Book Title: Agam 05 Bhagwati 01 Gujarati Translation
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar
View full book text
________________ આગમસૂત્ર 5, અંગસૂત્ર 5, “ભગવતીસૂત્ર ભાગ-૧' સૂત્ર-૩૩૬ ભગવન્અંગાર, ધૂમ, સંયોજના દોષથી દૂષિત પાન-ભોજનનો શો અર્થ કહ્યો છે? ગૌતમ ! જે સાધુ કે સાધ્વી પ્રાસુક અને એષણીય અશન-પાન આદિ ગ્રહણ કરીને, તેમાં મૂચ્છિત-વૃદ્ધગ્રથિત-અધ્યાપન્ન થઇ તે આહાર આહારે છે, તો હે ગૌતમ ! તે આહાર-પાણી અંગાર દોષયુક્ત પાન, ભોજન છે. જે સાધુ-સાધ્વી પ્રાસુક, એષણીય અશન-પાન આદિ ગ્રહણ કરીને અત્યંત અપ્રીતિ વડે, ક્રોધથી, ખિન્નતાથી આહારને આહારે, તો હે ગૌતમ ! ધૂમ દોષયુક્ત પાન-ભોજન છે. જે સાધુ-સાધ્વી પ્રાસુક, એષણીય અશન-પાન આદિ ગ્રહણ કરીને, તેને સ્વાદિષ્ટ બનાવવા અન્ય દ્રવ્ય સાથે સંયોજીને આહાર કરે, તે હે ગૌતમ ! સંયોજના દોષ દુષ્ટ પાન-ભોજન છે. હે ગૌતમ! આ તેનો અર્થ કહ્યો. ભગવદ્ ! અંગાર-ધૂમ-સંયોજના દોષરહિત પાન-ભોજનનો શો અર્થ કહ્યો છે? ગૌતમ ! જે સાધુ-સાધ્વી પ્રાસુક, એષણીય અશન-પાન આદિ ગ્રહણ કરીને અમૂચ્છિત થઈ અનાસક્તા ભાવે આહાર કરે છે, તો હે ગૌતમ ! અંગાર દોષરહિત પાન-ભોજન કહેવાય. જે સાધુ-સાધ્વી પ્રાસુક, એષણીય અશન-પાન આદિ ગ્રહણ કરીને અત્યંત અપ્રીતિ ન કરતો આહાર કરે, તે ધૂમદોષરહિત પાન-ભોજન કહેવાય. જે સાધુ-સાધ્વી પ્રાસુક, એષણીય અશન-પાન આદિ ગ્રહણ કરીને જવું પ્રાપ્ત થાય તેવું જ આહારે, તે સંયોજના દોષથી મુક્ત પાન-ભોજન છે. હે ગૌતમ ! આ તેનો અર્થ કહ્યો. સૂત્ર-૩૩૭ ભગવદ્ ! ક્ષેત્ર-કાળ-માર્ગ-પ્રમાણથી અતિક્રાંત પાન-ભોજનનો શો અર્થ કહ્યો? ગૌતમ ! જે સાધુ-સાધ્વી પ્રાસુક, એષણીય અશનાદિને સૂર્ય ઊગ્યા પહેલા ગ્રહણ કરીને, સૂર્ય ઊગ્યા પછી તે આહાર કરે, તે હે ગૌતમ ! ક્ષેત્રાતિક્રાંત પાન ભોજન છે. જે સાધુ-સાધ્વી પ્રાસુક, એષણીય અશનાદિને પહેલી પોરીસીએ ગ્રહણ કરીને છેલ્લી પોરીસી સુધી રાખીને પછી તે આહાર કરે, તે કાલાતિક્રાંત પાન-ભોજન છે. જે સાધુ-સાધ્વી પ્રાસુક, એષણીય અશનાદિને ગ્રહણ કરીને અર્ધ યોજન મર્યાદા ઓળંગીને તે આહાર કરે, તે માર્ગીતિક્રાંત પાન-ભોજન છે. જે સાધુ-સાધ્વી પ્રાસુક, એષણીય અશનાદિ ગ્રહણ કરીને, કુકડીના ઇંડા પ્રમાણ માત્ર એવો 32 કોળીયાથી અધિક આહાર કરે તે પ્રમાણાતિક્રાંત પાન-ભોજન કહેવાય. આઠ કોળીયા પ્રમાણ આહાર લે તો તે અલ્પાહારી છે, 12 કોળીયા પ્રમાણ લે તો અપાઠું અવમોદરિકા છે, ૧૬-કોળીયા પ્રમાણ લે તો દ્વિભાગ પ્રાપ્ત કહેવાય, 24 કોળીયા લે તો તે ઉણોદરિકા વાળો આહાર કરે છે, 32 કોળીયા પ્રમાણ લે તો પ્રમાણ પ્રાપ્ત આહાર કહેવાય. તેનાથી એક પણ કોળીયો ઓછો આહાર કરે તો તે શ્રમણ નિર્ચન્થ ભરપેટ ખાનાર કહેવાતો નથી. હે ગૌતમ ! ક્ષેત્રાતિક્રાંત, કાલાતિક્રાંત આદિ આહાર-પાણી નો અર્થ છે. સૂત્ર-૩૩૮ ભગવન્! શસ્ત્રાતીત, શસ્ત્રપરિણામિત, એષિત, બેષિત, સામુદાનિક પાન-ભોજનનો શો અર્થ કહ્યો છે? ગૌતમ ! જે સાધુ-સાધ્વી શસ્ત્ર-મુસલાદિનો ત્યાગ કરેલ છે, માળા-વર્ણક-વિલેપનરહિત છે, તેઓ જો એવા આહારને કરે જે કૃમિ આદિથી રહિત, જીવય્યત અને જીવમુક્ત છે, જે સાધુ માટે કરેલ-કરાવેલ નથી, જે અસંકલ્પિત-અનાહૂત-અક્રીકૃત-અનુદ્દિષ્ટ છે, નવકોટિ પરિશુદ્ધ છે, દશ દોષથી મુક્ત છે. ઉદ્ગમ-ઉત્પાદનએષણા દોષોથી રહિત છે, અંગાર-ધૂમ-સંયોજના દોષરહિત છે, સુરસુર-ચવચવ શબ્દરહિત છે, અદ્રુત-અવિલંબિત છે, અપરિશાટી(છાંડ્યા અને ઢોળ્યા વિના), ગાડીની ધૂરીના અંજન કે અનુલેપનરૂપ છે, સંયમયાત્રા માત્રા નિમિત્ત છે મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “(ભગવતી)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 120
