________________ આગમસૂત્ર 5, અંગસૂત્ર 5, “ભગવતીસૂત્ર ભાગ-૧' અથવા 7 થી૧૦. એક પશ્ચાત્ કૃત સ્ત્રી અને એક પશ્ચાત્ કૃત પુરુષ જીવની ચતુર્ભગી, અથવા 11 થી 14. એક પશ્ચાત્ કૃત સ્ત્રી અને એક પશ્ચાત્ કૃત નપુંસક જીવની ચતુર્ભાગી, અથવા 15 થી 18 એક પશ્ચાત્ કૃત પુરુષ અને એક પશ્ચાત્ કૃત નપુંસક જીવની ચતુર્ભાગી અથવા 19 થી 26 અનેક પશ્ચાત્ કૃત સ્ત્રી અનેક પશ્ચાત્ કૃત પુરુષ અનેક પશ્ચાત્ કૃત નપુંસક ની અષ્ટભંગી. ગૌતમ ! ૧.એક પશ્ચાત્ કૃત સ્ત્રી પણ બાંધે, 2. એક પશ્ચાત્ કૃત પુરુષ પણ બાંધે, 3. એક પશ્ચાત્ કૃત નપુંસક પણ બાંધે - યાવત્ - અથવા અનેક પશ્ચાત્ કૃત સ્ત્રી અનેક પશ્ચાત્ કૃત પુરુષ અનેક પશ્ચાત્ કૃત નપુંસક પણ ઐર્યાપથિક કર્મ બાંધે. અહીં આ 26 ભાંગા કહેવા. ભગવન્! શું જીવે ઐર્યાપથિક કર્મ- 1. બાંધ્યું છે, બાંધે છે કે બાંધશે 2. બાંધ્યું હતું, બાંધે છે, નહીં બાંધે 3. બાંધ્યું હતું નથી બાંધતો, બાંધશે 4. બાંધ્યું હતું, બાંધતો નથી, બાંધશે નહીં 5. બાંધ્ય નથી, બાંધે છે, બાંધશે. 6. બાંધ્યું નથી,બાંધે છે,બાંધશે નહીં 7. બાંધ્યું નથી, બાંધતો નથી, બાંધશે 8. બાંધ્યું નથી, બાંધતો નથી, બાંધશે નહીં? ગૌતમ ! ભવાકર્ષની અપેક્ષાએ કેટલાક જીવે 1. બાંધ્યું હતું, બાંધે છે, બાંધશે નહીં. કેટલાકે બાંધ્યું છે, બાંધે છે, બાંધશે નહીં. એ પ્રમાણે યાવત્ કેટલાક જીવે બાંધ્યું નથી, બાંધતા નથી, બાંધશે નહીં એ આઠે ભંગ કહેવા. ગ્રહણાકર્ષની અપેક્ષાએ કેટલાક જીવે ઐર્યાપથિક કર્મ બાંધ્યું, બાંધે છે, બાંધશે એ પ્રમાણે યાવતુ કેટલાકે બાંધ્યું નથી, બાંધે છે, બાંધશે. એ પાંચ ભંગ કહેવા. બાંધ્યું નથી, બાંધે છે, બાંધશે નહીં ભંગ ન કહેવો. કેટલાકે બાંધ્યું નથી, બાંધતો નથી, બાંધશે, કેટલાકે બાંધ્યું નથી, બાંધતો નથી, બાંધશે નહીં. ભગવદ્ ! જીવ ઐર્યાપથિક કર્મ શું સાદિ સપર્યવસિત બાંધે, સાદિ અપર્યવસિત બાંધે, અનાદિ સપર્યવસિતા બાંધે કે અનાદિ અપર્યવસિત બાંધે ? ગૌતમ ! સાદિ સપર્યવસિત બાંધે, સાદિ અપર્યવસિત, અનાદિ સપર્યવસિત, અનાદિ અપર્યવસિત ત્રણે ન બાંધે. ભગવન ! જીવ ઐર્યાપથિક કર્મ શું દેશથી દેશને બાંધે, દેશથી સર્વને બાંધે, સર્વથી દેશને બાંધે, કે સર્વથી સર્વને બાંધે છે ? ગૌતમ ! દેશથી દેશને, દેશથી સર્વને કે સર્વથી દેશને ન બાંધે તે સર્વથી સર્વને બાંધે છે. સૂત્ર-૪૧૫ ભગવન્! સાંપરાયિક કર્મ શું નૈરયિક બાંધે, તિર્યંચયોનિક બાંધે યથાવત્ દેવી બાંધે? ગૌતમ! સાંપરાયિક કર્મ, નૈરયિક પણ બાંધે, તિર્યંચ, તિર્યંચ સ્ત્રી પણ બાંધે, મનુષ્ય-મનુષ્ય સ્ત્રી પણ બાંધે. દેવ-દેવી પણ બાંધે. ભગવદ્ ! જો વેદરહિત એક જીવ અને વેદ રહિત અનેક જીવ, સાંપરાયિક કર્મ બાંધે છે, તો શું સ્ત્રી પશ્ચાદ્ભૂત બાંધે છે, પુરુષ પશ્ચાદ્ભૂત બાંધે છે ઈત્યાદિ પ્રશ્ન ? ગૌતમ ! જેમ ઐર્યાપથિક કર્મબંધમાં 26 ભંગ કહ્યા, તેમ અહી પણ કહેવા યાવત અથવા અનેક સ્ત્રી પશ્ચાદ્ભૂત બાંધે, અનેક પુરુષ પશ્ચાત્કૃત અને અનેક નપુંસક પશ્ચાદ્ભૂત બાંધે. ભગવન્! શું જીવે સાંપરાયિક કર્મ- 1. બાંધ્યું. બાંધે છે, બાંધશે ? 2. બાંધ્યું હતું, બાંધે છે, બાંધશે નહીં ? 3. બાંધ્યું હતું, બાંધતા નથી, બાંધશે ?4. બાંધ્યું હતું, બાંધતા નથી અને બાંધશે નહીં? ગૌતમ ! કેટલાક જીવોએ બાંધ્યું, બાંધે છે, બાંધશે. ઇત્યાદિ ચારે ભંગ જાણવા. ભગવન ! તે શું સાંપરાયિક કર્મ 1. સાદિ સપર્યવસિત બાંધે છે? ઇત્યાદિ પ્રશ્ન પૂર્વવતું. ગૌતમ ! સાદિ સપર્યવસિત બાંધે, અનાદિ સપર્યવસિત બાંધે કે અનાદિ અપર્યવસિત બાંધે પણ સાદિ અપર્યવસિત ન બાંધે. ભગવન્! સાંપરાયિક કર્મને તે- દેશથી દેશને બાંધે ? ઈત્યાદિ પ્રશ્ન, ગૌતમ ! એ પ્રમાણે જેમ ઐર્યાપથિક કર્મ બંધ વિષયમાં કહ્યું તેમ યાવત્ સર્વથી સર્વ બાંધે. સૂત્ર-૪૧૬ ભગવદ્ ! કર્મપ્રકૃતિ કેટલી કહી છે ? ગૌતમ ! આઠ કર્મપ્રકૃતિ છે. તે આ - જ્ઞાનાવરણીય યાવત્ અંતરાય. મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “ભગવતી)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 160