Book Title: Agam 05 Bhagwati 01 Gujarati Translation
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar
View full book text
________________ આગમસૂત્ર 5, અંગસૂત્ર 5, “ભગવતીસૂત્ર ભાગ-૧' આહારક જીવ નિયમાં બાંધે, અનાહારાકને ભજના. આયુકર્મ આહારક જીવ ભજનાએ બાંધે. અનાહારક જીવ ન બાંધે. *ભગવદ્ ! જ્ઞાનાવરણીય કર્મ શું સૂક્ષ્મ જીવ બાંધે, બાદર જીવ બાંધે કે નોસૂક્ષ્મ નોબોદર જીવ બાંધે ? ગૌતમ ! સૂક્ષ્મજીવ નિયમાં બાંધે, બાદરજીવ ભજનાએ બાંધે, નોસૂક્ષ્મ નોધાદર જીવ ન બાંધે. એ રીતે આયુ વર્જીને સાતે કર્મપ્રકૃતિમાં સમજવું. આયુકર્મ સૂક્ષ્મ અને બાદરને ભજનાએ બાંધે, નોસૂક્ષ્મ-નોબાદર જીવ ન બાંધે. *ભગવન્! જ્ઞાનાવરણીય કર્મ શું ચરિમજીવ બાંધે કે અચરિમ જીવ બાંધે ? ગૌતમ ! બંને પ્રકારના જીવો આઠે કર્મ પ્રકૃતિઓને કદાચિત બાંધે, કદાચિત ન બાંધે. સૂત્ર-૨૮૫ ભગવન્! સ્ત્રીવેદક, પુરુષવેદક, નપુંસકવેદક, અવેદક જીવોમાં કોણ કોનાથી અલ્પ, બહુ, તુલ્ય કે વિશેષ અધિક છે ? ગૌતમ ! સૌથી થોડા પુરુષવેદકો છે, સ્ત્રીવેદક સંખ્યાતગુણા છે, અવેદક તેનાથી અનંતગણા, નપુંસક વેદક તેનાથી અનંતગણા છે. એ બધા પદોનું અલ્પબદુત્વ પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર અનુસાર કહેવું. યાવત્ સૌથી થોડા અચરિમ છે, ચરિમ તેનાથી અનંતગણા છે. ભગવન્! તે એમ જ છે, એમ જ છે. શતક-૬, ઉદ્દેશા-૩નો ગુજરાતી અનુવાદ પૂર્ણ શતક-૬, ઉદ્દેશો-૪ ‘સપ્રદેશક' સૂત્ર-૨૮૬/ 287 286. ભગવનશું જીવ કાલાદેશથી સપ્રદેશ કે અપ્રદેશ ? ગૌતમ ! કાલાદેશથી નિયમાં સપ્રદેશ છે. ભગવન્! શું નૈરયિક, કાલાદેશથી સપ્રદેશ છે કે અપ્રદેશ? ગૌતમ ! નૈરયિક, કાલાદેશથી કદાચ સપ્રદેશ છે. કદાચ અપ્રદેશ છે. એ જ રીતે સિદ્ધ જીવ પર્યન્ત કહેવું જોઈએ. ભગવન્! અનેક જીવો કાલાદેશથી સપ્રદેશ છે કે અપ્રદેશ ? ગૌતમ ! અનેક જીવો નિયમા સપ્રદેશ છે ભગવનું ! અનેક નૈરયિકો કાલાદેશથી સપ્રદેશ છે કે અપ્રદેશ ? ગૌતમ ! કાલાદેશથી કોઈ સમયે 1. સર્વે નૈરયિકો સપ્રદેશ હોય. 2. ઘણા સપ્રદેશ અને એક અપ્રદેશ હોય. 3. ઘણા સપ્રદેશ, અને ઘણા અપ્રદેશ હોય. એમ સ્વનિતકુમાર સુધી જાણવું. ભગવન્પૃથ્વીકાયિક જીવો સપ્રદેશ છે કે અપ્રદેશ ? ગૌતમ ! પૃથ્વીકાયિક જીવો સપ્રદેશ પણ હોય, અપ્રદેશ પણ હોય. એ રીતે વનસ્પતિકાયિક સુધી જાણવું. બાકીના નૈરયિકો માફક જાણવા યાવત્ સિદ્ધ સુધી કહેવું. જીવ અને એકેન્દ્રિયો સિવાય બાકીના સર્વ આહારક જીવોમાં ત્રણ ભંગ પૂર્વવત કહેવા જોઈએ. જીવ, અને એકેન્દ્રિયો સિવાય અનાહારક માટે છ ભંગ કહેવા - 1. સર્વ સંપ્રદેશ, 2. સર્વ અપ્રદેશ, ૩.એક સપ્રદેશ, એક અપ્રદેશ, 4. એક સંપ્રદેશ, ઘણા અપ્રદેશ, 5. ઘણા સંપ્રદેશ, એક અપ્રદેશ, 6. ઘણા સંપ્રદેશ, ઘણા અપ્રદેશ. સિદ્ધો માટે ત્રણ ભંગ પૂર્વવત કહેવા. ભવસિદ્ધિક, અભવસિદ્ધિક સામાન્ય જીવો જેવા જાણવા. નોભવસિદ્ધિક નોઅભવસિદ્ધિક - સિદ્ધોમાં ત્રણ ભંગ જાણવા. સંજ્ઞીજીવોમાં જીવાદિકમાં ત્રણ ભંગ, અસંજ્ઞીજીવોમાં એકેન્દ્રિય વર્જીને ત્રણ ભંગ.એકેન્દ્રિયમાં અભંગ. નૈરયિક, દેવ, મનુષ્યમાં છ ભંગ. નોસંજ્ઞી નોઅસંજ્ઞી જીવ, મનુષ્ય અને સિદ્ધોમાં ત્રણ ભંગ કહેવા. લેશ્યાવાળા જીવોનું કથન સામાન્ય જીવની માફક કરવું જોઈએ. આહારક જીવો માફક કૃષ્ણ-નીલકાપોતલેશ્યાવાળા જાણવા. પરંતુ વિશેષ એ કે જેને જે વેશ્યા હોય તે કહેવી જોઈએ. તેજોલેશ્યામાં જીવાદિ ત્રણ ભંગ કહેવા. વિશેષ એ કે પૃથ્વી-અ-વનસ્પતિકાય જીવોમાં છ ભંગ છે. પદ્મશુક્લ લેશ્યામાં જીવાદિમાં ઔધિક ત્રણ ભંગ છે. અલેશીમાં-જીવ અને સિદ્ધોમાં ત્રણ ભંગ છે. અલેશી મનુષ્યોમાં છ મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “(ભગવતી)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 106
