________________ આગમસૂત્ર 5, અંગસૂત્ર 5, “ભગવતીસૂત્ર ભાગ-૧' નામનો હીપ કહ્યો છે. ગૌતમ ! તે 300 યોજન લંબાઈ-પહોળાઈથી છે, કિંચિત્ વિશેષ ન્યૂન 949 યોજના પરિક્ષેપથી છે. તે એક પદ્મવર વેદિકાથી અને એક વનખંડથી ચારે તરફથી વીંટાયેલ છે. આ બંનેનું પ્રમાણ અને વર્ણન, એ પ્રમાણે આ ક્રમથી જેમ જીવાભિગમ પ્રતિપત્તિમાં યાવત્ શુદ્ધદંતદ્વીપ યાવ તે મનુષ્યો દેવલોકે જનારા કહ્યા છે. હે આયુષ્યમાન્ શ્રમણ! આ પ્રમાણે ૨૮-અંતદ્વપ પોત-પોતાની લંબાઈ-પહોળાઈથી કહેવા. વિશેષ એ કે એક-એક દ્વીપનો અલગ-અલગ એક-એક ઉદ્દેશો છે, એ પ્રમાણે બધા મળીને ૨૮-ઉદ્દેશકો કહેવા. ભગવન્! આપ કહો છો, તે એમ જ છે, તે એમ જ છે. શતક-૯, ઉદ્દેશા-૩ થી ૩૦નો ગુજરાતી અનુવાદ પૂર્ણ શતક-૯, ઉદ્દેશો-૩૧ ‘અશ્રુત્વા' સૂત્ર-૪૫ રાજગૃહનગરમાં યાવત્ ગૌતમસ્વામીએ આમ કહ્યું - ભગવન્! કેવલી, કેવલીના શ્રાવક, કેવલીની શ્રાવિકા, કેવલીના ઉપાસક, કેવલીની ઉપાસિકા, કેવલી પાક્ષિક, કેવલી. પાક્ષિકના શ્રાવક-શ્રાવિકા-ઉપાસક-ઉપાસિકા આમાંથી કોઈ પાસે ઉપદેશ સાંભળ્યા વિના કેવલિપ્રજ્ઞપ્ત ધર્મશ્રવણનો લાભ થાય ? ગૌતમ ! કેવલી યાવતુ કેવલીપાક્ષિકની ઉપાસિકા, એ કોઈ પાસેથી ઉપદેશ સાંભળ્યા વિના કોઈને કેવલી પ્રજ્ઞપ્ત ધર્મશ્રવણનો લાભ થાય છે અને કોઈને કેવલીપ્રજ્ઞપ્ત ધર્મશ્રવણ લાભ ન થાય. ભગવન્! એમ કેમ કહ્યું કે યાવત્ ધર્મનો લાભ ન થાય ? ગૌતમ ! જેણે જ્ઞાનાવરણીય કર્મોનો ક્ષયોપશમાં કરેલો છે, તેને કેવલી યાવત્ કેવલી પાક્ષિકની ઉપાસિકા પાસે સાંભળ્યા વિના કેવલી પ્રજ્ઞપ્ત ધર્મના શ્રવણનો લાભ થાય, જેણે જ્ઞાનાવરણીય કર્મોનો ક્ષયોપશમ કરેલ નથી, તેને કેવલી યાવત્ કેવલીપાક્ષિકની ઉપાસિકા પાસેથી સાંભળ્યા વિના લાભ ન થાય. તેથી હે ગૌતમ ! એમ કહ્યું કે યાવત્ ધર્મશ્રવણનો લાભ ન થાય. ભગવન્! કેવલી યાવતુ કેવલીપાક્ષિકની ઉપાસિકા પાસેથી સાંભળ્યા વિના કોઈ શુદ્ધ બોધિ પામે ? ગૌતમ ! તેમ સાંભળ્યા વિના યાવત્ કોઈ શુદ્ધ બોધિ પામે, કોઈ શુદ્ધ બોધિ ન પામે. ભગવદ્ ! એમ કેમ કહ્યું કે યાવત્ કોઈ શુદ્ધ બોધિ પામે, કોઈ શુદ્ધ બોધિ ન પામે ? ગૌતમ! જણે દર્શનાવરણીયદર્શનમોહનીય. કર્મોનો ક્ષયોપશમ કર્યો છે, તે સાંભળ્યા વિના યાવત્ શુદ્ધબોધિ પામે. જેણે દર્શનાવરણીયકર્મોનો ક્ષય કર્યો નથી, તે ન પામે માટે ગૌતમ ! આમ કહ્યું કે યાવત્ શુદ્ધ બોધી પામે. ભગવન્! કેવલી યાવત્ કેવલીપાક્ષિકની ઉપાસિકાથી સાંભળ્યા વિના કોઈ મુંડ થઈને, ઘર છોડી અણગાર પ્રવ્રજ્યા લે ? ગૌતમ ! એ રીતે સાંભળ્યા વિના કોઈ મુંડ થઈને, ઘર છોડી અણગાર પ્રવજ્યા છે અને કોઈ એ રીતે પ્રવ્રજ્યા ન લે. ભગવદ્ !એમ કેમ કહ્યું ? ગૌતમ ! જેણે ધમતરાય કર્મોનો ક્ષયોપશમ કરેલો છે, તે સાંભળ્યા વિના યાવત્ મુંડ થઈને, ઘર છોડીને અણગારિક પ્રવ્રજ્યા લે. એણે ધર્માતરાય કર્મોનો ક્ષયોપશમ નથી કર્યો તે ન લે, તે માટે આમ કહ્યું. ભગવન્! કેવલી યાવતુ કેવલીપાક્ષિકની ઉપાસિકાથી સાંભળ્યા વિના શું કોઈ શુદ્ધ બ્રહ્મચર્યવાસને ધારણ કરે? ગૌતમ ! એ રીતે સાંભળ્યા વિના કોઈ શુદ્ધ બ્રહ્મચર્યવાસ ધારણ કરે અને કોઈ શુદ્ધ બ્રહ્મચર્યવાસ ધારણ ન કરે? ભગવન્એમ કેમ કહ્યું ? ગૌતમ ! જેણે ચારિત્રાવરણીય કર્મનો ક્ષયોપશમ કરેલ હોય, તે સાંભળ્યા વિના ધારણ કરે. જેણે ચારિત્રાવરણીય કર્મનો ક્ષયોપશમ ન કર્યો હોય તે ધારણ ન કરે. ભગવન્! કેવલી આદિથી સાંભળ્યા વિના શું કોઈ શુદ્ધ સંયમથી સંયમિત થાય ? ગૌતમ ! સાંભળ્યા વિના કેટલાક શુદ્ધ સંયમથી સંયમિત થાય, કેટલાક ન થાય. ભગવદ્ ! એમ કેમ કહ્યું યાવત્ ન થાય? મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “ભગવતી)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 175
