Dravya Sangraha Prashnottari Tika

Author(s): Manohar Varni, Mukundbhai Soneji
Publisher: Gujarat Prantiya Sahajanand Sahitya Mandir Ahmedabad

Page 407

४०८
द्रव्यसंग्रह प्रश्नोत्तरी कीका
પ્રશ્ન ૮ : જ્ઞાનના કેટલા ભેદ છે ?
ઉત્તર : જુદી જુદી દ્રષ્ટિથી જ્ઞાનના અનેક ભેદ થાય છે. જેમ કે જ્ઞાન બે પ્રકાર પ્રત્યક્ષ અને પરોક્ષરૂપ છે. જ્ઞાન પાંચ પ્રકારે મતિ, શ્રુત, અવધિ, મનઃપય અને કેવળજ્ઞાન રૂપ પણ છે. જ્ઞાન આઠ પ્રકારે કુમતિ, કુશ્રુત, કુઅવધે, એ ત્રણ મિથ્યાજ્ઞાન અને મતિ, શ્રુત, અવધિ એમ ત્રણ સભ્યજ્ઞાન અને મનઃપય તથા કેવળ એમ પણ ગણી શકાય. વળી આ પ્રત્યેકના પણ અનેક પેટાળે છે. આ બધા પ્રકારોનુ વર્ણન પાંચમી ગાથામાં કરેલું છે. તેથી અહીં વિસ્તારપૂર્વક કર્યુ નથી.
પ્રશ્ન ૯ પરમાથી સમ્યગજ્ઞાનનું શું લક્ષણ છે ? ઉત્તર : નિજ ગુણુપર્યાયમાં એકરૂપે રહેવાવાળા, સહજ શુદ્ધ જ્ઞાનદનસ્વભાવમય નિજ આત્મસ્વરૂપનું ગ્રહણ કરવું તે સમ્યગજ્ઞાનનું લક્ષણ છે.
પ્રશ્ન ૧૦ : શુદ્ધ સ્વભાવથી અહિત અન્ય ભાવે અને પદાર્થોનું સાચુ જ્ઞાન કરવુ સમ્યગ્નાન નથી શું?
ઉત્તર : સ્વરૂપમાં એકતા જોડવાવાળું જ્ઞાન હાય તા અન્ય ભાવે! અને પદાર્થાનું જ્ઞાન સમ્યજ્ઞાન કહેવાય છે.
પ્રશ્ન ૧૧ : આત્મસ્વરૂપને જાણે કે ન જાણે, કેવળ ખાદ્ય પદાર્થાને સાચી રીતે જાણવા તે સમ્યજ્ઞાન કેમ નથી?
ઉત્તર ઃ આત્મસ્વરૂપમાં એકતા જોડ્યા વિના જે કઈ બાહ્ય પદાર્થા જાણવામાં આવશે તેમનુ જ્ઞાન તા થશે પરંતુ તે પદાર્થોમાં એકતા જોડીને થશે. જ્ઞેયમગ્ન થઈને થશે). પરમાં પેાતાનુ કાંઈક છે એવું વસ્તુનુ સ્વરૂપ છે જ નહીં. આ