Dravya Sangraha Prashnottari Tika

Author(s): Manohar Varni, Mukundbhai Soneji
Publisher: Gujarat Prantiya Sahajanand Sahitya Mandir Ahmedabad

Page 179

१६४
द्रव्यसंग्रह प्रश्नोत्तरी टीका
છે. બાકીની બધી વિશેષતાઓ ધદ્રવ્ય જેવી છે, અર્થાત્ અધદ્રવ્ય એક છે, લેાકવ્યાપી છે. અનંતગુણાત્મક છે, નિષ્ક્રિય છે, પરિણમનશીલ છે, નિત્ય છે ઈત્યાદિ.
પ્રશ્ન ૬ : અધર્મ દ્રવ્યમાં અને અધર્મીમાં શું ફેર છે? ઉત્તર : અધદ્રવ્ય એક સ્વતંત્રદ્રવ્ય છે જે જીવ અને પુદ્ગલને સ્થિતિ થવામાં ઉદાસીન સહકારી કારણ છે અને અધમતા આત્મસ્વભાવથી ત્રીજા ભાવાને આત્મા સમજવારૂપ અને અનાત્મામાં ઉપયોગ લગાવવારૂપ ભાવ છે.
પ્રશ્ન ૭ : શુ' અધર્માસ્તિકાય વિના જીવ-પુદ્ગલ થાભી શકે છે ? ઉત્તર : ના, જેમ ધર્માસ્તિકાય વિના જીવ–પુદૂગલ ગમન કરી શકતા નથી તેમ અધર્માસ્તિકાય વિના જીવ-પુદ્ગલ સ્થિતિ કરી શકતા નથી.
પ્રશ્ન ૮ : જો એમ હાય તેા ધર્મ-અધદ્રવ્ય પ્રેરક અથવા મુખ્ય કારણ માનવા જોઈ એ ?
ઉત્તર : ધર્મ, અધદ્રવ્ય ગતિ સ્થિતિના પ્રેરક નથી અને મુખ્ય કારણ પણ નથી. કારણ કે જો તેઓ મુખ્ય કારણ અની જાય તે આ બન્નેનું કાર્ય ઈર્ષ્યાપૂર્વક થવુ જોઈ એ અને (તા પછી) જે દ્રવ્ય ગતિ કરે તે ગતિ જ કરે અને સ્થિતિ કરે કરે તે સ્થિતિ જ કરે વગેરે અનેક દોષ આવે છે.
પ્રશ્ન ૯ : ઉદાસીન કારણ માનવાથી એવી અવ્યવસ્થા કેમ નથી થતી ?
ઉત્તર : જીવ-પુદ્ગલ નિશ્ચયથી પેાતાના પિરણામથી ગંતિ-સ્થિતિ કરે છે; હા એ વાત અવશ્ય છે કે તેઓ ધર્મ