Book Title: Agam 05 Bhagwati 01 Gujarati Translation
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar
View full book text
________________ આગમસૂત્ર 5, અંગસૂત્ર 5, “ભગવતીસૂત્ર ભાગ-૧ દ્રવ્યોને જાણે છે-જુએ છે. એ પ્રમાણે યાવત્ ભાવથી જાણે, ત્યાં સુધીનું કથન કરવું. ભગવન્! મૃત અજ્ઞાનનો વિષય કેટલો છે ? ગૌતમ ! તે સંક્ષેપથી ચાર ભેદે છે. દ્રવ્યથી શ્રુતઅજ્ઞાની શ્રત અજ્ઞાન પરિણત દ્રવ્યોને કહે છે, બતાવે છે, પ્રરૂપે છે. એ પ્રમાણે ક્ષેત્રથી, કાળથી, ભાવથી પણ કહેવું. ભગવન્! વિભંગજ્ઞાનનો વિષય કેટલો કહ્યો છે? ગૌતમ ! તે સંક્ષેપથી ચાર પ્રકારે છે - દ્રવ્યથી વિલંગજ્ઞાની વિર્ભાગજ્ઞાન પરિણત દ્રવ્યોને જાણે, જુએ છે. એ પ્રમાણે કાળથી, ક્ષેત્રથી, ભાવથી જાણવું. 396. ભગવન્! જ્ઞાની, ‘જ્ઞાની'રૂપે કેટલો કાળ રહે છે ? ગૌતમ ! જ્ઞાની, બે ભેદે કહ્યા. સાદિ અપર્યવસિત, સાદિ સંપર્યવસિત. તેમાં જે સાદિ સંપર્યવસિત(સાંત) છે, તે જઘન્યથી અંતર્મુહૂર્ત, ઉત્કૃષ્ટથી સાતિરેક ૬૬સાગરોપમ સુધી જ્ઞાની રહે. ભગવન્આભિનિબોધિક જ્ઞાની, આભિનિબોધિક જ્ઞાની રૂપે કેટલો કાળ રહે? ગૌતમ ! જ્ઞાની, આભિનિબોધિક જ્ઞાની યાવતુ કેવળજ્ઞાની, અજ્ઞાની, મતિજ્ઞાની યાવત્ વિર્ભાગજ્ઞાની, આ દશનો કાળ ‘કાયસ્થિતિ પદમાં કહ્યા મુજબ જાણવો તે બધાનું અંતર ‘જીવાભિગમ'માં કહ્યા મુજબ જાણવું. બધાનું અલ્પબદુત્વ પ્રજ્ઞાપનાસૂત્રના પદ-૩ ‘બહુવક્તવ્યતા' પદ મુજબ જાણવું. ભગવન્! આભિનિબોધિકજ્ઞાનનાં પર્યાયો કેટલા છે? ગૌતમ ! આભિનિબોધિક જ્ઞાનનાં અનંત પર્યાય છે, એ જ પ્રમાણે શ્રત યાવત્ કેવલજ્ઞાન પર્યાયો છે. એ પ્રમાણે મતિઅજ્ઞાન, શ્રુતઅજ્ઞાન, વિર્ભાગજ્ઞાનના પર્યાયો જાણવા. ભગવન ! આ આભિનિબોધિકજ્ઞાન પર્યાયો યાવતુ કેવલ જ્ઞાનપર્યાયોમાં કોણ કોનાથી અલ્પ, બહુ, તુલ્ય કે વિશેષાધિક છે ? ગૌતમ ! સૌથી થોડા મન:પર્યવજ્ઞાન પર્યાયો છે, તેથી અવધિજ્ઞાનના પર્યાય અનંતગુણા, તેથી શ્રુતજ્ઞાનના પર્યાય અનંતગુણા, તેથી આભિનિબોધિકજ્ઞાનના પર્યાયો અનંતગુણા છે, તેનાથી કેવળજ્ઞાનના પર્યાયો અનંતગુણા છે. ભગવન્! આ મતિઅજ્ઞાન, શ્રુતઅજ્ઞાન, વિર્ભાગજ્ઞાનના પર્યાયોમાં કોણ કોનાથી યાવત્ વિશેષાધિક છે ? ગૌતમ ! સૌથી થોડા વિભૃગજ્ઞાનના પર્યાયો છે, શ્રતઅજ્ઞાનના પર્યાયો તેથી અનંતગુણા છે, મતિઅજ્ઞાનના પર્યાયો તેથી અનંતગુણા છે. ભગવન્આ આભિનિબોધિક વિભંગજ્ઞાનના પર્યાયોમાં કોણ, કોનાથી યાવત્ વિશેષાધિક છે ? ગૌતમ ! સૌથી થોડા મન:પર્યવજ્ઞાનના પર્યાયો છે, તેથી વિર્ભાગજ્ઞાન પર્યાયો અનંતગુણા, તેથી અવધિજ્ઞાન પર્યાયો અનંતગુણા, તેથી શ્રુત અજ્ઞાનના પર્યાયો અનંતગુણા, તેથી શ્રુતજ્ઞાનના પર્યાયો વિશેષાધિક, તેથી મતિઅજ્ઞાનના પર્યાયો અનંતગુણા, તેથી આભિનિબોધિક જ્ઞાનના પર્યાયો વિશેષાધિક. તેથી કેવલજ્ઞાનપર્યાયો અનંતગુણા છે. ભગવદ્ ! આપ કહો છો, તે એમ જ છે. તે એમ જ છે. શતક-૮, ઉદ્દેશા-૨નો ગુજરાતી અનુવાદ પૂર્ણ શતક-૮, ઉદ્દેશો-૩ વૃક્ષ સૂત્ર-૩૭ વૃક્ષો કેટલા ભેદે છે ? ગૌતમ ! ત્રણ પ્રકારે છે - સંખ્યાત જીવવાળા, અસંખ્યાત જીવવાળા, અનંત જીવવાળા. ભગવદ્ ! તે સંખ્યાત જીવવાળા વૃક્ષ કયા છે ? અનેકવિધ છે - તાડ, તમાલ, તક્કલિ, તેતલિ આદિ પન્નવણા' સૂત્રમાં પહેલા પદમાં કહ્યા મુજબ નારિયેલ સુધી જાણવા. તે સિવાય જે આવા પ્રકારના છે તે બધા જ વૃક્ષ વિશેષને, સંખ્યાત જીવવાળા જાણવા. આ સંખ્યાત જીવવાળા વૃક્ષોનું વર્ણન છે. ભગવદ્ ! તે અસંખ્યાત જીવા વૃક્ષ કયા છે? ગૌતમ! તે બે પ્રકારે છે - એકાસ્થિક અને બહુબીજક. ભગવન્તે એકાસ્થિક વૃક્ષ કયા છે ? અનેકવિધ છે. જેમ કે - લીંબડો, આંબો, જાંબુ આદિ, એ પ્રમાણે મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “(ભગવતી)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 151
