kRpAludeva' kA satsaMga para itanA vajana isaliye hai ki unako jAtismaraNa jJAna thA. aneka bhava bhavAMtara ke jJAna meM, smaraNa meM eka bAta khyAla meM AyI hai ki hamane kaThina se kaThina parizrama kiyA hai phira bhI satsaMga milane ke bAda hamako yathArtha mArga aura mArga kI Line hamako hAtha meM AyI hai. isake pahale hamArA kaThina se kaThina parizrama nila jA cukA hai. vaha bAta apane smaraNa meM hai, aura satsaMga milane 52 yaha mArga sarala aura sugama ho gayA vaha bhI unako apane anubhava meM hai. aura ye jaba eka-eka zabda likhate haiM na to AtmasAkSAtkAra karake likhate haiM 'anubhava' zabda vahAM choTA paDatA hai, kama paDatA hai. ve apane AtmasAkSAtkAra se likhate haiM. saba bAta ko sAkSAt kara liyA hai aura phira Put up karate haiM ki dekho ! aisA honA cAhiye. hamako aisA huA thA. aisA hogA (taba) pAramArthika lAbha avazya hogA hI. mumukSu H- upAsanA zabda kA vAcyArtha kyA ? satsaMga nahIMkiyA itanI pUratI bAta nahIM kI lekina upAsanA nahIMki (aisA kahA). pUjya bhAIzrI :- zabdArtha to aisA hai--upa+Asana-samIpa meM baiThanA. usako upAsanA kahate haiM. Atma upAsanA-AtmA ke samIpa cale jAnA. yahAM satsaMga meM Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-609 269 usa prakAra se Involve honAkiapanA Atma kalyANa jo hai vaha sugama ho jAye. usa taraha se satsaMga meM zarIpha honA hai. aisA nahIM honA cAhiye ki satsaMga bhI eka Routine ho jAye. aisA kabhI nahIM honA cAhiye ki satsaMga bhI eka Routine ho jAya ki calo, roja apane ke eka ghaMTA sunane ko to milatA hai. apanA kyA jAtA hai? aise nahIM. usako parama kalyANakArI samajakara parama snehase, bahuta umaMga se, utsAha se AtmakalyANa kA khAsa sAdhana samajakara usameM apane ko bhAga lenA hai. usa prakAra se honA cAhiye. mumukSu -Routinena hove isaliye kayA jAgRti rakhanI cAhiye ? pUjya bhAIzrI:- hamAre pariNAma ko Checkkare. Aja hamane satsaMgameM se kyA liyA? aura hamArIyogyatAthI usameM kyA pharkapaDA?Checkkare. * mumukSu-roja Checkkare ? pUjya bhAIzrI:- hAM, pariNamana ko Check kare. patA cala jAyegA. hama sanate hai aura apane Apa ko Check nahIM karate hai, prAyaH aisA banatA hai. suna lete haiM aura Aja sunaliyA, ghara cale gaye. kala dubArA usI Timepara sunane ko A gaye, bIcameM hamane tamArA hisAba-kitAba dekhA nahIM. vyavasAya karate haiM isameM barAbara hisAbakitAba dekhate haiM. agara hamane kamAyA ho to isase jyAdA dikhanA cAhiye. to kamAI huI hai. usameM barAbara Balance sheetnikAlate haiMkinahIM nikAlate?hamane dekhA hai ki hama bhI jaba bahuta Particular the to hama mahine para nikAlate the. hara mahine para nikAla lete the. aura hama chaha mahine to avazya. bAraha mahine to saba nikAlate hai, vahato Compulsory hai. Government ko dene ke liye) sabataiyAra karavA paDatA hai. lekina hara mahine para nikAlanevAle hote hai. aisA bhI banatA hai. kayoM? utanI jyAdA jAgRti hai, jyAdA takedArI hotI haikikyA huA ?kyA nahIMhuA dekho. mumukSu - "paramAgamasAra" meM00naMbarakA bolahai. isameM pAMcavA Page hai. pUjya bhAIzrI :- jo jIva samyapha sanmukha hotA hai, vaha bAta haina? nIce. pAMca naMbara ke Page para sabase nIce. "jo jIva samyapha sanmukha huA hai use aMtaraMgameM apanA samyakdarzanarUpI kArya karanekA bahuta hI harSa hai. yaha "mokSamArga prakAzaka para pravacana huA hai usameM se hai. isaliye vahautsAhapUrvaka prayatna karatA hai, pramAdanahIM karatA, bahuta umaMga se karatA hai. lAbha honevAlA hainA utsAhakyoM nahIM AyegA? utsAhanahIM AtA haito isakA matalaba lAbha honevAlA haiyaha bAta samaja meM nahIM Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270. rAjahRdaya bhAga-12 AvI. "tattvavicArakA udyama karatA hai..." puruSArtha karatA hai. aura aise hI udyama karate-karate kevala nija AtmA ke viSayameM hI yaha huM_aisI aham-buddhi ho tabhI samyaphaSTi hotA hai." vahabAtalI hai. umaMga ke pariNAma haina darzanamohako gAlate hai, darzanamohaka gAlate haiM darzanamohako kamajora kara dete haiM, zithila kara dete haiM. aMtarameM svarUpasanmukha hone kA abhyAsa karate-karate mithyAtvarasa ekadama ghaTa jAtA hai..." yAni ekadama kamajora ho jAtA hai. "tathA isa prakAra abhyAsa karate-karate svarUpasanmukha honepara mithyAtva kA abhAva ho jAtA hai" taba samyagdarzana hotA hai. dhU udyama kareva pratipakSI karma kA rasa naTale-aisA nahIM ho sakatA hai jaba samyakatva huA, taba mithyAtva karma kA abhAva ho jAtA hai aisA nimitta-naimittika saMbaMdha..." pariNAma aura karma ke paramANu meM hote haiM "phira bhI koI kisIkA kucha nahIM karatA.' paramANu AtmabhAva ko kucha nahIM karatA, AtmA kA bhAva paramANu kA kucha nahIM karatA. vaha to bhinna hI bhinna hai. "aMtarameM svarUpasanmukha hone kA udyama karanA hI. yAni puruSArtha hI-svarUpasanmukhatA kA puruSArtha hI samyakatva kAmUlakAraNa " samyakatva kAmUla kAraNa to puruSArtha hai. paramAgamasAra-901). jo jIva tattvavicAra karake, tattva kA to vicAra kare lekina yathArtha nirNaya kA-bhAvabhAsana kA udyama na kara, "vaha jIva samyakatvakA adhikArI nahIM hai" paramAgamasAra-902). samyaktva kA pAtra banane ke liye to bhAvabhAsana honA cAhiye. akele vicAravicAra karakevicArameMruka jAye, aisA cale nahIM. mumukSu bhAvabhAsana ke liye sanduruSa cAhiye? pUjya bhAIzrI:- hAM, satpaSa cAhiye. pahale satparuSa kI pahacAna hotI hai, phira svarUpa kI pahacAna hotI hai, vaha satsaMga A gayAki nahIM? mumukSu -satsaMga Routine nA ho isake liye. pUjya bhAIzrI -ekamAtra nijahita yA doSa TAlane ke dRSTikoNa se, nija hita ke dRSTikoNa se yA doSa TAlane ke dRSTikoNa se satsaMga apekSita hai yA anivArya haiyA upAsanIya hai. ullAsita pariNAma se niyamita upAsanIya hai. vairAgyapUrvaka yAni maMda rasapUrvaka audayika pravRtti sAtha honI cAhiye. audayika pravRtti kaise honI cAhiye jo satsaMga ko upAsatA hai usakI udaya kI pravRtti maMda rasavAlI honI jarUrI hai. usako kahate hai mumukSu kI bhUmikA kA vairAgya. saralatA, doSa prati niSpakSapAtatA, niSpakSatA. nirpekSa hokara doSa kA nivedana kare. doSa ko chipAkara doSa kA nivedana nahIM kare. aura Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-609 201 bhakti. pratyakSa jJAnIpuruSa ke prati niSkAma bhakti. 52ma satsamAgama kI niraMtara bhAvanA. usa prakAra ke pariNAma satsamAgama ke sAtha hone cAhiye. yaha satsaMga kI yathArtha paddhati hai. isa prakAra meM Routine honevAlA nahIM hai. Routine hogA to isa prakAra ke pariNAma nahIM hoMge. jisako Routine ho jAyegA usako udaya meM nirasatA nahIM AyegI, vaha udaya meM utanA hI 2sa legA. isakA matalaba kI vaha Routine meM A gayA hai. usako udaya meM koI jAgRti nahIM rahatI. yathArthatA meM to) udaya meM jAgRti A jAtI hai aura nirasatA ho jAtI hai. aisA banatA hai. jo apane doSa kA nivedana karatA hai vaha bhI saralatA aura jAgRti kA kAraNa hai. aura jJAnIpuruSa kI atyaMta bhakti aneka prakAra ke doSa ko utpanna hone nahIM detI. vaha sahaja bAta hai. isameM bhI kaheMge, vaha bAta to Age AyegI. satsaMgako pahacAnakara isa jIvane...' yAni hamAre jIvane use parama hitakArI nahIM samajA,...' yaha galatI kI. parama hitakArI nahIM samajA to paramasneha se upAsanA bhI nahIM kI. 'aura prAptakA bhI aprApta phalavAna honeyogya saMjJAse visarjana kiyA hai, aisA (zrI tIrthaMkarane) kahA hai.' yathArtha satsaMga prApta thA, phira bhI isakI prApti na hove aura ayogyatA hove aisI sthiti prApta hone52 ayogyatAvAlI rahI. usako kahate hai ki aprApta lavAna saMjJA. kaisA nAma diyA hai ? aprApta lavAna saMjJA. aprApta lavAna honeyogya saMjJA. prApta honepara bhI dazA vahI kI vahI rahI. aura usa prakAra se satsaMga ke mahattvapUrNa yoga ko visarjana kara diyA. vaha hAra gayA. jaise koI juA meM paise hAra jAte haiM to usako kucha milatA to nahIM. paisA calA jAtA hai, kucha mAla milatA nahIM. aise yahAM jo puNya thA, satsaMga prApta huA aisA mata puNya thA, kucha mAla nahIM liyA to puNya ko vaha hAra gayA. manuSyabhava ko bhI vaha hAra gayA. AtA hai ? bahu puNya kare pUMjathI.. naradehane hArI javo'. manuSyabhava ko hAra gayA. kucha hAtha meM nahIM AyA. manuSyabhava jaisA manuSyabhava calA gayA. Atmahita ke liye bahuta acchA maukA thA vaha cUka gayA aura sArI taka hai vaha gaMvA dI, khatama kara diyA. aisA bahuta bAra kiyA hai. yaha bAta karate hue, 'kRpAludeva' ko bAta karate-karate bahuta bhAva A gayA hai, bhAvAnvita ho gaye haiM. ekadama bhAvanA tIvra ho gaI. yaha jo hamane kahA hai usI bAtakI vicAraNAse hamAre AtmAe~ AtmaguNakA AvirbhAva...' ho gayA. vicAra se hamako itanI asa2 huI ki hamAre AtmaguNa hai vaha pragaTa hone lage. hamArI AtmA meM Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjaya bhAga-11 272. AtmaguNa kA Avibhava hokara sahaja samAdhipayata prApta hue...." AtmabhAva hokarake kyA huA ? nirvikalpa samAdhi A gaI, nirvikalpa ho gaye. yaha bAta kahane meM nirvikalpatA A gaI. satsaMga kI mahimA darzAte hue umaMgaliyAna? utsAhaliyA. to utsAhameM kyA hai?varSollAsa hotA hai. varSollAsa kI bAta karate apanA puruSArtha utanA tIvra ho gayA ki AtmaguNa pragaTa hokara samAdhi meM A gaye, sahaja samAdhi meM A gaye. hamAre AtmaguNa sahaja samAdhipayata prApta hue, aise satsaMgako meM atyaMta atyaMta bhakitane namaskAra karatA hUM kitanI satsaMga kI mahimA hai ! satsaMga kI kyA dena hai vaha samajAne kI jarUrata nahIM rahI. kyA pratipAdana kI zailI hai! satsaMga kI mahimA darzAne ke liye pratipAdana kI zailI kayA hai!!ve lukhA pratipAdana nahIM kara rahe haiM. satsaMga kI mahimA darzAte-dazata AtmaguNa AvirbhAva ko prApta ho jAte haiM aura sahaja samAdhi dazA meM, nirvikalpa dazA meM A jAte hai. o.ho..! ItanA satsaMga kA. mAhAsya hai ki hamAre AtmaguNa hai vaha pragaTa hone laga jAte hai isa satsaMga kI to hama bhakita karate haiM, isako namaskAra karate haiM satsaMga kI mahimA karata-karate satsaMga bhakti aura namaskAra kara diyA. kyA-kyA smaraNa meM AyA hogA ? jisa satsaMga se svayaM ko AtmalAbha huA thA, aise satsaMga kA smaraNa kara liyA. o.ho...! hamako kaisA AtmalAbha huA thA ! kitane varSollAsa se hama satsaMga kI upAsanA karate the aura hamArI kyA hAlata ho gaI thI ! to aise bhAvAnvita ho gaye aura vartamAna meM sahaja samAdhi dazA A gaI. aura vaha bhI likha diyA ki ye hAlata ho gaI hamArI. hama to isako atyaMta atyaMta bhakti se namaskAra karate haiM. aisA laukika meM bhI banatA hai. koI bahuta duHkha kAprasaMga smaraNa meM AtA haito usakA bayAna karate-karate rone laga jAte haiMki nahIM rone laga jAte ? ekadama bhAva A jAtA hai na? abhI usameM se kucha nahIM hai. prasaMga to bana gayA so bana gayA. lekina aisA duHkha hotA hai bolate-bolate ki rone laga jAte hai. aisI asara hotI hai. vaisI asara satsaMga kI mahimA karata-karate kRpAludeva kI ho gaI. isaliye samajAne kI jarUrata nahIM haiki satsaMgakIdenakitanI baDI hai. vahasamajAne kI jarUrata nahIMhai. mumukSu - satsaMga kI mahimA to AI hai sapuruSa ke saMga ko satsaMga kahA gayA hai. vartamAnakAla meM satsaMga kA yoga ItanA durlabha ho gayA hai aura sapuruSa kI Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-609 273 pahacAna bhI bahuta durlabha ho gaI hai. to satpuruSa ko kaise khojA jAye ? vartamAna satpuruSa dikhAI nahIM dete. to mumukSujIva kayA kare ? : pUjya bhAIzrI :- ThIka bAta hai. eka saccI bAta kahUM ? satpuruSa agara nahIM mile, saMbhava hai nahIM mile. utkRSTa mumukSu bhI agara koI mila jAye na, to usakA kAma Age baDhegA. usako sIdhI asara ho jAyegI. koM ? sAmAnya mumukSu ko utkRSTa mumukSutA kA prayojana hai, eka kadama Age baDhane meM phira vaha dUsarA kadama Age baDha sakatA hai. usake liye sabase jyAdA upakArI utkRSTa mumukSu ho sakatA hai. isakI asara sIdhI pahuMcegI. kabhI pratyakSa anubhava ka2 lenA. koI aisA utkRSTa mumukSu mile to pratyakSa anubhava ka2 lenA. eka bAta. aisA bhI yoga milanA bahuta kaThina hai. yaha bhI Ajakala itanA sulabha nahIM hai, vaha bhI durlabha hai. samaja lenA. dUsarI bAta. satpuruSa Aja dikhAI nahIM de rahe haiM to hama mumukSu kyA kare ? eka samasyA khaDI hotI hai. hamako pyAsa lagI hai. regIstAna meM hama saphara kara rahe haiM. satpuruSa kI upalabdhi nahIM hai to regIstAna hI ho gayA na ? aise hama regIstAna meM saphara kara rahe haiM aura pAnI nahIM mila rahA hai aura hamako pyAsa lagI hai. kyA kareM ? hama kayA kareMge ? mumukSu H- khoja kareMge. pUjya bhAIzrI :- kitanI khoja kareMge ? mumukSu :- jitanI zakti hai usase bhI jyAdA. pUjya bhAIzrI :- hAM, usase bhI jyAdA. jyAdA kareMge ki nahIM kareMge ? mumukSu H- pAnI ke alAvA krUsA kucha sUjaMgA bhI nahIM. pUjya bhAIzrI :- dUsarA vikalpa hI nahIM AyegA. pAnI. pAnI. roma-roma se pAnI kI pyAsa uThegI). kayA hama aisA vicAra kareMge ki ye to regIstAna hai, bhAI ! pAnI regIstAna meM kahAM-se ho sakatA hai ? choDo pAnI kI bAta. khA lo bhUjiyA. hamAre pAsa hai. bhUjiyA khAyegA to mara jAyegA. jisako pAnI kA vikalpa chUTa gayA isakA matalaba ki usako tRSA lagI hI nahIM thI. isaliye regIstAna meM satpuruSa nahIM hai to aisI khoja, khoja yAni aisI prApti kI bhAvanA, prApti kI tIvra aura utkRSTa bhAvanA calI kayA ? are...! satpuruSa zAyada nahIM mileMge aura hamArA bhava pUrA ho jAyegA (to) ? agara aisA nahIM AyA to satpuruSa hamArI bagala meM hogA to bhI hamArA dhyAna jAyegA nahIM. yaha bAta ho jAyegA. Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 rAjahRdaya bhAga-12 mumukSu-sapuruSake lakSaNa kyA hai? pUjya bhAIzrI:- pahacAna karane ke liye lakSaNa kyA hai? unakA pariNamana hI usakA lakSaNa hai. yaha bAta avazya haiki bAhya lakSaNa nahIM hai. lakSaNa puruSa ke aMtara pariNamana meM hai. bAhya lakSaNa koI nahIM hai. kaya? ki satyaruSa hone para bhI unake udaya kese hote hai ki apane ajJAnabhAva se bAMdhe hue karma kA udaya AtA hai. kauna-sA udaya AtA hai? ajJAnabhAva se jo karma bAMdhe the usakA udaya (AtA hai). to ajJAnI ko jaisA udaya AtA hai vaisA jJAnI ko udaya AtA hai kyA kareMge? bAhara meM to koI patA calanevAlA nahIM hai. isaliye jaise sAmAnya saMsArIjIva apane upajIvana meM gujarate haiM, vaisI hI jJAnI kI dazA dekhane meM AtI hai. pahacAna karane ke liye to, jaise hIrA kI pahacAna karane ke liye jauharI bananA paDatA hai, vaise aisI utkRSTa pAtratA meM AnA paDatA hai, taba sapuruSa kI pahacAna hotI hai. mumukSu - saruSa kI pahacAna sapuruSa ke lakSaNa kyA hai yaha pUchate hai lekina) hamAre lakSaNa kyA hai ki sapuruSa kI pahacAna hove? pUjya bhAIzrI - pahacAna karane ke liye hamAre lakSaNa kaise hone cAhiye? yaha bAta pahale AnI cAhiye. isake liye hama kyA samajate haiMki hama to pahacAna sakate haiM lekina unake lakSaNa hamako nahIMdikhate. lekina hamAre lakSaNakaise hai, vaha pahale dekhane kI cIja hai. mumukSu - hIrA kI pahacAna karane ke liye jhauharI bananA paDatA hai. pUjya bhAIzrI:- hAM. ThIka hai. bananA paDatA hai ki nahIM? isake binA hIrA nahIM pahacAnA jAtA. isaliye utkRSTa pAtratA meM AnA jarUrI hai. hamako vartamAna ajJAna dazAvAlI sthiti bardAzta kyo hotI hai? kyA hama sukhI haiMkiduHkhI hai duHkhI haiMna? mumukSu-duHkhamaisukha mAnatA hai. pUjya bhAIzrI - yahI gaDabaDa hai. duHkhI hai, phira bhI mAnate haisukhI haiM. itihAsa dekhiye. abhI parasoM hamAre pUjya "sogAnIjI' kA janmadina AnevAlA hai. aba dekhiye, unako "Atmadharma paDhake "sonagaDha Ane kA prayAsa karyo huA ? prayAsa hI nahIMhuA, ve vAkaI rUbarU A gaye "Atmadharma kI First copypaDhI. merA prazna hai ki 600mAIla kA, karIba 600mAIla hotA hai. "sonagaDha-ajamera', "ajamera se Aye che. una dinoM meM 'ajamera rahate the. ve "ajamera se nikalakara "sonagaDha' pahuMce. anajAnI bhUmi meM, anajAnI jagaha meM, anajAne logoM ke bIca meM, anajAnI Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-609 275 bhASAvAloM ke bIca meM (A pahuMce). gujarAtI nahIM jAnate the. kabhI 'sonagaDha Ave nahI the. kayA "ajamera' ke pAsa choTA gAMva-dehAta hotA to kyA hama "Atmadharma milane para jAte kyA? utanA parizrama hama karate kyA? usa vakta "Atmadharma kI kImata cAra AnA-25 paisA thI. vahakisIne Free of chargepracAra ke hetu se bheja diyA. koI cAra Ane kI cIja gharapara A jAye to isapara hama itanA laMbA saphara kara leMge yA?vaha bhI aise dina the ke vyavasAyameM aura ArthikarUpa se Ane kI anukUlatA nahIM thI. aisI paristhiti thI. te anukUla paristhiti meM nahIM Aye haiM. te kyAM Ave? yahakhoja kAviSaya ho jAnA cAhiye.vekyoM Ave? mumukSuda-unadinoM meM hindu-musalamAnoM ke Riotcala rahe the. pUjya bhAIzrI - hAM. una dinoM meM hindu-mulasamAna ke hullaDa, baDe--baDe zahara meM Riots cala rahe the. gharabAhara nikalanA eka jokhama thA, anajAnI jagahameM jAnA bhI jokhIma thA. itanA kadama kyoM uThAyA? pratikUla paristhiti meM anajAnI jagaha meM, anajAnI bhASAvAloM ke bIca meM, naye gAMva meM jAne kA itanA jora kyAM AyA? kisa kAraNa se AyA? ki apane ko tRSA lagI thI aura ThaMDI havA vahAM se AyI. abhI pAnI nahIM dekhA thA. pAnI dekhate to Plane se A jAta. Train se nahIM Ave. itane lAlAyata the. lekina havA ThaDI AvI. lagatA hai ki pAnI honA cAhiye. kyoM ThaMDI havA yahAM-se A rahI hai? idhara se ThaMDI havA AtI hai pAnI hogA, jalAzaya hogA, baDA jalAzaya hogA. varanA ItanI ThaMDI havA nahIM AtI. to doDate hue A gaye. matalaba kyA hai isa bAta kA sArAMza kyAnikalatA hai?vahadekhane kI, samajane kI cIja hai. sArAMza yaha hai ki jisako jisakI tIvra jarUrata lagatI hai use saMketa bahuta hotA haijyAdA kahA nahIM jAtA, saMketa hI bahuta ho jAtA hai. to vahAM to saMketa milA ki kucha hai muje AtmazAMti cAhiye vaha AtmazAMti milane kI saMbhAvanA yahAM dikhatI hai. muje vahAM jaldI se jaldI cale jAnA cAhiye. aisA hamArA dhyAna jAtA hai kyA ? aisA hamArA dhyAna jAnA cAhiye ki yathArtha satsaMga kahAM milatA hai ? aura jahAM yathArtha satsaMga mile hameM kisI bhI kIMmata para usakI upAsanA karanI hai. hamAre yahAM to kabhI-kabhI aisA hotA hai ki Apa idhara satsaMga karate ho to sabako dUra paDatA hai. koI najadIka sthala Apa cuno to hamako AnA-jAnA anukUla ho jAya. thoDA bhI, eka-do kilomITara kA gAMva hI gAMva meMdUra ho jAtA haito lagatA hai, apane ko dUra paDegA, najadIka meM hogA to jAyeMge. varanA choDo. Next dUsare dina Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 cajahRdaya bhAga-12 tIsare dina (jAyeMge). mAne ItanI hamArI anukUlatA-pratikUlatA ke choTe moTe hisAba hamaginate hai yA yaha Time hamako Suit nahIM hotA, yaha samaya hamako anukUla nahIM paDatA hai, hamako dUsare-dasUre kAma meM phira jAnA paDatA hai. vyavasAya hotA hai, ye hotA hai, vaha hotA hai. dukAna para AdhA ghaMTA derI ho vaha hama baddata nahIM kara sakate, satsaMga choDanA hama bardAzta kara sakate haiM. hamAre udaya ke kArya A jAte hai to usako hama Priority dete haiM aura satsaMga choDate hai jisako satsaMga kA mUlya nahIM hai, vAkaI usako AtmakalyANa karanA hI nahIM hai, aisA samajanA. satsaMga kAmUlyakitanA hai ki sahaja samAdhidazA prApta ho jAye utanA hai aura usakA sAkSAtkAra karake "kRpAludeva' likhate hai dekho ! hamako yaha huA. bAta karate hamako aisA huA. mahimA kI bAta karate-karate hamako to aisA ho jAtA hai. upAsanA karata-karate ho ho hI jAve, usameM kahane kI koI jarUrata nahIM hai. '8. avazya isa jIvako prathama sarva sAdhanoMko gauNa mAnakara nivaNake mukhya hetubhUta satsaMgakI hI savarpaNatAse upAsanA karanA yogya hai,.. eka vacanameM kitanI bAta likhI hai yaha vAkeI vacanAmRta hai jese amRta pIne se marate nahIM, ajaraamara ho jAte hai. aise hI vacanAmRta hai, vacanarUpI amRta hai. "kRpAladeva ke vacanoM kI jitanI bhakti kareM utanI kama hai. haiki nahIM? "avazaya isa jIvako mAne hamAre jIva ko prathama sarva sAdhanoMko gauNa mAnakara... satsaMga milatA hai to bhI hama yAtrA kA Programme banA lete hai kyoMki vaha bhI dharma kA sAdhana hai. Anepara satsaMga kareMge. pahale yAtrA kara le. kyoMki Season abhI ThIka hai. Season kI anukUlatA hai, abhI yAtrA kara leM. dUsare-dUsare sAdhana ko gauNa mAnanA cAhiye, gauNa kara denA cAhiye. satsaMga ko Priority itanI denI cAhiye ki sarvasAdhana ko, yAtrA ho, pUjA ho, bhakti ho, dayA, dAna ho, ghara kA koI bhI zAstravAMcana ho, kucha bhI ho, satsaMga upalabdha hotA hai to sarva sAdhana ko gauNa kara denA cAhiye. agara aisA hama nahIM karate haiM to hamAre meM Atma kalyANa karane kA vivekanahIM hai. yaha sapuruSa kI AjJA hai, jJAnI puruSa kI yaha AjJA hai. "avazya hamAre jIvako prathama sarva sAdhanoMko gauNa mAnakara.... kayoM gauNa mAnanA? ki "nivaNike mukhya hetubhUta satsaMga...." hai. satsaMga kayA hai? samyagdarzana kA hetubhUta nahIM likhA, nirvANa kA hetu likhA. aura nirvANa ke hetu meM mukhya hetu likhA hai kitanI Priority dI hai! vajana diyA hai. "nivaNike hetubhUta satsaMgakI hI soMpaNatAse Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-609 277 upAsanA karanA yogya hai. isake liye kucha bhI arpaNa karanA paDe yA hamako bhoga denA paDe, hamArI taiyArI honI cAhiye. eka dAMta le leveM, aura spaSTa karane ke liye. hama satsaMga upAsate hai, satsaMga upAsane ke samaya meM hamako kucha nukasAna bhI jAtA hai-Arthika nukasAna jAtA hai. eka ora hama Arthika nukasAna bacA sakate haiM, satsaMga ko samarpaNa karake. yA to hama paise kA samarpaNa karake satsaMga ko juTA sakate haiM. hamArI vRtti kyAM kAma karegI ? thoDI parIkSA karane kI cIja hai. aisA prasaMga AyA ho. hamArI vRtti kyA kAma karegI?Same time aisA banatA hogA. banane kI paristhiti A jAye. eka ora hamako nukasAna jAtA hai, eka ora satsaMga kA nukasAna jAtA hai, eka ora paise kA nukasAna jAtA hai. hamako kyA karanA cAhiye? mumukSu bhoga zabda bhI thoDA lagatA hai. pUjya bhAIzrI:- satsaMga kA lAbha dikhegA, sahaja gauNa ho jAyegA. satsaMga kA lAbha nahIM dikhegA to gauNa honA muzkila hai. kadAcit haTha se kara diyA to pariNAma bigaDa jAyegA. haTha se karegA to pariNAma bigaDa jAyegA. to haTha karake pariNAma nahIM bigaDe isaliye to satsaMga choDanA ThIka haiye svaccheda ho jAyegA, phira svaccheda ho jAyegA. ye bhI karanA nahIM cAhiye. Isaliye pahale to hamako satsaMga kA lAbha kitanA, kaisA, kisa prakAra kA hotA hai usakA sahI mUlyAMkana AnA jarUrI hai. isake binA kahIM na kahIM gaDabaDa hogI. kareMge to bhI gaDabaDa aura choDeMge to bhI gaDabaDa. donoM meMgaDabaDa ho jAyegI. mumukSu-savarpaNa meM aura kyA kahanA cAhate haiM? pUjya bhAIzrI - sarvArpaNa mAne koI hisAba-kitAba nahIM lagAnA. satsaMga se honevAlA lAbha itanA baDA hai ki) nirvANa kA mukhya hetu hai. mAne anaMta janma-maraNa kA nAza hone ke hetubhUta hai. isakA mUlyAMkana kisa cIja se kiyA jAyegA? kauna-sI Terminology hai ? batAIye. eka mRtyu se bacane ke liye Apa saba kucha dene ke liye taiyAra ho jAyeMge. aMdhazraddhA meM aisA kissA peparoM meM kabhI AtA hai kisI ne apane bacce kI bali karadI. bali karate haiMna? gAyaka, bheMsa kA, bakare kA to karate hai, apane bacce kA bhI kara dete haiM. yaha bhI jIva haina. kyoM? apane ko kucha lAbha hotA) ho yA mRtyuse bacane kA hoyA kucha bhI ho, ekamRtyu se bacane ke liye jIvane kyA-kyA kiyA ? vaha koI bali nahIM detA, hamAre jIva ne bhI ye saba gaDabaDa kI hai. naraka, nigoda meM Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 rAjahRdaya bhAga-12 aise hI nahIM gaye. anaMta kAla meM anaMta bAra naraka, nigoda gaye hai. aise hI nahIM gaye, ye saba nikRSTa se nikRSTa pariNAma kiye haiM kisI kA itihAsa acchA nahIM hai. isaliyekisI kA itihAsamatadekhanA. kyoMki hamArA bhI acchA nahIM hai,kisI kA bhI acchA nahIM hai. saba jIva paribhramaNa karate-karate anaMta kAla naraka, nigoda anaMta bAra gaye. aba maukAmilAhai jaba abamaukAmilA haito isakA lAbhakaise uThAve? ItanI mahAna upalabdhi hotI hai-nirvANapadakI prApti. jisako nirvANapada kA lAbha ho vaha hisAba-kitAba lagAye to isake jesA koI mUrkha nahIM hai. kyA hisAbakitAba lagAnA hai isake Age ? isaliye kahate haiM, koI hisAba-kitAba dekhanA nahIM 'sarvArpaNatAse upAsanA karavA yogya hai ki jisase sarva sAdhana sulabha hote. hai" basa! sarvArpaNatA AI ki sabhI sAdhana sulabha ho jAyeMge. koI sAdhana karane meM kaThinAI AyegI nahIM. saba aise hI cuTakI bajAke kAma hone lagegA. sarvANitA. AnI cAhiye.phira dekho!sarvANitA Ane se kudarata bhI juka jAtI hai. AyAkinahIM ?caudaha brahmAMDa ko zUnya honA paDatA hai kudarata ko isakI sevA meM gulAma hokara rahanA paDatA hai. banegA, unako to sarva sAdhana sulabha hai. aisA hamArA AtmasAkSAtkAra hai" kyA likhA hai? hamAre AtmasAkSAtkAra se yaha bAta kahate haiM. hamako koI anumAna lagAkarake, tarka lagAkarake, zAstra paDhakarake, Logic ko joDakarake, yukti banAkarake bAta nahIM karate hai. anubhava zabda bhI nahIM likhA , AtmasAkSAtkAra likhA hai. yaha zabda thoDA aura Powerful isaliye hai ki anubhava zabda to laukika parokSa jJAna meM bhI prayoga kiyA jAtA hai. hamane haraDe khAI isaliye hamArA peTa sApha huA. yaha hamAre anubhava kI bAta hai ki agara kanja rahatI hai aura haraDe lete hai to peTa sApha ho jAtA hai. haraDe peTa meM kyA kAma karatI hai vaha anumAna kA viSaya hai. kyoMki usameM koI sAkSAtkAra hotA nahIM hai. to kahate haiM ki, yaha hamAre anubhava kI bAta hai. hamane istemAla kara liyA. prayoga karake hamArA anubhava batAyA to jagata meM anubhava to parokSa bhI hotA hai. lekina AtmasAkSAtkAra parokSa hotA nahIM hai, yahapratyakSa hotA hai. Isaliye kahate haiMki hamane to yahapratyakSa AtmasAkSAtkAra karake yaha bAta kaha rahe haiM. bahuta suMdara bAta yaha AyI hai ki jo jIva sarvArpaNabuddhi se satsaMga kI upAsanA karegA usakA avazaya nirvANa hogA, hogA aura hogA hI. aura yaha "kRpAludeva' ke AtmasAkSAtkAra kA viSaya huA hai khuda kA AtmasAkSAtkAra kA yaha viSaya huA hai. Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-609 279 unhoMne apanA nirvANapada eka bhava meM dekha liyA hai. eka pada meM apane khuda ne dekha liyA hai. 'gurudeva' ko kisI ne prazna pUchA thA ki 'kRpAludeva' likhate haiM ki eka bhava hokara hama svarUpa-svadeza meM jAyeMge. dhArIne eka jabhava, jAzuM svarUpa svadeza jo....' aisA kake kAvya likhA hai na ? apanA aMtaraMga kAvya likhA hai, jAzuM svarUpa svadeza ja...' kevalajJAna to thA nahIM, kevalajJAna to thA nahIM, to kaise mAlUma ho gayA ? 'gurudeva' ne kayA uttara diyA ? 'kRpAludeva' kA zrutajJAna itanA nirmala thA, mati-zrutajJAna to sabako hotA hai, lekina utanA nirmala thA ki jaise kevalajJAna meM AtA hai, paisA hI zrutajJAna meM AtA hai, nirmala jJAna meM aisA hI AtA hai. yaha bAta kevalajJAnavat niHsaMzaya samajanA. kyA bole ? isa bAta meM saMzaya ka2ne yogya nahIM hai, aura utanA pakkA AtA hai. zrutajJAna meM utanA pakkA bhAvabhAsana ho jAtA hai ki eka bhava meM merA niveDA ho jAyegA. aura tabhI isa bAta ko ne bAhara kholate haiM. itanA pakkA nahIM ho to usa bAta ko bAhara meM 2khate nahIM hai. utanA nirmala zrutajJAna ho gayA thA. mumukSu :- 'sogAnIjI' ne kahA, chellI musApharI che. pUjya bhAIzrI :- Akhira kI musApharI hai. aba to Akhira kI musApharI hai. aura 'gurudeva' ne isa bAta para mahora lagA dI ki ve bhI ekabhavatArI hai. svargaloka meM gaye haiM, svargae~ se nikalakara ke jhapaTa kareMge. hamArA kAThiyAvADI zabda hai, jhapaTa zabda. jhapaTa mAne tejI se kAma kara lenA, usako jhapaTa kara lenA. hindI meM kayA kahate hai ? jhapaTa hI kahate haiM ? jhaDapa se kAma karanA. mumukSu :- 'sogAnIjI' ko bhI AyA ki yaha merI AkharI musApharI hai, 'gurudeva' ke jJAna meM bhI yaha bAta AyI. pUjya bhAIzrI :- 'gurudeva' ke bhI nirmala zrutajJAna meM vaha bAta A gaI. apane bhava kA bhI A jAtA hai, kabhI dUsare ke bhava kA bhI A jAtA hai. zrutajJAna kI tAkata bahuta hotI hai. vaha to umAsvAmI'ne likhA hai. 'tattvArtha sUtra' meM kayA likhA hai ki jaise kevalajJAna meM pratyakSa hotA hai, utanI zakti zrutajJAna kI hotI hai. pharka kitanA hai ? pratyakSa aura parokSa kA. zrutajJAna kI zakti kitanI ? ki jitanI kaivalajJAna kI jAnane kI zakti hai utanI. ye chaha dravya ko jAnatA hai, te bhI chaha dravya ko jAnate haiM. mumukSu H:- 'samayasA2' meM kahA hai, samyagdaSTi zrutakevalI hai. pUjya bhAIzrI :- vaha sUtra to aisA hai, sUtra hamako yAda thA, bhUla gaye. kevalajJAna Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 rAjahRdaya bhAga-12 jitanA jAnate haiM. jitanA kevalajJAna jAnatA hai utanA hI pratyakSa parokSa kA hI bheda hai, aura koI bheda nahIM hai. mumukSu H- 'samayasAra' meM to samyakdaSTi ko zrutakevalI kahA hI hai. pUjya bhAIzrI :- hAM. zrutakevalI AMThavI gAthA meM kahA hai. vaha zrutakevalI hai. phira se, "avazya isa jIvako prathama sarva sAdhanoMko gauNa mAnakara nirvANake mukhya hetubhUta satsaMgakI hI sarvArpaNatAse upAsanA karanA yogya hai, ki jisase sarva sAdhana sulabha hote haiM, aisA hamArA AtmasAkSAtkAra hai.' '3. usa satsaMgake prApta honepara yadi isa jIvako kalyANa prApta na ho' aisA yathArtha satsaMga prApta honepa2 bhI di isa jIvako kalyANa prApta na ho to avazya isa jIvakA hI doSa hai,...' satsaMga kA doSa nahIM hai, jIva kA doSa hai. koM ? 'koMki usa satsaMgake apUrva, alabhya aura atyaMta durlabha yogameM bha... kitanA mahaMgA hai ? apUrva hai, alabhya hai aura atyaMta durlabha hai aise satsaMga ke yoga meM bhI usane usa satsaMgake yogako bAdhaka aniSTa kAroMkA tyAga nahIM kiyA.' satsaMga se jo lAbha honevAlA thA usameM nukasAna hove aise kAraNarUpa pariNAma kA sevana kiyA. satsaMga ke daurAna bhI yahI kAma kiyA. satsaMga to prApta huA kintu doSa jIva kA rahA. satsaMga prApta huA lekina doSa jIva kA rahA. yaha bahuta mahattvapUrNa bAta hai. jabaki hama sAmUhika satsaMga kara rahe haiM to hamAre liye hamArI bhUmikA kI prayojana kI bAta AyI hai. thoDA vizeSa gaharAI se isakA svAdhyAya kareMge. kyoMki thoDI vizeSa bAta isameM lenI hai ke dekho ! kyA hotA hai ? satsaMga prApta hotA hai to kalyANa hotA hI hai. aura kalyANa nahIM bhI hotA hai to isameM satsaMga kA koI doSa nahIM hai. jIva usa vakta bhI aise pariNAma meM rahatA hai ki jisase usako Atma kalyANa meM bAdhA pahuMcatI hai. Atma kalyANa kA sAdhana milane 52 Atma kalyANa meM bAdhA pahuMcatI hai. aura isakA kAraNa yaha huA ki usako satsaMga kA mUlyAMkana huA nahIM hai. mUlyAMkana hove to kImatI cIja ko koI choDa sake nahIM. aisA nahIM bana sakatA. isaliye thoDA vizeSarUpa se isako leMge.... Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-609 tA. 10-5-1995, patrarNAMka - 609 pravacana naM. 484 ... 281 kA2Na miTAne kA upAya kayA hai ? donoM bAta aba dasaneM Paragraph meM kareMge. '10. mithyAgraha, svacchaMdatA, pramAda aura indriyaviSayakI upekSA na kI ho tabhI satsaMga phlavAna nahIM hotA,...' satsaMga phalavAna nahIM hotA hai isake cA2 prakAra ke pariNAma bAdhaka kAraNarUpa meM hote haiM. isameM eka to pahalA hai--mithyAAgraha. mithyAAgraha mAne kayA ? ki satsaMga meM yathArtha Atma kalyANa kA mArga mile aisI bAta hamAre sAmane AtI hai, phira bhI hama hamArI manamAnI rIta se Atma kalyANa karanA cAhate hai. aura usakA hameM Agraha rahatA hai ki hamako aisA hotA hai isakA kyA kareM ? hamAre meM vaha karanA hai usa prakAra se hama kayA kareM ? aneka prakAra ke pUrvagrahita jo bhI nizcaya hai vaha nizcaya nahIM chUTatA hai to ADA AtA hai. usako kahate haiM mithyAAgraha. mithyAAgraha mAne apane ko aisA nahIM lagatA hai ki yaha mithyAAgraha hai. vAstava meM vaha mithyAAgraha hotA hai, jJAnI kI dRSTi se. unako to aisA lagatA hai ki maiM to merA doSa miTAne ke liye ye sAdhana karuM, vaha sAdhana karuM, Age baDhane ke liye vaha sAdhana karuM, aisA kahIM ne kahIM apanI paddhati se kArya karanA mAnatA hai aura usakA Agraha rahatA hai. Mis concept jisako kahate haiM. vaha mithyAAgraha hai. aura svacchaMda. svacchaMda meM tIvra rasa se kaSAya kA pariNamana honA aura jJAnI ke batAye hue mArga 52 nahIM calakarake dUsarA-dUsarA rAstA pakaDanA, yaha jIva kA svacchaMda hai. jaba yaha bAta spaSTa aura prasiddha hai ki eka hoya tIna kAla meM paramArtha kA paMtha.' to vaha eka mArga kauna hai vaha pakaDanA hai. dUsare-dUsare mArga ko-upAya ko hameM pakaDanA nahIM cAhiye. apane abhiprAya se calanA aura apane galata abhiprAya 52 vajana raha jAnA. galata abhiprAya para vajana rahanA vaha mithyAAgraha hai aura apane abhiprAya se calanA, jJAnI ke abhiprAya se nahIM calanA (vaha svacchaMda hai). dharmasAdhana to hamane Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 rAjahRdaya bhAga-12 bahuta kiye hai lekina jJAnI ke abhiprAya se nahIMkiye haiM. jJAnIka AjJAmeM rahakara nahIM kiye haiM. pramAda mAne zithilatA. pramAda mAne zithilatA aura pramAda mAne Atma kalyANa ko choDakarake anya prakAra ke kAryameM laga jAnA usako bhI pramAda kahate hai bhale hI koI AdamI vyavasta rahatA ho lekina Atma kalyANa kA pariNAma nahIM karake dUsare-dUsare kAryameM lagatA hai vaha bhI jIva kA pramAdahai. kahegA aisA kima jAnate haiMki AtmA kA kalyANa kara lenA cAhiye. lekina samaya bItatA hai, Ayu bItatA hai dUsare-dUsare kAma meM. vahajIva kA pramAdahai. indriyaviSayakI upekSAnakI ho...udAsInatA nahIM AI ho. pAMca indriya ke viSaya kI apekSA rahA karatI hai aura upekSA na hotI ho. apekSA aura upekSA paraspara virUddha hai. upekSA nahIM kI to apekSA avazya avazya kI. aura pariNAma viSayakaSAya se bahuta malina rahate haiM. tabhI satsaMga phalavAna nahIM hotA. pariNAma meM malinatA adhika rahane se satsaMga phalavAna nahIM hotA. athavA satsaMgameM ekaniSThA, apUrvabhakti na kI ho...... satsaMga se Atma kalyANa hogA hI aisI ekaniSThA nahIM AI ho. itanA mUlya nahIM huA ho aura usake prati bahumAna jo AnA cAhiye, jJAnIke prati, sapuruSa ke prati, vahanahIM AyA ho. eka apUrvabhakti A jAye to aneka prakAra ke doSa to utpanna nahIM hoMge. sabase baDI bAta to vahahai ki aneka prakAra ke doSa to utpana hI nahIM hoge. varanA choTemoTe doSa to Itane hote raheMge ki mArga para Ane meM bahuta takalIpha ho jAyegI. kabhI koI doSa choTA dikhatA hai lekina aisA hotA hai ki gADI meM saba to barAbara ho lekina eka Puncture ho jAye to gADI Age nahIM calegI. Puncture kitanA hotA hai? eka choTI sI Pin tyremeMlaga gaI aura pUrI gADI meM saba cIjabarAbara hai, lekina gADI calegI nahIM. usa prakAra se apUrva bhakti aura ekaniSThA nahIM hone se bhI satsaMga nila jAtA hai. isaliye jo satsaMga meM zarIpha hote haiM, satsaMga meM upasthita rahate haiM una logoM ko ye chahoM prakAra ke pariNAma ko Telly kara lenA cAhiye ki kahIM isa prakAra ke doSa to hamAre meM nahIM hainayAnI satsaMga prApta hone parabhI hama Age nahIM baDha rahe haito avazya isameM se koI ne koI prakAranA doSa cAlu hai. mumukSu-apUrvabhakti ke bAre meM thoDAsA... Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-69 283 pUjya bhAIzrI - apUrva bhakti? apUrva bhakti kA matalaba hotA hai atyaMta atyaMta bhakti. kabhI aisI bhakti nahIM AI ho aisI bhakti. hamAre Atma nirvANapada kA sAdhana hai to usameM koI bhI kasara rahanI nahIM cAhiye. aisA apUrva bahumAna, atyaMta atyaMta bahumAna Aye to usa bahumAna ke kAraNa se bhI kitane prakAra ke doSa to AyeMge hI nahIM, utpanna hoMge hI nahIM. varanA choTemoTe doSa meM utane ruka jAyeMge ki jaise gADI meM Puncture ho gayA. gADI nahIM cale. doSa dikhegA choTA lekina hamArI gADI paramArtha mArganeMcAlu hogI nahIM. aisA banatA hai. mumukSu -"sogAnIjI' ko kaise bhakti AI thI? pUjya bhAIzrI :- vaha to Apa logoM kI carcA meM to bAta calI ki gurudeva' hamAre liye tIrthakara se bhI adhika hai. anaMta tIrthakara se adhika hai. ye bhakita behada bhakti hotI hai. kaisI bhakti hotI hai? jisa bhakti ko maryAdA ho,jisa bhakti ko hada ho vaha apUrvabhakti kahI nahIM jAtI. yathArtha bhakti hotI hai vaha behada hotI hai. aura dekho anaMta tIrthakaro se adhika (kahA). eka-do tIrthakara se nahIM, sau-pacAsa tIrthakara se nahIM, lAkha-do lAkha, koDa tIrthakara se nahIM, anaMta tIrthakara se adhika !kitanI bhakti huI ! ye behada bhakti huI to hama buddhimAna loga kabhI-kabhI aisI bAta meM buddhi lagAyeMge ki koI atizayokti to nahIM hai? "gurudeva tIrthaMkara to the nahIM, sarvajJa dazA meM to the nahIM, sarvajJatA to pragaTa huI nahIM thI, na nagna digaMbara nigraMtha munirAja bhI the, chachuM-sArve guNasthAna meM bhI nahIM the, vaha bAta bhI khullI thI. aba jaba nIce ke guNasthAna meM jaghanya mokSamArga meM the, unakI bhakti anaMta tIrthakaroM se bhI adhika kahanA, to kyA ye atizayokti thI ki nahIM thI ? yaha hamArA prazna hai. usako atizayokti kahaiyA nahIM kahuM? mumukSu-nahIM kahuM. pUjya bhAIzrI :- kyoM nahIM kahuM? batAIye, aisA to nahIM calegA. kyoM nahIM kahuM? mumukSu bhAva to jyAdA A gayAna. pUjya bhAIzrI :- vaha to hamArA prazna hai ki kayA bhAvukatA meM bole ? yA atizayokita kara dI? kyA bAta huI? mumukSu -anaMta tIrthakarake samavasaraNa meM kAma nahIM huA yaha kAma yahAM ho gayA to anaMta tIrthakara se adhika hai. Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 rAjahRdaya bhAga-12 pUjya bhAIzrI :- yaha dalIla to khuda ne bhI dI haiM. dUsarI eka bAta aura bhI nIkalatI hai ki lAbha kitanA huA ? lAbha anaMtA huA to upakAra anaMta nahIM mAneMge to kyA kareMge ? pramANikatA hai ki nahIM hai ? Apane hamako dasa rUpayA diyA to dasa rUpaye kA mAla hamako denA paDe. hama ATha kA (mAla) de to apramANikatA hai. lekina dasa rUpaye meM dasa rUpaye kA mAla mile usameM apramANikatA nahIM hai, vaha to barAbara hai. lAbha anaMtA huA to bhakti bhI anaMta hI AyegI. anaMta bhavabhramaNa miTa gayA to anaMta lAbha huA ki nahIM huA ? anaMta sukha kI prApti ho jAyegI to anaMta lAbha huA ki nahIM huA ? anaMta lAbha huA to bhakti bhI anaMtI Aye binA rahegI nahIM. anaMta lAbha hone52 bhI bhakti kama Ave aisA kabhI banegA bhI nahIM. aura jisako bhakti meM nApajoka karanA hai ki ye to caturtha guNasthAnavAle haiM isakI bhakti jyAdA mata karo. jyAdA karanI ho to nitha munirAja sadguru kI karo. aura isase jyAdA karanI ho to jinendra paramAtmA kI karo. lekina guNasthAna anusAra nApajoka karanA cAhiye. varanA Balance rahegA nahIM. buddhimAna loga to buddhi lagAyeMge ke nahIM lagAyeMge ? varanA cA hogA ? Out of balance ho jAyegA. yaha nahIM honA cAhiye. mithyAtva A jAyegA. kyA boleMge phira ? aura jyAdA DeDha DahApana kareMge to mithyAtva kI bAta karane laga jAyeMge. mumukSu :- paMDitoM ko aisA lagatA thA. unako khuda ko kacA lagatA thA ? pUjya bhAIzrI :- lagatA thA nahIM, lagatA hai bhI yaha bhI hai abhI to. 'he gurudeva !" 27 naMba2 kA patra hai. peja-29 hai. he gurudeva ! A5meM tIvra bhaktikA udaya honese hI idharake duHkhakA ilAja hogA, dUsarA koI ilAja nahIM, yaha bhalIbhAMti jAnatA hUM.' mumukSu :- aisI anahada bhaktivAle ko aisA bhAva ? pUjya bhAIzrI :- hAM, itanI behada bhakti hone52 bhI unako kacA lagatA thA zika abhI bhI merI bhakti meM kamI hai. agara merI bhakti pUrI hotI to inake caraNa meM hI maiM rahatA. merI bhAvanA meM kucha kasara hai, avazya kasara hai. unako aisA lagatA thA. jabaka bhakita behada thI. aura aisA hI hotA hai, jisako hotA hai usako aisA hI hotA hai. ye nApajoka ka2nevAle jo loga hote haiM unako AtmalAbha na huA hai aura na honevAlA bhI hai. isaliye unako ye tarka-vitarka uThatA hai. aura jisako anaMta lAbha hotA hai usako to apUrva aura anaMta bhakti Aye binA rahegI nahIM. Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-609 285 yadi eka aisI...' dUsarI koI bAta nahIM ho. yadi eka aisI apUrva bhakitase satsaMgakI upAsanA kI ho to alpakAlameM mithyAgrahAdikA nAza hotA hai aura anukramase jIva sarva doSoMse mukta ho jAtA hai.' paripUrNa nirdoSa ho jAyegA. isaliye yathArtha bhakti hai vaha paramapadArtha hai. kayA ? yathArtha bhakti hai vaha paramapadArtha hai. yahAM satsaMga meM calA ki nahIM calA Apako ? yathArtha bhakti paramapadArtha. kayA likhA hai 'kRpAludeva'ne ? yadi eka aisI apUrva bhaktise satsaMgakI upAsanA kI ho to alpakAlameM mithyAgrahAdikA nAza hotA hai aura anukramase jIva sarva doSoMse mukta ho jAtA hai.' sarva doSoM se mukta ho jAye to nirvANapada kI prApti ho jAye. sIdhI-sAdhI bAta hai. sarva doSa kA nAza ho to paripUrNa nirdoSa ho jAyegA. eka pakaDa lo--apUrva bhakti. basa ! bAta khatama. kitanA sa2la ho gayA mArga ! mArga ekadama sarala ho jAyegA. aura apUrva bhakti Aye binA kucha bhI karegA mArga hAtha meM nahIM AyegA. koMki eka hI rIta se kAma hotA hai, do prakAra se kAma hotA hI nahIM kabhI. 11. satsaMgakI pahacAna honA jIvako durlabha hai.' satsaMga kI pahacAna mAne kyA ? yathArtha satsaMga kahAM calatA hai ? asalI satsaMga kahAM calatA hai ? aura nakalI satsaMga kahAM calatA hai ? usakI pahacAna honI cAhiye. aisA nahIM hai ki do-pAMca jane, pacIsa jane ika2e ho jAye isaliye satsaMga hai, aisA nahIM hotA hai. yathArtha satsaMga to pariNamana para asara lAye binA rahe nahIM aura krama se usakA vikAsa hue binA rahe nahIM. to aisA satsaMga hamako kahAM milatA hai ? isakI pahacAna honI cAhiye. varanA kahIM na kahIM jIva pheMsa jAyegA. phaMsa jAyegA matalaba kyA ? ki vaha vahAM karatA rahegA. satsaMga karatA rahegA aura lAbha kucha hogA nahIM. aura aisA hamane dekhA hai ki pacAsapacAsa sAla se satsaMga kare aura paristhiti meM koI sudhAra nahIM hai. thoDA-bahuta bigaDA hogA, sudhAra hone kA to savAla hI nahIM hai. eka hI jagaha jyAdA Time lagegA aura Age baDhegA nahIM to pIche avazya jAyegA hI jAyegA. 'satsaMgakI pahacAna honA jIvo durlabha hai. kisI mahAna puNyayogase usakI pahacAna honepa2 nizcayase yahI satsaMga, satpuruSa hai, aisA sAkSIbhAva huA, vaha jIva to avazya hI pravRttikA saMkoca kare' apane doSo~ko kSaNa kSaNameM, kArya kAryameM aura prasaMga prasaMgameM tIkSNa upayogase dekhe, dekhakara unheM parikSINa kare;' kayA likhA ? ki agara mahAna puNyodaya se yA puNyayoga se pahacAna AI ki yathArtha satsaMga yahAM hai Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 rAjahRdaya bhAga-12 aura isa satsaMga meM koI satparuSa bhI hai to usa jIva ko sAkSIbhAva mAne vizvAsa AyA ho-pratIti AyI ho. sAkSIbhAva mAne pratIti AyI ho ki nizcaya se yahI satsaMga acchA hai. usa jIva ko apanI jo sAMsArika pravRtti hai usako saMkSepa kara lenA cAhiye. samaya bacAne ke liye. sabase pahalA bhAva aisA usako aisA AnA cAhiye. agara itanA durlabhase durlabha, apUrva alabhya satsaMga kA yoga hameM mila rahA haito. hameM hamArI jo pravRtti hai (use) ho sake to baMda kara denA. agara jarUrata nahIM ho to. jyAdA paise vageraha kI koI jarUrata, AvazyakatA na ho to unako to baMda kara denA acchA hai. agara aisI paristhiti na ho to unako samaya jyAdA se jyAdA mile aisA Adjustment kara lenA cAhiye. pravRtti meM Adjustment kara lenA cAhiye. abhiprAya meM kyA hai? hamako pUrA kA pUrA samaya satsaMga ke liye mile to acchA hai. lekina paristhiti aisI nahIM hai, kaI prakAra ke baMdhana hote haiM aura pratibaMdha hote haiM to Adjustmentto karanA hI cAhiye. "avazyahI pravRttikA saMkSepa kare..." mumukSu-mumukSu ko baMdhana hotA haiki pratibaMdha hotA hai? pUjya bhAIzrI:-pratibaMdha hotA hai usako to baMdhana hotA hI hai. jJAniyoM ko jaba prArabdha karma kA baMdhana hotA hai to mumukSu ko to hogA hI hogA. lekina akelA baMdhana nahIM hai, pratibaMdha ke sAtha baMdhana hai. jJAnI ko pratibaMdha nahIM hai. yAni ve aTakate nahIM, mokSamArga meM aTakate nahIM, ve Age baDhate rahate haiM isaliye pratibaMdha nahIM hai, unako avarodha nahIM hai. lekina jJAnI ko paristhiti kA baMdhana kucha na kucha pUrva prArabdha kA rahatA hai. to prArabdha kA yoga to mumukSu ko bhI hotA hai lekina vaha pratibaMdha ke sAtha hotA hai, vaha usameM aTakatA hai. isaliye usako akelA baMdhana nahIM kahA jAtA hai. usako pratibaMdha ke sAtha baMdhana kahanA cAhiye. usako to donoM hai pratibaMdha bhI hai aura baMdhana bhI hai. mumukSu-pratibaMdhasvayaM khaDA karatA hai, jabaki baMdhana hai vahaudayAdIna hai. . pUjya bhAIzrI:- hAM. pratibaMdha hai vaha svayaMne khaDA kiyA huA avarodha hai. mAne apane pariNAma meM pratibaMdha hai aura baMdhana hai vaha udaya kI paristhiti hai. do alagaalaga bAta hai. jJAnI ko apane pariNAma meM koI aise pariNAma hote nahIM hai. ve to mukta hI hote haiM ve pratibaMdha meM nahIM Ave. lekina kucha paristhitivazAt unako maryAdA meM rahatA paDatA to usako baMdhana kahane meM AtA hai. jaise Ayu kA baMdhana hotA hai. vahato teraharve guNasthAna taka hotA hai. dehako choDA nahIM jAtA. hotA hai ki nahIMAyu Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 287 patrAMka-609 kA baMdhana?vahapUrvaprArabdha hai. jitanA Ayu ho utanA bhoganA hI paDe. mumukSu -mumukSu baMdhana kI ADameM kucha prakAra ke pratibaMdha kA poSaNa karake satsaMga se vaMcita rahatA hai. usakA Exampledekara thoDA spaSTa kare. pUjya bhAIzrI -vaha bhI mAna le ki hamArA prArabdha aisA hai. lekina usako to usa prakAra ke saMyoga kA moha hotA hai aura aTakatA hai to baMdhana kI ADa lekara pratibaMdha kA sevana karatA hai, vaha svacchedarUpa pravRtti kara letA hai. aisA honA cAhiye nahIM. yaha kahane kA abhiprAya hai. agara vizvAsa AyA ho, pratIti AyI ho to "avazyahI pravRttikA saMkoca kare, apane doSIMko kSaNa kSaNameM,... dekhe. pratikSaNa doSoM ko dekhe. kitanI jAgRti honI cAhiye ? kSaNa-kSaNa para dekhe, pratyeka kArya meM dekhe aura pratyeka prasaMga meM bhI dekhe. kaise dekhe ? tIkSNa upayoga karake dekhe yAnI ki choTe doSa bhI hamAre sAmAnya prasaMga meM sAmAnya kArya meM honevAle choTe doSa bhI hamArI najara ke bAhara jAnA cAhiye nahIM. aisA upayoga sUkSma aura tIkSaNa ho jAnA cAhiye. doSa ko dekhane kA AtA hai ki nahIM AtA hai? tIkSNa upayoga se doSa ko dekhe. doSa kA vicAra kare aisA nahIM likhA hai. doSa ko dekhane kA likhA hai. kyA matalaba hotA hai isakA ? ki calate pariNAma meM jo doSa hai usako vaha dekha letA hai, pakaDa letA hai. jo pariNAma doSa meM calA gayA, bAdameM usake jJAna meM AyA vaha vicAra ho jAtA hai. kayoMki dekhane kA viSaya pratyakSa hai, vaha avalokana hai, usakA viSaya pratyakSa hai aura vicAra kA viSaya parokSa hai. bhUtakAla meM calA gayA doSa hotA hai jo doSa ho gayA usameM to koI nahIM hone kA savAla nahIM hai. lekina jo cala rahA hai usako dekhegA to usameM pharka hue binA rahegA nahIM. doSa kI zakti tUTa jAyegI, doSa kA rasa tUTa jAyegA, niyama se tUTa jAyegA. doSa kI tAkata toDane kA yaha rAmabANa ilAja hai, usako dekhanA vaha rAmabANa ilAja hai. isaliye isa zibirameM Aye hue bhAI-bahanoM se apanA prayoga calAyA thAkidekho ! Apako kyA-kyA najara AtA hai? aura usakI carcAaura nivedana karo. dekhakara unheM parikSaNa kare..." vaha parikSINa ho jAyegA, kSINa ho jAyegA. aura usa satsaMga ke liye satsaMga prApta karane ke liye dehatyAga karanekA yoga hotA. to use svIkAra kare... satsaMga ke liye kitanI kIMmata cUkAnI? ke prANatyAga karane ke liye bhI hama taiyAra hai, lekina hama satsaMga kebinA jiMdA raha sakate nahIM. utanI taiyArI Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 cajahRdaya bhAga-12 ho aura satsaMga nahIM mile aisA kabhI banatA nahIM hai. lekina hamako to hamArI anukUlatAeM ho to satsaMga meM jAnA hai, hamArI anukUlatA nahIM hai to hama satsaMga meM jA sakate nahIM. are! kabhI-kabhI to hama kahalAnevAle mumukSu ko satsaMga kA mUlya sajI, sarakArI se bhI kama ho jAtA hai. kayA huA ? Aja subaha-subaha mahemAna AnevAle the. sajI, sarakArI lAye binA calanevAlA nahIM thA. to hama Vegetable market meM cale gaye aura satsaMga meM nahIM A sake. yaha bAta kabhI-kabhI ho jAtI hai. aise to kabhI satsaMga kI upAsanA ho sakatI nahIM. 