Book Title: Agam 05 Bhagwati 01 Gujarati Translation
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar
View full book text
________________ આગમસૂત્ર 5, અંગસૂત્ર 5, “ભગવતીસૂત્ર ભાગ-૧' ભગવદ્ ! જો ચાર દ્રવ્ય પ્રયોગ પરિણત હોય તો શું મન આદિ પ્રયોગ પરિણત છે ? ગૌતમ ! આ સર્વ ભંગ પૂર્વવત કહેવા. એ ક્રમથી પાંચ, છ, સાત યાવત્ દશ, યાવત સંખ્યાત, અસંખ્યાત, અને અનંતા દ્રવ્યોના વિષયમાં કહેવું. એક સંયોગથી કહેવા. બે-ત્રણ યાવત્ દશ-બાર સંયોગથી જ્યાં જેના જેટલા સંયોગ થાય, તે સર્વે કહેવા. આ બધાં ફરીથી જેમ નવમા શતકમાં પ્રવેશનક' ઉદ્દેશામાં કહીશું તેમ કહેવા. યાવત્ અસંખ્યાત, અનંત, વિશેષ આ - એક પદ અધિક કહેવું યાવત્ અથવા અનંતા પરિમંડલ સંસ્થાન પરિણત યાવત્ અનંત દ્રવ્ય આયત સંસ્થાનરૂપે પરિણત થાય છે. સૂત્ર-૩૮૮ ભગવદ્ ! આ પ્રયોગ પરિણત, મિશ્રપરિણત, વીસ્સા પરિણત પુદ્ગલોમાં કોણ કોનાથી અલ્પ, બહુ, તુલ્ય કે વિશેષાધિક છે ? ગૌતમ ! સર્વથી થોડા પુદ્ગલ પ્રયોગ પરિણત છે, મિશ્રપરિણત અનંતગુણા છે. વીસસા પરિણત તેથી અનંતગુણા છે. ભગવન્! આપ કહો છો, તે એમ જ છે, એમ જ છે. શતક-૮, ઉદ્દેશા-૧નો ગુજરાતી અનુવાદ પૂર્ણ શતક-૮, ઉદ્દેશો-૨ ‘આશીવિષ' સૂત્ર-૩૮૯ ભગવન્! આશીવિષ કેટલા ભેદે છે? ગૌતમ ! બે ભેદે છે - જાતિ આશીવિષ, કર્મ આશીવિષ. ભગવન્! જાતિ આશીવિષ કેટલા ભેદે છે? ગૌતમ ! ચાર ભેદે -વૃશ્ચિક(વીંછી), મંડુક (દેડકો), ઉરગ(સર્પ), મનુષ્ય-જાતિ આશીવિષ. ભગવન ! વૃશ્ચિક જાતિ આશીવિષનો કેટલો વિષય કહ્યો છે ? ગૌતમ ! વૃશ્ચિક જાતિ આશીવિષ અર્ધભરત પ્રમાણ ક્ષેત્ર શરીરને વિષ વડે વિષOાપ્ત કે વિનાશ કરવા સમર્થ છે. આ વિષ તેનો વિષય માત્ર છે, સંપ્રાપ્તિ વડે તેણે આમ કર્યું નથી - કરતા નથી - કરશે નહીં. મંડુક્ક જાતિ આશીવિષનો કેટલો વિષય કહ્યો છે? ગૌતમ ! તે ભરતક્ષેત્ર પ્રમાણ શરીરને વિષ વડે વિષવ્યાપ્ત કરી શકે, બાકી પૂર્વવત્ યાવત્ કરશે નહીં. એ પ્રમાણે - ઉરગ જાતિ આશીવિષને જાણવા. વિશેષ એ કે - જંબદ્વીપ ક્ષેત્ર પ્રમાણ શરીરને વિષ વડે વિશ્વવ્યાપ્ત કરી શકે, બાકી પૂર્વવત્ યાવત્ તે કરશે નહીં. મનુષ્ય જાતિ આશીવિષ એમ જ છે. વિશેષ એ - સમય ક્ષેત્ર પ્રમાણ શરીરને વિષ વડે વિષ વ્યાપ્ત કરી શકે બાકી પૂર્વવત્ જાણવું. રિયિક કર્મ આશીવિષ છે ? તિર્યંચ, મનુષ્ય કે દેવકર્માશીવિષ છે ? ગૌતમ ! તે નૈરયિક કર્માશીવિષ નથી, પણ તિર્યંચ કર્માશીવિષ છે-મનુષ્ય કર્માશીવિષ છે–દેવકર્માશીવિષ છે. ભગવાન ! જો તિર્યંચયોનિક કર્મ આશીવિષ છે તો શું તે એકેન્દ્રિય તિર્યંચયોનિક કર્માશીવિષ છે કે યાવત્ પંચેન્દ્રિય તિર્યંચયોનિક કર્મ આશીવિષ છે ? ગૌતમ ! તે એકેન્દ્રિય, બેઇન્દ્રિય, તેઇન્દ્રિય ચઉરિન્દ્રિય તિર્યંચ કર્માશીવિષ નથી પણ પંચેન્દ્રિય તિર્યંચયોનિક કર્માશીવિષ છે. ભગવન્જો તે પંચેન્દ્રિય તિર્યંચયોનિક કર્માશીવિષ છે તો શું સંમૂચ્છિમ પંચેન્દ્રિય તિર્યંચયોનિક કર્માશીવિષ છે કે ગર્ભજ પંચેન્દ્રિય તિર્યંચયોનિક કર્માશીવિષ છે ? ગૌતમ ! જેમ પ્રજ્ઞાપનાસૂત્રનાં પદ-૨૧ શરીરમાં વૈક્રિય શરીરના ભેદો કહ્યા છે, તેમ અહી કહેવું. યાવત્ પર્યાપ્તા સંખ્યાત વર્ષાયુષ્ક ગર્ભજ પંચેન્દ્રિય તિર્યંચયોનિક કર્માશીવિષ હોય, પણ અપર્યાપ્ત સંખ્યાત વર્ષાયુષ્ક યાવત્ કર્માશીવિષ ન હોય સુધી કથન કરવું. ભગવન્! જો મનુષ્ય કર્માશીવિષ છે, તો શું સંમૂચ્છિમ મનુષ્ય કર્માશીવિષ છે કે ગર્ભવ્યુત્ક્રાંતિક મનુષ્ય મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “(ભગવતી)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 144
