Book Title: Agam 05 Bhagwati 01 Gujarati Translation
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar
View full book text
________________ આગમસૂત્ર 5, અંગસૂત્ર 5, “ભગવતીસૂત્ર ભાગ-૧' ભગવન્! તમસ્કાયમાં બાદર સ્વનિત (વિશાળ મેઘગર્જન) શબ્દ કે બાદર વિજળી થાય છે ? હા, ગૌતમ !તે તમસ્કાયમાં વિશાળ ગાજવીજ થાય છે. ભગવદ્ ! શું તેને દેવ-અસુર-નાગ કરે છે? હા, ગૌતમ ત્રણે પણ કરે છે. ભગવન્! શું તમસ્કાયમાં બાદર પૃથ્વીકાય કે અગ્નિકાય છે? ના,ગૌતમ ! તે અર્થ યોગ્ય નથી. પણ વિગ્રહગતિ સમાપન્ન બાદર પૃથ્વી અને બાદર અગ્નિ હોઈ શકે છે. ભગવન્! શું તમસ્કાયમાં ચંદ્ર, સૂર્ય, ગ્રહગણ, નક્ષત્ર, તારા છે ? તે અર્થ યોગ્ય નથી, પરંતુ તમસ્કાયની આસપાસમાં ચંદ્ર આદિ બધા હોય છે. ભગવદ્ ! તમસ્કાયમાં ચંદ્રપ્રભા કે સૂર્યપ્રભા છે ? તે અર્થ યોગ્ય નથી. પણ ચંદ્ર આદિની પ્રભા તેમાં જાય છે, તે તેના અંધકારમાં દૂષિત કે નિપ્રભ થઇ જાય છે. ભગવન્તમસ્કાયનો વર્ણ કેવો છે ? ગૌતમ ! કાળો, કાળી કાંતિવાળો, ભારે રૂંવાટી ઉભી કરી દે તેવો, ભયંકર, ઉત્રાસજનક, પરમકૃષ્ણ વર્ણનો કહ્યો છે. કેટલાક દેવ પણ તેને જોઈને ક્ષોભ પામે છે. કદાચ કોઈ તેમાં પ્રવેશે, તો પછી શીધ્ર, ત્વરિત, જલદી તેને ઉલ્લંઘી જાય છે. ભગવન્! તમસ્કાયના કેટલા નામ છે ? ગૌતમ ! 13, તે આ - તમ, તમસ્કાય, અંધકાર, મહાંધકાર, લોકાંધકાર, લોકસમિસ, દેવાંધકાર, દેવતમિસ, દેવારણ્ય, દેવભૂહ, દેવપરિઘ, દેવપ્રતિક્ષોભ, અરુણોદસમુદ્ર. ભગવન્! તમસ્કાય, પૃથ્વી-પાણી-જીવ કે પુદ્ગલ પરિણામરૂપ છે ? ગૌતમ ! તે પૃથ્વી પરિણામરૂપ નથી. પાણી-જીવ-પુદ્ગલ ત્રણે પરિણામરૂપ છે. ભગવદ્ ! તમસ્કાયમાં સર્વે પ્રાણ, ભૂત, જીવ અને સત્ત્વ એ પૃથ્વીકાયિકપણે યાવત્ ત્રસકાયિકપણે પૂર્વે ઉપજ્યા છે? હા, ગૌતમ ! અનેક વાર કે અનંતવાર પૂર્વે ઉત્પન્ન થયા છે. પણ બાદર-પૃથ્વીકાયિકપણે અથવા બાદર અગ્નિકાયિકપણે ઉત્પન્ન થયા નથી. સૂત્ર—૨૯૨ થી 294 292. ભગવદ્ ! કૃષ્ણરાજિ કેટલી છે ? ગૌતમ ! આઠ. ભગવન્! તે! કૃષ્ણરાજિ ક્યાં છે? ગૌતમ ! સનસ્કુમાર અને માહેન્દ્ર કલ્પની ઉપર, બ્રહ્મલોક કલ્પના રિષ્ટ વિમાન પ્રસ્તટની નીચે છે. અખાડાની માફક સમચતુરસ આકારે રહેલ આઠ કૃષ્ણરાજિ છે. પૂર્વ, પશ્ચિમ, દક્ષિણ, ઉત્તરમાં બબ્બે છે. પૂર્વાત્યંતર કૃષ્ણરાજિ દક્ષિણ બાહ્ય કૃષ્ણરાજિને સ્પર્શેલી છે. દક્ષિણાવ્યંતર, પશ્ચિમ બાહ્યને સ્પર્શેલી છે. પશ્ચિમાવ્યંતર, ઉત્તર બાહ્યને સ્પર્શેલી છે. ઉત્તરાવ્યંતર, પૂર્વબાહ્યને સ્પર્શેલી છે. પૂર્વ-પશ્ચિમની બે બાહ્ય કૃષ્ણરાજિ છ ખૂણી છે. ઉત્તર-દક્ષિણની બાહ્ય બે કૃષ્ણરાજિ ત્રિકોણ છે. પૂર્વપશ્ચિમની બે અત્યંતર, તે ચોરસ છે. ઉત્તર-દક્ષિણની બે અત્યંતર કૃષ્ણરાજિઓ ચોરસ છે. 293. એક ગાથા દ્વારા ઉપરોક્ત વાતને કહે છે- પૂર્વ-પશ્ચિમની છ ખૂણી, દક્ષિણ-ઉત્તરની બાહ્ય કૃષ્ણરાજિ ત્રિખૂણી, બીજી બધી અત્યંતર કૃષ્ણરાજિ ચોરસ છે. 294. ભગવદ્ ! કૃષ્ણરાજિઓની લંબાઈ, પહોળાઈ, પરિધિથી કેવડી છે ? ગૌતમ ! કૃષ્ણરાજિઓની લંબાઈ અસંખ્યાત હજાર યોજન છે. પહોળાઈ સંખ્યાત હજાર યોજન છે,પરિધિ અસંખ્યાત હજાર યોજન છે ભગવન્! કૃષ્ણરાજિ કેટલી મોટી છે? ગૌતમ ! ત્રણ ચપટી વગાડે એટલા સમયમાં કોઈ દેવ જમ્બુદ્વીપને 21 વખત પરિકમ્મા કરીને આવે, તેવી શીધ્ર દિવ્યગતિથી દેવ લગાતાર એક-બે દિવસ યાવત્ અર્ધમાસ ચાલે, ત્યારે ક્યાંક કૃષ્ણરાજિને પાર કરી શકે છે, ક્યાંક કૃષ્ણરાજિને પાર કરી શકતા નથી. ગૌતમ ! કૃષ્ણરાજિ આટલી મોટી છે. ભગવદ્ ! શું કૃષ્ણરાજિમાં ઘર કે દુકાન છે? ના,ગૌતમ! ત્યાં ઘર આદિ નથી. ભગવદ્ શું કૃષ્ણરાજિમાં ગામાદિ છે ? ના,ગૌતમ ! નથી. ભગવન્શું કૃષ્ણરાજિમાં ઉદાર મેઘ સમૂચ્છે છે ? હા,ગૌતમ ! છે. તે કોણ દેવો, અસુર કે નાગકુમારો કરે છે ? ગૌતમ ! દેવો કરે છે. અસુર કે નાગકુમાર કરતા નથી. ભગવદ્ ! શું કૃષ્ણરાજિમાં બાદર સ્વનિત શબ્દો છે ? ઉદાર મેઘવત્ જાણવું. ભગવન્! શું કૃષ્ણરાજિમાં મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “(ભગવતી)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 109
