________________
અધિકાર ૩ જે.
(૮૧)
તેમ કરવાનું કારણ પૂછયું, ત્યારે તે બે કે–“હે રાજન! આપ આ નિધાન દાટીને ફરીને કાઢવું નહિ એવી પ્રતિજ્ઞા કરે છે તો પછી જમીનમાં રહેલું આપનું નિધાન અને મારા કાંકરા સરખા છે. આપનું નિધાન જેમ કોઈ પણ વખત કામ લાગવાનું નથી, તેમ મારા કાંકરા પણ કામ આવવાના નથી. વળી જે દાન ભેગ ર્યા વિના માત્ર ધનની હૈયાતીથીજ ધનિક કરવું હોય તો સેનાના પાંચ મેરૂને આપણાજ માને. કયાં આપણે તેને વાપરવા છે ?” તે સાંભળી રાજા ધનને સંચય ન કરે પણ વાપરવું એ નિશ્ચય કરી તે ધન લઈ પાછા રાજમહેલમાં આવ્યા.
એકદા ભેજરાજા રાત્રીએ ગુપ્તચર્યા કરવા નીકળ્યા. તેમાં કઈ એક ઘરમાં સાસુ વહુ વાત કરતી હતી, તે રાજાએ સાંભળી. તેમાં વહ બોલી કે– "વિ, મઠ રૂ?” (કે મીઠે છે?) ત્યારે સાસુ બેલી કે “ માં ર પ ત્ર સિહ” (મીઠે તો છે પણ કડવા સાથે.) તે સાંભળી રાજા ઘેર ગયો. પછી પ્રાત:કાળે તેને અર્થ પૂછવા માટે તે બન્નેને રાજાએ સભામાં બોલાવી; એટલે તે સાસુ વહ વસ્ત્ર અલંકાર વિગેરે પહેરી રાજસભામાં જવા ચાલી. માર્ગમાં તેમના પગના નુપૂરને ધ્વનિ સાંભળી પશુઓ ઉચા કાન કરી ભડકવા લાગ્યા. સભામાં પણ તે ધ્વનિ સાંભળી લેકે ચક્તિ થયા. એટલે વહુએ સાસુને પૂછયું કે –“ તે તે તક તેહ્યાં વડે નહી ? ” (આ સભાના લકે તેજ (પશુ ) લાગે છે, તો તેવા (પશુ જેવા) કેમ નથી?) સાસુએ કહ્યું “ તે તક હાં નિ દુ" વિશાપવા રૂતિ માવઃ” (હે વહુ! એ એવા જ હેય.”) અર્થાત એ શીંગડાં રહિત પશુઓ છે એમ સમજવું. આ પ્રમાણે સાંભળી વિસ્મય પામેલા રાજાએ તેમને રાત્રીનું વૃત્તાંત પૂછયું, ત્યારે વહુ બેલી કે –મેં વીણાના સ્વરને મધુર કહ્યો; ત્યારે મારી સાસુએ કહ્યું કે તે કડવા તુંબડાની સાથે મધુર હોય છે.” આ પ્રમાણે સાંભળી રાજા પ્રસન્ન થયા અને તેને પહેરામણી કરીને વિસર્જન કરી.
એકદા ભેજરાજાની સભામાં એક બ્રાહ્મણે આવીને કહ્યું કે૧ આ ઉપરથી એમ જણાય છે કે વીણાની નીચે જે તુંબડું હોય છે તે જો કડવી જાતિનું હોય તે તેને કવર વધારે મધુર હોય છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
