________________
(૧૪)
ભેજપ્રબંધ ભાષાંતર. સ્વરૂપવાળી પાંચસે રણુઓની ક્રીડામાં પડશે તેથી મને અર્ધવૃદ્ધાને તૃણુ સમાન પણ ગણશે નહીં.” એમ વિચારી પોતાના આભરણની પેટી લેવા જવાનું મિષ કરી પોતાના ભાઈ તલપદેવની પાસે જઈ સુરંગના પ્રગથી મુંજ જતો રહે છે એમ તેને કહી દીધું. તે સાંભળી તે રાજાએ મુંજને પકડી અત્યંત માર માર્યો અને દ્રઢ રીતે કેદ કરી સાત દિવસ સુધી સર્વથા આહાર ન આવે. ત્યારપછી તેની વિશેષ ફજેતી કરવા માટે ઘર ઘર પ્રત્યે તેની પાસે ભિક્ષા મંગાવી. તે વખતે મુંજ સ્ત્રી ચરિત્ર વિષે ચિંતવવા લાગે કે- સ્ત્રીના ચિત્તમાં સે, મનમાં સાઠ અને હૃદયમાં બત્રી પુરૂષ હોય છે. એવી સ્ત્રીને જે અમે વિશ્વાસ કર્યો તેથી અમે ખરેખર મૂર્ખ છીએ. તે સ્ત્રીચરિત્રના પારને હું પામ્યું નથી, કે જે સ્ત્રીદિવસે દોરડીખીને પણ બીહે છે અને રાત્રિએ સપની ફણાને મરડે છે. દેવાલયના પગથી પર ચડતી ખરી પડે છે અને મેટા પર્વતને ઓળંગે છે. ઉંદરને જેઈ ધસી પડે છે અને વિકરાળ સિંહને કાને ઝાલે છે. સૂકી નદીમાં ડુબી જાય છે અને સમુદ્રને લીલાવડે તરી જાય છે. મુંજરાજા કહે છે કે-એવી સ્ત્રીને કેઈ પણ વિશ્વાસ કરશે નહીં.” પછી મુંજરાજા આ પ્રમાણે અનિત્ય ભાવના ભાવવા લાગ્યો કે- હે જીવ! ઝોળી તુટીને તું બાલ્યાવસ્થામાં જ કેમ મરી ગયો નહીં ? અથવા રાખના ઢગલારૂપ કેમ થઈ ન ગયો ? કે જેથી માંકડાની જેમ તને ઘેર ઘેર ભિક્ષાને માટે ભમાડવામાં આવે છે
એકદા ઘણા કુળથી ગર્વ કરતી એક ભરવાડણની તે હાસી કરવા લાગે અને તેની પાસે છાશની ભિક્ષા માગતાં તેણીએ ગર્વથી ઉત્તર આપે, તેથી તેણીને મુંજરાજે કહ્યું કે “હે ભેળી મુગ્ધા ! તું ગર્વ ન કર. વિપત્તિનું સ્વરૂપ છે. મુંજને (મારે) ચંદસો છ હસ્તી હતા તે પણ ગયા. અને અત્યારે આ સ્થિતિ છે. વળી દ્રવ્યના મદથી અંધ થયેલી હે મુગ્ધા ! આપત્તિ પામેલા મનુષ્યને જોઈને તું કેમ હસે છે ? લક્ષ્મી કેઈ સ્થાનકે સદા સ્થિર રહેતી જ નથી, પણ તેમાં આશ્ચર્ય શું છે ? જળયંત્રમાં રહેલી ઘડીઓમાં જે ઘડીએ ભરેલી હોય છે તે ખાલી થાય છે અને ખાલી થયેલી હોય છે તે ફરીથી ભરાય છે, તે શું તું જોતી નથી ? ”
એકદા ભિક્ષા માગતાં કેઈ યુવતી તેને આપવા માટે ઘીના બિંદુથી નીતરતો અર્ધો રોટલે લાવી, તે જોઈ મુંજરાજ બે -“હ મંડક ! હું આ સ્ત્રીથી ખંડિત કરા એમ ધારીને તું રૂદન ન કરે. કારણકે
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
