________________ આગમસૂત્ર 5, અંગસૂત્ર 5, “ભગવતીસૂત્ર ભાગ-૧ સુભગા. તે પ્રત્યેકની દેવી ઇત્યાદિ બધું કાલેન્દ્રની માફક જાણવું. એ રીતે પ્રતિરૂપેન્દ્રના વિષયમાં જાણવું.. ભગવદ્ ! યક્ષેન્દ્ર પૂર્ણભદ્ર ની પૃચ્છા. હે આર્યો ! તેને ચાર અગ્રમહિષીઓ છે - પૂર્ણા, બહુપુત્રિકા, ઉત્તમા, તારકા. તેની દેવી ઇત્યાદિ બધું કાલેન્દ્રની માફક જાણવું. એ પ્રમાણે માણિભદ્રના વિષયમાં પણ જાણવું. ભગવન્! રાક્ષસેન્દ્ર ભીમની પૃચ્છા. હે આર્યો. તેને ચાર અગ્રમહિષીઓ છે- પદ્મા, પદ્માવતી, કનકા, રત્નપ્રભા. તે પ્રત્યેકને દેવીને ૧૦૦૦નો પરિવાર આદિ બધું વર્ણન કાલેન્દ્ર માફક જાણવું. એ પ્રમાણે મહાભીમના વિષયમાં પણ જાણવું. ભગવદ્ ! કિન્નરેન્દ્રની પૃચ્છા. હે આર્યો ! તેને ચાર અગ્રમહિષી છે. અવતંસા, કેતુમતી, રતિસેના, રતિપ્રિયા. બાકી બધું પૂર્વવત્ જાણવું. કિંપુરુષેદ્રનાં વિષયમાં પણ તેમજ જાણવું. ભગવન્સપુરુષેન્દ્રની પ્રચ્છા. હે આર્યો ! તેને ચાર અગ્રમહિષીઓ છે - રોહિણી, નવમિકા, શ્રી, પુષ્પવતી. તે પ્રત્યેકનો દેવી પરિવાર આદિ પૂર્વવત્ છે. એ પ્રમાણે મહાપુરુષેન્દ્રના વિષયમાં પણ જાણવું. ભગવન્! અતિકાયેન્દ્રની પૃચ્છા. હે આર્યો ! તેને ચાર અગ્રમહિષી છે - ભુજંગા, ભુજંગવતી, મહાકચ્છા, સ્કૂટા, બાકી પૂર્વવત્ જાણવું. મહાકાયેન્દ્રના વિષયમાં પણ તેમજ જાણવું. ભગવન્! ગીતરતીન્દ્રની પૃચ્છા. હે આર્યો ! તેને ચાર અગ્રમહિષી છે - સુઘોષા, વિમલા, સુસ્વરા, સરસ્વતી. તેનો દેવી પરિવાર ઇત્યાદિ પૂર્વવત્ જાણવું. એ પ્રમાણે ગીતયશસ્ ઇન્દ્રના વિષયમાં પણ જાણવું. આ સર્વ ઇન્દ્રોનું શેષ સર્વ વર્ણન ‘કાલેન્દ્ર માફક જાણવું. વિશેષ એ - રાજધાની, સિંહાસન સદશ નામવાળા જાણવા. બાકી પૂર્વવત્. ભગવદ્ ! જ્યોતિષેન્દ્ર ચંદ્રની પૃચ્છા. હે આર્યો ! તેને ચાર અગ્રમહિષી છે - ચંદ્રપ્રભા, જ્યોત્નાભા, અર્ચિમાલી, પ્રભંકરા. એ પ્રમાણે જેમ જીવાભિગમમાં જ્યોતિષ્ક ઉદ્દેશામાં છે, તેમ કહેવું. સૂર્યની પણ સૂર્યપ્રભા, આતપાભા, અમિાલી, પ્રભંકરા અગ્રમહિષી છે. બાકી પૂર્વવત્. યાવત્ મૈથુનપ્રત્યય ભોગ ભોગવી ન શકે. *ભગવદ્ ! અંગાર