Book Title: Agam 05 Bhagwati 01 Gujarati Translation
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar
View full book text
________________ આગમસૂત્ર 5, અંગસૂત્ર 5, “ભગવતીસૂત્ર ભાગ-૧' અને કુકડી પહેલા પણ છે, પછી પણ છે. એ શાશ્વત ભાવ છે. તે બેમાં કોઈ જાતનો ક્રમ નથી. ભગવન્! પહેલા લોકાંત, પછી અલોકાંત કે પહેલા અલોકાંત, પછી લોકાંત? રોહ! લોકાંત અને અલોકાંત, થાવત્ કોઈ જ ક્રમ નથી. ભગવન્! પહેલા લોકાંત, પછી સાતમું અવકાશાંતરનો પ્રશ્ન. રોહ! લોકાંત અને સાતમું અવકાશાંતર બંને છે, યાવત્ કોઈ ક્રમ નથી. એ પ્રમાણે લોકાંત અને સાતમો તનુવાત, એ રીતે ઘનવાત, ઘનોદધિ અને સાતમી પૃથ્વી. એ પ્રમાણે એક એકની સાથે આ સ્થાનો જોડવા. (આ વાતને નીચેની ગાથાઓ દ્વારા જણાવે છે-) 73. અવકાશાંતર, ઘનવાત, ઘનોદધિ, પૃથ્વી, દ્વીપ, સાગર, વર્ષક્ષેત્ર, નૈરયિકાદિ ચોવીશ દંડકના જીવ, અસ્તિકાય, સમય, કર્મ અને વેશ્યા. (તથા) જ. દષ્ટિ, દર્શન, જ્ઞાન, સંજ્ઞા, શરીર, યોગ, ઉપયોગ, દ્રવ્યપ્રદેશ, પર્યવો, કાળ, 75. ભગવન્! શું પહેલા લોકાંત, પછી સર્વકાળ છે ? જેમ લોકાંત સાથે એ બધા સ્થાનો જોડ્યા, તેમાં અલોકાંત સાથે પણ જોડવા. ભગવદ્ ! પહેલા સાતમું અવકાશાંતર, પછી સાતમો તનુવાત છે ? એ રીતે સાતમું અવકાશાંતર બધા સાથે જોડવું યાવત્ સર્વકાળમાં આ પ્રમાણે જાણવું. ભગવન્! પહેલા સાતમો તનુવાત, પછી સાતમો ઘનવાત ? આ પણ તેમજ જાણવું. યાવત્ સર્વકાળ. આ રીતે ઉપરના એકેકને સંયોજતા અને નીચ-નીચેનાને છોડતા પૂર્વવત્ જાણવુ. યાવત્ અતીત, અનાગતકાળ પછી સર્વકાળનો યાવત્ હે રોહ ! તેમાં કોઈ જાતનો ક્રમ નથી. ભગવન્! તે એમ જ છે, તે એમ જ છે, એ પ્રમાણે કહી રોહ અણગાર તપ અને સંયમથી આત્માને ભાવિતા કરતા વિચરવા લાગ્યા. 76. ભગવન્! એ પ્રમાણે સંબોધન કરી ગૌતમસ્વામીએ શ્રમણ ભગવાન મહાવીરને વંદન આદિ કરી આ પ્રમાણે પૂછ્યું - ભગવદ્ ! લોકની સ્થિતિ કેટલા પ્રકારે કહી છે? ગૌતમ ! લોકની સ્થિતિ આઠ પ્રકારે કહી છે. તે આ પ્રમાણે- વાયુ આકાશને આધારે રહેલ છે. ઘનોદધિ વાયુને આધારે રહેલ છે, એ રત.. વનોદધિને આધારે પૃથ્વી, પૃથ્વીને આધારે ત્રસ અને સ્થાવર જીવો રહેલા છે. જીવના આધારે અજીવો છે, કર્મવાળા જીવો કર્મને આધારે રહેલા છે. અજીવોને જીવોએ સંઘરેલા છે અને જીવોને કર્મોએ સંઘરેલા છે. હે ભગવન્! એમ કેમ કહો છો કે લોકની સ્થિતિ આઠ પ્રકારે છે? ઈત્યાદિ ? ગૌતમ ! જેમ કોઈ પુરુષ ચામડાની મસકને પવનથી ફૂલાવે, ફૂલાવીને તેનું મુખ બાંધે, મધ્યમાં ગાંઠ બાંધે, મુખ ખોલી દે, ઉપરના ભાગે પાણી ભરે, ભરીને મુખ બાંધી દે, વચ્ચેની ગાંઠ છોડી નાંખે, તો ભરેલું પાણી વાયુના ઉપરના ભાગમાં રહે? હા, રહે. તે કારણે એમ કહેલ છે કે યાવત્ જીવો કર્મ સંગૃહીત છે. અથવા હે ગૌતમ ! કોઈ પુરુષ મસકને ફૂલાવીને પોતાની કેડે બાંધે, બાંધીને અથાગ, તરી ન શકાય તેવા, માથોડાથી ઊંડા જળમાં પ્રવેશે, તો તે પુરુષ પાણીના ઉપરના ભાગમાં રહે ? હા, રહે. એ રીતે આઠ ભેદે લોક સ્થિતિ થાવત્ જીવ કર્મ સંગૃહીત કહ્યા. સૂત્ર-૭૭ ભગવન્! જીવો અને પુદ્ગલો પરસ્પર બદ્ધ છે ? સ્પષ્ટ છે ? અવગાઢ છે ? - સ્નેહ પ્રતિબદ્ધ છે ? - ઘટ્ટ થઈને રહે છે ? હા, ગૌતમ ! જીવ અને પુદ્ગલ પરસ્પર એ રીતે રહે છે. ભગવદ્ ! એમ કેમ કહો છો કે જીવ અને પુદ્ગલ પરસ્પર એ રીતે રહે છે ? ગૌતમ ! જેમ કોઈ એક દ્રહ છે, તે પાણીથી ભરેલો છે, છલોછલ ભરેલો, છલકાતો, પાણીથી વધતો, ભરેલા STીવા. મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “ભગવતી)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 25
