________________
૬+ - 4
'
'
(૧૦૦)
ભોજપ્રબંધ ભાષાંતર. તરસ ” (અરે ! પ્રથમ તે આ ગરીના મુખકમળનું અનુકરણ કરી શકે તેમ જ નથી.) કદાચ ચંદ્ર પૂર્ણ કળાવાળે હેાય તોપણ ચંદ્રમાં તેવા પ્રકારના નેત્રવિલાસ ક્યાં છે? અને તે વાણીને વિલાસ પણ કયાં છે ?” એમ વિચારી રાજા રાત્રી નિગમન કરી પ્રાત:કાળે શયાથી ઉઠી પ્રભાતવિધિ કરી સભામાં આવી સવ પંડિતેને જોઈ બોલ્યા કે-“ હે કવિઓ ! આ સમશ્યા પૂરી કરે.
7 તાવ ન અપુરૂ, ગોરી યુવાન અને હે વિદ્વાને! 'ઓ રાખશ્યા જો પૂ ન કરો તો મારા રાજ્યનો ત્યાગ કરશે. તે સાંભળી સવે પંડિતો સભામાંથી ઉઠી પોતપોતાને ઘેર ગયા. ત્યાં તેઓએ ચિરકાળ સુધી વિચાર કર્યો તો પણ અર્થની સંગતિ કાંઇપણ થઇ નહીં. ત્યારે તે સર્વ પંડિતોએ મળી બાણુકવિને રાજા પાસે મોકલ્યા. તેણે રાજસભામાં આવી રાજાને કહ્યું કે –“હે દેવ ! સર્વ પંડિતોએ મને મોકલી આપને વિજ્ઞપ્તિ કરી છે કે અમને આઠ દિવસની મુદત આપે. નવમે દિવસે વિદ્રાને સમશ્યા પૂર્ણ કરશે અથવા નહીં કરે તે આપનો દેશ છેડી ચાલ્યા જશે.” આ પ્રમાણે કહી રાજાની આજ્ઞા મેળવી બાણકવિ પણ પિતાને ઘેર ગયા. - ત્યારપછી આઠ દિવસો પૂર્ણ થયા. કૃણ અષ્ટમીને દિવસે સવ પંડિતે એકઠા થયા. તે વખતે બાણકવિ બોલ્યા કે-“અહો! તમેએ જુવાનીના મદથી, રાજસન્માનના મદથી અને કાંઇક વિદ્યાના લેશના મદથી કાળીદાસ કવિને દેશનિકાલ કરાવ્યા છે; પરંતુ જ્યાં સીધેસીધું હોય ત્યાં તે તમે સર્વે કવિ છે, પરંતુ વિષમ સ્થાનમાં તો તે કાળીદાસ એક જ વિ છે. અને આ રીતે થવાથી તમારા સર્વેની મેટાઈ સચવાતી હતી છતાં તે મહાવિના તેજસમૂહને નહીં સહન કરવાથી તમોએ જે દુબુદ્ધિ કરી છે, તેનું જ આ ફળ તમને પ્રાપ્ત થયું છે. સામાન્ય બ્રાહ્મણને પણ ક્રેપ કરવાથી કુળને નાશ થાય છે, તે સાક્ષાત્ ભવાનીના રૂપને ધારણ કરનાર કાળીદાસના શ્રેષનું શું કહેવું ?” આ પ્રમાણે બાણકવિનાં વચન સાંભળી મયૂર વિગેરે પંડિતે પરસ્પર એક બીજા ઉપર તે દેષનો આરોપ કરી કલહ કરવા લાગ્યા. એટલે તેમને કલહ નિવારી બણે કહ્યું કે “આજે અવાધ પૂર્ણ થયો છે અને કાળીદાસ વિના કેઈપ સમશ્યા પણ કરવા શક્તિમાન નથી. સુભટેની દીપ્તિની વૃદ્ધિ કે હાનિ સંગ્રામમાંજ તત્કાળ થાય છે, અને કવિઓની દીપ્તિની વૃદ્ધિ કે હાનિ કવિસમૂહમાંજ તકા થાય છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
