Book Title: Agam 05 Bhagwati 01 Gujarati Translation
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar
View full book text
________________ આગમસૂત્ર 5, અંગસૂત્ર 5, “ભગવતીસૂત્ર ભાગ-૧ ભગવન્! સંખ્યાતપ્રદેશિક સ્કંધ? પ્રશ્ન. ગૌતમ ! કદાચ સાર્ધ, અમધ્ય, સપ્રદેશ હોય. કદાચ અનર્ધ, સમધ્ય, સપ્રદેશ હોય. સંખ્યય પ્રદેશ માફક અસંખ્યાત પ્રદેશિક સ્કંધ, અનંત પ્રદેશિક સ્કંધના વિષયમાં પણ જાણવું. સૂત્ર-૨૫૬ ભગવન્પરમાણુ પુદ્ગલને સ્પર્શતો પરમાણુ પુદ્ગલ ૧-શું એક દેશથી એક દેશને સ્પર્શે ? ૨-શું એક દેશથી ઘણા દેશને સ્પર્શે ? ૩-શું એક દેશથી સર્વને સ્પર્શે ? ૪-શું ઘણા દેશથી એક દેશને સ્પર્શે ? ૫-શું ઘણા દેશથી ઘણા દેશને સ્પર્શે ? ૬-શું ઘણા દેશથી સર્વને સ્પર્શે ? ૭-શું સર્વથી એક દેશને સ્પર્શે ? ૮-શું સર્વથી ઘણા દેશને સ્પર્શે ? કે ૯-શું સર્વથી સર્વને સ્પર્શે? ગૌતમ ! પરમાણુ પુદ્ગલને સ્પર્શતો પરમાણુ પુદ્ગલ ૧-એક દેશથી એક દેશને ન સ્પર્શે, ૨-એક દેશથી ઘણા દેશને ન સ્પર્શ, ૩-એક દેશથી સર્વને ન સ્પર્શે, ૪-ઘણા દેશથી એક દેશને ન સ્પર્શે, ૫-ઘણા દેશથી ઘણા દેશને ન સ્પર્શ, ૬-ઘણા દેશથી સર્વને ન સ્પર્શે, ૭-સર્વથી એક દેશને ન સ્પર્શે, ૮-સર્વથી ઘણા દેશને ન સ્પર્શે. પણ ૯-સર્વથી સર્વને સ્પર્શે છે. એ પ્રમાણે દ્વિપ્રદેશિકને સ્પર્શતો પરમાણુ પુદગલ છેલ્લા ત્રણ ભંગથી સ્પર્શે. ત્રિપ્રદેશિકને સ્પર્શતા પરમાણુ પુદ્ગલ માફક યાવત્ અનંતપ્રદેશિકની સ્પર્શના જાણવી. ભગવદ્ ! દ્વિપ્રદેશિક સ્કંધ, પરમાણુ પુદ્ગલને કઈ રીતે સ્પર્શે ? ત્રીજા, નવમા ભંગથી સ્પર્શે. જો તે દ્વિપ્રદેશિક સ્કંધને સ્પર્શે તો પહેલા, ત્રીજા, સાતમા, નવમા ભંગથી સ્પ. જો તે ત્રિપ્રદેશિક સ્કંધને સ્પર્શે તો પહેલા અને છેલ્લા ત્રણ વિકલ્પોથી સ્પર્શે અને વચલા ત્રણનો નિષેધ કરવો. જેમ ઢિપ્રદેશિકની ત્રિપ્રદેશિક સ્કંધ સાથે સ્પર્શના કહી, તે રીતે યાવતુ અનંતપ્રદેશિક સ્કંધની સ્પર્શના કરાવવી. ભગવદ્ ! ત્રિપ્રદેશિક સ્કંધ, પરમાણુ પુદ્ગલને કેવી રીતે સ્પર્શે ? ગૌતમ ! ત્રિપ્રદેશિક સ્કંધ, પરમાણુ પુદ્ગલને ત્રીજા, છઠ્ઠા, નવમા ભંગથી સ્પર્શે. તે દ્વિપ્રદેશિકને સ્પર્શે તો પહેલા, ત્રીજા, ચોથા, છઠ્ઠા, સાતમા, નવમાં ભંગથી સ્પર્શે. તે ત્રિપ્રદેશિકને સ્પર્શે તો સર્વે સ્થાનોમાં સ્પર્શે. આ ત્રિપ્રદેશિક સ્કંધના ત્રિપ્રદેશિક સાથેની સ્પર્શના માફક યાવત્ અનંતપ્રદેશિક સાથે સંયોજવો. જેમ ત્રિપ્રદેશિક સ્કંધમાં કહ્યું એ રીતે યાવત્ અનંતપ્રદેશિક કહેવા. સૂત્ર-૨૫૭ ભગવદ્ ! પરમાણુ પુદ્ગલ કાળથી ક્યાં સુધી રહે ? ગૌતમ ! પરમાણુ પુદ્ગલ, પરમાણુ પુદ્ગલ રૂપે જઘન્યથી એક સમય, ઉત્કૃષ્ટથી અસંખ્યાત કાળ. એ પ્રમાણે યાવતુ અનંત પ્રદેશિક સ્કંધમાં જાણવું. ભગવદ્ ! એક પ્રદેશાવગાઢ પુદ્ગલ જ્યાં હોય તે સ્થાને કે બીજે સ્થાને કાળથી ક્યાં સુધી સકંપ રહે? ગૌતમ! જઘન્યથી એક સમય, ઉત્કૃષ્ટથી આવલિકાનો અસંખ્યાત ભાગ. એ પ્રમાણે યાવત્ અસંખ્ય પ્રદેશ અવગાઢ પુદ્ગલા માટે જાણવું. ભગવદ્ ! એક પ્રદેશાવગાઢ પુદ્ગલ કાળથી ક્યાં સુધી નિષ્ક્રપ રહે ? ગૌતમ ! જઘન્યથી એક સમય, ઉત્કૃષ્ટથી અસંખ્ય કાળ. એ રીતે યાવત્ અસંખ્યાત પ્રદેશાવગાઢ માટે જાણવું. ભગવદ્ ! એકગુણ કાળુ પુદ્ગલ, કાળથી ક્યાં સુધી રહે ? ગૌતમ ! જઘન્યથી એક સમય અને ઉત્કૃષ્ટ અસંખ્યાતકાળ. એ પ્રમાણે અનંતગુણ કાળા માટે જાણવું. એ પ્રમાણે વર્ણ, ગંધ, રસ, સ્પર્શ યાવતું અનંતગુણરૂક્ષ પુદ્ગલ માટે જાણવું. એ પ્રમાણે સૂક્ષ્મ અને બાદર પરિણત પુદ્ગલ જાણવા. ભગવદ્ ! શબ્દ પરિણત પુદ્ગલ કાળથી ક્યાં સુધી રહે ? ગૌતમ ! જઘન્યથી એક સમય, ઉત્કૃષ્ટથી આવલિકાનો અસંખ્યાત ભાગ, અશબ્દ પરિણત પુદ્ગલ, એક ગુણ કાળા પુદ્ગલની જેમ સમજવા. ભગવદ્ ! પરમાણુ પુદ્ગલને કાળથી કેટલું અંતર હોય ? ગૌતમ ! જઘન્યથી એક સમય, ઉત્કૃષ્ટથી અસંખ્યાત કાળ. મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “ભગવતી)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 94
