________________
(૧૬૮ )
ભાજપ્રબંધ ભાષાંત. જોઈ તે તે દૂર રહે; પરંતુ તારો મધુર ધ્વનિ પણ સાંભળ્યું નહીં.” તે સાંભળી રાજાએ વિચાર્યું કે મારા જીવિતને ધિક્કાર છે, કે મારા દ્વાર પાસે આવીને વિદ્વાન સીદાય છે. એમ વિચારી તે બ્રાહ્મણને રાજાએ પોતાના શરીરનાં સર્વ આભરણે આપ્યાં. ત્યારપછી રાજાએ કેશાધિકારીને બોલાવી કહ્યું કે –“હે ભાંડાગારિક ! મુંજરાજાના તથા મારા પૂર્વજોના જે કેશે છે તેમાંથી રત્નનાં ભરેલાં હજાર સુવર્ણકળશે લાવીને તારી પાસે રાખ.” તે સાંભળી કેશાધિકારીએ પ્રણામ કરી કહ્યું કે–“આપની આજ્ઞા પ્રમાણ છે.” એમ કહી તે કેશાધિકારી ગયા. ત્યાર પછી દ્વારપાળે આવી રાજાને કહ્યું-“હે દેવ ! કાશ્મીર દેશથી મુચુકુંદ નામને કવિ આવીને દ્વાર પાસે ઉભે છે.” રાજાએ તેને પ્રવેશ કરાવવા કહ્યું, એટલે તે કવિ આવી રાજાને જોઈ બે કે–હે ભેજરાજા! તમારા યશરૂપી સમુદ્રમાં ડૂબી જવાના ભયથી આકાશે સૂર્યચંદ્રના બિંબ રૂપી બે તુંબડા તરવા માટે પોતાની પાસે રાખ્યા છે. તે સાંભળી રાજાએ તેને લક્ષ ધન આપ્યું. તે જોઈ રાત્રીને લીધે તે ધન
ડું માની તથા પિતાનું દૂર દેશથી આગમન વિચારી તે ફરી બોલ્યો કે–“હે મેઘ ! તારી યાચના કરવામાં ચાતકના જેટલા અશ્રુબિંદુ પડ્યા તેટલા પણ તેં જળબિંદુએ મૂક્યા નહીં. ' આ પ્રમાણે લક્ષ ધન આપ્યા છતાં તેણે ફરી યાચના કરી ત્યારે રાજાએ તેને ઉત્તમ સે અવે આયા.
ઈતિ મુચુકુંદ કવિ પ્રબંધ.
એકદા એક નિર્ધન કવિએ આવી રાજાને કહ્યું કે–“હે નરેદ્ર! જેના પર તમારી અનુરાગવાળી દ્રષ્ટિ એક ક્ષણવાર પણ પડે છે, તે પુરૂષને તેની દરિદ્રતા જાણે ઈર્ષ્યા પામી હોય તેમ તત્કાળ મૂકી દે છે.” રાજાએ તેને લક્ષ ધન આપ્યું; તે પણ ફરી તે કવિ બોલ્યા કે—“ કેટલાક મનુ વાણુરૂપી લતાના મૂળને ભજે છે, કેટલાક થડને સેવે છે, કેટલાક તેની છાયામાં બેસે છે, કેટલાક ઠેકાણે ઠેકાણેથી તેનાં પાંદડાંઓ ચુંટે છે, કેટલાક તેનાં પુષ્પો હાથમાં ગ્રહણ કરે છે અને કેટલાક માત્ર તેના ગંધના પાત્રરૂપજ થાય છે, પરંતુ તે મૂઠ જનો તેનાં ફળ જેવાને ઉત્સાહ પણ રાખતા નથી.” આ પ્રમાણે સાંભળી પાસે રહેલ મદન નામને કવિ ચમત્કાર પામી બે કે–જેના ગુણ જોવામાં આવ્યા નથી એવી
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
