Book Title: Agam 05 Bhagwati 01 Gujarati Translation
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar
View full book text
________________ આગમસૂત્ર 5, અંગસૂત્ર 5, “ભગવતીસૂત્ર ભાગ-૧' ભગવદ્ ! કાયિકી ક્રિયા કેટલા ભેદે છે ? મંડિતપુત્ર ! બે-અનુપરતકાય ક્રિયા અને દુપ્રયુક્ત કાય ક્રિયા. ભગવન અધિકરણિકી ક્રિયા કેટલા ભેદે છે ? મંડિતપુત્ર ! બે- સંજોયણાધિકરણ ક્રિયા અને નિર્વર્તના ધિકરણ ક્રિયા. ભગવદ્ ! પ્રાÀષિકી ક્રિયા કેટલા ભેદે છે ? મંડિતપુત્ર! બે –જીવ પ્રાàષિકી અને અજીવ પ્રાદ્રષિકી. પારિતાપનિકી ક્રિયા ભગવદ્ ! કેટલા ભેદે છે ? મંડિતપુત્ર ! બે છે- સ્વહસ્ત પારિતાપનિકી અને પરહસ્ત પારિતાપનિકી. ભગવનું ! પ્રાણાતિપાત ક્રિયા કેટલા ભેદે છે ? મંડિતપુત્ર ! બે ભેદ - સ્વહસ્ત પ્રાણાતિપાત ક્રિયા અને પરદસ્ત પ્રાણાતિપાત ક્રિયા. સૂત્ર—૧૭૯, 180 179. ભગવન્! પહેલા ક્રિયા અને પછી વેદના કે પહેલા વેદના અને પછી ક્રિયા ? મંડિતપુત્ર! પહેલા ક્રિયા પછી વેદના થાય, પણ પહેલા વેદના અને પછી ક્રિયા ન થાય. 180. શ્રમણ નિર્ચન્થોને ક્રિયા હોય ? હા, હોય. શ્રમણ નિર્ચન્થો કેવી રીતે ક્રિયા કરે છે ? મંડિતપુત્ર ! પ્રમાદને લીધે અને યોગ(એટલે કે મન, વચન, કાયાની પ્રવૃત્તિ) નિમિત્તે. સૂત્ર-૧૮૧ ભગવનશું જીવ હંમેશા સમિત અર્થાત કંઇક કંપે છે. વિશેષ પ્રકારે કંપે છે. ચાલે છે (એક સ્થાનેથી બીજે સ્થાને જાય છે)-સ્પંદન કરે છે(થોડું ચાલે છે)? ઘષ્ટિત થાય છે(સર્વ દિશાઓમાં જાય)? ક્ષોભને પામે છે? ઉદીરિતા થાય છે? અને તે તે ભાવે પરિણમે છે તે ? હા, મંડિતપુત્ર ! એમ જ છે. ભગવદ્ ! જ્યાં સુધી તે જીવ હંમેશા કંઈક કંપે યાવત્ પરિણમે છે, ત્યાં સુધી તે જીવની મરણ સમયે અંતક્રિયા (મુક્તિ) થાય? મંડિતપુત્ર ! ના, તે શક્યનથી. ભગવન્!એમ કેમ કહ્યું ? મંડિતપુત્ર ! જ્યાં સુધી તે જીવમાં સતત પરિમિત રૂપે, કંપન આદિ ક્રિયાથી લઈ તે તે ભાવે પરિણામવારૂપ ક્રિયા થતી હોય ત્યાં સુધી તે જીવ આરંભ-સંરંભ-સમારંભ કરે છે, આરંભ-સંરંભસમારંભમાં પ્રવર્તે છે, આરંભ-સંરંભ-સમારંભ કરતો કેઆરંભાદિમાં પ્રવર્તતો તે જીવ ઘણા પ્રાણી, ભૂત, જીવ અને સત્ત્વને દુઃખ પહોચાડવામાં, શોક કરાવવામાં, ઝૂરાવવામાં, આંસુ પડાવવામાં, પીડિત કરવામાં, ત્રાસ ઉપજાવવામાં અને પરિતાપ આપવામાં પ્રવૃત્ત રહે છે. તે કારણે મંડિતપુત્ર ! એમ કહ્યું કે- પરિમિત રૂપે કંપે યાવત તે ભાવે પરિણમે ત્યાં સુધી જીવ અંત સમયે અંતક્રિયા કરી શકતો નથી. ભગવન્! શું જીવ, સદા પરિમિત રૂપે કંપતો નથી ? યાવત તે તે ભાવે પરિણમતો નથી? અર્થાત જીવ નિષ્ક્રિય હોય? હા, મંડિતપુત્ર ! એ પ્રમાણે જીવ નિષ્ક્રિય પણ હોય. ભગવન્! જ્યારે જીવ, સતત પરિમિત રૂપે કંપતો નથી યાવત તે તે ભાવે પરિણમતો નથી ત્યારે તે જીવોને મરણ સમયે અંતક્રિયા (મુક્તિ) થાય ? હા, મંડિત આવા જીવની મુક્તિ થાય. ભગવદ્ ! એમ શામાટે કહો છો? મંડિતપુત્ર ! જ્યારે તે જીવમાં સતત પરિમિત રૂપે, કંપતો નથી યાવત તે તે ભાવે પરિણમતો નથી ત્યારે તે જીવ આરંભ-સંરંભ-સમારંભ કરતો નથી, આરંભ-સંરંભ-સમારંભમાં પ્રવર્તતો નથી, આરંભ-સંરંભ-સમારંભ ના કરતો કે આરંભાદિમાં ન પ્રવર્તતો તે જીવ ઘણા પ્રાણી, ભૂત, જીવ અને સત્ત્વને દુઃખ પહોચાડવામાં, શોક કરાવવામાં, યાવત પરિતાપ આપવામાં નિમિત્ત બનતો નથી તે કારણે મંડિતપુત્ર ! એમ કહ્યું કે-જે જીવ હલનચલન આદિ ક્રિયા કરતો નથી તે જીવ અંત સમયે અંતક્રિયા કરી મુક્તિ પામી શકે છે. જેમ કોઈ પુરુષ સૂકા ઘાસના પૂળાને અગ્નિમાં નાંખે કે તુરંત બળી જાય. એ બરાબર છે ? હા, બરાબર છે. જેમ કોઈ પુરુષ જલબિંદુને તપેલા લોઢાના કડાયા ઉપર નાંખે, તો હે મંડિતપુત્ર ! તેનો તુરંત નાશ થાય ? હા, થાય. જેમ કોઈ દ્રહ હોય તે પાણીથી ભરેલો, છલોછલ ભરેલો, છલકાતો, વૃદ્ધિ પામતો હોય, ભરેલા ઘડા માફક બધે સ્થાને પાણીથી વ્યાપ્ત હોય, તેમાં કોઈ પુરુષ સેંકડો નાના કાણાવાળી અને સેંકડો મોટા કાણાવાળી નાવને પ્રવેશાવે, મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “(ભગવતીઆગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 69
