________________
सुधा टीका स्था०५ ७०२ सू०१८ संयमस्वरूपनिरूपणम्
१०१ तथा-सूक्ष्म संपरायसंयमः-संपरैति-पर्यटति संसारमेभिरिति संपरायाः= कषायाः, सूक्ष्मा लोभांशाविशेषाः सम्पराया यत्र स मुक्ष्मसम्परायः-लोभकिट्टिकारूपकषाययुक्त इत्यर्थः । स च विशुध्यमानकसंक्लिश्यमानकभेदेन द्विविधः । तत्र विशुध्यमानकक्षपकश्रेणिमुपशमश्रेणिचारोहतो भवति, सक्लिश्यमानास्तु उपशमश्रेणितः प्रच्यमानस्य भवति । तदुक्तम्
" कोहाइ संपराओ, तेणजओ संपरीइ संसारं ।
तं सहुमसंपराय, मुहुमो जत्थावसेसो उ ॥१॥ । सेटिं विलम्गओ तं, त्रिसुज्झमाणं तओचयं तस्स ।
___ तह संकिलिस्समाण परिणामवसेण विन्नेयं ॥२॥" विशुद्धिक संयम है, अर्थात् परिहार तपसे साध्य जो विशुद्धि उस विशुद्धिसे युक्त जो संयम है, वह परिहार विशुद्धिक संयम है । मूक्ष्म संपराय संयम-जिनके कारण जीव संसार में भटकता है, वे संपराय कषाय हैं । जिल संपरायोंमें सूक्ष्म लोभके अंशही अविशेष रहते हैंअर्थात् केवल सूक्ष्म लोभ कषायका जो सद्भाव है, वह सूक्ष्म संपराय है, इस तरह जो संयम लोभ रूप, कषायसे युक्त होना है, वह सूक्ष्म संपराय संयमहै, यह १० वें गुणस्थानवी जीवको होता है, यह संयम विशुध्यमानक एवं संक्लिश्यमानकके भेदसे दो प्रकारका होता है, इनमें विशुध्यमानक क्षपकणि एवं उपशमणि पर आरोहण चढते हुवे करते हुए जीयको होताहै, और संक्लिश्यमानक उपशमश्रेणिसे गिरते हुए जीवको होता है, तदुक्तम्-" कोहाइ संपराओ" इत्यादि । સંયમ કહે છે એટલે કે પરિવાર તપ વડે સાથ જે વિશુદ્ધિ છે તે વિશુ. દ્ધિથી યુક્ત જે સંયમ છે. તેનું નામ પરિહાર વિશુદ્ધિક સંયમ છે કે ૩
- સૂમસં૫રાય સંયમ–જેમને કારણે જીવ સંસારમાં ભટકે છે, તે કષાએને સપરાય કહે છે. જે સંપરામાં સૂકમલેભને અંશ જ બાકી રહી જાય છે એટલે કે સૂમલભ કષાયને જ જેમાં સદુર્ભાવ હોય છે, તે સંપ રાયને સૂમસં૫રાય કહે છે આ રીતે જે સંયમ લેભકિટ્ટિકા (સૂમલોભ) રૂપ કષાયથી યુક્ત હોય છે, તેને સૂમસં૫રાય સંયમ કહે છે. ૧૦ માં ગુણસ્થાનવર્તી જીવમાં તેને સદૂભાવ હોય છે. તેના વિશુધ્ધમાનક અને સંકિલશ્યમાનક નામના બે ભેદ પડે છે. ક્ષેપક શ્રેણિ અને ઉપશમ શ્રેણિ પર આરહણ કરતા જીવમાં વિશુધ્ધમાનક સૂમસંપાયને સદ્દભાવ હોય છે, પરન્ત ઉપશમ શ્રેણિથી નીચે ઉતરતા જીવમાં સંકિલશ્યમાનકને સદૂભાવ હોય છે, ४४ प है " कोहाइ संपराओ" त्याल