'gurudeva sonagaDha' birAjate the to kaI loga apanA vyavasAya choDakarake gurudeva" kApravacana sunane ko Aye the. kaI logane choDa diyA thA. kaI logoMne naukarI choDadIthI, kaI logoMne vyavasAya choDa diyA thA, kaI logoM ke kuTuMba-parivAra virUddha meM the to kuTuMba-parivArako choDakara cale Aye the. are.. kaIlogone paDhAI choDa dIthI. svIkAra karanA. kayA svIkAra kara lenA. mumukSu - 'gurudeva kA satsaMga karane ke liye saba kucha choDakara Ave to unako satsaMga kIkImata A gaI, phira bhI apanA kAma kayoM nahIM kara pAye? pUjya bhAIzrI:- jo loga kucha mAtrAmeMkara bhI pAye aura kucha loga nahIM bhI kara pAya. usakA kAraNa vaha hai ki bhAvukatA meM Akarake to choDa diyA ho. bhAvanA se Aye haiunako to lAbha huA hai. eka ko bhI kisI ko bhI lAbha nahIMhai aisA to nahIM banA hai jese pUjya bahenazrI kA dagaMta lo. te ghara choDakara nikala gaye the. unako lAbha huA. ki nahIM huA ? yathArtha bhAvanA se Aye haiM unako to lAbha huA hai. lekina jo bhAvukatA se Aye unakA uphAna hai vaha baiTha gayA. phira bhAva to Age calA nahIM to usako lAbha nahIM huA. uttarottara jo mUlyAMkana huA hai usakA bhAva vRddhigata ho jAnA cAhiye. vaha bhAva vRddhigata nahIM huA to pIche calA jAyegA,nirasa ho jAyegA. vaha bhI hamane dekhA hai ki vahAM Permanent rahate hai lekina vyAkhyAna meM Late se Ave. koI pAMca minaTa, koI dasa minaTa, koI paMdraha minaTa, koI AdhA ghaMTA. usako satsaMga kI koI kIMmata nahIM hai. Train, Bus yA Plane chUTa jAye to hama Time ke pahale jAyeMge. kyoMki hamArA paisA calA jAyegA. satsaMga meM kabhI bhI jA sakate haiM. kyoMki vahAM to paise lena-dene kA to koI savAla hotA nahIM hai. muphata cIja milatI hai. usa taraha se koI lAbha hotA nahIM hai jaba sAvadhAnI aura darakAra nahIM rahI to lAbha honevAlA bhI nahIM hai. lekina jitanA Percent meM Aye utanA Percent to lAbha Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-609 289 hogA kinahIM hogA ? bhale Late Aye lekina Ave to sahI nahIM koI paravazatA se kabhI ho gayA dUsarI bAta hai. lekina jinako Adata bana gaI unako to eka Percent bhI lAbha honevAlA nahIM hai. usameM kayA hotA hai? ki jIva udaya ko mukhya karatA hai. Ajavo kAraNa bana gayA, kala vo kAraNa bana gayA, parasoM vo kAraNa bana gayA. koIna koI udayakI mukhyatA karalI aura AdjustmentkiyA nahIM. yaha bhI satsaMga niSkala hone kA kAraNa hai. paraMtu usase." adhika-vizeSa kisI padArtha meM yAkisI prasaMga meM kisI udayameM bhaktisneha." prIti, ruci hone denA yogya nahIM hai" spaSTa likhA hai ki nahIM likhA hai? agara hamako satsaMga kI adhikatA rahI to sAvadhAnI AyegI, AyegI aura AyegI. 'tathA pramAdavaza rasAgarava Adi doSoMse usa satsaMgake prApta honepara puruSArthadharma maMda rahatA hai... satsaMga meM to jIva AtA hai lekina puruSArthanahIM calatA hai. kyA kAraNa hai? yA to pramAda hai, zithilatA hai. yA to rasagArava mAne kahIM na kahIM bAhya viSaya meM jyAdA rasa hai. eka ora adhira jhukane se dUsarI ora ke kArya meM saphalatA AtI nahIM hai. isaliye satsaMga upAsanA jisako karanI hai usako udaya ke pariNAma meM nirasatA, jisako udAsInatA kahate haiM, vairAgya kahate hai vaha honI hI cAhiye. jaba hI satsaMga saphala hogA. satsaMga bhI kare aura udayakAryavaise ke vaise rasa se hamArA calatA rahe, vahasatsaMga bhI saphala honevAlA nahIMhai. aura satsaMga phlavAna nahIM hotA, aisA jAnakara...' aisA samajakara puruSArthavardhaka gopana karavA yogya nahIM hai." isaliye puruSArtha ko saMkucita mata karanA. puruSArtha to kara sakate haiM. kara sakate haiMphira kyoM nahIM karate haiM? ki gopana karate hai, saMkucita karalete haiM, saMkSepa karalete haiM. vahakaranA yogya nahIM hai. kabhI ADamAra dete hai kyA kare hama to sAmAnya manuSya hai, hama kyA kara sakate haiM? jitanA ho sake utanA karate haiM kareM bhI kayA hama? aisA nahIM lenA. hama kara sakate hai, acchI taraha kara sakate haiM. lekina hama hamAre puruSArtha ko gopavate hai, vahakaranA cAhiye nahIM. mumukSu - puruSArthadharma maMda rahatA hai usakA kAraNa mUlyAMkana kA abhAva hai? mUlyAMkana kIkSati kevaza puruSArthamaMda rahatA hai? pUjya bhAIzrI -mUlyAMkana kI kSati hotI hai, vaha bhI hai. aura pramAda isIliye AtA hai. mumukSu-mUlyAMkana ke abhAvameM? Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 rAjahRdaya bhAga-12 - pUjya bhAIzrI :- hAM. pramAda aura rasagArava hotA hai usameM mUlyAMkana kA, abhiprAya kA doSahai. doSa ko vicAre to nAza nahIM hove auradoSa ko dekhane se doSa kA. nAza hotA hai aisA kyoM banatA hai? vaha Practical side hai isakI. jo doSa calA gayA vyatIta ho gayA usameM hama kayA pheraphAra kara sakate haiM? jo hai hI nahIM, bana gayA usameM kyA pheraphAra kara sakate hai hama dRSyata dete haiMki kAca kA bartana hai, hAthameM se gira gayA aura phUTa gayA. aba kyA kare ? phUTA, nahIM phUTA banegA ? lekina hAtha meM hai usa vakta sAvadhAnI rakhe to? to nahIM bhI gire. aise calate hue doSa ko dekhe to usI vakta usa doSa kA rasa gala jAtA hai. aura jo doSa calA gayA usakA vicAra karane se koI phAyadA nahIM hai. vahato bana gayA. mumukSu-jo calA gayAusakI zRMkhalA nahIM bane. pUjya bhAIzrI :- usameM kayA hai ki vicAra karane se usa vakta to hamako aisA lagatA hai ki calo, ItanA vicAra to AyA. lekina doSa ho jAne ke bAda patA calegA, usakA kyA karoge ? dekhane meM to jAgRti hotI hai to jAgRti ke kAraNa usakI zRMkhalA nahIM calegI. jAgRti hogI to zRMkhalA nahIM calegI. vicArane se utanI jAgRti nahIM AtI hai, jitanI dekhane se jAgRti AtI hai. isaliye dekhanA vahaprayoga baDhiyA hai. prazna-doSa ko dekhane enAza nahoto usakA kyA? - uttaraH- aisA bana hI nahIM sakatA. dekhe aura usakA rasa nahIM tUTe aisA nahIM bana hI nahIMsakatA. Impossible bAta hai. anubhava karake dekha lenA. vahatIviSayahI dUsarA hai. 12. satsaMgakI arthAt satpaSakI pahacAna hone para bhI divahayoga niraMtara na rahatA ho to satsaMgase prApta hue upadezako hI pratyakSa satparuSa tulya samajAkara vicAra karavA tathA ArAdhana karanA ki jisa ArAdhanase jIvako apUrva samyaktva utpana hotA hai dekho ! samyagdarzana utpanna hone kA kAraNa bola diyA, batA diyA. sapuruSa kI pahacAna honepara to samyaktva utpanna hotA hI hai. samyakatva utpanna hone kA mULa kAraNa to yahI hai phira bhI yaha bAta ho sakatI hai ki niraMtara pratyakSa yoga nahIM milatA ho to pratyakSa yoga meM jo-jo bAteM hamane sunI hai unako pratyakSavat le lenA. lekina vahabAta sunA hai use pratyakSavatu lelekara hamako pratyakSatA kI kIMmata calI jAye aisA karanA nahIM. pahacAna honevAle ko to aisA hotA bhI nahIM. lekina kabhIkabhI koI aisA le lete hai, kyA kare ? hamane gurudeva ko sunA thA. aba hama gurudeva Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-609 291 ko pratyakSavat hRdayameM rakha lete haiM usako to pratyakSa kI jyAdA tIvratA AnI cAhiye, AturatA AnI cAhiye. phira bhI nahIM mile to upadeza ko pratyakSavatuM grahaNa karane kA prayAsa calanA cAhiye. (satsaMga meM prApta upadeza ko) pratyakSa satpaSake tulya samajAkara vicAra karanA." sirpha vicAra hI nahIM karanA, "ArAdhana karanA...' ArAdhana karanA mAne amalIkaraNa karanA. ki jisa ArAdhanase jIvako apUrva samyakatva utpanna hotA hai.' amalIkaraNa karane se to samyaktva utpanna hotA hI hai. sunane se samyakatva utpanna nahIM hotA. vicAra karane se samyatva utpanna nahIM hotA hai lekina amalIkaraNa karane se to samyakatva hotA hI hai. bahuta mArmika bAta kara dI. mumukSu - kara vicAra to pAma AtA hai, vahAM vicAra karane se prApti kI bAta AI, yahAM ArAdhana karane kI bAta hai. pUjya bhAIzrI - usameM kyA hai ki vicAra karane ke bAda amalIkaraNa ko Stage AtA hai aura saba bAta eka pada meM kaise samAviSTa kare? "kara vicAra to pAma vaha jisane kiyA hai, unhoMne hI vaha bAta kI hai, vaha koI anya jJAnI kI bAta to nahIM hai. vicAranA aura ArAdhana karanA. vicAra kareka baMda raha jAnA aisA nahIM likhA. ArAdhanakarane kI bAta kyoM kI?padameM to jo bAta AtI hai vaha saMkSepa meM prAsa mile utanI bAta usameM samAviSTa hotI hai. bAta to aura hotI hai. aura ora jagaha jo bAta hotI hai usakAhameMCoordinationkara lenA cAhiye. jIvako mukhyasemukhya aura avazayase avazya... kitanA vajana dete haiM!mukhya se mukhya aura avazya se avazya "yahanizcayarakhanA cAhiyekimuje jo kucha karanA hai vaha AtmAke liye kalyANarUpa ho vahI karanA hai"merA jo kalyANa hai vahI hamako karanA hai. AtmakalyANa kI mukhyatA kabhI chUTanI cAhiye nahIM. vahI hamako karanA hai. bAkI kI bAta akalyANa kI hai, vaha hameM karanI nahIM hai. aura usIke liye ina tIna yogIMkI udayabalase pravRtti hotI ho to hone denA," AtmakalyANa ke liye tIna udaya mAne mana, vacana aura kAyA. ye tIna yoga kI udayapravRtti hotI ho to hone denA, AtmakalyANa ke liye ho to hone denA. paraMtu aMtameM usa triyogase rahita sthiti karaneke liye usa pravRttikA saMkoca karate karate kSaya ho jAye, yahI upAya kartavya hai." kyoMki udaya se to koI AtmalAbha hotA nahIM hai. udaya kI pravRtti choDanI hai. aMtarmukha pariNamana ke sivA tinA bhI Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 rAjahRdaya bhAga-12 bahirmukha pariNamana hotA hai vaha udaya kI pravRtti samaja lenA. koI bhI ho, bahirmukha pariNamana udayake sAtha juDakara hI hotA hai jo AtmAmeM juDakara hotA hai vaha aMtarmukha pariNamana hotA hai. dekhiye ! jo arihaMta paramAtmA aura siddha paramAtmA hue unhoMne bAhya pravRtti kA tyAga kiyA kikucha rakhA? munirAja ko Akhara meM paMca mahAvrata Adi pravRtti hotI hai, aThThAIsa mUlaguNa kI pravRtti hotI hai, kucha uttara guNa kI pravRtti bhI hotI hai. vahachoDakara arihaMta hote haiMna?ki rakhakara hote haiM? mumukSu-pIMchI, kamaMDala raha jAte haiM. pUjya bhAIzrI:- saba bAhya sAdhana chUTa jAte haiM. yaha bAta kI hai. aMtameM usatriyogame... mana, vacana, kAyAke yoga se 'rahita sthiti karanekeliye usa pravRttikA..." mAne triyoga kI pravRtti kA "saMkoca karate karate..." mAne kama karate karate kSayaho jAye, yahI upAya kartavya hai." aisA upAyahI kartavya hai. yaha upAya kyA hai? 'mithyAgrahakA tyAga..." karanA. mithyAAgraha ko choDa denA. "svacchedakA tyAga,... karadenA. "pramAdaaura indriyaviSayakAtyAga,... karanA. aise pariNAma mukhya hai. aura bhI bAteM hai lekina ye pariNAma haiMvahamukhya pariNAma hai mumukSu kI bhUmikAkI carcA cala rahI hai isaliye aise pariNAma kI bAta kI hai. use satsaMgane yogameM avasya ArAdhana karate hI rahanA" aura jaba satsaMga kA yoga rahatA hai to sAthasAtha usakA tyAga karane kA amalIkaraNa karanA. ArAdhana karanA mAne amalIkaraNa karanA. "karate hI rahanA, aura satsaMgakI parokSatAmAM to avazya avazya ArAdhana kiye hI jAnA, pratyakSa satsaMga meM to cAlu rakhanA lekina satsaMga kAyoga nahIM ho to cale jAo kAma-dhaMdhe paravahabAta nahIM honI cAhiye. hamAre yahAM aisA hI hotA thA ki satsaMga baMda ho jAye to calo, laga jAo. apane kAma meM. aisA honA nahIM cAhiye. acchA huA pachale do mahine meM yahAM satsaMga cAlu huA hai. varanA satsaMga baMda ho jAye. aisA nahIM honA cAhiye. satsaMga to cAlu hI rahanA cAhiye. parokSatA meM avazya ArAdhana karanA. amalIkaraNa vizeSa darakAra karake karanA. koMki satsagaka prasaMgameM to yadi jIvakI kucha nyUnatA ho to usake nivAraNa honekA sAdhana satsaMga hai" satsaMga meM to koI doSa ho to nivAraNa hone kA sAdhana hai. nyUnatA mAne kamI. paraMtu satsaMgakI parokSatAmeM to eka apanA Atmabala hI sAdhana hai" satsaMga kI upasthiti meM to satsaMga eka sAdhana hai lekina jaba satsaMga nahIM Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-609 293 ho to eka Atmabala hI kAma karegA. Atmabala vahAM to vizeSa honA cAhiye. satsaMga nahIM mile taba to Atmabala vizeSa honA cAhiye. dekho ! kaisA mArgadarzana hai ! bahuta suMdara mArgadarzana hai. va2nA kayA hotA hai ? yaha prazna uThatA hai, satsaMga meM Ate haiM taba hamAre pariNAma bahuta acche rahate haiM. jaba satsaMga nahIM milatA hai to hamAre pariNAma bigaDa jAte haiM. yaha honA cAhiye nahIM. usa vakta aura sAvadhAnI rakhanI cAhiye. vizeSa Atmabala se AtmakArya karane kA hamArA pariNAma ho jAnA cAhiye. , yadi vaha Atmabala satsaMgase prApta hue bodhakA anusaraNa na kare... usakA AcaraNa na kare, anusaraNa na kare aura AcaraNa na kare. dekho ! AcaraNa kI bAta karate haiM. aura AcaraNa meM honevAle pramAdako na choDe, to kisI dina bhI jIvakA kalyANa nahIM hogA.' calo, satsaMga milA utane dina to hama jAyeMge, bAkI kA rAma bharose. to ye satsaMga kA jo bhI thoDAbahuta asara hai vaha khatma ho jAyegA aura asatsaMga kA asa2 balavAna ho jAyegA. satsaMga chUTA to aura kayA rahA ? asatsaMga. yaha balavAna ho jAyegA. 'saMkSepameM likhe hue jJAnIke mArgake Azrayake upadezaka ina vAcoMkA...' ye vacana kaise haiM ? teraha Paragraph jo likhe na ? usake liye kacA bole ? kayA likhate haiM ? ki 'saMkSepameM likhe hue....' kyA likhA ? 'jJAnIke mArgake Azrayake upadezaka...' vacana haiM. ye jJAnI ke mArga kA Azraya karAnevAle vacana hai. jJAnI kA mArga isa prakAra kA hai. jJAnI ke mArga para nahIM caleMge to svacchaMda ho jAyegA aura ye paribhramaNa kA mukhya kAraNa to svacchaMda hI hai. ina vAcoMko mumukSujIva ko anape AtmAe~ niraMtara pariNamana karanA yogya haiM...' mumukSujIvako niraMtara paDhanA aisA nahIM likhA hai. pariNamana kI bAta le Ate haiM. paDha liyA, suna liyA vaha bAta nahIM calegI. pariNamana hotA hai ki nahIM hotA hai, vaha dekho. nahIM hotA hai to karyo nahIM hotA hai, vaha dekho. coM nahIM hogA ? honA cAhiye, aisA nahIM calegA. aisA thoDA kaDaka ho jAo. apane pariNamana ke liye thoDA kaDaka ho jAo. aisA nahIM calegA. ThoTha nizALIyA hoya ne ? hindI meM kacA bolate haiM mAlUma nahIM. ThoTha nizALIyA ko kacA bolate haiM ? roja School 52 to jAye, kucha sIkhe nahIM. usako kaheM ki, tumako kucha AtA nahIM. nahIM AtA hai vaha barAbara hai, lekina jAtA to hUM, School meM to roja jAtA hUM, kayA kAma kA ? School jAtA hai aura sIkhatA nahIM hai to School jAnA bekAra ho gayA, usakA kayA ? vahAM to barAbara ThaMDA paDatA hai. yahAM Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 rAjahRdaya bhAga-12 bhI daMDA paDanA cAhiye. daMDA paDanA cAhiye ki nahIM paDanA cAhiye ? daMDA barAbara paDanA cAhiye. niraMtara pariNamana karanA yogya hai, jinheM hamane apane AtmaguNakA vizeSa vicAra karaneke liye zabdoMmeM likhA hai." hamane tumhAre liye likhA hai utanI bAta nahIM hai. hamAre AtmaguNa kA vizeSa vicAra karane ke liye yaha bAta hamane likhI hai. svalakSya se yaha bAta AyI hai, ekAMta paralakSya se AyI nahIM hai. dekho ! "kRpAludeva' likhate haiM to sAtha-sAtha kyA likha dete haiM ye koI ekAMta paropadeze pAMDitya aisI bAta nahIM hai. yahAM taka raheM.. paribhramaNanI vedanA - e paribhramaNanA kAraNabhUta bhAvo aMgeno pazcAtApa che, jenAthI aMtaHkaraNanI zuddhinI prakriyA thAya che, viparIta abhiprAyomAM phera paDe che, pratibaMdha DhIlA paDe che, ane yathArtha udAsInatApUrvaka darzanamoha maMda thavAnI zarUAta thAya che. (anubhava saMjIvanI-1457) koIpaNa doSanuM mApa, te doSa pAchaLanA abhiprAyathI samajAya che. abhiprAya samajyA vinA te pariNAmo yathArthapaNe mapAtA nathI. pariNamanamAM abhiprAyanuM mahatva ghaNuM che. jyAM sudhI viparIta buddhie satsaMgAdidharma sAdhana karavAmAM Ave che, tyAM sudhI te saphaLa thatAM nathI. (anubhava saMjIvanI-1458). mumukSuoe satsaMgamAM be prakAre pravartavA yogya che. eka, potAnI vartamAna bhUmikAthI AgaLa vadhavAnA krama aMgeno prayAsa, ane bIju satparuSanA guNAnuvAda dvArA temanA pratye bahumAna upakArabuddhi vardhamAna thAya, tevo prakAra, - A baMnne prakAranirmaLatAnuM kAraNa che. (anubhava saMjIvanI-1459) Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-609 295 patrAMka-617 muMbaI, aSADa vada 7, 1951 OM namo vItarAgAya satsaMganaiSThika zrI sobhAga,zrI sAyalA. tamAruM tathA zrI laherAbhAInuM lakheluM patra maLyuM che. A bharatakSetrane viSe A kALamAM kevaLajJAna saMbhave ke kema ? e vagere prazno lakhyAM hatAM, tenA uttaramAM tamArA tathA zrI laherAbhAInAvicAra, maLelA patrathI vizeSa karI jAya che. e prazno para tamane, laherAbhAIne tathA zrI DuMgarane vizeSa vicAra kartavya che. anyadarzanamAM je prakAre kevaLajJAnAdinAM svarUpa kahyAM che, temAM ane jainadarzanamAM te viSayanAM svarUpa kahyAM che, temAM keTalokamukhya bheda jovAmAM Ave che, te sau pratye vicAra thaI samAdhAna thAya to AtmAne kalyANanA aMgabhUta che; mATe eviSaya para vadhAre vicAra thAya to sAruM. ati e padathI mAMDIne AtmArthe sarvabhAva vicAravA yogya che, temAM je svasvarUpaprAptinA hetu che, te mukhyapaNe vicAravA yogya che, ane te vicAra mATe anyapadArthanA vicAranI paNa apekSA rahe che, te arthe te paNa vicAravAyogya che. ekabIjAM darzanano moTo bheda jovAmAM Ave che, te sarvanI tulanA karI amuka darzana sAcuM che evo nirdhAra badhA mumukSuthI thavo duSkara che, kemake te tulanA karavAnI kSayopazamazakti koIka jIvane hoya che. vaLI eka darzana savaze satya ane bIjAM darzana savaze asatya ema vicAramAM siddha thAya, to bIjA darzananI pravRtti karanAranI dazA Adi vicAravA yogya che, kemake vairAgya upazama jenAM baLavAna che teNe, kevaLa asatyanuM nirUpaNa kema karyuM hoya? e AdivicAravA yogya che; paNa sarva jIvathI A vicAra thavo durlabha che. ane te vicAra kAryakArI paNa che, karavA yogya che, paNa te koI mAhAmyavAnane thavA yogya che tyAre bAkI je mokSanA icchaka jIvo che, teNe te saMbaMdhI zuM karavuM ghaTe ? te paNa vicAravA yogya che. sarvaprakAranAM savAMga samAdhAna vinA sarvakarmathI mukta thavuM azakya che, evo vicAra amArA cittamAM rahe che, ane sarva prakAranuM samAdhAna thavA mATe Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 rAjahRdaya bhAga-12 anaMtakALa puruSArtha karavo paDato hoya to ghaNuM karI koI jIva mukta thaI zake nahIM, tethI ema jaNAya che ke alpakALamAM te sarva prakAranAM samAdhAnanA upAya hovA yogya che; jethI mumukSu jIvane nirAzAnuM kAraNa paNa nathI. zrAvaNa suda pa-6 upara atrethI nivartavAnuM bane ema jaNAya che; paNa ahIMthI jatI vakhate vacce rokAvuM yogya che ke kema? te hajI sudhI vicAramAM AvI zakayuM nathI, kadApi jatI ke vaLatI vakhate vacce rokAvAnuM thaI zake, to te kiye kSetre thaI zake te hAla spaSTa vicAramAM AvatuM nathI. jyAM kSetrasparzanA haze tyAM sthiti thaze. A.sva.praNAma. tA. 12-01-1991, patrAMka - 617, 618 pravacana na. 281 zrImad rAjacaMdra vacanAmRta, patra 617, pAnuM-474. trIjo Paragraph che. saiddhAMtika rIte jainadarzanamAM ane anya darzanamAM vastunuM svarUpa bhinna-bhinna prakAre darzAvyuM che. vastunA svarUpa nirUpaNamAM moTo taphAvata che. jemake vedAMta ema kahe che ke AtmA eka ja che. AkhA vizvamAM AtmA eka paramabrahma che. jaina ema kahe che ke anaMta AtmAo che. jyAM eka ane kyAM anaMta. moTo phera che. pachI to enA baMdhAraNamAM, enA jJAnamAM badhe phera paDI jAya. e viSaya upara bahu sArI carcA A ParagraphmAM karI che. eka bIjAM darzanano moTo bheda jovAmAM Ave che, te sarvanI tulanA karI amuka darzana sAcuM che evo nirdhAra badhA mumukSuthI thavo duSkara che. badhA ja evo nirNaya karI zake evI zakti hotI nathI. evI zakti na hoya chatAM evo nirNaya karavA jAya to e nirNaya yathArtha hoto nathI. athavA e nirNaya yathArtha nahi hovAne lIdhe enA AtmAne koI guNakArI paNa thato nathI. avaguNa keTalo thAya e bIjI vAta che paNa jyAre enI Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-6 17 297 zakti bahArano viSaya che, yogyatA bahArano viSaya che pachI e nirNayathI ene lAbha thAya nahi. te sarvanI tulanA karI." tulanA eTale sarakhAmaNI karavI. Comparision karavI. e 'amukadarzana sAcuM che." tulanA karIne amuka darzana jasAcuM che evo nirdhAra badhA na karI zake. kemake te tulanA karavAnI kSayopazamazakti koIka jIvane hoya che.' badhAne to hotI nathI, paNa ghaNAne paNa hotI nathI ema kahe che. koIka jIvane hoya che. A dhyAnamAM levA jevo viSaya che. koIka ja jIva e rIte badhA darzananI tulanA karI zake tevo hoya che. vaLI eka darzana savaze satya ane bIjAM darzana savaze asatya ema vicAramAM siddha thAya, vicAra karatAM (siddha thAya) ke eka jainadarzana che e pUrepUruM sAcuM che. bIjA badhA darzano pUrepUrA sAcA nathI, pUrepUrA bhUlavALA che ema vicAramAM siddha thAya. evuM jo siddha thatuM hoya to. ema kahe che. jo adhyAhAra che. jo ema vicAramAM siddha thAya to bIjA darzananI pravRtti karanAranI dazA AdivicAravA yogya che...." ke kaI dazAmAM rahIne eNe e vAtonuM nirUpaNa karyuM che. je-te vAta kahI che enuM nirUpaNa kaI dazAmAM rahIne karyuM che? A vicAravA yogya che. zuM kahe che? tulanA karatI vakhate jeNe vastunuM svarUpa anyathA pratipAdana karyuM enI dazAno kAMI vicAra karI zako ema cho tame ? siddhAMtano vicAra karo cho paNa siddhAMtanA nirUpaka koNa ane kevA hatA? kaI dazAmAM hatA? eno paNa vicAra karavo yogya che. jo eno vicAra karavAmAM na Ave to keTalIka rIte A nirNaya karavAnI aMdara bAdhA AvavAno saMbhava che athavA bAdhA Ave che ema emanuM kahevuM che. keTalI vicAradhArA spaSTa che ane keTalA A viSayanI aMdara pote UMDA gayA che. e A ekaParagraph mAMthI maLe che. mumukSaH- kAMI samajANuM nathI kyA saMdarbhamAM vAta che? pUjya bhAIzrI :- emAM zuM che ke ApaNe e carcA karIe jarA. bIjI vAta Avaze. kemake vairAgya upazama jenAM baLavAna che. vairAgya ane upazama jenA baLavAna che. teNe kevaLa asatyanuM nirUpaNa kema karyuM hoya? A dalIla pote Ape che. ke jo tame bIjA darzanone kevaLa asatya mAno to te bIjA darzanonI aMdara vairAgya ane upazama baLavAna che. tenA vairAgya ane upazama baLavAna hoya e kevaLa asatya kema kahe? A Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 rAjahRdaya bhAga-12 prazna emaNe pote vicAravA mATe uThAvyo che. emanI dazAmAM vairAgya ane upazama to hatA e emanuM nirUpaNa dekhAya che. emanuM nirUpaNa jotAM vairAgya-upazamane svIkAravA paDe ane baLavAna vairAgya upazamano nakAra na karI zakAya. A paristhiti to spaSTa jovAmAM Ave che. A enI dazA upara gayA e. to pachI "teNe, kevaLa asatyanuM nirUpaNa kema karyuM hoya e AdivicAravA yogya che.' have ahIMthI ApaNe vAta vicArIe. evagere vicAravAyogya che. tyAre zuM che ke vairAgya ane upazama mumukSunI bhUmikAmAM cAritramohane maMda kare che. ane cAritramoha maMda hoya tyAre darzanamohamaMda hoya ja evo koI niyama nathI. che evo koI niyama? e siddhAMta nathI. jema ke jenanA dravyaliMgI muni lyo,digaMbara muni lyo. cAritramohakeTalo maMda? ke eTalo badho maMda che ke jene laIne ene zubha Ayu 31 sAgaranuM navamI raiveyaka sudhInuM maLe che. e vakhate darzanamoha tIvra che. tyAM navamI raiveyake jaze, pAcho ekendriya thAze. kema ekendriya thayo? ke darzanamoha maMda nahoto thayo ane darzanamoha tIvra hato eTale pAchA ekendriyanA pariNAma thaI gayA. cAritramoha paNa tIvra thaI gayo. darzanamoha to tIvra hato ja. je Temporary amuka samaya pUrato je cAritramoha maMda thayo hato e pAcho tIvra thaI gayo. ekendriyamAM cAlyA gayA. A jIvanuM evuM anaMta vAra thayuM che, ema kahe che. e prakAre cAritramoha atyaMta maMda kare, ghaNo maMda kare, asAdhAraNa maMdakare topaNa darzanamohatIvra hovAne lIdhe jo evuM thAya che to anya mata eTale gRhIta mithyAtvanuM kAraNa zuM che? ke cAritramohato eno maMdadekhAya che. anya mata, mata bIjo paDyo enuM kAraNa zuM che? darzanamoha che. ema kahevuM che. e dazA enI vicAravA yogya che. jo evI rIte tulanA karo to ja samAdhAna thAya evuM che, nahitara samAdhAna thAya evuM nathI. A jaina saMpradAyanI vAta karIe to jyAre zvetAMbara chUTA paDyA tyAre e lokono vairAgya atyAre che enA karatA to ghaNo AgaLa (hato). atyAre vairAgya nathI dekhAto. e loko jaMgalamAM rahetA hatA. jyAre nagaranI aMdara Ave, gocarI mATe Ave, AhAra mATe Ave tyAre jhADanI chAla vIMTALI le. bAkI pAchA jaMgalamAM nagna thaIne vicare. parigraha nahotA rAkhatA. atyAre je paristhiti che evI judA paDyA te divase nahotI. tapazcaryA vagere ghaNI karatA. paNa deza-kALa anusAra Avo pheraphAra karavAmAM sAdhupaNuM hoI zake che, thaI zake che, AtmAne sAdhI zakAya che e siddhAMtaphera thayo. tyAM maphera paDyo. emAM mataphera paDI gayo ne? Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-6 17 299 jo eka pagathiyuM tame choDI dyo, ke deza-kALa pramANe pheraphAra karavo joIe. pheraphAra karavAmAM vAMdho Ave nahi. to deza-kALa jema jema hINo Avaze tema tema tamAre pheraphAra karatA ja javA paDaze. e siddhAMtane anusarIne. jema jema kALa utarato Avaze, A to avasarpiNI kALa che, avasarpiNI kALa utarato kALa che. jema jema kALa utarato Ave che tema tema kALane hisAbe pheraphAra karatA jAva... pheraphAra karatA jAva... pheraphAra karatA jAva... eka vakhata AhA2 hato, be vakhata thaI gayo, be vakhatano traNa vakhata thaI gayo, traNa vakhatano cAra vakhata thaI gayo. kone khabara hajI keTalI vAra thAze. pachI kAMI siddhAMta raheze nahi. keTalAka siddhAMto je vastunA svarUpane sparze che ke jene aMge svarUpanI vaijJAnika rIte AtmadazA pragaTe che, e dazAne bahAranA dravya-kSetra-kALa-bhAva sAthe saMbaMdha raheto nathI. munidazA e eka evI avadhUta dazA che ke jene dehanuM bhAna rahetuM nathI. jene dehamAM pAMca indriyanA phelAvarahita jeno upayoga thaI jAya che. eTalA mATe e vAta nAkhI che ke pAMca indriyanA phelAvarahita dehamAtra parigraha che. topaNa dehane parigraha kahe che. dehane sAdhana kahetA nathI. evI je dazA thAya che. e dazA te sAdhudazA che, e sAdhunI sAdhakadazA che. ene dezakALa sAthe kAMI saMbaMdha raheto nathI. evI e dazA che. enI dazAno vicAra karavo joIe ema kahe che. zuM kahe che ? ke bIjAM darzananI pravRtti karanAranI dazA Adi vicAravA yogya che,... dazAmAM to ghaNo maMda kaSAya dekhAya che. vairAgya upazama to ghaNo dekhAya che. paNa darzanamohanuM zuM ? A vicAravA yogya che. darzanamohane kA2Ne e jIvanA abhiprAyanI aMdara satya siddhAMtano svIkAra karavAnuM banatuM nathI. ane satya sAme Ave topaNa koI anyathA kalpanA e karI bese che. emAM lokasaMjJA paNa thavAnuM kAraNa che. atyAre samAja che emAM jo tame ATalI kaDaka kriyAnuM, siddhAMtanuM thothuM pakaDI rAkhazo, siddhAMtanuM thathu pakaDIne besI jAva to pachI kevI rIte samAja tamArI sAthe raheze ? eTale jeTaluM tame hINa AcaraNa svIkAro eTalI saMkhyA tamane vadhAre maLe. ane samAjamAM jo TakavuM hoya to saMkhyAbaLa joIe. samAjamAM TakavuM hoya to samAjanI saMkhyA joIe. pachI bhale gheTA hoya. gADarIyo pravAha hoya paNa saMkhyA joIe. AkhI lokasaMjJA upara dRSTi cAlI jAya pachI. lokone sAthe rAkho... lokone sAthe rAkho... loko sAthe rahe ema karo. loko sAthe na rahetA hoya to e vAta mUkI devI. bhale na siddhAMtika hoya topaNa. e prakAre Aje saMkhyA vadhI. e saMkhyA vadhI. A saMkhyA ghaTI. Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 rAjahRdaya bhAga-12 ane enA karatA bIjA anyamationI saMkhyA vadhI. jaino karatA hinduonI saMkhyA vadhAre che ane hinduo karatA musalamAnanI saMkhyA vadhAre che. musalamAna karatA krizvanonI saMkhyA vadhAre che. A paristhiti che. mumukSu :- mumukSue koI paNa vaktA darzanamohanuM ... pUjya bhAIzrI :- hA. eno mata kacAM paDe che e jovuM joIe. enI mAnyatA sudhI pahoMcavuM joIe, zraddhA sudhI pahoMcavuM joIe. e bahAramAM zuM kare che ? keTalo tyAga che ? keTalo vairAgya che ? e vAta gauNa che. eTaluM nahi, keTaluM zAstrajJAna che ane keTalI vidvatA che e viSaya gauNa che. enI zraddhAe pahoMcavuM joIe ke enI zraddhAmAM AtmA kevo che. eno zraddhAno AtmA kevo che ? mumukSu :- eTale ke mULa pakaDavuM. pUjya bhAIzrI :- mULa pakaDavuM joIe. jo tyAM sudhI na pahoMcavAmAM Ave, ane eTalI tulanA na karI zakavAmAM Ave, eTale A zakti koIka jIvonI hoya che. badhA jIvonI AvI zakti hotI nathI ema emanuM kahevuM che. eTalA mATe e pote badhA mumukSuone anyadarzano ane jainadarzana vaccenA viSayajJAnanI carcAmAM nahotA jAtA. evI carcA sAme Ave to kahe e pachI tamane kahezuM. atyAre kAMI nahi. atyAre ame kahIe e tame karo. e vAta pachInI che. pAchaLanI vAta AgaLa lAvomAM. tamArI zakti bahA2no viSaya che. e emanA khyAlamAM hatuM. mumukSu :- potAnA cAritramohanA pariNAma pakaDAya che. darzanamohanA pariNAma pakaDAtA nathI. potAnA jyAre pakaDAtA nathI to sAmevALA jIvanA kevI rIte pakaDe ? pUjya bhAIzrI :- kevI rIte pakaDaze ? hA. ema ja che. e viSaya jarA sUkSma che. - bIjuM vairAgya upazama ane jJAnano je ughADa ane emAM jJAnanA ughADa sAthe je vANIno yoga hoya. e jAtano eka puNyayoga che. e koI AtmAnI yogyatA nathI. vANInI chaTA hovI, vakatRtvapaNuM hovuM e to puNyayoga che. smRti rahevI, zabda bhaMDoLa hovo. ene AtmAnI yogyatA sAthe kAMI saMbaMdha nathI. ane emAM je jIvo vyAmoha pAme che, emAM AkarSaNa thAya che, vyAmoha pAme che. enI pAchaLa-pAchaLa jAya che, ene Support kare che, ene Teko kare che. barAbara che, A sAcA che. bIjA ene khoTA kahetA hoya to nA pADe. kema tame kaho cho ? barAbara che, sAcI vAta kare che. kahe che ke e sAmAnya mANasonuM kAma nathI. e tapAsavuM, evI tulanA karavI e sAdhAraNa jIvonuM kAma nathI. e badhuM vicAravA yogya che. Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 301 patrAMka-6 17. paNa sarvajIvathI. badhA jIvothI "A vicAra thavo durlabha che.' A vastusthiti che. "ane te vicAra kAryakArI paNa che," e vicAra durlabha che chatAM e vicAra mahatvano che, kAryakArI che, prayojanabhUta che ema kahe che. te vicAra kAryakArI paNa che, karavA yogya che ane e vicAra karavo joIe. UMDA utarIne A vicAra karavo joIe. paNa te koI mAhAtmavAnane thavA yogya che;" athavA evA koI yogyatAvAnane thavA yogya che. sarva sAdhAraNa karI le e paristhiti pratyakSa jovAmAM AvatI nathI. tyAre bAkI je mokSanA icchaka jIvo che, teNe te saMbaMdhI zuM karavuM ghaTe ?' have je mokSanA icchuka che to pachI eNe zuM karavuM? bAkInA je sAmAnya jIvo che ene kAMIka rasto kharo? ke ene kAMI rasto nathI ? te paNa vicAravA yogya che. A praznacihna mUkI dIdho che, emanA vicAravA mATe pote javA nathI dIdho. bAkInA je sAmAnyajIva che jene eTalI tulanAtmaka zakti na hoya eNe zuM kiravuM? ke eNe potAne AtmAmAM guNa kevI rIte thAya che? mAre jo paripUrNa zuddha ane nirdoSa thavuM hoya to, AmAM kAMI bIjI buddhinI jarUra nathI, mAre paripUrNa zuddha thAvuM che. mAre kAMI na joIe. koI azuddhatA, koI malinatA, koI eka kaNiyo paNa mAre na joIe. emAM koI vizeSa buddhinI jarUra nathI. darzanamoha tyAM sIdho ja maMda thAya che. pahelovahelo darzanamoha A siddhAMtane, A dhyeyane nizcita karavAmAM thaI jAya che. enI buddhi, evA saMjJI paMcendriya jIvanI buddhi, e paripUrNa nirdoSatAne anusaranAra koNa che ane anusaranAra koNa nathI ? enuM bifurcation-enI vaheMcaNI e karI zake che. bIjo na karI zake. buddhivALo, tIvra buddhivALo na karI zake. ane maMda buddhivALo karI zake evuM kAma karyuM? ke darzanamoha maMda thAya to. yathArtha prakAre. ene khabara paDe ke A mArA dhyeyane anukULa vAta Ave che, A mArA dhyeyane anukULa vAta AvatI nathI. ATaluM e jIva tAravI zake. pachI bolanAra game tevo hoya. paNa ene e dhvani pakaDAya che ke A pUrNa zuddhi daDha mokSecchAne anusarIne A vAta cAle che. enI viruddha A vAta jatI nathI, kyAMya jatI nathI (ema) tarata khyAlamAM AvI jAya che. e paNa vicAravA yogya che ke eNe zuM karavuM? zuM karavA yogya che? eNe zuM karavuM ghaTe ? eka to e mumukSatAmAM Ave che tyAre mokSanI daDha IcchAnA kALe e mumukSatAmAM Ave che. bIjo rasto ajANyo hoya tyAre ene eka bIjo vicAra e Avavo ghaTe che ke A mArganA jANanAra koI puruSa hoya to mAre enI pAse javuM. pahelAmAM paheluM mAre e kAma karavuM joIe ke AnA jANakAra koNa che? A jagatamAM koI che ke nahi? A Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 rAjahRdaya bhAga-12 roganI davA konI pAse che je roganI je davA nahi maLe tyAM sudhI e roga javAnI koI saMbhAvanA nathI. sIdhI vAta che. A be vAta jo vicArI zake to e darzanamohanI maMdatAmAM ja AvI zake ane eNe e karavuM ghaTe che. bAkInA jIvoe te karavuM ghaTe che. pachI anya darzanonI tulanAnI vAta pachI che. e pahelA anyadarzananI tulanAmAM jAya ke jaina sAcA ane bIjA badhA ajena khoTA. emAM vAtamAM kAMI mAla nathI. kAraNa ke ene nathI jainapaNAnI khabara, nathI ene ajainapaNAnI khabara. e pote jaina hovA chatAM kayAre ajainapaNAmAM ghUsI jaze ene khabara nahi paDe. gRhItamAM pAcho jAze. AzcaryakArI vAta che ke gRhItamAM jatA ene vAra lAgatI nathI. ane e gRhItane agRhIta mAne. paristhiti zuM hoya che? ke pote gRhItamAM AvI gayelo hoya che ane mAne che ke huM agRhItamAM chuM. samyagdarzana to huM laI laIza. kemake mane gRhIta to have che nahi. hoya che gRhItamAM. AvI AzcaryakAraka paristhiti enI varte. deva-guruzAstra badhA sAcA hoya. jainazAstranA siddhAMtonI carcA karatA hoya ane hoya gRhItanI aMdara. kemake buddhipUrvaka eno mata ja bIjo paDe che. eno mata che e mArgane anukULa nathI. kharekhara to eno mata mArgathI pratikULa che. mumukSu -eka jagurune mAnatA hoya... pUjya bhAIzrI:- hA. mumukSu-e oLakhavuM bahu AkaruM thaI paDe. pUjya bhAIzrI potAnI jAtane saMbhALavA jevo viSaya che. bAkI to saunuM sau jANe paNa potAnI jAtane saMbhALavAnI vAta che. gaMbhIra viSaya che. jo potAnI jAtanena saMbhALI zake to e bIjAno vicAra karIne ene zuM kAma che? bIjAnA vicArathI ene zuM phAyado che? e to paMcAta thaI gaI. bIjAno vicAra nathI paNa e bIjAnI paMcAta thaI gaI. kharI vAta to e che ke pote saMbhALavA jevuM che. eTale "bAkI je mokSanA Icchaka jIvo che, teNe te saMbaMdhI zuM karavuM ghaTe ? te paNa vicAravA yogya che. emane vicAra karatA mUkI dIdhA. tame prazna uThAvo cho ke AtmA eka che, ke AtmA aneka che. paNa A emane ema kAMI thAya evuM nathI. rastAnuM mULa pakaDe pachI barAbara gADI raste cAle evuM che. mULamAMthI ja bIjo phAMTo paDI gayo. bhale eka Degree nuM Angle che, bAju bAjumAM ja rasto dekhAya che ke A to bAjuno ja rasto che. eka jevo lAge che. bAjuno eTalo badho najIkano che ke eka jevo lAge che. eka jevo nathI. laMbAIne kyAMnA kyAMya javAnuM che. cheDo laMbAIne kayAMya dUra nIkaLI Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-617 jaze. 303 sarva prakAranA sarvAMga samAdhAna vinA sarva karmathI mukta thavuM azakya che, evo vicAra amArA cittamAM rahe che,...' athavA evo amAro abhiprAya che ke jIvane sarva prakAranA sarvAMga samAdhAna na thAya ane e jIva mukta thAya evuM koI rIte banI zake nahi. ene mukta thavA mATe sarvAMga samAdhAna thavuM ja joIe. mumukSu H- azakaya che ? pUjya bhAIzrI :- azakya che. are..! eka paNa viparyAsa rahe to samyagdarzana thAya nahi. A paramAgamasAra'mAM 'gurudeva'nuM vacanAmRta che. eka paNa viparyAsa rahe ene samyagdarzana nahi thAya. viparyAsa rahe ane samyagdarzana kema thAya ? na thaI zake. e ja darzanamohanI tIvratAnuM pradarzana kare che. viparyAsa pote ja darzanamohane pradarzita kare che. sIdhI vAta e che. AkharamAM vAta e che ke potAnA svarUpane pote anukULa thavAnuM che. kaSAyanA doSanA abhAva svabhAvI je AtmA che evuM je potAnuM paripUrNa nirdoSa svarUpa che e svarUpane pote anukULa thavAnuM che. ane anukULa thavA mATe ene pUrI sUjhabujha hovI joIe. potAnA svarUpathI pratikULa jAya, potAnA nirdoSa svarUpathI pratikULa jAya e mati nathI e kumati che, e kubuddhi che. e ene UMdhe raste laI jAya che. e jyAM sudhI na thAya tyAM sudhI koI jIvanI mukti thAya ke samyagdarzana thAya, muktino mArga maLe (e) azaya ane asaMbhavita che. azakya zabda ja vAparyo che. 'karmathI mukta thavuM azakaya che, evo vicAra amArA cittamAM rahe che, ane sarva prakAranuM samAdhAna thavA mATe anaMtakALa puruSArtha karavo paDato hoya to ghaNuM karI koI jIva mukta thaI zake nahIM...' ane e sarva prakAranuM samAdhAna alpa kALamAM thAya che, ema kahe che. anaMta prakAranA viparyAsa che. ene samajavA mATe ane TALavA mATe jo anaMta kALa joIto hoya to to koI jIva mukta na thAya. evuM nathI. mArga sahelo che. mArga e dRSTie agharo dekhAto hoya to koI viparyAsa na rahevo joIe. badhA viparyAsa maTe, sarva viparyAsa maTe to mukta thavAya. AmAM keTalo kALa lAge ? ke kAMI nahi. jo ene anaMta kALa lAge to to koI mukta ja na thAya. tethI ema jaNAya che ke alpakALamAM te sarva prakAranAM samAdhAnanA upAya hovA yogya che;...' kevI sarasa vAta lIdhI che ! alya kALanI aMdara. bhale game evo ajANyo jIva hoya, anya matamAMthI Avato hoya. jainakuLamAM bhale na janmyo hoya, anya Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 rAjahRdaya bhAga-12 matamAMthI Avato hoya. alya kALamAM ene sarva samAdhAna thAya evA samAdhAnanA upAya che. ema kahe che. kevI khAtarI ApI che ! 'hovA yogya che, jethI mumukSu jIvane nirAzAnuM kAraNa paNa nathI. ene nirAza thavAnuM koI kAraNa nathI, che. upAya che. sahelo rasto che. sugama che. are. tiryaMca pAme che. tAre mUMjhAvAnI jarUra nathI. mumukSu-puruSArthanI keTalI preraNA ApI che! pUjya bhAIzrI :- puruSArthanI preraNA che ane rastAnI ene jijJAsA thAya, to pachI A sahelo, alpa kALamAM thAya evo upAya kyo? AnI je jijJAsA thAya e jagyAe lAvIne mUkI dIdhA che. A patranI aMdara bIjA bhAIo sAthe joDAyelA che. tamAruM tathA zrI laherAbhAInuM lakheluM patra maLyuM che." "tenA uttaramAM tamArA tathA zrI laherAbhAInA vicAra' jANyA che. ane hajI paNa laherAbhAIne tathA zrI DuMgarane vizeSa vicAra kartavya che. karavA yogya che ema vAta nAkhI che. kemake e loko anya darzanano vicAra karatA hatA. joyuM ke A loko yathArtha rIte anya darzanano vicAra karI zake evI sthitimAM to che nahi. mATe tame atyAre A vAta hAthamAM lIdhI che. paNa kaTANe, yogya samaye lIdhI nathI. kaTANe lIdhI che. TANuM tame joyuM nathI, samaya joyo nathI. e dhyAna kheMcyuM che emaNe. eka vAtane raju karavAmAM mUkavAmAM keTalI vicakSaNatA che! e rIte "alpakALamAM te sarva prakAranAM samAdhAnanA upAya hovA yogya che; jethI mumukSu jIvane nirAzAnuM kAraNa paNa nathI. emAM paNa jo e koI satparuSanA samAgamamAM AvI jAya, are...! puNyayoge paNa AvI jAya, oghe othe paNa AvI jAya ane satyanI zodhamAM jAya ke mAre to mArga sivAya bIjuM kAMI joItuM nathI. to ene alpakALamAM maLe evuM che. zrAvaNa suda 5-6 upara atrethI nivartavAnuM bane ema jaNAya che, paNa ahIMthI jatI vakhate vacce rokAvuM yogya che ke kema? te hajI sudhI vicAramAM AvI zakyuM nathI, kadApi jatI ke vaLatI vakhate vacce rokAvAnuM thaI zake, to te kaye kSetre thaI zake te hAla spaSTavicAramAM AvatuM nathI. atyAre spaSTavicAramAM AvatuM nathI ane eno nirNaya paNa vicAramAM spaSTa thaI zakato nathI ke thato nathI. to pachI zuM mUkI dIdhuM che ke jyAM, kSetrasparzanA haze tyAM sthiti thaze. kramabaddha mUkI dIdhuM. nirNaya thato nathI. to have vicArato che ke kyAMka . A eka yathArtha vicAra thavAnI eka kAryapaddhati che. sAmAnya rIte evo je Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-617 305 nirNaya levAnuM vicAranI sthitimAM na bane jyAre jyAre ke A yogya che ke A yogya che ? Ama ka2vuM yogya che ke Ama karavuM yogya che ? ema jyAre koI nirNaya na thato hoya to e nirNaya utAvaLe karI na le. e nirNayane Pending rAkhe, mulatavI rAkhe. koI emanema nirNaya karavo nathI. thAya nahi tyAM sudhI emanema utAvaLa nathI karavI. eTaluM kare ke be nirNayamAM kayA nirNayathI vizeSa lAbha-nukasAnano, Atmika dRSTie lAbha-nukasAnano prakAra che, eTalI ja tulanA karI jove ane emAM koI khyAla Ave ke ahIMyAM karatA ahIM bhUla vadhAre che, ahIM karatA ahIM doSa ocho che. to nirNaya laI lye. paNa ema paNa na thatuM hoya to, lagabhaga sarakhI paristhiti hoya to ane nirNaya na thato hoya to je tyAre thavAnuM haze e thAze. e prakA2 che. mumukSu :-... pUjya bhAIzrI :- nahi. A to bAhya kAryano nirNaya. bAhya kAryanA nirNayanI vAta che. potAnA hitano to nirNaya eNe karI ja levo joIe ke mAre Atmahita karavuM ja che. Atmahita karI chUTavuM ja che. A bhava mAro Atmahita karavA mATeno ja che ane A bhavamAM karIne ja jAvuM che. e nizcaya karavo ja joIe. barAba2 ka2vo joIe. : mumukSu -... pUjya bhAIzrI :- hA. koIpaNa kiMmate. karavuM che eTale koI paNa kiMmate. kemake enAthI bIjI koI vadhAre kiMmata paNa nathI. enAthI koI moTI kiMmata che nahi. jagatanA padArthonuM lAbha-nukasAna eka sAdhAraNa vAta che. evA saMyogo anaMta vAra AvyA ane gayA. ethI vadhAre sArA saMyogo paNa anaMta vAra AvyA ane gayA ethI hINA saMyogo paNa anaMta vAra AvyA ne gayA. evA ne evA paNa AvyA ane anaMta vAra gayA. emAM zuM vizeSatA che ? pote vajana vadhAre Ape che, pote kiMmata vadhAre Ape che. e nAnI vAtane moTI karI nAkhIne rokAI jAya che. e nAnI vAta che, sAmAnya vAta che. pote moTI karI nAkhe che. vajana vadhAre ApI de che. eTale eka bAjunI adhikAI, bahAranA padArthonI adhikAI, enI aMdaranI adhikAIne utpanna na thavA de. jyAM sudhI bahAramAM adhikAI che tyAM sudhI aMdaramAM AvI zakaze nahi. pachI na vaLI zake e sIdhI vAta che. 'dipacaMdajI'e 'anubhava prakAza'mAM bahu sarasa dRSTAMta ApyuM che. A jIvanI vRtti vAMdarA jevI che. vAMdarAne eka kAMkaro mAre, chokaro TIkhaLa kare. pAMca varSano chokaro, vAMdaro bhale moTo game evo hoya paNa pAchaLathI eka kAMkarI mAre to ene ema lAge ke Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 rAjahRdaya bhAga-12 moTo pahADa mArA upara tUTI paDyo. ThekaDe ThekaDA mAre. be-cAra vakhata to nIce jhADa uparathI uparathI jAya, be-cAra vakhata upara caDe. pachI sthira thaIne bese. be-cAra vakhata caDa-utara karI nAkhe joyAne tyAM? IDaramAM keTalA caMcaLa hoya che! eka kAMkaro mAryo hoya to keTalA jhADa upara ThekaDA mArI Ave." ema jarAka saMyogomAM pratikULatA Ave athavA potAnA dhArelAmAM kyAMka jarAka phera paDe tyAM ene kAMIkanuM kAMIka thavA mAMDe. mULa to ene kAMkarI vAgI che. ATaluM badhuM zuM thAya che? eka kAMkarI vAgI che emAM ATalA badhA ThekaDA zuM karavA mATe cho? koI paNa saMyoganA pheraphArane ATaluM mahatva ApavuM joIe nahi. sIdhI vAta che. sAmAnya gaNIne, sAdhAraNa gaNIne gauNa karI nAkhavuM). to ene mokaLAza rahe. to pachI ene Atmahita karavAnI zakti bace. nahitara zakti to badhI tyAM kharcI nAkhe che. pachI zakti bacatI nathI. mAro puruSArtha upaDato nathI. paNa teM vAparI nAkhyo che. tArI pAse puruSArtha che to kharo. saMjJI paMcendriya jIvanI paryAyamAM Atmahita karavAno vyakta puruSArtha che. Atmahita sAdhI zake eTalo puruSArtha ane pragaTa che. paNa e kharce che bIje, khoTe sthAne. A ene jo bacAvatA AvaDe, to eTale potAnuM kAma karavAnI jagyA thaI jAya che, nahitara jagyA rahetI nathI ahIM sudhInI vAta che. 617 (patra pUro) thayo. patrAMka-6 18 muMbaI, asADa vada 11, guru, 1951 paramArthanaiSThikAdi guNasaMpanna zrI sobhAga pratye, patra maLyuM che. kevaLajJAnAdinA praznottara pratye tamAre tathA zrI DuMgare tathA laherAbhAIeyathAzaktivicAra kartavya che. je vicAravAna puruSanI dRSTimAM saMsAranuM svarUpa nitya pratye klezasvarUpa bhAsyamAna thatuM hoya, sAMsArika bhogopabhoga viSe viratapaNA jevuM jene vartatuM hoya tevA vicAravAnane bIjI tarapha lokavyavahArAdi, vyApArAdi udaya vartato. hoya, to te udayapratibaMdha IndriyanA sukhane arthe nahIM paNa AtmahitArthe TALavo hoya to TALI zakavAnA zA upAya hovA joIe? te saMbaMdhI kaMI jaNAvavAnuM thAyato karazo. e javinaMti. A. sva. yathA. Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-6 18 307 6 18.e paNa "sobhAgyabhAI" uparano TUMko patra che. paramArthanaiSThikAdi guNasaMpanna zrI sobhAga pratye....... keTaluM vizeSaNa lagADyuM! paramArthamAM jenI niSThA che. evA evA jenAmAM guNo che e guNothI je saMpanna che. Adi eTale bIjA paNa che, ema kahe che. paramArtha eTale Atmahita. mAre Atmahita karavuM ja che evI "sobhAgabhAIne niSThApragaTa thaI che, ema kahe che. chellI vakhate jyAre emane IDara' laI gayA che. tyAre emaNe nA nathI pADI. chokarAoe nA pADI. bApAjInI tabiyata eTalI badhI narama che. khATalAvaza che. chellA cha-ATha mahinAthI sAva khATalAvaza che. uMmara to thaI gaI hatI. e jamAnAmAM to ATaluM lAMbu AyuSya nahotuM. vana vaTAve e to bhAgyazALI gaNAya. aThThAvana pUrA thAya tyAre ema kahe ke vana pAra karI gayA. A to 70 AsapAsa pahoMcyA hatA. to ema kahe AmAM kevI rIte laI jazo) ? e kAMI tamAre jovAnuM nathI. emaNe pote AnAkAnI nathI karI. nahitara pratikULatA to emane hatI. musApharInI pratikULatA kAMI chokarAone nahotI thavAnI. zarIranI asvasthatA to emane che. emaNe AnAkAnI nathI karI. pahADa upara gayA che. mumukSu -... pUjya bhAIzrI -emane eka ja vAta hatI. A paramezvara je kahe e A paramezvara che. paramezvarabuddhi hatI. chelle evuM lakhyuM hatuM ke tame darzana devA nahi Avo to mAruM mRtyu rogane laIne nahi thAya, tamArA viyogane laIne thAze. have AvavuM che ke nathI AvavuM? chelluM Ultimatum ApyuM pachI AvyA che. ane e patimatum nI e rAha jotA hatA. ke kheMco, pAkavA dayo. Ane keTalI garaja che khabara paDe. emaNe batADI dIdhuM mAre pUrI garaja che. pachI eka vacana enuM uthApe kevI rIte? pachI eka akSara paNa uthApe nahi. tame jyAM kaho tyAM tame ema kaho ke A kUvAmAM mUko paDatuM. to lyo A paDatuM mukyuM. ATaluM zistamileTarImAM hoya che. mileTarImAM zuM hoya che ke AgaLa vadhI eTale AgaLa vadho. olAnA topanA goLA chUTatA hoya. sAmethI topanA goLA chUTatA hoya ane March on ema kahe eTale ene AgaLa ja vadhavAnuM hoya. AgaLa vadhI eTale AgaLa ja vadho. pachI bhale sAme chAtIe pIstolanI goLIo, baMdukanI goLIo khAvAnI. eTalI zista to e lokomAM hoya che. eka deza bacAvavo hoya to, rAja bacAvavuM hoya to. AtmA bacAvavo hoya to zuM karavAnuM e nakkI karavAnuM che. 70 varSanI uMmare gayA hatA. anaMta bhavano nAza karavAno che eTaluM khyAlamAM hatuM. zuM kahe che? Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 cajahRdaya bhAga-12 paramArthanaSThikAdi guNasaMpanna..." 