Agam 05 Bhagwati 01 Gujarati Translation

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar

Page 150

આગમસૂત્ર 5, અંગસૂત્ર 5, “ભગવતીસૂત્ર ભાગ-૧' અજ્ઞાન ભજનાએ હોય છે. એ જ પ્રમાણે શ્રુતઅજ્ઞાને સાકારોપયુક્ત, વિર્ભાગજ્ઞાન સાકારોપયુક્ત જાણવા. ભગવન્! અનાકારોપયુક્ત જીવો જ્ઞાની છે કે અજ્ઞાની ? ગૌતમ ! તેઓ જ્ઞાની પણ છે, અજ્ઞાની પણ છે. તેને પાંચ જ્ઞાન અને ત્રણ અજ્ઞાન ભજનાએ છે. એ રીતે ચક્ષુદર્શન-અચક્ષુદર્શન અનાકારોપયુક્ત પણ જાણવા. વિશેષ એ કે - ચાર જ્ઞાન, ત્રણ અજ્ઞાન ભજનાએ હોય. અવધિદર્શન અનાકારોપયુક્તની પૃચ્છા - ગૌતમ ! તે જ્ઞાની અને અજ્ઞાની બંને છે. જે જ્ઞાની છે તેમાં કોઈ ત્રિજ્ઞાની, કોઈ ચતુર્ગાની છે, જે ત્રિજ્ઞાની છે તે પહેલા ત્રણ જ્ઞાનવાળા છે અને ચતુર્ગાની છે તે પહેલા ચાર જ્ઞાનવાળા છે. અજ્ઞાની છે તે નિયમા ત્રણે અજ્ઞાનવાળા છે. કેવલદર્શન અનાકારોપયુક્ત કેવળજ્ઞાન લલ્પિકવતું જાણવા. ભગવન્! સયોગી જીવ જ્ઞાની છે કે અજ્ઞાની ? ગૌતમ ! સયોગી જીવને સકાયિકજીવો સમાન જાણવા. એ પ્રમાણે મન-વચન-કાયયોગી પણ જાણવા. અયોગીજીવો સિદ્ધવત જાણવા. ભગવદ્ ! વેશ્યાવાળા જીવો જ્ઞાની છે કે અજ્ઞાની ? ગૌતમ ! વેશ્યાવાળા જીવોને સકાયિકજીવો સમાના જાણવા. ભગવન્! કૃષ્ણલેશ્યાવાળા જીવો જ્ઞાની છે કે અજ્ઞાની ? ગૌતમ ! કૃષ્ણલેશ્યાવાળા જીવોને સઈન્દ્રીય જીવો. સમાન જાણવા. એ જ રીતે નીલ, કાપોત, તેજો અને પદ્મલેશી જીવો સુધીનું કથન કરવું જોઈએ.શુક્લલશી જીવોનું કથન સલેશી જીવો સમાન જાણવું. અલેશી જીવોનું કથન સિદ્ધો સમાન જાણવું. ભગવન્! સકષાયી જીવો જ્ઞાની છે કે અજ્ઞાની ? ગૌતમ ! સકષાયી જીવોને સઇન્દ્રિયજીવો સમાન જાણવા, એ જ રીતે ક્રોધ કષાયી યાવત લોભ કષાયી જીવોના વિષયમાં જાણવું. ભગવન્! અકષાયી જીવો જ્ઞાની છે કે અજ્ઞાની ? ગૌતમ ! અકષાયી જીવો જ્ઞાની હોય, અજ્ઞાની નહીં. તેને પાંચ જ્ઞાન ભજનાએ હોય. ભગવદ્ ! સવેદી જીવો જ્ઞાની છે કે અજ્ઞાની ? ગૌતમ ! સવેદી જીવોને સઇન્દ્રિય જીવો સમાન જાણવું . એ. રીતે સ્ત્રી-પુરુષ-નપુંસક વેદી પણ જાણવા. અવેદક જીવોને અકષાયી જીવો સમાન જાણવા. ભગવદ્ ! આહારક જીવો જ્ઞાની છે કે અજ્ઞાની ? ગૌતમ ! આહારક જીવોને સકષાયજીવ સમાન જાણવા - વિશેષ એ કે તેમાં કેવલજ્ઞાની પણ હોય. ભગવદ્ ! અણાહારક જીવો જ્ઞાની કે અજ્ઞાની ? ગૌતમ ! અણાહારક જીવો જ્ઞાની પણ છે અને અજ્ઞાની પણ છે. તેમાં મન:પર્યવ સિવાયના ચાર જ્ઞાનો અને ત્રણ અજ્ઞાન ભજનાએ હોય છે. સૂત્ર-૩૯૫, 396 395. ભગવદ્ આભિનિબોધિક જ્ઞાનનો વિષય કેટલો છે ? ગૌતમ ! સંક્ષેપથી ચાર પ્રકારે છે - દ્રવ્યથી, ક્ષેત્રથી, કાળથી, ભાવથી. દ્રવ્યથી આભિનિબોધિક જ્ઞાની અપેક્ષાથી સર્વ દ્રવ્યોને જાણે અને જુએ. ક્ષેત્રથી તે સર્વક્ષેત્રને જાણે અને જુએ. એ પ્રમાણે કાળથી અને ભાવથી પણ જાણવું. ભગવનશ્રુતજ્ઞાનનો વિષય કેટલો છે? ગૌતમ ! સંક્ષેપથી ચાર પ્રકારે છે - દ્રવ્યથી ઉપયુક્ત શ્રુતજ્ઞાની સર્વે દ્રવ્યો જાણે અને જુએ. એ રીતે ક્ષેત્ર અને કાળથી પણ જાણવું. ભાવથી ઉપયુક્ત જ્ઞાની સર્વ ભાવ જાણે અને જુએ. ભગવન્અવધિજ્ઞાનીનો વિષય કેટલો છે ? ગૌતમ ! સંક્ષેપથી ચાર પ્રકારે - દ્રવ્યથી અવધિજ્ઞાની રૂપી દ્રવ્યોને જાણે અને જુએ એ પ્રમાણે નંદીસૂત્રમાં કહ્યા મુજબ ક્ષેત્ર, કાલ અને ‘ભાવ' સુધીનું વર્ણન જાણવું. ભગવન્! મન:પર્યવજ્ઞાનીનો વિષય કેટલો છે? ગૌતમ ! દ્રવ્યથી ઋજુમતિ મન:પર્યવજ્ઞાની મનરૂપે પરિણતા અનંત પ્રદેશિક અનંત સ્કંધોને જાણે-જુએ. ઇત્યાદિ નંદીસૂત્ર મુજબ ‘ભાવ’ સુધી જાણવું. ભગવન ! કેવળજ્ઞાનનો વિષય કેટલો છે ? ગૌતમ ! તે સંક્ષેપથી ચાર ભેદે છે દ્રવ્યથી કેવળજ્ઞાની સર્વે દ્રવ્યોને જાણે, જુએ. એ પ્રમાણે કાળ, ક્ષેત્ર, ભાવથી જાણવું. ભગવન્! મતિઅજ્ઞાનીનો વિષય કેટલો છે? ગૌતમ ! સંક્ષેપથી ચાર ભેદે - દ્રવ્યથી તે મતિઅજ્ઞાન પરિણત મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “(ભગવતીઆગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 150