________________
(૩૦)
ભોજપ્રબંધ ભાષાંતર તેજ વખતે તે મહેલને ચને દેવાનું શરૂ કરાવ્યું. તે જોઈ તે વેપારી મનમાં આશ્ચર્ય પામી વિચાર કરવા લાગ્યો કે–પૃથ્વી પર ફરવાથી વિવિધ પ્રકારના આશ્ચર્યો જોવામાં આવે છે, સજન અને દુર્જન વિશેષ જાણવામાં આવે છે અને પોતાની પણ પરીક્ષા થાય છે. જે માણસ પોતાના ઘરથી નીકળી અનેક આશ્ચર્યોથી ભરેલી સમગ્ર પૃથ્વીને જોતો નથી તે મનુષ્ય હવાના દેડકા જે છે. પૃથ્વી પર સર્વ કે છે, કાંઇ પણ નથી એમ નથી. કારણ કે જે મેંઘા મૂલ્યનું કેશર દેવની પૂજામાં તથા રાજાદિકના અંગભોગ વિગેરે કાર્યમાં જ વપરાય છે, તે કેશર આણે ચૂનામાં નાખ્યું માટે કેઈએ ધનને મદ કરવો નહીં. કહ્યું છે કે–દુનિયામાં એક ધનવાનથી પણ અમુક વધારે ધનવાન બીજે હોયજ છે, એક વાદીથી પણ અધિક વાદી બીજો હોય જ છે, અને એક બળવાનથી પણ આધક બળવાન બીજે હોયજ છે; તેથી ડાહ્યા પુરૂષે અહંકારને ત્યાગ કરે.” એ પ્રમાણે વિચારતો તે વેપારી કાશમીર દેશમાં પાછા ગયો. પેલા શેઠના મહેલની ભીંત હજુ સુધી સેળ વલ્લા સુવર્ણની ઘડેલી હોય તેવી પીળા વર્ણવાળી અને સુગંધવાળી જોવામાં આવે છે. તે પાટણમાં લલેશ્વરના ઘરમાં રાત્રી દિવસ ઘીના દીવા બન્યા કરે છે, કેટધરોના ઘર ઉપર પતાકાઓ ફરકયા કરે છે, અને છપન કેટિના સ્વામીને ઘેર દરરોજ પ્રભાત કાળે ભુંગળે વાગે છે. એ પ્રમાણે તે પાટણમાં અનેક વેપારીઓ મોટી સમૃદ્ધિવાળા વસે છે.
એકદા પરદેશથી ગીત, વાઘ અને નાટકના કાર્યમાં કુશળ કઈ ગંધર્વનું પૈડું પાટણમાં આવી ભીમરાજાને મળ્યું, અને તેણે રાજસભામાં આઠ હાથના પ્રમાણુવાળું મેટું એક મદલ લાવીને મૂકયું. રાજાએ સર્વના મુખ સામું જોયું, પણ કેઈ તે મેઈલ વગાડવા ઉભે થયો નહીં. છેવટે મૃદંગ વગાડવામાં કુશળ કઈ એક પુરૂષે ઉભા થઈ વિજ્ઞપ્તિ કરિ કે-“હે સ્વામિન ! આજ્ઞા હોય તે હું વગાડું.” રાજાએ તેને આદેશ આપે, એટલે તે બત્રીશ બદ્ધ નાટક માંડી પૃથ્વી પર સૂઈ જમણા હાથ અને પગ વડે મૃદંગ વગાડવા લાગ્યો તથા ભુંગળને ડાબા હાથે પકડી મુખમાં નાંખી તે પણ વગાડવા લાગે, એ પ્રમાણે સતત આઠ પહોર સુધી કર્યું, તેમાં તલ્લીન થઈ ગયેલી સભા પણ તેજ પ્રમાણે બેસી રહી. પછી પ્રાત:કાળે રાજાએ પ્રસન્ન થઈ તેને લાખ રૂપિયા આપ્યા. આ પ્રમાણે તે નગરીમાં કળાવંત
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
