Book Title: Dravya Sangraha Prashnottari Tika
Author(s): Manohar Varni, Mukundbhai Soneji
Publisher: Gujarat Prantiya Sahajanand Sahitya Mandir Ahmedabad
View full book text
________________
१४२
द्रव्यसंग्रह प्रश्नोत्तरी टीका ત્રીજા ગુણસ્થાન સુધીના પંચેન્દ્રિય માં હોય છે. ત્યાંથી આગળ બારમા ગુણસ્થાન સુધી ગૌણરૂપે માનવામાં આવી છે.
પ્રશ્ન ૭ : કર્મચેતના કેને કહે છે?
ઉત્તર : જ્ઞાનથી જુદા અન્ય ભાગમાં અને પદાર્થોમાં “હું આ કરૂં છું” એવું સંવેદન કરવું તે કર્મચેતના છે. - પ્રશ્ન ૮ કર્મચેતને કયા જીવોને હોય છે?
ઉત્તર : કર્મચેતના દ્વીન્દ્રિય, ત્રીન્દ્રિય, ચતુરિન્દ્રિય, અસંજ્ઞી પંચેન્દ્રિય અને ત્રીજા ગુણસ્થાન સુધીના સંજ્ઞી પંચેન્દ્રિય માં હોય છે. એકેન્દ્રિય માં કિયાની મુખ્યતા ન હેવાથી, કર્મચેતના ગણરૂપથી કહી છે. ચેથા ગુણસ્થાનથી બારમા ગુણસ્થાન સુધીના જીવનમાં અંશમાત્ર પણ વિપરીત શ્રદ્ધાન ન હોવાથી માત્ર રાગદ્વેષ પરિણતિના કારણે કર્મચેતના ગણરૂપે માનવામાં આવી છે.
પ્રશ્ન ૯ : જ્ઞાનચેતના કેને કહે છે?
ઉત્તર : પિતાને શુદ્ધ જ્ઞાનમાત્રરૂપે સંવેદન કરવું તે જ્ઞાનચેતના છે.
પ્રશ્ન ૧૦ : જ્ઞાનચેતના કેને હોય છે?
ઉત્તર : જ્ઞાનચેતના ચોથા ગુણસ્થાનથી માંડીને ચૌદમા ગુણસ્થાન સુધી બધા જીવોમાં અને સિદ્ધોમાં હોય છે. તેરમા, ચૌદમા ગુણસ્થાનવતી ને અને સિદ્ધોને જ્ઞાનેપગનું પૂર્ણ શુદ્ધ પરિણમન હેવાથી મુખ્યરૂપે જ્ઞાનચેતના હોય છે.
પ્રશ્ન ૧૧ઃ પુદ્ગલ કેને કહે છે?
ઉત્તર : જેમાં પૂરણ અને ગલનને સ્વભાવ હોય તેને પુદ્ગલ કહે છે. અનેક પરમાણુઓ મળી સ્કંધ થવું અને
ચૌદમા
હાવાથી
અને કહે છે
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
