Book Title: Agam 05 Bhagwati 01 Gujarati Translation
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar
View full book text
________________ આગમસૂત્ર 5, અંગસૂત્ર 5, “ભગવતીસૂત્ર ભાગ-૧' ભગવદ્ ! દ્વિપ્રદેશિક સ્કંધને કાળથી કેટલું અંતર હોય ? ગૌતમ ! જઘન્યથી એક સમય, ઉત્કૃષ્ટથી. અનંતકાળ. એ રીતે અનંતપ્રદેશિક સુધી જાણવું. ભગવન્! એક પ્રદેશાવગાઢ સકંપ પુદ્ગલને કાળથી કેટલું અંતર હોય ? ગૌતમ ! જઘન્યથી એક સમય, ઉત્કૃષ્ટથી અસંખ્ય કાળએ પ્રમાણે યાવત્ અસંખ્યપ્રદેશ સ્થિત સ્કંધો માટે પણ જાણવું. ભગવન્એક પ્રદેશાવગાઢ નિષ્કપ પુદ્ગલને કાળથી કેટલું અંતર હોય ? ગૌતમ ! જઘન્યથી એક સમય, ઉત્કૃષ્ટથી આવલિકાનો અસંખ્યાત ભાગ. એ રીતે યાવત્ અસંખ્યાત પ્રદેશાવગાઢ સ્કંધ માટે જાણવું. વર્ણ, ગંધ, રસ, સ્પર્શ, સૂક્ષ્મપરિણત, બાદર પરિણત માટે તેઓના સંચિઠણા(સંસ્થિતિ) કાળ મુજબ અંતરકાળ જાણવો. ભગવદ્ ! શબ્દ પરિણત પુદ્ગલને કાળથી કેટલું અંતર હોય ? ગૌતમ ! જઘન્યથી એક સમય, ઉત્કૃષ્ટથી અસંખ્ય કાળ. ભગવદ્ ! અશબ્દપરિણત પુદ્ગલને કાળથી કેટલું અંતર હોય? ગૌતમ ! જઘન્યથી એક સમય, ઉત્કૃષ્ટથી આવલિકાનો અસંખ્યાત ભાગ. સૂત્ર—૨૫૮, 259 258. ભગવદ્ ! એ દ્રવ્ય સ્થાનાયુ, ક્ષેત્ર સ્થાનાયુ, અવગાહના સ્થાનાયુ, ભાવ સ્થાનાયુ એ બધામાં કર્યું કોનાથી અલ્પ, બહુ, તુલ્ય કે વિશેષાધિક છે ? ગૌતમ ! સર્વથી થોડું ક્ષેત્ર સ્થાનાયું છે, તેનાથી અવગાહના સ્થાનાયુ અસંખ્યગુણ છે, તેનાથી દ્રવ્ય સ્થાનાયુ અસંખ્યગુણ છે, તેનાથી ભાવ સ્થાનાયુ અસંખ્યગુણ છે. 259. અહી એક ગાથામાં અલ્પ-બહુત્વને જણાવે છે- ક્ષેત્ર, અવગાહના, દ્રવ્ય અને ભાવસ્થાન આયુનું અલ્પબદુત્વ કહેવું, તેમાં સૌથી અલ્પ ક્ષેત્ર સ્થાનાય છે. બાકીના ત્રણ સ્થાનાયુ ક્રમશ: અસંખ્યાત ગુણા છે. સૂત્ર-૨૬૦ ભગવન્! નૈરયિકો શું સારંભ, સપરિગ્રહ છે કે અમારંભ, અપરિગ્રહ ? ગૌતમ ! નારકો સારંભ, સપરિગ્રહ છે, પણ અનારંભ અને અપરિગ્રહી નહીં. ભગવન્! એમ કેમ કહ્યું ? ગૌતમ ! નૈરયિકો પૃથ્વીકાય યાવત્ ત્રસકાયનો સમારંભ કરે છે. તેથી તે સારંભી છે. તેઓએ શરીરને પરિગ્રહિત કર્યું છે, કર્મો પરિગૃહિત કર્યા છે. તેમજ સચિત્ત, અચિત્ત, મિશ્ર દ્રવ્યો પરિગૃહીત કર્યા છે, તેથી ગૌતમ ! એમ કહ્યું છે કે નૈરયિક સારંભી અને સપરિગ્રહી છે. અનારંભ અને અપરિગ્રહી નહીં ભગવન્! અસુરકુમાર વિશે પ્રશ્ન. ગૌતમ ! તેઓ સારંભા, સપરિગ્રહો છે. અનારંભા, અપરિગ્રહ નથી. ભગવદ્ ! એમ શા કારણે કહ્યું ? ગૌતમ ! તેઓ પૃથ્વી યાવત્ ત્રસકાયનો સમારંભ કરે છે. તેઓ શરીરકર્મ-ભવનોનો પરિગ્રહ કર્તા છે. દેવો, દેવી, મનુષ્યો, મનુષી, તિર્યંચો, તિર્યચિણીનો પરિગ્રહકર્તા છે. આસન, શયન, ભાંડ, માત્રક, ઉપકરણો તથા સચિત્તાદિ દ્રવ્યોના પરિગ્રહકર્તા છે, માટે તેમ કહ્યું. એ રીતે સ્વનિતકુમાર પર્યત જાણવા. નૈરયિકની જેમ એકેન્દ્રિયો જાણવા. ભગવદ્ ! બેઇન્દ્રિયો શું સારંભ, સપરિગ્રહ છે ? પૂર્વવતું. યાવત્ શરીર, તથા બાહ્ય ભાંડ, માત્ર, ઉપકરણો પરિગૃહીત કર્યા છે. એ રીતે ચઉરિન્દ્રિય સુધી કહેવું. ભગવદ્ ! પંચેન્દ્રિય તિર્યંચયોનિકો શું સમારંભી છે ? પૂર્વવત્ કહેવું યાવત્ કર્મો પરિગૃહીત કર્યા છે. શિખર, કૂટ, પર્વતો, શિખરી પહાડો તથા જલ, સ્થલ, બિલ, ગુફા, લયન તથા ઉર્ઝર, નિર્ઝર, ચિલ્લલ, પલ્લલ, વાપી તથા અગડ, તગડ, દ્રહ, નદી. વાપી, પુષ્કરિણી, દીર્ઘકા, ગુંજાલિકા, સરોવર, સરપંક્તિ, સરસરપંક્તિ, બિલપંક્તિ તથા આરામ, ઉદ્યાન, કાનન, વન, વનખંડ, વનરાજી તથા દેવકુલ, સભા, પ્રપા, સ્તુભ, ખાડ, પરિખા તથા પ્રાકાર, અટ્ટાલગ, ચરિકા, દ્વાર, ગોપુર તથા પ્રાસાદ, ઘર, ઝૂંપડા, લયન, હાટો તથા શૃંગાટક, ત્રિક, ચતુષ્ક, ચત્વર, ચતુર્મુખ, મહાપથ તથા શકટ, રથ, યાન, યુગ્ય, ગિલિ, થિલિ, ડોળી, ચંદમાનિકા તથા લોઢી, લોઢાનું કડાયું, કડછા તથા ભવન, તથા દેવ, દેવી, મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “(ભગવતીઆગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 95
