________________ આગમસૂત્ર 5, અંગસૂત્ર 5, “ભગવતીસૂત્ર ભાગ-૧' ભગવદ્ ! દેવેન્દ્ર દેવરાજ ઇશાનને ત્રાયદ્ગિશક દેવ છે? પ્રશ્ન. ગૌતમ ! શક્રેન્દ્ર સમાન ઇશાનેન્દ્રનું, વર્ણન કરવું. વિશેષ એ કે - શ્રાવકો ચંપાનગરીમાં રહેતા હતા. ઈત્યાદિ વર્ણન શક્રેન્દ્રના ત્રાયસ્ત્રિશક દેવો સમાન જાણવું. ભગવન્! જ્યારથી ચંપિકા પરસ્પર સહાયક ૩૩-ગૃહપતિo ઇત્યાદિ પૂર્વવત્, જાણવું યાવત્ બીજા નવા ઉત્પન્ન થાય છે. ભગવદ્ ! દેવેન્દ્ર દેવરાજ સનસ્કુમારની પૃચ્છા, હા,ગૌતમ ! છે. એમ કેમ કહ્યું? ગૌતમ ! જે રીતે ધરણેન્દ્રના વિષયમાં કહ્યું તેમ જાણવું, એ રીતે યાવત્ પ્રાણત, અચ્યતે યાવત્ ઉપજે છે. ભગવદ્ ! તે એમ જ છે, એમ જ છે. શતક-૧૦, ઉદ્દેશા-૪નો ગુજરાતી અનુવાદ પૂર્ણ શતક-૧૦, ઉદ્દેશો-૫ દેવી' સૂત્ર-૪૮૮ તે કાળે, તે સમયે રાજગૃહ નામે નગર હતું, ત્યાં ગુણશીલ ચૈત્ય હતું. ત્યાં ભગવંત મહાવીર પધાર્યા, પ્રભુના સમવસરણ આદિનું વર્ણન ઉવાવાઈ સૂત્રાનુસાર જાણવું યાવત્ પર્ષદા ધર્મ શ્રવણ કરી, પાછી ગઈ. તે કાળે, તે સમયે શ્રમણ ભગવંત મહાવીરના ઘણા અંતેવાસી સ્થવિર ભગવંતો જાતિસંપન્ન, કુલસંપન્નઆદિ હતા. તે આઠમા શતકના સાતમા ઉદ્દેશામાં કહ્યા પ્રમાણે યાવત્ વિચરતા હતા. ત્યારે તે સ્થવિર ભગવંતોને શ્રદ્ધા યાવત્ શંકા જન્મી. ગૌતમસ્વામીની જેમ યાવત્ પય્પાસતા ભગવંતને આ પ્રમાણે પૂછ્યું - ભગવદ્ ! અસુરેન્દ્ર અસુરરાજ ચમરને કેટલી અગ્રમહિષી છે ? હે આર્યો ! પાંચ. કાલી, રાજી, રજની, વિદ્યુત, મેઘા. તેમાં એક એક અગ્રમહિષીને આઠ-આઠ હજાર દેવીઓનો પરિવાર હોય છે. તે એક એક અગ્રમહિષી આઠઆઠ હજાર દેવીનો પરિવાર વિક્ર્વવા સમર્થ છે. એ પ્રમાણે બધી મળી 40 હજાર દેવીઓ છે, આ એક વર્ગ થયો ભગવદ્ ! અસુરેન્દ્ર અસુરકુમારરાજ ચમર, અમરચંચા રાજધાનીમાં સુધર્માસભામાં અમર સિંહાસન ઉપર બેસીને તે વર્ગ (દેવીઓના પરિવાર) સાથે દિવ્ય ભોગો ભોગવવાને સમર્થ છે? ના, તે અર્થ સમર્થ નથી. ભગવદ્ ! એમ કેમ કહો છો કે તે ચમર ત્યાં સુધર્મા સભામાં દિવ્ય ભોગ ભોગવવા સમર્થ નથી ? હે આર્યો! અસુરેન્દ્ર ચમરની ચમરચંચા રાજધાનીમાં સુધર્માસભામાં માણવક ચૈત્યસ્તંભમાં વજમય ગોળવૃત્ત ડબ્બામાં જિનેશ્વરના ઘણા અસ્થિઓ રાખેલા છે. જે અસુરેન્દ્ર ચમર, અને બીજા ઘણા અસુરકુમાર દેવ-દેવીઓને માટે તે અર્ચનીય, વંદનીય, નમસ્કરણીય, પૂજનીય, સત્કારણીય, સન્માનનીય, કલ્યાણ-મંગલ-ચૈત્ય-દેવરૂપ અને પર્યુપાસનીય છે. તે જિનઅસ્થિના કારણે યાવત્ અસુરેન્દ્ર ચમર, ભોગ ભોગવવા સમર્થ નથી, તેથી હે આર્યો ! એમ કહ્યું કે અસુરેન્દ્ર ચમર યાવત્ ચમચંચામાં યાવત્ સમર્થ નથી. પણ હે આર્યો! અસુરેન્દ્ર ચમર, અમરચંચા રાજધાનીની સુધર્માસભામાં ચમર સિંહાસને બેસીને 64000 સામાનિક દેવો, ત્રાયદ્ગિશક દેવો યાવત્ બીજા ઘણા અસુરકુમાર દેવ-દેવી સાથે પરિવરીને મહાનિનાદની સાથે નિરંતર નાટ્ય, ગીત, વાજિંત્રનાં શબ્દો દ્વારા યાવત્ ભોગ ભોગવતા વિચરવા સમર્થ છે. કેવળ પરિવાર ઋદ્ધિનો ઉપભોગ કરી શકે, પણ મૈથુન નિમિત્તક ભોગો ભોગવી ન શકે. સૂત્ર-૪૮૯ ભગવદ્ ! અસુરેન્દ્ર, અસુરકુમાર રાજ ચમરના સોમ લોકપાલની કેટલી અગ્રમહિષીઓ કહી છે ? હે આર્યો! ચાર. તે આ - કનકા, કનકલતા, ચિત્રગુપ્તા, વસુંધરા. તે પ્રત્યેક દેવીનો એક એક હજારનો પરિવાર છે. તે પ્રત્યેક દેવી, બીજી એક-એક હજાર દેવીના પરિવારને વિફર્વવા સમર્થ છે. આ પ્રમાણે પૂર્વા-પર થઈને 4000 દેવી થાય. તે એક વર્ગ થયો. મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “ભગવતી)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 210
