________________ આગમસૂત્ર 5, અંગસૂત્ર 5, “ભગવતીસૂત્ર ભાગ-૧ હરી લે, તો તે પદાર્થ અમારો હરાયો કહેવાય છે, ગૃહસ્થનો નહીં, તેથી અમે દીધેલું ગ્રહણ કરતા-ખાતા-અનુમોદતા. એવા - યાવત્ - ત્રિવિધ ત્રિવિધ સંયત યાવત્ એકાંત પંડિત છીએ. ખરેખર તો હે આર્યો ! તમે પોતે જ ત્રિવિધ ત્રિવિધ અસંયત યાવત્ એકાંતબાલ છો. ત્યારે તે અન્યતીર્થિકોએ, તે સ્થવિરોને પૂછ્યું - હે આર્યો ! કયા કારણે અમે ત્રિવિધ યાવત્ એકાંતબાલ છીએ. ત્યારે સ્થવિર ભગવંતે તેમને કહ્યું - હે આર્યો ! તમે અદત્ત ગ્રહણ કરો છો આદિ. માટે હે આર્યો ! તમે એકાંતબાલ છો. ત્યારે અન્યતીર્થિકોએ, તે સ્થવિરોને પૂછયું -કયા કારણે અમે અદત્ત ગ્રહણ કરતા યાવતુ એકાંતબાલ છીએ? ત્યારે તે સ્થવિરોએ તેમને કહ્યું - હે આર્યો ! તમારા મતે દેવાતું - ન દેવાયુ, યાવત્ તે ગાથાપતિનું છે, તમારું નહીં, તેથી તમારા મતે અદત્ત લો છો. તેમજ પૂર્વવત્ તમે એકાંતબાલ છો. ત્યારે અન્યતીથિકે તેમને કહ્યું - હે આર્યો! તમે જ ત્રિવિધ-ત્રિવિધ અસંયત યાવત્ એકાંતબાલ છો. ત્યારે સ્થવિરોએ, તે અન્યતીર્થિકને પૂછ્યું -કયા કારણે અમે ત્રિવિધ અસંયત યાવતુ એકાંતબાલ છીએ? ત્યારે તેઓએ સ્થવિરોને કહ્યું - હે આર્યો ! ગમન કરતા એવા તમે, પૃથ્વીકાયિકોને દબાવો છો, હણો છો, પગથી લાત મારો છો, સંઘાત કરો છો, સંઘટ્ટો છો, પરિતાપના-કીલામણા –ઉપદ્રાવિત કરો છો, આ કારણથી તમે ત્રિવિધ ત્રિવિધ અસંયત, અવિરત યાવત્ એકાંતબાલ છો. ત્યારે તે સ્થવિરોએ તેમને આમ કહ્યું - હે આર્યો ! અમે ચાલતી વખતે પૃથ્વીકાયિકોને દબાવતા નથી યાવત્ ઉપદ્રવિત કરતા નથી. હે આર્યો ! અમે ગમન કરતી વેળા કાયને, જોગને કે સંયમઋતુ.ને આશ્રીને દેશથી દેશ, પ્રદેશથી પ્રદેશ જઈએ છીએ. અમે તે દેશથી દેશ, પ્રદેશથી પ્રદેશ જતા પૃથ્વીકાયિકને દબાવતા યાવત્ ઉપદ્રવિત કરતા નથી. તેથી અમે પૃથ્વીકાયિકને ન દબાવતા, ન હણતા યાવત્ ઉપદ્રવિત ન કરતા ત્રિવિધ ત્રિવિધ સંયત યાવતુ એકાંત પંડિત છીએ, હે આર્યો! તમે પોતે જ ત્રિવિધ ત્રિવિધેન અસંયત યાવતુ બાલ છો. ત્યારે તે અન્યતીર્થિકોએ સ્થવિર ભગવંતને એમ કહ્યું - હે આર્યો ! કયા કારણથી, અમે ત્રિવિધ ત્રિવિધ યાવત્ એકાંતબાલ છીએ ? ત્યારે તે સ્થવિરોએ તેમને કહ્યું - હે આર્યો! તમે જ ગમન કરતી વેળાએ પૃથ્વીકાયિકોને દબાવો યાવત્ ઉપદ્રવિત કરતા ત્રિવિધ ત્રિવિધ યાવત્ એકાંતબાલ છો. ત્યારે તે અન્યતીર્થિકોએ સ્થવિરોને એમ કહ્યું - તમારા મતે જાતો એવો - ન ગયો, ઉલ્લંઘતાને ન ઉલ્લંઘતો, રાજગૃહનગર પહોંચવાની ઇચ્છાવાળાને અસંપ્રાપ્ત કહો છો ત્યારે સ્થવિરોએ કહ્યું. હે આર્યો! અમારા મતે જતા એવાને - ગયો, ઉલ્લંઘતાને ઉલંધ્યો, રાજગૃહનગર પહોંચવાની ઇચ્છા વાળાને સંપ્રાપ્ત થયો જ કહેવાય છે. પરંતુ તમારા મતે જ જતો એવો - ન ગયો, ઉલ્લંઘતો એવો ના ઉલ્લંધ્યો યાવત્ રાજગૃહનગર અસંપ્રાપ્ત કહો છો. પછી તે સ્થવિર ભગવંતોએ, તે અન્યતીર્થિકોને એ રીતે નિરુત્તર કર્યા, કરી ગતિપ્રવાદ નામે અધ્યયન પ્રરૂપ્યું. સૂત્ર૪૧૧ ભગવનગતિપ્રવાદ કેટલા પ્રકારે છે ? ગૌતમ ! પાંચ પ્રકારે છે. તે આ - પ્રયોગગતિ, તતગતિ, બંધનછેદનગતિ, ઉપપાતગતિ, વિહાયગતિ. અહીંથી આરંભી આખું પ્રયોગપદ કહેવું. ભગવન્! તે એમ જ છે, એમ જ છે. શતક-૮, ઉદ્દેશા-૭નો ગુજરાતી અનુવાદ પૂર્ણ શતક-૮, ઉદ્દેશો-૮ પ્રત્યુનીક' સૂત્ર-૪૧૨ રાજગૃહનગરે યાવતું આમ કહ્યું - ભગવદ્ ! ગુરુને આશ્રીને કેટલા પ્રત્યેનીકો કહ્યા છે ? ગૌતમ ! ત્રણ. તે આ મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “ભગવતી)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 158