Book Title: Agam 05 Bhagwati 01 Gujarati Translation
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar
View full book text
________________ આગમસૂત્ર 5, અંગસૂત્ર 5, “ભગવતીસૂત્ર ભાગ-૧ કાપી નાંખે, પણ તે બાણ પૂર્વના ખેંચાણ થકી ઉછળીને તે મૃગને વિંધે, તો હે ભગવન્! તે પુરુષ મૃગના વૈરથી પૃષ્ટ છે કે પુરુષના વૈરથી? ગૌતમ ! જે મૃગને મારે છે, તે મૃગના વૈરથી પૃષ્ટ છે, જે પુરુષને મારે છે, તે પુરુષના વૈરથી સ્પષ્ટ છે. ભગવદ્ ! એમ કેમ કહ્યું ? ગૌતમ ! તે નિશ્ચિત છે - કરાતું કરાયું, સંધાતુ સંધાયુ, વળાતુ વળાયુ, ફેંકાતુ ફેંકાયુ કહેવાય ? હા, ભગવદ્ ! તેમ કહેવાય. માટે હે ગૌતમ ! જે મૃગને મારે તે મૃગના વૈરથી પૃષ્ટ છે, જે પુરુષને મારે તે પુરુષના વૈરથી સ્પષ્ટ છે. મરનાર જો છ માસમાં મરે તો મારનાર કાયિકી આદિ પાંચે ક્રિયાઓથી સ્પષ્ટ કહેવાય. જો 91. ભગવન્! કોઈ પુરુષ બીજા પુરુષને બરછીથી મારે, અથવા પોતાના હાથે તલવાર વડે તે પુરુષનું માથું કાપી નાખે, તો તે પુરુષ કેટલી ક્રિયાવાળો થાય ? ગૌતમ ! જ્યાં સુધીમાં તે પુરુષ બીજા પુરુષને બરછી મારે કે તલવારથી છેદે ત્યાં સુધીમાં તે પુરુષ કાયિકી યાવત્ પ્રાણાતિપાત એ પાંચ ક્રિયાને સ્પર્શે. આસન્નવલક-(અત્યંત નજીકથી માર મારનાર) તથા અનવકાંક્ષ પ્રત્યયિક-(અન્યના પ્રાણની પરવા ના કરનાર) પુરુષ વૈરથી સ્પષ્ટ થાય છે. સૂત્ર-૯૨ ભગવન્! સરખા, સરખી ત્વચાવાળા, સમાન ઉંમરવાળા, સરખા દ્રવ્ય તથા ઉપકરણવાળા કોઈ બે પુરુષ, પરસ્પર લડાઈ કરે તેમાં એક પુરુષ હારે અને એક પુરુષ જીતે. ભગવદ્ ! આવું કઈ રીતે થાય? ગૌતમ ! જે પુરુષ વીર્ય હોય તે જીતે છે અને જે અલ્પ વીર્ય હોય તે હારે છે. ભગવદ્ ! એમ કેમ કહ્યું? ગૌતમ ! જેણે વીર્યરહિત કર્મો બાંધ્યા નથી, સ્પર્યા નથી યાવત્ પ્રાપ્ત કર્યા નથી, તેના કર્મો ઉદીર્ણ નથી, પણ ઉપશાંત છે, તે પુરુષ જીતે છે અને જે પુરુષે વીર્યરહિત કર્મો બાંધ્યા છે યાવત્ ઉદીર્ણ છે અને ઉપશાંત નથી, તે પુરુષ પરાજય પામે છે માટે એમ કહ્યું છે. સૂત્ર-૯૩ ભગવનજીવો વીર્યવાળા છે કે વીર્ય વિનાના? ગૌતમ ! વીર્યવાળા પણ છે અને વીર્ય વિનાના પણ છે - ભગવન ! એમ કેમ કહ્યું? ગૌતમ ! જીવો બે પ્રકારે - સંસાર સમાપન્નક અને અસંસાર સમાપન્નક. તેમાં જે અસંસાર સમાપન્નક છે, તે સિદ્ધ છે. સિદ્ધો અવીર્ય છે. સંસારસમાપન્ન છે તે બે પ્રકારે - શૈલેશી પ્રતિપન્ન અને અશૈલેશી પ્રતિપન્ન. જે શૈલેશી પ્રતિપન્ન છે, તે લબ્ધિવીર્ય વડે સવીર્ય છે, કરણવીર્ય વડે અવીર્ય છે. જે અશૈલેશી પ્રતિપન્ન છે, તે લબ્ધિવીર્ય-(સામર્થ્યરૂપ વીર્ય)થી સવીર્ય હોય પણ કરણ વીર્ય-(સામર્થ્યરૂપ વીર્ય જ્યારે ઉત્થાન, બલ, કર્મ દ્વારા ક્રિયાત્મક બને તે) વડે સવીર્ય પણ હોય અને અવીર્ય પણ હોય. માટે ગૌતમ ! એમ કહ્યું. ભગવન ! નૈરયિકો સવીર્ય છે કે અવીર્ય છે ? ગૌતમ ! લબ્ધિવીર્યથી નૈરયિકો વીર્ય છે. કરણવીર્યથી સવીર્ય પણ છે, અવીર્ય પણ છે. ભગવન્! એમ કેમ કહ્યું? ગૌતમ ! જે નૈરયિકોને ઉત્થાન, કર્મ, બલ, વીર્ય અને પુરુષકાર પરાક્રમ છે, તેઓ લબ્ધિ અને કરણ બંને વીર્યથી સવીર્ય છે. જે નૈરયિકોને ઉત્થાન યાવતુ પરાક્રમ નથી તે નૈરયિકો લબ્ધિવીર્યથી વીર્ય અને કરણવીર્યથી અવીર્ય છે, માટે એમ કહ્યું. એ રીતે પંચેન્દ્રિય તિર્યંચયોનિક સુધીના જીવો નૈરયિકવત્ જાણવા. મનુષ્યોને ઔધિક(સામાન્ય) જીવ પેઠે જાણવા. તેમાં સિદ્ધોને ગણવા નહીં. વાણવ્યંતર, જ્યોતિષ્ક અને વૈમાનિકને નૈરયિકવત્ જાણવા. હે ભગવન્! તે એમ જ છે, એમ જ છે યાવત્ વિચરે છે. શતક-૧, ઉદ્દેશા-૮નો ગુજરાતી ભાવાનુવાદ પૂર્ણ મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “ભગવતી)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 30
