Agam 05 Bhagwati 01 Gujarati Translation

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar

Page 216

આગમસૂત્ર 5, અંગસૂત્ર 5, “ભગવતીસૂત્ર ભાગ-૧' 27. ભગવન્! તે જીવ, ઉત્પલપણે કાળથી કેટલો કાળ રહે? જઘન્યથી અંતર્મુહૂર્ત, ઉત્કૃષ્ટથી અસંખ્યકાળ. 28. ભગવદ્ ! તે ઉત્પલ જીવ, પૃથ્વીજીવમાં જઈ ફરી ઉત્પલજીવ કેટલા કાળે થાય? કેટલા કાળે ગતિઆગતિ કરે ? ગૌતમ ! ભવાદેશે જઘન્યથી બે ભવ ગ્રહણ કરે, ઉત્કૃષ્ટથી અસંખ્ય ભવ ગ્રહણ કરે. કાલાદેશથી જઘન્ય બે અંતર્મુહૂર્ત-ઉત્કૃષ્ટથી અસંખ્યાતકાળ, આટલો કાળ રહે, આટલો કાળ ગતિ-આગતિ કરે. ભગવદ્ ! તે ઉત્પલ જીવ અપકાયપણે ઉત્પન્ન થઈને ફરી ઉત્પલજીવ કેટલા કાળે થાય? એ પ્રમાણે પૃથ્વી જીવમાં કહ્યા મુજબ કહેવું, યાવત્ વાયુજીવમાં પણ આ પ્રમાણે કહેવું. ભગવન્! તે ઉત્પલ જીવ, વનસ્પતિ જીવરૂપે ઉત્પન્ન થઈ, ફરી ઉત્પલ જીવરૂપે કેટલો કાળ રહે, કેટલા કાળે ગતિ-આગતિ કરે ? ગૌતમ ! ભવાદેશથી જઘન્ય બે ભવ ગ્રહણ-ઉત્કૃષ્ટ અનંત ભવ ગ્રહણ. કાલાદેશથી જઘન્ય બે અંતર્મુહૂર્ત, ઉત્કૃષ્ટ અનંતકાળ-તરુકાળ. આટલો કાળ રહે, આટલા કાળે ગતિ-આગતિ કરે છે. ભગવન્! તે જીવ, બેઇન્દ્રિય જીવમાં જઈને ફરી ઉત્પલ જીવ રૂપે કેટલો કાળ રહે? કેટલો કાળ ગતિ-આગતિ કરે ? ગૌતમ ! ભવાદેશથી જઘન્ય બે ભવ ગ્રહણ, ઉત્કૃષ્ટ સંખ્યાત-ભવગ્રહણ, કાલ આદેશથી જઘન્ય બે અંતર્મુહૂર્ત, ઉત્કૃષ્ટ સંખ્યાતકાળ રહે, આટલો કાળ ગતિ-આગતિ કરે. એ પ્રમાણે તેઇન્દ્રિય જીવ, ચતુરિન્દ્રિય જીવમાં જાણવું. ભગવન્ઉત્પલજીવ પંચેન્દ્રિય તિર્યંચયોનિકમાં જઈને ફરી ઉત્પલ જીવમાં કેટલો કાળ રહે ? પૃચ્છા. ગૌતમ! ભવાદેશથી જઘન્ય બે ભવગ્રહણ, ઉત્કૃષ્ટ આઠ ભવગ્રહણ. કાલાદેશથી જઘન્ય બે અંતર્મુહૂર્ત ઉત્કૃષ્ટ પૂર્વ કોડિ પૃથત્વ, આટલો કાળ રહે, આટલો કાળ ગતિ-આગતિ કરે. એ પ્રમાણે મનુષ્યમાં પણ જાણવુ યાવત્ આટલો કાળ ગતિ આગતિ કરે. 29. ભગવન્! જીવ શેનો આહાર કરે છે ? ગૌતમ ! દ્રવ્યથી અનંતપ્રદેશિક દ્રવ્યોને, એ પ્રમાણે જેમ પ્રજ્ઞાપના સૂત્રના 28 પદમાં આહારોદ્દેશકમાં વનસ્પતિકાયિકનો આહાર કહ્યો તેમજ યાવત્ સર્વાત્મના આહાર કરે છે. વિશેષ - નિયમા છ દિશાથી આહાર કરે. બાકી પૂર્વવત્. 30. ભગવદ્ ! તે જીવોની કેટલી કાલ સ્થિતિ છે ? ગૌતમ ! જઘન્યથી અંતર્મુહૂર્ત, ઉત્કૃષ્ટથી 10,000 વર્ષ. 31. ભગવન ! તે ઉત્પલજીવોને કેટલા સમુદ્યાત હોય ? ગૌતમ ! તેને ત્રણ સમુદ્યાત હોય છે- વેદના, કષાય અને મારણાંતિક સમુધ્ધાત. 32. ભગવદ્ ! તે ઉત્પલજીવ મારણાંતિક સમુધ્ધાતથી સમવહત થઈને મરે કે અસમવહત થઈને મરે છે ? ગૌતમ ! તે સમવહત થઈને પણ મરે કે અસમવહત થઈને પણ મરે છે 33. ભગવન્! તે ઉત્પલજીવ ઉદ્વર્તીને (મરીને) તુરંત ક્યાં જાય, ક્યાં ઉત્પન્ન થાય છે ? તેઓ શું નૈરયિકોમાં ઉત્પન્ન થાય છે કે તિર્યંચયોનિકમાં આદિ ? ગૌતમ ! એ પ્રમાણે જેમ પ્રજ્ઞાપના સૂત્રના વ્યુત્ક્રાંતિ' પદમાં ઉદ્વર્તના. પ્રકરણમાં વનસ્પતિકાયિક જીવોમાં કહ્યું તે પ્રમાણે કહેવું. 34. ભગવદ્ ! હવે પ્રશ્ન છે કે - સર્વે પ્રાણો-ભૂતો-જીવો-સત્વો શું ઉત્પલના મૂળપણે-કંદપણેનાળપણે-પત્રપણે-કેસરપણે-કર્ણિકાપણે-તિબુકના રૂપમાં પૂર્વે ઉત્પન્ન થયા છે ? ગૌતમ ! સર્વ પ્રાણ-ભૂતજીવ-સત્વ અનેકવાર કે અનંતવાર પૂર્વોક્તરૂપે ઉત્પન્ન થયા છે. ભગવન્! આપ કહો છો, તે એમ જ છે, એમ જ છે. શતક-૧૧, ઉદ્દેશા-૧નો ગુજરાતી અનુવાદ પૂર્ણ શતક-૧૧, ઉદ્દેશો-૨ શાલૂક' સૂત્ર-૪૯ ભગવન્! એકપત્રક શાલૂક-વનસ્પતિ શુંએક જીવવાળું છે કે અનેક જીવવાળું ? ગૌતમ ! એક જીવવાનું છે, એ પ્રમાણે ઉત્પલ ઉદ્દેશક વક્તવ્યતા સંપૂર્ણ કહેવી. યાવતુ અનંતવાર. વિશેષ આ - શરીરાવગાહના જઘન્યથી મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “(ભગવતી)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 216