________________
सुधा डीका स्था०५१०३ ०२२ आयुश्छेदनिरूपणम्
नम् १ | व्ययच्छेदनं - व्ययः = मानुपश्वादि - पर्यायस्य विनाशः तेन छेदनं=जीवा दिद्रव्यस्य विभजनम् २। बन्धच्छेदनं - बन्धनं बन्धः = जीवापेक्षया कर्म, स्कन्धापेक्षया सम्बन्धश्व, तस्य छेदनं विनाशः ३ । प्रदेशच्छेदनं - तस्यैव जीवादेः प्रदेशतः निर्विभागावयवतो बुद्धधा छेदनं विभागः ४ तथा द्विधाकारच्छेदनम्द्विधाकरणं-द्विधाकारः=जीवादेरेव द्रव्यस्य भागद्वयकरणं, तद्रूपं छेदनम् । उपल क्षणं चैतत्त्रिधाकरच्छेदनादीनामपि १।
२६९
अथवा - उत्पादस्य= उत्पत्तेः छेदनं विरह उत्पादछेदनं, यथा नरकगतौ द्वादश मुहूर्त्ताः १ तथा व्यवच्छेदनम् - व्ययस्य-उद्वर्तनायाः छेदनं विरहः यथा - नरकगतौ द्वादश मुहूर्त्ताः २ वन्धच्छेदनं बन्धनविरहः, अयम् - उपशान्तमोहस्य सप्त विकर्मबन्धनापेक्षा भवति ३। प्रदेशच्छेदनम् = प्रदेश विरह :- अयं विसंयोजितारूप विभजन देवत्वादि पर्यायान्तर की उत्पत्तिसे होता है, वह उत्पादच्छेदन है, तात्पर्य ऐसा है कि प्रत्येक जीवादि द्रव्य परिणमन स्वभावरूप है, अतः उसमें पूर्व पर्यायका विनाश और उत्तर पर्यायका उत्पाद होता रहता है, जब उत्तर पर्यायी विवक्षित किसी भी देवदत्तत्वादि रूप पर्यायी उत्पत्ति होती है, उस समय जीवादि द्रव्यका भी विभाजन होता है, क्योंकि उस पर्यायके उत्पाद में उस पूर्व पर्यायवाले जीवादि द्रव्यका विभजन हो जाता है, इसी तरह जब पूर्व पर्यायका मानुपत्वादि रूप पर्यायका विनाशरूपव्यय होता है, उस समय उस व्यय से जीवादि द्रव्यका विभाजन होता है २ । जीबकी अपेक्षासे कर्मका बन्धन बन्ध है, और स्कन्धकी अपेक्षासे सम्बन्धका नाम बन्ध है, इस बन्धका जो विनाश है, वह बन्धच्छेदन है, जीवादिके प्रदेश से निर्विभाग अवજીવાદિ દ્રવ્ય પરિણમન સ્વભાવવાળુ હેાય છે, તેથી તેની પૂર્વ પર્યાયના વિનાશ અને ઉત્તર પર્યાયના ઉત્પાદ થતા જ રહે છે. જયારે ઉત્તર પર્યાયની ( દેવ તિર્યંચ આદિ રૂપ પર્યાયની) ઉત્પત્તિ થાય છે, ત્યારે છત્રાદિ દ્રવ્યનું પશુ વિભજન થાય છે, કારણ કે તે પર્યાયના ઉત્પાદમાં તે પૂ પર્યાયવાળા જીવાદિ દ્રવ્યનું વિભજન થઈ જાય છે. આ રીતે જ્યારે માનુષત્વ આદિ રૂપ પૂર્વ પર્યાયને વિનાશ રૂપ વ્યય થાય છે, ત્યારે તે વ્યયને લીધે જીવાદિ દ્રવ્યનું વિભજન થાય છે.
જીવની અપેક્ષાએ કતુ જે અધન છે તેનું નામ બન્ધ છે. અને સ્કન્ધની અપેક્ષાએ જે પુદ્ગલેના સાધ છે તેનું નામ પણ અન્ય છે. આ અન્યના વિનાશ થવા તેનુ નામ બન્ધચ્છેદન છે. વાદિના પ્રદેશેાની અપેક્ષાએ
