________________ આગમસૂત્ર 5, અંગસૂત્ર 5, “ભગવતીસૂત્ર ભાગ-૧' 8. ભગવદ્ ! તે ઉત્પલજીવો જ્ઞાનાવરણીય કર્મના ઉદીરક છે ? ગૌતમ ! અનુદીરક નથી, ઉદીરક કે ઉદીરકો છે. એ રીતે અંતરાયકર્મ સુધી જાણવું. વિશેષ એ કે - વેદનીય અને આયુ કર્મના આઠ ભંગો કહેવા. 9. ભગવદ્ ! તે ઉત્પલજીવો, કૃષ્ણલેશ્યાવાલા છે કે યાવત્ તેજોલેશ્યાવાળા છે ? ગૌતમ ! કૃષ્ણલેશ્યક યાવત્ તેજોલેશ્યક હોય અથવા અનેક જીવો કૃષ્ણલેશ્યા કે યાવત્ તેજોલેશ્યાવાળા છે, અથવા એક કૃષ્ણલેશ્યા અને એક નીલલેશ્યાવાળો છે. આ પ્રમાણે દ્વિકસંયોગી, ત્રિકસંયોગી, ચતુષ્કસંયોગી, એ બધા મળીને 80 ભંગો થાય. 10. ભગવન્! તે ઉત્પલજીવો સમ્યક્દષ્ટિ, મિથ્યાદષ્ટિ કે સમ્યક્ મિથ્યાદષ્ટિ છે ? ગૌતમ ! તે સમ્યકુ કે સમ્યમિથ્યા-દષ્ટિ નથી, પણ મિથ્યાદષ્ટિ જ છે. 11. ભગવદ્ ! તે ઉત્પલજીવો જ્ઞાની છે કે અજ્ઞાની છે ? ગૌતમ ! જ્ઞાની નથી, અજ્ઞાની કે અજ્ઞાનીઓ છે. 12. ભગવન્! તે ઉત્પલ જીવો મનોયોગી છે, વચનયોગી છે કે કાયયોગી ? ગૌતમ ! મનયોગી કે વચનયોગી નથી, કાયયોગી કે કાયયોગીઓ છે. 13. ભગવન્! તે ઉત્પલજીવો સાકારોપયુક્ત છે કે અનાકારોપયુક્ત ? એક જીવ સાકારોપયુક્ત કે એક જીવ અનાકારોપયુક્ત આદિ આઠ ભંગો છે. 14-15. ભગવન્! તે ઉત્પલજીવોના શરીરો કેટલા વર્ણ, ગંધ, રસ, સ્પર્શવાળા કહ્યા છે? ગૌતમ ! પાંચ વર્ણ, પાંચ રસ, બે ગંધ, આઠ સ્પર્શવાળા હોય, ઉત્પલ જીવ સ્વયં વર્ણ, ગંધ, રસ, સ્પર્શ રહિત છે. 16. ભગવદ્ ! તે ઉત્પલ જીવો ઉચ્છવાસ-નિઃશ્વાસ યુક્ત છે કે ઉચ્છવાસ-નિઃશ્વાસ રહિત છે ? ગૌતમ ! 1. ઉચ્છવાસક, 2. નિઃશ્વાસક, 3. નોઉચ્છવાસ-નિઃશ્વાસક, 4. ઉચ્છવાસકો, 5. નિઃશ્વાસકો, 6. નોઉચ્છવાસકો-નિઃશ્વાસકો એ છ ભંગ - અથવા - ઉચ્છવાસક અને નિઃશ્વાસક ના ચાર ભંગ, અથવા ઉચ્છવાસક અને નોઉચ્છવાસ-નિઃશ્વાસકના ચાર ભંગ અથવા નિઃશ્વાસક અને નોઉચ્છવાસ-નિઃશ્વાસકના ચાર ભંગ અથવા ઉચ્છવાસક, નિઃશ્વાસક અને નોઉચ્છવાસ-નિઃશ્વાસકના આઠ ભંગ. એ રીતે 26 ભંગો થાય છે. 17. તે ઉત્પલ જીવો ભગવન ! આહારક છે કે અનાહારક ? ગૌતમ ! તે અણાહારક નથી. કોઈ આહારક કે કોઇ અણાહારક એ પ્રમાણે આઠ ભંગો છે. 18. ભગવન્! તે ઉત્પલજીવો વિરત છે, અવિરત છે, વિરતાવિરત છે ? ગૌતમ ! વિરત કે વિરતાવિરત નથી, અવિરત કે અવિરતો છે. 19. ભગવદ્ ! તે ઉત્પલજીવો સક્રિય છે કે અ-ક્રિય ? ગૌતમ ! તેઓ અ-ક્રિય નથી, સક્રિય કે સક્રિય છે. 20. ભગવન્! તે ઉત્પલજીવો સપ્તવિધબંધક છે કે અષ્ટવિધબંધક ? ગૌતમ ! તે સપ્તવિધબંધક છે કે અષ્ટવિધબંધક છે અહી પૂર્વોક્ત આઠ ભંગ કહેવા. 21. ભગવન્! તે ઉત્પલ જીવો આહારસંજ્ઞોપયુક્ત, ભયસંજ્ઞોપયુક્ત, મૈથુનસંજ્ઞોપયુક્ત કેપરિગ્રહ સંજ્ઞોપયુક્ત છે? ગૌતમ ! આહારસંજ્ઞોપયુક્ત આદિ 80 ભંગ કહેવા જોઈએ. 22. ભગવનતે ઉત્પલજીવો ક્રોધકષાયી છે, માનકષાયી છે, માયાકષાયી છે કે લોભકષાયી ? ગૌતમ ! ક્રોધકષાય આદિ ચારે કષાય ભજનાએ હોય છે, તેથી તેમાં 80 ભંગો કહેવા. 23. ભગવન્! તે ઉત્પલજીવો સ્ત્રીવેદક છે, પુરુષવેદક છે કે નપુંસકવેદક છે ? ગૌતમ ! સ્ત્રી કે પુરુષવેદક નથી. નપુંસકવેદક કે નપુંસક-વેદકો છે. 24. ભગવદ્ ! તે ઉત્પલજીવો સ્ત્રીવેદ-પુરુષવેદ કે નપુંસકવેદ બંધક છે ? ગૌતમ ! સ્ત્રી-પુરુષ-નપુંસક વેદ બંધકના 26 ભંગ. 25. ભગવન! તે ઉત્પલજીવો સંજ્ઞી છે કે અસંજ્ઞી ? ગૌતમ ! તે સંજ્ઞી નથી, અસંજ્ઞી કે અસંજ્ઞીઓ છે. 26. ભગવન્! તે જીવો સ-ઇન્દ્રિય છે કે અનિષ્ક્રિય? ગૌતમ ! અનિષ્ક્રિય નથી, સઇન્દ્રિય કે સઇન્દ્રિયો છે. મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “(ભગવતીઆગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 215
