Book Title: Agam 05 Bhagwati 01 Gujarati Translation
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar
View full book text
________________ આગમસૂત્ર 5, અંગસૂત્ર 5, “ભગવતીસૂત્ર ભાગ-૧' - આચાર્ય પ્રત્યેનીક, ઉપાધ્યાય પ્રત્યેનીક, સ્થવિર પ્રત્યેનીક. ભગવન્! ગતિને આશ્રીને કેટલા પ્રત્યેનીક કહ્યા છે ? ગૌતમ ! ત્રણ. તે આ - આલોક પ્રત્યેનીક, પરલોક પ્રત્યેનીક, ઉભયલોક પ્રત્યેનીક. ભગવન! સમૂહને આશ્રીને કેટલા પ્રત્યેનીક કહ્યા છે ? ગૌતમ ! ત્રણ. તે આ -કુલ પ્રત્યેનીક, ગણ પ્રત્યેનીક, સંઘ પ્રત્યનીક. ભગવન !અનુકંપાને આશ્રીને કેટલા પ્રત્યેનીક કહ્યા છે ? ગૌતમ ! ત્રણ. તપસ્વી પ્રત્યેનીક, ગ્લાન પ્રત્યેનીક, શૈક્ષ પ્રત્યેનીક. ભગવન્! શ્રતને આશ્રીને કેટલા પ્રત્યેનીક છે? ગૌતમ ! ત્રણ. સૂત્ર, અર્થ, તદુભય. ભગવન્! ભાવને આશ્રીને ? ત્રણ. જ્ઞાન-દર્શન-ચારિત્ર પ્રત્યેનીક. સૂત્ર-૪૧૩ ભગવન્! વ્યવહાર કેટલા ભેદે છે? ગૌતમ ! પાંચ ભેદે. તે આ - આગમ, શ્રત, આજ્ઞા, ધારણા, જીત-વ્યવહાર. આ પાંચ વ્યવહારોમાંથી જ્યારે, જ્યાં આગમ વ્યવહાર હોય ત્યારે ત્યાં તેને આગમથી વ્યવહાર કરવો જોઈએ. જેની પાસે આગમ વ્યવહાર ન હોય, તેણે જેની પાસે જે શ્રત હોય, તેનાથી વ્યવહાર કરવો. જો શ્રત ન હોય તો, જેની પાસે જે આજ્ઞા હોય, તેણે આજ્ઞાથી વ્યવહાર કરવો. જેની પાસે આજ્ઞા ન હોય, તેની પાસે જે ધારણા હોય, તે ધારણાથી વ્યવહાર કરવો, જેની પાસે તે ધારણા ન હોય, તેની પાસે જે જીત હોય, તે જીતથી. વ્યવહાર કરવો. આ પાંચથી વ્યવહાર કરવો જોઈએ. તે આ -આગમથી, મૃતથી, આજ્ઞાથી, ધારણાથી, જીતથી. જેની પાસે જે આગમ-શ્રુત-આજ્ઞા-ધારણા-જીત હોય, તેને તે પ્રમાણે વ્યવહાર ચલાવવો જોઈએ. ભગવદ્ ! આગમબલિક શ્રમણ નિર્ચન્થ આ પાંચનું ફળ શું કહે છે ? આ પાંચ પ્રકારના વ્યવહારોમાં જ્યારે જ્યારે અને જ્યાં જ્યાં જે સંભવ હોય ત્યારે ત્યારે, ત્યાં ત્યાં રાગ-દ્વેષથી રહિત, સમ્યક વ્યવહાર કરતા શ્રમણ નિર્ચન્થ, આજ્ઞાના આરાધક થાય છે. સૂત્ર-૪૧૪ ભગવન્! બંધ કેટલા ભેદે છે ? ગૌતમ ! બે ભેદે. ઐર્યાપથિકબંધ, સાંપરાયિક બંધ. ભગવન્! ઐર્યાપથિક કર્મ, શું નૈરયિક બાંધે, તિર્યંચ બાંધે, તિર્યચિણી બાંધે, મનુષ્ય બાંધે - માનુષી સ્ત્રી બાંધે, દેવો બાંધે, કે દેવી બાંધે? ગૌતમ ! નૈરયિક, તિર્યંચ, તિર્યચિણી, દેવ કે દેવીમાં કોઈ ન બાંધે, પણ પૂર્વ પ્રતિપન્નક(પૂર્વે વિતરાગી થયેલા)ની અપેક્ષાએ મનુષ્ય અને મનુષ્ય સ્ત્રી બાંધે. પ્રતિપદ્યમાન(વર્તમાનમાં વિતરાગી થતા)ની અપેક્ષાએ ક્યારેક 1. એક મનુષ્ય બાંધે, 2. એક માનુષી બાંધે, 3. ઘણા મનુષ્યો બાંધે 4. ઘણી માનુષી સ્ત્રી બાંધે, પ.એક મનુષ્ય અને એક માનુષી સ્ત્રી બાંધે, 6. એક મનુષ્ય અને અનેક માનુષી સ્ત્રી બાંધે, ૭.ઘણા મનુષ્ય અને એક માનુષી બાંધે, ૮.ઘણા મનુષ્યો અને ઘણી માનુષી બાંધે. આ રીતે આઠ ભાંગા જાણવા. ભગવદ્ ઐર્યાપથિક કર્મ શું ૧.સ્ત્રી બાંધે, ૨.પુરુષ બાંધે, ૩.નપુંસક બાંધે, 4. સ્ત્રીઓ બાંધે, પ.પુરુષો. બાંધે, ૬.નપુંસકો બાંધે કે 7. નોસ્ત્રી-નોપુરુષ-નો નપુંસક બાંધે ? ગૌતમ ! સ્ત્રી યાવત્ નપુંસકો ન બાંધે, પણ પૂર્વ પ્રતિપન્નની અપેક્ષાએ વેદરહિત ઘણા જીવો બાંધે. પ્રતિપદ્યમાનની અપેક્ષાએ વેદરહિત એક જીવ બાંધે કે વેદરહિત ઘણા જીવો બાંધે. ભગવન્! જો વેદરહિત એક જીવ અથવા વેદરહિત ઘણા જીવો ઐર્યાપથિક કર્મ બાંધે, તો હે ભગવન્! ૧.એક પશ્ચાત્ કૃત સ્ત્રી જીવ બાંધે, 2. પુરુષ પશ્ચાત્ કૃત જીવ બાંધે, 3. એક પશ્ચાત્ કૃત નપુંસક જીવ બાંધે, ૪.અનેક પશ્ચાત્ કૃત સ્ત્રી જીવો બાંધે, 5. અનેક પશ્ચાત્ કૃત પુરુષ જીવો બાંધે, 6 અનેક પશ્ચાત્ કૃત નપુંસક જીવ બાંધે. મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “(ભગવતીઆગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 159
