________________
सुषा टीका स्था०५ उ०३ सू०३६ क्षेत्रभूतचमरखञ्चादिनिरूपणम् २८९ __ छाया--जीवाः खलु पञ्चस्थाननितितान् पुद्गलान् पापकर्मतया अचिन्वन् वा, चिन्वन्ति वा चेष्यन्ति वा, तद्यथा-एकेन्द्रियनिति तान् यावत् पञ्चेन्द्रियनिवतितान् । एवं-चय उपचयो वन्धः उदीरो वेदस्तथा निजैरा चैव । पञ्चप्रदेशिकाः स्कन्धाः अनन्ताः प्रज्ञप्ताः । पञ्चप्रदेशावगाहाः पुद्गलाः अनन्ता' प्रज्ञप्ता: यावत् पश्चगुणरूक्षाः पृद्गला अनन्ताः प्रज्ञप्ताः ॥ सू० ३६॥
॥ पञ्चमस्थानस्य तृतीय उद्देशः॥
॥ पञ्चमं स्थानं समाप्तम् ।। प्राणियों में जो नक्षत्रादि देवता रूपता होती है, वह कर्मपुद्गलचय आदिके होने परही होती है अतः अब पत्रकार चय आदिका कथन करते हैं ___ 'जीवाणं पंचट्ठाणनिव्वत्तिए' इत्यादि सू० ३६ ॥
“जीवोंने पांच स्थानोंसे निर्तित हुए पुगलोंका पापकर्म रूपसे चयन (उपार्जन) किया है, वर्तमान में वे उनका चयन करते हैं, और आगे भी वे उनका चयन करेंगे वे पांच स्थान इस प्रकारसे हैं-एकेन्द्रियरूप स्थान १ यावत् पश्चेन्द्रियरूप स्थान इसी तरहका कथक चय, उपचय, धन्ध, उदीरणा, वेद तथा निर्जराके सम्बन्धमें भी जानना चाहिये ।
पांच प्रदेशोंवाले पुद्गल स्कन्ध अनन्त कहे गये हैं। पांच प्रदेशों में अवगाढ हुए पुनल स्कन्ध अनन्त कहे गये हैं। यावत् पांच गुण रूक्ष. वाले पुद्गल स्कन्ध अनन्त कहे गये हैं ?
જીમાં જે નક્ષત્રાદિ દેવતારૂપતા હોય છે તે કર્મપુને ચય આદિ થવાથી જ થાય છે. તેથી હવે સૂત્રકાર ચય આદિનું કથન કરે છે.
" जीवाणं पंचट्ठाणनिव्वत्तिए " त्या
જીવોએ પાંચ સ્થાનમાંથી નિવર્તિત થયેલાં પુદ્ગલેને પાપક રૂપે ચય કર્યો છે-ઉપાર્જન કર્યું છે, વર્તમાન કાળે પણ તેઓ તેમને ચય કરે છે અને ભવિષ્યમાં પડ્યું તેઓ તેમને ચય કરશે તે પાંચ સ્થાને નીચે प्रभारी छ-(१) सन्द्रिय ३५ २५ न, (२) दीन्द्रिय ३५, (3) त्रीन्द्रिय ३५, (૪) ચતુરિન્દ્રિય રૂપ અને (૫) પંચેન્દ્રિય રૂપ સ્થાન. એ જ પ્રકારનું કથન ઉપચય, બન્ય, ઉદીરણ, વેદન તથા નિર્જરા વિષે પણ સમજયું.
પાંચ પ્રદેશવાળા પુદ્ગલરકા અનંત કહ્યા છે, પાંચ પ્રદેશમાં અવગાહિત થયેલા પુદ્ગલરક અનન્ત કહ્યા છે, (યાત, પાંચ ગણી રૂક્ષતાવાળાં પુદલ
स्था०-३७
