________________ આગમસૂત્ર 5, અંગસૂત્ર 5, “ભગવતીસૂત્ર ભાગ-૧' અવસન્ન-અવસગ્નવિહારી, કુશીલ-કુશીલવિહારી, યથાછંદ-યથાછંદવિહારી થઈ ગયા. ઘણા વર્ષો સુધી શ્રમણોપાસક પર્યાય પાળીને અર્ધમાસિકી સંલેખના વડે આત્માને ઝોસિત કરીને, અર્થાત શરીરને કૃશ કરીને ત્રીશ ભક્તોનુંઅનશન વડે છેદન કરીને, તે પ્રમાદ સ્થાનની આલોચના, પ્રતિક્રમણ કર્યા વિના કાળ માસે કાળ કરીને અસુરેન્દ્ર, અસુરકુમાર રાજ ચમરના ત્રાયદ્ગિશક દેવપણે ઉપજ્યા. ભગવન ! જ્યારથી તે કાકંદીનિવાસી પરસ્પર સહાયક૩૩ ગાથાપતિ શ્રાવક અસુરેન્દ્ર ચમરના ત્રાયન્ઝિશક દેવપણે ઉપજેલ છે, ત્યારથી ભગવન ! શું એવું કહેવાય છે કે - ચમરને ત્રાયસ્ત્રિશક દેવ છે? ત્યારે ગૌતમસ્વામી, શ્યામહસ્તી અણગાર પાસેથી આ પ્રમાણે સાંભળીને શંકિત, કાંક્ષિત, વિચિકિત્સક થઈ ઉઠચા, પોતાના ઉત્થાનથી ઉઠીને શ્યામહસ્તી અણગાર સાથે ભગવંત મહાવીર પાસે આવ્યા. આવીને ભગવદ્ મહાવીરને વંદન, નમસ્કાર કર્યા. કરીને આમ કહ્યું કે - ભગવન્! શું અસુરેન્દ્ર અસુરરાજ ચમરને ત્રાયદ્ગિશક દેવો છે? હા, ગૌતમ છે. ભગવન ! એમ કેમ કહો છો? એ પ્રમાણે તે બધું જ કહેવુ યાવતું ત્યારથી જ એમ કહેવાય છે કે અમરને ત્રાયદ્ગિશક દેવ છે ? તે પૂર્વે ન હતા? ગૌતમ ! તે અર્થ યોગ્ય નથી. અસુરેન્દ્ર ચમરના ત્રાયસ્ત્રિશક દેવોના નામ શાશ્વત કહ્યા છે. જે કદી ન હતા તેમ નથી, કદી નથી તેમ નથી, કદી નહીં હોય તેમ પણ નથી. યાવત્ અલુચ્છિન્ન નયની અપેક્ષાએ તે નિત્ય છે, એક ચ્યવે છે - બીજા ઉપજે છે. ભગવનવૈરોચનેન્દ્ર, વૈરોચનરાજ બલીને ત્રાયસ્ત્રિશક દેવો છે? હા, ગૌતમ ! છે. ભગવનું ! એમ કેમ કહ્યું કે વૈરોચનેન્દ્ર, વૈરોચનરાજ બલીને ત્રાયદ્ગિશક દેવો છે ? ગૌતમ ! નિશ્ચયથી તે કાળે, તે સમયે આ જ જંબુદ્વીપમાં ભરતક્ષેત્રમાં બિભેલ નામે સંનિવેશ હતું-(વર્ણન). તે બિભેલ સંનિવેશમાં જેમ ચમરમાં કહ્યું તેમ પરસ્પર સહાયક તેત્રીશ ગૃહપતિ શ્રમણોપાસક રહેતા હતા. જે ઋદ્ધિ સંપન્ન યાવત્ અપરિભૂત હતા. ઈત્યાદિ પૂર્વવત જાણવું. ભગવન્! જ્યારથી તે બિભેલકા પરસ્પર સહાયક ૩૩-ગૃહપતિ શ્રાવકો બલિન્દ્રના ત્રાયદ્ગિશક દેવ થયા છે શું ત્યારથી જ વૈરોચનેન્દ્ર બલિના ત્રાય×િશક દેવ છે ? ગૌતમ ! સર્વ વર્ણન પૂર્વવત્ જાણવું. યાવત્ અવોચ્છિત્તિ(દ્રવ્ય) નયની અપેક્ષાએ તે નિત્ય છે. પર્યાય નયની અપેક્ષાએ એક ચ્યવે છે - બીજા નવા ઉપજે છે. ભગવન્શું નાગકુમારેન્દ્ર નાગકુમારરાજ ધરણને ત્રાયસ્ત્રિશક દેવો છે ? હા, છે. એમ કેમ કહો છો યાવત ત્રાય-સ્પ્રિંશક દેવો છે? ગૌતમ ! નાગકુમારરાજ ધરણેન્દ્રના ત્રાયસ્ત્રિશક દેવ એ શાશ્વત નામ છે. જે કદી ન હતું એમ નહીં, નહી હશે તેમ પણ નહીં યાવત્ પૂર્વના ચ્યવે છે અને નવા ઉપજે છે. - આ રીતે ભૂતાનંદને યાવત્ મહાઘોષને પણ જાણવા. ભગવન્દેવેન્દ્ર દેવરાજ શક્રને ત્રાયઢિશક દેવ છે ? પ્રશ્ન. હા, ગૌતમ ! છે. ભગવન્! એમ કેમ કહ્યું યાવત્ શક્રના ત્રાયસ્ત્રિશક દેવ છે? ગૌતમ ! એ પ્રમાણે - તે કાળે, તે સમયે આ જ જંબુદ્વીપમાં ભરતક્ષેત્રમાં પલાશક નામે સંનિવેશ હતું - (વર્ણન). તે પલાશક સંનિવેશમાં પરસ્પર. સહાયક 33 ગાથાપતિ શ્રાવક જેમ ચમરેન્દ્રના કહ્યા, તેમ રહેતા હતા. તે સહાયક 33 ગાથાપતિ શ્રાવક પૂર્વે અને પછી પણ ઉગ્ર-ઉગ્રવિહારી, સંવિગ્ન-સંવિગ્ન વિહારી આદિ થઈને, ઘણા વર્ષો શ્રાવક પર્યાય પાળીને માસિકી સંલેખનાથી આત્માને ઝોસિત કરીને અર્થાત શરીરને કૃશ કરીને, 30 ભક્તોને અનશન વડે છેદીને, આલોચના-પ્રતિક્રમણ કરીને, સમાધિ પામીને અમાસે કાળ કરીને યાવત્ ઉત્પન્ન થયા. ભગવન્! જ્યારથી આ પલાશ સંનિવેશવાસી પરસ્પર સહાયક તેત્રીશ ગાથાપતિ શ્રાવક દેવરૂપે ઉત્પન્ન થયા છે, ઇત્યાદિ ચમર માફક જાણવુ યાવત્ પૂર્વના ધ્યાવે છે અને નવા ઉપજે છે. મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “(ભગવતી)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 209
