Book Title: Agam 05 Bhagwati 01 Gujarati Translation
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar
View full book text
________________ આગમસૂત્ર 5, અંગસૂત્ર 5, “ભગવતીસૂત્ર ભાગ-૧' કદાચિત બાંધે, કદાચિત ન બાંધે. યાવત્ સંસારને ઓળંગી જાય છે. ભગવન્! એમ કેમ કહ્યું ? ગૌતમ ! પ્રાસુક, એષણીય આહાર આદિનો ઉપભોગ કરનાર શ્રમણ નિર્ચન્થ આત્મધર્મને ઓળંગતો નથી. આત્મધર્મ ન ઓળંગીને પૃથ્વીકાય યાવત્ ત્રસકાયની તથા જે જીવોના શરીરોનો તે આહાર કરે છે તેનું જીવન પણ તે ઈચ્છે છે, તેથી એમ કહ્યું કે યાવત્ સંસારને ઓળંગી જાય છે. સૂત્ર-૧૦૧ ભગવન્શું અસ્થિર પદાર્થ (કર્મ) બદલાય છે ? સ્થિર (જીવ)નથી બદલાતો ? અસ્થિર પદાર્થ (અસ્થિર કર્મ) ભાંગે છે ? સ્થિર (સ્થિર જીવ) નથી ભાંગતો ? બાળક (અસંયત જીવ)શાશ્વત છે ? બાળકપણું (અસંયતા પણું)અશાશ્વત છે ? પંડિત (સંયત જીવ)શાશ્વત છે ? પંડિતપણું (સંયતપણું) અશાશ્વત છે? હા, ગૌતમ! અસ્થિર પદાર્થ બદલાય છે. યાવત્ પંડિતત્વ અશાશ્વત છે. ભગવદ્ ! તે એમ જ છે, એમ જ છે. શતક-૧, ઉદ્દેશા-૯નો ગુજરાતી ભાવાનુવાદ પૂર્ણ શતક-૧, ઉદ્દેશો-૧૦ ‘ચલન' સૂત્ર-૧૦૨ ભગવદ્ અન્યતીર્થિકો આ પ્રમાણે કહે છે યાવત્ પ્રરૂપે છે કે, 1. ચાલતું એ ચાલ્યુ યાવત્ નિર્જરાતુ એ નિર્જરાય ન કહેવાય. 2. તે અન્યતીર્થિકો કહે છે- બે પરમાણુ પુદ્ગલો એકમેકને ચોંટતા નથી કેમ ચોંટતા નથી ? તેનું કારણ એ છે કે- બે પરમાણુ પુદ્ગલોમાં ચીકાશ નથી, માટે એકમેકને ચોંટતા નથી તેથી બે પરમાણુનો સ્કંધ થતો નથી. 3. ત્રણ પરમાણુ પુદ્ગલ પરસ્પર ચોંટે છે. અર્થાત એક સ્કંધરૂપે પરિણત થાય છે, ક્યાં કારણથી ત્રણ પરમાણુ ચોંટે છે ? ત્રણ પરમાણુ પુદ્ગલોમાં ચિકાશ હોય છે, માટે પરસ્પર ચોંટી જાય છે. વળી જો તેના ભાગ કરવામાં આવે તો તેના બે ભાગ કે ત્રણ ભાગ પણ થઈ શકે છે. જો તેના બે ભાગ કરવામાં આવે તો એક તરફ દોઢ પરમાણુ પુદ્ગલ અને બીજી તરફ દોઢ પરમાણુ પુદ્ગલ આવે છે. જો તેના ત્રણ ભાગ કરવામાં આવે તો ત્રણે પરમાણુ પુદ્ગલ જુદા જુદા થઈ જાય છે. એ પ્રમાણે ચાર પરમાણુ પુદ્ગલોમાં જાણવું. પાંચ પરમાણુ પુદ્ગલો પરસ્પર ચોંટી જાય છે અર્થાત એક સ્કંધરૂપે પરિણત થાય છે. ચોંટીને કમપણે થાય છે. આ કર્મ શાશ્વત છે, હંમેશા સારી રીતે ઉપચય અને અપચયને પામે છે. 4. બોલવાના સમયની પૂર્વે જે ભાષા, તે ભાષા છે. બોલતા સમયની ભાષા, તે અભાષા છે. બોલાયા પછીની ભાષા તે ભાષા છે. હવે જો પૂર્વની ભાષા ભાષા છે, બોલાતી ભાષા અભાષા છે, બોલાયેલી ભાષા ભાષા છે, તો શું તે બોલનારની ભાષા છે કે ન બોલનારની ભાષા છે? ન બોલનારની તે ભાષા છે પણ બોલનારની ભાષા નથી. પ. પૂર્વની ક્રિયા દુઃખહેતુ છે, કરાતી ક્રિયા દુઃખહેતુ નથી. કરાયા પછીની ક્રિયા તે દુઃખહેતુ છે. હવે જો પૂર્વની ક્રિયા દુઃખહેતુ છે, કરાતી ક્રિયા દુઃખહેતુ નથી અને કરવાના સમય પછીની ક્રિયા દુઃખહેતુ છે, તો શું તે કરણથી દુઃખહેતુ છે કે અકરણથી દુઃખહેતુ છે ? તે અકરણથી દુઃખહેતુ છે, પણ કરણથી દુઃખહેતુ નથી. 6. અકૃત્ય દુઃખ છે, અસ્પૃશ્ય દુઃખ છે, અક્રિયમાણકૃત દુઃખ છે, તેને ન કરીને પ્રાણ-ભૂત-જીવનસત્વો વેદના વેદના ભોગવે છે એ પ્રમાણે કહેવું જોઈએ.. ભગવદ્ ! શું આવું તે અન્યતીર્થિકોનું મંતવ્ય સત્ય છે? ગૌતમ ! જે તે અન્યતીર્થિકો આમ કહે છે યાવતુ વેદના વેદે છે એવું વક્તવ્ય છે, તે કથન મિથ્યા છે. ગૌતમ ! હું એમ કહું છું કે - ચાલતું ચાલ્યુ યાવત્ નિર્જરાતુ નિર્જરાયુ કહેવાય. બે પરમાણુ પુદ્ગલો પરસ્પર ચોંટે છે. કેમ કે બંને પરમાણુ પુદ્ગલોમાં ચીકાશ(સ્નિગ્ધતા) છે. તેથી બે મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “(ભગવતી)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 34
