Book Title: Agam 05 Bhagwati 01 Gujarati Translation
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar
View full book text
________________ આગમસૂત્ર 5, અંગસૂત્ર 5, “ભગવતીસૂત્ર ભાગ-૧' ભગવન્! જીવો કેટલા કાળ અવસ્થિત રહે? ગૌતમ ! સર્વકાળ અવસ્થિત રહે છે . ભગવદ્ ! નૈરયિકો કેટલા કાળ સુધી વધે ? ગૌતમ ! નૈરયિક જીવ જઘન્ય એક સમય અને ઉત્કૃષ્ટથી આવલિકાના અસંખ્યાતમા ભાગ સુધી વધે. જે રીતે વધવાનો કાલ કહ્યો, તેમજ ઘટવાનો કાલ પણ કહેવો. ભગવન્! નૈરયિકો કેટલો કાળ અવસ્થિત રહે? ગૌતમ ! જઘન્યથી એક સમય, ઉત્કૃષ્ટથી ૨૪-મુહૂર્ત સુધી અવસ્થિત રહે છે. એ રીતે સાતે નરક પૃથ્વીમાં વધ-ઘટ કહેવી. વિશેષ એ કે - અવસ્થિત રહેવાના કાળમાં આ ભેદ છે - જેમ કે રત્નપ્રભામાં ૪૮-મુહુર્ત, શર્કરામભામાં 14 અહોરાત્ર, વાલુકાપ્રભામાં એક માસ, પંકપ્રભામાં બે માસ, ધૂમપ્રભામાં ૪-માસ, તમપ્રભામાં ૮-માસ, તમતમામભામાં ૧૨-માસનો અવસ્થિત કાળ છે. અસુરકુમારો પણ નૈરયિક માફક વધે, ઘટે છે. અસુરકુમાર જઘન્ય એક સમય અને ઉત્કૃષ્ટ ૪૮-મુહર્ત સુધી. અવસ્થિત રહે છે. એ રીતે દશે પ્રકારના ભવનપતિ દેવોને કહેવા. એકેન્દ્રિયો વધે પણ છે, ઘટે પણ છે અને અવસ્થિત પણ રહે છે. એ ત્રણેનો કાળ જઘન્યથી એક સમય, ઉત્કૃષ્ટથી આવલિકાનો અસંખ્યા ભાગ કહેવો. બેઇન્દ્રિયો તે જ પ્રમાણે વધે, ઘટે છે. તેમનું અવસ્થાન જઘન્યથી એક સમય, ઉત્કૃષ્ટ બે અંતર્મુહૂર્ત. એ રીતે ચઉરિન્દ્રિય સુધી જાણવું. બાકીના બધા જીવો તે જ રીતે વધે, ઘટે છે. પણ તેમના અવસ્થાન કાળમાં ભેદ છે. તે આ - સંમૂચ્છિમ પંચેન્દ્રિય તિર્યંચોનો અવસ્થાનકાળ બે અંતર્મુહૂર્ત. ગર્ભજ પંચેન્દ્રિય તિર્યંચોનો અવસ્થાનકાળ ૨૪-મુહૂર્ત, સંમૂચ્છિમ મનુષ્યોનો ૪૮-મુહૂર્ત છે. ગર્ભજ મનુષ્યોનો 24 મુહૂર્તોનો છે. વ્યંતર-જ્યોતિષ-સુધર્મ-ઈશાનમાં 48 -મુહૂર્ત, સનકુમાર ૧૮-અહોરાત્ર અને ૪૦-મુહૂર્ત. માહેન્દ્રમાં ૨૪-અહોરાત્ર અને ૨૦-મુહૂર્ત, 6 અહોરાત્ર, લાંતકમાં ૯૦-અહોરાત્ર, મહાશુક્ર ૧૬૦-અહોરાત્રનો, સહસ્રરે ૨૦૦-અહોરાત્રનો, આનત-પ્રાણને સંખ્યાત માસનો, આરણ-અર્ચ્યુતે સંખ્યાત વર્ષનો, રૈવેયકનો અવસ્થાનનો કાળ આરણ-અર્ચ્યુત દેવ સમાના જાણવો. વિજય-વૈજયંત-જયંત-અપરાજિતે અસંખ્ય હજાર વર્ષ, સર્વાર્થસિદ્ધ પલ્યોપમનો અસંખ્યય ભાગ કહેવો. તેઓ જઘન્ય એક સમય, ઉત્કૃષ્ટ આવલિકાનો અસંખ્ય ભાગ સુધી વધે, ઘટે અને અવસ્થાનકાળ હમણા કહ્યો. ભગવન્! સિદ્ધો કેટલો કાળ વધે? ગૌતમ ! જઘન્યથી એક સમય, ઉત્કૃષ્ટથી છ માસ. ભગવદ્ ! સિદ્ધો કેટલો કાળ અવસ્થિત રહે? ગૌતમ ! જઘન્યથી એક સમય, ઉત્કૃષ્ટથી છ માસ. ભગવદ્ ! જીવો સોપચય છે, સાપચય છે, સોપચય-સાપચય છે કે નિરુપચય નિરવચય છે ? ગૌતમ ! જીવો સોપચય, સાપચય કે સોપચય-સાપચય નથી, પણ નિરુપચય-નિરપચય છે. એકેન્દ્રિયો ત્રીજા પડે છે, બાકીના જીવો ચારે પદમાં કહેવા. સિદ્ધ વિશે પ્રશ્ન. ગૌતમ ! સિદ્ધો સોપચય છે અને નિરુપચય-નિરપચય છે. ભગવન્! જીવો કેટલો કાળ નિરુપચય નિરપચય છે? ગૌતમ ! જીવ સર્વકાળ નિરુપચય નિરપચય રહે છે. ભગવન્! નૈરયિકો કેટલો કાળ સોપચય રહે છે ? ગૌતમ ! જઘન્ય એક સમય, ઉત્કૃષ્ટ આવલિકાનો અસંખ્યય ભાગ. કેટલો કાળ સાપચય છે ? એ પ્રમાણે જ કહેવું.. કેટલો કાળ સોપચય-સાપચય છે ? એ પ્રમાણે જ કહેવું. કેટલો કાળ નિરુપચય-નિરપચય રહે છે ? ગૌતમ! જઘન્ય એક સમય, ઉત્કૃષ્ટ ૧૨-મુહૂર્ત રહે છે. એકેન્દ્રિયો સર્વે સર્વકાળ સોપચય-સાપચય છે, બાકી સર્વે જીવો સોપચયાદિ ચારે પણ છે. જઘન્ય એક સમય, ઉત્કૃષ્ટ આવલિકાનો અસંખ્ય ભાગ છે. અવસ્થાનમાં વ્યુત્ક્રાંતિકાળ કહેવો. વન ! સિદ્ધો કેટલો કાળ સોપચય રહે છે ? ગૌતમ ! જઘન્ય એક સમય, ઉત્કૃષ્ટ આઠ સમય. કેટલો કાળ નિરુપચય-નિરપચય રહે છે? જઘન્ય એક સમય, ઉત્કૃષ્ટ છ માસ. ભગવન! તે એમ જ છે, તે એમ જ છે શતક-૫, ઉદ્દેશા-૮નો ગુજરાતી અનુવાદ પૂર્ણ મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “(ભગવતીઆગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 98
