Book Title: Agam 05 Bhagwati 01 Gujarati Translation
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar
View full book text
________________ આગમસૂત્ર 5, અંગસૂત્ર 5, “ભગવતીસૂત્ર ભાગ-૧' તે આલીન બંધ કહ્યો. ભગવન્! તે શરીરબંધ શું છે? શરીર બંધ બે ભેદે.-પૂર્વ પ્રયોગ પ્રત્યયિક અને પ્રત્યુત્પન્ન પ્રયોગ પ્રત્યયિક. ભગવન્! તે પૂર્વ પ્રયોગ પ્રત્યયિક શું છે ? ગૌતમ ! તે તે ક્ષેત્રમાં, તે તે કારણોથીતે તે શરીરને પ્રાપ્ત નૈરાયિક આદિ સર્વે સંસારી જીવોના જીવ પ્રદેશોનો જે બંધ થાય છે, તેને પૂર્વ પ્રયોગ પ્રત્યયિક બંધ કહે છે. ભગવન્! પ્રત્યુત્પન્ન પ્રયોગ પ્રત્યય શું છે ? જે કેવલી અણગાર, કેવલી સમુદ્ધાત દ્વારા સમુદ્ઘાત કરતા અને તેનાથી પ્રતિનિવૃત્ત થતા વચ્ચેના માર્ગે રહેલ કેવલજ્ઞાની અણગારના તૈજસ અને કાર્મણ શરીરનો જે બંધ સંપન્ન થાય છે, તેને પ્રત્યુત્પન્ન પ્રયોગ પ્રત્યયિક બંધ કહે છે. તે સમયે આત્મ પ્રદેશો એકત્રીકૃત થાય છે, જેનાથી તૈજસ-કાર્પણ શરીરનો બંધ થાય છે, તે આ વર્તમાન પ્રયોગ પ્રત્યયિક બંધ છે. આ શરીર બંધનું સ્વરૂપ છે. ભગવન્તે શરીરમયોગ બંધ શું છે ? શરીરપ્રયોગ બંધ પાંચ ભેદે કહ્યો છે. તે આ - ઔદારિક, વૈક્રિય, આહારક, તૈજસ, કાર્મણ-શરીરપ્રયોગ બંધ. ભગવન્ઔદારિક શરીરપ્રયોગ બંધ કેટલા ભેદે કહ્યો છે? ગૌતમ ! પાંચ ભેદે છે. તે આ - એકેન્દ્રિય ઔદારિક શરીરપ્રયોગ બંધ યાવત્ પંચેન્દ્રિય ઔદારિક શરીરપ્રયોગ બંધ. ભગવદ્ ! એકેન્દ્રિય ઔદારિક શરીરપ્રયોગ બંધ કેટલા ભેદે કહ્યો છે ? ગૌતમ ! પાંચ ભેદે કહ્યો છે. તે આ - પૃથ્વીકાયિક એકેન્દ્રિયો એ પ્રમાણે આ આલાવા વડે જેમ અવગાહના સંસ્થાનમાં ઔદારિક શરીરના ભેદો કહ્યા, તેમ અહીં પણ કહેવા - યાવત્ - પર્યાપ્ત ગર્ભ વ્યુત્ક્રાંતિક મનુષ્ય પંચેન્દ્રિય ઔદારિક શરીરપ્રયોગ બંધ અને અપર્યાપ્ત ગર્ભ વ્યુત્ક્રાંતિક મનુષ્ય યાવત્ બંધ સુધી કહેવું. ભગવન્! ઔદારિક શરીરપ્રયોગ બંધ, કયા કર્મના ઉદયથી થાય છે? ગૌતમ ! વીર્ય, સંયોગ, સદ્ભવ્યતા પ્રમાદને કારણે કર્મ, યોગ, ભવ, આયુને આશ્રીને ઔદારિક શરીર પ્રયોગ નામકર્મના ઉદયથી ઔદારિક શરીરપ્રયોગ બંધ થાય છે. ભગવન્! એકેન્દ્રિય ઔદારિક શરીરપ્રયોગ બંધ, કયા કર્મના ઉદયથી થાય છે ? ગૌતમ ! પૂર્વવત્ જાણવુ. એ જ રીતે પૃથ્વીકાયિક એકેન્દ્રિય ઔદારિક શરીર પ્રયોગ બંધ યાવત્ વનસ્પતિકાયિક એકેન્દ્રિય ઔદારિક શરીર તથા બેઇન્દ્રિય, તેઇન્દ્રિય અને ચઉરિન્દ્રિય ઔદારિક શરીર પ્રયોગ બંધ સુધી જાણવું., ભગવન્! પંચેન્દ્રિય તિર્યંચયોનિક ઔદારિક શરીર પ્રયોગ બંધ ક્યા કર્મના ઉદયથી થાય છે ? ગૌતમ ! તેને પૂર્વ કથન અનુસાર જાણવા. ભગવન્! મનુષ્ય પંચેન્દ્રિય ઔદારિક શરીરપ્રયોગ બંધ કયા કર્મના ઉદયથી થાય ? ગૌતમ ! વીર્ય, સંયોગ, સદ્ભવ્યતા તથા પ્રમાદને કારણે યાવત્ આયુની અપેક્ષાએ મનુષ્ય પંચેન્દ્રિય ઔદારિક શરીર પ્રયોગ નામકર્મ ના ઉદયથી ઔદારિક શરીરપ્રયોગ બંધ થાય છે. ભગવન્! ઔદારિક શરીરપ્રયોગ બંધ શું દેશબંધ છે કે સર્વબંધ ? ગૌતમ ! દેશબંધ પણ છે, સર્વબંધ પણ છે. ભગવન્! એકેન્દ્રિય ઔદારિક શરીરપ્રયોગ બંધ એ દેશબંધ છે કે સર્વબંધ ? ગૌતમ ! દેશબંધ પણ થાય અને સર્વબંધ પણ થાય. એ પ્રમાણે પૃથ્વીકાયિકથી મનુષ્ય પંચેન્દ્રિય સુધી શરીરપ્રયોગ બંધમાં દેશબંધ અને સર્વબંધ બંને થાય છે. ભગવન્! ઔદારિક શરીરપ્રયોગ બંધ કાલથી કેટલો હોય ? ગૌતમ ! સર્વબંધ એક સમય, દેશબંધ, જઘન્યથી એક સમય, ઉત્કૃષ્ટથી એક સમય ન્યૂન ત્રણપલ્યોપમ. . ભગવન્એકેન્દ્રિય ઔદારિક શરીરપ્રયોગ બંધ કાળથી કેટલો હોય ? ગૌતમ ! સર્વબંધ એક સમય. દેશબંધ જઘન્યથી એક સમય, ઉત્કૃષ્ટથી એક સમય ન્યૂન 22,000 વર્ષ. ભગવન્! પૃથ્વીકાય એકેન્દ્રિયની પૃચ્છા. ગૌતમ ! સર્વબંધ એક સમયે. દેશબંધ જઘન્ય ક્ષુલ્લક ભવગ્રહણમાં મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “(ભગવતીઆગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 164
