Dravya Sangraha Prashnottari Tika

Author(s): Manohar Varni, Mukundbhai Soneji
Publisher: Gujarat Prantiya Sahajanand Sahitya Mandir Ahmedabad

Page 475

४७६
द्रव्यसंग्रह प्रश्नोत्तरी टीका જોડવા, અષ્ટાંગ, સપ્તાંગ કે પંચાગ-નમસ્કાર કરવા તેને કાયિક નમસ્કાર કહે છે.
આ પ્રકારે પદસ્થધ્યાન દ્વારા ધ્યાનને ઉપદેશ કરીને હવે ધ્યાતા, દયાનને સંકેત કરીને નિશ્ચયધ્યાનનું લક્ષણ કહે છે:
जं किंचिवि चिंतता णिरीहवित्ती हवे जदा साहू । लधूणय एयत्तं तदाहु तं तस्स णिच्छयं झाणं ॥ ५५ ॥
અન્વય : ના નાવિવિ વિતતો સાદૂ ચત્ત ધૂળથ
णिरीहवित्ती हवे तदा तं तस्स णिच्छयं आहु ।
અનુવાદ : જે સમયે, જે કાંઈ વિચારતા કે સાધુ બેયમાં ચિત્તની એકતાને પ્રાપ્ત કરીને અથવા નિજમાં એકત્વને પ્રાપ્ત કરીને સમસ્ત ઈચ્છારહિત પરિણતિવાળ થઈ જાય છે ત્યારે ત્રષિઓ તે સ્થાનને નિશ્ચયધ્યાન કહે છે.
પ્રશ્ન ૧ : ક્યા પદથી દયેયને સંકેત પ્રગટ થાય છે?
ઉત્તર : “ક વિચિવિ ચિંતા” આ પદથી ધ્યેયને સંકેત પ્રગટ થાય છે.
પ્રશ્ન ૨ : સાધુ જે કાંઈ વિચાર એટલે શું વિચારતે હોય છે?
ઉત્તર : આત્મા કે આનાત્મારૂપ કઈ પદાર્થ સાધુના ચિંતવનમાં આવી જાય તેથી હાનિ થતી નથી. કારણ કે જ્ઞાનને સ્વભાવ જાણવું તે છે, તે જ્ઞાનમાં કાંઈ પણ જાણવામાં આવી જાય અથવા એકાગ્રચિત્તથી જાણવામાં આવી જાય તે જ્ઞાન પણ આત્માનું બાધક નથી. બાધક તે વિપરીત અભિપ્રાય છે.