________________
(પ)
ભોજપ્રબંધ ભાષાંતર. દુતનાં આ પ્રમાણેનાં વચન સાંભળી મનમાં ભય પામેલા ભીમરાજાએ વિચાર કર્યો કે-“પહેલાં તો ભેજરાજાને મેં ધુણુક્ષર ન્યાયથી જીત્યો હતો, અને સર્વ દેશમાં કીર્તિ મેળવી હતી; પરંતુ અતિ વિદ્વાન પણ બૃહસ્પતિની બરાબર ન થાય અને માટે દાતાર પણ કલ્પવૃક્ષની બરાબર ન થાય, તેમ હું ગમે તેટલો બળવાન હોઉં તોપણ સંગ્રામમાં તેની બરાબરીને કેમ પામું ? તેમાં પણ હાલ વિશેષે કરીને વિષમ સંગ્રામમાં અસમાન સહાયરૂપ સવ ઉપાય અને ધનુવિદ્યામાં નિપુણ વિમળ દંડનાયક પણ નથી, તેથી મારા વિચારરહિત કાર્યને ધિક્કાર છે. કહ્યું છે કે –“સહસાવિચાર્યા વિના કાંઈપણ કાર્ય કરવું ન જોઈએ. અવિવેક મોટી આપત્તિનું સ્થાન છે. ગુણમાં આસક્ત થનારી સંપત્તિએ પિતાની મેળેજ વિચારપૂર્વક કાર્ય કરનારને વરે છે–પ્રાપ્ત થાય છે.” અથવા તે જેને વિનાશ સમીપે આવ્યું હોય તેવા પુરૂષની બુદ્ધિ પ્રાયે કરીને પ્રથમથી જ વિપરીત થાય છે કે જેથી મેં તેનું વિના કારણે અપમાન કર્યું; અથવા હજુ પણ મંત્રીને મોકલી તેને મનાવી અહીં પાછા બોલાવું. કહ્યું છે કે–જેના વિના ચાલે તેમ ન હોય, તેણે કદાચ અપરાધ કર્યો હોય તો પણ તેને મનાવો ઈએ; કારણ કે અગ્નિએ આખું નગર બાળી નાંખ્યું હોય તો પણ તે અગ્નિ કેને પ્રિય નથી ? કેને તેની જરૂર પડતી નથી?”
આ પ્રમાણે વિચારી રાજાએ મંત્રીને ચંદ્રાવતી નગરીમાં મોકલ્યો. મંત્રીએ ત્યાં જઈ વિમળને કહ્યું કે –“હે પ્રાગ્વાટવંશના મુગટમણિ ! અને વીર જનોને વિય કરવામાં અદ્વિતીય શ્રેષ્ઠ વીર શ્રી વિમળ ! સાંભળો. તમે પોતે જ વિચારમાં ચતુર છે, તેથી તમારી પાસે મારે જે કાંઇ કહેવું કે ઉપદેશ આપે તે લંકામાં સમુદ્રની લહેરો લટકાવવા જેવું છે, આમ્રવૃક્ષ ઉપર તોરણ બાંધવા જેવું છે, અને સરસ્વતીને નિશાળે બેસાડવા જેવું છે. તે પણ કહું છું કે–તમે તે વખત એકદમ નાસીને અહીં ચાલ્યા આવ્યા તે વિવેકી જનને ઉચિત કર્યું નથી; કારણ કે વિવેકી જ છેડાને માટે ઘણાને ત્યાગ કરતા નથી. રાજાએ માતાપિતારૂપ છે તેઓ કદાપિ કેપ કરે છે અને પાછા પ્રસન્ન પણ થાય છે. તેમાં પણ વિશેષ એ કે ભીમરાજા તે સેવ્યા વિના પણ તમારાપર નિરંતર પ્રસન્ન હતા, છતાં તેમણે જે તમારા પર કેપ કર્યો તે કેપિશુનની દુષ્ટ ચેષ્ટાજ હતી, કારણ કે જળની પ્રકૃતિ તો શીતળ જ હોય છે, તેને જે ઉષ્ણતા પ્રાપ્ત થાય છે
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
