________________ આગમસૂત્ર 5, અંગસૂત્ર 5 “ભગવતીસૂત્ર ભાગ-૧ યાવત્ સત્ વૈમાનિકોમાંથી ચ્યવે, અસત્ વૈમાનિકોમાંથી નહીં ? ગાંગેય ! નિશ્ચિતપણે પુરુષાદાનીય પાર્થ અરહંતે લોકને શાશ્વત, અનાદિ, અનંત કહ્યો છે, જેમ પાંચમાં શતકમાં કહ્યું તેમ જાણવું યાવત્ જે અવલોકાય તે લોક, તેથી ગાંગેય! એમ કહેવાય છે કે યાવત્ સત્ વૈમાનિકોમાંથી ચ્યવે છે, અસત્ વૈમાનિકોમાંથી ચ્યવતો નથી. ભગવન્આપ સ્વયં આ પ્રમાણે જાણો છો કે અસ્વયં જાણો છો ? સાંભળ્યા વિના જાણો છો કે સાંભળીને જાણો છો ? કે સત્ નૈરયિકો ઉપજે છે, અસત્ નહીં યાવત્ સત્ વૈમાનિકો ચ્યવે છે, અસત્ નહીં? ગાંગેય! આ હું સ્વયં જાણું છું, અસ્વયં નહીં. સાંભળ્યા વિના આ જાણું છું, સાંભળીને નહીં કે સત્ નૈરયિકો ઉપજે છે, અસત્ નહીં. યાવત્ સત્ વૈમાનિક ચ્યવે છે, અસત્ નહીં. ભગવદ્ ! આમ કેમ કહો છો? ગેય ! કેવલજ્ઞાની પૂર્વમાં માર્યાદિત પણ જાણે છે. અમર્યાદિત પણ જાણે છે. એ જ રીતે દક્ષિણ, પશ્ચિમ ઉત્તર આડી દિશામાં પણ જાણે છે. એ પ્રમાણે સંપૂર્ણ કથન જેમ શતક- 6 ‘શબ્દ ઉદ્દેશક’માં કહ્યું તેમ જાણવું યાવત્ કેવળીનું જ્ઞાન નિરાવરણ હોય છે, તેથી હે ગાંગેય ! એમ કહ્યું કે હું સ્વયં જાણું છું ઇત્યાદિ. ભગવન્! નૈરયિકો, નૈરયિકમાં શું સ્વયં ઉપજે કે અસ્વયં ઉપજ ? ગાંગેય ! નૈરયિકો, નૈરયિકમાં સ્વયં ઉપજે, અસ્વયં નહીં. ભગવદ્ ! એમ કેમ કહ્યું? ગાંગેય! કર્મના ઉદયથી, કર્મના ગુરુપણાથી, કર્મના ભારેપણાથી, કર્મોના અતિ ગુરુપણાઅને ભારેપણાથી, અશુભ કર્મોના ઉદયથી, અશુભ કર્મોના વિપાકથી, અશુભ કર્મોના ફળવિપાકથી નૈરયિકો, નૈરયિકમાં સ્વયં ઉપજે છે - અસ્વયં ઉપજતા નહીં, તેથી એ પ્રમાણે કહ્યું. ભગવન્! અસુરકુમારો શું સ્વયં ઉપજે કે અસ્વયં ઉપજ ? ગાંગેય! અસુરકુમારો સ્વયં ઉપજે છે, અસ્વયં યાવત્ ઉપજતા નથી. ભગવન્! એમ કેમ કહ્યું ? ગાંગેય ! કર્મના ઉદયથી, અશુભ કર્મોના ઉપશમથી, અશુભ કર્મોના અભાવથી, કર્મોની વિશોધિથી, કર્મોની વિશુદ્ધિથી, શુભકર્મોના ઉદયથી, શુભકર્મોના વિપાકથી, શુભકર્મોના ફળ વિપાકથી અસુરકુમારો, અસુરકુમારપણામાં સ્વયં ઉપજે છે, અસ્વયં ઉપજતા નથી. તેથી આ પ્રમાણે કહ્યું છે. સ્વનિત કુમાર સુધી આ પ્રમાણે જાણવું. ભગવન્! શું પૃથ્વીકાયિક, પૃથ્વીકાયિકોમાં સ્વયં ઉપજે છે કે અસ્વયં? ગાંગેય ! પૃથ્વીકાયિકો સ્વયં યાવત્ ઉપજે છે, અસ્વયં ઉપજતા નથી. તેથી આ પ્રમાણે કહ્યું છે. એ પ્રમાણે યાવત્ મનુષ્યો જાણવા. વ્યંતર, જ્યોતિષ્કો, વૈમાનિકો અસુરકુમાર માફક કહેવા. તેથી હે ગાંગેય! એમ કહ્યું કે વૈમાનિકો યાવત્ સ્વયં ઉપજે છે, અસ્વયં યાવત્ ઉપજતા નથી. સૂત્ર-૪૫૯ ત્યાર પછી, તે ગાંગેય અણગારે શ્રમણ ભગવાન મહાવીરને સર્વજ્ઞ, સર્વદર્શી રૂપે જાણ્યા. પછી તેણે શ્રમણ ભગવાન મહાવીરને ત્રણ વખત આદક્ષિણ પ્રદક્ષિણા કરી, કરીને વદન- નમસ્કાર કર્યા. વંડી-નમીને પછી આમ કહ્યું - ભગવદ્ ! હું તમારી પાસે ચતુર્યામ ધર્મને બદલે પાંચ મહાવ્રત અને સપ્રતિક્રમણ ધર્મ અંગીકાર કરવા ઇચ્છું છું. ઈત્યાદિ સર્વ વર્ણન શતક-૧ માં જેમ કાલાચવૈશિક પુત્રમાં કહ્યું તેમ કહેવું યાવત્ તે સર્વ દુઃખથી મુક્ત થયા. ભગવન્! આપ કહો છો, તે એમ જ છે, એમ જ છે. શતક-૯, ઉદ્દેશા-૩૨નો ગુજરાતી અનુવાદ પૂર્ણ શતક-૯, ઉદ્દેશો-૩૩ કુંડગ્રામ' સૂત્ર-૪૬૦ થી 462 460. તે કાળે, તે સમયે બ્રાહ્મણકુંડગ્રામ નગર હતું. વર્ણન. બહુશાલ ચૈત્ય હતું. ( બંનેનું વર્ણન ઉજવાઈ મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “(ભગવતી)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 188
