________________
( ૧૩૦ )
ભાજપ્રબંધ ભાષાંતર.
નિરતર સ્તનરૂપી એ ઘડાએવડે વહન કરે છે.” આ કાવ્યની પછી એક અર્થ શ્લોક આવા અવાળા તેમાં હતા— અહા ! પૂર્વે કરેલા કર્મોને વિપાક ( ઉદય ) પ્રાણીઓને અતિ વિષમ ફળ આપે છે.” આ શ્લાકને ઉત્તરાર્ધ પૂર્ણ કરવા રાજાએ પડિતાને કહ્યું, ત્યારે કાઇ પડત આવા અવાળા ઉત્તરાર્ધ મેલ્યા ‘ જનક રાજાની પુત્રી સીતા કયાં ? અને તેને રાવણને ઘેર નિવાસ કર્યાં ? ” બીજા કિવએ આવા અવાળા ઉત્તરાધ કયો હર ! હર ! સ્રીને નિમિત્તે રાવણનાં દશ મસ્તકો પૃથ્વીપર લાટાયાં.” એજ પ્રમાણે બીજા સેકા પડતાએ પેાતપાતાની શક્તિ પ્રમાણે ઉત્તરાર્ધો કહ્યા. પણ તે સવિસંવાદવાળા ( અણમળતા ) લાગવાથી રાજાએ ધનપાળ પડિતને તે ઉત્તરાર્ધ પૂરવા કહ્યું, ત્યારે તેણે આવા અ વાળા ઉત્તરા પૂર્યાં. - હિર ! હિર ! ( રાવણનાં ) જે મસ્તકા મહાદેવના મસ્તક ઉપર શાભતાં હતાં, તે મસ્ત ગૃધ્રપક્ષીનાં પાવડે લાટાય છે.” તે સાંભળી “આ ઉત્તરાર્ધ બરાબર મળતા આવે છે.” એમ રાજાએ કહ્યું, ત્યારે સને ખાત્રી કરી આપવા માટે ધનપાળ એલ્યા કે—“ જો તે રામેશ્વર મહાદેવના દેરાની ભીંતપર લખેલી પ્રશસ્તિમાં આજ અક્ષરે ન હેાય અને તેનેા આજ અર્થ ન હેાય તા મારે આજથી જીવત પ ́ત બિલકુલ કવિતા કરવી નહીં.” તે સાં ભળી તરતજ રાજાએ તેજ વહાણના ખલાસીઓને ફરીથી ત્યાં મેાકલ્યા. તેઓ ત્યાં જઇ સમુદ્રમાં પૈસી તે ઢેરામાં જઈ બીજી મીણની પાટલી મૂકી તેમાં બાકી રહેલા અધ શ્લાકના અક્ષરો લઈ છ માસે પાછા આવ્યા. રાજાએ તે અક્ષર જોયા તેમ તેજ નીકળ્યા; એટલે પ્રસન્ન થઈ રાજાએ ધનપાળને ચેાગ્ય ઇનામ આપ્યું. એજ રીતે તે પંડિતે ખંડિત થયેલી પ્રશસ્તિનાં ઘણાં કાવ્યે પૂરાં કર્યાં અને રાજાની પ્રસન્નતા મેળવી.
એકદા રાજાએ પાતાની સેવામાં ધનપાળ પડિતને શિથિલ પ્રવૃત્તિવાળા જોઇ પૂછ્યું, ત્યારે તે ખેલ્યા કે—હાલ હું એક કથા રચવામાં વ્યગ્ર રહું છું. ” તે સાંભળી રાજાએ શિયાળાની ઋતુ હોવાથી કહ્યું કે રાત્રીના છેલ્લા પહેારે કાંઇ પણ વિનાદનુ` સાધન નથી, તેથી તે વખતે તે કથા મારી પાસે વાંચા. ” ત્યારે તે પહેલીજ લખેલી પ્રત લાવી રાજા પાસે તેની વ્યાખ્યા શરૂ કરી. તે મનેાહર કથા સાંભળતાં તેને રસ ચુઇ ન જવાના ભયથી રાજાએ તે પુસ્તકની નીચે કચાળા સહિત સુવણૅ થાળ રાખી તે કથા આદિથી
,,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