28mA varSe A vizeSaNa vAparyuM che. patra maLyuM che. kevaLajJAnAdinA praznottara pratye tamAre tathA zrI DuMgare tathA laherAbhAIe yathAzakti vicAra kartavya che. e AgaLa prazna thayA che ne? pAMca prazna. enA upara tamAre traNe jaNAe tamArI zakti anusAra vicAra karavA yogya che. je vicAravAna puruSanI dRSTimAM saMsAranuM svarUpa nitya pratye klezasvarUpa bhAsyamAna thatuM hoya, sAMsArika bhogopabhoga viSe viratapaNA jevuM jene vartatuM hoya." potAnI vAta kare che. potAnA mATe vicAravAna zabda vAparyo che. je vicAravAna puruSanI dRSTimAM saMsAranuM svarUpa nitya pratye klezasvarUpa bhAsyamAna thatuM hoya, Akho saMsAra che e ekAMte klezanuM kAraNa che ane klezanuM sthAna che, bIjuM kAMI nathI. sukhanI gaMdha paNa emAM nathI. ekAMte duHkharUpa che. sAMsArika bhogopabhoga viSe viratapaNA jevuM jene vartatuM hoya...." ane saMsAranA bhogaupabhoga prApta hovA chatAM, prApti hovA chatAM paNa jene rasa Avato na hoya tevA vicAravAnane bIjI tarapha lokavyavahArAdi, vyApArAdi udaya vartato hoya,..." evA jIvane lokono vyavahAra, lokavyavahAranA paNa aneka kAryo udayamAM vartatA hoya ane vyApArAdi paNa udayamAM vartatA hoya to te udayapratibaMdha IndriyanA sukhane arthe nahIM paNa AtmahitArthe TALavo hoya.." evo udaya ene choDavo hoya. anukULatA khAtara nahi. A saMsAranA kAryo karavA paDe che e badhI majurI mane nathI phAvatI ema nahi. anukULatA mATe nahi. AtmahitArthe ene udaya TALavo hoya. juo ! AmAM phera che. nahitara ekamAM dveSa Ave che. jo anukULatA khAtara ene dhaMdhAnuM kAma na karavuM paDatuM hoya to ene dhaMdhA upara dveSa che ema kahe che. ane AtmahitArthe ene udaya TALavo hoya to ene dveSa nathI ema kahe che. keTaluM juduM pADyuM che! to te udayapratibaMdha IndriyanA sukhane arthe nahi paNa AtmahitArthe TALavo hoya to TALI zakavAnA zA upAya hovA joIe? evo udaya TALavA mATe ene upAya zuM hovo joIe? zuM thavo joIe ? zuM karavo joIe? te saMbaMdhI kaMI jaNAvavAnuM thAya to karazo. A pheravI pheravIne prazna mUke che. potAne udayamAMthI chUTavA mATe upAya karavo che. upAya nathI jANatA evuM nathI paNa aMdara caTapaTI cAlI che ema kahe che. noMdhavA jevI vAta che. emane khyAla che ke upAya zuM cIja che e. buddhipUrvakano rAga ke abuddhipUrvakano rAga chUTavA arthe eka ja upAya che. Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 309 patrAMka-6 18 svazavitta myuzana' A zabda lIdho che. 116mAM 'amRtacaMdrAcArye je "samayasAramAM vAta karI che. 116 naMbarano kaLaza che. buddhipUrvakano rAga ke abuddhipUrvakano rAga bane prakArano rAga choDavA mATe zuM karavuM ? ke svazakitane sparzavuM. sparzavuM. svabhAvanI sparzanA karavI. svabhAvamAM sthira thavuM, svabhAvamAM lIna thavuM. A eka ja upAya che. traNe kALe bIjo koI upAya nathI. chatAM e pUDyA kare che enuM zuM kAraNa che? ke enuM kAraNa e che ke emane posAtuM nathI, tyAM rahevuM posAtuM nathI. puruSArtha eTalo Ubho thaI gayo che. eTale e prazna ghUMTyA kare che. mumukSu -- pUjya bhAIzrI - hA. ene aNagamo bahAra Ave che. udAsInatA bahAra Ave che. koI rIte paNa koI paNa prakArano saMga mane na ho ane asaMgavRtti ane asaMgadazAe huM rahI jAuM. enuM jora che. eTale ema pUchAvyuM, ke zuM karavuM? "to TaLI zakavAnA zA upAya hovA joIe ?" e bahAranuM bahAranuM pUche che. aMdaranuM nathI pUchatA. aMdaramAM zuM karavuM e to jANe che. bahAramAM zuM karavuM e kAMI tamAre... e je upAya pUche che e bAhya pheraphAranA pUche che. bahAramAM evo zuM pheraphAra karavo jarUrI lAge che? eka bAju keTalAka mumukSuono saMga e mumukSuonI yogyatA jotA emane e karuNA pragaTI che. kAruNyavRtti che. ene eka sthAna maLyuM. e hoya ja che. mokSamArgI dareka dharmAtmAone bIjA jIvo Avo sukhano mArga pAme evI karuNAvRtti hoya ja che. ene vAtsalya prabhAvanAnuM aMga kahe che. e samyagdarzananI sAthe ja hoya che. enA vagaranuM samyagdarzana hoI zake nahi. * enuM sthAna pAchuM e prakAranuM saMyoga to evo saMyoga thoDo thayo hato. amuka mAtrAmAM thayo hato, amuka pramANamAM hato. ane e yogya jIvone pote hitanuM nimitta thAya evuM paNa emane spaSTa jovAmAM AvatuM hatuM. evuM potAnuM sAmarthya hatuM. emAM saMyoganI A pratikULatA hatI. bAkI emaNe nirjarA ghaNI karI che. A saMyogo vacce rahIne mokSamArganuM ghaNuM kAma karyuM che. ekAvatArIpaNuM rahI gayuM eTaluM kAma karyuM che. je emaNe vicAryuM che e koI kAruNyavRttithI bIjA mATe vicAryuM che. bIjAne javAba moDo lakhAya che. je mumukSuone satsaMga joIe ene e upalabdha thato nathI. kemake e to rokAyelA che. be prakAre takalIpha thaI. eka to satsaMga mATe nivRtta thatA nahotA. bIjuM patra lakhavAmAM paNa nivRtta thatA nahotA ke vRtti cAlatI nahotI. ane khyAla spaSTa Avato Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 rAjahRdaya bhAga-12 hato ke A je loko prazna pUche che enuM samAdhAna huM karI zakuM ema chuM chatAM lakhAtuM nathI. ane emane moDuM thAya che athavA maLatuM nathI. A emanI eka kAruNyavRtti che. e kAruNyavRttimAM vacce vikSepa hato. vyApArano udaya, vyavahArano udaya e eka moTo vikSepa hato. zA upAyathI TaLe ? te saMbaMdhI kaMI jaNAvavAnuM thAya to karazo. e ja vinaMti. bahumArmika prazna pUchyo che. mumukSu - jarUriyAta... pUjya bhAIzrI :- jarUriyAta emane dekhANI che e kAruNyavRttine laIne paNa ethI vadhAre jarUriyAta kone che? jene meLavavuM che ene. ethI vadhAre jarUriyAta kone che? ke jene meLavavuM che ane jarUriyAta eka evo viSaya che ke je joIe e meLavavA mATeno mArga zodhe. mATe kAMI mArga zodhI zako ema cho to tame ? ema kahe che. Necessity is mother of invention du saiell usS ? Invention eTale zodhakhoLa. jarUriyAtamAMthI thaI. eka jamAnAmAM rAtre aMdhAruM thAtuM tyAre zuM karavuM e khabara nahotI. lokoe nakkI karyuM ke A tela che emAMthI dIvo pragaTe che. rUnI vATa karIne chevaTe koDiyAmAM dIvo karI ane gharamAM prakAza karo. to rAtre kAMI ... prakAza thAya. emAMthI Electricity ane Battery sudhI kyAMthI pahoMcyA? kayAMthI pahoMcyA? jarUriyAtamAMthI. AmAM praznanI, aMdara vicakSaNatA keTalI che ke jarUriyAta hoya ene ema lAge ke AnI aMdara zuM karavuM joIe ? zuM karavuM? karavuM zuM? e to pote potAnuM kAma to game te saMjogomAM karavAnA che. eka nyAyato emane koI asamAdhAna bhAva nathI. pravRtti ja enI samAdhi che eto vAta AvI jAya che. upAdhi che e ja amArI samAdhi che. mumukSu -... pUjya bhAIzrI - vicAravuM joIe, vicAravuM to joIe. e vAta paNa emAMthI nIkaLe che. zuM karavuM joIe? tamane kAMI tamArI jarUriyAta mATe kAMI tamane bese che ke Ama karo to ThIka thAya. Ama karo to ThIka thAya. Ama karo to ThIka thAya evuM kAMI bese che ? nivRtti levA mATe kAMI bahAranI nivRtti maLe evuM kAMI koI tamAruM Suggestion Ave che sAmethI ? karavuM joIe ? pote to game game te dravya-kSetrakALa-bhAvamAM AtmA sAdhavAno ja che. vadhAre tIvra udaya haze to vadhAre sAdhavAnA che. emAM emane kAMI vAMdho nathI. e 6 18 (patrapUro thayo. Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-618 311 6 19mAM mathALuM bahu sarasa che. ke sarvapratibaMdhathI mukta thayA vinA sarva duHkhathI mukta thavuM saMbhavatuM nathI.' mAre paNa sarva duHkhathI mukta thavuM che mATe koI pratibaMdha amAre nathI. badhA pratibaMdha.. siddha dazAmAM zuM che ?muktadazAmAM che koI pratibaMdha ? arihaMtapada che tyAM sudhI to dehano paNa pratibaMdha che. pachI koI pratibaMdha raheto nathI. sarva pratibaMdhathI mukta thayA vinA sarva duHkhathI mukta thavuM saMbhavatuM nathI.' A eka siddhAMta che. ene anusarIne aMdara pachI patranI aMdara vAta lakhI che. e paNa sobhAgabhAI' uparano patra che. AtmArthI jIvane udaya prasaMgamAM vAraMvAra hAravAnuM bane, paraMtu jo satpuruSanA samAgamarUpa yoga bane to te udaya prasaMge saMgharSa karIne aMte vijaya meLavIne ja jaMpe che. ane A prakAre prakRtine toDato te AgaLa vadhe che. yadyapi prakRti sAme laDavAmAM parizrama ghaNo lAge che, tathApi sAco AtmArthI pUrI zaktithI udyama kare che. (anubhava saMjIvanI-1477) tIvra azAtAnA udayamAM jo jIvane yathArtha satsaMga yoga rahe, to jIva ati alpa samayamAM unnatikramamAM praveza karI, bhedajJAnanI bhUmikA sudhI pahoMcI jAya che. - Ama kyAreka koIne tIvra azAtAno udaya adhika kalyANakArI nIvaDe che. bahubhAga zAtA samaye jIvano puruSArtha dharma maMda rahe che. (anubhava saMjIvanI-1478) Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312 rAjahRdaya bhAga-12 patrAMka-619 muMbaI, asADa vada 14, ravi, 1951 namo vItarAgAya sarva pratibaMdhathI mukta thayA vinA sarva duHkhathI mukta thavuM saMbhavatuM nathI. paramArthanaiSThika zrI sobhAga pratye, zrI sAyalA. atrethI vavANiyA tarapha jatAM sAyale UtaravA saMbaMdhI tamArI vizeSa cAhanA jANI che; ane te viSe kaMI paNa prakAra bane to sAruM ema kaMIka cittamAM rahetuM hatuM, tathApi eka kAraNa jotAM bIjuM kAraNa bAdha pAmatuM hoya tyAM kema karavuM ghaTe ? tenA vicAramAM koI tevo mArga jyAre jovAmAM Avato nathI tyAre je prakAre sahaje banI Ave te karavA pratye pariNati rahe che; athavA chevaTe koI upAya na cAle to baLavAna kAraNane bAdha na thAya tema pravartavAnuM thAya che. keTalAka vakhatanA vyAvahArika prasaMganA kaMTALAthI thoDo vakhata paNa nivRttithI koI tathArUpa kSetre rahevAya to sAruM, ema cittamAM rahyA karatuM hatuM, tema ja atre vadhAre vakhata sthiti thavAthI je dehanA janmanAM nimitta kAraNa che evA mAtApitAdinA vacanArthe, cittanI priyatAnA akSobhArthe, tathA kaMIka bIjAonAM cittanI anupekSArthe paNa thoDA divasa vavANiye javAno vicAra utpanna thayo hato. te banne prakAra mATe kacAre yoga thAya to sAruM, ema ciMtavyAthI kaMI yathAyogya samAdhAna thatuM nahotuM. te mATenA vicAranI saheje thayelI vizeSatAthI hAla je kaMI vicAranuM alpapaNuM sthira thayuM te tamane jaNAvyuM hatuM. sarva prakAranA asaMgalakSano vicAra atrethI A prasaMga gaNI, dUra rAkhI, alpakALanI alpa asaMgatAno hAla kaMI vicAra rAkhyo che, te paNa sahajasvabhAve udayAnusAra thayo che. temAM koI kA2Nono paraspara virodha na thavAne arthe A pramANe vicAra Ave che - atrethI zrAvaNa sudanI mitie nivartavuM thAya to vacce kyAMya A vakhate na rokAtAM vavANiye javAnuM karavuM. tyAMthI zrAvaNa vada 11nA bane to pAchuM vaLavAnuM Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-6 19 313 karavuM, ane bhAdaravA suda 10nI lagabhaga sudhI koI nivRttikSetre sthiti thAya tema yathAzakti udaya uparAma jema rAkhI pravartavuM. joke vizeSa nivRtti, udayanuM svarUpa jotAM, prApta thavI kaThaNa jaNAya che; topaNa sAmAnyathI jANI zakAya teTalI pravRttimAM na avAya tema thAya to sAruM ema rahe che, ane te vAta para vicAra karatAM atrethI jatI vakhate rokAvAno vicAra uparAma karavAthI sulabha paDaze ema lAge che. eka paNa prasaMgamAM pravartatAM tathA lakhatAM je prAya akriyapariNati varte che, te pariNatine lIdhe barAbara hAla jaNAvavAnuM banatuM nathI; topaNa tamArA jANavAne arthe mArAthI kaMI atre jaNAvavAnuM banyuM te jaNAvyuM che. e javinaMti.zrI DuMgarane tathA laherAbhAIne yathAyogya. sahajAtmasvarUpa yathAyogya. tA. 13-01-1991, patrAMka - 6 19, 6 20 pravacana naM. 282 zrImad rAjacaMdra vacanAmRta, patra 6 19. 618mo thaI gayo. 6 19. pAnuM-475. sarva pratibaMdhathI mukta thayA vinA sarva duHkhathI mukta thavuM saMbhavatuM nathI. sarva prakAranA pratibaMdha, je bhAva potAnA sivAya anya padArtha pratye baddha thAya che, baMdhAya che, pratibaddha thAya che e bhAvapratibaMdha che. e bhAvapratibaMdha muktadazAthI viruddha dazA che. pratibaMdha paNa rahe, muktapaNe paNa rahe evuM to kAMI banI zake nahi. je dazA pratibaMdhayukta che te dazA mukta nathI. muktadazAmAM pratibaMdha hoI zake nahi. sarva pratibaMdha nathI. koIpaNa jagyAe siddha paramAtmA lokAlokane jANavA chatAM kyAMya pratibaMdhita thatA nathI. vANIthI upadeza paNa nathI. arihaMtapadamAM to anicchAe vANI pUrvakarmane laIne che. paNa ahIMyAM to eTaluM paNa nahi. ema sarva prakAranA AkarSaNathI, pratibaMdhathI, saMbaMdhathI. badhuM laI levuM. chUTyA vinA "sarva duHkhathI mukta Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 rAjahRdaya bhAga-12 thavuM saMbhavatuM nathI.' kemake e bhAvapratibaMdha che e ja duHkharUpa che. bhAve je pratibaMdha che e svayaM duHkharUpa che. enI sAthe duHkha avinAbhAvI hoya ja che. duHkha na hoya evuM bane nahi. eTale jeNe sarvathA sthira thavuM hoya, eNe sarva pratibaMdhathI mukta thavuM evuM nakkI karavuM joIe. koI jIvane pUcho ke tamAre thoDAka duHkhI rahevuM che ? vadhAre duHkhI rahevuM che ? keTalA duHkhI rahevuM che ? duHkhI rahevA koI taiyAra nathI. jo du:khI thavA ke duHkhI 2hevA koI taiyAra nathI to sarvaprakAranA pratibaMdhathI chUTavuM, mukta thavuM e sivAya bIjo koI eno upAya hoya, koI bIjo vikalpa hoya evuM nathI. eTaluM mathALuM bAMdhyA pachI 'sobhAgabhAI'ne saMbodhana kare che. paramArthanaiSThika zrI sobhAga pratye, zrI sAyalA.' paramArtha eTale AtmahitamAM jenI niSThA che. je potAnuM hita karavA kharekhara aMtaHkaraNathI cAhe che ene 52mArthanaiSThika kahevAmAM Ave che. potAno .. nIkaLavAno Programme che enI A patramAM mukhya vAta karI che. atrethI vavANiyA tarapha jatAM sAyale UtaravA saMbaMdhI tamArI vizeSa cAhanA jANI che;...' Agraha karyo haze ke A vakhate to jarUra 'sAyalA' padhAro. koI vizeSa prakAre lakhyuM che eTale vizeSa cAhanA jANI che. ane te viSe kaMI paNa prakAra bane to sAruM ema kaMIka cittamAM rahetuM hatuM,...' ke bhale kAMIka be divasa, cAra divasa paNa utaratA jaIe. 'tathApi eka kAraNa jotAM bIjuM kAraNa bAdha pAmatuM hoya tyAM kema karavuM ghaTe ? AnirNaya levAnI paddhati zuM che ? yogya nirNaya levAnI paddhati zuM che ? e AnI aMdara thoDI e viSayamAM carcA AvI gaI che. eka kA2Na jovuM eTale tamane sukha thaze, tame khuzI thazo, tame rAjI thazo, tamArI vRttine poSaNa maLaze, tamArI rucine poSaNa maLaze, tamArI bhAvanA vizeSa AvirbhAva thaze. e kA2Na jotA ThIka lAge che. bIjuM kA2Na bAdha pAme che eTale amAre paricaya vadhAravo nathI. amAre vadhAre lokonA saMgamAM AvatuM nathI. 'bIjuM kAraNa bAdha pAmatuM hoya tyAM kema karavuM ghaTe ?" tyAre zuM karavuM joIe ? eka kAraNathI lAbha dekhAto hoya, bIjA kAraNathI nukasAna dekhAtuM hoya to zuM karavuM joIe ? tenA vicAramAM koI tevo mArga jyAre jovAmAM Avato nathI...' eTale kAMI rasto nIkaLato nathI ke Ama ja karavuM. 'tyAre je prakAre sahaje banI Ave te karavA pratye Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-619 315 pariNati rahe che. jyAre jema banavuM haze tyAre tema banaze. atyAre kAMI nirNaya thato nathI ke javuM ke na javuM? eno nirNaya thato nathI. javAmAM tamArA taraphanuM eka AkarSaNa che. nahi javAmAM amane A paricaya vadhe e bAdhA Ave che. kAMI nirNaya karI zakAto nathI. have e vakhate banavuM haze te banaze. saheje. mumukSu -potAnA eka eka pariNAma,vicAra... pUjya bhAIzrI - bahu spaSTa. je Ave e lakhI nAkhe che. eTalI saraLatA che. je vicAra Ave te lakhe. anizcatatA hoya to anizcatatA lakhe, nizcitatA hoya to nizcitatA lakhe. Ama sUjhe che to ema sUchyuM e lakhyuM, nathI sUchyuM to kahe, nathI sUchyuM ema lakhyuM. sahejebanI Ave te karavA pratye pariNati rahe che. pariNati rahe che. pariNati e prakAranI rahe che. "athavA chevaTe koI upAya na cAle to baLavAna kAraNane bAdhana thAyatema pravartavAnuM thAya che. jene vajana devA jevuM hoya enA upara vajana daIe chIe ane e rIte pravartIe chIe. jene baLa devA jevuM hoya, jenI vizeSatA hoya, vizeSatA rAkhavA jevI hoya e bAjuno nirNaya laI laIe chIe. keTalAka vakhatanA vyAvahArika prasaMganA kaMTALAthI thoDo vakhata paNa nivRttithI koI tathArUpa kSetre rahevAya to sAruM, ema cittamAM rahyA karatuM hatuM..." vyAvahArika prasaMgano kaMTALo eTalo hato ke have kAMIka nivRtti prasaMganI aMdara nivRtti kSetre rahIe, ema cittamAM thayA karatuM hatuM, rahyA karatuM hatuM mumukSu:- pUjya bhAIzrI:- hA. eTale laIe chIe ke enI aMdara emanI pravRtti zuM che. eno khyAla Ave. kevI rIte sahajapaNe enA pariNAma kAma karatA rahe che. tema ja atre vadhAre vakhata sthiti thavAthI je dehanA janmanAM nimitta kAraNa che evAM mAtApitAdinA...." kharekhara AtmAne levA devA nathI. zuM kahe che? "ema cittamAM rahyA karatuM hatuM, tema ja atre vadhAre vakhata sthiti thavAthI. eTale muMbaImAM vadhAre rokAvAthI, lAMbo samaya "muMbaImAM rokAvuM thayuM che. eTale je dehanA janmanAM nimitta kAraNa che evA mAtApitAdinA vacanArthe emano paNa Agraha raheto haze ke ghaNA vakhatathI bhAI! tuM "muMbaI cho. have kAMIka dezamAM Ave to sAruM. emanA "vacanArthe, cittanI priyatAnA akSobhArthe..." emane paNa sAruM lAge. sAdI bhASAmAM ema kahIe ke emane paNa sAruM lAge che. eTalA mATe. 'tathA kaMIka bIjAonAM cittanI Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 rAjahRdaya bhAga-12 anupekSArthe." anaupekSArthe. upekSA nahi. bIjAonA cittanI anupekSAe eTale apekSArthe. bIjAone paNa apekSA che. parivAramAM bIjAo paNa ema Icche che, saMbaMdhIo paNa icche che ke tamArA gAmamAM Avo to sAruM. janmasthAnamAM Avo to sAruM. paNa thoDA divasa vavANiye javAno vicAra utpanna thayo hato. upekSA ane anapekSA. kevo zabda vAparyo che ! apekSA zabda vAparavAnA badale anapekSArthe evo zabda vAparyo che. paNa thoDA divasa vavANiye javAno vicAra utpanna thayo hato. A vavANiyA' javAmAM ATalA kAraNo je potAnA vicAramAM hatA e emane jaNAvyA che. "te banne prakAra mATe kayAreyoga thAya to sAruM... te banne prakAra mATe kyAre yoga thAya to sAruM, "ema ciMtavyAthI kaI yathAyogya samAdhAna thatuM nahotuM." TUMkAmAM kAMI nirNaya thato nahoto. samAdhAna nahotuM thatuM eTale nirNaya thato nahoto. te mATenA vicAranI saheje thayelI vizeSatAthI hAla je kaMI vicAranuM alpapaNuM sthira thayuM te tamane jaNAvyuM hatuM. e mATenI vicAranI thoDI vizeSatA thaI. have thoDI vizeSatA thaI ema lakhyuM. ane je kaMI vicAranuM alpapaNuM sthira thayuM. eTale thoDI sthiratA AvI. makkamatA thoDIka AvI. paNa hajI pUrI makkamatA nathI AvI ema kahe che. alpa sthiratA AvI to tamane jaNAvyuM ke ame 'vavANiyA javAnuM kAMIka kAraNa thaze evuM lAge che. vikalpa cAle che e uparathI ema lAge che ke "vavANiyA' have javAze. munidazAmAM AvuM hoya che. AhAranI vRtti thAya to sahaja AhAranI vRtti thAya to gamana kare. sahaja AhAranI vRtti na thAya to kAMI nahi. vicAra nathI. ke kAle nathI gayA, bedivasa nathI gayA, pAMca divasa nathI gayA. kAMI nahi. sarva prakAranA asaMga-lakSano vicAra atrethI aprasaMga gaNI,..." sarva prakAranA asaMga-lakSano vicAra atrethI aprasaMga gaNI dUra rAkhI, alpakALanI alpa asaMgatAno hAla kaMI vicAra rAkhyo che, te paNa sahajasvabhAve udayAnusAra thayo che." sarva prakarAnA asaMga-lakSano." asaMganA lakSano. asaMga-lakSa eTale asaMganA lakSano vicAra "atrethI aprasaMga gaNI, muMbaImAM ahIMyAM rokAvAthI, tyAre amane je aMdaramAM vAta che e to badhAthI asaMga thavAnI che paNa atyAre eno aprasaMga che. e prasaMga najIkamAM dekhAto nathI ke sarvathI asaMga thaI jaIe. eno aprasaMga che. aprasaMga gaNIne, te vAtane jarA dUra rAkhIne eTale bAjumAM rAkhIne, gauNa rAkhIne alpakALanI alpa asaMgatAno hAla kaMI vicAra rAkhyo che..." thoDA samaya mATe ekAMtamAM rahI javuM. nivRtti kSetre jAvuM topaNa bIjA mumukSuone nahi jaNAvIne pote Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-6 19 317 ekAMtamAM rahI javuM evA abhiprAyathI vAta lakhe che. alpakALanI alpa asaMgatAno hAla kaMI vicAra rAkhyo che, te paNa sahajasvabhAve udayAnusAra thayo che. evo paNa vikalpa Avyo che. ekAMtamAM rahevuM che. A vakhate nivRttikSetramAM jaIe to ekAMtamAM rahevuM che. bIjA mumukSuone khabara karavI nathI ke jethI e loko Ave. mumukSu - e paNa sahaja svabhAvI udayAnusAra pUjya bhAIzrI - udaya anusAra evo paNa saheje udayamAM vikalpa Avyo che. bIjuM kAMI nathI. sahajatA ghaNI che, ghaNI sahajatA che. temAM koI kAraNono paraspara virodha na thavAne arthe A pramANe vicAra Ave che -'parasparavirodha eTale zuM?ke bIjAne paNa ema thAya ke Ama kema karyuM haze kema amane nahi jaNAvyuM hoya? kema amane AvavA mATe baMdhana rAkhyuM haze ke na Avo. eTale potAne paNa ekAMta joIe che. ane badhAnI vacce rahevuM nathI. be kAraNa sAmAsAmA che eTale emAM paraspara virodha na thavAne arthe A pramANe vicAra Ave che. je vicAra Ave che e lakhI nAkhe che. A pramANe atyAre vicAra Ave che. pachI vicAra pharaze to ema. atyAre to Ama vicAra Ave che. atrethI zrAvaNa sudanI mitie nivartavuM thAya to vacce kyAMya A vakhate na rokAtAM vavANiye javAnuM karavuM." sIdhuM. "tyAMthI zrAvaNa vada 11nA..." eTale paMdara divasa rokAIne "bane to pAchuM vaLavAnuM karavuM, ane bhAdaravA suda 10nI lagabhaga sudhI. eTale paMdara divasa sudhI koI nivRttikSetre sthiti thAya tema yathAzakti udaya uparAma jema rAkhI pravartavuM.jevo udaya. udayanI aMdara je prakAra bhajete prakAre nivRtti kSetre saheje saheje sthiti thAya. joke vizeSa nivRtti, udayanuM svarUpa jotAM, prApta thavI kaThaNa jaNAya che. vadhAre nivRtti atyAre maLI zake evuM dekhAtuM nathI. 'topaNa sAmAnyathI jANI zakAya teTalI pravRttimAM na avAya tema thAya to sAruM ema rahe che; topaNa sAmAnyathI jANI zakAya teTalI pravRttimAM na avAya. sAmAnyathI jANI zakAya emAM zuM kahevA mAge che, e kone anulakSIne kahevA mAge che e vAta spaSTa nathI nIkaLatI. sAmAnyathI jANI zakAya teTalI pravRttimAM na avAya..." Ama to pravRttimAM to pote che. paNa sAmAnyathI jANI zakAya teTalI pravRttimAM na avAya tema thAya to sAruM ema rahe che...' mumukSu -eTale sAmAnya eTale badhA mumukSu levA? Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 rAjahRdaya bhAga-12 pUjya bhAIzrI :- ema lAge che. koI mumukSu khAsa mumukSune khabara ApavI. badhAne khabara na ApavI. eTalo bhAvArtha nIkaLe che. evuM lAge che. "ane te vAta para vicAra karatAM atrethI jatI vakhate rokAvAno vicAra uparAma karavAthI sulabha paDaze ema lAge che. eTale jatI vakhate kyAMya na rokAvuM. kyAMka rokAIe. eka jagyAe jaIe to pachI badhe pachI khabara e loko ekabIjAne ApatA hoya che ke ahIMyAM AvavAnA che tamAre AvavuM hoya to Avajo. amAre tyAM AvavAnA che. tamArA badhAne ahIMyAM AvavuM hoya to Avajo. eka paNa prasaMgamAM pravartatAM tathA lakhatAM je prAye akriyapariNati varte che..." eka paNa prasaMgamAM pravartatAM. koIpaNa prasaMganI aMdara pravRtti karatAM ke koIpaNa prasaMganI aMdara enuM lakhANa, patra vagere lakhatAM "akriyapariNati varte che..." pariNatimAM je kriyA che e cAlatI nathI. akriyapaNuM thaI jAya che. aMdaranI je AtmAnI dazA ghaNI baLavAna thaI che enI asara A prakAranI AvI che ke bAhya AkAre upayoga laI javo hoya topaNa thaI zakato nathI ema kahevuM che. eTalI ekadama adhyAtmanI dazAmAM pote varte che. 'te pariNatine lIdhe barAbara hAla jaNAvavAnuM banatuM nathI. ane evI akriya pariNatine lIdhe je lakhavA mATe tamane vadhAre jaNAvavuM joIe e paNa jaNAvI zakAtuM nathI. 'topaNa tamArA jANavAne arthe mArAthI kaMI atre jaNAvavAnuM banyuM te jaNAvyuM che. topaNa tamArA jANavA mATe je banI zakyuM eTale jaNAvyuM che. e ja vinaMti." ATaluM lakhyuM che e mArAthI banyuM eTaluM lakhyuM che. AthI vadhAre banI zake evuM nathI ema kahevuM che. "zrI DuMgarane tathA laherAbhAIne yathAyogya.' e rIte potAnA pariNAmano thoDo ullekha karIne e vakhate muMbaIthI nIkaLavAnA Programmeno je aMdAja che, e "sobhAgabhAIne jaNAvyo che. sahajAtmasvarUpa yathAyogya.' 619mo patra pUro) thayo. patrAMka-6 20 muMbaI, asADa vada 0)), soma, 1951 janmathI jene mati, zruta ane avadhi etraNa jJAna hatAM, ane AtmopayogI. evIvairAgyadazA hatI, alpakALamAM bhogakarma kSINa karI saMyamane grahaNa karatAM mana:paryava nAmanuM jJAna pAmyA hatA, evA zrImad mahAvIrasvAmI, te chatAM paNa Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-620 319 bAra varSa ane sADA cha mAsa sudhI maunapaNe vicaryA. A prakAranuM temanuM pravartana te upadezamArga pravartAvatAM koI paNa jIve atyaMtapaNe vicArI pravartavA yogya che, evI akhaMDa zikSA pratibodhe che. tema jajina jevAe je pratibaMdhanI nivRtti mATe prayatna karyuM te pratibaMdhamAM AjAgRta rahevA yogya koI jIva na hoya ema jaNAvyuM che, tathA anaMta AtmArthano te pravartanathI prakAza karyo che, jevA prakAra pratyavicAranuM vizeSasthirapaNuM varte che, vartAvuM ghaTe che. je prakAranuM pUrvaprArabdha bhogavya nivRtta thavA yogya che, te prakAranuM prArabdha udAsInapaNe vedavuM ghaTe; jethI te prakAra pratye pravartatAM je kaMI prasaMga prApta thAya che, te te prasaMgamAM jAgRta upayoga na hoya, to jIvane samAdhivirAdhanA thatAM vAra na lAge. te mATe sarvasaMgabhAvane mULapaNe pariNAmI karI, bhogavyA vinA na chUTI zake tevA prasaMga pratye pravRtti thavA devI ghaTe, topaNa te prakAra karatAM savaza asaMgatA janmete prakArabhajavo ghaTe. keTalAka vakhata thayAM sahajapravRtti ane udIraNa pravRtti ema vibhAge pravRtti varte che. mukhyapaNe sahajapravRtti varte che. sahajapravRtti eTale prArabdhodaye uddabhava thAya che, paNa jemAM kartavya pariNAma nahIM. bIjI udIraNa pravRtti je parAthadi yoge karavI paDe che. hAla bIjI pravRtti thavAmAM AtmA saMkSepa thAya che, kemake apUrva evA samAdhiyogane te kAraNathI paNa pratibaMdha thAya che, ema sAMbhaLyuM hatuM tathA jANyuM hatuM ane hAla tevuM spaSTArthe veThuM che. te te kAraNothI vadhAre samAgamamAM AvavAnuM, patrAdithI kaMI paNa praznottarAdi jaNAvavAnuM tathA bIjA prakAre paramAthadilakhavA karavAnuM paNa saMkSepa thavAnA paryAyane AtmA bhaje che. evA paryAyane bhajyA vinA apUrva samAdhine hAni saMbhavatI hatI. ema chatAM, paNa thavAyogya evI saMkSepa pravRtti thaInathI. atrethI zrAvaNa suda 5-6nA nIkaLavAnuM thavA saMbhava che, paNa ahIMthI jatI vakhate samAgamano yoga thaI zakavA yogya nathI. ane amArA javAnA prasaMga viSe hAla tamAre bIjA koI pratye paNa jaNAvavAnuM vizeSa kAraNa nathI, kemake jatI vakhate samAgama nahIM karavA saMbaMdhamAM kaMI temane saMzaya prApta thavAno saMbhava thAya, jemana thAya to sAruM. ejavinaMti. Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 rAjahRdaya bhAga-12 6 20mo patra che 'lallujI' muni u52no. janmathI jene mati, zruta ane avadhi e traNa jJAna hatAM, ane AtmopayogI evI vairAgyadazA hatI, alpakALamAM bhogakarma kSINa karI saMyamane grahaNa karatAM manaHparyaMta nAmanuM jJAna pAmyA hatA, evA zrIma mahAvIrasvAmI, te chatAM paNa bAra varSa ane sADA cha mAsa sudhI maunapaNe vicaryA' munidazAmAM. zuM kahevuM che ? joke koI tIrthaMkaro munidazAnI aMdara upadeza ApatA nathI. mauna ja rahe che. jeTalo munidazAno kALa hoya emAM e mauna rahe che. tyArapachI kevaLajJAna thAya che tyAre icchA vagara je vANI nIkaLe te nIkaLe. paNa jevA munidazAmAM praveza karyo tyArathI bolavAnI icchA baMdha. bolatA nathI. bolavAnI pravRtti karatA nathI. pachI je vANI nIkaLe che e anicchAe divyadhvani samavasaraNamAM enA svakALe utpanna thAya te thAya. pote icchA karatA nathI. mumukSu :- evo bhAva kema ? = pUjya bhAIzrI :- sAdhanAmAM rahI jAvuM che. eTalo paNa koInI sAthe vikSepa nathI. bolIne potAnI sAdhanAmAM vikSepa ApatA nathI. ane emano sarvotkRSTa upadeza, Ama to muni che e gurunA sthAne che ane guru upadeza Ape eTalI pravRtti emane yogya che topaNa e jagadguru hovAthI ane sarvotkRSTa upadezarUpa vANI pragaTavAnI hovAthI atyAre ethI nIcI koTInI chadmasthanI vANIno emane saheje prakAra nathI banato. mumukSuH- A prakAra... - : pUjya bhAIzrI :- tIrthaMkara na Ape. munio Ape. munio to Ape ja che ne. AcAryo, upAdhyAyo, sAdhuo upadeza Ape ja che. zAstro lakhe che, upadeza Ape che. tIrthaMkara na to zAstra lakhe, na to upadeza Ape. mULa to zuM kahe che ? ke emanA uparathI ApaNe bodha levo joIe. kahevuM ema che. bhagavAna 'mahAvIrasvAmI'nI dazAnuM varNana karIne ApaNe zuM bodha levo che e vAta ka2vI che. keTalA samartha hatA ? ke janmathI jene mati, zruta ane avadhi e traNa jJAna hatAM....' e to laIne AvyA hatA. devalokamAMthI Ave che to mati, zruta ane avadhi traNa to laIne Ave che. tyAM paNa samyak mati, zruta ane avadhi to hatA. dasa bhavathI samyak mati-zruta to thaI gayA hatA. pachI devalokamAM jAya eTale avadhijJAna pragaTa thAya. manuSya pahelA niyamathI devaloka emane hoya che. eTale dasa bhava agAu Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-620 321 samyagdarzana thaI gayuM che. 'zreNika' mahArAjAnI vAta judI che. jene agAunA bhavamAM samyagdarzana thaI gayuM ene to manuSya ane deva be ja gati hoya che. manuSyagatimAM chelle tIrthaMka25da che eTale AgaLano bhava devagatino hoya che. tyAM badhA devone avadhijJAna hoya che. emane paNa hoya che. samyak mati, samyak zruta ane samyak avadhi. traNa jJAna to e tyAMthI laIne Ave che. garbhamAM Ave tyArathI. mAtAnA garbhamAM Ave tyArathI traNa jJAna to laIne Ave che. tIrthaMkara hoya che. janmathI jene mati, zruta ane avadhi e traNa jJAna hatAM, ane AtmopayogI evI vairAgyadazA hatI....' kevI dazA hatI ? sAmAnya vairAgyadazA nahotI. sAmAnya vairAgyadazA to mumukSune hoya, anya matine hoya, koIne paNa hoya. paNa AtmopayogI. potAnA svarUpamAM upayoga rahevAne lIdhe jenI dazA vairAgyamaya hatI. alpakALamAM bhogakarma kSINa karI... je kAMI gRhasthano kALa hato. 30 varSanI uMmara sudhI e gharamAM rahyA che, gRhasthadazAmAM rahyA che. pachI saMyamane grahaNa karatAM munidazAne aMgIkAra karatAM bhanaHparyaMta nAmanuM jJAna pAmyA hatA....' tIrthaMkaradevane dIkSA lIdhA pachI saptama guNasthAne Ave tyAre ene zarUAtathI ja te manaHparyaya jJAna evA cothA jJAnanI utpatti thaI jAya che. manaHparyaya jJAna badhA munione nathI thatuM. paNa tIrthaMkarone ane gaNadharone to avazya hoya che. bIjA paNa koI koI munione manaHparyaya jJAna thAya che. paNa badhAne thatuM nathI. saMyamane grahaNa karatAM manaHparyaya nAmanuM jJAna pAmyA hatAM... A be zAna saMbaMdhI to sAmAnya rIte ApaNe tyAM jANapaNuM che. avadhijJAna che e dUrakSetravartI ane dUra kALavartI anya padArthone jANavA saMbaMdhInuM ughADa jJAna che. ene avadhijJAna kahevAmAM Ave che. bhUtakALanA ane bhaviSyanA kALa saMbaMdhI ane bIjA kSetro saMbaMdhI. eTale ahIMyAM manuSya hoya to devalokane jove, devalokamAM hoya to manuSyalokane joI zake. nArakIne joI zake. avadhi eTale judI judI maryAdA che enI. darekane ekasarakhI jema ahIM buddhi nathI hotI. ema avadhijJAna paNa darekane ekasarakhuM nathI hotuM. koInI avadhi thoDI hoya che, koInI avidha vadhAre hoya che. avadhine hisAbe ene maryAdA kahI che. ane mana:paryaya jJAna che e bIjAnA mananA pariNAma jANI zake. na bole topaNa konA manamAM zuM vicAra cAle che e upayoga mUke eTale jANI zake. upayoga na mUke tyAM sudhI na jANe. jema jovAnA upayogathI joI zakAya che ane sAMbhaLavAnA upayogathI sAMbhaLI Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322 rAjahRdaya bhAga-12 zakAya. upayoga mUke to. nahitara na sAMbhaLe. upayoga na hoya to na sAMbhaLe. ema ahIMyAM jove nahito vAMcIna zake emabIjAnA manamAM zuM cAle che ema upayoga mUke to e jANI zake. A je mana che e sUkSma paramANunI racanA che, kamaLanI racanA che. ATha pAMkhaDInA kamaLanI racanA che. eno vicAra manamAM cAle che tyAre emAM paNa halanacalana thAya che. e halanacalanane e joI zake che. paramANune joI zake che eTaluM jJAna tyAM sUkSma thAya che ke je koI paNa sUkSma yaMtradarzakathI paNa na joI zakAya evA e sUkSma paramANane mana:paryaya jJAna joI zake che. ane enA uparathI spaSTa kono zuM vicAra che e jJAnamAM Ave che. ane e jJAna chaThThA guNasthAnathI nIce koIne hoI zake nahi. bhale samyagdaSTi hoya topaNa. cothA ane pAMcamA guNasthAna sudhI enI utpatti thatI nathI. A ughADane chaThThA-sAtamA guNasthAna sAthe, chaThThA-sAtamA guNasthAnanI pavitratA sAthe saMbaMdha che. keTalAka ughADane kaSAyanA abhAva sAthe saMbaMdha hoya che evI A vAta che. eTale traNa prakAranA kaSAyano nAza thayo che ene ja mana:paryaya jJAna utpana thAya. traNa prakAra ane traNa cokaDIno nAza thayA vagara mana:paryava jJAnanI utpatti koIne thaI zake nahi. mumukSu -avadhijJAna to mithyASTine paNa thaI zake. pUjya bhAIzrI :- avadhijJAna mithyASTine hoya che. badhA devane, badhA nArakIone hoya che. samyagdaSTi hoya ke mithyAdRSTi hoya. paNa ene e rAga-dveSanuM, vadhAre baMdhananuM kAraNa thAya che, mohanuM vadhAre kAraNa thAya che. ene jJAna to thAya. e jJAnanI aMdara ene bhUtakALanA saMbaMdho, rAganA, dveSanA, je kAMI prasaMgo banyA hoya te jJAnamAM Ave ane) ene vadhAre ene tIvra rAga-dveSa thavAnuM e jJAna mithyASTine nimitta paDe che. samyajJAnIne AtmAmAM javAnuM e nimitta paDe che ke, are.re.! AvA prasaMga banyA ! AvA prasaMga ! Ama banyuM hatuM! ene vairAgya vadhe che. ene kuavadhi kahevAmAM Ave che. mithyAtva sahitanA avadhijJAnane kuavadhi kahe che. samyagdarzana sahitanA avadhi jJAnane suavadhijJAna kahe che. mumukSu - nArakImAM thAya, manuSyamAM kuavadhina thAya pUjya bhAIzrI:- koIne thAya. avadhijJAna. mumukSu - A kALamAM? pUjya bhAIzrI :- A kALamAM nathI thatuM. bAkI thAya. avadhijJAna pragaTa na thAya evuM nathI. manuSyamAM paNa avadhijJAna pragaTa thAya che paNa atyAre kALamAM koIne Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3ra3 patrAMka-620. nathI thatuM. ema che. mumukSu -avadhijJAna ane mana paryava jJAna thAya tene kevaLajJAna thAya? pUjya bhAIzrI :- sAmAnya rIte to thavuM joIe. bahu siddhAMtano khyAla nathI. sAmAnya rIte to eTalI bahAranI dazA jJAnamAM AgaLa vadhe che ke kevaLajJAna prati javA joIe. koI munirAjane mana:paryavajJAna sudhI pahoMcyA hoya...kevaLajJAna na thAya ane devalokamAM jaIne pachI thAya. mokSagAmI to che. ekAda bhava bAkI hoya to e siddhAMtano khyAla nathI. e viSaya thoDo karaNAnuyogano che. pAko siddhAMta jANavAmAM nathI. mumukSu-zvetAMbaramAM to mana:paryAya jJAna to kevaLajJAna thAya. pUjya bhAIzrI:- hA. sAmAnya rIte to evuM lAge che. chatAM siddhAMtika rIte zuM siddhAMta che, ke aphara siddhAMta zuM che ke kAMI apavAda che. e ApaNA jANavAmAM nathI. zuM kahe che ? bhagavAna mahAvIrasvAmI e "saMyamane grahaNa karatAM manaparyaya nAmanuM jJAna pAmyA hatA. evA zrImad mahAvIsvAmI, te chatAM paNa bAra varSa ane sADA cha mAsa sudhI maunapaNe vicaryA." munidazAmAM je jaMgalanI aMdara vicaryA e maunapaNe vicaryA. koIne upadeza na Apyo. sAdhanAmAM rahI gayA. ekAMte sAdhanAmAM rahI gayA. covIsa kalAka jANe bIjuM koI kAma nahi svarUpanuM ArAdhana karavuM A eka ja kAmamAM rahI gayA. sADA bAra varSa rahyA. A prakAranuM temanuM pravartana." najIkanA pahelA tIrthakara che ne? najIkanA sauthI pahelAmAM pahelA covIsamA tIrthaMkara che eTale emanuM dRSTAMta lIdhuM che. A prakAranuM temanuM pravartana te upadezamArga pravartAvatAM koI paNa jIve atyaMtapaNe vicArI pravartavA yogya che. zA mATe A vAta che? munine kAgaLa lakhe che ne? lallujI che e tyAgI dazAmAM hovAthI samAjamAMthI keTalAka mumukSuo emanI pAse upadeza sAMbhaLavA Ave. koIpaNa sAdhu hoya, mANasa sAdhu pAse upadeza sAMbhaLavA jAya. kAMIka ApaNane dharmalAbha Ape. koIpaNa jIva ema kahe che. koI paNa jIva upadezamArga pravartAvato hoya. pachI e paMDita hoya, vidvAna hoya, jJAnI hoya, tyAgI hoya. koIpaNa. upadezamArganI pravRtti karato hoya. vaktA hoya, lekhaka hoya. bIjAne upadeza thAya evI koI pravRtti karato hoya to ene apekSita A vAta che. bhagavAna mahAvIrasvAmI sADA bAra varSa mauna rahyA. bAra varSa ane sADA cha mahinA mauna rahyA..... kAMI nathI. upadeza grahaNa karavA mATe lakSa rAkhavA jevuM che. ema kahe che. Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324 rAjahRdaya bhAga-12 A prakAranuM temanuM pravartana te upadezamArgapravartAvatAM koI paNa jIve atyaMtapaNe vicArI pravartavA yogya che... - pravartAvavo ema huM nathI kaheto. upadezamArga pravartAvavo. paNa bahu vicAra karIne pravartAvavo. eTale ke je kAMI upadeza devo enI aMdara ghaNo vicAra rAkhavo. ema ne ema game tema agaMbhIrapaNe upadezanI pravRtti karavI nahi. bahugaMbhIratAthI karavI joIe ema emanuM kahevuM che. ema emanuM jIvana che e kevI akhaMDa zikSAne pratibodhe che. bhagavAna "mahAvIrasvAmInuM jIvana pote ja eka jIvaMta dRSTAMta che ke je AvI akhaMDa zikSAne pratibodha che. zuM thAya che? bahu sarasa emaNe A vAta karI che. mANasane thoDuMka jANapaNuM thAya eTale bIjAne samajAvavA, bIjAne upadeza devA mATe jaldI vRtti thaI Ave che. ene zAMta kare che. bIjAne upadeza ApavAnI utAvaLa karavA jevI nathI. jyAM sudhI potAne koI evI paripakava dazA na thAya tyAM sudhI eka mAthe AvI paDyuM hoya ane karavuM paDe e bIjI vAta che athavA dabANa thayA pachI karavuM paDe e bIjI vAta che. paNa pote sAme cAlIne epravRtti karavA jevI nathI. ahIMyAM eka vicAra Ave evuM che ke bIjA jIvo pAme evo bhAva to Ave kena Ave ? ApaNe viSaya vicArIe. bIjA jIvo paNa pAme, evA vicArathI pravRtti karavAnuM mana thAya che. emAM ema kahe che ke jarA vicAravA jevuM e che ke bIjA jIvo pAme ke na pAme, e vAta to upadezanI Quality upara AdhAra rAkhe che. paNa ema karavA jatAM potAnA pariNAmamAM zuM zuM thaze ? enuM avalokana karIe, eno khyAla rahe evI koI potAnI yogyatA taiyAra thaI che ke kema ? A paheluM vicAravA jevuM che. kemake upadezakanA sthAne sauthI vadhAre mAna maLavAno prasaMga bane che. pachI vaktA hoya to vaktAne vaktAne yogya mAna maLe che, lekhaka hoya to lekhakane ene yogya mAna maLe che. ane mAna maLe tyAre e mAna caDavAmAMthI bacavuM e vAta sAdhAraNa jIvanuM kAma nathI. e sAmAnya manuSyanuM kAma nathI ke mAna maLe chatAM mAnathI pote bacI zake. eTale e potAne nukasAna keTaluM karaze? A eka gaMbhIra vicAra mAge evo viSaya che. eTalA mATe emaNe cetAvyA che. kemake A to lallujIne vyaktigata patra lakhe che ne ? ke juo! "mahAvIrasvAmIe dIkSA lIdhA pachI sADA bAra varSamauna pALyuM che. tame koIne kAMI paNa vAta karo to jarA gaMbhIratAthI vicArIne je karo te karajo. ema kahevuM che. evI akhaMDa zikSA pratibodhe che. tema jajina jevAe je pratibaMdhanI nivRtti mATe prayatna karyuM. "mahAvIrasvAmI jevAe te pratibaMdhanI nivRtti mATe prayatna) karyuM, te Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-620 325 pratibaMdhamAM ajAgRta rahevA yogya koI jIva na hoya ema jaNAvyuM che,...' emaNe zuM upadeza Apyo ? emanA jIvanathI bodha zuM maLe che ? ke ame to pravRtti ja na karI. nivRtta ja rahyA. upadezakapaNAthI ame nivRtta rahyA. have jo koI jIva pravRtti karatA hoya to eNe e pratibaMdhamAM ajAgRta rahevA yogya nathI. eNe jAgRti rAkhavA yogya che ke kacAMya huM mArA AtmAne... A pravRtti karatA huM kyAMya mArA AtmAne nukasAna to nathI karato ne ? evI eNe atyaMta atyaMta jAgRti rAkhavI. ema kahevA mAge che. te pratibaMdhamAM ajAgrata rahevA yogya koI jIva na hoya...' eTale koI jIve ajAgRta na rahevuM joIe ema emaNe jaNAvyuM che. tathA anaMta AtmArthano te pravartanathI prakAza karyo che;...' ane ema pravartIne bhagavAna mahAvIrasvAmI'e anaMta AtmArthano prakAza karyo che, bodha Apyo che. mauna rahIne bodha Apyo che ema kahe che. bolIne to bodha Ape paNa mauna rahIne emaNe bodha Apyo che. mumukSu :- anaMta AtmArtha, = pUjya bhAIzrI :- hA. anaMta AtmArthane prakAzyo che. juo ! maunapaNuM e paNa emanA pariNAmathI, emanI pariNatithI, emanA pravartanathI anaMta AtmArthano bodha maLe che ema kahevuM che. mumukSu :- bhagavAna mauna rahyA emAM... = pUjya bhAIzrI :- bhagavAna mauna rahyA emAM anaMta AtmArthano bodha maLe che. te emaNe potAnA pravartanathI prakAza karyo che. jevA prakAra pratye vicAranuM vizeSa sthi25NuM varte che,...' jevA prakAra pratye vicAravAnuM vizeSa sthi25NuM varte che ane vartavuM ghaTe che.' amane paNa e vAta vizeSa smaraNamAM Ave che, vizeSa vicAramAM Ave che. vadhAre e prakAre mauna rahevAmAM sthiratA rAkhIe ema thayA kare che. ema kahe che. ane e amane vadhAre yogya lAge che. mumukSu :- bhagavAnanI pratimA... pUjya bhAIzrI :- bhagavAnanI pratimAmAM mukhyapaNe to anaMta svasaMvedana je emane teramA guNasthAne utpanna hoya che tyAMthI potAnA svasaMvedananuM smaraNa karavuM. A eka mukhya muddo che. pachI emanI vItarAgatA, saMpUrNa aMtarmukhatA, paripUrNa vItarAgatA ane saMpUrNa aMtarmukhatA. e pratimAnI aMdara eTalI prasiddha che ke arUpI AtmAnuM mUrtimaMta svarUpa evuM che. AtmA arUpI hovA chatAM enuM mUrtimaMta svarUpa evuM che. ema potAno AtmA aMdarathI bhAse e darzanano mukhya hetu che. jinapratimAno A Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 rAjahRdaya bhAga-12 mukhya hetu che. A to zuM che ke je jIvone kAMI paNa upadezanI pravRtti rahetI hoya to athavA bIjAne mATe evo vicAra Avato hoya. upadeza mArga pravartAvavo. koIpaNa pravRttithI. enI gaMbhIratAthI. eTalA mATe sAmAnya rIte AcAryonA graMtho, jJAnInA graMtho. enuM ja prakAzana karavAmAM Ave che enuM mukhya kAraNa e che. ke e jemanI sahaja vANI nIkaLI gaI che ane jemAM AtmahitanuM nimittatattva che. to kahe enuM prakAzana karo pachI jenA maLatA hoya enuM prakAzana karavuM. pote potAnI vANIthI potAne, potAnI racanAthI bIjAne upadezamAM pravartAve e prakAramAM pote bane tyAM sudhI na jAya, ema kahevuM che. mumukSu -AvA jJAnImahApuruSone paNa Avo vicAra Ave che. pUjya bhAIzrI:- emane e vicAra Ave che. keTalA samartha che topaNa emane e vicAra Ave che ke mAre mauna rahevuM che, mAre mauna rahevuM che. mAre upadezamArga hajI pravartAvavo nathI. e pote to evo nirNaya karI cUkayA che ke jyAM sudhI vyavasAyamAMthI nivRtta na thaIe tyAM sudhI upadezamArga pravartAvavo nahi. vepAra-dhaMdhAmAM beThA hoya tyAM sudhI upadeza mArge na jAvuM. kema? ke loko kaMIka jAtanI zaMkA karaze. vyApAramAMthI nivRtti thayA pachI AMzika pravRtti karavI paNa pUrI pravRtti na karavI. bahu ja alpa pravRtti karavI. ghaNI pravRtti svarUpasthiratAnI karavI ane svarUpasthiratAnI pravRtti karatA aMtara pravRttimAMthI jo munidazA AvI jAya to ja mArga pravartAvavo. kemake gRhasthadazAnI aMdara paNa zaMkAo kare che. vyavasAya na hoya paNa kuTuMba-parivAra hoya topaNa zaMkA karavAnuM sthAna che. ane vyavasAya hoya ene to vadhAre zaMkA karavAnuM sthAna che. kemake ene to aneka mANaso sAthe letI-detIno prasaMga rahe. pote e vicAra rAkhyo che ke jyAM sudhI vyavasAyamAMthI nivRtta na thAya tyAM sudhI to bilakula pravRtti karavI nahi. vyavasAyamAMthI nivRta thatAM alpa pravRtti karavI paNa vizeSa pravRtti munidazAmAM AvavAnI karavI. sarvasaMgaparityAga thaI jAya pachI upadezaka thavAya. A rIte pote potA mATe vicAryuM che. evuM spaSTa nIkaLe che. mumukSu - gRhasthanI vANIthI koInuM akalyANa thaI zake evI bhAvanAthI mauna rahevuM? pUjya bhAIzrI:-hA. jene je upadeza devAne yogya nathI, evA jIva upadezadeto enAthI bIjAne nukasAnanuM kAraNa thAya. potAne to avazya nukasAna thAya ja. je potAne nukasAna thAya e bIjAne lAbhanuM kAraNa thAya e vAta to kAMI vicAravA jevI Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-620 327 paNa nathI rahetI. eka vakhata "gurudeva pAse vAMcana saMbaMdhInI carcA nIkaLI hatI ke ApaNA maMDaLonI aMdara vAMcana thAya che ane koI mumukSu vAMcana karatA hoya che. gurudevanI upasthitimAM A vyavahAra cAlu thayo che. gAmegAma maMDaLomAM vAMcana karavAno). mumukSuo kAMI badhA jJAnI to koI hoya nahi. to pachI A prakAre cAle che e barAbara cAle che? rAtrI carcAmAM A prazna nIkaLelo. ema kahyuM ke jJAnInI AjJAe evI pravRtti karatAM bAdha nathI. mumukSune paNa jJAnInI AjJAe evI pravRtti karatAM bAdha nathI. jJAnInI AjJAe-A zabdamAM ghaNuM rahasya che. ane e viSaya ghaNo vicAra mAge che. paNa sAmAnya rIte jJAnInI AjJA evI che ke mumukSu mumukSue sAthe maLIne satsaMga karavo. upadeza karanAra tarIke koIena besavuM. upadezaka tarIke na pravartavuM. samavicAranA mumukSue sAthe besIne potAnA AtmakalyANanA mArgamAM AgaLa vadhavA mATenI vicAraNA, vicAra-vimarza karavo. e prakAranI pravRtti (karavI) e to badhA jJAnIonI AjJA che. satsaMga karavA mATe badhA jJAnIonI AjJA che. ane tyAM to satsaMgana kare e jJAnInI AjJA bahAra che. tyAM to satsaMgamAM na rahe, satsaMga na kare te jJAnInI AjJA bahAra che. paNa upadezakanI vAta judI che, satsaMganI vAta judI che. tyAre jJAnInI AjJAe je kAMI vAMcana Adi thAya e to ThIka che paNa have zuM karavuM? e prazna Ubho thAya. to kahe che, satsaMga karavo. e to jJAnInI AjJA che. emAM kAMI AjJAviruddha javAnuM rahetuM nathI. e to kartavya che. e prakAra mumukSune mATe yogya che. mumukSu -jJAnInI AjJA e bahuvicArI vicArIne... pUjya bhAIzrI:- hA. bahuvicArIne... mumukSu -zuM AjJA?kevA prakAranI AjJA? pUjya bhAIzrI:- hA. e to sAmAnya rIte zuM thAyake potAne kSobha thAya,ke nahi, A mAruM kAma nathI. mAre to hajI pAmavuM bAkI che. topaNa je-te gAmanA samAja taraphathI dabANa thatuM hoya to e sAmAnya rIte ekSobha vyakta kare. gurudeva' vidyamAna hoya to. to abhiprAya jANavA maLI jAya.ke eNe javA jevuM che ke javA jevuM nathI ?pravRtti karavA jevI che ke pravRtti karavA jevI nathI ?paNa eTalI potAne samIpatA hovI joIe, vAta karavAnI nikaTatA hovI joIe ane eTalI ene pote paNa saraLatAthI taiyArI rAkhavI joIe. Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 cajahRdaya bhAga-12 gurudeva to kAMI sAmAjika pravRttimAM koNa zuM kare che e paDatA nahi. paNa koI prasaMga bane tyAre koI vAra saMmati ane asaMmati pragaTa karatA hatA. koI koI vyakitagata rIte. evA prasaMgo banyA che. to A vAta rahI jene potAnI javAbadArInuM bhAna hoya eNe potAnI javAbadArI saMbhALavA mATe zuM karavuM eTaluM vicAravAnuM che. bIjA ParagraphthI. "je prakAranuM pUrvaprArabdha bhogavya nivRtta thavA yogya che, te prakAranuM prArabdha udAsInapaNe vedavuM ghaTe; jethI te prakAra pratye pravartatAM je kaMI prasaMga prApta thAya che, tene prasaMgamAM jAgRta upayoga na hoya to jIvane samAdhivirAdhanA thatAM. vAra na lAge. A potA uparathI le che. pote jJAnI che. jJAnadhArA samAdhidazA cAle che. ane e samAdhine virAdhanA na thAya to kevI rIte na thAya enuM spaSTikaraNa kare che. mumukSane to samAdhi janathI. eTale ene virAdhanAno prazna raheto nathI. e to virAdhanA virAdhanAmAM ja Ubho che. paNa potAne je prakAranuM pUrvaprArabdha bhogavya nivRtta thavA yogya che...." bhogavyA vinA nivRtta thAya evuM nathI dekhAtuM. te prakAranuM prArabdha udAsInapaNe vedavuM ghaTe; mAre je te prasaMga che emAM udAsInatA rAkhavI ghaTe che. jethI te prakAra pratye pravartatAM je kaMI prasaMga prApta thAya che, te te prasaMgamAM jAgRta upayoga na hoya... je udayanA prasaMgo UbhA thAya emAM pote AtmajAgRtimAM na hoya to jIvane samAdhivirAdhanA thatAM vAra na lAge." enI je jJAnadhArA che e chUTI jAya. te mATe sarva saMgabhAvane mULapaNe pariNAmI karI, bhogavyA vinA na chUTI zake tevA prasaMga pratye pravRtti thavAdevI ghaTe, topaNa te prakAra karatAM savaza asaMgatA janmete prakArabhajavo ghaTe.' A potAnI je aMtaraMga cAla che eno prakAra zuM che e spaSTa kare che. te mATe sarva saMgabhAvane mULapaNe pariNAmI karI.... eTale je kAMI saMgabhAva utpana thato hoya, eTale udayabhAva. udayabhAva che e saMgabhAva che. te pariNAmI karI. pariNAmI karI eTale eto pariNamyA vinA anivArya che. pariNamavuM te anivArya che. te bhogavyA vinA nachUTI zake tevA prasaMga pratye pravRtti thavA devI ghaTe... ane e pravRtti udayamAM Ave e pravRtti thavA devI ghaTe. 