________________
सुधा टीका स्था० ७ सु० ४७ समुद्घातस्वरूपनिरूपणम्
७३७
वादिनो जमालिमतानुसारिणः ॥ १ ॥ जीवप्रदेशिकाः - जीवस्य प्रदेश: - चरमः प्रदेश जीवत्वेनास्ति येषां ते जीवमदेशिकाः, एकेनापि प्रदेशेन न्यूनो जीवो न भवति, अतो येनैकेन प्रदेशेन पूर्णः स जीवो भवति, स एवैकः प्रदेशो जीवोभवन् तीनि चरमपदेशो जीवत्वमरूपिण स्तिष्य गुप्ताचार्य मतानुसारिणः ॥ २ ॥ अव्य चिका:-' न शायतेऽत्र कः संयतः को वाsसंयतः इति-अव्यक्तम्-अस्फुटमेव विद्यते सर्वमभ्युपगमतो येषां ते तथा, संयतादिपरिज्ञाने सन्दिग्धबुद्धय आपाढ - - शिष्याः ॥ ३ ॥ समुच्छेदिकाः - उत्पच्यनन्तरं वस्तुनः सामस्त्येन प्रकर्षेण च छेद:-- समुच्छेदो - विनाश', तंबुवन्तीति सामुन्छेदिकाः । सर्व वस्तु क्षणिकमिति वादि चरम प्रदेश ही जीव है ऐसी जिनकी मान्यता है वे चरम प्रदेश को ' जीव मानने वाले जीवप्रवेशिक हैं । इनकी ऐसी मान्यता है कि एक भी प्रदेश से न्यून जीव जीव नहीं होता है, इसलिये जिस एक प्रदे शसे पूर्ण हुआ जीव जीव होता है, इस तरह चरमप्रदेश में जीवत्क की प्ररूपणा करने वाले तिष्य गुप्ताचार्य के मतानुयायी है । अव्यक्तिक - यहां यह कैसे जाना जासकता है कि यह सयत है और यह असंयत है, इसलिये यह सब अव्यक्त है, ऐसी संदिग्धशील मान्यता संयतादि के परिज्ञान में जिनकी हैं ने संदिग्धबुद्धिवाले आषाढाचार्य के मतानुयायी हैं । उत्पत्ति के अनन्तर ही वस्तु का विनाश सम्पूर्ण रूप से हो जाता है ऐसी जिनकी मान्यता है वे सामुच्छेदिक है अर्थात्
(૨) જીવપ્રદેશિક નિદ્ભવ—જીવના ચરમપ્રદેશ જ જીવ છે, એવી જેમની માન્યતા છે એવા ચરમપ્રદેશને જ જીવ માનનારા લેાકેાને જીવપ્રદેશિક નિંદ્ભુત કહે છે. આ મતવાહીની એવી માન્યતા છે કે એક પણ પ્રદેશથી ન્યૂન જીવ જીવરૂપ દ્ગાતા નથી. તેથી એકે એક પ્રદેશેાથી પૂછુ હાય એવા જીવને જીવરૂપ કહી શકાય છે. આ પ્રકારે ચરણપ્રદેશમાં ચરમપ્રદેશમાં જીતત્વની પ્રરૂપણા કરનારા તિષ્યગુસાચાયના મતને અનુસરનારાઝ્માને જીવપ્રદેશિક નિદ્ભવ કહે છે,
(3) सव्यक्ति – “सहीं से वात देवी रीते लगी शाय है मा સયત છે અને આ અસયત છે, તેથી આ બધુ અવ્યક્ત છે ” સયતાદિના પરિજ્ઞાનના વિષયમાં, આ પ્રકારની સદિગ્ધ માન્યતા જેએ ધરાવે છે તેમને અવ્યક્તિક કહે છે. આષાઢાચાયના મતને માનનારા લેકે આ પ્રકારની સદિગ્ધ મનેદશાવાળા છે.
(૪) સામુશ્કેદિક—જે વસ્તુની ઉત્પત્તિ થાય છે, તેના સપૂણુ રૂપે વિનાશ પણ થાય છે, એટલે કે સમસ્ત વસ્તુઓ ક્ષણિક છે, આ પ્રકારની स्था०-९३
こ