નામક મહાગ્રહની કેટલી અગ્રમહિષીઓ છે ? હે આર્યો ! ચાર અગ્રમહિષીઓ છે- વિજયા, વૈજયંતી, જયંતી, અપરાજિતા. તે પ્રત્યેકની દેવી ઇત્યાદિ ચંદ્ર માફક જાણવુ. વિશેષ આ - અંગારાવતંસક વિમાને અંગારક સિંહાસન છે. બાકી પૂર્વવતુ. એ પ્રમાણે યાવત્ વિકાલક પણ જાણવો. એ રીતે 88 મહાગ્રહો ભાવકેતુ સુધી કહેવા. વિશેષ એ કે - અવતંસક, સિંહાસનો સદશ નામવાળા છે. બાકી પૂર્વવત્. ભગવદ્ ! દેવેન્દ્ર દેવરાજ શક્ર પૃચ્છા. હે આર્યો ! તેને આઠ અગ્રમહિષીઓ છે - પદ્મા, શિવા, શ્રેયા, અંજૂ. અમલા, અપ્સરા, નવમિકા, રોહિણી. તે પ્રત્યેકને સોળ-સોળ હજારનો પરિવાર છે તે પ્રત્યેક દેવી બીજી 16,000 દેવીને વિક્ર્વવા સમર્થ છે તે એક વર્ગ. ભગવન્! દેવેન્દ્ર શક્ર સૌધર્મ કલ્પમાં - સૌધર્માવલંસક વિમાનમાં સુધર્માસભામાં શક્ર સિંહાસન પર બેસીને દેવી વર્ગ સાથે ભોગ ભોગવવા સમર્થ છે?. બાકી બધું ચમરવત્ જાણવું. વિશેષ એ - પરિવાર મોકા ઉદ્દેશ મુજબ છે. ભગવન્! દેવેન્દ્ર દેવરાજ સોમ લોકપાલની કેટલી અગ્રમહિષીઓ છે ? હે આર્યો તેને! ચાર અગ્રમહિષીઓ છે. રોહિણી, મદના, ચિત્રા, સોમા. બાકી બધું ચમરના લોકપાલ માફક જાણવુ. વિશેષ એ કે - સ્વયંપ્રભ વિમાનમાં, સુધર્માસભામાં સોમ સિંહાસન ઉપર, બેસીને, બાકી પૂર્વવત્ જાણવું. એ પ્રમાણે વૈશ્રમણ સુધી ચારે લોકપાલનું વર્ણન જાણવું. વિશેષ એ કે - વિમાન આદિ વર્ણન, ત્રીજા શતક મુજબ જાણવું. ભગવન્દેવેન્દ્ર ઈશાનની પૃચ્છા. હે આર્યો ! તેને આઠ અગ્રમહિષીઓ છે - કૃષ્ણા, કૃષ્ણરાજી, રામા, રામરક્ષિતા, વસૂ. વસુગુપ્તા, વસુમિત્રા, વસુંધરા. તે પ્રત્યેકની દેવી શક્રેન્દ્રની માફક જાણવી. ભગવન! દેવેન્દ્ર ઈશાનના સોમ લોકપાલની કેટલી અગ્રમહિષીઓ છે ? હે આર્યો ! ચાર - પૃથ્વી, રાજી. રજની, વિદ્યુત. બાકી બધું શક્રના લોકપાલો મુજબ જાણવું. એ પ્રમાણે વરુણ પર્યન્ત જાણવું. વિશેષ એ કે - વિમાનો ચોથા શતક મુજબ કહેવા. બાકી બધું પૂર્વવતું. યાવત્ મૈથુન નિમિત્તક ભોગ ન ભોગવી શકે. મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “(ભગવતીઆગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 212