'topaNa..." have tyAM zuM ? ke topaNa te prakAra karatAM savaza asaMgatA janme. e prakArano je puruSArtha. jJAnIne munidazAno puruSArtha hoya che). savaMga asaMgatA janme che e kaI dazAmAM?munidazAmAM jJAnI hoya te munidazAno puruSArtha cAlu rAkhe che. pUrva prArabdhane bhogavatA munidazA yogya je puruSArtha, munidazAmAM AvavAno je puruSArtha evo yogya puruSArtha e cAlu rAkhe che ane e prakAra bhajavo ghaTe che. evo prakAra enA pariNamanamAM hovo ghaTe che. jo evo Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 329 patraka-6 20 prakAra na hoya to vartamAna udayanI aMdara enI samAdhi virAdhanA thayA vinA rahe nahi. A cokhkhI LinemUkI dIdhI. jJAnInI dazAmAM e aMtaraMgamAM zuM kare che? udaya pramANe pravartatA to jovAmAM Ave che. bahArathI joIe to udaya anusAra pravRtti karatA to jovAmAM Ave che. paNa aMdaramAM savaMga asaMgatA janme te prakArano puruSArtha che. eTale emAMthI chUTavA mATeno puruSArtha, emAMthI pariNAmane pAchA vALavAno je puruSArtha e to emano puruSArtha cAlu ja rahe che. e puruSArtha e choDatA nathI. e puruSArtha cAlu rAkhIne pravarte che, ema kahevuM che. e aMdarano prakAra che Akho. mumukSu - bahAramAM udaya anusAra game tevI pariNati hoya paNa aMdara puruSArtha to eno eka ja cAle. pUjya bhAIzrI - puruSArtha cAle ja che. saMga choDavAno, asaMga thavAno emano puruSArtha cAle ja che. udayamAM to aneka citra-vicitratA Ave che. pAra vinAnI. e badhI pUrva karma anusAra che. paNa eno aMtaraMgano je puruSArtha che e eka ja bAjuno hoya che. be bAjuno hoto nathI. mumukSu -jJAnInI pariNati to A ja che. pUjya bhAIzrI - A ja che. e prakAra karavo ghaTe che. asaMgatA janma. "sarvAga asaMgatA janme te prakAra bhajavo ghaTe. A to ghaNA loko ema vicAre che, samyagdarzana thAya pachI vAMdho nahi. ene samyagdaSTinuM pariNamana kevuM hoya enI ene khabara nathI. ema nathI cAlatuM. jene samyagdarzana thAya che ane anaMta janmamaraNa nathI hotA. ene 41 prakRtinA baMdhano viccheda jAya che, thAya che paNa kAraNa zuM? ke kAraNa eno puruSArtha che. sarvAza asaMgatA pratye javAno eno puruSArtha che. ene laIne nathI thatuM. baMdhana nathI thatuM eTale ? kAMI pakSapAta nathI. e to kudaratI vyavasthA che. karmanA paramANunuM AvAgamana thavuM e to eka kudaratI vyavasthA che. e koI Indra, narendra, jinendranA hAthanI vAta nathI. jinendranA hAthanI vAta nathI, bIjAnI kyAM vAta karavI! jevA pariNAma thAya evuM karmanuM nibaMdhana thAya, thAya ne thAya ja. pachI tIrthakaranuM dravya hoya, game te hoya. paNa jJAnIne, sAdhakane A prakAra hovo ghaTe, A prakArabhajavo ghaTe. keTalAka vakhata thayAM sahajapravRtti ane udIraNa pravRtti ema vibhAge pravRtti varte che." have potAnA pariNAmanuM pRthakkaraNa kare che. juo! keTalI saraLatA che! lallujI' pAse potAnA pariNAmanuM pRthakkaraNa kare che. ene je samajAya e pachI emAMthI e pote Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 rAjahRdaya bhAga-12 je bodha le e. paNa pote potAnA pariNAmanuM pRthakkaraNa kare che- Analysis karI de che. amane keTalAka vakhata thayAM keTalIka) sahaja pravRtti ane keTalIka) udIraNa pravRtti." eTale ame karIe chIe ane thAya che. keTalI saheje thAya che ane keTalIka ame karIe chIe ane thAya che. evI rIte amArI pravRtti varte che. mumukSu -pravRttinA be bhAga pADyA. pUjya bhAIzrI:-be vibhAge varte che. mukhyapaNe sahaja pravRtti varte che. mukhyapaNe to sahaja ja pravRtti varte che. sahaja pravRtti eTale zuM? ahIMyAM zuM kahevA mAge che? ke 'sahajapravRtti eTale prArabdhodaye uddabhava thAya che, paNa jemAM kartavya pariNAma nahIM. mAre Ama karavuM che evI icchA na thaI hoya. paNa icchA vinA koI kAma AvI paDe athavA to koI kAma karavAnuM bAkI hoya ane pachI na karavAnuM thaI jAya. na karavAnI icchA na karI hoya, na karavAnI icchA karI hoya. ekapaNa icchA na karI hoya. ApoApa e kAma navuM UbhuM thAya athavA jUnuM baMdha thaI jAya. game tema thAya. e prArabdha udaya anusAra je thAya che e pramANe je che ene sahajapravRtti kahIe chIe. bIjI udIraNa pravRtti je parAthadiyoge karavI paDe che. bIjAne mATe karavI paDe te. amArA mATe karatA nathI ema kahe che. bIjAne mATe karavI paDe. eTale ema karIne bIjI pravRtti che e saMbaMdhamAM ame kevI rIte vicArIe chIe, kevI rIte cAla cAlIe. chIe enI thoDI sUkSma viSayanI AmAM carcA karI che. (ahIM sudhI rAkhIe...) mumukSane bhale behada upakArabuddhi varte, paraMtu satparuSane to, pote kAMI ja upakAra karyo nathI - tevo bhAva varte che. tethI teo aMtaraMgamAM nispRha hoya che - jJAnIpuruSanI A gupta AcaraNA che. anubhava saMjIvanI-1468) Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-6 20 331 tA. 14-01-1991, patrAMka - 621 pravacana naM. 283 "zrImad rAjacaMdra' vacanAmRta, patra 6 20. pAnuM-476. bIjA ParagraphthI. 476 pAne che. uparathI bIjo Paragraph. ahIMyAM potAnI dazAnuM varNana kare che. pahelA ParagraphthI laIe. je prakAranuM pUrvaprArabdha bhogavya nivRtta thavA yogya che, te prakAranuM prArabdha udAsInapaNe vedavuM ghaTe; jethI te prakAra pratye pravartatAM je kaMI prasaMga prApta thAya che, tene prasaMgamAM jAgRta upayoga na hoya, to jIvane samAdhivirAdhanA thatAM vAra na lAge. A paNa emaNe potAnI dazAnI vAta karI che. aMdaramAM je samAdhi pariNati che ane e samAdhi pariNati dvArA AtmasvarUpanI jAgRti che, e jAgRti niraMtara koIpaNa prakAranA pUrvakarma athavA prArabdhane bhogavatI vakhate rahevI joIe. jo na rahe to e samAdhinI virAdhanA thAya athavA samAdhina rahe. A viSaya jJAnInI aMtaraMga pariNatino che. pachI bAhya pariNatino viSaya bIjA ParagraphthI leze. jJAnInI aMtaraMga pariNati evI che ke pUrva prArabdhane bhogave che paNa udAsInapaNe bhogave che. emAM udAsInatA rAkhe che, upekSAbhAva rAkhe che. e pahelethI nizcaya thayelo che ane pariNati thayelI che eTale upekSAbhAva rAkhe che. ajJAnadazAmAM jema apekSAbhAva rahe che tenAthI viruddha evo ahIMyAM upekSAbhAva rahe mumukSu - sahaja pariNati hoya che. pUjya bhAIzrI :- sahaja ja upekSAbhAva rahe che. e sahajamAM sahaja puruSArtha che, e sahajamAM svarUpanI sahaja jAgRti che. ane e rIte puruSArtha ane jAgRtinI sahajatAsahita sahajapaNuM che ema samajavA yogya che. pharIthI. je prakAranuM pUrvaprArabdha bhogavye nivRtta thavA yogya che..." bhogavavAthI nivRtta thAya che. athavA te pUrva karma kharI jAya che, nirjarI jAya che. te prakAranuM prArabdha udAsInapaNe vedavuM ghaTe. eTale ke anubhavavuM ghaTe. eno anubhava to kevI rIte karavo Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33ra rAjahRdaya bhAga-12 joIe ? ke udAsInapaNe karavo joIe. upekSA rAkhIne karavo joIe. je upekSA rAkhavAthI te prakAra pratye pravartatAMeTale udaya pratye pravartatA je kaMI prasaMga prApta thAya che....... eTale prasaMga Ubho thAya. te te prasaMgamAM svarUpane viSa) jAgRta upayoga na hoya to..." ema kahevuM che. jo svarUpane viSe jAgRta upayoga na hoya to jJAnI jIvane paNa samAdhivirAdhanA thatAM vAra na lAge." mumukSu-samyagdarzana chUTI jAya? pUjya bhAIzrI - chUTI jAya. svarUpanI jAgRti na rahe ane udayamAM jAgRti ekAMte Ave to jJAnadazAmAM ane ajJAnadazAmAM zuM phera paDyo ? zuM taphAvata che tyAM? kAMI taphAvata nathI. eTale tyAM eNe samAdhine virAdhI. paNa baLavAnapaNe jenI aMtara pariNati che evA jJAnI puruSane jAgRti sahaja ja rahe che. vikalpa karIne ene jAgRti rAkhavI paDe evI sthiti hotI nathI. te mATe ema thavA arthe. sarva saMgabhAvane mULapaNe pariNAmI karI, jeTalA sarva saMgabhAva che ene mULathI pariNAmI karavA eTale ahIMyAM bhina karIne, sarva saMgabhAvane mULathI bhinna karIne, savaze bhinakarIne, pUrepUrA bhinna karIne bhogavyA vinA na chUTI zake tevA prasaMga pratye pravRtti thavA devI ghaTe..." pachI je prasaMga bhogavyA vinA chUTavAno nathI enI pravRtti je kAMI thAya e sarva saMgabhAvane mULapaNe pariNAmI karIne thAya, ema kahevuM che. ane temAM paNa, topaNa eTale temAM paNa eTale eTalI pravRtti karatAM paNa te prakAra karatAM savaza asaMgatA janme te prakAra bhajavo ghaTe. ane ema pravartatA paNa tyAMthI chUTI javAya, asaMgapaNuM thAya. asaMgapaNuM vadhatuM jAya, che to kharuM paNa asaMgapaNuM vadhatuM jAya te prakAra bhajavo ghaTe. eTale te prakAra saheje saheje puruSArthamAM thavo ghaTe. | mumukSunI athavA ajJAnadazAvALAnI bhASAmAM ema kahI zakAya, ke asaMgatA. janma evo puruSArtha e vakhate jJAnIe karavo joIe. e prakAre pUrva prArabdhanI aMdara jJAnIpuruSanA pariNAmanI aMtara sthiti-paristhiti hoya che. ane hoya che emAM e zuM kare che ane zuM nathI karatA ? A eno aMtaraMga pariNAmano viSaya samajavo. jarA gUDha vAta che. sUkSma paDe evI vAta che. AmathI laIe to jarA vadhAre samajAze. ajJAnadazAmAM zuM thAya che? ke jIvanI pariNati sahajapaNe bAhya saMyogo pratye sAvadhAna che. eTale je navA navA pUrvakarmano udaya Ave che. e udayanI apekSAvRttimAM jIva pahelethI Ubho che, agAuthI Ubho che, Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-6 20 333 prathamathI ja Ubho che Advance paNe. eTale jevo udaya Ave che enI sAthe e ajAgRta svarUpamAM to jAgRti AvI nathI eTale ajAgRtabhAve to che ja, e pramANe rahIne tanmaya thaIne pUrepUro pariName. mumukSu-pUrepUro joDAya jAya che? pUjya bhAIzrI:-pUrepUro joDAya che, AkheAkho joDAya che. sarvasva mAnIne. e udayane sarvasva mAnIne. jJAnIjIvanI bIjI dazA che ema kahe che. emane khyAla Ave che ke A udaya Avyo, A udayane rokI zakAya evuM nathI, bhogavya chUTako che. to aMdaramAM pahelethI sAvadhAna che. e paNa AdvancemAM-pahelethI sAvadhAna che ke huM mArI svarUpajAgRtimAM barAbara rahuM ane ahIMyAM udAsIna thAva. pachI emAM be prakAra che. e nIce leze. kAraNa ke e bahArano viSaya thaI gayo. to emAM sahajapaNe paNa rahe che ane udIraNa pravRtti paNa koI kare che. eTale icchApUrvaka paNa koI pravRtti kare che. be prakAre pravRtti kare che. emAM enuM varNana e potAnI dazAthI nIce karaze. paNa emAM keTalIka pravRtti icchA vinA kare che ane keTalIka pravRtti icchApUrvaka kare che. je icchA vinA kare che ene sahaja kahe che. icchApUrvaka kare che ene udIraNa pravRtti emaNe kahI che. ema potAnA pariNAmane ahIMyAM be vibhAgamAM samajAvyA che. . ahIMyAM ema kahevuM che ke jo svarUpanI jAgRti na hoya. ahIMyAM jAgRta upayoga eTale jAgRtinI sAvadhAnI na hoya. kAraNa ke upayoga to pUrva prArabdhane anusarIne paNa thavAno che. ane upayoga to ekasAthe bene viSaya kare nahi. A to chadmasthanI sthiti che. chatAM paNa sAvadhAnIne ahIMyAM upayoga kahyo che. upayogano Avo artha ghaNI jagyAe thAya che. upayoga eTale sAvadhAnI. jarA upayoga rAkhajo, ema kahe. eTale dhyAna rAkho, sAvadhAna thAva, lakSa Apo. evA arthamAM paNa upayoga zabda vaparAya che. eTale jAgRta upayoga na hoya to jIvane samAdhivirAdhanA thatAM vAra na lAge." evo potAne bahu spaSTa khyAla che, evuM spaSTa bhAna che. tethI sarvasaMgabhAvane mULapaNe. pariNAmI karI, bhogavyA vinA na chUTI zake tevA prasaMga pratye pravRtti thavA devIeTale karIe chIe. 'topaNa te prakAra karatAM savaza asaMgatA janme te prakAra.... puruSArtha sahitano te prakAra bhajavo ghaTe. e prakAranA puruSArthasahita e prasaMgamAM udayamAMthI pasAra thavuM ghaTe. tyAMthI ene eTalI sAvadhAnI ane puruSArtha vizeSa karavo joIe. Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 rAjahRdaya bhAga-12 AmAM eka vizeSa sUkSma viSaya zuM che? ke keTalIka to sahajapuruSArtha ane sahaja sAvadhAnI pariNati laIne thAya che ane keTaluMka navuM baLa paNa e vakhate pote kare che ke jene laIne sarvAza asaMgatA janme. sarvAza asaMgatA kayA janme ? munidazAmAM janme. sarvasaMgaparityAga karyo che emaNe. to udayanA kALe e dizAno puruSArtha cAlato rahevo joIe. sAmAnyapaNe mumukSu ema vicAre che ke ApaNe vepAra-dhaMdho udaya hoya tyAre to e badhA kArya karIe ane navarA paDIe tyAre ApaNe zAstra vAMcIe, tattvajJAnano abhyAsa karIe. pUjA-bhakti karIe, kAMI ne kAMI dharmapravRtti karIe. dharmapravRtti karavAno Period ApaNo judo ane saMsAra pravRtti karavAno Period ApaNo judo. ema vaheMcI nAkhe che. e barAbara nathI. jJAnI to udaya bhogavatA paNa, udaya anubhavatA paNa, udaya prasaMgamAMthI pasAra thatAM paNa e vakhate amuka to eno sahaja puruSArtha pariNatine lIdhe varte che ane keTaloka pAcho vizeSa paNa kare che. ema chellI lITImAM kahevA mAge che. mumukSu -sAvadhAnImAM paNa jora hoya che? pUjya bhAIzrI:-hA. vizeSa e vakhate prayatna kare che. jema eka mANasa rastA upara cAle che to saheje saMbhALIne cAle che. ke khADo Ave to tarIne cAlu, patharo Ave to paga vadhAre upADIne cAluM. Thesa na lAgI jAya. nahitara Thesa lAge to mANasa paDI jAya. paNa sAmAnya sAvadhAnI-Normal sAvadhAnI hoya che e to hoya che. paNa ekadama koI ToLuM chUTuM AvyuM hoya athavA ekadama koI Traffic mAM vAhana chUTyA. koI signalchUTI gayuM ane pote AvI gayo vacce. to pachI zuM kare ? e vakhate ekadama sAvadhAna thaI jAya. amuka to sAvadhAnI enI varte ja che. paNa e vakhate e vadhAre sAvadhAnI rAkhe ke AmathI paNa vAhana chUTyA che, AmathI paNa vAhana chUTe che. huM vacce Avyo chuM. e vakhate thoDI vizeSa sAvadhAnImAM Ave che. eTalI vizeSatA e kare che. ema ahIMyAM pariNAmanI cAla che ane udayano ghero vadhe che to sahaja sAvadhAnI uparAMta keTalIka sAvadhAnI evA prakAranI che ke sarvAga asaMgatA janme. e vadhato puruSArtha... vadhato puruSArtha kyAM laI jaze? asaMgatAne janmAvI deze. emane to e ja dekhAya che. emane to ahIMthI chUTIne e ja sarvasaMgaparityAganI asaMgadazAmAM cAlyuM javuM, pahoMcI javuM. e ja emane ghUMTAya che. eTale e bAjuno huM to puruSArtha karuM chuM ema Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-6 20 335 kahe che. munipaNAmAM AvavAno puruSArtha karuM chuM. 'sarvaMza asaMgatA janme evo prakAra bhavo ghaTe.' mumukSu :- svarUpanI sAvadhAnI to che paNa vadhAre sAvadhAnI... pUjya bhAIzrI :- hA. vizeSa sAvadhAna thAya che, vizeSa jAgRta thAya che, e vakhate vizeSa puruSArtha kare che. ane e sahaja thAya che eTale bhavo ghaTe ema lakhe che. e zabdamAM enI sahajatA pradarzita kare che ke e paNa bhajavo ghaTe che. emAM kRtrimatA nathI. jema sAvadhAnI sahaja ja vadhe ne ? mANasa ekadama gherAI jAya to sAvadhAnI sahaja ja vadhe che. basa ! e prakAra che. tyAM deharUpI potAne jAtane bacAvavAnI sAvadhAnI che. ahIMyAM AtmArUpI potAnI jAtane bacAvavAnI sAvadhAnI che. basa ! Ama vAta che. mumukSu H- jJAnIne Ama udayanuM jora vadhe ane aMtaramAM puruSArtha vadhe. pUjya bhAIzrI :- puruSArtha vadhe che. ajJAnIne pratikULatA vadhAre Ave to ekadama pratikULatAnuM Tension vadhI jAya che. anukULatA vadhAre Ave to eno harakha vadhI jAya che. kemake ene aMdaranI koI sAvadhAnIno prakAra nathI. tyAre jJAnI A viSayamAM jAgRta che. ene paNa anukULa ane pratikULa beya prakAranA udaya Ave che. ghaNA anukULa udaya paNa Ave ane ghaNA pratikULa udaya paNa Ave. badhA prakAra bhaje. taddana nirdhanatA paNa Ave, roga paNa, mahAroga paNa thAya. badhuM thAya. evI pratikULatA Ave. bahu apamAna thAya, ghaNuM apamAna thAya evA paNa prasaMga Ave, ghaNuM bahumAna thAya evA paNa prasaMga Ave. ekadama samRddhi vadhe evA paNa prasaMga Ave. ekadama taMdurastI vadhe evA paNa prasaMga Ave. game te hoya ene eka ja khAtuM che, bIjuM khAtuM nathI. A to jagatanI dRSTie A badhA bheda pADavAmAM Ave che. emane to badhuM eka khAtAmAM khatavavAnuM che. bIjuM khAtuM emanI pAse nathI. sva te sva ane pa2 te 52. be ja khAtA che. eka svanuM khAtuM, eka pa2nuM khAtuM. A Entry svanI che to e bAju laI jAva. A 52nI Entry che to e bAju laI jAva. jAva. have bAhya pravRttine vadhAre spaSTa kare che. 'keTalAka vakhata thayAM sahaja pravRtti ane udIraNa pravRtti ema vibhAge pravRtti varte che.' eka bAhya pravRttimAM be bhAga thAya che. emAM paNa be prakAra utpanna thAya che. mukhyapaNe sahaja pravRtti che. have e be bhAgamAM zuM che ? ke mukhyapaNe to sahaja pravRtti che. eTale koI udaya Ama Ave to ThIka ane Ama na Ave to ThIka. e prakAramAM kAMI prarvatA nathI. athavA mukhyapaNe koI icchAo ekadama utpanna thayA kare, icchAo vadhatI jAya e prakAre paNa pariNAmanI pravRtti Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336 rAjaya bhAga-12 nathI. e pravRttine ema batAve che ke sahaja pravRtti eTale ke prArabdha udaye udbhava thAya. sAme cAlIne. prArabdhodaye udbhava thAya te, paNa jemAM kartavya pariNAma nahIM.' mAre Ama karavuM che. potAnI koI icchA hoya, potAno vikalpa hoya ema nahi. je udaya saheje saheje Ubho thayo hoya te. e bahA2mAM sahajapravRtti che. bIjI udIraNa pravRtti je parAdi yoge karavI paDe te.' e bIjAne mATe ka2vI paDe che. kemake pote... 'sogAnIjI' kahe che ema maiM to ajarUriyAtavAlA huM.' zuM che ? maiM to ajarUriyAtavAlA huM.' ekavAra to gharamAM paNa kahI dIdhuM ke meM paMgu ho gayA huM.' paMgu eTale pAMgaLo. pAMgaLo eTale mANasa apaMga thAya ne ? hAtha-paga bhAMgI jAya tyAre mANasa apaMga thAya ke bahu to maMdavADa Ave to pathArIvaza thaI jAya. to kahe, huM have parAdhIna chuM, mArI meLe kAMI karI zakato nathI. meM to paMgu ho gayA huM. do TAIma ke lIye roTI khIlA denA.' gharanA sabhyone zuM kIdhuM ? be vakhata roTalI khavaDAvI dejo. bAkI huM pAMgaLo chuM have. zArIrika rIte pAMgaLA nahotA. hajI bAvana varSe to deha choDyo che. e pahelAnI 18 varSanI A sthiti che. bAvana varSa pahelAnI uMmaranI 18 varSanI A sthiti che. 18 varSathI zAnadazA hatI. vepAra karatA hatA, dhaMdho karatA hatA. koI moTA zrImaMta nahotA. chatAM aMdarathI sukhI hatA. ati sukhI hatA, ghaNA sukhI hatA. gharamAM ema kahI dIdhuM, huM pAMgaLo chuM. roTalI khavaDAvI dejo. chatAM pravRtti to kare che. pachI konA mATe kare che ? parArthe kare che, bIjAne mATe kare che. para eTale bIjA. potAne mATe karatA nathI. bIjI udIraNa pravRtti je parAdi yoge karavI paDe te.' karavI eTale kare che eTale ka2vI paDe che. evuM prArabdha che ke jene laIne ka2vI paDe che. ka2e che ema nathI. mumukSu :- vepAra Adi badhA karavA paDe che. pUjya bhAIzrI :- karavA paDe che. emanuM cAle (to sarvasaMgaparityAga karI cAlI nIkaLe). 'hAla bIjI pravRtti thavAmAM AtmA saMkSepa thAya che,...' ane e je pravRtti karavI paDe che. jemAM icchA vagere rAga, dveSa, moha badhuM dekhAya e jAtanI pravRtti che. emAM AtmA saMkSepa thAya che.' emAM aMdarathI AtmA saMkocAya che, pAcho paDe che. zuM thAya che ? AtmA pAcho paDe che ema kahe che. kemake apUrva evA samAdhiyogane te kAraNathI paNa pratibaMdha thAya che,...' apUrva evo je samAdhiyoga ene A kAraNe, A udIraNa pravRttine kAraNe thoDo rUkAvaTa Ave che. amArI je dazA vadhatI joIe e vadhatI dazAmAM rUkAvaTa che. kevI rIte e jarA vicAravA jevuM che. Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-6 20 337 AtmAmAM zakti evI che ke aMtarmuhUrtamAM kevaLajJAna le. kevI zakti che ? kevaLajJAna letA enA aMtarmuhUrtathI vadhAre vAra lAgatI nathI. jyAre je jIva kevaLajJAna le che tyAre tene aMtarmuhUrtano ja samaya lAge che..... e ja eno kevaLajJAnano puruSArtha che. bAkI kevaLajJAnano puruSArtha nathI. cAlatI dazAno puruSArtha che. ane aMtarmuhUrtamAM koI jIva jo kevaLajJAna leto hoya to dareka jIva laI zake che. emAM vAra lAge che enuM zuM kAraNa ? jJAnadazA prApta thayA pachI jeNe potAnA AtmAmAM anaMta vIrya joyuM, anaMta puruSArthanuM sAmarthya ane zakti joI ene e pragaTa thavAmAM zuM karavA vAra lAge che? koIne eka bhava, koIne bebhava, koIne cAra bhava, koIne cha bhava, ATha bhava lAgI jAya che. paMdara bhava sudhI lAge. vadhIne kyAM sudhI lAge che? paMdara bhava sudhI lAge. have samyagdarzana cAlu rahe ane paMdara-paMdara bhava kADhe enuM kAraNa zuM? are! eka bhava paNa zuM karavA kADhe ? e to ema ja kahe che ke eka bhava paNa zuM karavA joIe ? A sadehe zA mATe muktadazA na Ave ? kema na thAya ? to kahe che, pratibaMdha Ave che. AvuM je prArabdhanI aMdara AtmA pote udIraNa pravRttithI jyAre pravarte che tyAre ene pratibaMdha Ave che. "samAdhiyogane...." eTale potAnI vadhatI dazAmAM e rukAvaTa che. "ema sAMbhaLyuM hatuM...." bhUtakALamAM ame A vAta sAMbhaLI hatI. sAMbhaLI hatI eTale sAMbhaLIne amArA AtmAmAM e saMmata karI hatI, ema kahe che. ApaNe na kahIe? 'gurudeva pAse ame A vAta sAMbhaLI hatI. eno artha ke e kahetA hatA e barAbara hatI. e vAta barAbara hatI. "ema (ame) sAMbhaLyuM hatuM...." sAMbhaLyuM hatuM nahi, amArA jJAnamAM ema jANyuM hatuM. jANyuM hatuM ema kaho ke anubhavyuM hatuM ema kaho. kemake pUrvanA ArAdhaka che. ane hAla tevuM spaSyarthe veThuM che. ane atyAre spaSTapaNe ame e vAtano anubhava karIe chIe. te te kAraNothI vadhAre samAgamamAM AvavAnuM, patrAdithI kaMI paNa praznottarAdi jaNAvavAnuM tathA bIjA prakAre paramAthadilakhavA karavAnuM paNa saMkSepa thavAnA paryAyane AtmA bhaje che. A rIte ame sAMbhaLyuM, jANyuM ane anubhavyuM e uparathI amAro AtmA saheje saheje koInA samAgamamAM AvavA cAhato nathI, koIne patrathI uttara devA paNa icchato nathI ke bIjA koI paramArthanA lekha lakhavA paNa amane saheje saheje AtmA saMkocAya che, AtmAnA paryAya saMkocAya che. evuM AtmAmAM bhajyA kare che. saravALe zuM paristhiti che? Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 rAjadaya bhAga-12 e badhuM vicArIne, e badhAnI vicAraNApUrvaka amArA AtmAnI jedazA thaI che, evI je sthiti thaI gaI che ene kAraNe tamane lokone mArA taraphathI thoDI takalIpha che. tamArA patrano uttara paNa huM Apato nathI. bIjA lokonA ke tamArA lokonA samAgamamAM paNa bahu Avato nathI ke koI evA paramArthanA lakhANo-lekha paNa huM kAMI karato nathI, je bIjAne upayogI thAya. e lakhavAnuM paNa saMkSepa thavAnA paryAyane AtmA bhaje che. AtmA e paryAyane saheje saheje ema ja bhaje che. zuM karavuM mAre ? A tamane jaNAvuM chuM ema kahe che. "aMbAlAlabhAI uparano patra che ne? lallujI uparano patra evA paryAyane bhajyA vinA.... eTale ke ema thayA vinA "apUrva samAdhine hAni saMbhavatI hatI. je AgaLa apUrva apUrvadazA thavI joIe ene hAni thatI hatI. ane ema chatAM paNa....' ane evuM jANavA ane ema vartavA, pariNamavA chatAM paNa thavAyogya evI saMkSepa pravRtti thaI nathI." chatAM mane mArA dhAryA pramANe to AvI pravRtti nathI thaI, ema kahe che. mane hajI saMtoSa nathI. mArA pariNAmano mane saMtoSa nathI. mumukSu -jehade thavA joIe enathI. pUjya bhAIzrI:- je hade amAre AgaLa vadhavuM che e rIte huM AgaLa vadhI zakato. nathI. ane A badhuM je prArabdha udaya che enI aMdara je udIraNa pravRttithI javAya che e mane avarodhanuM ane pratibaMdhanuM kAraNa thAya che. mumukSu - lallujIne pahelIvahelI potAnI aMtara pariNati jAhera kare che. AgaLanA koI patramAM AvuM nathI AvyuM. pUjya bhAIzrI - emane to zuM che ke e prArabdha udaya che. pelA tyAgI che. ene e vicAravA jevo viSaya che. ke Ane to koI pUrvakarmanI sajA che ke kuMTaba ane vepAranI vacce kudarate nAkhyA che. ApaNe chUTyA chIe paNa ApaNe zuM karIe chIe ? kemake e to kuTuMba-parivAra choDIne nIkaLI cUkyA hatA. e rIte paNa kAMI mumukSunI bhUmikAvALA jIvane jJAnInI dazA uparathI puruSArthanI preraNA thAya ane Atmahitano koI bodha maLe e hetu che. "atrethI zrAvaNa suda 5-6nA nIkaLavAnuM thavA saMbhava che, paNa ahIMthI jatI vakhate samAgamano yoga thaI zakavA yogya nathI. AgaLa lakhe che (ke) jatI vakhate huM kyAMya utaravA mAgato nathI. "ane amArA javAnA prasaMga viSe hAlatamAre bIjA koI Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-6 20 339 pratye paNa jaNAvavAnuM vizeSa kAraNa nathI..." koI mumukSune tame jaNAvazo nahi ke ame muMbaIthI "vavANiyA' jaIe chIe eTale A rastethI (jaIzuM). je rasto che e raste pasAra thavuM paDe. e koIne jaNAvatA nahi. kemake tI vakhate samAgama nahIM karavA saMbaMdhamAM kaMI temane saMzaya prApta thavAno saMbhava thAya..." vaLI kAMI tarka-vitarka kare, zaMkA kare. kema koIne jaNAvyuM nahi? kema emanema sIdhA vayA gayA haze? kAMI nahi to ApaNane darzanano lAbha thAta. kema ema rAkhyuM haze ? evuM zuM kAraNa banyuM haze? evuM kAMI haze ? evI koI zaMkA-tarka-vitarka kare. eTale koIne tame jaNAvatA nahi. saMzaya prApta thavAno saMbhava thAya, jema na thAya to sAruM. e ja vinaMti." jema mathALA bAMdhatA nathI ema ghaNI vAra nIce paNa pote kAMI lakhatA nathI. koIvAra lakhe che, koI vAra nathI lakhatA. 620no bAkIno bhAga tyAM pUro thAya che. patrAMka-621 muMbaI, ASADa vada 0)), soma, 1951 tamane tathA bIjA koI satsamAgamanI niSThAvALA bhAIone amArA samAgama viSe jijJAsA rahe che te prakAra jANyAmAM rahe che, paNa te viSeno, amuka kAraNo pratye, vicAra karatAM pravRtti thatI nathI, je kAraNo jaNAvatAM paNa citta saMkSepa thAya che. joke kaMI paNa te viSe spaSTArthathI lakhavAnuM banyuM hoya to patra tathA samAgamAdinI rAha joyA karAvyAnuM ane temAM anizcitapaNuM thatuM hovAthI kaMI kleza prApta thavA devAnuM je amArA pratyethI thAya che te thavAno saMbhava ocho thAya, paNa te viSe svArthathI lakhatAM paNa citta upazama pAmyA kare che, eTale sahaje kAMI thAyate thavA devuM yogya bhAse che. vavANiyethI vaLatI vakhataghaNuM karI samAgamanoyoga thaze. ghaNuM karI cittamAM ema rahyA kare che ke hAla vadhAre samAgama paNa karI zakavA yogya dazA nathI. prathamathI A prakArano vicAra rahyA karato hato, ane je vicAra vadhAre zreyakAraka lAgato hato, paNa udayavazAtu keTalAka bhAIono samAgama thavAno prasaMga thayo; je eka prakAre pratibaMdha thavA jevuM jANyuM hatuM. ane hAla kaMI paNa tevuM thayuM Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340 cajahRdaya bhAga-12 che, ema lAge che. vartamAna AtmadazA jotAM teTalo pratibaMdha thavA devA yogya adhikAramane saMbhavato nathI. atre kaMIka prasaMgathI spaSyartha jaNAvavA yogya che. A AtmAne viSe guNanuM vizeSa vyaktitva jANI tama vagere koI mumukSu bhAIonI bhakti vartatI hoya topaNa tethI te bhaktinI yogyatA mAre viSe saMbhave che ema samajavAne yogyatA mArI nathI; kemake bahu vicAra karatAM vartamAnamAM to tevo saMbhava thAya che, ane te kAraNathI samAgamathI keTaloka vakhata dUra rahevAnuM citta rahyA kare che; tema ja patrAdi dvArA pratibaMdhanI paNa niricchA rahyA kare che. A vAta pratye yathAzakti vicAra karavo yogya che. praznasamAdhAnAdilakhavAno udaya paNa alpa vartato hovAthI pravRtti thaI zakatI nathI. tema ja vyApArarUpa udayane vecavAmAM lakSavizeSa rAkhyAthI paNa teno A kALamAM ghaNo bhAra ocho thaI zake ema vicArathI paNa bIjA prakAratenI sAthe AvatA. jANIne paNa saMkSepe prarvatIya che. AgaLa jaNAvyuM te pramANe vaLatI vakhate ghaNuM karI samAgama thavAno lakSa rAkhIza. eka vinaMti atre karavA yogya che ke A AtmA viSe tamane guNavyaktatva bhAsatuM hoya, ane tethI aMtaramAM bhakti rahetI hoya to te bhakti viSe yathAyogya vicAra karI jema tamane yogya lAge tema karavA yogya cho; paNa bahAra A AtmA saMbaMdhI hAla kaMI prasaMga carcita thavA devA yogya nathI; kemake aviratirUpa udaya hovAthI guNavyaktatva hoya to paNa lokone bhAsyamAna thavuM kaThaNa paDe; ane tethI virAdhanA thavAno kaMI paNa hetu thAya; tema ja pUrva mahApuruSanA anukramanuM khaMDana karavA jevuM pravartana A AtmAthI kaMI paNa thayuM gaNAya. A patra para yathAzakti vicAra karazo ane tamArA samAgamavAsI je koI mumukSu bhAIo hoya temane hAla nahIM, prasaMge prasaMge eTale je vakhate temane upakAraka thaI zake tevuM saMbhavatuM hoya tyAre A vAta pratye lakSita karazo. e ja vinaMti. Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 341. patrAMka-621 621mo 'aMbAlAlabhAI uparano patra che. tamane tathA bIjA koI satsamAgamanI niSThAvALA bhAIone amArA samAgama viSe jijJAsA rahe che te prakAra jANyAmAM rahe che..." "aMbAlAlabhAIne zuM kahe che? ke tamane amArA samAgamanI jijJAsA eTale bhAvanA che, bIjA paNa je satsaMganI niSThAvALA... satsaMganI niSThA eTale zuM ? ke satsaMga maLavAthI Atmahita thaze evI jenI zraddhA che, evI jenI mAnyatA che ane e rIte je satsaMgamAM Ave che. virUddha abhiprAya rAkhIne nathI AvatA. samUha vadhe tyAre kAMIka prakAra bane. A to jene ahIMyAM A rIte satsaMga karavAthI kAMIka mane Atmahita thaze evI niSThA che), bIjo koI hetu aMdaramAM nahi. evA "satsamAgamanI niSThAvALA bhAIone amArA samAgama viSe jijJAsA..." eTale bhAvanA rahe che. ahIMyAM jijJAsAno artha bhAvanA levo. te prakAra jANyAmAM rahe che. eTale te vAta amArA khyAlamAM che. paNa te viSeno, amuka kAraNo pratye, vicAra karatAM pravRtti thatI nathI." e viSeno vicAra, amuka kAraNono te viSeno vicAra karIe chIe tyAre samAgamanI pravRtti thatI nathI athavA karavAmAM AtmA nA pADe che ke nahikaravI. bIjA satsamAgamamAM Ave che e . e vicArone ane tamArA AvanArAone pravRtti sAthe saMbaMdha hovAthI tamane lakhatA mane saMkoca thAya che. ke AvI vAta gupta rAkhavI joIe. tamane kahevI na joIe. mumukSu - "aMbAlAlabhAIne vAta lakhe che? pUjya bhAIzrI :- hA. "aMbAlAlabhAInI sAthe eka AkhuM Group hatuM. khaMbhAtanuM eka Group hatuM. khaMbhAtamAM ThIka ThIka mANaso "aMbAlAlabhAInA hisAbe paricayamAM AvyA hatA. ane e loko nivRttikSetramAM jyAM jAya tyAM badhA sAthe jAya, svAbhAvika che. emane e bAbatanI aMdara, e prakArathI badhA samAgamamAM Ave, e keTalAka kAraNono vicAra karatAM emanuM mana pAchuM paDatuM hatuM. ke A rIte mAre satsaMgano prasaMga goThavAyae mane barAbara nathI lAgatuM. mumukSu -eTalA kAraNo eTale A udaya? pUjya bhAIzrI:-nA.kAraNomAM e che ke pelA loko bhakti vadhAre kare che. ane e emane gamatI vAta nathI. A badhI lokottara Line che AkhI. sAmAnya rIte koI bahumAna Ave tyAre jIvane aMdara game, sAruM lAge. A ethI viruddha jAya che. bahu sAro Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 rAjahRdaya bhAga-12 patra che. zuM kahe che eTale to amane lakhANa lakhatA citta saMkSepa thAya che. joke kaMI paNa te viSe spaSyarthathI lakhavAnuM banyuM hoya to patra tathA samAgamAdinI rAha joyA karAvyAnuM ane temAM anizcitapaNuM thatuM hovAthI kaMI phleza prApta thavA devAnuM ke amArA pratyethI thAya che te thavAno saMbhava ocho thAya... jo A bAbatamAM keTalIka cokhavaTa karI hoya to tamane khyAla AvI jAya ke AmanA kAgaLanA javAba dhAryA nahi Ave ane A bahu samAgama paNa icchatA nathI. evuM jo jaNAvI daIe to tamane AkuLatA na thAya. kleza thAya eTale AkuLatA. kema mArA patrano javAba na Avyo? kema mane tyAM AvavA mATe nA pADe che? athavA hA na pADI? e jAtanI AkuLatA ene na thAya. amArA pratyethI je thAya che e na thAya. jo tamane keTalIka spaSTa vAta karI dIdhI hoya to tamane pachI ema na thAya ke Ama kema kare che? ema na lAge. kemake tame ema thavAnuM kAraNa jANo cho. te savAla thavAno saMbhava ocho thAya. paNa te viSe spaSTArthathI lakhatAM. paNa evuM cokhkhuM lakhatAM citta upazama pAmyA kare che," lakhatA lakhatA vaLI pariNAma pAchA vaLI jAya che. AvI vAta kyAM lakhavI. "eTale sahaje kAMI thAya te thavA devuM ema yogya lAge che. AvuM lakhavuM enA karatA je thAya te thavA devuM. "vavANiyethI vaLatI vakhata. pachI nIce cokhavaTa karaze, A Paragraph pachI. "vavANiyethI vaLatI vakhata ghaNuM karI samAgamano yoga thaze.' jatI vakhate nahi paNa vaLatI vakhate samAgamano yoga thaze. ghaNuM karI cittamAM ema rahyA kare che ke hAla vadhAre samAgama paNa karI zakavA yogya dizA nathI. atyAre koI vadhAre tamAro samAgama thAya evuM huM icchato nathI. prathamathI A prakArano vicAra rahyA karato hato. eTale potAne ekAMtamAM rahevAnI ghaNI icchA che. nivRttikSetramAM paNa ekAMtamAM rahevuM che. eTale pahelethI ja A prakArano vicAra rahyA karato hato. "ane je vicAra vadhAre zreyakAraka lAgato hato....... ane ekAMtamAM rahevuM e mArA AtmA mATe mane zreyakAraka lAgatuM hatuM. paNa udayavazAt keTalAka bhAIono samAgama thavAno prasaMga thayopahelethI ja Ama lAgatuM hatuM. prathamathI eTale bahu pahelethI Ama lAgatuM hatuM ke A AjubAju ToLuM na vadhe to sAruM. paNa udaya ja evo che ke ghaNA bhAIono samAgama prApta thaI gayo. ghaNAne paricaya thayo, ghaNA samAgamamAM AvyA, oLakhANamAM AvyA. je eka prakAre pratibaMdha thavA jevuM jANyuM hatuM ane e vakhate ja khyAla Avyo hato ke A ApaNe baMdhana vadhyuM, Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-621 343 ATalo pratibaMdha vadhyo. jeTalo paricaya vadhyo eTalo pratibaMdha vadhyo. ane hAla kaMI paNa tevuM thayuM che, ema lAge che. pahelethI ema lAgyuM hatuM e vAta have pAkI thaI gaI che. ema ja thayuM. A to bIjuM kAMI nathI thayuM. je khyAlamAM AvyuM hatuM evuM ja banyuM che ema lAge che. vartamAna AtmadazA jotAM teTalo pratibaMdha thavA devA yogya adhikAra mane saMbhavato nathI. mAre jo mArA AtmAmAM vizeSa vikAsa karavo hoya, Atmika vikAsa karavo hoya to mAre A saMga ocho karI nAkhavo joIe. eTale e pratibaMdha na thAya, na thAya evuM mane lAge che. pratibaMdha thavA yogya huM nathI. mane nukasAna karavuM e mane pAlave nahi ema cokhkhuM kahe che. atre kaMIka prasaMgathI spaSyartha jaNAvavA yogya che. have eno khulAso karIe chIe. cokhkhI vAta lakhIe chIe. spaSTa eTale cokhkhuM. artha eTale bhAva.cokhkho bhAva jaNAvIe chIe. A AtmAne viSe...." eTale amAro AtmA-potAne mATe, "A AtmAne viSe guNanuM vizeSa vyaktatva jANI." vyaktapaNuM. vyaktatva eTale vyaktapaNe jANI 'tama vagere koI mumukSu bhAIonI bhakti vartatI hoya topaNa tethI te bhaktinI yogyatA mAre viSe saMbhave che ema samajavAne yogyatA mArI nathI...lyo, ThIka ! hada kare che ne! cokhkhuM lakhI nAkhe che. AvuM mAre cokhuM nahotuM lakhavuM joItuM paNa have lakhI nAkhuM chuM. mane guNa pragaTa thayA che. vyakta thayA che eTale guNanuM vyaktapaNe amArAmAM thayuM che, pragaTapaNuM thayuM che ema tame lokoe jANyuM ane tethI mumukSu bhAIone mArA pratye bhakti varte che paNa evI yogyatA mArI nathI. tame mArI bhakti karo evI mArI yogyatA nathI. mumukSu -nimanatA batAvavA nathI lakhyuM paNa kharekhara ema lakhyuM che. pUjya bhAIzrI -kharekhara emane enI apekSA nathI. koI bhakti kare e apekSA emanI nathI. ke AmAM zuM thaI gayuM ? emAM zuM che ? A bahu meLavavA jevo viSaya che, vicAravA jevo viSaya che. sogAnIjIe carcAmAM eka jagyAe kahyuM che ke "samyagdarzana ho gayA to kyA ho gayA?' guNa pragaTa thayA ne? anaMta guNa pragaTa thayA to kyA ho gayA? siddhAlayamAM anaMta siddho birAje che. huM to hajI anaMtamA bhAge chuM. anaMta AtmAo siddhAlayamAM siddhapaNe birAje che. kema enI koI bhakti karatuM nathI ? are! atyAre koIne nAmanI khabara nathI ke kyA kayA nAma? enuM nAma chelle zuM hatuM? chelle zuM nAma hatuM ? Ama to Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 cajahRdaya bhAga-12 anaMta nAma thaI gayA. koI nAma paNa jANatA nathI. ane samyagdarzananI vAta karo, paMcama guNasthAnanI vAta karo to aDhI dvIpanI bahAra svayaMbhuramaNasamudramAM asaMkhyAta samyagdaSTio atyAre hayAta che. keTalA? karoDo-abajothI bahAra AgaLa jAvuM paDe. asaMkhyAta samyagdaSTi atyAre che. mATe samyagdarzana thaI gayuM eTale kAMI badhuM thaI gayuM, AgaLa thaI gayuM kAMI, amane to evuM kAMI lAgatuM nathI. mumukSu -e javAta ahIM lIdhI che. pUjya bhAIzrI:- e vAta lIdhI che, e vAta ahIM lIdhI che. beThA emAM koIe. pAchaLa takiyo Apyo. A to vinaya karavAnI paddhati che jarA. pAchaLa jarA takiyo rAkho, sarakhI rIte ArAmathI besAya. kAMI nahi. ATalI badhI musApharI karIe chIe. kyAMka kevI rIte rahevuM paDe che, kyAMka kevI rIte rahevuM paDe che. "kabhI kaisA rahanA hotA hai, kabhI kaisA rahanA paDatA hai.' kAMI nahi. evuM mAna ene maLe e pote icchatA nathI. aMtarathI ja IcchatA nathI. ema che kharekharato. mumukSu- "sunanA sunAnA nukasAnakA dhaMdhA hai'. pUjya bhAIzrI:- hA. "sunanA aura sunAnA donoM nukasAna kA kAraNa hai. pote paNa ekAMtathI potAnuM svarUpasAdhana karavA mAge che. ane pote avirata samyagdaSTi che eTale bIjA saMsArI jeTalI ja enI khANI, pANI, raheNI, karaNI ane bahAranI jarUriyAto dekhAya che. to aMdaramAM e potAnA AtmAne niMde che ke nirAlaMba nirapekSa evuM A mAruM tattva ane ATalA badhA avalaMbana zenA? ene to kheda che. e viSayano ene potAne kheda vartato hoya che. kheravarte che. ane e rIte badhuM AkhI enI vicAraNA cAle che. bIjA mAna Ape,vinaya kare e khAtuM juduM enuM. enuM e jANe, mAre zuM paNa ? mArA khAtAmAM mAre zuM samajavAnuM che? tame ema kaho ke bhAI ! tame moTA karoDapati. paNa mAre to khIsAmAM noTa hoya eTaluM samajavAnuM ne ? ke bhale AbarU karoDapatinI hoya paNa ApaNI pAse je che e ApaNane khabara che. bIjA karoDapati kahe eTale pacAsa lAkhanuM dAna daI de to devAdAra thAya. zuM thAya? kAMI hoya to nahi. eTale e pote barAbara samaje che ke mArI zuM sthiti che ane mane zuM hovuM joIe, zuM na hovuM joIe. "te bhaktinI yogyatA mAre viSe saMbhave che ema samajavAne yogyatA mArI nathI; kemake bahu vicAra karatAM vartamAnamAM to tevo saMbhava thAya che... A meM bahu vicAra karIne nakkI karelI vAta che. ane te kAraNathI samAgamathI keTaloka vakhata dUra rahevAnuM Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 345 patrAMka-621 citta rahyA kare che;" bIjAnA paricayamAM ane samAgamamAM ja AvavuM nahine. enAthI dUra ja rahevuM. samAgamathI keTaloka vakhata dUra rahevAnuM citta rahyA kare che, tema japatrAdi dvArA pratibaMdhanI paNa niricchA rahyA kare che. ene patra lakhavAnI paNa icchA thatI nathI. ene ema thAya ke patra Ave ene javAba devo evuM kAMI nahi. ApaNe aMdarathI ApaNuM kAma karavAmAM samaya vyatIta karo. AmAM zuM che ke eka DokTara hoya ane bahAramAM roga phATI nIkaLyo hoya. davA levA mATe ToLAM bahAra beThA hoya. DaoNkTaranI zuM dazA thAya? mAMdo paDe. zuM thAya? kemake ene satata eka pachI eka, eka pachI eka. koI khUTatA ja nathI. ema e jove che ke jagatanI aMdara AtmAnA rogI keTalA?AkhuM jagata rogI che. to mAre keTalAne samajAvavA che? ke tAre to hajI ahIM bAkI che e pUruM karavAnuM che. huM samajyo. samajIne tAre tAruM AgaLa pUruM karavAnuM bAkI che ke tAre hajI lokone samajAvavAnuM bAkI che ? karavuM che pahelAM? e viSayano udaya hoya topaNa jJAnI maryAdA rAkhe che, ene Break mAratA jAya che ane pravRtti ane pariNAmamAM ene saMkoca thato jAya che. e enI aMdaranI bahu nirNaya karelI paristhiti hoya che. e viSayamAM paNa emaNe nirNaya karI nAkhyo hoya che. eTale kahe che ke bahuvicArathI. ema. bahu vicAra karatAM vartamAnamAM to tevo saMbhava thAya che, ane te kAraNathI samAgamathI keTaloka vakhata dUra rahevAnuM citta rahyA kare che; tema ja patrAdi dvArA pratibaMdhanI paNa niricchA rahyA kare che. A vAta pratye yathAzakti vicAra karavo yogya che. tame paNa mAro vicAra karajo. thoDoka mAro vicAra karajo. ane mArA upara thoDo kRpAbhAva rAkhajo, ema kahe che. kyAMka kyAMka lakhe chene? kRpA rAkhajo. prazna-samAdhAnAdilakhavAno udaya paNa alpa vartato hovAthI pravRtti thaI zakatI nathI. e paNa vikalpa bahu ocho Ave che eTale e udaya paNa ocho che ema ame samajIe chIe. udIraNa karIne pravRtti karavAnI icchA nathI eTale e pravRtti thaI zakatI nathI. tema ja vyApArarUpa udayane vedavAmAM lakSa vizeSa rAkhyAthI paNa teno A kALamAM ghaNo bhAra ocho thaI zake; vyApArarUpa udayane vedavAmAM lakSa vizeSa rAkhyAthI eTale emAM vizeSa jAgRti rAkhyAthI. vepAra-dhaMdho vizeSa lakSathI karavo ema nahi paNa vyApArAdiudayamAM vecavAmAM eTale anubhava karavAmAM vizeSa lakSa rAkhavAthI. eTale aMtaranuM lakSa vizeSa lakSa rAkhavAthI paNa teno A kALamAM ghaNo bhAra ocho thaI zake. bIjI pravRtti je bahAranI zubha pravRtti che te saheje ghaTI zake che. ema vicArathI Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 rAjahRdaya bhAga-12 paNa bIjA prakAra tenI sAthe AvatA jANIne...' eTale bhakti AdinA jANIne. paNa saMkSepe pravartAya che. AgaLa jaNAvyuM te pramANe vaLatI vakhate ghaNuM karI samAgama thavAno lakSa rAkhIza.' e paNa vaLatI vakhate. ane ghaNuM karIne banaze to. ema. eka vinaMti atre karavA yogya che ke A AtmA viSe tamane guNavyaktatva bhAsatuM hoya....' tamane amArA mATe guNa pragaTyA che evuM bhAsatuM hoya ane tethI aMtaramAM bhakti rahetI hoya to te bhakti viSe yathAyogya vicAra karI jema tamane yogya lAge tema karavA yogya cho;...' eTale zuM che ? ke tame kaI anucita pravRtti karo cho ema mAruM kahevuM nathI. huM mArA pakSe vicAra karuM chuM to mane A apekSA nathI. tamArA pakSe jo tamane ema lAgatuM hoya to tamane ThIka lAge ema karavA tame svataMtra cho. paNa bahAra A AtmA saMbaMdhI hAla kaMI prasaMga carcita thavA devA yogya nathI....' tame maherabAnI karIne eno phelAvo karazo nahi. mArI AbarU-kIrti vadhAravAno koI tame prayatna karatA nahi ke mArI prasiddhi thAya evo paNa tame koI prayatna karatA nahi. mArA viSe carcA karatA nahi. have tame je AvI gayA e AvI gayA najIkamAM. keTalIka pAtratA emaNe joI che. e pAtratAvaza emanI emanA pratye karuNA paNa che. paNa e badhI vAtanI aMdara aMdaranA puruSArthane ane bahAranI pravRttinuM je Adjustment che e ghaNo sUkSma ane bahu samajavo thoDo sUkSma paDe eTalA mATe e sUkSma hovA chatAM paNa e samajavA yogya che ke e kevI rIte pote e viSe viveka kare che. yogya lAge tema karavA yogya cho; paNa bahAra A AtmA saMbaMdhI hAla kaMI prasaMga carcita thavA devA yogya nathI; kemake aviratirUpa udaya hovAthI...' cokhkhuM lakhe che. kevo udaya che ? cothA guNasthAne je aviratirUpa udaya che enI aMdara badhA ja saMsAranA kAryo je che e prakArano udaya che. jevo manuSyagatimAM sAmAnyapaNe badhAne hoya evo udaya hovAthI guNavyaktatva hoya topaNa lokone bhAsyamAna thavuM kaThaNa paDe;..' lokone e vAta samajAya evI nathI. saheje na samajAya e amAro khyAla che. samajavI kaThaNa paDe evI che ane tethI virAdhanA thavAno kaMI paNa hetu thAya;...' to evA jIvone virAdhanA thAya. kemake eka bAjuthI to tamArA loko taraphathI ene ema jANavA maLyuM hoya ke bhAI A jJAnIpuruSa che, tamAre lAbha levo hoya to levA jevuM che. bIjI korathI 'muMbaI' jevuM zahera che. ema thAya ke lAvane emanI dukAna bAjuthI nIkaLIe. jJAnI beThA beThA zuM kare che joIe to kharA. tyAM kAMI dukAne mALA laIne to beThA na hoya ke padmAsana Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-621 347 vALIne dhyAnastha avasthAmAM kAMI thaDe beThA na hoya, tyAM to vepAra-dhaMdho, Teliphona, tAra-TapAla je kAMI cAlatuM hoya e badhuM cAlatuM hoya. Routine work to Routine work jeno je dhaMdho hoya e pramANe cAlatuM hoya. have AvA kAMI bhALyA? have AvA te (jJAnI) hotA haze kAMI ? eka vakhata ene jANavA maLe, bIjI vakhata ene virodhAbhAsI bhAva utpanna thAya. zuM thayuM enAthI satparuSanI virAdhanA thaI gaI. tethI virAdhanA thavAno kaMI paNa hetu thAya; tema ja pUrva mahApuruSanA anukramanuM khaMDana karavA jevuM pravartana A AtmAthI kaMI paNa thayuM gaNAya. kemake pUrvanA mahApuruSo to sarvasaMgaparityAga karIne prasiddhi pAmyA che ane bIjAne upadeza Apyo che. have ame to A saMsAramAM badhI jaMjALa vacce beThA chIe. dukAna, dhaMdho, kuTuMbanI badhI jaMjALa vacce beThA chIe. e jaMjALa vacce koIne paramArthano upadeza ApIe to AgaLanA mahApuruSoe je e badhI dazAthI AgaLa nIkaLIne sarvasaMgaparityAga karIne pachI je upadeza Apyo e anukrame e thavuM joIe. ame paNa ema mAnIe chIe ke evA anukramathI e thavuM joIe. to e anukramanuM ame khaMDana karyuMgaNAya. mumukSu - pUjya bhAIzrI -bahu sAruM che. mumukSu -AvuM koI jJAnI ATaluM saheluM mArgadarzana... - pUjya bhAIzrI - bahu samajavA jevo viSaya) che. A to eTalA badhA paDakhAM emaNe kholyA che. patro dvArA paNa eTalI badhI vAta kholI che ke mumukSu mATe to e svAdhyAyano asAdhAraNa graMtha che. e to svIkAryA vinA cAle evuM nathI. mumukSu -. jJAnI mATe A badhuM... pUjya bhAIzrI:-hA, jJAnI mATe paNa vAta che. cokkasa vAta che. pUjA, bhakti kare, bIjA bahumAna Ape paNa tane zuM thAya che e to kahe. mArI to A sthiti che ke huM avirata dazAmAM chuM, huM tamArI bhaktine yogya nathI. ane jo mane apekSAvRtti thAya to e pApa lAgyA vinA rahe nahi. Ama che. bahu nirdoSatAno mArga che. mArga che e bahu nirdoSatAno mArga che. A patra para yathAzakti vicAra karazo ane tamArA samAgamavAsI je koI mumukSu bhAIo hoya...." tyAM khaMbhAtamAM. temane hAla nahIM. atyAre ne atyAre nahIM prasaMge prasaMge eTale je vakhate temane upakAraka thaI zake tevuM saMbhavatuM hoya tyAre...." eTale enI paristhiti joIne. eno artha zuM che? ke game te vAta game te vakhate karavA Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348 rAjahRdaya bhAga-12 jevI nathI. A vAta paNa tamAre prasaMga joIne, sAmAnI paristhiti joIne A vAta pratye tame enuM lakSa dorajo. ke bhAI ! pote kAMI nathI icchatA. tame jarA saMbhALajo. jeTalo samAgama maLe emAM saMbhALIne je tamane AtmAne hita thAya evuM karI lejo. paNa evuM kAMI na karatA ke jethI e tamane kahe ke have bhAI! mAre tamArI vacce AvavuM nathI ema na thaI jAya. tame dhyAna rAkhajo. tame paNa bahAramAM e jAtanuM Adjustment rAkhajo. ekadama evI rIte nahi lAgI paDatA ke jethI amane ekadama tIvra vRtti thaI jAya ke choDo A badhAne have. cAlyA jAva kyAMka guphAmAM. evuM thAya nahi kyAMka eTale tamane bhale guNa pragaTelA lAge, bhakti Ave, saMbhavita che. e paNa asthAne viSaya nathI. eTale eTaluM lIdhuM che ke tame yathAyogya vicAra karI jema tamane yogya lAge tema tame karavA yogya cho. eTale tyAM ene eno bhakti-vinaya che ane sthApyA che. eTale e enA taraphathI vAta che, enA pakSe vAta che. mArA pakSe Ama vAta che, tamArA pakSe Ama vAta che. be paraspara viruddha che. saMbhALIne cAlavAnuM che. tamane vinaya-bhakti Ave. e bhUmikAmAM jo na Ave to kAMI kAma thAya evuM nathI. e vAta bahu spaSTa che. e to puruSanA vinaya-bhakti mATe to ThAma ThAma (aneka) jagyAe lakhyuM che. paNa amArA pakSe vAta sAva bIjI che ane taddana viruddha che. e paNa tamAre dhyAnamAM rAkhavAnI vAta che. ema eTaluM lakhavA mATe emane thoDo saMkSepa thayo che. thoDuM mane saMkocADyuM che topaNa lakhI nAkhyuM che. lAva jarA have spaSTa lakhI nAkhIe chIe. mATe have tame koI amAro pracAra karatA nahi ane samAgamamAM Avo topaNa A badhuM samajIne Avajo, dhyAna rAkhajo, lakSa rAkhajo. amArI A vRtti che. A amArI samajaNa che, A amArI yogyatA che, A amAro prakAra che. badhuM cokhuM karI nAkhyuM.(ahIM sudhI rAkhIe) jJAnIpuruSanA vacana Agama ja che. tevo dRDha vizvAsa na hoya tene zAstranI. sAkSI meLavavAno vikalpa Ave che te zAstra saMjJA' nAmano doSa che - Avo doSa svacchedarUpa hovAthI mahAdoSa che. jemAM jJAnI prati avizvAsa rahyo che. (anubhava saMjIvanI-1463) Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patroka-6 22 349 patrAMka-622 muMbaI, asADa vada 0)), 1951 anaMtAnubaMdhIno bIjo prakAra lakhyo che te viSe vizeSArtha nIce lakhyAthI jANazoH udayathI athavA udAsabhAvasaMyukta maMda pariNatabuddhithI bhogAdine viSe pravRtti thAya tyAM sudhImAM jJAnInI AjJA para paga mUkIne pravRtti thaI na saMbhave, paNa jyAM bhogAdine viSe tIvra tanmayapaNe pravRtti thAya tyAM AjJAnI kaMI aMkuzatA saMbhave nahIM, nirbhayapaNe bhogapravRtti saMbhave. je nirbasa pariNAma kahyAM che tevA pariNAma varte tyAM paNa "anaMtAnubaMdhI saMbhave che. tema ja huM samaja chuM, "mane bAdha nathI', evA ne evA baphamamAM rahe, ane bhogathI nivRtti ghaTe che, ane vaLI kaMI paNa puruSatva kare to thaI zakavA yogya chatAM paNa mithyAjJAnathI jJAnadazA mAnI bhogAdikamAM pravartana kare tyAM paNa anaMtAnubaMdhI saMbhave che. jAgratamAM jema jema upayoganuM zuddhapaNuM thAya, tema tema svakhadazAnuM parikSaNapaNuM saMbhave. 1. patrAMka 613 tA. 15-01-1991, patrAMka - 622 thI 624 pravacana naM. 284 patra che 62mo. pAnuM 477. anaMtAnubaMdhIno bIjo patra che. anaMtAnubaMdhI kaSAyanA viSayamAM eka patra 6 13 AgaLa cAlI gayo che. "anaMtAnubaMdhIno bIjo prakAra lakhyo che te viSe vizeSArtha nIce lakhyAthI jANazo:- e saMbaMdhIno spaSTa ahIMyAM vizeSa artha che eTale spaSTa samajAya evo artha che. 