Book Title: Agam 05 Bhagwati 01 Gujarati Translation
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar
View full book text
________________ આગમસૂત્ર 5, અંગસૂત્ર 5, “ભગવતીસૂત્ર ભાગ-૧ ભાવસિદ્ધિ અનંત છે. હે સ્કંદક! તને જે એમ થયું કે - યાવત્ - સિદ્ધો અંતવાળા છે કે અંતરહિત ? એ પ્રમાણે યાવત્ દ્રવ્યથી સિદ્ધ એક અને સાંત છે, ક્ષેત્રથી સિદ્ધ અસંખ્યપ્રદેશિક, અસંખ્યપ્રદેશાવગાઢ છે. તે સાંત છે, કાળથી સિદ્ધિ સાદિ અનંત છે. તેનો અંત નથી. ભાવથી સિદ્ધો અનંત જ્ઞાનપર્યવરૂપ, અનંત દર્શનપર્યવરૂપ યાવત્ અનંત અગુરુલઘુપર્યવરૂપ છે અને અનંત છે. દ્રવ્ય અને ક્ષેત્રથી સાંત, કાળ અને ભાવથી અનંત છે. હે સ્કંદક! તને એવો જે સંકલ્પ થયો કે - કયા મરણે મરતા તેનો સંસાર વધે કે ઘટે ? તેનો ખુલાસો આ છે - હે સ્કંદક ! મેં બે ભેદે મરણ કહ્યું છે –બાળમરણ, પંડિતમરણ. તે બાળમરણ શું છે ? બાળ મરણ બાર ભેદે છે - વલય(ગળું મરડીને)મરણ, વશાર્ત(રીબાઈને)મરણ, અંતોશલ્ય(તિષ્ણ શસ્ત્રથી)મરણ, તભવ(પુન: તે જ ભવમાં જન્મ લેવા)મરણ , ગિરિપતન(પર્વતથી પડીને) મરણ, તરુપતન(વૃક્ષથી પડીને મરણ, જલપ્રવેશ, અગ્નિપ્રવેશ, વિષભક્ષણ, શસ્ત્ર વડે, વેહાયસ(ગળામાં ફાંસો ખાઈને) મરણ અને વૃદ્ધપૃષ્ઠ(ગીધ આદિ પક્ષીઓને શરીરનું માંસ ખવડાવીને) મરણ. હે સ્કંદક! આ બાર પ્રકારના બાળમરણથી મરતા જીવ અનંત નૈરયિક ભવ ગ્રહણથી આત્માને જોડે છે. તિર્યંચ-મનુષ્ય-દેવગતિરૂપ અનાદિ-અનંત, દીર્ધકાળ ચતુર્ગતિક સંસારરૂપ વનમાં ભમે છે. તેથી તે મરણે મરતા. સંસાર વધે છે, તે બાળમરણ છે. તે પંડિત મરણ શું છે ? બે ભેદે છે. પાદપોપગમન અને ભક્તપ્રત્યાખ્યાન. તે પાદપોપગમન(પાદપ એટલે વૃક્ષ. આજીવન ચારે આહારનો ત્યાગ કરીને વૃક્ષની જેમ નિશ્રેષ્ઠ બનીને મૃત્યુ સુધી સ્થીર રહેવું) આ મરણ બે ભેદે - નિહરિમ(જેની અંત્યેષ્ઠી ક્રિયા કરાય) અને અનિહરિમ(જેની અંત્યેષ્ઠી ક્રિયા ન કરાય). આ બંને નિયમા અપ્રતિકર્મ (શરીર સંસ્કાર, સેવાદિ કોઈ પ્રતિકર્મ નથી), તે પાદપોપગમન કહ્યું. તે ભક્તપ્રત્યાખ્યાન(આજીવન ત્રણ કે ચાર આહારનો ત્યાગ) મરણ બે ભેદે - નિર્ધારિમ અને અનિર્ધારિમ. આ બંને નિયમો સપ્રતિકર્મ(શરીર સંસ્કાર અને સેવા આદિની જેમાં છૂટ છે તે). આ ભક્તપ્રત્યાખ્યાન મરણ કહ્યું. હે સ્કંદક! બંને જાતના પંડિત મરણથી મરતો જીવ અનંત નૈરયિક ભવ ગ્રહણથી પોતાના આત્માને જુદો કરે છે યાવતુ સંસારને ઓળંગી જાય છે. તે રીતે મરતો સંસારને ઘટાડે છે. આ પંડિત મરણ કહ્યું. હે સ્કંદક! આ રીતે બંને મરણ મરતો સંસાર વધારે કે ઘટાડે. સૂત્ર-૧૧૩ તે કાત્યાયન ગોત્રીય સ્કંદક બોધ પામ્યો. શ્રમણ ભગવંત મહાવીરને વંદન, નમસ્કાર કરીને આ પ્રમાણે કહ્યું - ભગવન્! હું આપની પાસે કેવલી પ્રજ્ઞપ્ત ધર્મને સાંભળવા ઇચ્છું છું. હે દેવાનુપ્રિય! સુખ ઉપજે તેમ કર, વિલંબ ન કર. પછી શ્રમણ ભગવંત મહાવીરે કાત્યાયન ગોત્રીય સ્વંદકને અને મહામોટી પર્ષદાને ધર્મ કહ્યો. અહીં. ધર્મકથા કહેવી. ત્યારે તે સ્કંદક, શ્રમણ ભગવંત મહાવીર પાસે ધર્મ સાંભળી, અવધારી, હૃષ્ટ-તુષ્ટ યાવત્ વિકસિત હૃદયી થઈ ઊભો થયો. શ્રમણ ભગવંત મહાવીરને ત્રણ વખત આદક્ષિણ પ્રદક્ષિણા કરી, કરીને આ પ્રમાણે કહ્યું - આ નિન્ય પ્રવચનમાં હું શ્રદ્ધા રાખું છું. પ્રીતિ રાખું છું. મને તે રુચે છે, હું તેનો સ્વીકાર કરું છું. હે ભગવન્! એ એમ જ છે, એ તે રીતે જ છે. સત્ય છે - સંદેહરહિત છે - ઇષ્ટ છે - પ્રતીષ્ટ છે - ઇષ્ટ પ્રતીષ્ટ છે, જે રીતે આપે કહેલ છે. એમ કરીને તે સ્કંદક ભગવંત મહાવીરને વાંદે છે, નમે છે, પછી ઈશાન ખૂણામાં જઈ ત્રિદંડકને, કુંડિકાને યાવત્ વસ્ત્રોને એકાંતે મૂકે છે. પછી જ્યાં શ્રમણ ભગવંત મહાવીર છે, ત્યાં આવે છે, આવીને ભગવંત મહાવીરને ત્રણ વખત આદક્ષિણ પ્રદક્ષિણા કરે છે, કરીને યાવત્ નમીને આ પ્રમાણે કહ્યું - મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “ભગવતી)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 40
