________________
(૪૪)
ભોજપ્રબંધ ભાષાંતર. દૃા જેવી દૃાવડે તે દેરી છેદી ભેજરાજા નાસીને પિતાના સૈન્યમાં દાખલ થઈ ગયે.
તે વખતે ભીમે વિચાર કર્યો કે ભીરૂ માણસ નાસી જતા હોય તે પણ બળવાન માણસે તેની પાછળ જવું નહીં, કારણ કે તેમ કરવાથી કદાચ તે મરણને નિશ્ચય કરી શૂરતાને પણ પામે.” એમ મનમાં વિચારી તેની પુંઠને ત્યાગ કરી સૈન્ય સહિત મોટા ઉત્સવવડે પુર પ્રવેશ કર્યો. ત્યારપછી દાવથી ચુકેલા જુગારીની જેમ, ફાળથી ચુકેલા વાનરની જેમ અને ઘાથી ચુકેલા સુભટની જેમ સંગ્રામમાં ભગ્ન થવાથી ભેજરાજા મનમાં અતિ ખેદ પામે; અને –“શકુનને દ્વેષ કરનારનું કુશળ થતું નથી. વૈદ્યના હેલીનું આયુષ્ય હેતું નથી, ન્યાયના શ્રેષને લક્ષ્મી હતી નથી અને ધર્મના દ્વેષીને કાંઈ પણ હેતું નથી.' એમ વિચારતે તે ભેજરાજ ધારા નગરીએ પાછો ગયો.
ઈતિ ભેજ અને ભીમને સંગ્રામ સંબંધ.
એકદા વર્ષાઋતુને અંતે શ્રી ભોજરાજા ચંદ્રશાળા (અગાશા)માં બેઠે હતું, તેના મસ્તક પર મેઘના આડંબરવાળું છત્ર ધારણ કરેલું હતું, અને કેરની જેવા ચપળ નેત્રવાળી સ્ત્રીઓ તેને ચંદ્ર જેવા ઉજ્વળ મનહર ચામર વીંઝતી હતી. તે વખતે રાજા ચારે દિશા તરફ જોવા લાગ્યા, તેમાં ગુજરાત તરફ દૃષ્ટિ નાંખતાં તેને પૂર્વનો વૃત્તાંત યાદ આવ્યું, તેથી ફરીને પણ તેને ગ્રહણ કરવાની ઈચ્છાથી તેણે પોતાની મૂછપર હાથ દીધો. તે વખતે પાસે રહેલી પિતાની દુકાને બેઠેલા અને વેપારને માટે ત્યાં આવેલા કેઈ પાટણના રહીશ વણિક વેપારીએ તેને જે, અને તેટલા પરથી તેણે જાણ્યું કે–ખરેખર થોડા દિવસમાં જ ભેજરાજ ગુજરાત દેશપર મોટી ચઢાઈ કરશે.” માનસ (સરોવર) માં રહેલા માછલાની જેમ માનસ (મન માં ફરતા અભિપ્રાયને માછીમારની જેમ ધૂર્ત જ તરતજ ગ્રહણ કરે છે જાણે છે. કહ્યું છે કે–આકૃતિવડે ગિતવડે, ગતિવડે, ચિાવડે, બેલવાવડે તથા નેત્ર અને મુખના વિકારવડે મનમાં રહેલો અભિપ્રાય જાણુ શકાય છે. ત્યારપછી તે વણિકપુત્રે તત્કાળ પાટણ કાગળ લખ્યો. તેમાં એવું લખ્યું કે “અહીંને શ્રેષ્ઠી ત્યાં આગળ થોડા દિવસમાં બીજું નગર કરવાને ઈચ્છે છે, તેને તમારે વિચાર કર.” આ કાગળ પાટણ ગયે. ત્યાંના વેપારીઓ શત્રનું
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
