________________
તૃતીય અધિકાર.
(૭૭) પછી ભય પામી આઘાપાછા થઈ ધીમે ધીમે બોલવા લાગ્યા ત્યારે રાજા ત્રીજું પાદ બેભે–“મોર વિમ તુંહરૂ ૨” તે સાંભળી તેઓએ જાણ્યું કે આપણને ધીમું ધીમું બેલતા પણ રાજાએ સાંભ
ળ્યા છે. એમ ધારી તેઓ નાઠા, એટલામાં રાજા શું પાદ બેલ્ય“રિ કિમ ર દિ ૨” હરણની જેમ ફાળ દઈને નાશી જાય છે. પછી પ્રાત:કાળે ભયભીત થયેલા તેઓને રાજાએ સભામાં બેલા
વ્યા, ત્યારે તેઓ ઘણું દ્રવ્ય લઈ રાજાના પગમાં પડી “ અમે બાળક છીએ, અમારો અપરાધ ક્ષમા કરે” એમ કહી તે દ્રવ્ય તેની પાસે મૂકહ્યું. રાજાએ કહ્યું “તમારો શે અપરાધ છે ? તે હું કાંઈ જાણતો નથી, અને આ ભેટશું શા માટે લાવ્યા છે ?” ત્યારે તેઓએ પોતજ ત્રીને સર્વ વૃત્તાંત કહ્યો. તે સાંભળી રાજાએ તેમને કહ્યું કે
હે મંત્રીઓ ! જુઓ, આ ફાટક તૂટક લેક પણ મને કેટલે ઉપયોગી થયો? તેથી જ હું કોનો સંગ્રહ કરૂં છું.”
ત્યારપછી એકદા કેઈ ચારણે સભામાં આવી પાંચસો પંડિતની મંડળી સામું જોઈ હાથ ઉચે કરી ઉચે સ્વરે આ પ્રમાણે અર્ધ દુહો કહ્યો–“મોગરાન મતિ દg, ૩ જિરિ પદારૂ?” (આ ભેજરાજાના ગળામાં કઠે ( હારી છે તે કે શેભે છે?) તે સાંભળી કેઈપણ પંડિત કાંઇ પણ બોલ્યો નહીં. ત્યારે તેજ ચારણ તેનું ઉત્તરાઈ બેલ્યો-“ મુદ્દે નચ્છી રે સરસ, સીમ વિહં રાડુ ” (મુખપર લક્ષ્મી જેવા અને ઉર (છાતી) પર સરસ્વતી જે શેભે છે. એ પ્રમાણે તેને રાજાએ સીમા વહેચી દીધી છે. તે સાંભળી રાજા ચમત્કાર પામે, તેથી તેને તેણે અક્ષરે અક્ષરે લાખ લાખ રૂપીઆ આપવા હુકમ કર્યો. ખજાનચીએ ખુશી થઈ તત્કાળ તેટલા રૂપિયા તેને આપ્યા. કેવો વિદ્યાપ્રેમી નૃપાળ !
એકદા રાત્રીચર્યામાં નીકળેલા રાજાએ કેઈ દરિદ્રસ્ત્રીની કહેલી એક ગાથા આ પ્રમાણે સાંભળી–
" माणसडां दस दस दसा, सुणिइ लोअ प्रसिद्ध । मह कंतह इक्वज्ज दसा, अवरा किं चोरेहि लिद्ध ? ॥१॥
મનની દશક દશક દશાઓ ફરતી જોવામાં આવે છે તે લોક પ્રસિદ્ધ છે, પરંતુ મારા કાંતની તો એક જ દશા ( દરિદ્ર દશા) છે. તે શું બીજી દશાઓ ચેરે ચેરી લીધી હશે ?”
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