'udayathI.' udayathI eTale udAsabhAvasaMyukta maMdapariNatabuddhithI bhogAdine Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3pa0 rAjahRdaya bhAga-12 viSe pravRtti thAya. koI paNa udayakAryamAM pravRtti thAya tyAM sudhImAM "jJAnInI AjJA para paga mUkIne pravRtti thaIna saMbhave zuM kahe che ke jJAnI to udayathI bhinna paDe che tethI bAhyAMzamAM tene niSedha ane udAsInatA hoya che paNa mumukSune e prakArano jAgRtipUrvaka kAMIka prayatna hovo joIe. udaya pariNAmamAM tIvra rasa karIne pravartatA AtmAne vizeSa ahita thAya che. ahita thAya che eTale azAMti thAya che, duHkha thAya che. jo pariNAmamAM rasa maMda hoya to e prakArano prayatna kartavya che. ane to jJAnInI AjJA upara eNe paganamUkyo ema gaNAya. zuM kahevuM che? udaya pariNAmamAM rasa maMda paDavo joIe e siddhAMta che. jJAnIne to sahaja che. mumukSune potAnA hitanI kALajIthI, potAnA hitanI darakArathI, hita-ahitanI samajaNane laIne e rasa maMda paDavo joIe. jo rasa maMda na paDe to eNe potAnA ahitanI kAMI paNa ciMtA rAkhyA vagara, koI paNa prakAranI darakAra karyA vagara jJAnInI AjJA upara paga mUkIne cAlyo che, ema kahevuM che. jo kAMI jAgRta thaIne prayatna rAkhe to eNe jJAnInI AjJAne anusaravAno kAMI aMze paNa prayatna karyo che mATe e jJAnInI AjJA upara paga devA mAgato nathI. A mumukSunI bhUmikAmAM anaMtAnubaMdhI kaSAya to che. evuM nathI ke mumukSunI bhUmikAmAM anaMtAnubaMdhI kaSAya nathI hoto. chatAM jJAnInI AjJA upara paga mUkIne pravRtti thaIna saMbhave ema kahe che to jJAnadazA to thaI nathI. patra to mumukSune lakhyo che. siddhAMtika rIte ApaNe ema samajyA chIe ke mithyAdarzananA chellA samaya sudhI ane samyagdarzananA pUrva samaya pahelA, eka samaya pUrva, agAu anaMtAnubaMdhIno kaSAya vidyamAna hoya che. chatAM enI aMdara eka bheda che ke anaMtAnubaMdhI kaSAya e jJAnInI AjJA upara paga mUkIne cAlavA barAbara che. topaNa jo jIva AtmahitanI jAgRtithI udAsabhAva saMyukta athavA maMda pariNata buddhithI jo pravarte to eNe jJAnInI AjJA upara paga nathI mUkyo, ame ema kahIe chIe. nahitara niraLa pravRtti che. AgaLiyA vinAnI enI pravRtti che. e jJAnInI AjJA upara paga mUkIne cAle che. ema kahevuM che. mumukSu-mumukSueviveka karavo. pUjya bhAIzrI -have anaMtAnubaMdhI to che jANe. anaMtAnubaMdhI to che. have ema mAnI le ke cheka anaMtAnubaMdhI che. ajJAnadazAmAM to hoya ja. ema nathI vicAravAnuM. kAMIka bIjI vAta che enI aMdara. jJAnIne na hoya ane ajJAnIne hoya. jJAnI thayA Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-622 351 pachI anaMtAnubaMdhI cAlyo gayo. eka cokaDIno abhAva thayo. ajJAnIne to hoya ja ne. A cAritranA pariNamanamAM, cAritraguNanA pariNamanamAM AvI rIte pote nirargaLa pravRtti kare che ane ajJAna dazA che eTale vAMdho nathI. jANe ke vAMdho nathI. evo enI aMdarathI Azaya nIkaLe che. to jJAnI nA pADe che. ema na hoya, emana thAya. ajJAnadazAnI bhUmikAmAM paNa tAruM ahita zemAM che ane hita zemAM che enI yathArtha samajaNa karIne maMda rasa pariNAmayukta pravRtti saMbhave che. nirmaLa pravRtti karavA yogya nathI. nahitara jJAnInI AjJA upara te paga mUkyo che. A paga mUkavA mAgato nathI tuM. emAMthI paga upADI levA mAge cho), anAdithI mUkyo che e tuM choDI devA mAge che. judI vAta thaI jAya che. olI judI vAta thaI jAya che, A judI vAta thaI jAya che. bhale anaMtAnubaMdhI tyAM hoya topaNa. mumukSu - jJAnInI AjJA mAne to darzanamoha maMda thAya. darzanamoha maMda thAya to cAritramohamaMda thAya ja. pUjya bhAIzrI :- thAya ja. ane kadAca koI prasaMge Ugra thaI gayo hoya to ene eTalo hisAba gaNavA jevuM nathI, jeTalo cAritramohano hisAba gaNavAnI che. AvI ja bhUla eka jJAnanA kSayopazamamAM jIvo kare che, keTalAka vidvAno kare che. jJAnIne matizrutajJAnano kSayopazama che ane amane paNa mati-zrutajJAnano kSayopazama che. vaLI keTalAka jJAnI karatA to amAro evo sarasa ughADa che ke ene arthana AvaDe evo artha ame gAthAno artha, zAstrano artha samajIe chIe. emanuM to amArA jeTaluM magaja nathI. che to mati-zrutane? evuM nathI. enuM mati-yuta nirmaLa che ane tAruM mati-zruta darzanamoha ane cAritramohathI malina che. emAM bahu moTo phera che. aMdhArA-ajavALA jeTalo phera che. ane mumukSunI bhUmikAmAM paNa jeTalo darzanamoha maMda che, jeTalo darzanamohano anubhAga yathArtha samajaNathI, yathArtha paddhatithI, prayogAdinI kAryapaddhatithI kApyo eTale enI bhUmikAnuM jJAna, mumukSunI bhUmikAnuM jJAna nirmaLatAne pAme che. ke je nirmaLatAne vaza jIvane potAnA svarUpanuM bhAvabhAsana thAya. Ama prakAra thAya che. mati-zrutano ughADa che, matizrutano evuM jADuM laI lya. badhAyane mati-zrutano ughADa che, badhAyane mati-zrutano ughADa che, ema levA jevuM nathI. "jJAnInI AjJA para paga mUkIne pravRtti thaI na saMbhave, paNa jyAM bhogAdine viSe tIvratanmayapaNe pravRtti thAya. koIpaNa jAtanI darakAra vagara,ciMtA vagara, bhaya vagara. Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upara jahRdaya bhAga-12 bhavano bhaya to hovo joIe ne. mumukSu to e che ke jene bhavabhramaNano bhaya che. jene bhavabhramaNano bhaya nathI te mumukSu nathI. nAmadhArI hoI zake che, bAkI mumukSu nathI. jyAM bhogAdine viSe tIvratanmayapaNe pravRtti thAya tyAM jJAnInI AjJAnI kaMI aMkuzatA. saMbhave nahIM, mAre jJAnInA mArge cAlavuM che, jJAnInI AjJAe vartavuM che eno koI Control nathI. jJAnInI AjJAno aMkuza enA pariNAma upara nathI. niraMkuza pariNAma varte che. te niraMkuza pariNAma AtmAne ghaNA duHkharUpa che, ghaNA du:khanuM kAraNa paNa thAya che. eTale nirbhayapaNe ema)vAta lIdhI che. paNa jyAM bhogAdine viSe tIvra tanmayapaNe pravRtti thAya tyAM jJAnInI AjJAnI kaMI aMkuzatA saMbhave nahIM, nirbhayapaNe bhogapravRtti saMbhave che ke ene kAMI bhaya nathI. bhavabhramaNano koI bhaya nathI. je nirNasa pariNAma kahyAM che; ene nirdhvasa pariNAma kahyA che. 613mAM lIdhuM che ne ? nirdhvasa pariNAma zabdo vAparyo che emaNe 6 13mAM. pAnuM-472. tyAM nirbasa zabdano artha cokhkho karavo hoya to... tyAM na thAya eTale ahIMthI lIdhuM che. je sthAnethI vizeSa avajJA thAya, thAya, azubhabhAva thAya, Agraha thAya... "jJAnInA vacanamAM nirbasa. cothI lITImAM chello zabda che. athavA jJAnInA vacanamAM strIputrAdi bhAvone je maryAdA pachI icchatA...... have e kaImaryAdA che ahIMyAM ? ke maMdarasanI maryAdA toDIne tIvra rasa karIne strIputrAdine icchatA nirvasa pariNAma kahyA che. e nirdhvasa pariNAma che. te pariNAme pravartatAM. paNa "anaMtAnubaMdhI hovA yogya che.' mumukSu:-nirdhvasa eTale tIvra pariNAma. pUjya bhAIzrI :- nirdhvasa eTale nirbhaya thaIne pravarte. nirbhaya thaIne. bhavabhramaNanA bhaya vagara. jJAnInA AjJA upara paga mUkuM chuM e jAtanI enI darakAra karyA vinA. jJAnInI AjJAnI darakAra karyA vinA. mumukSu -ekadama Careless. pUjya bhAIzrI :- hA. potAnA hita-ahitanI koI jAgRti vinA ane bhavabhramaNanA bhaya vinA.nirbasa pariNAmane A badhA prakAra lAgu paDe che. sAmAnya rIte jIva jagatamAM (jemAThA pariNAma kare che e potAnA dehanI anukULatA, dehAtmabuddhithI ane dehane anukULa evA strI-putrAdi. bIjI vyaktio je enI najIkamAM-samIpamAM che. ke A mane mArA anukULatAnA denArA che. mane anukULa rahenArA che. hoya ke na hoya bIjI vAta che. A to sAmAnya rIte (Ama hoya). koIkanI Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-622 3pa3 vAta judI che. sAmAnya rIte. jIva enA mATe nahi karavAnA mAThA pariNAma kare che. khullI vAta che. e badhA nirdhvasa pariNAma che ke je pariNAma karatA ene bhavabhramaNano bhaya nathI. mumukSu - eTale e bhavabhramaNanA bhayathI DaratA DaratA pariNAma kare. pUjya bhAIzrI:-pariNAma kare. pachI e lobha hoya ane mAna hoya. e be prakRti vizeSa che. lobhane kAraNe athavA mAna prAptine kAraNe athavA koI artha upArjana, paisAne kAraNe be cIja ene joIe che. manuSyabhavamAM lobha jato karavo sahelo che paNa mAna jatuM karavuM saheluM nathI. ene bhavabhramaNano Dara nathI ema kahe che. bhavabhramaNano bhaya nathI e kharekhara to mumukSu ja nathI. mumukSune ochAmAM ocho bhavabhramaNano bhaya hovo joIe. ke mArA bhavanuM zuM? A pariNAma karatAM mArA bhavanuM zuM? AgaLanA bhavonuM zuM thAze? ATalo ochAmAM ocho ene bhaya hovo jarUrI che. nirbhaya thaIne pariNAma kare to ene anaMtAnubaMdhInA nirdhvasa pariNAma kahevAmAM Ave che. mumukSu - jJAnIne upara rAkhe, jJAnIne kAyama mAthA upara rAkhavA. pUjya bhAIzrI :- jJAnIne to mAthA upara rAkhavA ja joIe. nahitara enI AjJA upara paga mUkIne ene cAlavuM che. A sIdhI vAta che. ane e nirdhvasa pariNAma mumukSu-e pramANe rAkhe to e aMkuzamAM Ave. * pUjya bhAIzrI :- to aMkuzamAM Ave. ene bhaya lAge. jJAnIpuruSanI athavA zrIgurunI vidyamAnatAmAM moTo phera paDe che. keTalAka prasaMga banI zake janahi. banI zake ja nahi. pUjya bahenazrIe bahu sarasa vAta karI hatI. gurudevanA gayA pachI sonagaDhamAM eka mahino jarA khaLabhaLATa thayo. pahelA mahinAnI pUjA upara. mumukSue saue gurudevane hRdayamAM pratyakSa rAkhavA. bhale ahIMthI parokSa thaI gayA hoya topaNa hRdayamAM badhAe pratyakSa rAkhavA. basa ! jo A eka AjJA mAne (eTale) hajAra bhUlamAMthI bacI jAya, seMkaDo bhUlamAMthI bacI jAya. mAre to pratyakSa birAje che. ebirAjatA hoya ane huM Ama karuMkharo? basa! ATaluM jove to vAta pUrI thaI jAya. mumukSu:- eka vAkyamAM ghaNuM kahI dIdhuM. pUjya bhAIzrI - eka vAkyamAM to badhI vAtano saravALo mArI dIdho. zuM karavuM ane zuM na karavuM? badho saravALo AvI gayo. nirbasa pariNAma na thAya. pariNAma aMkuzamAM rahI jAya. kevI sarasa vAta karI che ! "tribhuvanabhAIne eka Post card Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 rAjahRdaya bhAga-11 lakhyuM che paNa kevI sarasa vAta karI che! "paNa jyAM bhogAdine viSe..." eTale Adi koIpaNa udayane viSe. bhogAdi athavA bIjA koIpaNa udayane viSe tIvra tanmayapaNe pravRtti thAya tyAM jJAnInI AjJAnI kaMI aMkuzatA saMbhave nahIM, nirbhayapaNe bhogapravRtti saMbhave. je nirbasa pariNAma kahyAM che; tevAM pariNAma varte tyAM paNa "anaMtAnubaMdhI' saMbhave che. tamAre anaMtAnubaMdhInI prakRti oLakhavI hoya to, anaMtAnubaMdhInI prakRtine oLakhavI hoya to tame kevI rIte oLakhazo ? ke jenA AgaLiyA vinAnA nirdhvasa pariNAma che ene anaMtAnubaMdhI che. jene bhavabhramaNano bhaya che, jJAnInI AjJA ziromAnya karavI che, zIrodhArya karavI che ene anaMtAnubaMdhI hoya topaNa e ahIMyAMthI pAcho vaLavA mAge che. te tIvra rasa karIne pariNamato nathI. "tema ja.. eka to e udayabhAvanA rasano viSaya lIdho. e uparAMta bIjI vAta kare che. tema ja huM samajuM chuM, "mane bAdha nathI. A badhI vAta pahelA nahoto samajato, have mane badhI vAta samajAya che tethI mane have bAdha nathI, vAMdho nathI. "evA ne evA baphamamAM rahe... juo! kevo zabda vAparyo che! cokhkho kAThiyAvADI zabda che. "evA ne evA baphamamAM rahe ene zAstranI be vAta jyAM samajAya che tyAM ene ema thAya che ke huM samajuM chuM. e evA ne evA baphamamAM rahe ane bhogathI nivRtti ghaTe che', enA pariNAmamAM jo samajANuM hoya to eno rasa tUTavo joIto hato. samajaNa eTale jJAna. jJAna zuM kAma kare che ? ke jJAna svarUpanI ruci utpanna kare che ane vibhAvanI. aruci utpanna kare che. anAdithI je vibhAvanI ruci che, vibhAvamAM rAganI ruci che enI aruci utpanna kare che ane svarUpanI ruci utpanna kare che. to ene to nivRtti ghaTe. enI arucino viSaya thAya emAMthI to ene rasa tUTe. enA badale huM samajuM chuM mATe mane vAMdho nathI, mane jJAna che mATe mane vAMdho nathI evI rIte pUrvavat pravRtti kare che. nivRtti nathI karato eTale zuM kare che? pUrvavatu. A samajaNa pahelA paNa ema ja karato hato, hajI paNa ema ja kare che. vacce aniSTa zuM dAkhala thaI gayuM? ke huM samajuM chuM evuM baphama vacce AvI gayuM. ke have to huM samajuM chuM. tuM samajato hoya to tArA rasamAM zuM phera paDyo? A sIdhI vAta che. tapAsI jo. tapAsyA vagara kema khabara paDaze ? eTale evIjapravRtti cAlu rAkhe che ane nivRtti ghaTe che. ane vaLI kaMI paNa puruSatva kare to thaI zakavA yogya." che. puruSatva eTale Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-622 355 puruSArtha. puruSatva eTale puruSArtha). jo jIva saMzI paMcendriya che ane puruSArtha karavA mAge to enAthI thaI zakavA jevuM che. rasa ghaTADavo hoya to na ghaTADI zake evuM kAMI nathI. eka kaSAyathI bIjA kaSAyano rasa ghaTe che. eka kaSAya tIvra thAya to bIjA kaSAyano rasa ghaTI jAya che. Ama mAna kaSAya mUke che paNa kyAMka lobhanI vizeSa AvavAnI paristhiti thaI jAya to bhAIsAba.. bhAIsAba... karavA mAMDe pAcho. sAheba.. sAheba karavA mAMDe. mAna mUkIne dInatA karavA mAMDe. eTale eka kaSAya AgaLa bIjA kaSAyano rasa ghaTe che to have tAre AtmahitanA lakSe 2sa ghaTADavo che, AtmAnA kalyANanA arthe 2sa ghaTADavo che. jJAnamArgamAM praveza karavA mATe rasa ghaTADavo che, mokSamArgamAM praveza ka2vA mATe 2sa ghaTADavo che to samajaNathI ghaTADa to zuM khoTuM che ? bhavabhramaNanI nivRtti karavA mATe eTaluM karavuM paDatuM hoya to zuM khoTuM che ? oluM to eka vartamAna thoDA phAyadA mATe tuM eka kaSAyano rasa ghaTADe che, tyAM bIjo kaSAya tIvra thAya che. to ahIM jJAnane mukhya karIne ghaTADa ke mArA bhavabhramaNano nAza karavo che mATe mAre 2sa toDavo che. eTale evuM puruSArthapaNuM kare to thaI zakavA yogya che. chatAM paNa mithyAjJAnathI jJAnadazA mAnI...' hajI jJAna to mithyA che. bhale samajyo hoya paNa jJAna mithyA che. e mithyAjJAnathI jJAnadazA mAnI' athavA huM samajuM chuM ema mAnI. e huM samajuM chuM emAM enI to jJAnadazA AvI gaI. mane khabara che, huM samajuM emAM ene jJAnadazA che. ema mAnI bhogAdikamAM pravartanA kare tyAM paNa anaMtAnubaMdhI saMbhave che.' ene anaMtAnubaMdhI che. Ama anaMtAnubaMdhIne oLakhavo. oLakhANa karAvI che ke anaMtAnubaMdhI kevI rIte oLakhavo. enuM svarUpa zuM ? potAnA pariNAmathI, buddhipUrvaka nakkI karavuM hoya to A rIte nakkI karavuM, ema kahe che. mumukSu :- pote parIkSaka thaI zake. = pUjya bhAIzrI :- karavuM ja joIe. potAnA pariNAmone joIne pote oLakhavAnI, parIkSA karavAnI keLavaNI levI ja joIe, ka2vI ja joIe. kharekhara to bIjo koI upAya ja nathI. kharekhara to e sivAya bIjo koI upAya nathI. jAgratamAM jema jema upayoganuM zuddhapaNuM thAya, tema tema svapnadazAnuM parikSINapaNuM saMbhave.' jJAnadazA che e jAgRtadazA che ane ajJAnadazA che e svapnadazA che. svapnadazA che eTale zuM ? ke je e svapnamAM azakayane zakaya karIne anubhava kare che ema A paNa azakayane zakaca karIne anubhava kare che. jema ke AtmAne puddagala paramANu praveza karI zakatA nathI. chatA meM khAdhuM. ane khAtA khAtA evI majA Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356 rAjahRdaya bhAga-11 AvI. rasathI khAdhuM hoya. A ja to khIra bahu sArI hatI. bhAvatI hatI ane meM khAdhI. svapnanI dazA che, ema kahe che. bIjA parivAranA sabhyo ane zarIrAdi. A mArA che, bIjA mArA nathI. ATalA mArA che ane A sivAyanA mArA nathI. vagara vikalpa bhedajJAna kare che ke nahi? mithyA bhedajJAna. ATalA mArA che ane A sivAyanA mArA nathI. vikalpa nathI karavo paDato. te svapnadazA che ema kahe che. kedi tArA hatA? mumukSu:- "gurudeva' badhAne "mArA' ja kahetA. pUjya bhAIzrI:- hA. gurudeva' kahetA ke e tArA "mArA che. e tane mAraze. paNa paramAdhAmI evA ja hoya che. jenArakImAM paramAdhAmI mAre che e pUrvanA saMbaMdhI hoya gurudeva' dAkhalo ApatA hatA. eka mANasa mAMdo paDyo. vANiyAno koI ... haze. vANiyA to mAMsAhAra kare nahi paNa te di' evuM kAMIka thaI gayuM haze. DaoNkTara kIdhuM ke bhAI! ene zarIramAM ghaNI nabaLAI vartAya che. IMDA-bIMDA khavaDAvo. ziyALo che, zakti AvI jaze. olA dardIne ema cokhkhuM kahe ke tane iMDA khavaDAvyA che. ApIe to nA pADe. eTale enA khorAkamAM je banAve emAM iMDAno rasa nAkhI de ane khavaDAvyA. beyanarakamAM gayA. pachI jeNe khavarAvyA hatA ene olo paramAdhAmI thaIne mAre che. beyane avadhijJAna che. pelo kahe), paNa ApaNe to bhAIo hatA ane meM tane sAjo karavA mATe khavaDAvyA hatA. ene jJAnamAM khyAla Ave ke zuM karavA ahIMyAM AvyA. ThIka, ApaNe A pApa karyuM che. ApaNe to bhAIo hatA tuM mane kAM mAra? kahe che, paNa teM mane khavaDAvyuM. mAre kyAM khAvuM hatuM ? teM mane khavaDAvyuM eTale tane mAruM chuM have tuM mane ahIMyAM laI Avyo. 'gurudeva eka dAkhalo ApatA hatA. evI rIte thAya. e mArA to mAre ja che. ema kahe che. ene laIne pApa kare che. kuTuMba, parivAra mATe pApa kare che. mumukSu -dhUtArAnI ToLI kahe chene. pUjya bhAIzrI - hA. niyamasAra'. e badhI svakhadazAmAM pravRtti thAya che. potAnA jANyA che e svapnamAM jANyA che. e tArA thaI zake kevI rIte? bIjo AtmA tArA AtmAno kevI rIte thAya? e to koI saMbhavita nathI. e to eka tArI svapnAnI vAta che. jAga to tane khabara paDe ke tuM paNa AtmA cho ane e paNa eka AtmA che. bhinna-bhinna AtmA che. koInA AtmAno koIno AtmA koI rIte kAMI thaI zake evuM nathI. Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-6 22 3pa7. jema jema upayoganuM zuddhapaNuM thAya..." jJAna jema nirmaLa thAya, tema enA bhramanuM parikSaNapaNuM thAya. bhrama bhAMgato jAya. jema jema jJAna nirmaLa thAya tema tema bhrama bhAMgato jAya. A svAdhyAya che e jJAnane nirmaLa karavAnI prakriyA che. svAdhyAyamAM samajaNa thAya e jJAnane nirmaLa karavA mATe che. ane e samajaNa anusAra prayoga kare to jJAna vizeSa nirmaLa thaIne potAnA svarUpanA bhAvabhAsanamAM Ave. to anubhava sudhI pahoMcI zake. mumukSu-mane bAdha nathI evA baphamamAM rahe,... pUjya bhAIzrI - zuM che ke e vakhate jANe bhogAdimAM pravRtti kare che e sAmAnya jIvo jagatamAM kare che e lIdhA. eka thoDo kAMIka tattvajJAnano abhyAsa karI jevI rIte bIjA saMsArI prANIo kare che evI ja rIte. athavA pote pUrve karato hato tattvajJAnanA abhyAsa pahelA evI rIte kare che. e jIvono eka judo bheda pADIne laI lIdhA. Ama to je vAta che e to tenI te ja che. paNa pelAne zuM thayuM ? ke pelA to samajatA nathI. eTale ajANye aparAdha kare che ane enuM anaMtAnubaMdhInuM phaLa bhogave che. Ane khabara paDI ke anaMtAnubaMdhI zuM kahevAya ? darzanamoha zuM kahevAya ? samyagdarzana zuM kahevAya ? samyajJAna zuM kahevAya ? puruSArtha zuM kahevAya? e badhuM samajANuM, samajavAmAM AvyuM. jJAnIo dvArA, sanzAstro dvArA, graMtho dvArA samajyA pachI ene ema thayuM ke huM to samajuM chuM ane e pravRtti emanema cAlu rahI. je pahelA hatI e ja prakAre. evA ja rasathI. kahe che ke ene udAsInatA hajI AvI nathI, ruci enI badalANI nathI to tyAM anaMtAnubaMdhI saMbhave che. e jIva jJAnInI AjJA upara paga mUkIne, AjJA jANI topaNa AjJA upara paga mUkIne cAlavA mAge che. khabara paDI ke A jJAnIpuruSanI AjJA che topaNa toDavA mAge che. ene bhavabhramaNano bhaya nathI khalAsa thaI gayo. mumukSu-moTo aparAdha. pUjya bhAIzrI:-moTo aparAdha thaI gayo. mumukSu baphamamAM rahe che. pUjya bhAIzrI - moTuM baphama thaI gayuM. eTale ene to nIkaLavuM bhAre paDaze. olo hajI chUTaze. Ane chUTavuM bhAre paDaze. mumukSu -eno otha bheche? pUjya bhAIzrI - enI otha lya che. mane jJAna che. huM to samajuM chuM. A badho Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358 rAjahRdaya bhAga-11 khyAla che, ApaNe A badhuM jANIe chIe. badhuM vAMcyuM che, badhuM sAMbhaLyuM che. badhuM khyAlamAM che. e rahI gayo bamamAM. mumukSu :- kSayopazamazAnane jJAna mAne. pUjya bhAIzrI :- hA. paralakSI kSayopazama pAcho. kevo ? paralakSI kSayopazama eTale ThekANA vagarano kSayopazama. eka jAtanI smRti sivAya kAMI nathI. e to vistRta thaI jatA vAra lAge nahi. 622 (patra pUro) thayo. patrAMka-623 muMbaI, zrAvaNa suda 2, budha, 1951 Aje pattuM maLyuM che. vavANiye jatAM tathA tyAMthI vaLatAM sAyale thaI javA viSe vizeSatAthI lakhyuM, te viSe zuM lakhavuM ? teno vicAra yathAspaSTa nizcayamAM AvI zakyo nathI, topaNa spaSTAspaSTa je kaMI A patra lakhatI vakhate upayogamAM AvyuM te lakhyuM che. ApanA AjanA pattAmAM amArA lakhelA je patranI Ape pahoMca lakhI che te patra para vadhAre vicAra karavo yogya hato, ane ema lAgatuM hatuM ke Apa tenA para vicAra karazo to sAyale AvavA saMbaMdhImAM hAla amArI icchAnusAra rAkhazo. paNa ApanA cittamAM e vicAra vizeSa karIne thavA pahelAM A pattuM lakhavAnuM banyuM che. vaLI ApanA cittamAM jatI vakhate samAgamanI vizeSa icchA rahe che. to te icchAnI upekSA karavAne mArI yogyatA nathI. AvA koI prakAramAM tamArA pratye AzAtanA thavA jevuM thAya, evI bIka rahe che. hAla ApanI icchAnusAra samAgama mATe tame, zrI DuMga2 tathA zrI laherAbhAIno AvavAno vicAra hoya to eka divasa mULI rokAIza. ane bIje divase jaNAvazo to mULIthI javAno vicAra rAkhIza. vaLatI vakhate sAyale UtaravuM ke kema teno te samAgamamAM tamArI icchAnusAra vicAra karIza. mULI eka divasa rokAvAno vicAra jo rAkho cho to sAyale eka divasa rokAvAmAM aDacaNa nathI, ema Apa nahIM jaNAvazo kemake ema vartavA jatAM ghaNA prakAranA anukramano bhaMga thavAno saMbhava che. e ja vinaMti. Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 359 patrAMka-623 6 23. "sobhAgyabhAI uparano patra che. "Aje patuM maLyuM che. vavANiye jatAM tathA tyAMthI vaLatAM sAyale thaI javA viSe vizeSatAthI lakhyuM, te viSe zuM lakhavuM?' have zuM che ke emane Agraha cAlu rAkhyo che. emaNe ema lakhyuM ke mAre 'sAyelA to AvavuM nathI jatAM to kayAMya rokAvA mAgato nathI. vaLatA kyAMka nivRtti kSetre rahevuM che paNa e ekAMtamAM rahevAno bhAva che. eTalI spaSTatA karyA pachI pharIne emane patra lakhyo che ke "sAyalA to tame Avo, Avo ne Avo ja. tame tyAMthI nIkaLo cho. kemake "mULI' sTezana Ave emane. "surendranagara', "mULI', "vAMkAnera" ane "rAjakoTa jAya. athavA "morabIthI "vavANiyA' jAya. "vAMkAnera-morabI thaIne. eTale "mULI ne "sAyalA najIka che. ahIMthI nIkaLo cho to jarUra Avo. cAhIne muMbaIthI "sAyalA AvavuM e judI vAta che paNa jyAre AvavAnuM ja che ane mULI' (vacce Ave che to jarUrathI padhAro). lakhatI vakhate upayogamAM AvyuM te lakhyuM che." juo ! saraLatA keTalI che :spaSTa nathI, aspaSTa paNa eTaluM nathI, ekaluM spaSTa nathI paNa atyAre je upayogamAM che e tamane lakhI dauM chuM.ke mArA pariNAma AvI che. jarAya AghuMpAchuM lakhAtuM nathI, kahevAtuM nathI. jeTaluM jJAnamAM varte che e pramANe lakhe che. manamAM (che) evuM vANImAM, ema kahe che. manamAM kAMIka ane vANImAM kAMIka (ema nathI). eTalo kAMTo ekadama samatola kAMTo rahe che. ApanA AjanA pattAmAM amArA lakhelA je patranI Ape pahoMca lakhI che te patra para vadhAre vicAra karavo yogya hato," ame je patra lakhyo enA upara tamAre thoDo vadhAre vicAra karavo hato. ane ema lAgatuM hatuM ke Apa tenA para vicAra karazo..." pote nivRtti kSetre rahevA mAgatA hatA. "to sAyale AvavA saMbaMdhImAM hAla amArI icchAnusAra rAkhazo. enA para vicAra karazo to "sAyale athavA saMbaMdhImAM eTale ke hAla amArI icchAnusAra rAkhazo. paNa ApanA cittamAM e vicAra vizeSa karIne thavA pahelAM A patuM lakhavAnuM banyuM che. mArA patra upara vadhAre vicAra karyA vagara jaldI-jaldI lAgaNIthI, lAgaNIvaza vadhAre vicAra karyA vagara thoDo vicAra karIne pahelA patra lakhI nAkhyo che. vaLI ApanA cittamAM jatI vakhate samAgamanI vizeSa IcchA rahe che. vaLatA AvuM, eTaluM moDuM nahi, ema kahe che. I nahi. jatI vakhate tamAro samAgama thAya ema karazo).vaLI tame paMdara di "vavANiyA raho ane pachI vaLatA Avo tyAre padhAro)e Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 360 rAjahRdaya bhAga-11 paMdara di moDuM ema nahi. A eno prema keTalo che ! "vizeSa icchA rahe che, to te icchAnI upekSA karavAne mArI yogyatA nathI." tamAro ATalo je nirmaLa prema che e nirmaLa premanI upekSA karavI e mArI yogyatA bahArano viSaya che ema kahe che. emaNe bhASA kevI lIdhI che! jevo bhAva che evI bhASA lIdhI che. yogyatA eTale olI lAyakAtano savAla nathI ahIMyAM ke mArI lAyakAta ochI che ema nathI kahevuM. tamane jema mArA upara anurAga che, ema mane paNa tamArA upara anurAga che. tamArA AvA premanuM ullaMghana karuM e mArAthI ayogya gaNAya. e vAta ayogya lAge che. e huM karI jana zakuM. lAgaNI che. anucita thAya e to. eTale evuM anucita mArAthI na thaI zake evI mArI yogyatA che. thaI zake enA mATe ayogyatA che. thaI na zake evI yogyatA che. eTale ke thavA mATe ayogyatA che ema kahevuM che. to te icchAnI upekSA karavAne mArIyogyatA nathI. AvA koI prakAramAM tamArA pratye AzAtanA thavA jevuM thAya...tamane dubhavavA jevuM thAya. azAtanAno artha e che ke tamArI lAgaNIne premane dubhavavA jevuM thAya. "evI bIka rahe che. keTaluM saMbhALIne cAle che !evI mane paNa bIka rahe che. hAla ApanI icchAnusAra samAgama mATe... have enA upara pote nirNaya karyo che e lakhe che ke hAla ApanI icchAnusAra samAgama mATe tame, zrI DuMgara tathA zrI laherAbhAIno AvavAno vicAra hoya to... tamArI sAthe e lokone AvavAno vicAra hoya to eka divasa mULI rokAIza." mULImAM eka divasa rokAIza. "sAyalA nahi. "mULI' uparathI jAva chuM to eka divasa mULI rokAIza. "ane bIje divase jaNAvazo to mULIthI javAno vicAra rAkhIza." jaNAvazo eTale tame kahezo. mAro vicAra che paNa chatAM tame kahezo to kadAca ekadi rokAya to bIje di' paNa rokAya jAya. ekAda divasa rokAvAno bhAva che. tame kahezo to eka divasa rokAIza. vaLI kadAca ema kahe ke eka nahi be divasa rokAI jAuM. to be divasa paNa rokAI jAya. "vaLatI vakhate sAyale UtaravuM ke kema teno te samAgamamAM tamArI icchAnusAra vicAra karIza. eTale pachI vaLatA zuM karavuM e to ApaNe maLazuM tyAre mULImAM eno vicAra karI leze. mULI eka divasa rokAvAno vicAra jo rAkho cho to sAyale eka divasa rokAvAmAM aDacaNa nathI, ema Apa nahi jaNAvazo"mULInI eka divasa hA pADI. to "mULInA badale "sAyelA rokAva. mAruM ghara che. ApanA pagalA thAya. tame evuM nahi karatA. kemake ema vartavA jatAM ghaNA prakAranA anukamano bhaMga thavAno saMbhava che. Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-624 361 eTale 'sAyalA'mAM 'sobhAgabhAI'ne laIne 'zrImadjI'nI prasiddhi vadhAre thaI gaI hatI. ane nAnuM gAma hatuM. bahu nAnuM gAma che. Aje paNa nAnuM gAma che. te di' to kadAca ethI nAnuM haze. eTale pachI AkhA gAmamAM khabara paDe. koI viziSTa vyakti jo gAmamAM Ave eTale AkhA gAmamAM khabara paDe. phlANA AvyA che... phalANA AvyA che. emane to mumukSuothI A vakhate dUra rahevuM hatuM. emanI vRtti e hatI ke A vakhate muMbaI'thI chUTIne nivRtti kSetramAM ekAMtamAM rahevuM. mumukSune bhegA na karavA. koIne khabara na ApavI. enA badale UlaTAnuM A to dhAre enA karatA UMdhu thavA mAMDe. ane thoDo paricaya ora vadhI jAya tyAM. eTale e anukramano bhaMga thavAno saMbhava che. 'e ja vinaMti.' che. mATe mULI' rokAzuM ane 'sAyalA' nahi AvIe. eka eka pravRttimAM keTaluM jokhI jokhIne pagaluM bhare che ! potAnA pariNAmanI zAnadazA che. ghaNI sArI zAnadazA che topaNa potAnA pariNAmane nukasAna na thAya mATe keTaluM jhINuM jhINuM kAMte che ! jagatamAM paNa mANasa eka paiso khoTI rIte ghasAto nathI. cAra-ATha AnA nIce paDI jAya to gotIne laI le che ke nahi ? na jaDe to thoDIvAra gotIne paNa laI le ke nahi ? kemake ke khoTI rIte to eka paiso koIne ghasAvuM nathI. kemake e kAraNa vagaranuM cokhkhuM nukasAna che. AtmAne lAbha-nukasAnanuM kAraNa hoya emAM jhINI najara thaI javI joIe. ahIMthI ema vAta nIkaLe che ke AvI jhINI najara thAya e AtmAne bacAve che, e AtmAne tAre che, nahitara DUbADavAnuM to cAlu ja che. e 6 23 patra pUro) thayo. patrAMka-624 muMbaI, zrAvaNa suda 3, guru, 1951 koI dazAbhedathI amuka pratibaMdha karavAnI mArI yogyatA nathI. be patra prApta thayAM che. A prasaMge samAgama saMbaMdhI pravRtti thaI zakavA yogya nathI. 6 24. 'lallujI' u52no patra che. be lITImAM khAlI. 'koI dazAbhedathI amuka pratibaMdha karavAnI mArI yogyatA nathI.' pratibaMdha eTale rukAvaTa. mArI je dazA che e dazAmAM amuka prakAranI rukAvaTa UbhI thAya e karavA huM Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 2 cajahRdaya bhAga-11 mAgato nathI. amuka dazA sudhI pahoMcavuM thayuM che. e dazAmAM have koI amuka pratibaMdho UbhA thAya e huM karI zakuM ema nathI karI zakuM ema nathI. dRSTAMta laIe to koI rAjA, cakravartI zrImaMta mANasa hoya che. e jJAnadazAmAM Ave che, vizeSa ugra puruSArtha karIne munidazA sudhI Ave. to e kAMI pratikULatAne laIne to kAMI saMyogono tyAga karatA nathI. paNa jesaMyogomAM rahe che e pratibaMdha che. emAM rahI zakavAnI yogyatA nathI hotI mATe rahetA nathI. rahI zake nahi. jema ke koI mANasa ema kahe ke, bhAI! kalezavALA mANasonI sAthe ame rahIna zakIe. amArI prakRtimAM e kaleza sahana na thAya to thoDuM nukasAna khamIne, thoDuM game te prakAre pratikULatA veThIne paNa pote dUra thaI jAya. ema bane che ke nahi? ema A aMtarano je potAnA pariNAmanI aMdara je kleza maTavAno che, traNa cokaDIno nAza thaIne ane ekalo maMda evo saMjvalanano kaSAya rahI jaze. to e rahI zake nahi. badhAnI vacce rahI zake evI yogyatA nathI hotI. eTale evo pratibaMdha karavo ke evo pratibaMdha rAkhavo evI mArI yogyatA nathI, ema kahe che. koI dazAbhedathI." eTale evI dazAno prakAra thaI gayo. bheda eTale prakAra. evo koI dazAno prakAra varte che ke amuka pratibaMdha karavAnI mArI yogyatA nathI. huM have koI vizeSa mane pratibaMdha thAya e karI zakuM ema chuM janahi. AmAM zuM thAya che ke jyAre eka mANasane, be mANasane, pAMca mANasane, dasa mANasane, paccIsa mANasane khabara paDe che eTale e bIjAne khabara kare che. bene khabara paDI eNe pAMcane khabara ApyA, pAMcane khabara paDI eTale paccIsane khabara paDI. ema emanA paricayanI aMdara cAlIsa-pacAsa mANaso AvI gayA. e cAlIsa-pacAsa mANasono paricaya thavA daramyAna emanI dazA ghaNI aMdaramAM jora kare che. ane e aMdara bAjunI pravRttimAM e bAhya pravRttithI dUra thavA mAge che. mAre koI paricaya vadhArIne bAhya pravRtti vadhe evuM kAMI karavuM nathI. eTale AvI sUcanA che. gUDha bhASAmAM A badhI sUcanA che. lallujIne, sobhAgabhAIne, "aMbAlAlabhAIne badhAne ke tamAre mArA viSe kyAMya vAta karavI nahi. AgaLanakahyuM? 621mAM AvI gayuM ne? pAnuM-477mAM pahelI lITI. kemake bahu vicAra karatAM vartamAnamAM to tevo saMbhava thAya che, ane te kAraNathI samAgamathI keTaloka vakhata dUra rahevAnuM citta rahyA kare che. ke mumukSuothI paNa dUra rahevuM. tema japatrAdi dvArA pratibaMdhanI. patrache e paNa pratibaMdha che. patrano uttara lakhavo enI paNa niricchI rahyA kare che. eTale bIjA Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-625 363 ParagraphmAM trIjI lITI. nIcenA ParagraphmAM. "bahAra A AtmA saMbaMdhI hAla kaMIprasaMga carcita thavA devA yogya nathI. mArA mATenI koI carcA tamAre kyAMya karavI nahi. ThIka che, tame paricayamAM AvyA cho. eTalI maryAdA ghaNI che. have tamAre koIne mArI carcA karavI nahi ke ame koI jJAnI puruSa pAse jaIe chIe, bahu sAro upadeza maLe che. AtmAnuM kalyANa thAya evuM che ema karIne tame phaMphero karatA nahi. carcA karatA nahi eTale mAro phephero karatA nahi. eTalI sAvadhAnI rAkhI che. mumukSu - A "nyAlabhAI'... pUjya bhAIzrI:- hA mAre to sIdhI vAta thaI hatI. pahelA ja paricayamAM. meM Apase itanA vizvAsa karatA huMki mere viSayameM Apa kisIse kucha nahi kaheMge." pahelI javakhata paricaya thayo. pachI khyAla to AvI jAya emane ke ahIMyAM samyagdarzanano zuM mahimA che. gupta rahI gayA. mArA viSe koInI sAthe kAMI vAta karazo nahi. ATalo meM tamArI pAse vizvAsa mUkyo che. mRdu bhASAmAM badhI vAta karI. be patra prApta thayAM che. A prasaMge samAgama saMbaMdhI pravRtti thaI zakavA yogya nathI." be patra maLyA haze paNa emaNe nA lakhI nAkhI che. A vakhate kAMI ame tamane maLI zakIe evI paristhiti amArI nathI. emane nA lakhI nAkhI che. patrAMka-625 vivANiyA, zrAvaNa suda 10, 1951 paryAya che te padArthanuM vizeSa svarUpa che, te mATe mana:paryavajJAna paNa paryAyArthika jJAna gaNI vizeSa evA jJAnopayogamAM gaNyuM che, teno sAmAnya grahaNarUpa viSaya nahIM bhAsavAthI darzanopayogamAM gaNyuM nathI, ema somavAre bapore jaNAvavuM thayuM hatuM, te pramANe jainadarzanano abhiprAya paNa Aje joyo che. A vAta vadhAre spaSTa lakhavAthI samajavAnuM thaI zake tevI che, kemake tene keTalAMka dRSyatAdikanuM sahacArIpaNuM ghaTeche, tathApi atreto tema thavuM azakaya che. mana paryavasaMbaMdhI lakhyuM che te prasaMga, carcavAnI niSThAthI lakhyuM nathI. somavAre rAtre Azare agiyAra vAgyA pachI je kaMI mArAthI vacanayoganuM prakAzavuM thayuM hatuM tenI smRti rahI hoya to yathAzakti lakhAya to lakhazo. Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364 rAjahRdaya bhAga-11 tyArapachIno patra che e "dhArazIbhAI, morabI'. e muMbaIthI nIkaLI ane vavANiyA' AvI gayA che. "vavANiyAthI patra lakhe che. "vavANiyA' AvatA tyAre morabInA mumukSuo pAchA vavANiyA AvatA. "vavANiyA thI morabI 30 mAIla dUra che. 30kilomITara jevuM che. mumukSu - "morabI sIdhI Trena hatI. pUjya bhAIzrI:-hA. Aja to vavANiyA sudhI Trena che. mumukSu -tyAMthI ghoDAgADImAM? pUjya bhAIzrI:-hA. paNa tyAMthI gADAmAM, ghoDAgADImAM. mumukSu - 30varSa pahelA... pUjya bhAIzrI:- te divase vavANiyA sudhI Trena hatI. te divase hatI. ame hamaNA gayA tyAre kAyama sTezana pharavA jatA hatA. sTezana upara pharavA jatA hatA. tyAre yAda karyA hatA ke "zrImadjI" A sTezane utarIne A ghare jatA haze. ghara to enuM e ja rAkhyuM che. jyAM emanuM janmasthAna che tyAM ja rAkhyuM che. bhale moTuM makAna karyuM che. najIka che. emanA gharathI sTezanano pAMca miniTano rasto che. paNa Trena cheka sudhI che pahelethI ja. ghaNuM jUnuM sTezana che. mumukSu aMgrejonA. pUjya bhAIzrI:- hA. e aMgrejonA vakhatanI sTezananI je paddhati che e bAMdhaNI dekhAya Ave che. te divase Trena hatI. cheka sudhInI Trena hatI. 'vavANiyA sudhInI. paNa morabIthI A dhArazIbhAI ane bIjA mumukSu AvatA hatA. A "manasukhalAla tirathacaMda, dhArazIbhAI", "navalacaMdabhAI navalacaMdaDosAbhAI e badhA mumukSuo e jyAre vavANiyA Ave tyAre morabIthI "vavANiyA AvatA hatA. emane patra lakhyo che. paryAya che te padArthanuM vizeSa svarUpa cheparyAya che e zuM che? padArthanuM jarUpa che. vizeSa rUpa che. jetrikALI che e padArthanuM sAmAnya rUpa che ane paryAya che te vizeSa rUpa che. ema che. oluM sAmAnya ekarUpa che ane A vizeSarUpa che. paryAya che te padArthanuM vizeSa svarUpa che, te mATe manaparyavajJAna paNa paryAyArthika jJAna gaNI vizeSa evA jJAnopayogamAM gaNyuM che, ane tethI mana:paryayajJAna paNa jJAnopayogamAM gayuM che. ane te paNa paryAyArthika jJAnano viSaya che ema gaNIne ene jJAnopayogamAM gayuM Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-625 365 "teno sAmAnya grahaNarUpa viSaya nahIM bhAsavAthI darzanopayogamAM gaNyuM nathI." have zuM che ke, avadhidarzana che paNa mana:paryayadarzana nathI. matidarzana, zrutadarzana, avadhidarzana ane kevaLadarzana. paNa mana:paryayadarzana nathI. ema kahevuM che. A je jJAnanA bheda che paNa darzananA eTalA bheda nathI. ema. eTale teno sAmAnya grahaNarUpa viSaya nahIM bhAsavAthI darzanopayogamAM gaNyuM nathI. eTale tyAM matidarzana upayoga thaIne sIdho mana:paryaya thAya ema kahevuM che. darzanaupayoga na thAya ema nathI kahevuM. manaparyaya darzanopayoga nathI. "ema somavAre bapore jaNAvavuM thayuM hatuM. eTale tyAM somavAre bapore carcA nIkaLI haze. zrAvaNa suda 3 ne guruvAra che ane 10ne bIjo guruvAra Ave. 7ne 3-10. 10ne bIjo guruvAra Ave. vacce eka somavAra AvI gayo. be divasa pahelAno. e zrAvaNa suda 10me patra lakhyo che paNa zrAvaNa suda 7ne divase bapore kAMIka carcA thaI che. guruvAranA badale somavAre je carcA thaI che. "somavAre bapore jaNAvavuM thayuM hatuM te pramANe jainadarzanano abhiprAya paNa Aje joyo che.' eTale koI zAstramAMthI e vAta pote joI haze. A vAta vadhAre spaSTa lakhavAthI samajavAnuM thaI zake tevI che, AnA upara spaSTIkaraNa lakhIe to thaI zake ema che. kemake tene keTalAMka daSTAMtAdikanuM sahacArIpaNuM ghaTe che....' e spaSTa karavA mATe keTalAka dAMta ApIe to tame sAva spaSTa samajI zako ema cho. 'tathApi atre to tema thavuM azakaya che. paNa evI lAMbI lAMbI vAta lakhI zakAya evuM nathI. vaLI prayojanabhUta nathI pAchI. e kaheze. mana:paryavasaMbaMdhI lakhyuM che te prasaMga, carcavAnI niSThAthI lakhyuM nathI. eTalA enA upara bahu vajanadetA nahi.prayojanabhUta saMbaMdhInI. carcavAnI niSThA-carcA karavA yogya che evI zraddhAthI e vAta nathI lakhI. eka jANavAno viSaya che eTale e lakhI nAkhyuM che. carcavAnI niSThAthI lakhyuM nathI.' somavAre rAtre eTale te ja divase rAtre. bapore A carcA thayelI che. Azare agiyAra vAgyA pachI.. rAtanA agiyAra vAgyA pachI, juo ! carcA kyAM sudhI cAlatI hatI. A to eka prasaMga nIkaLyo eTale khabara paDe. nahitara ApaNane zuM khabara paDe? kevI rIte carcA ane kevI kevI kyAM sudhI thaI haze? "somavAre rAtre Azare agiyAra vAgyA pachI je kaMI mArAthI vacanayoganuM prakAzavuM thayuM. e vakhate je mArA vacano nIkaLyA che. tenI smRti rahI hoya to yathAzakti lakhAya to lakhazo." ATaluM lakhyuM che. koI mahattvanI carcA thaI haze to enA upara dhyAna ochuM hoya kadAca to Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 366 rAjahRdaya bhAga-11 dhyAna kheMcyuM che. e carcA upara jo tamAruM dhyAna hoya, tamane yAda eTaluM rahyuM hoya, tame kAMI lakhI zakavA jevI paristhiti hoya to lakhI rAkhajo ke vAta kAMIka mahattvanI thaI che. e dhA2zIbhAI' u52no patra che, patrAMka-626 vavANiyA, zrAvaNa suda 12, zukra, 1951 'nimittavAsI A jIva che', evuM eka sAmAnya vacana che. te saMgaprasaMgathI thatI jIvanI pariNati viSe jotAM prAye siddhAMtarUpa lAgI zake che. sahajAtmasvarUpe yathA. tyAra pachI be lITIno patra che 'lallujI' upa2no. "nimittavAsI A jIva che', evuM eka sAmAnya vacana che. te saMgaprasaMgathI thatI jIvanI pariNati viSe jotAM prAye siddhAMta rUpa lAgI zake che.' eka sAmAnya vacana eTale evI eka bolaNI che. jene sAmAnya eTale Common thaI jAya. bolavAnI aMdara e sAmAnya hoya ke bhAI ! A jIva nimittavAsI che. kharekhara to enA upAdAnamAM ghaNI zakti che. jIvanA upAdAnamAM to anaMta zakti bharelI che. paNa enI saMsAra avasthAmAM jIvanI yogyatA kevI che ? ke jevA jevA nimitta Ave, rAganA nimitta Ave tyAre ene rAga thavA mAMDe, dveSanA nimitta Ave tyAre ene dveSa thavA mAMDe. eTale jevA jevA nimitta Ave evuM evuM lagabhaga e pariNamana kare che athavA udayamAM aMdara je je prakRtino udaya Ave che e emane pariNamanamAM nimitta che. e rUpe pariNamI jAya che. ene anusarIne pariNamavA (lAge che). udayamAM joDAI jAya che. evI yogyatA joIne saMgaprasaMgathI thatI jIvanI pariNati...' je je prasaMgo thaI rahyA che te te prasaMgomAM je jIvanI pariNati joIe che tyAre ema lAge che ke A je bolaNI che e to siddhAMta jevI che. nimittavAsI jIva che e to siddhAMta jevuM thaI gayuM che. saMsAramAM jIvanI yogyatA kevI che ? nimittavAsI che. jevuM nimitta AvyuM e prakAre ene pariNAma thavA lAge che. e joIne ghaNuM karIne aphara siddhAMta je trikALI siddhAMta che evI vAta nathI. prAyaH. moTA bhAgamAM evuM bane che. bahubhAganA saMsArI jIvo jevA jevA nimitta Ave tevuM pariNamana kare che. ane ema na kare to navAI lAge evuM che. eTaluM badhuM sAmAnya thaI gayuM che. pIDA thAya, vedanA thAya tyAre mANasane duHkha ja thAya Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-626 367 ne ? tyAre kAMI rAjI thoDo thAya? pIDA thAya tyAre zuM thAya ? ene duHkha thAya. vedanA thAya eTale duHkhI thAya. e to sAmAnya vAta che. emAM zuM? pIDA thAya che ane duHkhI nathI thato to asAmAnya lAge che. ema e koIpaNa dRSTAMta laIe. evI rIte nimittavAsI A jIva che. saMsArI jIva mATe. A jIva eTale saMsArIjIva lagabhaga nimittavAsI che evuM prAye siddhAMta jevuM thaI gayuM che. ane e jotAM aneka prasaMgo jotA e vAta barAbara lAge che. mumukSu - AmAM bodha zuM levo ? pUjya bhAIzrI - bodha e levA jevo che ke saMsAramAM to ema bane che. paNa have asaMsAranI gati pakaDavI che. saMsAranI gati pakaDavI che ? rasto pakaDavo che? ke asaMsArano ? tyAre jevA jevA nimitta utpanna thAya, saMyogo utpanna thAya, saMgaprasaMgo utpanna thAya che te prasaMgonA kALe jAgRta thaI jAya ke mAre nimittavAsI thAvuM nathI. vAsI eTale samIpamAM rahenAro. vAsI eTale samIpamAM rahenAro. mAre evuM nimittanA samIpamAM rahevuM thayuM nathI. mAre svabhAva samIpa jAvuM che ke jene nimitta sAthe kAMI saMbaMdha nathI. cAra paryAyone karmanA udaya ke kSaya ke kSayopazama ke upazama sAthe saMbaMdha che. paNa pAriNAmikabhAvarUpa svabhAvane to koInI sAthe saMbaMdha nathI. e bAju pariNAmanI gati karavI e AmAMthI levA jevuM che. mumukSu - eTale jevo jevo udaya Ave emAM joDAya na javuM. pUjya bhAIzrI - ema na joDAvuM. jAgRta rahevuM. AtmAne nukasAna thAze. rAga ane dveSa baMne nukasAnanA ja kAraNa che. harakha ane zoka bane nukasAnanA ja kAraNa che. e rIte. ahIM sudhI rAkhIe... tatva - abhyAsa daramyAna AtmasvarUpa samajAtAM, paralakSI samajaNathI te vikalpanuM kAraNa thAya che. paraMtu svalakSI samajaNamAM svarUpanI apUrva jijJAsApUrvaka aMtara avalokana dvArA jJAna lakSaNanA AdhAre svabhAvano svIkAra bhAvabhAsanathI Ave to te anubhUtinuM kAraNa bane che. (anubhava saMjIvanI-1492). Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 368 rAjahRdaya bhAga-12 patrAMka-6 27 vivANiyA, zrAvaNa suda 15, soma, 1951 AtmArthe vicAramArga ane bhaktimArga ArAdhavA yogya che; paNa vicAramArgane yogya jenuM sAmarthya nathI tene te mArga upadezavo na ghaTe evagere lakhyuM che, te yogya che topaNa te viSe kaMI paNa lakhavAnuM cittamAM hAla AvI zakatuM nathI. zrI DuMgare kevaLadarzana saMbaMdhI jaNAvelI AzaMkA lakhI te vAMcI che. bIjA ghaNA prakAra samajAyA pachI te prakAranI AzaMkA zamAya che, athavA te prakAra samajavA yogya ghaNuM karIne thAya che. evI AzaMkA hAla saMkSepa karI athavA upazAMta karI vizeSa nikaTa evA AtmArthano vicAra karavo ghaTe che. tA. 16-01-1991, patrAMka - 627, 628 - pravacana na. 285 patra-6 27, pAnuM-478. "sobhAgyabhAI uparano patra che. AtmArthe vicAramArga ane bhaktimArga ArAdhavA yogya che; paNa vicAramArgane yogya jenuM sAmarthya nathI tene te mArga upadezavo na ghaTe e vagere lakhyuM che, te yogya che topaNa te viSe kaMI paNa lakhavAnuM cittamAM hAla AvI zakatuM nathI." zuM kahe che ? sobhAgabhAIe potAnA patramAM AtmArthanA viSayamAM koI abhiprAya vyakta karyo che te saMbaMdhamAM pote e vAtane aMzataH saMmata thAya che. ane e sivAya kAMI bIjA spaSTIkaraNa, bIjA aMzamAM koI vadhAre spaSTIkaraNanI apekSA che evo nirdeza kare che. 'AtmArtheeTale Atma hitArthe je mumukSujIvane Atmahita karavuM hoya eNe prathama vicAramArge cAlavuM ke bhaktimArge cAlavuM ? vicAramArga eTale tattvajJAnano abhyAsa ane bhaktimArga eTale puruSanI bhakti. ahIM sapuruSano viSaya levo. emaNe ema abhiprAya lakhyo ke, je mumukSuone vicAramArgane yogya zakti nathI, sAmarthya nathI eTale evI yogyatA nathI, tattvano abhyAsa karavA jatAM potAnA Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-627 369 matidoSathI athavA mativiparyAsathI padArthane anyathA svarUpe avadhArI le che evA jIvo tattvajJAnano abhyAsa karavA jAya to potAne nukasAna kare che athavA navuM grahe che eTale gRhIta mithyAtvamAM praveza kare che. eTale darzanamohanI tIvratA jene vartatI hoya, evA jIve vicAramArge Atmahita ArAdhavAne badale bhaktimArge Atmahita ArAdhavuM joIe evo je abhiprAya saubhAgyabhAI'no che... mumukSuH- dhArazIbhAI' uparano che. pUjya bhAIzrI :- mArAmAM 'sobhAgyabhAI' lakhyuM che. pAchaLathI ... lakheluM che. 6 27 che ne ? sobhAgyabhAI lallubhAI' che. 'sobhAgabhAI' chApeluM che. 6 25mo patra dhArazIbhAI'no che. 626mo patra muni lallujI'no che. 627-28 beya 'saubhAgyabhAI' uparanA che. mumukSuH-... = pUjya bhAIzrI :- hA. barAbara zaMkA karavAno prazna nathI raheto. barAbara che. kemake e sIdho abhiprAya to 'saubhAgyabhAI' lakhe. bIjA mumukSuo eTale sudhI nahi pahoMcelA ke potAno abhiprAya paNa 'kRpALudeva'ne Ape ke mane Ama lAge che. Atmahita karavA arthe enuM nAma AtmArthe. AtmAnuM hita karavAnuM prayojana che enuM nAma AtmArtha. emAM vicAramArga yogya ke bhaktimArga yogya ? A viSayamAM vicAra bhedo utpanna thAya che. koI tattvajJAnano abhyAsa karavAno pakSa kare che, koI pakSa kare che bhaktino. mumukSuH-vicAramArga eTale tattvano abhyAsa ? pUjya bhAIzrI :- hA. tattvajJAnano abhyAsa. siddhAMtano abhyAsa, tattvajJAnano abhyAsa. ema. mumukSu :-vicAramArga eTale tattva saMbaMdhIno vicAra ? pUjya bhAIzrI :- tattvasaMbaMdhIno vicAra cAle ne. joke A viSayamAM atyAre to be saMpradAya ja spaSTa che ke atyAre je 'zrImadjI'nA anuyAyIo kahevAya che e loko bhaktimArgane pradhAnatA Ape che. keTalAka to khuda 'kRpALudeva'nA patra upara paNa vizeSa vicAra karavAnA abhiprAyamAM nathI. khAlI vAMcI javuM paNa enI carcA na karavI, enA upara vicAra na karavo, emaNe lakhyuM che te paryApta lakhyuM che. ethI vadhAre emAMthI vAta koI UbhI karavI e vadhAre paDatuM che. emane Overtake karavA jevuM che. evuM paNa mAne che. Aje paNa. Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 370 rAjahRdaya bhAga-12 mumukSu :- enuM Analysis nahi karavuM ? = pUjya bhAIzrI :- hA. emaNe to pUrepUruM ja kahI dIdhuM che. thoDuM adhuruM (kahyuM nathI). e to evA mahApuruSa hatA ke pUrepUrI vAta karI de. to tame vadhAre kaho cho eno artha ke emaNe adhUrI vAta karI che ane bAkInI vAta tame pUrI karo cho. evo paNa eka abhiprAya che. to keTalAka loko khAlI vAMcI ja jAya che. ApaNe svAdhyAya karavo eTale eno pATha karI levo. jema zloka bolI jAya evI rIte. e zlokanA artha upara vicAra na karavo. joke emaNe paNa keTalAka patromAM spaSTa sUcanA karI che ke AjJA karI che ke A patrane tame vizeSe karIne vicArajo. ame saMkSepamAM lakhyuM che. AmAM ghaNo zAstrArtha AvI jAya che. 254mAM to ema lakhyuM, bhAI ! AmAM ghaNo zAstrArtha, gUDha zAstrArtha samAyelo che ane tame vAraMvAra enA upara vizeSa vicAra karajo athavA vistArathI vicAra karajo. e rIte paNa emaNe AjJA ApelI che. paNa jenI jeTalI ruci hoya che e rucino viSaya e pakaDI le che. potAnI rucino viruddha viSaya koI pratipAdana karyo hoya to e lakSamAM AvatuM nathI. athavA to enI avagaNanA karIne paNa mumukSu pravarte che. e dekhatabhUla che. ahIMyAM 'gurudeva'nA samAgamamAM AvyA eTale emanA saMpradAyavALA gaNo to e enI TIkA karaze ke A badhA khAlI bhakti upara caDI gayA che. tattvajJAnano koI khAsa abhyAsa karatA nathI. olA loko kahe ke evA badhA tattvajJAnano abhyAsa karIne zuSkajJAnI thaI gayA che. A lokomAM koI zista nathI. sAmAnya je jAtanuM saujanya joIe, je jAtanuM vAtsalya joIe, je jAtanI bhAvanAo joIe evuM kAMI dekhAtuM nathI. Ama paraspara vicArabheda che ane vicArabhedane laIne avaguNane AgaLa kare che. sAmAnA avaguNane AgaLa kare che. A saMbaMdhamAM yathAyogya vicAra zuM ? yathArtha vicAra zuM ? evI koI vAta cheDavA mATe emaNe A prazna (dvArA) pote potAno abhiprAya vyakta karyo che. joke pote e viSayamAM spaSTIkaraNa nathI ApatA. paNa eTaluM lakhe che ke "te yogya che topaNa te viSe kaMI paNa lakhavAnuM cittamAM hAla AvI zakatuM nathI.' enI pravRtti vizeSa thaI zakatI nathI. eTale tame kaho cho te yogya hovA chatAM kAMIka vizeSa vAta paNa vicAravA jevI che kharI. eTalI vAta che enI aMdara. mumukSu H- jJAnamArgamAM mUlyAMkana na Avape tyAM sudhI bhakti mArga to zUnya che. Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-627 371 = pUjya bhAIzrI :- vAta evI che ke, koI pakSI jagatamAM evuM nathI ke eka pAMkhe UDatuM hoya. kudaratI che ne ?pakSIomAM UDavAnI zakti kudaratI che. topaNa kudarate koI evuM pakSI nathI racyuM ke je eka pAMkhe UDatuM hoya. joyuM che koIe ? be pAMkhe UDe che. pakSI be pAMkhe UDe che. ema mokSamArgamAM athavA AtmahitanA mArgamAM lyone. jene javuM che ene bemAMthI ekeya choDavuM pAlave nahi. siddhAMtika vAta e che ke bemAMthI ekeyane choDyuM e vAta to samajaNa vagaranI che. eTale beya hovuM ghaTe. tyAre saMtoSa ema lye ke barAbara che ApaNe svAdhyAya karIe chIe paNa savAre pUjA ane bapore bhakti paNa karIe chIe 'sonagaDha'mAM. savAre maMdiramAM jaIne pUjA karIe chIe, bapore svAdhyAya pachI bhakti karIe chIe. mATe ApaNe sarvAMze bhaktine anusaratA nathI evuM kAMI nathI. mATe ApaNe tattvajJAnano abhyAsa karIe chIe ane bhaktimArgane paNa ApaNe anusarIe chIe. tyAre pelAmAM paNa e vAta je hatI emAM thoDo pheraphAra thayo che. bahu moTo bhAga e samAjanI aMdara A viSe vicArato thayo che, AnA upara pravacano ApavAnA zarU thayA che, AnA uparanA pravacano prasiddha thavA lAgyA che. judA judA vaktAonA pustakAkAre A patro uparanA. ane e sivAya paNa je bIjA graMthano abhyAsa nahotA karatA paNa khAsa karIne vaktAo che athavA vizeSa vicArazaktivALA che e bIjA zAstrano abhyAsa paNa karavA mAMDyA che. ane enuM prakAzana paNa kare che. e paNa saMtoSa mAne che, juo ! ame tattvajJAnanA abhyAsamAM na mAnatA hoya to ATaluM badhuM prakAzana kema karyuM hoya ? mumukSuo mATe to karyuM che. hajAro graMthanuM prakAzana karyuM hoya, tyAre konA mATe karyuM ? anyamatio mATe to karyuM nathI.. ApaNA ja mumukSuo mATe karyuM che. mATe ame paNa sarvAMze mAnatA nathI evuM kAMI nathI. evI rIte eka saMtoSa levAnuM kAraNa bane che. yathArthatA emAM keTalI che ? e vicAra mAge evo viSaya che. mumukSu :- 254mAM kahyuM, tame vAraMvAra vicArajo. = = pUjya bhAIzrI :- hA, vAraMvAra vicArajo ema lakhyuM che. e to te vakhate to spaSTa karyuM hatuM. e lokonI vacce be-traNa jagyAe A patra vaMcANo che. ghATakoparamAM, pArlAmAM, kobAmAM. nIce lakhyuM che ke tame vAraMvAra vicArajo. enA upara lIdhuM che 'ame AmAM ghaNo gUDha zAstrArtha paNa pratipAdana karyo che. tame vAraMvAra vicArajo. yogyatA haze to amArA samAgamamAM A vAtano vistArathI vicAra batAvIzuM.' eTale vistAra nathI karyo ema nakkI thayuM. upara lakhyuM che. mAtra tama mumukSuone arthe TUMkAmAM TUMkuM A Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 372 rAjahRdaya bhAga-12 lakhyuM che; teno paraspara vicAra karI vistAra karavo...' zuM kIdhuM che ? paraspara satsamAgamamAM bhegA thaIne, maLIne vistAra karavo ane te samajavuM...' vistAra karIne samajajo. ema ame kahIe chIe.' cokhkhI AjJA che. mumukSu H- emAM badhuM AvI gayuM. = pUjya bhAIzrI :- bAkI zuM rahyuM ? vAMcyuM hatuM. A patra to e badhA lokonI vacamAM vAMcyo hato. juo ! evo abhiprAya nathI ke khAlI vAMcI jajo ane ApasamAM kAMI carcA nahi karatA, vicAra nahi karatA. evuM nathI kahetA. bahu spaSTa che. mumukSu H- pote kIdhuM che. pUjya bhAIzrI :- hA pote kahe che. tyAM 'IMDa2'mAM paNa vaMcANo hato. = zuM kahe che ? bemAMthI ekeya choDavA yogya to nathI. paNa vicAramArgane yogya jenuM sAmarthya nathI te mArge upadeza Apavo na ghaTe. e vagere lakhyuM che te to yogya che. have emAM zuM kahevuM che ? ke beya hovA joIe e to barAbara che ane e baMne saMpradAyo svIkAre che. saMpradAya eTale ene anusaranArAo svIkAre che. have bIjo prazna AmAMthI A upasthita thaI zake ke pahelA tattvajJAnano abhyAsa karavo ke pahelA bhakti ka2vI ? paheluM zuM karavuM ? kemake jyAre be che tyAre bemAM pahelA zuM karavuM ? athavA prAdhAnya kone ApavuM ? mukhyatA kone ApavI ? A prazna ahIMyAM uddabhavI zake che. eka vAta. A koI eka vyakti mATe game tema vAta hoya, badhAne mATe A vAta koI rIte Fit bese nahi. emaNe je vAta bAkI rAkhI ke tame lakhyuM te yogya che. vicAramArgane yogya jenuM sAmarthya nathI, tattvajJAnano abhyAsa karatA je UMdhuM khatave ema che, anyathA khatave ema che, viparIta paDe ema che, gRhItamAM jAya ema che ene to e mArga upadezavo ghaTe nahi. e vAta to ThIka che, yogya che. e jo bhaktimArgamAM Ave eTale satpuruSa pratye oghe paNa bhale bhaktimAM Ave to ene thoDo darzanamoha maMda thaze. darzanamoha maMda thaze to ene siddhAMta samajavAnI thoDI yogyatA Avaze. to e vAta yogya che. 'topaNa te viSe kaMI paNa lakhavAnuM cittamAM hAla AvI zakatuM nathI.' eTale ema kahevuM che ke A bhinna-bhinna vyaktio mATe enuM mArgadarzana ekasarakhuM hoI na zake. aneka vyaktio mATenuM A viSayanuM mArgadarzana ekasarakhuM na hoI zake. je sArI rIte satpuruSanA caraNamAM bhaktithI Avyo che, e jo tyAM ja aTakato hoya to ene e aTakavAnuM sthAna na banAvavuM joIe. koI zAstrasvAdhyAyamAM vizeSe karIne Avyo Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-6 27 373 hoya ane zuSkatA Adi doSomAM cAlyo jato hoya topaNa ene e aTakavAnuM kAraNa thaze. eTale vyaktigata rIte to darekane mArgadarzana enI jarUriyAta samajIne, enI paristhiti samajIne, enI yogyatA samajIne ApavuM rahe che. jo siddhAMta karI nAkhavAmAM Ave ke pahelA ja Ama karavuM ane pachI Ama karavuM. to e darekane mATe Fit besatuM nathI. kemake je jIva A bAju Avyo che e kAMIka evA AdarathI to Avyo che ke mAre AtmakalyANa karavuM che. chatAM paNa enI bhAvanAnuM paDakhuM jo nabaLuM hoya che to e zuSkatAmAM Ave che. ane bhAvanAvALA jIva paNa svAdhyAya Adino tattvajJAnano, samajaNano, padArthanA svarUpano nirNaya karavAnI upekSA kare topaNa ene mArga hAthamAM Avato nathI. evI paristhiti paNa utpanna thAya che. eTale konI zuM yogyatA che? emApyA vinA sIdhe sIdhuM ema sthApI devAmAM Ave ke Ama ja karavuM, pahelA Amaja karavuM, to e vAta bemAMthI eka karavuM e to prazna ja nathI. bIjuM na kare evo prazna ja nathI. paNa pahelA zuM karavuM? koNe zuM karavuM? kayAre zuM karavuM? e vAta vyaktigata yogyatA upara AdhArita che. ema ne ema kAMI siddhAMta sthApI devAya evuM nathI. eTale emaNe mumukSu-upadezamArga ane bhaktimArga be eka ja. pUjya bhAIzrI :- hA. upadezamArga eTale upadezabodha. upadezabodhanI aMdara bhaktino viSaya mukhya che. e uparAMta vairAgya upazama ane mumukSutA saMbaMdhIno viSaya upadezabodhanI aMdara Ave. mumukSu-enA peTAmAM che? pUjya bhAIzrI:-hA, enA peTAmAM che. e upadezabodhanA peTAmAM AvI jAya che. have upadezabodhanI sAthe sAthe siddhAMtane rAkhavAmAM bahu phAyado che. sAthe sAthe rAkhyo hoya to. pote paNa sAthe rAkhe che. 254 kADho pharIthI. emAM eka vicAravA jevo viSaya che. e dRSTikoNathI vicAravAmAM Ave to ja khyAla Ave nahitara jarA sUkSma viSaya che. 289pAnuM. emaNe pahelI lITImAM mumukSunA traNa doSa batAvyA che. A lokanI alpa paNa sukhecchA, parama dainyatAnI ochAI ane padArthano anirNaya." have A traNa muddAone ApaNe je atyAre saMbaMdhita patra cAle che enA AnglethI-enA dRSTikoNathI ene ApaNe vicArI laIe. ke "A lokanI alpa paNa sukhecchA..." che, e mumukSune na hovI joIe. eTale eka to ene vairAgya hovo joIe. apekSA na hovI joIe to upekSA hovI joIe eTale vairAgya hovo joIe, Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 374 rAjahRdaya bhAga-12 udAsInatA hovI joIe. e mukhyapaNe upadezabodhanA vibhAgamAM jAya che. topaNa e upadeza karatA e siddhAMtabodha vacce laI AvyA che. have khulAso vAMco. siddhAMtabodha vacce laI AvyA che. A lokanI alpa paNa sukhecchA, e ghaNuM karIne tIvra mumukSutAnI utpatti thayA pahelAM hoya che. te hovAnAM kAraNo niHzaMkapaNe te "sat che evuM dRDha thayuM nathI, athavA te paramAnaMdarUpa' ja che ema paNa nizcaya nathI.' sat ane paramAnaMdarUpa svarUpano nizcaya che e vicAramArgamAM ane siddhAMtabodhanA vibhAgamAM jAya che. eTale ema kahyuM ke e sukhecchAnuM nivAraNa thavA arthe ene siddhAMtabodhanA AdhAre A nivAraNa karavuM joIe. nahita2 (sat paramAnaMdarUpa ja che ema) nahi rahe. sUkSma rahI jaze. sUkSma rahI jaze eTale zuM thaze ? ke mumukSutAmAM kaSAyanI maMdatA hovAne lIdhe keTaloka AnaMda athavA zAtA anubhavAya che te priya lAge che. upadezabodha aMgIkAra karanArane vairAgya upazama thaze eTale kaSAya maMda thaze. kaSAya maMda thaze eTale zAtA vedAze. zAtA vedAze eTale e zAtA sArI lAgaze. kemake kaSAyanI tIvratAmAM AkuLatA ghaNI che. tyAMthI kema khasaze ? eTale ene AtmA sat paramAnaMdarUpa che e je dravyAnuyogano siddhAMtano viSaya che enA avalaMbane e doSa TALavo joIe. eTale ahIMyAM be vAta bhegI thaI gaI. siddhAMta ane upadezabodha sAthe thaI gayA. muddo che upadezabodhano paNa pote enA khulAsAmAM siddhAMtabodhane vacce laI AvyA. bIjA muddAmAM ekalo upadezabodha lIdho che ke satpuruSamAM ja paramezvara buddhi bhale cothA guNasthAne hoya, aviratI hoya. paramezvarabuddhi AvavI ghaTe che. emAM e siddhAMta vacce nathI lAvyA. ekalo upadezabodha rAkhyo che. trIjo to cokhkho muddo ja dravyAnuyogano che. topaNa emAM upadezabodha vacce lAvyA che. A baMne thayA hoya topaNa vAstavika tattva pAmavAnI kAMIka ochAIne lIdhe padArtha nirNaya na thayo hoya to citta vyAkuLa rahe che.' 'mithyA samatA Ave che. kalpita padArthane viSe sattnI mAnyatA hoya che jethI kALe karIne apUrva padArthane viSe parama prema Avato nathI.' eTale mahimA Avato nathI. e ja paramayogyatAnI hAni che. e je trIjuM kAraNa che, paheluM ane trIjuM kAraNa javA mATe bIjA kAraNanI hAni karavI.' eTale paheluM ane trIjuM. eka che upadezabodhanuM, bIjuM je siddhAMtabodhanuM. e baMne nukasAna karatA kAraNo che. ene toDavA mATe bIjA kAraNane AgaLa karavuM. koI mahAtmAnA yoge tenA alaukika svarUpane oLakhavAnI parama tIvratA rAkhavI. to Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 375 patrAMka-627. oLakhAze. athavA paramacainyapaNuM e traNemAM baLavAna sAdhana che. ema lIdhuM che. parama dainyapaNuM e traNemAM baLavAna sAdhana che; ane traNenuM bIja mahAtmAne viSe parama pramANi e che eTale satparuSanI bhakti e traNenuM bIja che. joke bIjAmAM to e ja vAta che. paNa bAkInA be samAveza karI lIdhA. tAtparya zuM nIkaLe che? upadezabodhane aMgIkAra karatA siddhAMtabodhane bilakula na sparze topaNa yogya nathI. siddhAMtabodhane anusaravA mATe eno darzanamoha ane cAritramohamAM kaSAyarasa maMda paDe nahi ane ene koI siddhAMtabodhanuM grahaNa thAya, aMgIkAra thAya e koI paristhiti nathI. tyAre emaNe eka rasto kADhyo ke jyAre vAta AvI sIdhI sAdinathI ane thoDIka aTapaTI che to karavuM zuM? have karavuM zuM? saravALe vAta e che ke Ano saravALo zuM paNa?. emaNe e saravALo paNa tyAM Apyo che ke sarvathI vAta evI che ke jo koI sapuruSa maLatA hoya, vidyamAna hoya to tuM enA zaraNamAM cAlyo jA. tane beya cIja tyAMthI maLaze. e eka sugama upAya che, e eka saraLa upAya che, sahelo upAya che ane thoDo binajokhamI upAya che. e thoDo binajokhamI upAya che. have emAM zuM emaNe bemAMthI... pakaDyuM che A. e bahu sAruM. ghaNA vicAra, ciMtana, maMthana ane anubhavanA niSkarSarUpa A vAta emaNe kADhI che. je 254mAM vAta kADhI che. ke aneka jIvo vairAgya upazamamAM Ave che ane ene laIne tyAga paNa ghaNo che. aneka jIvo kSayopazama vizeSane laIne ghaNo zAstra abhyAsa kare che. ane baMne nathI pAmatA ema jovAmAM AvyuM che. ane kyAMka to be bheguM hoya ane na pAmatA hoya evuM paNa jovAmAM AvyuM che. koI ekalA tyAga-vairAgya upara vayA gayA to AtmasiddhimAM kIdhuM ke "aTake tyAga virAgamAM to bhUle nijabhAna to koIne zAstrAbhyAsa thayo ane tyAga-vairAgyano vikalpa ja nathI. ke bhAI jJAna karo. jJAnathI ja AgaLa vadhAze. to kahe che ke enuM paNa AmAM kAma nathI. jo cittamAM tyAga vairAgya nathI topaNa AtmajJAna thAya evuM nathI. "thAyana tene jJAna." tyAga ane vairAgya na hoya to ene jJAna thavAno prazna nathI. have koI beya kare che. ane beya saMpradAyanI aMdara beya thoDuM thoDuM che ane chatAM paNa nathI pAmatA. A paNa paristhiti thaIne ? e paristhitinI aMdaraemaNe jemArga kADhyo che e bahu suMdara mArga kADhyo che. A viSayanI aMdara sapuruSane oLakhavA, oLakhavAnI tIvratA rAkhavI to oLakhAze. ane mumukSatA yathArtha AvI haze to mumukSanA netro mahAtmAne oLakhI le Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 376 rAjahRdaya bhAga-12 che. e vAta paNa emaNe 254 patramAM nAkhI che. eTale e bahu sahelo, sugama ane vagara jokhamano rasto che. nahitara jokhama ghaNuM che. kemake potAnI kalpanAe nakkI kare ke huM upadezamArge, bhaktimArge cAle ane pAmuM, ke potAnI kalpanAe nakkI kare ke huM jJAnamArge cAluM ane pAmuM, ke potAnI kalpanA pramANe nakkI kare ke huM kriyAmArge cAluM ane pAmuM. AmAM patrAMka) 693mAM emaNe traNa vAta lIdhI che. jJAnamArga, kriyAmArga ane bhaktimArga. ema traNa vAta lIdhI che. kriyAmArgamAM tyAga laI lIdho. vrata, upavAsa, saMyama vagerenI kriyAmAM paDe che. ane jJAnamArgamAM je tattvajJAnano abhyAsa kare che. bhaktimArganI aMdara e puruSanI bhakti le che. ane eTalA mATe emaNe ema kahyuM ke koI pUrvanA ArAdhaka hoya, koI pUrvanA saMskArI hoya, evA jIvone koI viziSTa prakAranA jIvone bAda karatA sAmAnya je mumukSujano che ene sapuruSanI bhakti, sapuruSanI oLakhANa, sapuruSanI otha e ene eka sahIsalAmata mArga che, sugama mArga che, sahelo mArga che, bhUle topaNa ene bhUlamAMthI pAcho vALe evI zakyatA tyAM rahelI che. eTalA mATe e mArgane huM pasaMda karuM chuM. e mArganI huM salAha ApuM chuM. ema karIne 693mAM elakhyuM che. juo ! AmAM haze. AgaLa ja 693 Avaze. mumukSu -504 pAne. pUjya bhAIzrI - 504 pAne kezavalAla nathubhAI, lIMbaDI upara (patra lakhyo che). "jJAnamArga durArAdhya che; paramAvagADhadazA pAmyA pahelAM..." paramAvagADhadazA eTale mumukSatAnI, hoM! bIjI koI ahIMyAM (vAta) nathI. tIvra mumukSatA AvyA pahelA athavA utkRSTa mumukSatAne pAmyA pahelA te mArge paDavAnAM ghaNAM sthAnaka che. saMdehanA ghaNA sthAnaka che ke AvI kema vAto karI haze ? "vikalpa, vadhavAnI ghaNI paristhiti che. kemake eno naya vibhAga bahu moTo che. A nayathI Ama ane AnAthI Ama. apekSA jJAna ne cAreya anuyoganI apekSAo judI. eka zabdanA artha jotA enI apekSAo judI. evI ghaNI ghaNI vAto che. eTale vikalpa vRddhinuM kAraNa thAya. have A to vikalpa zAMta karavAno mArga che, nirvikalpa thavAno mArga che ane rasto pakaDayo vikalpa vadhAravAno. "svacchaMdatA' vadhe. koI koInuM kAMI karI zakato nathI. tyAMthI svacchaMdatAvadhe. atipariNAmIpaNuM..." thoDuM kAMIka mAhitI jJAna maLyuM hoya, mAhitI saMpAdana karI hoya ane ema lAge ke mane jJAna pariNamI gayuM, huM to jJAnI chuM. te Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-627. 377 atipariNAmIpaNuM e Adi kAraNo vAraMvAra jIvane te mArge paDavAnA hetuo thAya che." mumukSu-jIvane vAraMvAra nIce paDavAnA kAraNe thAya che. pUjya bhAIzrI:- hA. jarAka AgaLa cAle ane vaLI pAcho paDe. eka nahi ne bIjo doSa Ubho thAya. bIjo nahi ne trIjo doSa Ubho thAya, koIvAra svacchaMda vadhI jAya, koIvAra atipariNAmIpaNuM thaI jAya, koIvAra vikalpomAM phasAI jAya, koIvAra zaMkAmAM gothA khAya. e badhA paDavAnA kAraNo che. athavA ene AgaLa vadhavA detA nathI. ema gaNo. bahunIce na jAya to AgaLa na vadhI zake tyAM aTakI jAya. 'kriyAmArge asaabhimAna..." huM tapasvI, huM saMyamI, huM daDha-makkama, phalANuM, Ama, tema "asaabhimAna..." athavA to dehanI kriyA kare ane meM karyuM. asadchene? deha che te asa che. enuM abhimAna meM Ama karyuM. meM Ama karyuM. meM ATalA upavAsa karyA, meM ATalI yAtrA karI. e kriyAmArge asaabhimAna, vyavahAraAgraha, siddhimoha." ATalo saMyama pALuM chuM ane ATalI tapazcaryA karuM chuM enuM phaLa AgaLa AvyA vagara raheze nahi. atyAre bhale ATalI dehakaSTa bhogavuM paNa AgaLa enuM phaLa maLaze. ane zAstramAM Ave. AnuM phaLa devaloka che, ATaluM kare to enuM phaLa (A maLaze), ATalA vrata pALe... A che ne kriyAkoSamAM. ATalA vrata pALe ene AThamuM svarga maLe che. ane olAne soLamuM svarga maLe che. AmAM vimAnomAM jAya che, phalANe jAya che. zAstramAM AvatuM hoya che. esiddhimoha. pUjAsatkArAdiyoga,... eTale mAna Ape che. e to uparanA jJAnamArge paNa e pUjAsatkArAdi yoga che. koIno kSayopazama vizeSa joIne loko ene mAna, sanmAna, pUjA, bhakti e badhuM cAlu thaI jAya che. ema kriyAvAnanuM pUjA, satkAra, rathayAtrA ane bahumAna karavuM e badhuM thaI jAya che. baMnemAM jJAnamArgamAM paNa e dUSaNa Ave che, kriyAmArgamAM paNa pUjAsatkArAdi yoganuM dUSaNa Ave che. "ane daihika kriyAmAM AtmaniSThAdi dehanI kriyA kare ane e AtmAe karI evI zraddhA. e doSono saMbhava rahyo che.' koIka mahAtmAne bAda karatAM koI mahAtmAmAM A che. koIka saMskArI che athavA koI ArAdhana laIne AvyA che. evA koI mahAna AtmAne bAda karatA vicAravAna jIvoe bhaktimArgano te ja kAraNothI Azcaya karyo che. A loko vizeSa prAdhAnya Ape che enuM kAraNa e che. bhaktimArgano Azraya karyo che ane Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 378 rAjahRdaya bhAga-12 AjJAtritapaNuM athavA paramapuruSa saddagurune viSe savapaNa svAdhInapaNuM... juo ! vaLI pAchuM bhaktimArgamAM oluM nathI lIdhuM. pada gAvA e nathI lIdhuM. ke cAlo be-cAra pada gAI nAkhe, pUjA kare eTalA mATe bhakti thaI gaI ema nahi. "te ja kAraNothI Azraya karyo che, ane AjJAtritapaNuM athavA paramapuruSa sadgurune viSe...." sadguru ekalA na lIdhA. paramapuruSa ene kIdhA pAchA ahIMyAM. bhaktino viSaya che ne ? eTale paramapuruSane viSe 'savapaNa svAdhInapaNuM." sarvArpaNa buddhie vartavuM, AjJAzrita rahevuM. ene "zirasAvadya dIThuM che. eNe e vAta mAthe upADI lIdhI che. "ane tema jalatya che." tathApi... 'vAta to e che ke tevo yoga prApta thavo joIe; sapuruSa hovA joIe ne ? nahitara konI bhakti kare ? ema kahe che. na hoya to ? bhakti paNa konI karavI ? ema kahe che. tathApi tevo yoga prApta thavo joIe, nahIM to ciMtAmaNi jevo jeno eka samaya che evo manuSyadeha. AkhuM manuSya Ayu nahi, manuSyagati nahi. jeno eka samaya ciMtAmaNi jevo amulya che evo manuSyadeha. jenAthI mukti prApta karI zakAya e "UlaTo paribhramaNavRddhino hetu thAya.' mumukSu - eka ekavacana amUlya che. pUjya bhAIzrI - amRta che, amRta ! jJAnamArge jaIza paribhramaNa vadhArIza, kriyAmArge jaIza paribhramaNa vadhArIza. kemake dharmanathI ene dharma mAnIza.gRhIta thayuM ke na thayuM ? je sAdhana nathI ene sAdhana mAnyuM. gRhIta thaI gayuM. paribhramaNa vRddhino hetu thaze. je paribhramaNa nivRttino hetu thAya evuM jenAmAM nimitattva che e paribhramaNa vRddhino hetu thAyato UMdhAI keTalI karI?ke pUrepUrI. evI paristhiti che. mumukSu -lAlabattI badha dharI che. pUjya bhAIzrI :- evI vAto AvI che. have cAlu patranI sAthe e viSayane vicAravAno che. vicAramArga ane bhaktimArga ArAdhavA mATe "sobhAgabhAIno abhiprAya ema che ke vicAramArgane yogya jenuM sAmarthya nathI e apekSA rAkhI che. evI yogyatA nathI ke A vicAramArgane eTale siddhAMtane sparzI zake. tene te mArga upadezavo na ghaTe." ene evA mArgano upadezakoe upadeza na Apavo joIe ema kahe che. e lakhyuM te yogya che. vAta to ThIka che. topaNa...." upadezakanI sAme eka mANasa nathI beTho. upadezakanI sAme to aneka mANaso beThA hoya che. to ene upadeza ApavAmAM zuM karavuM? eka ja bAjuno upadeza Apavo ane bIjI bAjuno upadeza na Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-6 27. 379 Apavo ema che ke ema nathI. sAmAnya rIte jJAnI puruSonA, satpaSonA upadezamAM baMne vAta sAthe sAthe AvatI ja hoya che. ApaNe pratyakSa paricaya che. gurudevanI eka kalAkanI game te Tepa laI lyo, Surprise checking mATe. At random. game tyAMthI eka upADI lyo. ane e Tape eka kalAka vagADo. ane pachI A dRSTikoNa apanAvo. A AnglethI juo ene ke emAM upadezabodha ane siddhAMtabodha beya Ave che ke eka ja Ave che? beya Ave che. eka vyAkhyAna khAlI nahi hoya. paNa ruci jenI upadeza upara nathI e ekalA tattvajJAnane anusaravA jAya che. jenI ruci tattvajJAna upara nathI e ekalA upadezane anusaravA jAya che. e beya bhUla khAya che. beyano samAveza karatA AvaDavuM joIe. bemAMthI ekeyane choDavuM pAlave evuM nathI. mumukSu -eTale ke potAno dRSTikoNa pUjya bhAIzrI - eNe pote e vAtane kyAM kevI rIte aMgIkAra karavI ? A eka bahumoTo koyaDo che ane mahatvapUrNa koyaDo che. bahu moTI samasyA che A. mumukSu -vAMcatI vakhate e ja vicAra Avyo ke A badhI vAta "gurudeve vAraMvAra kIdhI che paNa meM lakSamAM janathI lIdhI.... pUjya bhAIzrI:-vAta to badhI Ave ja che. ane Ave ja. "sogAnIjIe spaSTa kahyuM ne? emano anubhava emaNe kahyo, ke "gurudeva ke eka ghaTe ke pravacanameM pUrI-pUrI bAta A jAtI hai. eno artha zuM thAya? pUrI vAta Ave che eTale zuM Ave che ke beya vAta Ave che. upadezanI vAta paNa Ave che ane siddhAMtanI vAta paNa Ave che. pAMcamIvAra samayasAra' vAMcatA vAMcatA zuM kahe bhAI! ghaDIkamAM AMkha mIMcAI jaze. A AyuSya pUruM thAya e pahelA kAMIka samajI jA. tArI ociMtI AMkha mIMcAI jaze. ema kahI dhe. eno artha zuM? e upadezabodhamAM jAya che. ke tAruM AyuSya che, tArI ahIMyAM manuSyasthiti che e anizcita ane anitya che. bahu kSaNavartI che. e upadezabodhamAM jAya che. siddhAMtanI vAta cAlatA cAlatA upadezanI vAta AvyA vagara rahe ja nahi. e eka viziSTatA che. saheje saheje AvI ja jAya). kemake emane potAne anekAMtamaya jJAna pravarte che ne ! anekAMtika jJAna che. samyajJAna pote ja anekAMtika jJAna che. eTale e jJAna anusAranI je vANI che emAM e prakAra AvyA vinA rahe ja nahi. mumukSu -...jo karavAnuM kaheto upadezabodha vadhAre... Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 380 rAjahRdaya bhAga-12 pUjya bhAIzrI:- upadezabodha to vizeSa Ave ja. Ave ja. e svAbhAvika che. kemake mumukSu sAme beThA che ne ? eTale e jIvo upadezane yogya che. eTale upadezabodha vizeSa Ave che. eTale e vAta eTalI maryAdAmAM ThIka che ke jene vicAramArganuM sAmarthya nathI tene upadezabodha Apavo, tene bhaktimArgano upadeza Apavo, vicAramArgano upadeza na Apavo. ThIka vAta che. "topaNa te viSe kaMI paNa lakhavAnuM cittamAM hAla AvI zakatuM nathI." eTale topaNanI aMdara bIjI vAta che ema kahevuM che. topaNa kahetA emAM kAMIka bIjI vAta che ema karIne vAta levI che. eTale emAM zuM che ke vyaktigata rIte mumukSuono vicAra karavo paDe. ane A bAju upadezakamAM eka vyaktine upadeza Ape che ke samaSTigata upadeza Ape che? e paDakhAno paNa eNe vicAra karavo ghaTe che. jo samaSTigata upadeza Ape to e je gurudevazrInI paddhati hatI e paddhati yogya hatI ke jemAM eka ja kalAkamAM baMne vAtono samAveza thato hato. bemAMthI ekeya vAta chUTatI nahotI.. zrI DuMgare kevaLadarzana saMbaMdhI jaNAvelI AzaMkA lakhI te vAMcI che. bIjA ghaNA prakAra samajAyA pachI te prakAranI AzaMkA zamAya che, zuM kahe che? keTalAka prazno evA hoya che ke e pahelA keTalIka vAta ene samajAya pachI e vAta samajAya. evI keTalIka vAto hoya che. eTale ema kahe che ke bIjA ghaNA prakAra samajAyA pachI kevaLadarzananI zaMkA zamAya che. emAM zuM kAraNa che? DuMgarabhAI pote vedAMta bAju DhaLelA hatA. ane vedAMtanI aMdara kevaLajJAna svIkAravAmAM AvyuM che. joke jainadarzana kahe che evuM kevaLajJAnanuM svarUpa nathI svIkAryuM paNa kevaLajJAnane svIkAryuM che ke darzanane nathI svIkAryuM. athavA jJAnopayogamAM paNa jJAnanA upayogane svIkAryo che. darzanopayogane e lokoe nathI svIkAryo. enA upara e kAraNane laIne vIrasenasvAmIe "dhavalanA graMthomAM moTI carcAo karI che. vedAMtanI sAme moTI carcAo karI che, vistArathI carcAo karI che, ke bhAI ! darzana ane jJAna be che. eka caitanya sAmAnya che te darzana che. vizeSa che te jJAna che ane e baMneno viSaya judo emaNe pADI dIdho ke darzana to Atmadarzana ja kare che. jJAna che e parane jANe che. AtmAne jANatuM nathI. enA upara ekamumukSue)bahucalAvyuM. paNa ematArtha che tyAM. paNa ghaNI vizeSa carcAtyAM cAlI che. mumukSu:-.... Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-6 27. 381 pUjya bhAIzrI:- jJAna che e parane jANe che ane darzana che te AtmAne dekhe che. AvuM vidhAna tyAM "vIrasenasvAmIe dhavala", "jaya dhavala Adi graMthonI TIkAmAM karyuM che. jaya dhavala, dhavala e "SaTrakhaMDAgamanI TIkAo che. emAM e vAta judA judA Volume mAM enA ghaNA bhAga che ne ? emAM judA judA graMthamAM pahelA bhAgamAM Ave che. pachI bIjA paNa ghaNA bhAgamAM Ave che. mumukSu - soLa bhAga che ne? pUjya bhAIzrI - hA. kula badhA traNe thaIne 31 che. dhavala", "jaya dhavala" ane mahA dhavala e thaIne 31 bhAga che. emAM e viSaya matArthane hisAbe Ave che. jJAna AtmAne jANe ja nahi ane ekAMte evI vAta tyAM kahevAno abhiprAya nathI. ane e adhyAtmanA viSayamAM to bilakula cAle evuM nathI. mumukSu -mukhya-gauNa...? pUjya bhAIzrI - emAM mukhya-gauNano paNa prazna nathI. tyAM to vAta jamatArthanI sAme che ke tyAM darzanaupayogane siddha karavo che. eTalA mATe eTalI hada sudhI e vAtane laI gayA che. bAkI darzanaupayogano viSaya paNa AtmA ane para bane che ane jJAnopayogano viSaya paNa AtmA ane para bane che. siddhAMtika rIte to ema che. kema ? ke koI paNa padArthane jANatA pahelA darzanopayoga thaI Ave che. matijJAna utpanna thayA pahelA ja te matijJAnano je viSaya thAya e pahelA darzanopayogano viSaya thaI jAya che ke je enI sAmAnya sattAne svIkArI le che, viSaya karI le che. eTale e baMneno svapaakAzaka svabhAva che. darzanano paNa svapaprakAzaka svabhAva che ane jJAnano paNa svapaprakAza svabhAva che. kharekhara to ema che. mumukSu-darzana eTale zraddhA? pUjya bhAIzrI:- nahi. ahIMyAM e vAta nathI. ahIMyAM darzanaupayoganI vAta che, upayoganI vAta che. zraddhAno viSaya to ekAMte potAno zuddha pAriNAmikabhAva AtmA che eTalo ja che. samyakazraddhAno viSaya. ane enI mithyA-UMdhI avasthAmAM mithyAzraddhAno viSaya ene choDIne bAkI badhuM che. pAriNAmikabhAvane choDIne badhuM che). eTale be ja khAtA paDe che : sva ane para. svamAM trikALI zuddha AtmA paramapariNAmikabhAva jJAyakatattva te sva. enI zraddhA te samyapha zraddhA. e sivAyanuM bAkI badhuM te para. enI zraddhA te mithyAzraddhA. zraddhAmAM trIjo prakAra nathI. kAM zraddhA samyapha hoya kAM zraddhA mithyA hoya. enA be khAtA che. enA be viSaya che. sva ane para. Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 382 rAjahRdaya bhAga-12 pachI kathana ema Ave, nava tattvanI zraddhA te samyagdarzana che. paNa e to jJAnapradhAna zraddhAnuM kathana che. e kAMI zraddhApradhAna zraddhAnuM kathana nathI. e to ApaNe tattvAnuzIlana'mAM chatrIsa apekSAomAM lIdhuM che. zrI DuMgare kevaLadarzana saMbaMdhI jaNAvelI AzaMkA lakhI te vAMcI che. bIjA ghaNA prakAra samajAyA pachI te prakAranI AzaMkA zamAya che, athavA te prakAra samajavA yogya ghaNuM karIne thAya che. bIjA prakAre samajAyA pachI A samajAya evuM che. evI AzaMkA hAla saMkSepa karI." eTale ene atyAre gauNa karIne athavA upazAMta karI vizeSa nikaTa evo AtmArthano vicAra karavo ghaTe che. mAre atyAre mArA AtmahitArthe mAre zuM karavAnuM che ? eno ja emane vicAra karavAnI jarUra che. A darzanaupayoga ane jJAnaupayoganI mAthAphoDamAM ene javAnuM atyAre yogya nathI. ema haLaveka daIne kahI dIdhuM. e 6 27 patra pUro thayo. mumukSu - AmAM lakhyuM ke saMkSepa karI upazAMta kare. pUjya bhAIzrI:- hA. saMkSepa karavo eTale ghaTADI nAkhavo athavA upazAMta karavo eTale gauNa karI nAkhavo. ene ekakora mUkI devo. atyAre nIce mUkI devo. e vAtane atyAre hAthamAM na levI. zAMta karI devo. upazAMta karI devo eTale zAMta karI devo. e praznane atyAre zAMta karavo. e bAbatamAM hamaNA tame zAMti rAkho. mumukSu-jIvane kharekhara AtmAjavizeSa nikaTa che. pUjya bhAIzrI - nikaTa evo AtmArthano. atyAre mAre zuM karavA jevuM che ? najIkamAM. nikaTamAM mAre atyAre Atmahita mATe zuM karavuM? A eNe paheluM vicAravAnI jarUra che. bIjI dUranI vAtono vicAra karatA pahelA. nahi to evI carcA kare. zukladhyAnamAM vitarkavicAratattva zukladhyAna kema kahyuM? tyAM kevI jAtanA vitarkacAlatA haze ? bhAI!tAruM kAma nathI. zukladhyAnano vicAra karavAno hajI tAruM gajunathI. evI vagara maphatanI carcA jene kahe potAne prayojanana hoya evI carcA kare. Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-6 28 389 patrAMka-6 28 vANiyA, zrAvaNa vada 6, ravi, 1951 atre paryuSaNa pUrAM thatAM sudhI sthiti thavI saMbhave che. kevaLajJAnAdiA kALamAM hoya e vagere prazno prathama lakhyAM hatAM te prazno para yathAzakti anuprekSA tathA paraspara praznottarazrI DuMgara vageree karavA yogya che. guNanA samudAyathI juduM evuM kaMI guNInuM svarUpa hovA yogya che ke kema ? A prazna pratye jo tama vagerethI bane to vicAra karazo. zrI DuMgare to jarUra vicAra karavA yogya che. kaMI upAdhiyoganA vyavasAyathI temaja praznAdi lakhavA vagerenI vRtti saMkSepa thavAthI hAla vigatavAra patra lakhavAmAM ochI pravRtti thatI haze, topaNa bane to atre sthiti che, tyAM sudhImAM kaMI vizeSa praznottara vagere yukta patra lakhavAnuM thAya to karazo. sahajAtmabhAvanAe yathA. (patrAMka) 628. e paNa "saubhAgyabhAI uparano che. atre paryuSaNa pUrAM thatAM sudhI sthiti saMbhave che. eTale bhAdaravA suda 4 sudhI "vavANiyA' rokAvAnA che. kevaLajJAnAdi A kALamAM hoya e vagere prazno prathama lakhyAM hatAM te prazno para yathAzakti anuprekSA tathA paraspara praznottara zrI DuMgara vageree karavA yogya che. e upara ghaNo vicAra karavo. anuprekSA karavI eTale ghaNo vicAra karavo ane aMdaroaMdara paNa tame ekabIjA carcA prazna karajo. guNanA samudAyathI juduM evuM kaMI guNInuM svarUpa hovA yogya che ke kema ?" pote A eka prazna uThAvyo che. guNanA samudAyathI juduM evuM kaMI guNInuM svarUpa hovA yogya che ke kema ?" guNa-guNI bheda che ne? jJAnaguNa che, AtmA guNI che. darzana guNa che, AnaMda guNa che, astitva guNa che, AtmA guNI che. to guNano samudAya te guNI ema kahevAya che. evI vyAkhyA paNa Ave che. dravyanI vyAkhyAmAM guNa samudAyo dravyuM. A sUtra che. guNa samudAyo dravya dravyanI aneka prakAre vyAkhyA che. emAM A eka guNasamudAya dravya che evI paNa eka vyAkhyA che. paMcAdhyAyImAM A vyAkhyA lIdhI che. Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjaya bhAga-12 384 guNasamudAyo dravya ApaNe praznottaramAM paNa e vAta lIdhI che. vacamAM "vaDhavANamAM (eka mumukSue) A prazna uThAvyo hato. guNano samudAya te dravya e dravyanI vyAkhyA jakhoTI che. pachI vAta karI ke A bhAIne paMcAdhyAyI vaMcAvI dejo. pAchuM enuM zuM e vaLI chApAmAM lakhe eTale badhAne ghare khoTe khoTuM UMdhu pahoMcI jAya. guNano samudAya te dravya evuM hoya ja nahi. bhAI ! e sUtra che. "guNa samudAyo dravya e sUtra che. "sat lakSaNaM dravya sattA e dravyanuM lakSaNa che. emadravyanI to aneka prakAre vyAkhyA thAya che. e badhI vyAkhyAo barAbara che. pAchI ekeya vyAkhyAo khoTI nathI. badhAne dravyane kahevAno Angle judo judo che. A guNanI pradhAnatAthI dravyane kahyuM. paryAyanI pradhAnatAthIdravyane kahyuM. tyAM "ghATakoparanI zibiramAM vidvAnonI goSThImAM vAta cAlI hatI ke dravya kone kahevuM?ke sat lakSaNaM dravyuM." kIdhuM, bhAI ! e to cAra vyAkhyA Ave che. e vakhate cAre yAda hatI atyAre to be ja yAda Ave che. cAre cAra kaI? cAreya barAbara che. cAreyanI AvivikSA che, A apekSA che. eno artha zuM che? ke. ahIMyAM jarA emaNe prazna sUkSma pUkyo che. A prazna thoDoka vadhAre sUkSma che. ane enI carcAe nIcenA patramAM pAchA pote kare che. ahIMyAM paNa pote carcA kare che khAlI. praznacarcA kare che. uttara nathI ApatA. eTale e praznanI sUkSmatA vadhAre pradarzita kare che. guNanA samudAyathI juduM evuM kaMI guNInuM svarUpa hovA yogya che ke kema ? ke guNanA samudAya teTaluM ja guNInuM svarUpa che? ema kahevuM che. guNanA samudAyathI kAMI juduM guNInuM svarUpa che? ke guNanA samudAyarUpa jaguNInuM svarUpa che? A prazna pratye jotama vagerethI bane to vicAra karazo." tamArAthI bane zake to A prazna upara tame loko vicAra karajo. zrI DuMgare to jarUra vicAra karavA yogya che. emane khAsa yAda kare che. kemake e jarA vicAratA hatA vadhAre ane vedAMtanI aMdara padArthane A rIte guNa-guNInA svarUpe vaijJAnika rIte pratipAdana nathI karyo. eTale paNa emaNe A prazna uThAvyo che, ke jo vedAMtamAM AtmA svIkAratA hoya, AtmAne brahmasvarUpa eTale trikALa che ema svIkAratA hoya, dhruva svIkAratA hoya to tyAM guNa-guNI bhedanuM zuM che? tyAM e vastu nathI, tyAM e vAta nathI. bahu bahu to guNanI vAta Ave to satva, rajasa, tamasa evA traNa prakAranI je avasthAo che ene ja e guNa kahe che, satvaguNa, rajoguNa ane tamoguNa mukhyapaNe eTalI vAta gItAmAM nAkhI che. emAM paNa kayAMka kyAMka e Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 385 patrAMka-6 28 viSayane yogavAziSTha vageremAM paNa cacya che. mumukSu:-traNe to paryAyavAcaka zabda che. pUjya bhAIzrI - hA. traNene mukhyapaNe paryAyathI ja oLakhI zakAya che. paNa e guNathI vAta kare che. ane guNIne nirguNa kahe che. guNI eTale AtmA kevo che? ke nirguNa svarUpa che. niraMjana nirAkAra ne nirguNa che ema kahe pachI emAMthI A zUnyavAda utpanna thayo che ke AtmAmAM kAMI nathI zUnya che aMdaramAM.e nirguNamAMthI nIkaLyo che. prazna emaNe mahattvano cheDyo che. tame loko jarA vicAro cho to A vAtane vicArajo ke guNanA samudAyathI evuM kAMI bIjuM guNInuM svarUpa che ke guNano samudAyateja guNI che? A prazra pratye jo tama vagerethI bane to vicAra karazo. zrI DuMgare to jarUra vicAra karavA yogya che. kaMI upAdhiyoganA vyavasAyathI temaja praznAdi lakhavA vagerenI vRtti saMkSepa thavAthI hAla vigatavAra patra lakhavAmAM ochI pravRtti thatI haze....... mArA taraphathI ema lakhe che. mArA taraphathI kAMIka ochI pravRtti thatI haze. 'topaNa bane to atre sthiti che, tyAM sudhImAM...." eTale "vavANiyA rokANo chuM tyAM sudhImAM kaMI vizeSa praznottara vagere yukta praznottara sAthenA patra lakhavAnuM thAya to karazo eTale tamArA taraphathI tame patravyavahAra cAlu rAkhajo. huM kadAca ochuM lakhIza to e banavA yogya che. ahIM sudhI rAkhIe. jIvane prakRtino udaya dasamA guNasthAnanA aMta sudhI che, tethI nIcenA guNasthAne Atma-jAgRti dvArA teno parAbhava sAdhaka kare che, paraMtu mumukSunI bhUmikA atyaMta nAjuka hovAthI, tyAM prakRtivaza thaI jaIne te prAyaH pachADa khAya che. paraMtu jeNe jItavAno nirdhAra karyo che, te vAraMvAra prakRti sAme laDe che ane aMte ya pAme che. A laDAI kaThaNa lAge topaNa nIce mane beThAM vinA laDavI ja joIe. je mumukSu prakRti sAme hArI jAya che, te jAgRtinA abhAve potAne nukasAna kare che. satpuruSanI atyaMta bhakti prakRtimAM na joDAvAnuM prabaLa kAraNa che, prakRtine jItavAno A ati uttama ane sugama upAya che. (anubhava saMjIvanI-1480) Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 386 cajahRdaya bhAga-12 patrAMka-629 vivANiyA, zrAvaNa vada 11, zuka, 1951 AtmArthI zrI sobhAga tathA zrI DuMgara, zrIsAyalA. atrethI prasaMge lakhelAM cAra praznonA uttara lakhyA te vAMcyA che. prathamanAM be praznanA uttara saMkSepamAM che, tathApi yathAyogya che. trIjA praznano uttara lakhyo te sAmAnyapaNe yogya che, tathApi vizeSa sUkSma AlocanathI te praznano uttara lakhavA yogya che. te trIjo prazna A pramANe che: "guNanA samudAyathI juduM evuM guNInuM svarUpa hovA yogya che ke kema? arthAt badhA guNano samudAyate jaguNI eTale dravya? ke te guNanA samudAyane AdhArabhUta evuM paNa kaMI dravyanuM bIjAM hovApaNuM che ?? tenA uttaramAM ema lakhyuM keH "AtmA guNI che. tenA guNa jJAnadarzana vagere judA che. ema guNI ane guNanI vivakSA karI, tathApi tyAM vizeSa vivakSA karavI ghaTe che. jJAnadarzanAdi guNathI juduM evuM bAkInuM AtmApaNuM zuM? te prazna che. mATe yathAzakti te prazranI paricaya karavA yogya che. cotho prazna kevaLajJAna A kALamAM hovA yogya che ke kema? teno uttara ema lakhyo keH "pramANathI jotAM te hovA yogya che. e uttara paNa saMkSepathI che, je pratye ghaNo vicAra karavA yogya che. e cothA praznano vizeSavicAra thavAne arthe temAM ATaluM vizeSa grahaNa karazo ke je pramANe jainAgamamAM kevaLajJAna mAnyuM che athavA kahyuM che te kevaLajJAnanuM svarUpa yathAtathya kahyuM che ema bhAsyamAna thAya che ke kema ? ane tevuM kevaLajJAnanuM svarUpa hoya ema bhAsyamAna thatuM hoya to te svarUpa A kALamAM paNa pragaTavA yogya che ke kema ? kivA jainAgama kahe che teno hetu kahevAno judo kaMI che, ane kevaLajJAnanuM svarUpa bIjA koI prakAre hovA yogya che tathA samajavA yogya che? A vArtA para yathAzakti anuprekSA karavA. yogya che. tema ja trIjo prazna che te paNa ghaNA prakAre vicAravA yogya che. vizeSa anuprekSA karI, e bane praznanA uttara lakhavAnuM bane to karazo.prathamanA be prazna che, tenA uttara saMkSepamAM lakhyA che, te vizeSatAthI lakhavAnuM banI zake ema hoya to te paNa lakhazo. tame pAMca prazno lakhyAM che, temAMnA traNa praznanA uttara atre Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-6 29 387 saMkSepamAM lakhyA che. prathamapra-jAtismaraNazAnavAna pAchaLano bhava kevI rIte dekhe che teno uttara ApramANe vicArazo: nAnapaNe koI gAma, vastu Adi joyAM hoya ane moTapaNe koI prasaMge te gAmAdinuM AtmAmAM smaraNa thAya che te vakhate, te gAmAdinuM AtmAmAM je prakAre bhAna thAya che, te prakAre jAtismaraNajJAnavAnane pUrvabhavanuM bhAna thAya che. kadApi A ThekANe ema prazna thaze ke, pUrvabhavamAM anubhavelAM evAdehAdinuM A bhavamAM upara kahyuM tema bhAna thAya e vAta yathAtathya mAnIe topaNa pUrvabhavamAM anubhavelAM evA dehAdi athavA koI devalokAdinivAsasthAna anubhavyAM hoya te anubhavanI smRti thaI che, ane te anubhava yathAtathya thayo che, e zA uparathI samajAya ? to e praznanuM samAdhAna A pramANe che:- amuka amuka ceSTA ane liMga tathA pariNAma AdithI potAne tenuM spaSTa bhAna thAya che, paNa bIjA koI jIvane tenI pratIti thavA mATe to niyamitapaNuM nathI. kvacit amuka dezamAM, amuka gAma, amuka ghara, pUrve dehadhAraNa thayo hoya ane tenAM cilo bIjA jIvane jaNAvavAthI te dezAdinuM athavA tenA nizAnAdinuM kaMI paNa vidyamAnapaNuM hoya to bIjA jIvane paNa pratItino hetu thavo saMbhave; athavA jAtismRtijJAnavAna karatAM jenuM vizeSa jJAna che te jANe. tema ja jene jAtismRtijJAna che, tenI prakRtyAdine jANato evo koI vicAravAna puruSa paNa jANe ke A puruSane tevAM kaMI jJAnano saMbhava che, athavA jAtismRti' hovI saMbhave che, athavA jene jAtismRtijJAna che, te puruSanA saMbaMdhamAM koI jIva pUrvabhave Avyo che, vizeSa karIne Avyo che tene te saMbaMdha jaNAvatAM kaMI paNa smRti thAya to tevA jIvane paNa pratIti Ave. bIjo prazna - "jIva samaye samaye mare che te kevI rIte samajavuM? teno uttara A pramANe vicArazo: jema AtmAne sthaLa dehano viyoga thAya che, tene maraNa kahevAmAM Ave che, tema sthULa dehanA AyuSyAdi sUkSmaparyAyano paNa samaye samaye hAni pariNAma Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 388 rAjahRdaya bhAga-12 thavAthI viyoga thaI rahyo che, tethI te samaye samaye maraNa kahevA yogya che. A maraNa te vyavahAra nathI kahevAya che; nizcayathI to AtmAne svAbhAvika evA jJAnadarzanAdiguNaparyAyanI vibhAva pariNAmanA yogane lIdhe hAni thayA kare che, ane te hAni AtmAnA nityapaNAdisvarUpane paNa grahI rahe che, te samaye samaye maraNa che. trIjo prazna:- kevaLajJAnadarzanane viSe gayA kALa ane AvatA kALanA padArtha vartamAna kALamAM vartamAnapaNe dekhAya che, tema ja dekhAya ke bIjI rIte ? teno uttara A pramANe vicArazo: vartamAnamAM vartamAnapadArtha jema dekhAya che, tema gayA kALanA padArtha gayA kiALamAM je svarUpe hatA te svarUpe vartamAna kALamAM dekhAya che; ane AvatA. kALamAM te padArtha je svarUpa pAmaze te svarUpapaNe vartamAnakALamAM dekhAya che. bhUtakALe je je payaya padArthe bhajyA che, te kAraNapaNe vartamAnamAM padArthane viSe rahyA che, ane bhaviSyakALamAM je je payaya bhajaze tenI yogyatA vartamAnamAM padArthane viSe rahI che. te kAraNa ane yogyatAnuM jJAna vartamAna kALamAM paNa kevaLajJAnIne viSe yathArtha svarUpe hoI zake. joke A prazra pratye ghaNA vicAra jaNAvavA yogya che. tA. 102-1981, patrIka 69 maka pravacana . 286 patra-6 29. pAnuM-479. atrethI prasaMge lakhelAM cAra praznonA uttara lakhyA te vAMcyA che. prathamanAM be praznanA uttara saMkSepamAM che. cAra prazno lakhelA. AgaLa. pAMca praznano patra) hato paNa cAra praznano koI patra nathI maLato. pAMca praznamAM to kevaLajJAna, bharatakSetra, samyagdarzana e saMbaMdhInA hatA. e praznanuM anusaMdhAna nathI. 628mAM eka prazna che ke, guNanA samudAyathI juduM evuM kaMI guNInuM svarUpa hovA yogya che ke kema? A Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka629 389 prazra pratye jo tama vagerethI bane to vicAra karazo." praznamAM dravyAnuyogano viSaya che. cAra praznano je patra che e upalabdha nathI thayo evuM lAge che. paNa A prazna doharAvelo che. cAra praznamAM be praznanA uttara saMkSepamAM che..." ema pote TIkA karI che. ane te sAmAnyapaNe yogya che eTaluM paNa pramANa batAvyuM che. tathApi vizeSa sUkSma AlocanathI te praznano uttara lakhavA yogya che. e je bane praznono saMkSepamAM uttara lakhyo che te vizeSapaNe lakhavA yogya che ane sUkSmapaNe vicArIne, sUkSma AlocanathI. juo ! Alocana zabda vAparyo che. sUkSma Alocana eTale jarA avalokIne jhINavaTathI, sUkSmapaNe avalokIne te prazna loca. loka uparathI loca. avaloka-Aloca. evI rIte che. te praznano uttara lakhavAyogya che. evI rIte lakhajo. lakhavA yogya che athavA vicArajo. vicArIne lakhajo. e cAramAM te trIjo prazna A pramANe che:" ema karIne je uparano prazna che e doharAvelo che. 628vALo AmAM trIjo che. cAranI aMdara. te trIjo prazna A pramANe cheH "guNanA samudAyathI jAduM evuM guNInuM svarUpa hovA yogya che ke kema? zuM prazna che? AtmAmAM anaMta guNo che. e guNo ekasAthe rahelA che. samudAya eTale ekasAthe rahelA che. to eka sAthe badhA guNo rahe te jadravyanuM svarUpa che? guNInuM svarUpa che ? guNanA samudAyathI judu evuM guNInuM svarUpa hovAyogya che ke kema ? arthAt athavA praznane vadhAre spaSTa kare che ke badhA guNano samudAya te ja guNI eTale dravya ke te guNanA samudAyane AdhArabhUta evuM paNa kaMI dravyanuM bIjuM hovApaNuM che? Avo prazna hato. guNano samudAya te ja dravya? ke guNanA samudAyane AdhArabhUta evuM paNa kAMIka bIjuMdravyanuM hovApaNuM che? A prazna che. guNa samudAyo dravya-paMcAdhyAyImAM A sUtra AvyuM che. guNa samudAyo dravyuM." je pramANanA viSayane ja dravya samaje che ane ghaNIvAra A paribhASAmAM takalIpha thAya che ke paryAya to AmAM AvI nahi. paNa A sUtra "paMcAdhyAyImAM paNa che ane praznottaramALAmAM paNa A viSaya lIdho che. gopAladAsajI bAraiyA' emaNe paNa A viSaya lIdho che. guNa samudAyo dravya.prazna e pUkyo che ke guNano samudAyane dravya?ke guNanA samudAyane AdhArabhUta che evuM koIdravyanuM svarUpa che?prazna jarA sUkSma che. tenA uttaramAM ema lakhyuM ke "AtmA guNI che. tenA guNa jJAnadarzana vagere judA che. ema guNI ane guNanI virakSA karI, tathApi tyAM vizeSa vivekSA karavI ghaTe che. jJAnadarzanAdi guNathI juduM evuM bAkInuM AtmApaNuM zuM? te prazna che. mATe yathAzakti te Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 390 rAjahRdaya bhAga-12 praznanI paricaya karavA yogya che. zuM kahe che? uttara sAmAnyapaNe ThIka che ke AtmA eka padArtha che te guNI che. tenA jJAna, darzana vagere aneka guNo che. eka guNa nahi paNa evA aneka guNo che. ThIka che vAta. eka guNI che ane aneka guNo paNa che. ema guNI ane guNanI tame vivikSA karI... sAmAnyapaNe e vAta barAbara che. tathApi tyAM vizeSa vivakSA karavI ghaTe che. eTale vadhAre cokhavaTa tame karo. "zrImadjI pote zuM cokhavaTa mAge che? jJAnadarzanAdi guNathI juduMevuM bAkInuM AtmApaNuM zuM?" A mAro prazna che. pote potAno prazna vadhAre spaSTa kare che ke jJAna-darzanathI juduM evuM AtmApaNuM zuM? ema kahevuM che. praznanuM hArdazuM che? anaMta guNono samudAyatedravya to eka kothaLImAM rUpiyA bharyA che ane rUpiyAnI kothaLI kahIe, evI rIte guNI ne dravyanuM svarUpa che? nahi to dravyanuM svarUpa zuM? athavA jo dravyamAMthI badhA guNo bAda karI devAmAM Ave. have UlaTAvIne ApaNe prazna laIe. A to eka padArthanuM vijJAna che. ke jodravyamAMthI badhA guNone bAda karavAmAM Ave to kAMI AtmapaNuM, dravyatvapaNuM rahI jAya to na rahe. eka tarka karavAmAM Ave ke padArthamAMthI badhA guNo jo bAda karI daIe ane pachI e padArthane vicArIe ke AmAM dravyapaNuM zuM? AtmApaNuM zuM ? jJAna-darzana Adi svabhAvane jJAnamAMthI kADhI laIe to pachI kAMI AtmApaNuM bAkI rahe che? nathI rahetuM. nathI rahetuM to jJAna-darzana Adino je samudAya che e AtmApaNuM che? A mAro prazna che. prazna A che. eno uttara ema vicArI zakAya, kemake ahIMyAM eno uttara nathI Apyo, patranI aMdara pote uttara nathI Apyo. pote to prazna pUchyo ja che. eTale e uttara pAcho vAMcavA jevo kharo. dravyatva zuM che?dravyamAM dravyatva zuM che? ane guNatva zuM che? A vastu jo samajAya to Ano uttara yathArtha prakAre baMdhabese che. nahitara eno uttara baMdhabese nahi. have dravyatva to e che ke je anaMta guNone AdhArabhUta evo eka padArthano eka dharma che ke je anaMta guNone AdhArabhUta thaI zake che. pharaka zuM che? ke eka guNane bIjA guNano AdhAra nathI. koI guNane koI guNano AdhAra nathI. paNa anaMta guNone dravyano AdhAra che. jo anaMta guNone dravyano AdhAra che to je AdhAra Ape che ane jenA AdhAre che, AdhAra-Adhaya jene kahevAmAM Ave che, guNo che te Adhaya che. eTale AdhAra levAne yogya che ane dravya che te eno AdhAra che. guNono AdhAradravya che. e rIte AdhAra-AdhayapaNe jene lAgu paDe che. guNone AdhArapaNuM nathI. dravyane Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-629 | 391 AdhArapaNuM che. dravya ane guNomAM eTalo pharaka che. dravya ane guNamAM ATalo pharaka che keguNo che te Adheya che ane dravya che te AdhAra che. have juduM zuM? ema prazna pUchyo che. padArthamAMthI jo guNane bAda karI laIe chIe to kAMI maLatuM nathI. guNo badhA laI lyo, eno svabhAva laI lyo dravyamAMthI. ahIM dravya sAmAnya levuM che. jo emAMthI badhA guNone jJAnamAMthI bAda karIe to pachI dravya zuM? kAMI dravya nathI rahetuM. eTalA mATe ema kahyuM ke, guNa samudAyo dravya guNano samudAya te ja dravya che.dravya koI guNa samudAya pachI koI cIja bAkI rahe che te dravya che ema nathI. to jo guNano samudAya te jadravya hoya to pachI ene guNano samudAya ja kaho ne. dravya zuM karavA kaho cho ? eka guNa, be guNa, anaMta guNa sAthe che mATe ene dravya kahIe chIe. sarva guNonuM sahavartIpaNuM tene dravya kahI lyo. to kahe che, nahi. eka vizeSatA paNa che ke e sarva guNonuM jemAM ekatvache, jyAM sarvaguNone AdhArabhUtapaNuM che ane jedravyabhAve che paNa guNabhAve nathI. mumukSu-dravyabhAve che? pUjya bhAIzrI:- hA. je dravyapaNe che paNa guNapaNe nathI. guNatva judI cIja che, dravyatva judI cIja che. athavA jJAnanA nayapaddhatithI vicAravAmAM Ave to bahu spaSTa paddhatisarano viSaya e che ke dravya che te dravyArthikanayano viSaya che ane guNo che te paryAyArthikanayano viSaya che. dravyamAM anaMta guNo che ema kaho to e paryAyArthikanayano viSaya thaI jAya che. kemake bheda che. ane dravya che te dravyArthikanayano viSaya che. athavA dravya che te abhedanayano viSaya che ane guNo che te bhedanayano viSaya che. eTale ene eka Specipe character che. Property na kahevAya. kemake badhA guNo e ja Property che. paNa vijJAnanI dRSTie enuM Specic character che. e rIte dravyaguNa vacce saMbaMdha che. e rIte dravya-guNanuM svarUpa che. je guNanuM svarUpa che te dravyanuM svarUpa nathI, dravyanuM svarUpa che te guNanuM svarUpa nathI. mumukSu nahitara to A AdhAra-Adheyano bhedana paDe. pUjya bhAIzrI:- hA. nahitara AdhAra-AdheyanA bheda paNa na paDe. athavA kadi ema na kahI zakAya ke guNo AdhAra che ane dravya Adhaya che. ema na kahI zakAya. paNa dravyanA AdhAre guNo rahelA che mATe dravya AdhAra che ane guNo Adhaya che. ahIMyAM eTaluM vicArI zakAya. je emano prazna che emAM sUkSmatAthI vicAravuM hoya to eTaluM vicArI zakAya. Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 392 cajahRdaya bhAga-12 Ama to eka sattAmAM dravya, guNa ane paryAya che topaNa dravyatva che te guNatva nathI, guNatva che te paryAyitva nathI. paryAyatva che te dravyatva ane guNatva nathI. guNatva che tedravyatva ane paryAyatva nathI. Ama eka padArthamAM dravyatva kevuM hoya?enuM guNatva kevuM hoya? enuM paryAyitva kevuM hoya ? e eka padArthane viSe jo barAbara spaSTa samajavAmAM Ave to vastunu baMdhAraNa je che e barAbara samajAya che. vastunuM baMdhAraNa jo samajAya to pachI baMdhAraNa viruddha potAne vikalpa ke vicAra UThe nahi. athavA to samAdhAna thavAmAM paNa e baMdhAraNano jyAM jyAM upayoga laI zakAto hoya, thaI zakato hoya te samAdhAna thavAmAM paNa jIvane kAmamAM Ave. eTale bAkInuM AtmApaNuM zuM? to kahe che, e dravyatva te AtmApaNuM che, ema kahevuM che. athavA anaMta guNo sarvapradeze rahelA che. Akho AtmA eka akhaMDadravya che. abhedanaye eka pradeza che. bhedanaye asaMkhya pradeza che. pradeza ne pradezamAM be naya lAgu karIe to. abhedanaye AtmA eka akhaMDa pradeza piMDa che, akhaMDa pradezano piMDa che ke je pradezanA khaMDa khaMDa nathI. paramANunA mApathI pradezanI bhedakalpanA karIe to asaMkhya pradezAtmaka AtmA che. e eka pradezane lakSamAM laIe ke AtmApaNuM zuM? bAkInuM AtmApaNuM zuM? to eka akhaMDa pradezapaNe vicArIe to eka akhaMDa pradezamAM badhA ja guNo che. athavA bhedathI vicArIe to sarva pradeze anaMta guNo che. A pradeze paNa anaMta guNa che... A pradeze paNa anaMta guNa che. A pradeze paNa anaMta guNa che... A pradeze paNa anaMta guNa che. badhA ja guNo badhA ja pradezomAM, AkhA pradezamAM, akhaMDa pradezamAM vyApelA che. evuM eka ja pradezamAM sarvaguNonuM vyApavuM te paNa AtmApaNuM che. emAMthI to enuM AtmA evuM nAma thayuM che enuM. sarvaguNone AtmIyatA bahu che. ghaNI AtmIyatA che. jema ApaNe kahIe ne ke amArI be vacce AtmIyatA bahu che. koI vAta ame gupta rAkhatA nathI. evI amArI AtmIyatA che. ema AtmIyatA bolAya che ne ? to anaMta guNo vacce AtmIyatA bahu che. keTalAka guNo to viruddha svabhAvI che. topaNa AtmIyatA ghaNI che. paraspara svabhAvano meLa nahi khAto hovA chatAM AtmIyatA ghaNI che. A eka AtmAnuM AtmApaNuM che. emaNe pUchyuMne ke AtmApaNuM zuM ? Avo eka prazna karyo che. to kahe che, A AtmApaNuM che. kothaLImAM rUpiyA bharyA che evI rIte e vAta nathI ke kothaLImAM rUpiyA bharyA che. kemake rUpiyA judA judA le che. rUpiyAnI kothaLI. ema kahIe to rUpiyA aMdara badhA Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-629 393 judA judA che. eka eka rUpiyo chUTo paDe che. jyAre AtmAmAM guNa. guNano samudAya AtmA che. to kahe guNo judA judA che ? nahi. sarva guNo dravyamAM vyApyavyApakabhAve che. mumukSu :- ... dUdha ne pANI be juduM paDI jAya che. goLa ane gaLapaNa. pUjya bhAIzrI :- hA. goLa ane gaLapaNa barAbara che. goLa ane gaLapaNa che. gaLyApaNAno guNa. goLano gaLyApaNAno guNa. ahIMyAM gaLapaNanI paryAya nathI levI. kA2Na ke prazna eTalo ja uThAvyo che ke guNa samudAyo dravyaM'. jo ATalI vAta che, to ke guNano samudAya te ja dravya che ? ke dravyatva kAMI bIjuM samajavA yogya che ? A sivAya paNa dravyatva e kAMI samajavA yogya che. to kahe che, hA. dravyatva samajavA yogya che. kemake guNa te guNa che, guNa te dravya nathI. mumukSu H- juduM samajavA chatAM juduM nathI. = pUjya bhAIzrI :- guNapaNuM che te dravyapaNuM nathI. zuM muddo che ? ke je guNapaNuM che te dravyapaNuM nathI. badhA guNo eTalA dravyo thaI jAya. jeTalA guNo che eTalA dravya thaI jAya. paNa badhA guNonuM ekarUpa, badhA guNonuM AtmIyapaNuM te AtmApaNuM che ane ene dravyapaNuM ahIMyAM kahevAmAM Ave che. mATe yathAzakti te praznanI paricaryA karavA yogya che.' A rIte potAne jeTaluM samajamAM Ave eTalI enI paricaryA eTale cAre paDakhethI enI carcA karavI joIe ema kahevuM che. mumukSu :- goLane gaLapaNa paNa che ene khArAzapaNuM paNa che. e je judA judA che eTale e rIte.... pUjya bhAIzrI :- gaLyApaNuM che e eno guNa che paNa khArApaNuM guNa nathI. eTale bIjI rIte vicArIe ke eka sAkara che. to varNapaNuM paNa emAM guNa che. bhale sapheda enI paryAya che. paNa ApaNe sapheda ke pILI sAkara che e paryAyane nathI vicAravI. kemake pILI paNa sAkara hoya ane sapheda paNa sAkara hoya. paNa varNapaNuM ane gaLyApaNuM eTale rasapaNuM ane varNapaNuM e judA paNa che ane judA na paDI zake tenuM kAraNa ke dravyapaNuM che. eka mANasa Fruit market mAM kerI levA jAya. tyAM kerI be jAtanI che. eka pILI che ane eka lIlI che. be raMganI chAla Ave che. baMne mIThI che. pelo vecanAro mANasa ema kahe che, ke baMne sarakhI mIThI che paNa jo tamAre lIlA raMganI kerI levI hoya ane pILA raMganI kerI levI hoya to bhAvamAM eka kIloe pAMca rUpiyAno pharaka che. je Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 rAjahRdaya bhAga-12 pILA raMganI kerI che enA huM pAMca rUpiyA vadhAre lauM chuM. je lIlA raMganI kerI che enA pAMca rUpiyA ochA lauM chuM. to kahe paNa mAre to kAMI raMga khAvo nathI. lenAra zuM kahe ? ke mAre kAMI raMga khAvo nathI. mAre to rasa khAvo che. tuM tAre raMga bAda karIne mane tuM ekalo rasa Apane. have bola. mAre ekeya raMga nathI joto. tAre raMganA bhAva judA judA levA hoya to mAre to ekeya raMga nathI joto. rasa joIe che. mane rasa ApI de. to kahe, raMga to sAthe ja Avaze. raMga ane rasa judA che. kemake raMga te rasa nathI ane rasate raMga nathI. judA hovA chatAM judA paDI zake nahi evA judA che. kemake baMnene AdhArabhUta evuM eka dravya che. baMnenA AdhAre rahelA Adheya che, AdhAra levAne yogya che ane AdhAra te dravya che. e rIte. ema judApaNuM ane nahi judApaNuM. bhedapaNuM ane abhedapaNuM eka padArthamAM dravya-guNane A prakAre che. ane te yathAzakti te praznanI paricaryA karavA yogya che eTale baMdhAraNano A rIte yathArthavicAra karavA yogya che. cotho praznae cAra prazna che ne ? emAM trIjo prazna guNa-guNIno hato. have cotho prazna kahe che ke, "kevaLajJAna A kALamAM hovA yogya che ke kema? teno uttara ema lakhyo keH pramANathI jotA te hovA yogya che. e uttara paNa saMkSepathI che, je pratye ghaNo vicAra karavAyogya che. e cothA praznano vizeSa vicAra thavAne arthe temAM ATaluM vizeSa grahaNa karazo ke have mAre tamane je vicAramAM preravA che, je vicAra bAju doravA che e mATe vAta kare che ke tame eTaluM grahaNa karazo ke eTale mArA praznane A rIte grahaNa karazo ke je pramANe jainAgamamAM kevaLajJAna mAnyuM che athavA kahyuM che te kevaLajJAnanuM svarUpa yathAtathya kahyuM che ema bhAsyamAna thAya che ke kema ? ane tevuM kevaLajJAnanuM svarUpa hoya ema bhAsyamAna thatuM hoya to te svarUpa A kALamAM paNa pragaTavA yogya che ke kema?kivA jenAgama kahe che teno hetu kahevAno judo kaMI che, ane kevaLajJAnanuM svarUpa bIjA koI prakAre hovA yogya che tathA samajavA yogya che? A vAta upara yathAzakti anuprekSA karavA yogya che. have kevaLajJAnano prazna ApaNe vicArIe ke kevaLajJAna A kALamAM hovA yogya che ke kema ? to "sobhAgabhAIe uttara lakhyo che ke "pramANathI jotAM te hovA yogya che." have kevaLajJAna emaNe kahyuM kahyuM? ke nija svabhAvanuM akhaMDa varte jJAna. kahIe kevaLajJAna te, dehachatAM nirvANa." nijasvabhAvanuM jamAtra jJAna hoya. kevaLa eTale mAtra nija svabhAvanuM jJAna hoya. ane e jJAnanuM zeya nija svabhAva sivAya kAMI na hoya. eTale enuM nAma kevaLa. kevaLa eTale mAtra evuM je kevaLajJAna te A kALamAM koIne Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-629 395 thAya ke na thAya ? to 'sobhAgabhAI' kahe che ke thAya. ane enuM amArI pAse pramANa che. ke A kALamAM kevaLajJAna barAbara thAya. to kahe che, mAre e prazna nathI karavo. zuM kahe che ? 'zrImadbhu' kahe che, mAre e prazna nathI karavo. e cothA praznano vizeSa vicAra thavAne arthe temAM ATaluM vizeSa grahaNa karazo ke.' have mAro prazna huM spaSTa karuM chuM ke je pramANe jainAgamamAM kevaLajJAna mAnyuM che...'' jainAgamamAM prasiddhapaNe kevaLajJAnanuM svarUpa kevuM che ? ke lokAloka prakAzaka che. lokAlokane jANe te kevaLajJAna che. spaSTapaNe kevaLajJAnamAM to lokAloka pratibiMbita thAya che. prasiddha svarUpa ApuM che. je pramANe jainAgamamAM kevaLajJAna mAnyuM che athavA kahyuM che te kevaLajJAnanuM svarUpa... evuM je kevaLajJAna te svarUpa yathAtathya kahyuM che ema bhAsyamAna thAya che ke kema ? e vAta jinAgamamAM barAbara karI che ? tamane kema lAge che ? ke kevaLajJAna AvuM hoya ? emanuM zuM kahevuM che ? je zreNI che, kSapakazreNI che zukladhyAnanI zreNI che ane e zukladhyAnanI aMdara kevaLajJAna pragaTa thaI jAya che. to dhyAna to AtmAnuM che. kevaLa AtmAnuM dhyAna che. tyAM je jJAnanuM pragaTapaNuM thayuM emAM lokAloka prakAza thayA to e kevI rIte thayA ? sAmAnyapaNe jIva upayoga jyAre anya padArtha u52 mUke che tyAre anya padArtha zeya thAya che. anya padArtha bAju upayoga laMbAya che ane padArthanuM jJAna thAya che. A to aMtarmukha hatA. lokAlokanuM jJAna kevI rIte thayuM ? samajAvo. eka prazna to emano, gUDha prazna to A che. bIjuM ke kevaLajJAnanuM yathAtathya svarUpa che ema pUchyuM eTale e sAcI vAta che ? ema pUchyuM. ke AvI rIte aMtarmukha rahe ane badhu lokAloka jaNAya jAya ? bIjuM, ke lokAlokane kevaLajJAna jANe eTaluM ja kevaLajJAnanuM svarUpa che ? ke pUrepUruM jJAna AtmAmAM nimagna rahe te kevaLajJAnanuM svarUpa che ? kemake kevaLajJAna be arthamAM vaparAya che. eka sarvajJapaNAnA arthamAM vaparAya che ane eka AtmAne jANavAnA arthamAM vaparAya che. ahIMyAM prazna pUche che. beya rIte pUche che. lokAlokane jANe teM yathAtathya che ? eTale kevajJAna che tyAM sarvajJapaNuM che te yathAtathya che ? ane jo ema hoya to eTaluM ja svarUpa che ? ke A sivAya sAthe sAthe kevaLa AtmAne jANavuM evuM paNa bheguM che ane beya thaIne kevaLajJAna kahevAmAM Ave che ? kemake jeo mAtra sarvajJapaNAne ja jANe che. e AtmAmAM paripUrNa nimagnapaNuM zuM ? e jANatA nathI. 'samayasAra'nI zailI anusAra laIe to bahu sUkSmapaNe e vAta che ke jyAre Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 396 rAjahRdaya bhAga-12 teramA guNasthAne jJAna paripUrNa vikAsa pAme), jJAnaguNano paripUrNa vikAsa thAya che athavA pUrNapaNe jJAna pariName che. pachI pratibaMdha nathI jyAM, AvaraNa nathI jyAM paryAyane evI rIte pUrI zaktithI jJAnapragaTe che. jJAnanI pUrepUrI zakti vyakta thAya che tyAre te paryAyane paripUrNa vijJAnaghanapaNuM che. svasaMvedana thayuM tyAre AtmA pahelovahelo vijJAnaghana thayo. A samayasAramAM zabda vAparyo che. nirjarA adhikAra ane kartAkarma adhikAramAM evA AcArya mahArAjanA vacano che ke jema jema jIva AsavathI nivartato jAya che tema tema vijJAnaghana thato jAya che. jema jema vijJAnaghana thato jAya che tema tema AsavothI nivartato jAya che. "samayasAramAM AvA vacano che. svasaMvedana thayuM tyAre vijJAnaghana (thayo, ane pachI paNa vadhune vadhu vijJAnaghana thato jAya che. eno artha zuM ? ke jJAnane jJAnanuM vadana to thayuM, te svasaMvedana. te svasaMvedanamAM paNa vijJAnaghanapaNAnI tAratamyatAmAM uttarottara uparanA guNasthAnanI aMdara pharaka che. eTale vadhune vadhu jJAna ghana thatuM jAya che, niviDa thatuM jAya che ane jyAre paripUrNa jJAna pragaTe che tyAre paripUrNa vijJAnaghanapaNe tyAM pragaTa thAya che. je vedananA lakSaNathI bhAvabhAsana thayuM. pariziSTamAM kahyuM) ke jJAnamAtra... siddhi zenI thaI che sAbitI ? svasaMvedananI che. tyAMthI laIne eTale eka aMza svasaMvedanathI laIne anaMta aMza svasaMvedanamAM jJAnaghanapaNuM che ema kahevuM che. to kevaLajJAnanuM svarUpa zuM tame samajo cho ? ema kahe che. AvuM koI kevaLajJAnanuM svarUpa tame samajo cho ? ke lokAlokane jANe te jJAna, jenAgamamAM kahyuM che ke lokAlokane jANe te jJAna. ATaluM ja samajo cho ? ke beya thaIne kevaLajJAna che ema samajo cho ? tame zuM samajo cho ? emano A prazna che. Avo prazna uThAvyo che. have pharIne vAMcIe. "je pramANe jenAgamamAM kevaLajJAna mAnyuM che." eTale prasiddhapaNe je kevaLajJAna kahevAmAM AvyuM che. je A lokAlokanuM prakAzaka che e vAta prasiddha che. zvetAMbara zAstronI aMdara paNa lokAlokane jANanAruM kevaLajJAna che e prasiddha che. paNa pelAno viSaya nathI-vijJAnaghanapaNAno viSaya nathI. je samayAsaramAM che e viSaya nathI. eTale kahe che ke AgamamAM lakhyuM che eTaluM ja mAno cho ? "athavA kahyuM che te kevaLajJAnanuM svarUpa yathAtathya kahyuM che ema bhAsyamAna thAya che ke kema?' lAge che? ema kahe che. eTale ke A sivAyanuM bIjuM che ke emAM lakhyuM nathI e paNa tame samajo cho ? Ama dhyAna doryuM che. ane tevuM kevaLajJAnanuM svarUpa hoya ema bhAsyamAna thatuM hoya." lokAloka Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-629 397 prakAzaka. je AgamamAM kahyuM che tevuM. tevuM tamane lAgatuM hoya to te svarUpa A kALamAM paNa pragaTavA yogya che ke kema ?" A kALamAM evuM koIne kevaLajJAna pragaTe ke kema ? athavA 'kivA...' eTale athavA jainAgama kahe che teno hetu kahevAno judo kaMI che, ane kevaLajJAnanuM svarUpa bIjA koI prakAre hovA yogya che tathA samajavA yogya che ? A bIjo prakAra vijJAnaghanapaNAno che-niravazeSa aMtarmukhapaNAno. kevaLajJAnanI aMdara A be je muddA che e paNa eno kahevAno Azaya che ? zuM samajo cho tame ? ema karIne vAtane jijJAsAmAM mUkI dIdhI che. emane jijJAsAmAM mUkyA che ke tame vicAro. 'A vArtA pa2 yathAzakti anuprekSA karavA yogya che. tema ja trIjo prazna...' eTale uparano. u52 je A guNa-guNIno viSaya che e pharIne pAchI vAta le che. 'tema ja trIjo prazna che te paNa ghaNA prakAre vicAravA yogya che.' guNa-guNIno viSaya che. vizeSa anuprekSA karI, e banne praznanA uttara lakhavAnuM bane to karazo.' anuprekSA ka2vI eTale vAraMvAra vicAravuM ene anuprekSA kahe che. vAraMvAra vicArIne e banne praznanA uttara lakhavAnuM banI zake to karazo. prathamanA be prazna che, tenA uttara saMkSepamAM lakhyA che, te vizeSatAthI lakhavAnuM banI zake ema hoya to te paNa lakhazo.' have e kayA be prazna che ? emAM prathama prazna jAtismaraNajJAnano che ane bIjo prazna jIva samaye samaye mare che te kevI rIte samajavuM ? teno uttara A pramANe vicArazo. pachI trIjo to kevaLajJAnano lIdho che. ema karIne vAta lIdhI che. joke emAM kevaLajJAnano cotho lIdho che. spaSTIkaraNamAM pote traNa praznano uttara Apyo che. prathamanA be prazna che, tenA uttara saMkSepamAM lakhyA che, te vizeSatAthI lakhavAnuM banI zake ema hoya to te paNa lakhazo. tame pAMca prazno lakhyAM che, temAMnA traNa praznanA uttara atre saMkSepamAM lakhyA che.' e traNa to emanA prazna che. pAMca prazno 'sobhAgabhAI'e lakhyA che. emAMthI pote traNa praznano uttara Ape che. mumukSu :- je pazna uThyo che emAM ... = pUjya bhAIzrI :- 6 15 patramAM kevaLajJAnanuM svarUpa, bharatakSetramAM A kALe ane jAtismaraNano kayAM prazna che emAM ? kevaLajJAnIne viSe kevA prakAranI..? eTalA mATe pahelA jAtismaraNano khulAso kare che. eTale e patra sAthe anusaMdhAna nathI. anusaMdhAna e patra nathI. mumukSu :- jAtismaraNa nathI bAkI be che. pUjya bhAIzrI :- hA bAkI be Ave che pAchA. paNa eTale pAMca je eka sAthe che Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 398 rAjahRdaya bhAga-12 emAM olA prazno Commonhaze kadAca. ema lAge che. eTale tamArA je pAMca prazno che temAMnA traNa praznano uttara huM ahIMyAM saMkSepamAM lakhuM chuM. mumukSu -kevaLajJAnanA kAraNo hoya che e oLakhANane hisAbe ke...? pUjya bhAIzrI - nA. emAM emane vAta zuM laI javI che? ke kevaLajJAnanuM sAMgopAMga svarUpa zuM? enuM aMtaraMga je kevaLajJAnanuM che e kevuM che? ke aMtaraMga evuM che ke niravazeSapaNe aMtarmukha che. ane atyaMta jemAM svasaMvedananuM vijJAnaghanapaNuM che. anubhava prakAzamAM paNa A viSayano saMketa maLe che. jyAM deva adhikAra lakhyo che. tyAM. vItarAgadevanuM anaMta svasaMvedanapaNuM joIne sAdhakajIva potAnA svasaMvedanane vicAre che. ema karIne vAta lIdhI che. svasaMvedana to svasaMvedana cothA guNasthAne che. ane svasaMvedana teramA guNasthAne che. be vacce tAratamyabhede anaMto phera che. jAti bhede jarAya phera nathI. svasaMvedananI eka ja jAti che. paNa tAratamyabheda moTo taphAvata che, anaMto taphAvata che. ahIMyAM jaghanyabhAve jesvasaMvedana cothA guNasthAne svAnubhUtimAM AvyuM, e kevaLajJAnamAM enAthI anaMtaguNa asaMvedana che ane anaMtaguNa je svasaMvedana che enI mUrti ahIMyAM mUkI che, ema kahe che. enI mUrti birAjamAna che. svasaMvedananI mUrti birAjamAna che. enA uparathI sAdhakajIvane potAnA svasaMvedanano AvirbhAva thAya che. smaraNamAM Ave che ane smaraNa thatAM ja bhAvamAM AvirbhAva thAya che. e vAta "anubhava prakAzamAM deva adhikAramAM lIdhI che. jinapratimAnI sthApanAno viSaya laIne pote e vAta lIdhI che). ema kahe che ke kevaLajJAnanuM svarUpa che e sAMgopAMga vicAro to tamane enuM aMtaraMga paNa vicAramAM hovuM joIe, samajamAM hovuM joIe ane bahiraMga ke je lokAlokane prakAze che e kevaLajJAnanuM bAhya aMga che. jema A kAna che e kAnanuM bAhya aMga che. ane aMdaranI racanA che, paDado che ane tyArapachI aMdara paNa pAchuM che, jene DaoNkTaro ema kahe ke jJAnagraMthI, zuM kahe che? mumukSu -aMtarakarNa. pUjya bhAIzrI:-aMtarakarNa. paNa ene olI graMthIo zenI kahe che? mumukSu - graMthI... pUjya bhAIzrI:- hA. jJAnanI graMthIo kahe che ne ? jJAna zabda vApare che kAMIka jJAnataMtu. graMthI nahi paNa taMtu zabda vApare che. jJAnataMtuo. jJAnanA taMtu kahe che. kemake e lokonuM rUpInuM ja vijJAna che. arUpInuM to vijJAna nathI. paNa je AreanI aMdara Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 patrAMka-6 29 avAjane jhIlavAno je jJAnano prakAra che e AreanI aMdara rahelA kSetrane jJAnataMtu evuM nAma Ape che. jJAnataMtu ema kahe che. tyAM jJAnanA tAMtaNA che. tAMtaNA-phAtaNA nathI paNa e jAtano tyAM pradezonI aMdara kSayopazama che. AtmAno je pradeza che tyAM eTalo ughADa che. SpetaMtitypeno-khAsa prakArano. e sUMghe paNa nahi jove paNa nahi mAtra je dhvani che enuM jJAna karI zake. pachI akSarAtmaka hoya, anakSarAtmaka hoya. paNa dhvanine grahaNa karavAno kSayopazama che. e je tyAM aMdaranA pugalo che ane aMtarano kAna kahe che. eTale e kAnanuM aMtaraMga che ane A bahiraMga che-bAhya aMga che. e badhuM thaIne eka kAnanI paryAya. ema kevaLajJAnanI eka paryAya. enuM bahiraMga zuM? ke lokAlokane jANe te. ene bahiraMga kema kahyuM? ke sAmAnya mANaso paNa ene samajI zake. jema huM A badhA ghaTapaTAdi padArtho jANe che to mAruM jJAna maryAdita che topaNa huM ATalA badhA padArtho jANuM chuM. to mAruM jJAna pUrepUruM vikasita thaI jAya, nirAvaraNa thaI jAya ane mArI jJAnazakti pUrepUrI vyakta thaI jAya to pUrepUrA padArtho jaNAya jAya. evuM eka kevaLajJAnanuM svarUpa che. ane te bAhyadRSTie paNa samajI zakAya che mATe ene bAhya aMga kahyuM. ane je jJAnanuM svasaMvedanapaNuM che te jJAnanuM aMtaraMga che. kemake e aMtaramAM vaLyA pachI, jJAnane jJAna pote ja potAmAM-aMtaramAM vaLe tyAre e aMganuM jJAna thAya che athavA anubhava thAya che. mATe te jJAnanuM aMtaraMgache. to tame kevaLajJAnanA svarUpane aMtara-bAhya evA sAMgopAMga svarUpathI jANo cho ? ke mAtra je AgamamAM kahyuM che ke lokAlokane jANe te kevaLajJAna, eTaluM ja tame kevaLajJAnanuM svarUpa jANo cho ? emaprazna mUkIne mULa kevaLajJAnanA svarUpane pote spaSTa karavA mAge che. e vAta che. mumukSu -... pUjya bhAIzrI - emAM zuM che ke zrImadjInA paricayamAM AvyA pachI sobhAgabhAIne olA kevaLajJAna upara AkarSaNa nahotuM. emane to potAnA AtmAnuM mAtra jJAna varte enuM AkarSaNa hatuM. mAre lokAlokane jANIne zuM kAma che? mAre lokAlokanA padArtho jANavAnuM prayojana zuM che? mAre kAMI prayojana nathI. mAre to mArA AtmAne jANavAnuM prayojana che ane phakta eka mArA AtmAne jANuM eTale meM to badhuM jANI lIdhuM, samajI lyo ne. eka AtmA jANyo teNe sarva jANyuM. A to nigraMtha pravacana che. basa! mAre to ATaluM ja kevaLajJAna joIe che. to kahe che, ema nahi. Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 400 rAjahRdaya bhAga-12 jinAgamamAM che. lokAlokane kevaLajJAna jANe che evuM jinAgamamAM che. jinAgama sivAya kyAMya evuM AgamamAM nathI. bIjAnA AgamamAM nathI. to pachI jinAgamamAM che e tamane barAbara lAge che? eTale eTaluM ja che ema barAbara lAge che? to kevaLajJAnanuM svarUpa tame kevI rIte samajo cho ? basa! e carcA emaNe pote cheDI che. 615mAM kevaLajJAnano prazna emaNe cheDyo che. mumukSu -A kALamAM kevaLajJAna che e kaI apekSAthI vAta kare che? pUjya bhAIzrI - eTale kahe che ke huM to pUchuM chuM ke kevaLajJAnanuM svarUpa je AgamamAM kahyuM che e A kALamAM che? thAya kharuM? tamane ema lAge che? ke oluM je AtmAmAM kevaLa akhaMDa svabhAvanuM jJAna varte evuM A kALamAM thAya e vAta kahevA mAge che? zuM kahevA mAge che tame vicAro cho ?baMne mATe. ema pote carcA karavA mATe prazna mUkyo che. bAkI oluM kevaLajJAna to thAya nahi. lokAloka prakAzaka evuM kevaLajJAna to A kALamAM thAya nahi. koI sAdhakajIvane, Agamana vAMcyA hoya ane aMtarmukha thaIne paheluM kevaLajJAna thAya ane ene ema thAya ke AvuM jJAna mane hajI chUTI jAya che. upayoga AvIne chUTI jAya che, upayoga AvIne chUTI jAya che mATe pUrepUruM nathI. ane e kevaLajJAna sAdi anaMtapaNe rahI jAya evuM kema na thAya? jo Cycle eka Second paNa Wheel upara UbhI rahI zakatI hoya to pachI ene gati ApIne kalAkonA kalAko sudhI zA mATe emane ema UbhI na rAkhI zakAya? vijJAnIoe zuM vicAra karyo nIcenuM Tyre che e to Round O, Flat nathI Flat vastu Ama rahI jAya. paNa goLAIvALI hoya to na rahe. emaNe joyuM ke goLAI che topaNa eka Second rahe che. jo eka Second rahe to eka eka karatA jhAjhI Second ApaNe karI nAkhIe. to keTalI rahe? jeTalA kalAka ane jeTalA divasa rAkhavI hoya eTalI rahI jAya. A to vijJAna che ne ? ene gati ApI do. tyAM ne tyAM raheto namI jaze paNa pharatI haze to nahi name. (ema) ahIMyAM eka kSaNa aMdara aMtarmukha thavANuM. eka kSaNa aMtarmukha thayA pachI bahAra AvI javAya che to pachI eka eka kSaNa karIne emane anaMta kALa kema na rahevAya? ene gati Apo Force Apo, ene Speed ApI do. aMdara aMtarmukhanI Speed ApI dyo, vadhArI dyo te raheze. evuM kevaLajJAna pragaTa karavAno emano je bhAva che evo koI sAdhakane lokAlokanA kevaLajJAnano khyAla na Ave. huM AvuM Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka6 29 401 kevaLajJAna zuM karavA pragaTa na karuM? to evo tIvra puruSArthe caDI jAya. kadAca oluM teramA guNasthAnavALuM kevaLajJAna na pragaTe paNa puruSArtha jo tIvra thaI jAya to pAchuM ekAvatArIpaNuM thaI jAya. 25 varSa pahelA anaMtamA kALamAM kevaLajJAna pragaTe ke 2550varSanuM AyuSya pUruM karyA pachI pragaTe athavA devalokanA be-cAra sAgaranuM AyuSya pUruM karyA pachI pragaTe emAM kAMI bIjo moTo phera ene mATe to raheto nathI. prathama prazna:- jAtismaraNazAnavAna pAchaLano bhava kevI rIte dekhe che ?" jene matijJAnano bheda evuM jAtismaraNa ke je AgaLano bhava, je bhava pUro thaI gayo ane navA bhavamAM jIva Avyo, I kevI rIte dekhe che? teno uttara A pramANe vicArazoHnAnapaNe koI gAma, vastu Adi joyAM hoya ane moTapaNe koI prasaMge te gAmAdinuM AtmAmAM smaraNa thAya che. potAnuM vatana hoya. nAnapaNamAM vatanamAM UcharyA hoya, nizALamAM bhaNyA hoya. pachI moTI uMmare ghaNA varSa sudhI muMbaImAM ke paradezamAM rahetA hoya to ene enuM gAma yAda Ave ke na Ave? smaraNamAM AvI zake kena AvI zake? ke amArA gAmamAM ahIMyAM coro che, A corA pAse eka lIMbaDo che. gAmanI pAse nadI jAya che. nadI upara pUla che. A kena Ave?bhalene bahAra rahetA hoya. smaraNa thAya che te vakhate, te gAmAdinuM AtmAmAM je prakAre bhAna thAya che, te prakAre jAtismaraNajJAnavAnane.." jAtismaraNa jene che evA jJAnavAnane pUrvabhavanuM bhAna (smaraNa) thAya che. kadApi AThekANe ema prazna thaze." A jagyAe koI prazna kare ke, pUrvabhavamAM anubhavelAM evA dehAdinuM A bhavamAM upara kahyuM tema bhAna thAya e vAta yathAtathya mAnIe topaNa pUrvabhavamAM anubhavelAM evA dehAdi athavA koI devalokAdi nivAsasthAna anubhavyAM hoya te anubhavanI smRti thaI che, ane te anubhava yathAtathya thayo che, e zA uparathI samajAya?" pote prazna uThAvyo che. A ThekANe prazna uThAvyo che ke, pUrvabhavamAM anubhavelAM evA dehAdinuM. eTale tyAM zarIra juduM hoya. A zarIra to tyAM che nahi. devaloka hoya to devalokanuM zarIra hoya, tiryaMca hoya to tiryaMcanuM zarIra hoya. "evA dehAdinuM A bhavamAM upara kahyuM tema bhAna thAya evAta yathAtathya mAnIe..." mAno ke e vAta sAcI che. 'topaNa pUrvabhavamAM anubhavelAM evA dehAdi.." athavA devalokAdi nivAsthAna...." mahAvidehamAM zarIra moTA hoya che. bhale manuSyane manuSya hoya. enA nivAsthAna paNa moTA hoya. ApaNI UMcAInA pramANamAM ApaNe daravAjA banAvIe chIe. sAmAnya rIte cha phUTathI nIco daravAjo ApaNe nathI banAvatA. kemake pAMca, savA pAMca, sADA pAMca, poNA cha sudhInI Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 402 cajahRdaya bhAga-12 uMcAI sAmAnya manuSyanI che. pachI cha ane chathI uparanI koIkanI hoya che. to che phUTano daravAjo banAvIe. sAmAnyapaNe. vizeSapaNe koI savA che, sAta phUTa sudhInA banAve che. to eno artha zuM thayo? ke ApaNI je UMcAI che ane cAlatA cAlatA. ApaNe AvAgamana karatA ApaNane kAMIpaNa takalIpha na thAya, avarodha na thAya evuM nivAsasthAna ApaNe banAvIe. ema tyAM mahAvidehamAM moTA moTA zarIra che to enA nivAsasthAna paNa enA pramANamAM moTA hoya. e anubhavyA hoya. tyAM eno anubhava thayo hoya. "te anubhavanI smRti thaI cheane e sAMbhare che. te anubhavayathAtathya thayo che, e zA uparathI samajAya?' A prazna pote uThAvyo che. sAMbhare e vAta cAlo mAnIe. ke jema moTA thayelA hoya ene bALapaNa sAMbhare, potAnuM nAma sAMbhare ema pUrvabhava sAMbhare. paNa e anubhava sAco che ane kalpanA nathI thaI enuM zuM pramANa che? enuM koI khAsa cila che? e kevI rIte khabara paDe ? A prazna kema uThAvyo che ? ke koI jIvone bhAsa thAya che ke huM pUrve, phalANo, phalANI jagyAe hato. huM pUrve Ama hato, deva hato athavA tiryaMca hato athavA mahAvidehamAM hato. Ama hatuM, tema hatuM. to ene jAtismaraNa che ke ene khAlI evo koI vicAra Avyo che, bhAsa Avyo che, AbhAsa Avyo che? sAcuM hoya to bhAsa kahevAya ane khoTuM hoya to AbhAsa kahevAya. to jAtismaraNa zuM? bhAsa zuM? AbhAsa zuM? A badhI vAta vicAra mAge che. emano prazna A che. to e praznanuM samAdhAna A pramANe che:- amuka amuka cejha ane liMga tathA pariNAma AdithI potAne tenuM spaSTa bhAna thAya che....... have zuM che ke amuka prakAranI ce. ceSya eTale zuM che ke mana, vacana, kAyAnA khAsa prakAranA pariNAmo athavA puruSArtha AdinuM utthAna athavA e jAtano Initiative jene kahIe. ceSTanI aMdara zuM hoya che ke mANasane amuka prakAranA khAsa tIvra bhAvo thatA hoya. athavA enuM koI cila maLe ene liMga eTale cila, tathA amuka prakAranA sAmAnya pariNAmo. e vagerethI potAne tenuM spaSTa bhAna thAya che, paNa bIjA koI jIvane tenI pratIti thavA mATe to niyamitapaNuM nathI. evuM potAne spaSTa khyAlamAM Ave ke huM Ama ja hato, Ama che ja, A vAta pAkI ja che ema potAne jesmaraNa thAya e pAkuM smaraNa hoya. paNa enI khAtrI bIjAne thaI zake ane bIjAne khAtrI karAvI ja zakAya, thaI ja jAya eno koI niyama nathI. evo siddhAMta nathI ke bIjA paNa e mAnI ja le. eka jIvane Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-6 29 403 jAtismaraNa thayuM hoya te bIjo jIva mAnI ja le ane svIkArI ja le evuM na paNa bane, ema kahevuM che. ane svIkAre evuM paNa bane. 'kvacit amuka dezamAM, amuka gAma, amuka ghara, pUrve deha dhAraNa thayo hoya ane tenAM cihno bIjA jIvane jaNAvavAthI te dezAdinuM athavA tenA nizAnAdinuM kaMI paNa vidyamAnapaNuM hoya to bIjA jIvane paNa pratItino hetu thavo saMbhave;.' have koI najIkanuM kSetra hoya ane evI rIte.. je jAtismaraNa jJAnavAna kahe evI vAta tyAM vidyamAna hoya. A jIva tyAM gayo na hoya. A mANasa tyAM na gayo hoya ane e jenI vAta kare e tyAM sAme hoya ja. to bIjAne khAtrI thaI jAya che ke A kahe che enI smRti sAcI che. AmAM kAMI phera lAgato nathI. e rIte paNa pratIti thaI zake. athavA jAtismRtijJAnavAna karatAM jenuM vizeSa jJAna che te jANe.' lyo, ThIka ! A eka navo bheda lIdho. jAtismaraNa jJAna karatA paNa jenuM koI jJAna vizeSa che teo paNa jANe. koI jIvane evI labdhi pragaTe ke eno upayoga tyAM sudhI jAya. ema kahe ke, bhAI ! huM to devalokamAMthI AvuM chuM. pahelA devalokanI aMdara ame A jagyAe akRtrima caityAlaya che tyAM jatA hatA. ane A pramANe amAruM vimAna hatuM, Ama hatuM, tema hatuM. ene jAtismaraNathI vAta kare. ane joI jIvane zrutanI evI labdhi hoya ane nirmaLatAne laIne upayoga tyAM sudhI jato hoya. te jJAnamAM pratibhAsa thato hoya to e jANI zake ke A jAtismaraNa che enuM sAcuM che. te paNa jANe. mumukSuH- gurudeva' ne OM OM.. pUjya bhAIzrI :- hA. OM dhvani thato hato. e emane potAnA tIrthaMkaratvano bhAsa Avato hato, bhAsa Avato hato. mumukSu :- sImaMdhara bhagavAna... = pUjya bhAIzrI :- hA. Ama to vadhAre to pUjya bahenazrI'nA jAtismaraNathI vadhAre spaSTa thayo. OM dhvani ane je samavasaraNamAM daivI vAjiMtra sADA bAra karoDa vAjAM vAge che. eno je avAja che eno bhAsa paNa emane Avyo hato. be bhAsa AvyA hatA. eka bhagavAnanA dhvanino ane eka daivI vAMjitra, sADA bAra karoDa vAjAM tyAM vAge che. eno je dhvani UThe e paNa emaNe sAMbhaLyo hato. pahelo vahelo 'vAMkAnera' upAzrayamAM. 'vAMkAnera'nA upAzrayamAM. mumukSu :- ... pUjya bhAIzrI :- hA. smaraNano viSaya che. eTale matijJAnano viSaya che. olo Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjahRdaya bhAga-12 404 zrutajJAnano viSaya che. eTalo phera che. mumukSu :- upayogamAM pUjya bhAIzrI :- hA. jJAnamAM nirmaLatA eTalI che ke jene laIne evuM bhAsyamAnapaNuM thAya che. pratibhAse che. jJeya ahIMyAM pratibhAse che. asaMkhya abaja gAMva dUra hoya, mAIla dUra hoya. abajonA abajo mAIla (dUra hoya) ane ahIMyAM AtmAmAM bhAsa Ave. kSetra tyAM che ane eno bhAsa ahIMyAM Ave. jema A copaDInuM kSetra bArImAM paNa jJAnamAM pratibhAse che ne ? evI rIte. ane bIjA nyAyathI ema kahevAya ke upayoga tyAM gayo ema kahevAya. kharekhara to upayoga to ahIMyAM ja che. A kSetra choDIne upayoga kyAMya jato nathI. paNa enuM jJAna thAya che, pratibhAsa Ave che. jevI cIja che evuM ja bhAse che mATe ene pratibhAsa kahevAmAM Ave che. evuM paNa banI zake che. A vAta emaNe vizeSa karI che ane te pramANa che. emanA anubhava pramANa che. bIjA jJAnIone paNa evuM bane che, ema kahevuM che. e jAtismaraNa u52 thoDI vizeSa carcA che. Time thayo che. zuddha nizcayathI pote mULa svarUpe siddha svarUpe paramAtmapade birAjamAna che, paraMtu AtmArthIne vartamAna bhUmikAno anubhava samajamAM paNa che, jemAM atyaMta pAmaratA anubhavAya che. A baMnne vacce je moTo taphAvata che, tenI yathArthatA samajAtAM jIvano puruSArtha avazya upaDe che, ane pAmaratAthI prabhutA pratyenuM pariNAmamAM valaNa utpanna thAya che. arthAt pAmaratAno kheda pAmaratA maTADavA arthe thAya che, (pAmaratA dRDha karavA arthe nahi) temaja svarUpanI samajaNa bhAvabhAsana thavA prere che, mAtra kalpita mAnavA mATe nahi. - Ama baMnne vAtano meLa Co. ordination karI prayojana sAdhavuM ghaTe che. koI eka vAtanuM asaMtulana thAya to prayojana sadhAtu nathI, saMtulana jALavavA satsaMga jevuM upakArI sAdhana bIjuM koI nathI.. mAtra pAmaratA ja vedAya to nirAzA (Depression) AvI javAthI ghaNuM nukasAna thAya che - puruSArtha upaDato nathI. ane mAtra svarUpano ja vikalpa kare to, svarUpa pragaTa karavAnI jijJAsA jautpanna na thAya ane jIva kalpanAe caDI jAya che. (anubhava saMjIvanI-1482) Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-629 tA. 11-2-1991, patrAMka - 629 630 pravacana naM. 280 405 ... uparano Paragraph. jAtismaraNano viSaya spaSTa karyo che praznanA uttararUpe. prazna e prakAre che ke jAtismaraNa jJAnavAna pAchaLano bhava kevI rIte joI zake ? teno uttara Apyo che. jevI rIte nAnapaNanI smRti gaDhapaNamAM thAya che evI ja rIte pUrvabhavanuM ... evA bhavamAM e prasaMganuM bhAsa thAya che athavA smaraNa thAya che. potAnA viSenuM paNa smaraNa thAya che, bIjA jIva ane ajIva viSayanuM paNa smaraNa thAya che. ema banne prakAre smaraNa thAya che. ene pote paNa samajI zake che. bIjA koI evA samajI zake che. koI evA bIjA... athavA bIjAo kyAre svIkAre che ? ke A ja kSetramAM evuM kAMI pUrvabhavanuM koI cihna hoya. tyAM gayA vinA kahevAmAM Ave to lokone pratIti Ave. kahenAra barAbara che, e kahe che e ja pramANa pote gayA nathI. kemake dasa-bA2 varSanuM bALaka hoya ene ... pote koI divasa gayo nathI. javAnI koI ... paristhiti dekhAtI nathI. chatAM tyAMnI vAta kare che. tyAM khAtrI karatA e vAta maLe che. evI rIte je deza-kALanuM nizAna hoya ane e nizAna vidyamAna hoya to bIjA jIvone paNa jAtismaraNa jJAnanI pratItino hetu saMbhave che. athavA jAtismRtijJAnavAna karatA jenuM vizeSa jJAna che...' evA mati-zrutanA labdhidhAraka koI jJAnIo hoya to ene paNa jAtismaraNajJAnanI, bIjAnA jAtismaraNajJAnanI pratIti AvI zake che. tyAM sudhI vAta cAlI che. ParagraphmAM nIcethI pAMcamI lITI. upara chaThThI lITImAM ema kahyuM, athavA jAtismRtijJAnavAna karatA jenuM vizeSa jJAna che te jANe. tema ja jene 'jAtismRtijJAna' che, tenI prakRtyAdine jANato evo koI vicAravAna puruSa paNa jANe ke A puruSane tevAM kaMI jJAnano saMbhava che, athavA jAtismRti' hovI saMbhave che, athavA...' ahIMthI (levAnuM che). eka vizeSa vAta kare che ke, jAtismRtijJAna che tenI prakRti eTale smaraNanI prakRti-smaraNano je svabhAva, ene jANato evo koI vicAravAna puruSa athavA jJAnIpuruSa hoya te jANe ke A puruSane paNa kAMIka AvA jJAnano saMbhava che. jemake aneka jIvo jAtismaraNa jJAna viSe vAta karatA hoya ane Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 406 rAjahRdaya bhAga-12 potAnA pUrvabhavanA smaraNane vyakta karatA hoya. dhAro ke emAM koI sAcA hoya ane koI sAcA na hoya. paNa potAnA mAna, pratiSThA, pratibhA Adi vadhAravAne kAraNe zAstramAM A je viSaya cAlyo che e viSayano koI geralAbha uThAvavA mAge to evI. vAta karatA hoya ke pUrvabhavamAM ame Ama hatA. pUrva bhavamAM ame Ama hatA. pUrva bhavamAM ame Ama hatA. pUrvabhavamAM amAruM Ama hatuM. jagatamAM Avo paNa saMbhava thAya che. to kahe che ke koI evA jAtismRtijJAnanI prakRtine jANanArA vicAravAna hoya che ane jJAnI paNa hoya che ane jAtismaraNa jJAnavALA pote paNa hoya che. enA uparathI e nakkI karI zake ke A AtmAne paNa AvuM jAtismaraNa saMbhave che athavA A AtmAne jAtismaraNa saMbhavatuM nathI. paNa kAMIka bIjA hetuthI A badhI vAta calAvAtI hovAnuM emane lAge che. Avo paNa saMbhava bane che. joke mumukSune A viSaya eTalo prayojanabhUta nathI. e vAta rAkhIne vicAravAnuM che ke A viSaya mumukSune eTalo prayojanabhUta nathI. jANavAno viSaya che. paramArthe Ano koI upayoga nathI. prayojanabhUta nathI eTale zuM ? ke paramArthe Ane samajavAno, jANavAno koI khAsa upayoga nathI. tena jANe topaNa paramArthanA mArge jIva vaLI zake che. jANe topaNa paramArthanA mArge vaLI zake che mATe aprayojanabhUta che. A to keTalA paDakhethI khulAso karyo che eTaluM vicAravAnuM che. athavA jAtismRti' hovI saMbhave che athavA jene jAtismRtijJAna che, te puruSanA saMbaMdhamAM koI jIva pUrvabhave Avyo che. vizeSa karIne Avyo che tene te saMbaMdha jaNAvatAM kaMI paNa smRti thAya to tevA jIvane paNa pratIti Ave. e bIjAne paNa smRti thavAnuM nimitta bane che. te pote vizeSapaNe bahu prasaMgamAM AvyA hoya, paricayamAM AvyA hoya ane ene vAta kare ke Ama banyuM hatuM... Ama banyuM hatuM.... Ama banyuM hatuM... enA uparathI koIne khyAla AvI jAya. pratIti Ave ke barAbara Ama banyuM hovuM joIe, 'gurudevanA viSayamAM A vAta meLa khAya che. gurudevane jAtismaraNa jJAna nahotuM paNa keTalAka bhAsa ane svapna uparathI emane kAMI ne kAMI evuM lAgatuM hatuM ke koI asAdhAraNa bhAvo Ave che paNa kAMI spaSTIkaraNa thatuM nathI. pUjya bahenazrIe jAtismaraNazAnathI eno khulAso Apyo. A prakAra pUrvabhavano che. ke emane pratIti AvI ke barAbara che ema hovuM joIe. e chello prakAra A lIdho. jenA viSe kahe ene jAtismaraNa na hoya. kahenArane jAtismaraNa hoya. ane bIjAne keTalAka potAnA vartamAna pariNAmo uparathI evI Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-6 29 407. pratIti Ave ke A jAtismaraNajJAna barAbara lAge che. mane paNa AvA cilo mArA bhAvamAM utpanna thAya che. e viSaya jAtismaraNajJAnanA viSayamAM eTale ke pUrvabhavanA viSayanI aMdara spaSTIkaraNa ApyuM che. ane e spaSTIkaraNa potAnA anubhava uparathI emaNe ApyuM che). bIjo prazna - jIva samaye samaye mare che te kevI rIte samajavuM?" teno uttara A pramANe vicArazo - jema AtmAne sthULa dehano viyoga thAya che, tene maraNa kahevAmAM Ave che. kharekhara AtmA marato nathI. e to kahevAnI vAta che. sthULa dehano viyoga thAya che, bIjA sthULa dehano saMyoga thAya che. eka dehano viyoga ane bIjA dehano saMyoga. viyoga thayo tenuM nAma maraNa pADyuM. bIjA dehano saMyoga thayo tenuM nAma janma rAkhyuM. AtmA to jabhyo paNa nathI ane AtmA maryo paNa nathI. jema AtmAne sthULa dehano viyoga thAya che, tene maraNa kahevAmAM Ave che, tema sthULa dehanA AyuSyAdi sUkSmaparyAyano paNa samaye samaye hAni pariNAma thavAthI viyoga thaI rahyo che, tethI te samaye samaye maraNa kahevA yogya che. pelI saMpUrNa hAni thaI gaI. AyuSyanI saMpUrNa hAni thatA sthULa deha paNa chUTI gayo. ema AyuSyanI kramazaH hAni thAya topaNa e eka jAtanuM maraNa che. maraNa samIpatA paNa eka jAtanuM maraNa che. te samaye samaye maraNa kahevAyogya che. A maraNa te vyavahAranayathI kahevAya che; vyavahAranayathI kahevAya che eTale zuM? ke nizcayathI maraNanI vAta judI che ane vyavahArathI maraNanI vAta judI che. AyuSyakarmanA kSaya sAtheno saMbaMdha batAvIne ene maraNa kahyuM. mATe te vyavahAra che. bIjAnA sAtheno saMbaMdha te vyavahAra. potAnA ane potAnA viSayamAM vAta thAya te nizcaya. ema "svAzrito nizcaya: pazrito vyavahAra:' evuM je sUtra che e pramANe ahIMyAM paNa samajavuM. A maraNa te vyavahAra nathI kahevAya che; nizcayathI to AtmAne svAbhAvika evA jJAnadarzanAdi guNaparyAyanI vibhAva pariNAmanA yogane lIdhe hAni thayA kare che," nizcaya maraNa mATe. gujarAtI samajameM AyegI ? hindI che. vyavahAramaraNa dehatyAga aura nizcayamaraNa dehatyAgameM vyavahAra prANa kA abhAva hotA hai, nAza hotA hai. zvAsozvAsa, Ayu, paMcendriya, mana, vacana, kAyA kA yoga.ye dasa paryAptirUpa jo vyavahAra prANa hai, dasa prANa jisako kahate hai, usakA viyoga hone se usako vyavahAramaraNa kahate haiM. nizcayamaraNa kisako kahate haiM? bhAvaprANa kA nAza hotA hai usako nizcayamaraNa Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 408 rAjahRdaya bhAga-12 kahate haiM. donoM prANa haiM. nizcayaprANa mAne vAstavika prANa, kharA prANa. vyavahAprANa mAne vAstavika prANa nahIM, vaha AtmAne saMyogarUpa saMbaMdhase pudgalIMkA kucha sthitiparyata sAtha rahanA hotA hai. utanI bAta hai. kahate haiMki, vyavahAramaraNa usako kahate haiMki jo sthUla dehAdikA tyAga hove usako vyavahAramaraNa kahate hai.nizcayase to AtmA ko svabhAvika aise jJAna, darzana Adi guNaparyAyoMkI vibhAva pariNAma ke saMyoga che kAraNa se hAni hone lagatI hai. aura vaha hAni AtmAkA nityapanA Adi svarUpako bhI grahaNa karake rahatI hai to usake samaya samayamaraNa kahanemeM AtA hai. * kayA kahA? ki AtmAno jo vibhAva pariNAma yAnI vikArake jo pariNAma hote hai, usa vikArapariNAma ke kAraNa usakA jJAna hai, unakA darzana hai, jo AtmA ke prANa hai, unako hAni pahuMcatI hai. aise pahuMcatI hai. jIva Idhara bahuta rAga-dveSa, moha karatA hai, vibhAvapariNAma (karatA hai to usako ekendriyameM jAnA hotA hai,nigodameM jAnA hotA hai. vahA usakA jJAna-darzana bilakula Avarita ho jAtA hai. matalaba nAzake barAbara ho jAtA hai. AMzika hAni hotI hai to doIdriya hotA hai, tIna indriya, coindriya aisA hotA hai to usameM bhI jyAdA jJAna nahIM hai. are.... saMjJI paMcendriya ko bhI bahuta kama jJAna hai. vicArazakti usakI kuMThita ho jAtI hai. isa prakAra se jJAnakI, darzanakI hAni huI. AtmAmeM AtmazAMti nAma kA prANa hai. AnaMdaprANa jisako kahate haiM, sukharUpa prANa kahate hai. isakI bhI hAni hotI hai, rAga-dveSa-mohake kAraNa. rAga-dveSa-mohameM AkulatA bahuta hotI hai, duHkha bahuta hotA hai. bahuta duHkha hone se, AkulatA bahuta baDha jAne se azAMti ho jAtI hai, zAMti kA khUna ho jAtA hai, nAza ho jAtA hai. yaha bhI AtmA ke bhAvaprANa kA nAza hai. nigodameM bahuta duHkha hai. pracura kaSAyakalaMkI dhavala meM aisA pATha hai. SakhaMDAgama para "vIrasenasvAmIkI TIkAhai. usameMlikhA hai ki nigodake jIva ke pariNAma kaise hote haiM? jo sarvajJa ke jJAnagocara hote haiM. pracUra kaSAyakalaMkamaya hote haiM. bahuta duHkha, bahuta kaSAya. mana nahIM hai. aura jJAna to bilakula Avarita ho gayA hai. usako bhAvamaraNa kahanemeM AtA hai. aisA jJAna aura sukha kA ghAta hone kA samaya samaya anubhava hotA hai usako samaya samaya kA bhAvamaraNa kahane meM AtA hai. paMdraha sAlakI umrameM yahakAvya likhA hai. "bahu puNyakerApUMjase." usameM vahabAta AtI hai ki are..! jIva! tumako lakSmI milatI hai, tumako sattA milatI , rAjya meM. aura tumako kuTuMba-parivAra kI baDhavArI hotI hai usameM tumako kayAM milA? eka Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-6 29 49 kSaNabhara vicAra karake dekha tuje kyA milA ? ki aise saMyogo ke Azrita tUne bahuta AkulatA kI, bahuta rAga-dveSa kiyA. tIvra rAga kiyA. bahuta paise mile, kuTuMba-parivAra bahuta baDha gayA, sattA bahuta milI. tIvra rAga kiyA, isameM kayA kiyA? "kSaNa kSaNa bhayaMkara bhAvamaraNe kAM aho rAcI raho ?' rAcI mAne khuza honA. tere bhAvaprANa kA to nAza hotA hai aura tuje khuzI hotI hai. mUrkhatA kI bhI koI hada hotI hai caMdraha sAlakI ujhameM aisA kahate haiM tere nukasAnameM tUkhuza hotA hai. kyA bAta hai? isa viSaya ko kabhI socA nahi, vicArakiyA nahIM. isaliye tUapanA nukasAna karake, vartamAna Ayu pUrA karake, ye noTa hai-pUrvapuNya kI yaha noTa hai usakA kharca kara diyA. kahAM kharca kiyA? jhahara khAne meM paisA to thA lekina aphIna kharIdA. apane prANa kA nAza karake ekendriya AdimeM jIva calA jAtA hai. isaliye usako samaya samaya maraNa kahane meM AtA hai. tIsarA prazna... mumukSu-saMsArIjIvoM kA to bhAvamaraNa hotA hai. pUjya bhAIzrI - ajJAnadazA meM bhAvamaraNa hotA hI rahatA hai. cAroM gatimeM. manuSya ho, deva ho, tiryaMca ho, nArakI ho. AtmajJAna ke abhAvameM muje kyA karanA ucita hai,merA samucita kartavya kyA hai? aura merA akartavya kyA hai? usakA jJAna nahi hone se apanI hAni ke pariNAma karate haiM aura acchA lagatA hai. yahameM ThIka karatA huM, usakA nAma viparita jJAna kaho, usakA nAma ajJAna kaho. eka hI bAta hai. mumukSu -tophirakayA kareM? pUjya bhAIzrI :- sahI jJAna karanA, saccA samyajJAna karanA. samyajJAna kA mukhya gaNa yahI hai ki vaha heya upAdaya ko yathArtharUpa se jAnatA hai. heya kyA hai? upAdeya kyA hai?merA kartavya kyA hai?merA akartavya kyA hai? "tIsarA prazna :- kevaLajJAnadarzanameM bhUta aura bhaviSyakAlake padArtha..." kevalajJAnadarzana meM bhUtakAlake padArtha... "aura bhaviSyakAlake padArtha vartamAnakAlameM vartamAnarUpase dikhAyI dete haiM, vaise hI dikhAyI dete haiMyA dUsarI taraha ? aisA eka prazna uThAyA hai. kevalajJAna hotA hai to vartamAna padArtha ko to hama vartamAna sthitimeM dekhate haiM. lekina pUrvameM jo isa lakaDIkI sthiti thI aura bhaviSyameM kyA sthiti hogI? usakA jJAna usameM hotA hai to kisa DhaMga se hotA hai? kisa prakAra se hotA hai? jese vartamAnameM eka peDakIlakaDI thI to usakA jJAna peDarUpa hotA hai?yA abhI jo sthiti hai usarUpa hotA hai? hotA hai to kisarUpa hotA hai? aura kevalajJAna bhUtakAlake padArtha Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 410 rAjahRdaya bhAga-12 ko aura bhaviSyake padArtha ko kisa taraha jAnatA hai ? aisA prazna liyA hai. jAnanA kaise hotA hai ? vartamAnavat jAnatA hai ? yA koI anyarUpa se jAnatA hai ?kaise jAnatA hai ? vartamAnarUpa mAne kaise ki jaise yaha vartamAnameM dikhane meM AtI hai aise. usako vartamAnarUpa kahate hai. aise jAnate haiM ? yA koI anyarUpa se jAnatA haiM? aisA prazna kiyA hai. isa praznase kevalajJAnakA jAnanekA prakAra kaisA hotA hai ? kevalajJAna kaise jAnatA hai ? usako spaSTa karate hai. usako spaSTa karane se yaha patA calatA hai ki kevalajJAnakA svarUpa kaisA hai ? isa praznameM yaha jAnakArI milatI hai kI kevalajJAnakA svarUpa kaisA hai ? dUsarA prazna prayojanabhUta hai, tIsA prazna utanA prayojanabhUta nahIM hai. kacoMki dUsare praznameM to samaya samaya bhAvamaraNa meM apanI hAnI hotI hai, apane sukha kA nAza hotA hai. to yaha prayojana hai. tIsare praznameM utanA prayojana nahIM hai. kyoMki jAnanekA tarIkA aisA ? utanI bAta hai. aura vaha bhI kevalajJAnIko jAnanekA tarIkA kaisA hotA hai ? utanI bAta hai. utanA usameM eka muddA avazya hai ki aisA kevalajJAna aisA jAnane se AtmA kI zakti agara vikAsa ho, paripUrNa AtmA kI jJAnazakti kA vikAsa ho to kitanA baDA vikAsa hotA hai ? apanI zaktikA aMdAja, apanI zakti kA nApa isameM A sakatA hai. itanI bAta hai. uttara :- 'vartamAnameM vartamAna padArtha jisa prakAra dikhAyI dete haiM, usI prakAra bhUtakAlake padArtha bhUtakAlameM jisa svarUpase the usa svarUpase vartamAnakAlameM dikhAyI dete haiM....' jaise ki yaha lakaDI peDarUpa thI. isakA bhUtakAla kaise dikhanemeM Ave ? usakA jaisA paiDa thA vaisA dekhanemeM AtA hai. jaise yaha caMdanakI lakaDI hai, sukhaDakI. to caMdana kA peDa kaisA thA ? usameM eka TUkaDe kA kaunase paramANumeM kahAM usakA avayava thA ? sAre peDameM usakA bhI-paramANuoM kA eka avayavarUpa rahanekA thA to kisa DhaMgase ? kisa paryAyameM ? kisa AkArameM ? kisa raMgameM, rUpameM ? jaisA usI vartamAnameM koI dekhatA thA, vaha bhUtakAlakI bAta, ThIka usI taraha jaise vartamAnameM yaha peDa ho aisA dikhanemeM Ave. aise kevalajJAnameM utanA spaSTa hotA hai. vartamAnavat jisako kahate haiM. kaisA kahate haiM ? bhUtakAlakI paryAyeM bhI vartamAnavat dikhatI hai. aura bhaviSyakAlameM ve padArtha jisa svarUpako prApta kareMge...' mAne jisa avasthAko prApta hogA 'usa svarUpase vartamAnakAlameM dikhAyI dete haiM...' ki jaise vaha jala jAyegI. usakI rakhyA ho jAyegI. jala jAyegI to yaha koyalA ho jAyegA. aise koI na koI paryAya to jalane ke bAda hogI. to vaha bhI vartamAnavat dikhane meM AtI hai. Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-629 411 ki itane kAlake pIche inakI yaha avasthA hai. pahale vaha avasthA thI. aba AgAmI kAlameM vaha avasthA usakI honevAlI hai. vaha samaya kA mApa AtA hai aura usakI avasthA bhI vartamAnavat mAlUma hotI hai. 'vartamAnakAlameM dikhAyI detI haiM. bhUtakAlameM padArthane jina jina paryAyoMko apanAyA hai, ve kAraNarUpase vartamAnameM padArthameM nihita hai...' kayA kahate haiM ki lakaDI kI yaha avasthA hai. usakA kAraNa vaha peDa thA. vaha eka peDa thA isaliye lakaDI banI. cApaDI banI. agara vaha sonA hotA yA patthara hotA to aisI avasthA Aja nahIM hotI. aisI avasthA hone kI yogyatA isa paramANu meM zurU se hI thI, pahalese hI thI. aise kAraNa ko kevalajJAna pakaDa letA hai. jaise koI kaha sakate haiM, anumAna karate haiM na ? ki bhAI ! yaha AdamI Age jAke aisA hI kadama uThAyegA. kayA kahate haiM ki maiM isa AdamI ko jAnatA hUM. agara yaha paristhiti vartamAnameM khaDI ho gaI hai to Age jAke vaha aisA kadama uThAyegA. to vartamAnameM usakI bhaviSyakI paryAyake kAraNako dekhate hue usakA Forecast kara sakate haiM, bhaviSyakI bAta kara sakate haiM. vaise kevalajJAnI pUrva kI avasthAmeM kA2Na dekhakarake usakI kAryarUpa avasthA kaisI hogI ? barAbara vaha jJAnameM AtA hai. mAne yaha kAraNa-kAryakA Logic hai aura kAraNa-kAryakA vastusvarUpa kA jJAna hai. isa kArana se aisA kahane meM AtA hai. phirase, 'bhUtakAlameM padArthane jina jina paryAyoMko apanAyA hai, ve kAraNarUpase vartamAna padArthameM nihita hai, aura bhaviSyakAlameM jina jina paryAyoMko apanAyegA unakI yogyatA vartamAnameM padArthameM vidyamAna hai.' AnevAlI paryAyakA, avasthAkA kA2Na vartamAnameM isa padArthameM maujUda hai. isa kAraNakI maujUdagI se kAryakA bhI jJAna ho sakatA hai. aisA kevalajJAnameM jJAna hotA hai. jaise roTI. roTI hama cUlye 52 2khate hai. vaha kaccI hai, lekina yaha paka jAyegI. paMdraha sekanDameM yA tIsa sekanDameM vaha pUrI kI pUrI paka jAyegI. koM ? ki pakanekA isameM guNa hai. usa jagaha para eka lakaDI rakhe to jala jAve. aura roTIko 2khe to roTI paka jAve. donoM kA kA2Na-kArya padArthameM alaga alaga kAraNa hai isaliye donoM kI avasthA alaga-alaga hotI hai. pAnI ThaMDA hai. aura usameM cUnA DAlanemeM Ave. cUnA bhI sparza kare to vaha ThaMDA hai. cUnAkA itanA baDA eka kIlo, do kIlokA ... leve aura bAladImeM pAnImeM use DAlade. pAnI bhI ThaMDA hai, cUnA bhI uSNa nahIM hai, ThaMDA hai. lekina pAnIkA saMyoga hote hI usameM garamI A jAyegI. vaha garamI Ane se pahale usakA jJAna ho sakatA hai kayA ? hAM, ho Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 412 rAjahRdaya bhAga-12 sakatA hai. donoM kI avasthA to ThaMDI thI. patA bhI lagA kI pAnI garama ho jAyegA. usakA kAraNa kA jJAna jisako hai, usako AnevAlI avasthA kA-kAryakA jJAna bhI hotA hai. usI tarahase. isaliye bhaviSyameM jo jo paryAya honevAlI hai usakI yogyatA, kAraNarUpa yogyatA vartamAna padArthameM rahI hai. usa kAraNa aura yogyatAnA jJAna vartamAnakAlameM bhI kevalajJAnIko yathArtha svarUpase ho sakatA hai" kevalajJAnIko aise kAraNa-kArya kA jJAna yathArtharUpase hotA hai, ho sakatA hai. isaliye kevalajJAnIko aisA jJAna hotA hai. yadyapi isa prazna ke viSayameM bahutame vicAra batAnA yogya hai" ye jo kevalajJAnakA viSayahai usameM to bahutasI bAteM kaha sakate haiM phira bhI idharamaryAdita. (isa prakArakI tattvacarcA) ApasameM patra dvArA hotI rahatI thI. patrAMka-630 vavANiyA, zrAvaNa vada 12, zani, 1951 gayA zanivArano lakhelo kAgaLa pahoMcyo che. te kAgaLamAM mukhya karI traNa prazno lakhyA che. tenA uttara nIce lakhyAthI vicArazoH prathama praznamAM ema jaNAvyuM che ke, eka manuSyaprANI divasane vakhate AtmAnA guNavaDIe amuka hada sudhI dekhI zake che, ane rAtrine vakhate aMdhArAmAM kazuM dekhato nathI; vaLI bIje divase pAchuM dekhe che ane vaLI rAtrie aMdhArAmAM kazuM dekhAto nathI, tethI eka ahorAtramAM cAlu A pramANe AtmAnA guNa upara adhyavasAya badalAyA vinA nahIM dekhavAnuM AvaraNa AvI jatuM haze? ke dekhavuM e AtmAno guNa nahIM paNa sUrajavaDIe dekhAya che, mATe sUrajano guNa hoIne tenI gerahAjarImAM dekhAtuM nathI ane vaLI AvI ja rIte sAMbhaLavAnA dRSyate kAna ADuM rAkhavAthI nathI saMbhaLAtuM, tyAre AtmAnA guNa kema bhulAI javAya che teno saMkSepamAM uttara: jJAnAvaraNIya tathA darzanAvaraNIya karmano amuka kSayopazama thavAthI, iMdriyalabdhi utpanna thAya che. te iMdriya labdhi sAmAnyapaNe pAMca prakAranI kahI zakAya che. sparzendriyathI zravaNendriyaparyata sAmAnyapaNe manuSyaprANIne pAMca Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-630 413 iMdriyanI labdhino kSayopazama hoya che. te kSayopazamanI zakti amuka vyApati thAya tyAM sudhI jANI dekhI zake che. dekhavuM e cakSu-iMdriyano guNa che, tathApi aMdhakArathI ke amuka cheTe vastu hovAthI tene padArtha jovAmAM AvI zake nahIM, kemake cakSu-iMdriyanI kSayopazamalabdhine te hade aTakavuM thAya che, arthAt yopazamanI sAmAnyapaNe eTalI zakti che. divase paNa vizeSa aMdhakAra hoya athavA koI vastu ghaNA aMdhakAramAM paDI hoya athavA amuka hadathI cheTe hoyato cakSuthI dekhAI zakatI nathI; tema bIjI iMdriyonI labdhi saMbaMdhI kSayopazamazakti sudhI tenA viSayamAM jJAnadarzananI pravRtti che. amuka vyAghAta sudhI te sparzI zake che, athavA sUMghI zake che, svAda oLakhI zake che, athavA sAMbhaLI zake che. bIjA praznamAM ema jaNAvyuM che ke, "AtmAnA asaMkhyAta pradeza AkhA zarIramAM vyApaka chatAM, AMkhanA vacalA bhAganI kIkI che tethI ja dekhI zakAya che, te ja pramANe AkhA zarIramAM asaMkhyAta pradeza vyApaka chatAM eka nAnA bhAga kAnaDIe sAMbhaLI zakAya che. bIjI gyAethI sAMbhaLI zakAya nahIM. amuka goethI gaMdha parIkSA thAya; amuka jagoethI rasanI parIkSA thAya; jemake sAkarano svAda hAtha paga jANatA nathI, paraMtu jIbha jANe che. AtmA AkhA zarIramAM sarakhI rIte vyApaka chatAM amuka bhAgethI ja jJAna thAya AnuM kAraNa zuM haze?' teno saMkSepamAM uttaraH jIvane jJAna, darzana kSAyikabhAve pragaTyAM hoya to sarvapradeze tathA prakAranuM tene nirAvaraNapaNuM hovAthI eka samaye sarva prakAre sarvabhAvanuM jJAyakapaNuM hoya; paNa jyAM kSayopazamabhAve jJAnadarzana varte che, tyAM bhinna bhinna prakAre amuka maryAdAmAM jJAyakapaNuM hoya. je jIvane atyaMta alpa jJAnadarzananI kSayopazamazakti varte che, te jIvane akSaranA anaMtamA bhAga jeTaluM jJAyakapaNuM hoya che. tethI vizeSa kSayopazame sparzendriyanI labdhi kaMIka vizeSa vyakta pragaTa thAya che; tethI vizeSa kSayopazame sparza ane rasendriyanI labdhi utpanna thAya che, ema vizeSatAthI uttarottara sparza, rasa, gaMdha ane varNa tathA zabdane Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 414 rAjadda bhAga-12 grahaNa karavA yogya evo paMcendriya saMbaMdhI kSayopazama thAya che. tathApi kSayopazamadazAmAM guNanuM samaviSamapaNuM hovAthI savage te paMcendriya saMbaMdhI jJAna, darzana thatAM nathI, kemake zaktinuM tevuM tAratamya sattva)nathI, ke pAMce viSaya savage grahaNa kare. yadyapi avadhi Adi jJAnamAM tema thAya che, paNa atre to sAmAnya kSayopazama, ane te paNa indriya sApekSa kSayopazamano prasaMga che. amuka niyata pradezamAM jate iMdriyalabdhinuM pariNAma thAya che teno hetu kSayopazama tathA prApta thayelI yonino saMbaMdha chekeniyata pradeze (amuka maryAdA-bhAgamAM) amuka amuka viSayanuM jIvane grahaNa thAya. trIjA praznamAM ema jaNAvyuM che ke, zarIranA amuka bhAgamAM pIDA hoya tyAre jIva tyAM vaLagI rahe che, tethI je bhAgamAM pIDA che te bhAganI pIDA vedavA sAru tamAma pradeza tetarapha kheMcAtA haze ?jagatamAM kahevata che ke jyAM pIDA hoya tyAM jIva vaLagI rahe che. teno saMkSepamAM uttara te vedanA vedavAmAM keTalAka prasaMge vizeSa upayoga rokAya che ane bIjA pradezanuM te bhaNI keTalAka prasaMgamAM sahaja AkarSaNa paNa thAya che. koI prasaMgamAM vedanAnuM bahulapaNuM hoya to sarvapradezamUcchagata sthiti paNa bhaje che, ane koI prasaMgamAM vedanA ke bhayanA bahulapaNe sarva pradeza eTale AtmAnI dazamadvAra Adieka sthAnamAM sthiti thAya che. Ama thavAno hetu paNa avyAbAdha nAmano jIvasvabhAva tathA prakAre pariNAmI nahIM hovAthI, tema vItarAyanA kSayopazamanuM samaviSamapaNuM hoya che. AvAM prazno keTalAka mumukSu jIvane vicAranI parizuddhine arthe kartavya che, ane tevAM praznonuM samAdhAna jaNAvavAnI cittamAM sahaja kvacit icchA paNa rahe che; tathApi lakhavAmAM vizeSa upayoga rokAI zakavAnuM ghaNI muzkelIthI thAya che. ane tethI koIka vakhata lakhavAnuM bane che. ane koIka vakhata lakhavAnuM banI zakatuM nathI, athavA niyamita uttara lakhavAnuM banI zakatuM nathI. ghaNuM karIne amuka kALa sudhI to hAla to tathA prakAre rahevA yogya che; topaNa praznAdi lakhavAmAM tamane pratibaMdhanathI. Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 415 patrAMka-630 yaha "saubhAgyabhAI para hai. gata zanivArako likhA huA patra milA hai. usa patramaiM mukhyataH tIna prazna lIkhe haiM unake uttara nimnalikhita hai jinheM vicAriyegA prathama prazameM aisA batAyA hai ki eka manuSyaprANI dinake samaya AtmAke guNa dvArA amuka hada takadekha sakatA hai... kyA kahate haiM? "ekamanuSyaprANI dina..." sUryake prakAzameM amuka kSetra parvata dekha sakatA hai. aura rAtri samaya aMdheremeM kucha nahIM dekhatA sUryanA prakAza milane se kucha hada taka dekhatA hai. jitanA kSetra hai pUrA to nahi dekha sakatA hai, lekina maryAdita kSetra ko dekhatA hai. aura rAtrike samaya aMdheremeM kucha nahIM dekhatA, phira dUsare dina punaH dekhatA. hai..." usI padArthako. jo aMdheremeM nahIM dikhatA thA usako dinake samayameM phira dekhatA hai. aura phira rAtriko aMdheremeM kucha nahIM dekhatA." phira rAtri AtI hai, usako dekhanemeM nahIM AtA. isase eka ahorAtrameM. aho mAne dina. eka dina aura rAtrimeM cAlU isa prakArase AtmAne guNa para, adhyavasAyane badale binA, kyA na dekhanekA AvaraNa A jAtA hogA ? athavA dekhanA yaha AtmAkA guNa nahIM paraMtu sUraja dvArA.... sUryakI upasthitine kAraNase AtmA dekhatA hai. isaliye sUrajakA guNa honese sUraja mAne sUrya. "sUrajakA guNa honese usakI anupasthitimeM dikhAvI nahIM detA ? aura phira IsI taraha sunaneke tameM kAna ADA.." ADA mAne kAna ADe hAtha rakha deve, aMgulI rakhanese sunAyI nahIM detA, taba AtmAkA guNa kyoM bhUlA diyA jAtA hai ?" ki AtmAkA guNa vinaSTa ho jAtA hai? vinAza ho jAtA hai? isakA saMkSepameM uttarakayA prazna calA hai? jJAna jAnatA hai, AMkha se dekhatA hai, kAna se sunatA hai. aisA eka jJAnakA (kArya hai). varNako jAnane kA kArya AMkha dvArA hotA hai. AvAjako sunanekA jJAna kAna dvArA hotA hai. to aisA honemeM bhI yaha kyA gaDabaDI hai? ki sUrya nahIM hova to AMkha nahIM dekhe ! jJAnako dekhanA baMdha hove aura sUryakI upasthitimeM jJAna dekhane lage. to yaha dekhanekA guNa jJAnakA hai? yA phira sUryameM koI aisA guNa hai ki jo jJAnako dikhAne lagatA hai?vAstavameM bAta kayA hai? kAnase sunate haiM. aMgulI rakha deve, yA kucha rakhadeva, baMdha karadeve to sunAInahIMdetA.yahakisa prakArakI bAta haiMki vaha AtmAkA guNa usa vaphata kAryanahi karatA hai? aura guNakA kArya usameM nahIM hotA hai, aisA dikhanemeM AtA hai. aisA kayoM guNa hai to kArya to karanA cAhiye. AtmA aisA parAdhina kayoM hove ? Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 416 rAjahRdaya bhAga-12 ki kucha dUsare padArthanI madadase jAne-dekhe. dUsare padArthane Age-pIche honese usakA jAnanA-dekhanA nahIM hove.yaha bAtamaisI hai? vAstavameM prazna dekhe to yaha prazna nimitta-upAdAnakA eka peTA vibhAga hai. muddA yaha hai ki jAnanekA guNa to AtmA ke upAdAnameM hai. upAdAna mAne nijazakti. aura nimitta mAne parasaMyoga, dUsare padArthanA saMyoga. AtmAkI avasthA jo jJAnarUpa hai usameM pasaMyoga se jo pheraphAra dikhanemeM AtA hai, to vAstavameM yaha donoM padArthakI vaijJAnika paristhiti kyA hai? usakA SciencekIna-sAhai?kyA AtmA dUsare padArthane Adhina hI kara sakatA hai, svataMtrarUpase nahi kara sakatA haiyA svataMtrarUpase kara sakatA hai? vAstavika paristhiti kyA hai? aisA eka dAMta praznameM rakhakarake prazna pUchA hai. isakA uttara dete haiM. jJAnAvaraNIya tathA darzanAvaraNIya karmakA amuka kSayopazama honese... amuka mAne kiMcitu. "jJAnAvaraNIya tathA darzanAvaraNIya karmakA amuka kSayopazama honese indriyalabdhi utpanna hotI hai. usako labdhi kahate haiM. ekendriyakI labdhi, doindriyanI labdhi, tIna indriyanI labdhi aura manuSyako pAMca indriya aura chaThavA mana, aisI chaha indriyoMkI labdhi apaneko hotI hai. labdhi mAne kyA? ki jaba hama cAhe usakA prayoga kara sake. usako labdhi kahate hai riddhi-siddhinI labdhi hotI haina? kisIko aisI labdhi hotI haiMki jaise pAnIdete hai to usakA roganikala jAtA hai. pAnI maMtrIta karate haiMna? yaMtra-taMtranI labdhi hotI haina? bahuta-sI asaMkhya prakAranI vidyA vizvameM hai. usako labdhi kahate haiM ki koI viziSTa prakArakI labdhi hai. aise yaha pAMca indriya aura chaThavAmana kI labdhihai. hama manuSyako utanI labdhihai. agara hama sunanA cAhate haito hama kAna para hamArA upayoga le jAte haiM. hama dekhanA cAhate hai to AMkha para hamAre jJAnake vyApArako le jAte haiM. svAdalenA cAhate hai to hama hamAre upayogako, jJAnane vyApAra ko vahAM lagAte haiM. koI ciMtA hove, yA vicAra karanA, socanA hove to manameM hamAre upayoga ko lagAte haiM to jisa-jisa kamase yaha hotA hai, ekasAthe do kAma nahIM ho sakatA hai. isa labdhimeM utanI maryAdA hai ki chahIM prakAranI labdhi hone parabhI kramase hama eka-eka lablikA upayoga kara sakate haiM. ekasAthe dokA nahIM kara sakate. jyAdAkA to savAla nahIM rahatA. to aisI indriyalabdhi, jJAnAvaraNIya aura darzanAvaraNIya kamake kSayopazamase jIvako hotI hai. usako Indriyalabdhi kahate hai. vaha indriyalabdhi sAmAnyataH pAMca prakAraka kahI jA sakatI hai. sparzendriyase Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-630 417 zravaNendriya paryata...." pahalI sparzendriya aura pAMcavI zravaNendriya. sparzendriya mAne tvacA jo sparzako mAluma karatI haikiyaharukhA hai, yaha mulAyama haiyA garama hai, ThaMDA hai, halakA hai, bhArI hai aise usako sparzendriya kahate haiM phira rasanAindriyahotI hai. jIbha, nAka-dhrANendriya, cakSuIndriya aura karmendriya. "sparzendriyase zravaNendriya parvata sAmAnyataH manuSyaprANIko pAMca indriyoMkI labdhikA kSayopazama hotA hai" sAmAnyarUpase. vizeSarUpase kisIko mana nahIM hotA hai, aisA bhI banatA hai. mana binAke bhI manuSya hote hai jisako asaMzI paMcendriyabhI kahanemeM AtA hai. jo saMmeIna manuSya hote hai,vaise.yAkisIkI AMkha phUTa jAtI hai. AMkha phUTa jAtI haito vahadekha nahIM sakatA. vaha cAra indriya nahIM hotA. vaha to paMcendriya hI hotA hai. lekina usakI jo labdhihai usako hAni ho gaI. aisA huA. "usa kSayopazamakI zaktikI amuka vyAhati hone taka jAna-dekha sakatI hai.' kSayopazama zaktikI bhI eka maryAdA hai vaha amuka hada taka yA amuka usako jo kucha jAnane-dekhanemeM vyAhata hove mAne aMtarAya hove, aisA hove vahAM taka vahanahIM jAnedekhe. jaise hama khullI jamIna hove to eka mAIla, do mAIla, pAMca mAIla taka hama dekha sakate haiMyaha rAstA eka mAIla taka dIkhatA hai. bIcameM koI divAra A jAtI hai to hama tIsa phITa ke Age nahIM dekha sakate. isa kamare ke pIche kyA ho rahA hai hamako patA nahIM to hamArI dekhanakI zakti to eka mAIla taka thI. rAstA khullA ho to do kilomiTara taka barAbara dIkhe. dasa phITa Age eka dIvAla ho gaI (to) hamArA dekhanA baMdha ho gayA. to usako vyAhata kahate hai. bAdhA jisako kahate hai. bAdhA Ane se, kucha bAdhA Ane se kama dikhe. bAdhA nahi hova to jyAdA dikhe. aisI yaha lablikA prakAra aisA hotA hai. labdhi hai phira bhI usa maryAdAvAlI labdhi hai. labdhimeM usako jAnane. dekhanekI aisI maryAdA hai. mumukSu -usakI khudakI zakti aisI hai? pUjya bhAIzrI khudanI aisI zakti hai jaise hama camA lagAte hai hamAre naMbara alaga alaga hai. eka naMbarakA cazamA sabhIko lAgu nahIM hotA. IsakA matalaba kayA huA ? kikisIkI AMkha se dekhanakI zakti kama hai, kisIkI jyAdA hai kitanI jyAdAkama hai? to vaha naMbarase hama batA sakate hai. isako jyAdA naMbarakA glAsa cAhiye, to usakI AMkhameM dekhane kI zakti kama ho gaI hai. usako bilakula Glass kI AvazyakatA nahIM hai. to usakI zakti barAbara hai, vaha AdamI Normal vaha dekha Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 418 rAjahRdaya bhAga-12 sakatA hai. toye zaktikI kamI-besIkA nApa karane ke liye naMbara hai. mumukSu - AMkha dekha sakatI hai, vaha isa prakAranI hai kI vaha caramAse hI dekha sakatI hai? pUjya bhAIzrI:- hAM. usa prakAranI hai. vaha usakI zaktikA mAhaii. avasthAkA, jJAnakA nApa huA. dekhanakI jJAnakI maryAdA kitanI hai kitanI nahIM hai? usameM utanI bAta huI. mumukSu -kAMcakAnimitta cAhiye? pUjya bhAIzrI - hAM, kAcakA nimitta cAhiye kA matalaba kyA hai? ki usakI zakti kama hai. to hamAre pAsa dekhaneke liyedo tarIke haiM kisI bhI bAta ko dekhaneke liye do tarIke hote haiM. padArthanI avasthAkA jJAna karake usa padArthanI mUla zakti kisa prakArakI hai, kisa hAlatameM hai, usako bhI hama dekha sakate haiM. dUsarA, saMyogase usakA nApanikAlanA yaha bhI usakIdekhanekI dUsarI zakti hotI hai. usI sidete dekhate haiM. yAnI do Angle se eka hI avasthAko dekhanakA vizvameMdRSTikoNa hai. kahAMse dekhe? jese eka AdamI eka jagahase dUsarI jagahataka jAtA hai. gharase nikalA, maMdira AyA. abhI rAtemeM khaDA hai. rAstame calatA hai samajo. to usako maMdirane dekhe yA gharase dekhe ? do jagahase usako dekha sakate haiM gharase to utanA dUra nIkala gayA ki karIba-karIba maMdirake pAsa pahuMcA. to gharase dUra hai aisA kaheMge. aura maMdirake pAsa pahoMcA hai to maMdirase dekhe to kyA hai? kimaMdirase najadIka hai aise dekhe. vAstavameM to jahA hai vahAM hai. lekina dekhanekA do Angle hote haiM, do dRSTikoNa hote hai kahAMse hameM dekhanA hai?padArthako hamako kahAMse dekhanA hai, usakA nizcaya hama kara sakate haiM. yahAM se dekhe athavA vahAM dekhe. prastuta viSaya hai usameM jJAnakI dekhane, jAnanekI maryAdAnI carcA ho rahI hai. hameM jJAnako apanI zaktise dekhanA hai? yA jJAnako dUsare padArthane saMyoga yA nimittase dekhanA hai? do Angle se, do dRSTikoNase usako dekha sakate haiM, nApa sakate hai. aura donoM taraphase, donoM dRSTikoNase dekhanemeM hameM sahI jJAna kaise hotA hai? mAne donoM dRSTikoNase dekhane se usakA sahI jJAna hotA hai ki vAstavameM paristhiti kyA hai? aura sahI jJAna hone se abhI isake upara koI nirNaya-DecisionlenA ho to hamale sakate haiM ki hameM kayA karanA cAhiye ? hameM kyA nahIM karanA cAhiye ? utanI bAta hai. yaha dekhanekA dRSTikoNa hotA hai. Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-630 mumukSu :- darzana-jJAnane AvaraNa hoya to kevI rIte thAya ? pUjya bhAIzrI :- kevI rIte thAya eTale zuM prazna che ? - mumukSu H- AvaraNano kSaya kevI rIte thAya ? pUjya bhAIzrI :- AvaraNano kSaya. nirAvaraNa aisA jo apanA mUla svarUpa, usakA anubhava karanese, usameM lina honersa AvaraNakA kSaya ho jAtA hai. sabhI sarvaza paramAtmA kevalajJAnI prabhune apane svarUpameM lina hokake jJAnAvaraNIya au2 darzanAvaraNIyakA kSaya kara DAlA. bhagavAnako birAjamAna kiye hai. hamane kisa avasthAmAM kiye haiM ? to svarUpameM lina ho gaye haiM. aisI avasthAmAM rakhate haiM na ? to unako jJAnAvaraNI aura darzanAvaraNI hotA nahIM hai. 419 mumukSu :- AThe karmano nAza....? - - pUjya bhAIzrI :- hAM. sabhI karmakA kSaya eka hI prakA2se hotA hai. ATha prakArakA kaho yA karma anaMta prakA2Ne kaho. sabhI karmakA kSaya eka hI rIti se hotA hai. mAne karmakSaya karanekI Master key eka hI hai. karma anaMta prakA2ke haiM. lekina paramAtmA honeke mArgakI jo kAryapaddhati hai usameM eka hI prakAra hai. isaliye mArgakI eka suMdaratA hai, yaha suMdara upAya aisA hai ki hamako laMbIcauDI mAthApacIsI karanI paDe nahIM. eka hI rIta hama sIkha jAve. eka paddhatiko hama grahaNa kara leve. basa ! khatama. ATho karyoM ko khatama hone ke liye aura sAre saMsArako nAza karaneke liye, nirvANapadakI prAptike liye eka hI paddhati hameM samajanI hai, hameM sikhanI hai aura hameM kAryAnvita karanI hai. itanI bAta hai. itanA yaha suMdara mArga hai. mumukSuH-... pUjya bhAIzrI :- basa ! svarUpameM lina honA, svarUpameM sthira honA. apane svarUpakA jJAna karanA. jJAna karanese AtmAmAM kisa-kisa prakArakI zaktiyAM haiM usakA jJAna hogA ki AtmAneM jJAnazakti kitanI mahAna hai aura AnaMdazakti kisa prakArakI hai. kisa prANIko ko AnaMda pasaMda nahIM hai ? aisA bana hI nahi sakatA. sabhIko AnaMda cAhiye. jaba jIvako apane svarUpameM zaktirUpase anaMta AnaMda bhA hai, aisA jaba mAluma paDatA hai to jIva aMtarmukha hokarake isa AnaMdako bhoganemeM, lina honemeM usako eka AkarSaNa paidA hotA hai. hamAre pariNAma pAMca indriyoMke viSaya prati kacoM jAte hai ? ki vahAM AnaMda hai, vahAM sukha hai aisA hamArA nizcaya hai. hamAre pUrvagrahita nizcayake kAraNa hamAre pariNAma Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 420 rAjahRdaya bhAga-12 vahAM lage rahate haiM, laga jAte hai, laganemeM hama khuda rokasakate nahIM hai. aisI hAlata bana gaI hai. hama kahate haiMki vahAM AnaMda hotA to tuje tRpti milatI. lekina tuje tRpti to kabhI na huI hai, na honevAlI hai. isaliye agara tere AnaMdakA tuje patA cala gayA to. tere pariNAmakA AkarSaNa apane AtmAmeM laganekA ho jAyegA. AtmAmeM sabhI pariNAma laga jAnese saba kamake AvaraNa khatama ho jAyeMge aura nirvANapada kI, nirAvaraNadazA kI prApti ho jAyegI. basa! ItanI bAta hai. jo kucha bAta hai vaha to utanI hI hai. lekina isa jIvako samajameM nahIM AtI hai, isaliye usako laMbIcauDI karake samajAnemeM AtI hai. bAkI bAtato ItanI hI hai. koI laMbI bAta isameM hainahIM. mumukSu-yaha bAta hameM anaMtakAlanikala gayA. pUjya bhAIzrI - anaMta kAlase hama ulaTa cale to anaMta kAla nIkalA. hamane hamArA AnaMda hamAremeM hai, dUsaremeM nahIM hai aisA socA hI kaba hai? socA hI nahIM, jo bAta samajameM AvI nahIM usake liye prayatna honA to saMbhava bhI nahIM. kaise prayatna ho sakatA hai? sAre jagatako dekho. kyA paristhiti hai? ki bAharameM jahAM bhI sukhakA sAdhana mAnA hai usako juTAneke liye sArI duniyAkI dauDa lagI huI hai. eka jainadarzana aisA hai, yaha Astikya darzanomeM bhI yaha bAta hai ki sukha to AtmAmeM hai. AtmAkA sukha AtmAne bAhara kahIM nahIMhaito AtmAmeM-svabhAvameM pariNAma lagAne cAhiye. aba yaha bAta sunanemeM Ane para bhI hama sIdhA nahIM cale, ulaTA cale to hamArI hAlata kyA banegI ? ki jo dUsare saMsArI prANIoM kI hotI hai, karmakA baMdha baDha jAnero, jJAna aura sukhakI hAni honese phira durgatimeM jIva calA jAtA hai. durgatimeM calA jAnA yaha sahajamAtrameM hai. sahajamAtrameM AyuSya pUrA karake jo bhI rAga, dveSa, moha kiye haiM usake phalameM durgatimeM jAnemeM dera lagatI nahIM hai. AyuSya pUrA hote hI dUsare samayameM durgati cAlu ho jAtI hai. mumukSu -ATheyakarmano kSaya ekasAthe thAya? pUjya bhAIzrI:- nahIM eka sAthe to na thAya. AThoM karmokA kSaya ekasAtha nahIM hotA. pahale sabase baDA duzmana mohanIya hai. darzanamohanIyakA kSaya hotA hai. phira kramazaH cAritramohanIyakA kSaya hotA hai. aura jaise-jese darzanamohanIya aura cAritramohanIya kA kSaya hotA hai to jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya aura aMtarAya, jo tIna ghAtikarma hai usakA bhI kramazaH kSaya hone lagatA hai. bArahave guNasthAnameM ye mohakarma kA kSaya honese terahad guNasthAnameM jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya aura Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-630 421 aMtarAya bhI prathama samayameM hI khatama ho jAte hai aura vahAM cAroM ghAtIko~kA kSaya hokarake kevalajJAnakI prApti hotI hai. deha chatAM nirvANa.' deha hone52 bhI usako nirvANa kahate haiM. coki usakA phira janma-maraNa honevAlA nahIM hai. yaha cAra Ayu (karma) jo aghAti hai, usakI sthiti pUrI hornese phira siddhapadakI prApti hotI hai. aisA krama paDatA hai. mumukSu :- aghAti bhogavavA ja paDe. = == pUjya bhAIzrI :- bhogavavA paDe matalaba kacA hai ki Apake bagalameM yaha divA2 hai Apako cA Apatti hai ? Apake bagalameM yaha bhAI baiThe haiM usakI koI Apatti hai kacA ? jaise bhagavAnake bagalameM deha hai, gotra hai. paramANu bAjumeM paDe haiM. bhoganA mAne isase koI Apatti nahIM AtI. usase koI upadrava nahIM hotA. bhoganemeM kyA hotA hai ? ki hama upadravako samaja lete haiM ki dekho ! bhagavAna ko bhI bhoganA paDatA hai. lekina koI upadrava nahIM hai isakA. jo koI takalIpha hai vaha to upadravakI hotI hai. upadrava to kucha hai nahIM. bhale hI deha dehameM hai, bhagavAnakI AtmA apane AtmAneM hai. paramAnaMdarbhe vaha birAjamAna hai. siddhapadameM jo paramAnaMda hai aura terahameM guNasthAnameM jo 52mAnaMda hai, usameM koI pharaka nahIM hai. terahameM guNasthAnameM jo kevalajJAna hai aura siddhapadameM jo kevalajJAna hai usameM koI pharaka nahIM. jaba jJAnameM pharaka nahIM, sukhameM pharaka nahIM, dUsarI koI bAtakIciMtA karanekI koI AvazyakatA nahIM hai. mumukSu :-aghAtikarma... pUjya bhAIzrI :- jJAnameM sArI duniyA dekhanemeM AtI hai. aghAti bhI dekhanemeM Ave aura saba bhI dekhanemeM Ave. jJAnameM vo jAnane kI cIja raha jAtI hai. usakA koI upadrava to nahIM hotA. yaha AyuSya merA hai aisA to caturtha guNasthAnameM khatama ho gayA. apanI AtmAkA jJAna, bhAna honese yaha bhava merA hai yaha bAta khatama ho gaI. isaliye jJAnI zurUse hI sukhI ho jAte haiM. yaha bhava bhI merA nahIM, aura bhavake prasaMgarUpa jo udaya haiM ve bhI mere nahIM haiM. vahAM se to mokSamArgakI zurUAta hotI hai. aisI jo mokSamArgakI zurUAta hotI hai. isaliye vaha sukhakA mArga hai aisA kahanemeM AtA hai. kayA kahate haiM ? 'egaMta so hI muni vItarAgI.' vizvameM kauna sukhI hai ? deva sukhI hai, rAjA sukhI hai, zrImaMta sukhI hai aisA nahIM kahA. eka vItarAgI muni sukhI hai. kyoMki usameM AnaMdakA srota bhItarameM se AtA hai. patA hI nahIM calatA hai ki maine kapaDA pahanA ki nahIM pahanA, ThaMDI laga rahI hai ki nahIM laga rahI hai, garamI ho rahI ki Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 422 rAjahRdaya bhAga-12 nahIM ho rahI hai. usako to patA hI nahi calatA. aise ho jAte haiM. kaise ho jAte haiM? bhItarameM se AnaMda bahuta AtA hai. tejI se Current calatA hai. AnaMdakA Current calatA hai. to dUsarI-dUsarI bAtoMkA patA nahIM calatA hai. utanI vItarAgatA ho jAtI hai, utanAmohakSaya ho jAtA hai. aisI bAta hai. (samaya huA hai...) jJAnIne paNa AtmadazAne bhulAve tevA udaya, udayamAM Ave che, paraMtu tene samabhAvathI vedIne adhika nirmaLatA prApta karavAnI jJAnInI rIta hoya che. mumukSuno. prayAsa paNa tathArUpa hovo yogya che. game tevA udayamAM jAgRti na chUTavI joIe. abhiprAyanI daDhatApUrvaka prayatna thavo ghaTe, to avazya saphaLatA maLe. (anubhava saMjIvanI-149) eka guNane anaMta guNanuM rUpa che. temAM sarvaza. zaktine astitvanuM rUpa che, te sarvajJa zaktinI hayAtIthI samajAya che, paraMtu astitvaguNane sarvazapaNAnuM rUpa dekhAtuM nathI, tethI ukta siddhAMta mATenI samasyA UbhI thAya che. tathApi ema vicAravAmAM Ave ke je sarvazapaNAnuM astitva che te' astitvane sarvazapaNAnuM rUpa hovuM ghaTe che, jemake paramANunuM astitva jaDa rUpe che ane jIvanuM astitva cetanarUpe che, A prakAre ukta siddhAMta samajavo sugama thAya che. (anubhava saMjIvanI-1495) Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vItarAga satsAhitya prasAraka TrasTa upalabdha prakAzana (gujarAtI) graMthanuM nAma temaja vivaraNa 01 adhyAtmikapatra (pUjya zrI nihAlacaMdrajI sogAnIjInA patro) 02 adhyAtma saMdeza (pUjya gurudevazrInA vividha pravacano) 03 Atmayoga (zrImada rAjacaMdra patrAMka-596, 491, 609 52 pUjya bhAIzrI zazIbhAInA pravacano) 04 anubhava saMjIvanI pUjya bhAIzrI dvArA likhita vacanAmRttonuM saMkalana) 05 adhyAtma sudhA (bhAga-1)bahenazrInA vacanAmRta graMtha upara pUjya bhAIzrI zazIbhAInA saLaMga pravacano 06 adhyAtma sudhA (bhAga-2) bahenazrInA vacanAmRta graMtha upa2 pUjya bhAIzrI zazIbhAInA saLaMgapravacano 07 adhyAtma sudhA (bhAga-3) bahenazrInA vacanAmRta graMtha upara pUjya bhAIzrI zazIbhAInA saLaMga pravacano 08 adhyAtma parAga 09 bIju kAMI zodhamA pratyakSa satpuruSa viSayaka vacanAmRttonuM saMkalana) 10 bRhadadravyasaMgrahapravacana (bhAga-1) (dravyasaMgraha graMtha upara pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmInA saLaMgapravacano) 11 bRhadadravyasaMgrahapravacana (bhAga-2) (dravyasaMgraha graMtha upara pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmInA saLaMga pravacano) 12 bhagavAna AtmA (draSTiviSayaka vacanAmRttonuM saMkalana) 13 dvAdaza anuprekSA (zrImad bhagavat kuMdakuMdAcAryadeva viracita 14 dravyadRSTiprakAza (bhAga-3) pUjya zrI nihAlacaMdajI sogAnI tattvacarcA) 15 dasa lakSaNa dharma (uttama kSamAdi dasa dharmo 52 pUjya gurudevazrInAM pravacano) 16 dhanya ArAdhanA (zrImada rAjacaMdrajInI aMtaraMga adhyAtma dazA upara 423 mUlya 02-00 anupalabdha 20-00 150-00 30-00 30-00 30-00 02-00 04-00 06-00 pUjya bhAIzrI zazIbhAI dvArA vivecana) 17 dizA bodha (zrImad rAjacaMdrajI patrAMka-166,449,ane 572 52 pUjya bhAIzrI zazIbhAI dvArA pravacano) 1000 18 guruguNa saMbhAraNA (pUjya bahenazrInA zrImukhethI sphurita gurubhakti) 05-00 19 gurugirA gaurava (pUjya saugAnIjInI aMgata dazA upara pUjya bhAIzrI zazIbhAInA pravacano) 200 20 gurugirA gaurava (bhAga-1) (dravyadRSTiprakAza graMtha upara pUjya bhAIzrI zazIbhAInA patro para saLaMgapravacano) 21 gurugirA gaurava (bhAga-2) (dravyadRSTiprakAza graMtha upara pUjya bhAIzrI zazIbhAInA patro para saLaMga pravacano) 22 jiNasAsaNuM sarvAM (jJAnIpuruSa viSayaka vacanAmRttonuM saMkalana) 10-00 20-00 20-00 08-00 Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 424 23 kuTuMba pratibaMdha (zrImada rAjacaMdra patrAMka-103, 332, 510,528, 537 tathA 374para pUjya bhAIzrI zazIbhAInA pravacano) 25-00 24 kahAna ratna saritA (bhAga-1) paramAgamasAramAMthI cUMTelA keTalAka vacanAmRtto upara pUjya bhAIzrI zazIbhAInAM pravacano) 25-00 25 kahAna ratna saritA (bhAga-2) paramAgamasAramAMthI kramabaddha paryAyaviSayaka cUMTelA keTalAka vacanAmRtto upara pUjya bhAIzrI zazIbhAInAM pravacano) 300 26 kArtikeyAnuprekSA pravacana (bhAga-1)kArtikeyAnuprekSA graMtha upara pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmInA saLaMgapravacano 300 27 kArtikeyAnuprekSA pravacana (bhAga-2) kArtikeyAnuprekSA graMtha upara pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmInA saLaMga pravacano 300 28 klabaddhaparyAya 29 mumukSatA ArohaNa krama (zrImada rAjacaMdra patrAMka-254para pUjya bhAIzrI zazIbhAInA pravacano)15-00 30 nirbhata darzananI keDIe le. pUjya bhAIzrI zazIbhAI) 100 31 paramAtmAprakAza (zrImadyogIndradevaviracita) 15- 32 paramAgamasAra pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmInA 1008vacanAmRtta) 11-25 33 pravacananavanIta (bhAga-1) pUjya gurudevazrInA khAsa pravacano) anupalabdha 34 pravacana navanIta (bhAga-2) pUjya gurudevazrInA khAsa pravacano) 2pa-00 35 pravacananavanIta (bhAga-3) pUjya gurudevazrInA 47naya upara khAsa pravacano) 35-00 36 pravacana navanIta (bhAga-jIpUjya gurudevazrInA 47naya zaktio upara khAsa pravacano) 75-00 37 pravacana prasAda (bhAga-1) paMcAstikAyasaMgraha para pUjya gurudevazrInA pravacano) 6pa-00 38 pravacana prasAda (bhAga-2) paMcAstikAyasaMgrahapara pUjya gurudevazrInA pravacano) 39 prayojana siddhi (le.pUjyabhAIzrI zazIbhAI) 03-00 40 patha prakAza mArgadarzana viSayakavacanAmRttonuM saMkalana) 06-00 41 paribhramaNanA pratyAkhyAna (zrImada rAjacaMdra patrAMka- 15, 128tathA ra64 pa2pUjya bhAIzrI zazIbhAInA pravacano) 42 pravacana sudhA (bhAga-1)pravacanasAra zAstranA saLaMga pravacano 40 43 pravacana sudhA (bhAga-2)pravacanasAra zAstranA saLaMgapravacano 85-00 44 pravacana sudhA (bhAga-3)pravacanasAra zAstranA saLaMgapravacano 30 45 pravacana sadhA (bhAga-pravacanasAra zAstranA saLaMga pravacano 400 46 pravacana sudhA (bhAga-5) pravacanasAra zAstranA saLaMgapravacano 30 47 pravacana sudhA (bhAga-6)pravacanasAra zAstranA saLaMgapravacano 300 48 pravacana sudhA (bhAga-7) pravacanasAra zAstranA saLaMgapravacano 20 49 pravacana sudhA (bhAga-8)pravacanasAra zAstranA saLaMgapravacano 200 50 pravacana sudhA (bhAga-9)pravacanasAra zAstranA saLaMgapravacano 200 51 pravacana sudhA (bhAga-1)pravacanasAra zAstranA saLaMgapravacano 200 para pravacana sudhA (bhAga-11)pravacanasAra zAstranA saLaMgapravacano 200 20 Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 425 pa3 pravacanasAra anupalabdha 54 pracAritakAya saMgraha anupalabdha 55 padmanaMdIpaMcavizatI 56 puruSArthasiddhi upAya anupalabdha 57 rAja hRdaya (bhAga-1) (zrImada rAjacaMdra graMtha para pUjya bhAIzrI zazIbhAInA saLaMga pravacano) 200 58 rAja hRdaya (bhAga-2)(zrImada rAjacaMdra graMtha para pUjya bhAIzrI zazIbhAInA saLaMga pravacano) 200 59 rAja hRdaya (bhAga-3) (zrImada rAjacaMdra graMtha para pUjya bhAIzrI zazIbhAInA saLaMga pravacano) 200 60 rAjahRdaya (bhAga-) ("zrImad rAjacaMdra graMtha upara pUjya bhAIzrI zazIbhAInA saLaMga pravacano 20.00 61 samyakajJAnadIpikA le. zrI dharmadAsajI kSullaka) 1pa-00 62 jJAnAmRtta (zrImada rAjacaMdra graMthamAMthI cUMTelA vacanAmRtto) 06-00 63 samyagdarzananA nivAsanA sarvotkRSTanivAsabhUta cha padano patra (zrImad rAjacaMdra patrAMka-493para pUjya bhAIzrI zazIbhAInA pravacano) 200 64 siddhapadano sarvazreSTha upAya (zrImada rAjacaMdra patrAMka-147, 194, 20, 511, 560tathA 819para pUjya bhAIzrI zazIbhAInA pravacano) 25-00 65 samayasAra dohana pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmInA nAIrobImAM samayasAra paramAgama upara thayelAM pravacano) 3pa-00 66 suvidhidarzana pUjya bhAIzrI dvArA likhita suvidhilekha upara temanAM pravacana) 25-00 67 svarUpabhAvanA (zrImada rAjacaMdra patrAMka-913,710ane 833para pUjya bhAIzrI zazIbhAInA pravacano) 25-00 68 samaktinuM bIja (zrImada rAjacaMdra graMthamAMthI satparuSanI oLakhANa viSayaka patrAMkaupara pUjya bhAIzrI zazIbhAInA pravacano) 300 69 tattvAnuzIlana pUjya bhAIzrI dvArA likhita vividha lekha) 70 vidhivijJAna vidhiviSayaka vacanAmRttonuM saMkalana) 07-00 71 vacanAmRtta rahasya pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmInAnAIrobImAM bahenazrInA vacanAmRtta para thayelAM pravacano) 2pa-00 72 vacanAmRttapravacana (bhAga-1) 73 vacanAmRtta pravacana (bhAga-2) 74 vacanAmRtta pravacana (bhAga-3) 75 vacanAmRtta pravacana (bhAga-4) 76 yogasAra anupalabdha 77 dhanya ArAdhaka 78 adhyAtma sudhA (bhAga-jI bahenazrInAM vacanAmRta graMtha upara pUjya bhAIzrI zazIbhAInA saLaMga pravacano 3 0.00 79 adhyAtma sudhA (bhAga-5) "bahenazrInAM vacanAmRta graMtha upara pUjya bhAIzrI zazIbhAInA saLaMgapravacano 30.00 80 cha DhALApravacana (bhAga-1) 2 ) Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 426 81 cha avayana (bhAga-2) 2000 82 cha avayana. (ma -3) 2000 83 muktino mArga sattAsvarUpa graMtha para pUjya gurudevazrInA pravacana) 20.00 84 22466ya (2-5) ('shriim6|4yNdr' 2 652 5zya 59. AlcuSusavayanal)20.00 85 20466ya (bhAga-6)('zrIma6 24yaMdra' ya.752 50yaISzrI.zazamana sa vayana)20.00 86 204665 (bhAga-7) ('zrIma6 204yaMdra' ya. 52 pUthya mauszrI. cus-uAMAl)20.00 87 22466ya. (01-8)('zrIma64yaMdra' ya. 652 pUzya mA zrI.za.Susavayana)20.00 88 204665.(un-8)('zrIma6 204yaMdra' prAtha.652 55 zrI.zazI.cuSusavayana)20.00 88 20466ya (un-10)('zrIma624yaMdra' ya. 52 pUnya CuSzrI.zazalcuSuAMuvayanal)20.00 89 rAjahRdaya (bhAga-11)("zrImad rAjacaMdra graMtha upara pUjya bhAIzrI zazIbhAInA saLaMga pravacano) 20.00 88 2066 (2-12)('shriim62|yNdrth 652 54ya uSzrI.za.cuSusavayanal)20.00 0 adhyAtma sudhA (bhAga-6) "bahenazrInAM vacanAmRta graMtha upara pUjya bhAIzrI zazIbhAInA saLaMgapravacano 20.00 mUlya 20-00 150-00 50-00 zrI vItarAga satsAhitya prasAraka TrasTa upalabdha prakAzana (hindI) graMtha kA nAma evaM vivaraNa 01 anubhava prakAza (le. dIpacaMdajI kAsalIvAla) 02 Atmayoga (zrImad rAjacaMda patrAMka-469, 491, 609 para pUjya bhAIzrI zazIbhAIke pravacana) 03 anubhava saMjIvanI (pUjya bhAIzrI zazIbhAI dvArA likhe gaye vacanAmRttoMkA saMkalana) 04 Atmasiddhi zAstra para pravacana (pUjya gurudevazrI dvArA) 05 Atmaavalokana 06 bRhada dravyasaMgraha 07 dravyadRSTiprakAza (tInoM bhAga-pUjya zrI nihAlacaMdajI sogAnIjIke patra evaM tatvacarcA) 08 dUsarA kucha na khona (pratyakSa satpuruSa viSayaka vacanAmRtoMkA saMkalana) 09 daMsaNamUlo dhammA (samyaktva mahimA viSayaka AgamoMke AdhAra) 10 dhanya ArAdhanA (zrImada rAjacaMdrajIkI aMtaraMga adhyAtma dazA paraoN pUjya bhAIzrI zazIbhAI dvArA vivecana) 11 dizA bodha (zrImada rAjacaMdra patrAMka-166, 449, 572 para __ pUjya bhAIzrI zazIbhAIke pravacana) 12 dhanya puruSArthI 13 dhanya avatAra 14 guru guNa saMbhAraNA (pUjya bahinazrI caMpAbahina dvArA guru bhakti) anupalabdha 30-00 06-00 06-00 25-00 15-00 Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 427 15 guru girA gaurava 16 jiNasAsaNaM savvaM (jJAnIpuruSa viSayaka vacanAmRtoMkA saMkalana) 08-00 17 kuTumba pratibaMdha (zrImad rAjacaMdra patrAMka-103,332,510, 528,537 evaM 374 para pUjya bhAIzrI zazIbhAIke pravacana) 25-00 18 kahAna ratna saritA (paramAgamasArake vibhinna vacanAmRtoM para pUjya bhAIzrI zazIbhAIke pravacana) 30-00 19 mUlameM bhUla (pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmIke vividha pravacana) 08-00 20 mumukSutA ArohaNa krama (zrImada rAjacaMdra patrAMka-254 para pUjya bhAIzrI zazIbhAIke pravacana) 21 muktikA mArga (sattA svarUpa grantha para pUjya gurudevazrIke pravacana) 10-00 22 nirdhAMta darzanakI pagaDaMDI (le. pUjya bhAIzrI zazIbhAI) 10-00 23 paramAgamasAra (pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmIke 1008 vacanAmRtta) 24 prayojana siddhi (le. pUjya bhAIzrI zazIbhAI) 04-00 25 paribhramaNake pratyAkhyAna (zrImada rAjacaMdra patrAMka-195, 128, 264 para pUjya bhAIzrI zazIbhAIke pravacana) 20-00 26 pravacana navanIta (bhAga-1) (pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmIke khAsa pravacana) 20-00 27 pravacana navanIta (bhAga-2) (pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmIke khAsa pravacana) 20-00 28 pravacana navanIta (bhAga-3) (pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmIke 47 naya ke khAsa pravacana) 20-00 29 pravacana navanIta (bhAga-4) (pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmIke 47 zakti ke khAsa pravacana) 20-00 30 pravacana sudhA (bhAga-1)(pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmIke pravacanasAra paramAgama para dhArAvAhI pravacana) 20-00 31 pravacana sudhA (bhAga-2)(pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmIke pravacanasAra paramAgama para dhArAvAhI pravacana) 20-00 32 patha prakAza 20.00 33 pravacanasAra anupalabdha 34 praMcAstikAya saMgraha anupalabdha 35 samyakjJAnadIpikA (le. zrI dharmadAsajI kSullaka) 15-00 36 jJAnAmRtta (zrImad rAjacaMdra graMthameM se cayana kiye gaye vacanAmRtta) 37 samyagdarzanake sarvottakRSTa nivAsabhUta cha padoMkA amRta patra (zrImada rAdacaMdra patrAMka-493 para pUjya bhAIzrI zazIbhAIke pravacana) 18-00 38 siddhipakA sarvazreSTha upAya (zrImad rAjacaMdra graMthameM se patrAMka-147,194, 200,511,560 evaM 819 para pUjya bhAIzrI zazIbhAIke pravacana) 25-00 39 suvidhi darzana (suvidhi lekha para pUjya bhAIzrI zazIbhAIke pravacana) 40-00 40 samayasAra nATaka anupalabdha 41 samayasAra kalaza TIkA anupalabdha 42 samayasAra anupalabdha Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20.00 20-00 428 43 smaraNa saMcikA 44 svarUpa bhAvanA (zrImad rAjacaMdra patrAMka-913, 710 evaM 833 para pUjya bhAIzrI zazIbhAI ke pravacana) 45 tattvAnuzIlana (bhAga-1,2,3) (le. pUjya bhAIzrI zazIbhAI) 46 tatthya 47 vidhi vijJAna (vidhi viSayaka vacanAmRttoMkA saMkalana) 48 vacanAmRtta rahasya (pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmIke nAIraubImeM hue pravacana 49 bhagavAna AtmA 50 jina pratimA jina sArakhI 51. chaH DhAlA pravacana (bhAga-1) 52. chaH DhAlA pravacana (bhAga-2) 53. chaH DhAlA pravacana (bhAga-3) 54. pravacanasudhA (bhAga-6) 20-00 anupalabdha 10-00 20-00 20.00 20.00 20.00 20.00 20.00 30.00 vItarAga sat sAhitya prasAraka TrasTameM se prakAzita huI pustakoMkI prata saMkhyA 01 pravacanasAra (gujarAtI) 02 pravacanasAra (hindI) 03 paMcAstikAyasaMgraha (gujarAtI) 04 paMcAstikAya saMgraha (hindI) 05 samayasAra nATaka (hindI) 06 aSTapAhuDa (hindI) 07 anubhava prakAza 08 paramAtmaprakAza 09 samayasAra kalaza TIkA (hindI) 10 Atmaavalokana 11 samAdhitaMtra (gujarAtI) 12 bRhada dravyasaMgraha (hindI) 13 muktikA mArga (sattA svarUpa grantha para pravacana) (gujarAtI) 14 yogasAra 15 adhyAtmasaMdeza 16 padmanaMdIpaMcaviMzatI 17 samayasAra 18 samayasAra (hindI) 19 adhyAtmika patro (pUjya nihAlacaMdrajI sogAnI dvArA likhita) 1500 4200 1000 2500 3000 2000 2100 4100 2000 2000 2000 3000 1000 2000 2000 3000 3100 2500 3000 Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 429 10,000 7600 6100 8000 3000 3700 8000 5000 4400 5000 2000 5000 7500 3000 7500 2000 2000 2000 20 dravyadRSTi prakAza (gujarAtI) 21 dravyadRSTi prakAza (hindI) 22 puruSArthasiddiupAya (gujarAtI) 23 kramabaddhaparyAya (gujarAtI) 24 adhyAtmaparAga (gujarAtI) 25 dhanya avatAra (gujarAtI) 26 dhanya avatAra (hindI) 27 paramAmagasAra (gujarAtI) 28 paramAgamasarA (hindI) 29 vacanAmRta pravacana bhAga-1-2-3-4 30 anubhava prakAza (hindI) 31 nirdhAMta darzananI keDIe (gujarAtI) 32 nirdhAMta darzanakI pagaDaMDI (hindI) 33 guruguNa saMbhAraNA (gujarAtI) 34 guruguNa saMbhAraNA (hindI) 35 jiNa sAsaNaM savvaM (gujarAtI) 36 jiNa sAsaNaM savvaM (hindI) 37 dvAdaza anuprekSA (gujarAtI) 38 dasa lakSaNa dharma (gujarAtI) 39 dhanya ArAdhanA (gujarAtI) 40 dhanya ArAdhanA (hindI) 41 pravacana navanIta bhAga-1-4 (gujarAtI) 42 pravacana prasAda bhAga-1-2 43 patha prakAza (gujarAtI) 44 patha prakAza (hindI) 45 prayojana siddhi (gujarAtI) 46 prayojana siddhi (hindI) 47 vidhi vijJAna (gujarAtI) 48 vidhi vijJAna (hindI) 49 bhagavAna AtmA (gujarAta) 50 bhagavAna AtmA (hindI) 51 samyakjJAnadIpikA (gujarAtI) 52 samyakjJAnadIpikA (hindI) 53 tattvAnuzIlana (gujarAtI) 54 tattvAnuzIlana (hindI) 55 bIjuM kAMI zodha mA (gujarAtI) 2000 1000 1500 5850 2300 2000 500 3500 2500 2000 2000 2000 1500 1000 1500 4000 2000 4000 Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 430 2000 2500 3500 2000 2500 1500 4000 1500 3000 1000 1000 3500 1500 1000 56 dUsarA kucha na khoja (hindI) 57 mumukSutA ArohaNa krama (gujarAtI) 58 mumukSutA ArohaNa krama (hindI) 59 amRta patra (gujarAtI) 60 amRta patra (hindI) 61 paribhramaNanA pratyAkhyAna (gujarAtI) 62 paribhramaNake pratyAkhyAna (hindI) 63 Atmayoga (gujarAtI) 64 Atmayoga (hindI) 65 anubhava saMjIvanI (gujarAtI) 66 anubhava saMjIvanI (hindI) 67 jJAnAmRta (gujarAtI) 68 jJAnAmRta (hindI) 69 vacanAmRta rahasya (gujarAtI) 70 vacanAmRta rahasya (hindI) 71 dizA bodha (hindI-gujarAtI) 72 kahAna ratna saritA (bhAga-1) 73 kahAna ratna saritA (bhAga-2) 74 kuTumba pratibaMdha (gujarAtI) 75 kuTumba pratibaMdha (hindI) 76 siddhapada kA sarvazreSTha upAya (gujarAtI) 77 siddhapada kA sarvazreSTha upAya (hindI) 78 guru girA gaurava (hindI-gujarAtI) 79 samayasAra dohana (gujarAtI) 80 samakitanuM bIja (gujarAtI) 81 svarUpabhAvanA (gujarAtI) 82 svarUpabhAvanA (hindI) 83 suvidhi darzana (gujarAtI) 84 suvidhidarzana (hindI) 85 Atmasiddhi zAstra para pravacana 86 pravacana sudhA (bhAga-1) (gujarAtI) 87 pravacana sudhA (bhAga-2) (gujarAtI) 88 pravacana sudhA (bhAga-3) (gujarAtI) 89 pravacana sudhA (bhAga-4) (gujarAtI) 90 pravacana sudhA (bhAga-5) (gujarAtI) 91 pravacana sudhA (bhAga-6) (gujarAtI) 1000 3500 1000 1000 1500 2500 1500 2000 3500 750 1000 1000 1000 1000 1900 1250 1400 750 1000 1000 1000 1000 Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 pravacana sudhA (bhAga-7) (gujarAtI) 93 pravacana sudhA (bhAga-8) (gujarAtI) 94 pravacana sudhA (bhAga-9) (gujarAtI) 95 pravacana sudhA ( bhAga - 10) (gujarAtI) 96 pravacana sudhA ( bhAga - 11) (gujarAtI) 97 kArtikeyAnuprekSA pravacana bhAga - 1 (gujarAtI) 98 kArtikeyAnuprekSA pravacana bhAga - 2 (gujarAtI) 99 dravyasaMgraha pravacana (bhAga-1) (gujarAtI) 100 dravyasaMgraha pravacana (bhAga-2) (gujarAtI) 101 rAja hRdaya (bhAga-1) (gujarAtI) 102 rAja hRdaya (bhAga-2) (gujarAtI) 103 rAja hRdaya (bhAga-3) (gujarAtI) 104 adhyAtmasudhA (bhAga - 1) (gujarAtI) 105 adhyAtmasudhA (bhAga - 2) (gujarAtI) 106 adhyAtma sudhA (bhAga-3) (gujarAtI) 107 adhyAtma sudhA (bhAga-4) (gujarAtI) 108 adhyAtma sudhA (bhAga-5) (gujarAtI) 109 guru girA gaurava (bhAga-1) (gujarAtI) (dhArAvAhI pravacana ) 110 guru girA gaurava (bhAga-2) (gujarAtI) (dhArAvAhI pravacana ) 111 muktino mArga (gujarAtI) 112 pravacana navanIta ( bhAga - 1 ) (hindI) 113 pravacana navanIta (bhAga - 2) (hindI) 114 pravacana navanIta (bhAga-3) (hindI) 115 pravacana navanIta (bhAga-4) (hindI) 116 dhanya ArAdhaka (gujarAtI) 117 chaH DhAlA pravacana (gujarAtI) (bhAga - 1) 118 chaH DhAlA pravacana (gujarAtI) (bhAga-2) 119 chaH DhAlA pravacana (gujarAtI) (bhAga-3) 120 jina pratimA jIni sArakhI 121 smaraNa saMcikA 122 daMsaNa mUlo dhammo 123 pravacana sudhA (bhAga - 1) hindI ) 124 pravacana sudhA (bhAga-2) hindI ) 125 pravacana sudhA (bhAga-3) hindI ) 126 pravacana sudhA (bhAga-4) hindI ) 127 pravacana sudhA (bhAga-5) hindI ) 750 750 750 750 750 1000 1000 1000 1000 1500 1500 750 1000 1000 1000 750 750 1000 750 1000 1000 1000 1000 1000 750 1000 1000 1000 500 1500 3500 1000 1000 1000 1000 1000 431 Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 432 128 pravacana sudhA (bhAga - 6) hindI ) 127 dhanya puruSArthI (gujarAtI) 128 dhanya puruSArthI (hindI) 129 chaH DhAlA pravacana (hindI) (bhAga - 1) 130 rAja hRdaya (bhAga-4) (gujarAtI) 131 rAja hRdaya (bhAga-5) (gujarAtI) 132 rAja hRdaya (bhAga-6) (gujarAtI) 133 rAja hRdaya (bhAga-7) (gujarAtI) 134 rAja hRdaya (bhAga-8) (gujarAtI) 135 rAja hRdaya (bhAga-9) (gujarAtI) 136 rAja hRdaya (bhAga-10) (gujarAtI) 137 rAja hRdaya (bhAga-11) (gujarAtI) 138 rAja hRdaya (bhAga-12) (gujarAtI) 139 adhyAtma sudhA (bhAga - 6) (gujarAtI) 140 adhyAtma sudhA (bhAga-7) (gujarAtI) 1000 1500 6500 1000 500 500 500 150 150 150 150 100 100 150 150 Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koi paNa tathArUpa jogane pAmIne jIvane eka kSaNa paNa aMtarbheda jAgRti thAya to tene mokSa vizeSa dUra nathI. (patrAMka-pas9) sita sAta Taka ICIAPU je bhAvanaga2 'vItarAga sata sAhitya prakAra bhAvanagara sTa