________________
स्थानासूत्रे
१३४
छाया - मिथ्यात्वमुड्डाहो विराधना स्पर्शे भाव सम्बन्धः ।
प्रतिगमनादयो दोषा भुक्ताऽभुक्ते (भोगे अभोगे च सति) ज्ञातव्याः इति। इति प्रथमं स्थानम् । तथा-निर्ग्रन्थो दुर्गे-दुःखेन गम्यते इति दुर्गः, स च त्रिविध:- वृक्ष दुर्गः श्वापद दुर्गे छेच्छदुर्गव, तदुक्तम् —
""
तिविहं च होइ दुग्गं, रुक्खे सावयमणुस्स दुग्गं च । छाया - त्रिविध सवति दुर्गे वृक्ष श्वापदमनुष्य दुर्गश्च इति । तस्मिन् तथोक्ते मार्गे वा विपमेन्गर्तपापाणादि संकुले पर्वते वा प्रस्खलन्तीं गत्या प्रस्खलितां नेमें ऐसे दोष कहे गये हैं " मिच्छतं उड्डाहो " इत्यादि --
मिथ्यात्व उड्डाह आदि ये दोष उसे लगते हैं, ऐसा यह प्रथम कारण है । दूसरा कारण ऐसा है - इस कारण में जब साध्वी किसी दुर्गमें या किसी विषम स्थानमें रिपटकर गिर पढ़ती है या चलते २ उसका पैर मोंच जाता है कि जिससे वह चलने में सर्वथा असमर्थ बन जाती है तो ऐसी स्थिति में भी साधु उसे सहाय दे सकता है तो वह जिनाज़ाका विराधक नहीं माना गया है । जिस स्थान पर दुःखसे चला जाय वह दुर्ग है, यह दुर्ग तीन प्रकारका कहा गया है - एक वृक्ष दुर्ग, दूसरा श्वापद दुर्ग और तिसरा स्लेच्छ दुर्ग कहा भी है ।
" तिविहं च होई दुरगं " इत्यादि -
ऐसे दुर्ग में अथवा गर्त (खड्डा ) पाषाण आदि से संकुल पर्वत के ऊपर चलती चलती साध्वी प्रस्खलित हो जाती है, या भूमिमें गिर पड़ती है तो ऐसी કારણ વિના એવું કરવાથી સાધુને મિથ્યાત્વ, ઉડ્ડાહ આદિ દેષ લાગે છે આ પ્રકારનું પહેલુ કારણ સમજવું.
ખીજું કારણુ આ પ્રમાણે છે—કાઈ સાધ્વી કાઈ દુર્ગોમાં અથવા કેાઈ વિષમ સ્થાનમાં ચાલતાં ચાલતાં લપસી જાય અથવા ચાલતાં ચાલતાં તેમના પગ મચકોડાઇ જવાને લીધે તેએ ચાલી શકે તેમ ન હાય, તે એવી પરિસ્થિતિમાં તેમને સહારા દેનાર સાધુ જિનાજ્ઞાના વિરાધક ગણાતા નથી. दुर्ग त्र प्रभारना ह्या छे - (१) वृक्ष हुर्ग, (२) श्राय: हुर्ग, मने (3) મ્લેચ્છ દુર્ગા, એવા સ્થાન પર ચાલવામાં મુશ્કેલી પડે છે. કહ્યુ પહ્યુ છે કે तिविह' च होइ दुगं " त्याहि
"
એવા માર્ગ પર અથવા ગ, પાષાણુ આદિથી યુક્ત પર્વત ઉપર ચાલતાં ચાલતાં જે કાઈ સાધ્વીજી પ્રખ્ખલિત થઈ જાય-લપસી જાય અથવા
