________________
स्थानासूत्रे पृथिव्य उक्ता इति न कश्चिद्दोष इति । एतासां वाल्यप्रमाणमेवं विज्ञेयम्, 'वयादि - प्रथमपृथिव्यावाल्यं अशीतिसहस्राधिकैकलक्षयोजनात्मकम् ?, द्वितीयायाः पृथिव्या द्वात्रिंशत्सहस्राधिकैकलक्षयोजनप्रमाणम् २, तृतीयस्याः पृथिव्याः अष्टाविंशतिसहखाधिकै फलक्षयोजनानि ३, चतुर्थ्याः विशतिसहस्राधिकलक्षयो'जनानि ४, पञ्चम्याः अष्टादश सहस्राधिकैकलक्षयोजनानि ५, पष्ठयाः षोडशसहस्राधिककलसयोजनानि ६, सप्तम्यास्तु पृथिव्या अष्टसहस्राधिकैकलक्षयोज नानि ७| तदुक्तम् —
"
पढमा असी सहस्सा १, बत्तीसा २ अट्टवीस ३ वीला ४ य । अट्ठार ५ सोल ६ अट्ठ ७ य, सहस्स लक्खोदरि कुज्जा ॥ १ ॥ " 'छाया' - मयमायाम् अशीवि, सहस्राणि, द्वात्रिंशत्, अष्टाविंशतिः विंशविश्व | अष्टादश षोडग अष्ट च सहस्त्राणि लक्षोपरि कुर्यात् ॥ १ ॥ इति ।
हैं । इस प्रकारके कथन में कोई दोष नहीं हैं । मम पृथिवीकी मोटाई १ लाख ८० हजार योजन की है, द्वितीय पृथिवीकी मोटाई १ लाख बत्तीस हजार योजनकी है, तीसरीकी मोटाई १ लाख २८ हजार योज~ नकी है, चौथीकी मोटाई १ लाख २० हजार योजनकी है, पांचचोंकी मोटाई १ लाख १८ हजार योजनकी है, छठीकी मोटाई १ लाख १६ हजार योजन की है, और सातवीं की मोटाई १ लाख आठ हजार योजनकी है, कहा भी है- " पदमा असीह सहस्सा " इत्यादि ।
१ लाख के ऊपर ८० हजार योजन करने से प्रथम पृथिवीकी मोटाई आ जाती है, इसी तरह से आगे भी जानना चाहिये ।
ભાગ પણ પૃથ્વી રૂપજ ગણી શકાય. તેથી અધેાલેાકમાં સાત પૃથ્વીએ છે, એમ કહેવામાં કાઇ દેષ નથી
પહેલી પૃથ્વીના ( રત્નપ્રભા પૃથ્વીના ) વિસ્તાર ઊ'ડાઇની અપેક્ષાએ એક લાખ એ શી હજાર ચેાજનના છે. ખીજી પૃથ્વીના ( શકરાપ્રભાને ) વિસ્તાર ૧ લાખ ૩૨ હજાર ચેાજનના, ત્રીજીના ૧ લાખ ૨૮ હજાર ચેાજ નને, ચૂંથીનેા ૧ લાખ ૨૦ હજાર ચેાજતના, પાંચમીનેા ૧ લાખ ૧૮ હજાર ૨ાજનને, છઠ્ઠીને ૧ લાખ ૧૬ હજાર ચેાજનના અને સાતમીને ૧ લાખ ૮ હજાર ચેાજનના વિસ્તાર છે. કહ્યું પણ છે કે :
"(
पढमा असइ सहस्सा " त्याहि
પહેલી પૃથ્વીના વિસ્તાર એક લાખ એંશી હજાર ચેાજનનેા છે ખીજી પૃથ્વીએના જે વિસ્તાર આ ગાથામાં બતાવવામાં આવ્યા છે તેમનું કથન ઉપર કહ્યા પ્રમાણે જ સમજવું.
