Book Title: Dravya Sangraha Prashnottari Tika
Author(s): Manohar Varni, Mukundbhai Soneji
Publisher: Gujarat Prantiya Sahajanand Sahitya Mandir Ahmedabad
View full book text
________________
गाथा ९
ઉત્તર : નિત્ય-નિરંજન, અવિકારી, ચૌતન્ય પરમસ્વભાવની ભાવનાથી સ્વાભાવિક આનંદરૂપ નિર્મળ અવસ્થાની ઉત્પત્તિ થાય છે.
પ્રશ્ન ૧૩ : આ આનંદ આત્માના ક્યા ગુણની પર્યાય છે? ઉત્તર : આનંદ, આત્માના આનંદ-ગુણની પર્યાય છે. પ્રશ્ન ૧૪ : સુખ-દુઃખ આત્માના કયા ગુણની પર્યાય છે?
ઉત્તર : સુખ-દુઃખ પણ આત્માના આનંદ-ગુણની પર્યા છે. આનંદ ગુણની ત્રણ પર્યાયે છે :- (૧) આનંદ (૨) સુખ (૩) દુઃખ. આનંદ તે સ્વાભાવિક પરિણમન છે અને સુખ તથા દુખ વિકૃત પરિણમન છે.
પ્રશ્ન ૧૫ : અનંત સુખ તે સ્વાભાવિક પરિણમન માનવામાં આવ્યું છે તે પછી સુખને વિકૃત પરિણમન કેમ કહ્યું?
ઉત્તર : સુખને અર્થ છે :
ખલ ઇન્દ્રિયને, સુ સારું લાગે છે. તેથી આ અશુદ્ધ પરિણમન છે કારણ કે આત્મા તે ઇન્દ્રિયેથી રહિત છે. દુખને અર્થ છે –
ખ : ઈન્દ્રિયોને, દુઃખરાબ લાગે છે. તેથી દુખ જેમ વિકૃત પરિણામ છે તેમ સુખ પણ વિકૃત પરિણામ છે. પરંતુ સુખથી પરિચિત પ્રાણુ ઉપર દયા કરીને, આનંદના સ્થાનમાં સુખ શબ્દને પ્રવેગ કરીને અનંત સુખ એમ આચાર્યોએ પ્રતિપાદન કર્યું છે. જેથી આ પ્રાણીઓ મુકતાવસ્થામાં અનંત સમૃદ્ધિ છે” એમ સમજી શકે.
પ્રશ્ન ૧૬ ઃ આનંદ શબ્દને શું અર્થ છે?
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
