________________ આગમસૂત્ર 5, અંગસૂત્ર 5, “ભગવતીસૂત્ર ભાગ-૧' પન્નવણા સૂત્ર પદ-૧' મુજબ બહુબીજ કે ફળો સુધી જાણવું. તે બહુબીજક કહ્યા. તે અસંખ્યાતજીવા કહ્યા. તે અનંતજીવા વૃક્ષો કયા છે ? અનેક પ્રકારે છે. જેમ કે આલુ, મૂળા, આદુ એ પ્રમાણે જેમ સાતમા શતકમાં કહ્યું, તેમ સિઉંડી, મુસુંઢી સુધી કહેવું. જે આવા પ્રકારના બીજા વૃક્ષો હોય તે પણ અનંત જીવિક જાણવા. તે આ અનંતજીવવાળા વૃક્ષો કહ્યા. સૂત્ર-૩૯૮ ભગવદ્ કાચબા-કાચબાની શ્રેણી, ગોધા-ગોધાની શ્રેણી, ગાય-ગાયની શ્રેણી, મનુષ્ય-મનુષ્યની શ્રેણી, ભેંસ-ભેંસોની શ્રેણી, આ બધાના બે કે ત્રણ કે સંખ્યાત ખંડ કરવામાં આવે તો તેની વચ્ચેનો ભાગ શું જીવપ્રદેશોમાં પૃષ્ટ થાય છે ? હા, ગૌતમ ! થાય છે. ભગવન્કોઈ પુરુષ, તે કાચબા આદિના ખંડોના વચ્ચેના ભાગને હાથથી, પગથી, આંગળીથી, શલાકાથી, કાષ્ઠથી, લાકડીના ટુકડાથી થોડો કે વધુ સ્પર્શ કરે, થોડું કે વધુ ખેંચે અથવા કોઈ તીક્ષ્ણ શસ્ત્રથી થોડું કે વધુ છેદે કે અગ્નિકાય વડે તેને સળગાવે તો શું તે જીવપ્રદેશોની થોડી કે વધુ બાધા ઉત્પન્ન કરી શકે અથવા તેના શરીરનો છેદ કરી શકે? ગૌતમ ! તે અર્થ યોગ્ય નથી. તેમાં શસ્ત્ર સંક્રમી શકે નહીં. સૂત્ર૩૯ ભગવનું ! પૃથ્વીઓ કેટલી કહી છે ? ગૌતમ ! પૃથ્વી આઠ કહી છે. તે આ - રત્નપ્રભા યાવતું અધઃસપ્તમી, અને ઇષત્પ્રામ્ભારા. ભગવદ્ તેમાં આ રત્નપ્રભા પૃથ્વી શું ચરિમ કે અચરિમ ? ગૌતમ ! અહીં પ્રજ્ઞાપના સૂત્રનું દશમું સંપૂર્ણ ચરિમપદ કહેવું - યાવત્ - ભગવન્! વૈમાનિક સ્પર્શ ચરમથી ચરમ કે અચરમ ? ગૌતમ ! ચરમ પણ છે, અચરમ પણ છે. ભગવદ્ !આપ કહો છો, તે એમ જ છે તે. એમ જ છે. શતક-૮, ઉદ્દેશા-૩નો ગુજરાતી અનુવાદ પૂર્ણ શતક-૮, ઉદ્દેશો-૪ ક્રિયા સૂત્ર-૪૦૦ રાજગૃહ નગરમાં યાવતું ગૌતમસ્વામીએ આ પ્રમાણે કહ્યું - ભગવનું ! ક્રિયાઓ કેટલી કહી છે ? ગૌતમ ! પાંચ. તે આ - કાયિકી, અધિકરણિકી,માઢેષિકી, પારિતાપનિકી અને પ્રાણાતિપાતિકી. એ રીતે આખું ‘ક્રિયા પદ યાવત્ “માયાપ્રત્યયિક ક્રિયા વિશેષાધિક છે. સુધી કહેવું. ભગવન્! તે એમ જ છે, એમ જ છે યાવત્ ગૌતમ વિચરે છે. શતક-૮, ઉદ્દેશા-૪નો ગુજરાતી અનુવાદ પૂર્ણ શતક-૮, ઉદ્દેશો-૫ ‘આજીવિક સૂત્ર-૪૦૧ રાજગહમાં ગૌતમસ્વામીએ આ પ્રમાણે પૂછયું - ભગવન ! આજીવિકોએ સ્થવિર ભગવંતોને આમ કહ્યું - ભગવન્! સામયિક કરીને શ્રમણના ઉપાશ્રયમાં બેઠેલ શ્રાવકના ઉપકરણ કોઈ હરી જાય, તો હે ભગવન્! તે ઉપકરણને શોધે તો શું પોતાના ઉપકરણ શોધે કે બીજાના શોધે ? ગૌતમ ! તે પોતાના ઉપકરણ શોધે, બીજાના ઉપકરણ ન શોધે. ભગવન્! તે શીલ, વ્રત, ગુણ, વિરમણ, પ્રત્યાખ્યાન, પૌષધોપવાસ ગ્રહણ કરેલ શ્રાવકના તે અપહૃત ભાંડ તેને અભાંડ થાય (તેના પોતાના ન કહેવાય)? હા, ગૌતમ ! તે તેના પોતાના ન કહેવાય. ભગવદ્ ! તો આપ એમ કેમ કહો છો કે, તે તેના ભાંડ શોધે છે, બીજાના નહીં. મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “ભગવતી)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 152
